Biểu hiện mới của độc quyền
b) Biểu hiện về vai trò của tư bản tài chính trong các tập đoàn độc quyền:
Từ cuối thế kỉ XX đến nay, tư bản tài chính có sự thay đổi và biểu hiện mới:
+ Cuộc cách mạng khoa học => trong nền KT TBCN đã xuất hiện
nhiều ngành kinh tế mới, đặc biệt là các ngành thuộc “phần mềm”
như dịch vụ, bảo hiểm… ngày càng chiếm tỷ trọng lớn. Thích ứng với
sự biến đổi => hình thức thức tổ chức và cơ chế thống trị của tư bản tài chính đã thay đổi.
+Sự thay đổi diễn ra ngay trong quá trình liên kết và xâm nhập vào
nhau giữa tư bản ngân hàng và tư bản công nghiệp - TB tài chính mở
rộng thị trường chứng khoán và tham gia vào việc đẩy mạnh hoạt
động trong các sở giao dịch trên thị trường trong và ngoài nước. Vai
trò kinh tế và chính trị của TB tài chính ảnh hưởng mạnh mẽ đến các
nước khác trên thế giới.
+Để vươn ra địa bàn thế giới và thích ứng với quá trình quốc tế hoá
đời sống kinh tế, các tập đoàn tư bản tài chính đã thành lập các
ngân hàng đa quốc gia và xuyên quốc gia, thực hiện việc điều tiết
các Concern và Conglomerate, xâm nhập vào nền KT của các quốc gia khác.
Dù biển hiện dưới hình thức nào, cơ chế thống trị có sự
thay đổi ra sao, thì bản chất của TB tài chính cũng không thay đổi.
c) Biểu hiện mới của xuất khẩu tư bản:
+Trước kia dòng tư bản xuất khẩu chủ yếu từ các nước tư bản phát
triển sang các nước kém phát triển. Gần đây, đại bộ phận dòng đầu
tư chảy qua lại giữa các nước tư bản phát triển với nhau.
+Nguyên nhân của sự chuyển hướng đầu tư như vậy là do:
Cuộc cách mạng công nghệ đã tạo ra những biến đổi nhảy vọt trong sự phát triển LLSX.
Việc tiếp nhận kỹ thuật mới chỉ diễn ra ở các nước TB phát
triển vì ở các nước đang phát triển không có kết cấu hạ tầng phù
hợp, tình hình chính trị kém ổn định, tỷ suất lợi nhuận của tư bản
đầu tư không còn cao hơn trước.
Các nước TB phát triển đã diễn ra sự biến đổi cơ cấu các ngành
SX, Phát triển các ngành có hàm lượng khoa học kỹ thuật cao và hàm lượng vốn lớn.
+Xuất khẩu tư bản luôn thể hiện kết quả hai mặt.
Một mặt, làm cho quan hệ TBCN được phát triển và mở rộng ra
trên địa bàn quốc tế, góp phần thúc đẩy nhanh quá trình phân công
lao động và quốc tế hoá đời sống kinh tế của nhiều nước, là một
trong những nhân tố cực kỳ quan trọng tác động từ bên ngoài vào
làm cho quá trình CNH ở các nước nhập khẩu TB phát triển nhanh chóng.
Mặt khác, xuất khẩu tư bản cũng để lại cho các quốc gia nhập
khẩu TB những hậu quả nặng nề như: nền KT phát triển mất cân đối
và lệ thuộc, nợ nần chồng chất, do bị bóc lột quá nặng nề… Lợi dụng
mặt tích cực của xuất khẩu TB, nhiều nước đã mở rộng việc tiếp
nhận đầu tư để đẩy mạnh quá trình CNH ở nước mình.
Vấn đề đặt ra là phải biết vận dụng mềm dẻo, linh hoạt
nguyên tắc cùng có lợi, lựa chọn phương án thiết thực để
khai thác nguồn lực quốc tế có hiệu quả.