Các khái niệm cơ bản của giáo dục học Giáo trình học giáo dục | Đại học Sư Phạm Hà Nội

GIÁO DỤC HỌC
Câu 1. Các khái niệm cơ bản của Giáo dục học Bài làm
1. Các khái niệm cơ bản của giáo dục học: 
Giáo dục (theo nghĩa rộng):
TácđộngcóMĐ,cókếhoạch,cótổchức+phươngphápkhoahọccủanhà
giáodụctớingườiđượcgiáodục hìnhthành 🡪
nhân cáchchohọ 
Giáo dục (theo nghĩa hẹp):
Tổchứchoạt động&giao lưu 
🡪 hình thànhcho ngườiđượcgiáo dục  lý
tưởng, tình cảm, niềm tin, hành vi, cư xử đúng đắn & nét tính cách của nhân cách  Dạy học
Tácđộngqualạigiữangườidạy&ngườihọc🡪lĩnhhộitrithứckhoahọc+
hđnhậnthức&thựctiễn 
🡪 hìnhthànhthế giới quan + phẩm chất theoMĐ giáodục.
2. Phân biệt các khái niệm trên
Cáckháiniệmtrêngắnvớicácquátrìnhgiáodục(theonghĩarộng),quátrình
giáodục(theonghĩahẹp)vàquytrìnhdạyhọcđượcphânbiệtởsựkhácnhauvề
việcthựchiệnchứcnăngtrộicuảcủachúng: 
ChứcnăngtrộicủaGD(theonghĩarộng):pháttriển nhâncáchtoàndiện ở
ngườihọcsinhbaogồmcảnănglựcvàphẩmchất. 
ChứcnăngtrộicủaGD(theonghĩahẹp):pháttriểnvềmặtphẩmchấtởngười họcsinh. 
ChứcnăngtrộicủaDH:pháttriểnvềmặtnănglựcởngườihọcsinh
Câu 2. Chức năng xã hội của giáo dục
1. Khái niệm Giáo dục: 
Giáodụclàquátrìnhhoạtđộngphốihợpthốngnhấtgiữachủthể(nhàgiáo
dụcvàđổitượngngườiđượcgiáodục)nhằmhìnhthànhvàpháttriểnnhân
cáchtheonhữngyêucầucủaxãhội.
2. Các chức năng xã hội của giáo dục:
Chứcnăngkinhtế−sảnxuất;chứcnăngchínhtrị−xãhộivàchứcnăngtưtưởng− vănhóa.
a. Chức năng kinh tế − sản xuất. 
Giáodụctáisảnxuấtsứclaođộngxãhội,tạonênsứclaođộngmớicóchất
lượngcaohơn,thaythếsứclaođộngcũđãlạchậu,đãgiàcỗihoặcđãmấtđi
bằngcáchpháttriểnnhữngnănglựcchungvànănglựcchuyênbiệtcủacon
người,nhằmtạoramộtnăngsuấtlaođộngcaohơn,thúcđẩysảnxuất,phát
triểnkinhtếxãhội. 
Giúp cónguồnnhânlựccótrìnhđộhọcvấncao,cótaynghềvữngvàng,
năngđộng,sángtạo,linhhoạtđểthíchnghi,đápứngđượcnhữngyêucầu,
đòihỏicủaxãhộipháttriển.Dạyhọctheotiếpcậnnănglựclàmộttronggiải
phápquantrọngđểpháttriểnnănglựchànhđộngchongườihọctrongcác
nhàtrường,đápứngđượcyêucầucủathịtrườnglaođộnghiệnnay. 
Kết luận sư phạm: 
Giáodụcluôngắnkếtvớithựctiễnxãhội. 
Tiếptụcthựchiệnmụctiêu nângcaodântrí,đàotạonhânlực,bồidưỡng nhântài. 
Hệthốnggiáodụcnhàtrườngkhôngngừngđổimớinhằmpháttriểnnănglực
hànhđộngchongườihọc,đápứngtốtyêucầucủathựctiễnnghềnghiệp.
b. Chức năng chính trị − xã hội
Giáodụctácđộngđếncácbộphận,cácthànhphầnxãhội(cácgiaicấp,cáctầng
lớp,cácnhómxãhội...)làmthayđổitínhchấtmốiquanhệgiữacácbộphận,thành
phầnđóbằngcáchnângcaotrìnhđộvănhóachungchotoànthểxãhội.
Giáodụctrởthànhphươngtiện,côngcụđểkhaisángnhậnthức,bồidưỡngtình
cảm,củngcốniềmtin,kíchthíchhànhđộngcủatấtcảcáclựclượngxãhội,nhằm
duytrì,củngcốthểchếchínhtrị-xãhộichomộtquốcgianàođó. 
Giáodụcxãhộichủnghĩagópphầnlàmchocấutrúcxãhộitrởnênthuần
nhất,làmchocác giaicấp,cáctầnglớp,cácthànhphầnxãhộingàycàng xíchlạigầnnhau. 
Ởnướcta,ĐảngCộngsảnViệtNamlãnhđạoNhànước,đạidiệnchoquyền
lựccủadân,dodân,vìdân”trênnềntảngcủachủnghĩaMác-Lêninvàtư
tưởngHồChíMinh,giáodụclàsựnghiệpcủaĐảng,củaNhànướcvàcủa
toàndân,Giáodụcphụcvụchomụctiêudângiàu,nướcmạnh,xãhộicông
bằng,dânchủ,vănminh. 
Kết luận sư phạm: 
Ngườigiáoviênluônphảinắmvữngquanđiểm,đườnglối,chủtrươngcủa
Đảng,phápluậtcủanhànước.  Giúp 
họcsinhhiểu,tintưởngvàthựchiệntheođườnglối,chủtrươngcủa
Đảng,phápluậtcủanhànước.
c. Chức năng tư tưởng − văn hóa. 
Xâydựngmộthệtưtưởngchỉphốitoànxãhội,xâydựngmột lốisốngphổ
biếntrongxãhội bằngcách phổcậpgiáodụcphổthông vớitrìnhđộngày
càngcaochomọitầnglớpxãhội. 
Thôngquagiáodục,nhữngtưtưởngxãhộiđượcthấmđếntừngconngười,
giáodụchìnhthànhởconngườithếgiớiquan,giáodụcýthức,hànhviphù
hợpvớichuẩnmựcđạođứcxãhội.Nhờgiáodục,tấtcảcácgiátrịvănhoá
củanhânloại,củadântộc,củacộngđồngđượcbảotồnvàpháttriển,trở
thànhhệthốnggiátrịcủatừngconngười. 
Kết luận sư phạm: 
Đadạnghóacácloạihìnhvàphươngthứcđàotạotronghệthốnggiáodục
quốcdân,nhằmtạocơhộichongườidânđượcđihọcvàhọcsuốtđời. 
Sử  dụng  sức  mạnh  của  các  phương  tiện  thông  tin  đại  chúng. 
Trong ba chức năng xã hội của giáo dục, chức năng kinh tế - sản xuất là
chức năng quan trọng nhất, nó là cơ sở để thực hiện chức năng chính trị -
xã hội, chức năng tư tưởng - văn hóa.
Câu 3: Tính chất của giáo dục. Bài làm 1. Khái niệm. 
Giáodụclàquátrìnhhoạtđộngphốihợpthốngnhấtgiữachủthể(nhàgiáo
dục)vàđốitượng(ngườiđượcgiáodục)nhằmhìnhthànhvàpháttriểnnhân
cáchtheonhữngyêucầucủaxãhội.
2. Các tính chất của giáo dục(3) :
a. Tính phổ biến, vĩnh hằng của giáo dục. 
Giáodụcchỉcóởxãhộiloàingười,nólàmộtphầnkhôngthểtáchrờicủađời
sốngxãhội,giáodụccóởmọithờiđại,mọithiếtchếxãhộikhácnhau. 
Giáodụcxuấthiệncùngvớisựxuấthiệncủaxãhộivànómấtđikhixãhội
khôngtồntại,làđiềukiệnkhôngthểthiếuđượcchosựtồntạivàpháttriển
củamỗicánhânvàxãhộiloàingười. 
Nhưvậy, giáodụctồntạicùngvớisựtồntạicủaxãhộiloàingười,là con
đườngđặctrưngcơbảnđểloàingườitồntạivàpháttriển.
b. Tính lịch sử của giáo dục (Giáo dục chịu sự qui định của xã hội) 
Giáodụclàmộthoạtđộnggắnliềnvớitiếntrìnhđilêncủaxãhội,ởmỗigiai
đoạnpháttriểncủalịchsửđềucónềngiáodụctươngứng,khixãhộichuyển
từhìnhtháikinhtế-xãhộinàysanghìnhtháikinhtế-xãhộikhácthìtoànbộ
hệthốnggiáodụctươngứngcũngbiếnđổitheo. 
Giáodụcchịusựquyđịnhcủaxãhội,nóphảnánhtrìnhđộpháttriểnkinhtế-
xãhộivàđápứngcácyêucầukinhtế-xãhộitrongnhữngđiềukiệncụthể.
Giáodụcluônbiếnđổitrongquátrìnhpháttriểncủalịchsửloàingười,không
cómộtnềngiáodụcrậpkhuônchomọihìnhtháikinhtế–xãhội,chomọigiai
đoạncủamỗihìnhtháikinhtế-xãhộicũngnhưchomọiquốcgia,chínhvì
vậygiáodụcmangtínhlịchsử.Ởmỗithờikìlịchsửkhácnhauthìgiáodục
khácnhauvềmụcđích,nộidung,phươngpháp,hìnhthứctổchứcgiáodục.
Cácchínhsáchgiáodụcluônđượchoànthiệndướiảnhhưởngcủanhững
kinhnghiệmvàcáckếtquảnghiêncứu.
c. Tính giai cấp của giáo dục. 
Trongxãhộicógiaicấp,giáodụcbaogiờcũngmangtínhgiaicấp. 
Giáodụcthuộcvềmộtgiaicấpxácđịnh-giaicấpthốngtrịxãhội. 
Giáodụcđượcsửdụngnhưmộtcôngcụđểduytrìvàcủngcốvaitròthống trịcủamình. 
Giáodụccũngđượcsửdụngnhưmộtcôngcụ,phươngtiệnđểđấutranhgiai
cấp–đốivớigiaicấpbịbóclột,bịthốngtrị. 
Giáodụclàmphươngtiệnđấutranh,lậtđổgiaicấpthốngtrị. 
Tínhgiaicấpcủagiáodụcthườngđượcbiểuhiệnquamụcđíchgiáodụcvà
nóchiphối,địnhhướngchínhtrịđốivớisựvậnđộngvàpháttriểncủagiáo dục. 
ỞViệtNam,mụcđíchcủaNhànướctalàhướngtớixoábỏápbứcbóclột,từ
đóhướngtớisựbìnhđẳng,côngbằngtronggiáodục.Khichuyểnsangcơ
chếthịtrường,bêncạnhnhữngmặttíchcựccơbảnvẫncónhữngmặttrái
khótránhđược,nhànướctađãcốgắngđưaranhữngchínhsáchđảmbảo
côngbằngtronggiáodụcnhư: 
Mọicôngdânđềucóquyềntiếpcậnhệthốnggiáodục. 
Đảmbảochonhữnghọcsinh,sinhviêncónăngkhiếu,tàinăngtiếptục
đượcđàotạolêncaobấtkểđiềukiệnkinhtế,hoàncảnh,giớitính,dân tộc,tôngiáov,v.. 
Tiếnhànhxoámùchữ,phổcậpgiáodục. 
Đadạng,mềmdẻocácloạihìnhđàotạo,cácloạihìnhtrườnglớpnhằm
tạocơhộihọctậpchomọitầnglớpnhândân.
d. Bên cạnh những tính chất trên,giáodụccòncónhữngtínhchấtdướiđây:  Tínhđạichúng  Tínhnhânvăn  Tínhdântộc  Tínhthờiđại
Câu 4. Giáo dục đối với sự phát triển nhân cách. Bài làm
1. Khái niệm giáo dục 
Giáodụclàquátrìnhhoạtđộngphốihợpthốngnhấtgiữachủthể(nhàgiáo
dục)vàđốitượngngườiđượcgiáodục)nhằmhìnhthànhvàpháttriểnnhân
cáchtheonhữngyêucầucủaxãhội.
2. Khái niệm sự phát triển cá nhân
Pháttriểncánhânthựcchấtlàkhẳngđịnhbảnchấtxãhộicủaconngười,
khẳngđịnhtrìnhđộpháttriểnnhâncáchcủachínhcánhân.Sựpháttriểnnhâncách
cánhânđượcbiểuhiệnquanhữngdấuhiệusau: 
Sự phát triển về mặt thể chất: Thểhiệnởsự tăngtrưởngvềchiềucao,
trọnglượng,cơbắp,sựhoànthiệnchứcnăngcácgiácquan,sựphốihợpcác
chứcnăngvậnđộngcủacơthể. 
Sự phát triển về mặt tâm lý:Thểhiệnsựbiếnđổicơbảntrongđờisốngtâm
lýcủacánhân:trìnhđộnhậnthức,khảnăngtưduy,quanđiểm,lậptrường,
thóiquen,xúccảm,tìnhcảm,tâmtư,nguyệnvọng,nhucầu,ýchí,vv... 
Sự phát triển về mặt xã hội:Thểhiệnởtháiđộ,hànhviứngxửtrongcác
mốiquanhệvớinhữngngườixungquanh,ởtínhtíchcựcnhậnthứcthamgia
vàocáchoạtđộngcảibiến,pháttriểnxãhội.
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi cá nhân  Yếutốditruyền  Bẩmsinh 
Yếutốmôitrường 
Yếutốhoạtđộngcánhân 
Yếutốgiáodục
4. Vai trò của yếu tố giáo dục 
Giáodụcgiữvaitròchủđạođốivớiquátrìnhhìnhthànhvàpháttriểnnhân
cách,bởivìnóđượcthựchiệntheođịnhhướngthốngnhấtvìmụcđíchnhân
cáchlítưởngmàxãhộiđangyêucầu. 
Balựclượnggiáodụclàgiađình,nhàtrưởngvàcácđoànthểxãhội,trong
đónhàtrườngcóvaitrò,vịtrívôcùngquantrọngtrongviệcthựchiệnmục
đích,nộidunggiáodụcbằngcácphươngphápkhoahọccótácđộngmạnh
nhấtgiúpchohọcsinhhìnhthànhnănglựcngănngừa,đấutranhvớinhững
ảnhhưởngtiêucựctừmôitrườnghoặcditruyềnbẩmsinh.
5. Vai trò của yếu tố giáo dục đối với quá trình hình thành và phát triển nhân
cách được thể hiện: 
Giáodụcvạchrachiềuhướng,mụctiêuhìnhthànhvàpháttriểnnhâncách
củahọcsinhvàtổchức,chỉđạo,dẫndắthọcsinhthựchiệnquátrìnhđóđến kếtquảmongmuốn. 
Giáodụclànhữngtácđộngtựgiáccóđiềukhiển,cóthểmanglạinhữngtiến
bộmàcácyếutốditruyềnbẩmsinhhoặcmôitrường,hoàncảnhkhôngthể
tạorađượcdotácđộngtựphát. 
Giáodụccósứcmạnhcảibiếnnhữngnéttínhcách,hànhthànhphẩmchất
lệchlạckhôngphùhợpvớiyêucầu,chuẩnmựccủaxãhội.Đóchínhlàkết
quảquantrọngcủagiáodụclạiđốivớitrẻemhưhoặcngườiphạmpháp. 
Giáodụccótầmquantrọngđặcbiệtđốivớinhữngngườikhuyếttậthoặc
thiểunăngdobệnhtật,tainạnhoặcbẩmsinh,ditruyềntạora.Nhờcósựcan
thiệpsớm,nhờcóphươngphápgiáodục,rènluyệnđặcbiệtcủngvớisựhỗ
trợcủacácphươngtiệnkhoahọccóthểgiúpchongườikhuyếttật,thiểu
năngphụchồimộtphầnchứcnăngđãmấthoặcpháttriểncácchứcnăng
khácnhằmbùtrừnhữngchứcnăngbịkhiếmkhuyết,giúpchohọhoànhập
vàocuộcsốngcộngđồng 
Giáodụclànhữngtácđộngcóđiềukhiểnvàđiềuchỉnhchonênkhôngnhững
thíchứngvớicácyếutốditruyền,bámsinh,môitrường,hoàncảnhtrongquá
trìnhhìnhthànhvàpháttriểnnhâncáchmànócòncókhảnăngkìmhãm
hoặcthúcđẩycácyếutốảnhhưởngđếnquátrìnhđótheomộtgiatốcphù
hợpmãditruyềnvàmôitrườngkhôngthểthựchiệnđược.
6. Kết luận sư phạm 
Cầncónhậnthứcđúngđắnvềvaitròcủagiáodụcđếnsựhìnhthànhvàphát triểnnhâncách. 
Biếnquytrìnhgiáodụcthànhquátrìnhtựgiáodụcởngườihọc 
Tổchứcquátrìnhgiáodụcmộtcáchkhoahọc,hợplý: 
PhùhợpvớiđặcđiểmtâmsinhlýHS 
YêucầugiáodụcmangtínhvừasứcvớiHS 
Tổchứccáchoạtđộngvàgiaolưuđadạng,phongphúchoHS 
Lựachọnnộidunggiáodụcphùhợpvàcácphươngphápgiáodụckhoa học 
Xâydựngmốiquanhệtốtđẹpgiữanhàgiáodụcvàngườiđượcgiáodục 
Khơidậykhảnăngtiềmẩn,tổchấtditruyền,tínhtíchcựctronghoạtđộng
cánhâncủahọcsinhnhằmmanglạihiệuquảchoquátrìnhgiáodục Câu 5.
Đặc điểm của quá trình giáo dục theo nghĩa hẹp. Bài làm
1. Khái niệm về quá trình giáo dục 
Quátrìnhgiáodụclàmộtquátrìnhtrongđódướivaitròchủđạocủanhàgiáo
dục,ngườiđượcgiáodụctựgiác,tíchcực,chủđộngtựgiáodụcnhằmthực
hiệntốtcácnhiệmvụgiáodục.
2. Đặc điểm của quá trình giáo dục
a. Quá trình giáo dục diễn ra dưới những tác động phức hợp. 
Sựpháttriểnnhâncáchcủangườiđượcgiáodụcchịuảnhhưởngcủarất
nhiềucácyếutố:kháchquan,chủquan;bêntrong,bênngoài;trựctiếp,gián
tiếp;cóchủđịnh,khôngcóchủđịnh. 
Quátrìnhgiáodụcdiễnratrongsuốtcuộcđờimỗiconngười,dođóquátrình
giáodụccũngluônchịusựtácđộngcủarấtnhiềunhữngyếutốđó. 
YếutốkháchquanlànhữngyếutốmôitrườngKT-XH,KHCNảnhhưởng
tớiquátrìnhgiáodục(GDnhàtrưởng),ảnhhưởngtớingườiđượcgiáo
dục.Vídụnhư:điềukiệnkinhtế,vănhóa,chínhtrịxãhội,phongtục,tập
quán,cáchoạtđộngvănhóa,giáodục,xãhộingoàinhàtrường,cáchoạt
độngthôngtintuyêntruyềnquacácphươngtiệnvàcáckênhthôngtỉn
khácnhau...cóảnhhưởngtới. 
Yếutốchủquanlàcácthànhtốcủaquátrìnhgiáodục(mụcđích,nội
dung,phươngpháp,phươngtiện...)cáchtổchứcđượcchủthểvàkhách
thểcủaquátrìnhgiáodụctácđộngđểnóvậnhànhvàpháttriểnnhằm
đemlạihiệuquảgiáodục;cácyếutốtâmlí,trìnhđộđượcgiáodục,điều
kiện,hoàncảnhgiađình,...củađốitượnggiáodục;cácmốiquanhệsư
phạmđượctạoratrongquátrìnhtácđộngqualạigiữahọcsinhvớigiáo
viên,giữahọcsinhvớicáclựclượnggiáodụckhác. 
Yếutốchủquanlàcácthànhtốcủaquátrìnhgiáodục(mụcđích,nộidung,
phươngpháp,phươngtiện...),cáchtổchứcđượcchủthểvàkháchthểcủa
quátrìnhgiáodụctácđộngđểnóvậnhànhvàpháttriểnnhằmđemlạihiệu
quảgiáodục;cácyếutốtâmlí,trìnhđộđượcgiáodục,điềukiện,hoàncảnh
giađình,...củađốitượnggiáodục;cácmốiquanhệsưphạmđượctạora
trongquátrìnhtácđộngqualạigiữahọcsinhvớigiáoviên,giữahọcsinhvới
cáclựclượnggiáodụckhác. 
Quátrìnhgiáodụcluôndiễnradướinhữngtácđộngvừaphứctạp,vừahỗn
hợpcủarấtnhiềucácyếutố.Tuynhiên,cácyếutốtácđộngđếnquátrình
giáodụcvớinhiềumứcđộkhácnhau,chúngcóthểthốngnhất,hỗtrợcho
nhautrongquátrìnhgiáodục,cũngcóthểcómâuthuẫnlàmhạnchế,suy
giảm,thậmchílàmvôhiệuhóakếtquảcủaquátrìnhgiáodục.Chínhvìvậy,
quátrìnhgiáodụcchỉcóthểđạtđượcmụctiêucủamìnhkhinhàgiáodụcbiết
chủđộngphốihợpthốngnhấtcáctácđộnggiáodục(giađình,nhàtrường,xã
hội)nhằmpháthuynhữngtácđộngtíchcựcvàhạnchếnhữngtácđộngtiêu
cựctácđộngtớingườiđượcgiáodục.
b. Quá trình giáo dục là một quá trình diễn ra lâu dài 
Mụctiêucủaquátrìnhgiáodụclàhìnhthànhquanđiểm,thểgiớiquan,nhân
sinhquan, niềmtin, lýtưởng, chăm chútnhân cáchcủa ngườicông dân,
ngườilaođộngmàxãhộiyêucầuởngườiđượcgiáodục.Đểthựchiệnmục
tiêuđóđòihỏiquátrìnhgiáodụcphảidiễnramộtthờigiandàimớiđạtđược
kếtquảvàthựctiễngiáodụcđãchothấy:giáodụcdiễnrasuốtcuộcđờimỗi
người.Tínhchấtlâudàicủaquátrìnhgiáodụcđượcxemxétởcácgócđộ sau: 
ViệchìnhthànhhànhvivàthóiquenhànhviđúngđắnởngườiđượcGD,
đòihỏiquátrìnhgiáodụcphảitácđộngđếnnhậnthức,tạolậpxúccảm,
tìnhcảmtíchcựcđốivớihànhviđóđồngthờingườiđượcgiáodụcphải
trảiquamộtquátrìnhluyệntập,trảinghiệmđểlặpđilặplạihànhviđótrở
thànhthóiquenbềnvữnggắnvớinhucầucủahọ.Vìvậyquátrìnhgiáo
dụcđòihỏitrongmộtthờigiandài,liêntụcmớicóđượckếtquả. 
Trongquátrìnhhìnhthànhquanđiểm,thảiđộ,niềmtin,thóiquenhànhvi
mớiphùhợpvớicácCMXHquyđịnhởngườiđượcgiáodục,bảnthân
ngườiđượcgiáodụccũngluônphảidiễnracuộcđấutranhđộngcơgiữa
cáicũvàcáimớicầnphảihinhthảnhquanđiểm,niềmtin,giátrị,hànhvi,
thóiquenhànhvimới).Thôngthường,nhữngcáicũ,lạchậuthườngtồn
tạidaidẳngkhóthayđổi,đặcbiệtlànhữngthóiquenhànhvixấuđãđược
tạolậpởmỗingười.Nếungườiđượcgiáodụckhôngquyếttâmthayđổi
thìcáicũlạinhanhchóngquaytrởlạivàcáimớikhóđượchìnhthành.
Vìvậy,quátrìnhgiáodụcmuốnđạtđượcmụctiêu,hiệuquảgiáodụcđòihỏi
nhàgiáodụckhôngđượcnônnóng,vộivàngđốtcháygiaiđoạnmàcầnphảikiên
trì,bềnbỉ,liêntụctácđộngcùngvớisựtựgiác,nỗlựcquyếttâmtựrènluyệncủa
ngườiđượcgiáodục.
c. Quá trình giáo dục mang tính cá biệt, cụ thể 
Quátrìnhgiáodụcđượcthựchiệntrongcuộcsống,hoạtđộngvàgiaolưu
củamỗicánhânconngười.Ngườiđượcgiáodụccósựkhácnhauvềtuổi
tác,trìnhđộ,tínhcách,điềukiệnhoàncảnh...Vìvậy,trongnhữngđiềukiện
môitrườnggiáodụcxácđịnh,vớinhữngđốitượnggiáodụccụthể...Quátrình
giáodụcluôncónhữngtácđộngphùhợp. 
Tínhcábiệt,cụthểcủaquátrìnhgiáodụcđượcthểhiệnnhưsau: 
Quátrìnhgiáodụcphảitínhđếnđặcđiểmcủatừngnhómđốitượng,từng
đốitượnggiáodụccụthể:đặcđiểmtâmsinhlý,trìnhđộđượcgiáodục,
kinh  nghiệm  sống,  thải  độ,  hành  vi,  thói  quen,  điều  kiện  hoàn  cảnh
sống,...khithựchiệntổchứccáchoạtđộnggiáodụcvàđưaranhững
quyếtđịnhcủanhàgiáodục. 
Quá trình  giáo  dục  diễn  ra trong  thời  gian,  thời  điểm,  không gian  với
nhữngđiềukiện,hoàncảnhcụthể.Dođóquátrìnhgiáodụcphảitrêncơ
sởnhữngđiềukiệncụthểcủatìnhhuốnggiáodụcđểcónhữngyêucầu
vàtácđộngphùhợpđốivớingườiđượcgiáodục. 
Quátrìnhgiáodụcphảiđặcbiệtchúýluyệntậpvàrènluyệncácthaotác,
kĩnănghànhđộngởngườiđượcgiáodụcthểhiệntheocácyêucầu,nội
dung,chuẩnmựcxãhộivềnhiềumặt,nhiềulĩnhvựctrongđờisốngcủa
cánhânnhưngvẫnthểhiệnnéttínhcáchđộcđáoriêngcủamỗicon người. 
Bêncạnhnhữngtácđộngchung,đòihỏinhàgiáodụccầnphảicónhững
tácđộngriêngphùhợpvớitừngđốitượnggiáodụctrongtừngbốicảnh
cụthể.Tuyệtđốitránhcáccáchgiáodụcrậpkhuônmáymóc,hìnhthức
bởi,vớicáchgiáodụcđósẽmanglạithấtbại,tácđộngphảngiáodục. 
Kếtquảgiáodụccũngmangtínhcụthểcủamộtquátrìnhgiáodụccho
từngđốitượng,từngnhómđốitượnggiáodụccụthể,đốivớitừngmặt,
từngyêucầucụthể....,trongnhữngđiềukiện,hoàncảnhnhấtđịnh.
d. Quá trình giáo dục thống nhất biện chứng với quá trình dạy học 
Qúatrìnhdạyhọcvàquátrìnhgiáodụclàhaiquátrìnhbộphậncủaquátrình
sưphạmtổngthểcómốiquanhệthốngnhấtbiệnchứngvớinhau.Sựthống
nhấtcủahaiquátrìnhnàylàcùnghướngtớipháttriểnnhâncáchtoàndiện
chongườihọcđápứngcácyêucầucủaxãhội.Tuynhiên,mỗiquátrìnhcó
chứcnăng,nhiệmvụriêngnêngiữachúngcósựtácđộngqualại,hỗtrợ,đan
xenbổsungchonhaucũngđemlạisựpháttriểnnhâncáchcủangườihọc. 
Nhiệmvụcủaquátrìnhdạyhọckhôngnhữngchihìnhthànhchongườihọctri
trứe,kỳnăngkỹxảo,pháttriểnnănglựchoạtđộngtrítuệmàcònhìnhthành
phẩmchấtnhâncáchcủangườicôngdân,ngườilaođộng.Haytathường
nói:thôngqua“dạychữ”để“dạyngười”. 
Ngượclại:nhờcóquátrìnhgiáodụcmàngườiđượcgiáodụcxâydựngđược
thếgiớiquankhoahọc,độngcơtháiđộhọctậpđúngđắn,thóiquenhànhvi
tíchcực...Chínhkếtquảgiáodụcnàysẽtạođiềukiệnthúcđẩyhoạtđộng
họctậpcủangườihọcnóiriêng,hoạtđộngdạyhọcnóichungvậnđộngphát triển. 
Mụcđíchcuốicùngcủagiáodụclàpháttriểnconngườicóđủtàivàđứcđể
đápứngcácyêucầucủaxãhội,đủsứccạnhtranhvàpháttriển.Vìvậytrong
côngtácgiáodụcnóichung,giáodụcởnhàtrườngnóiriêngtránhtáchrời
haiquátrìnhgiáodụcvàquátrìnhdạyhọc.
Bản chất của quá trình giáo dục theo nghĩa hẹp
2. Cơ sở xác định bản chất của quá trình giáo dục
a. Quy trình giáo dục là quá trình hình thành một kiểu nhân cách trong xã hội 
Nhâncáchcủamỗingườiđượcthểhiệnkhôngchỉthôngqualờinóimàquan
trọnglàởhànhvivàthóiquenhànhviởhọtrongcuộcsống.Vìvậy,mụcđích
củaquátrìnhgiáodụclàhìnhthànhởngườiđượcgiáodụchànhvivàthói
quenhànhviphùhợpvớicácchuẩnmựcxãhội(CMXH)quyđịnh. 
Sựpháttriểnnhâncáchconngườilàkếtquảcủaquátrìnhhoạtđộngvàgiao
lưucủaconngườitrongxãhội.“Trongtínhhiệnthựccủanó,bảnchấtcon
ngườilàtổnghòacácmốiquanhệxãhội”(Mác). 
Vìvậyđểhìnhthànhnhâncáchconngườicóhànhvi,thóiquenhànhviphù
hợpvớicácCMXHquyđịnhđòihỏiquátrìnhgiáodụcphảitổchứccuộc
sống,tổchứchoạtđộngvàcácquanhệgiaolưucủangườiđượcgiáodục,
nhằmthuhútsựthamgiacủahọvàoquátrìnhgiáodụctrêncơđóđạtđược
mụctiêugiáodụcđặtra,
b. Mối quan hệ giữa nhà giáo dục và người được giáo dục trong quá trình giáo dục 
Trongquátrìnhgiáodục,mốiquanhệgiữanhàgiáodụcvàngườiđượcgiáo
dục(cánhânhoặctậpthể)làquanhệsưphạm,mộtloạiquanhệxãhộiđặc
thù.Quanhệsưphạmnàyluônluônchịusựchiphốicủacácquanhệchính
trị,tưtưởng,vănhóa,xãhội,kinhtế,khoahọc-kĩthuật...,đặcbiệtlàquan
hệchínhtrịxãhội. 
Hiệuquảcủaquátrìnhgiáodụcphụthuộcvàomốiquanhệthốngnhấtbiện
chứnggiữavaitròchủđạocủanhàgiáodụcvàvaitròtựgiác,tíchcựctự
giáodụccủangườiđượcgiáodục.Xétchocùng,sựnỗlựccủanhàgiáodục
vàngườiđượcgiáodụctrongquátrìnhgiáodụclànhằmgiúpngườiđược
giáodụcchuyểnhóanhữngyêucầucủaCMXHquyđịnhthànhhànhvi,thói
quenhànhvitươngứngởhọtrêncơsởđóthựchiệntốtcácnhiệmvụgiáo dục. 
Vìvậy,quátrìnhgiáodụcchỉđemlạihiệuquảkhiquátrìnhgiáodụcpháthuy
đượcvaitròtựgiác,tíchcựctựgiáodụccủangườiđượcgiáodụcthamgia
vàoquátrìnhgiáodục.Trêncơsởđóthựchiệntốtcácnhiệmvụgiáodục
3. Bản chất của quá trình giáo dục
a. Quá trình giáo dục - quá trình xã hội nhằm giúp đối tượng giáo dục biến
các yêu cầu khách quan thành vêu cầu chủ quan của cá nhân. 
Quátrìnhgiáodụcnhằmhìnhthànhvàpháttriểncánhânconngườitrởthành
nhữngthànhviênxãhội.Nhữngthànhviênnàyphảithỏamãnđượchaimặt:
vừaphùhợp(thíchứng)vớicácyêucầuxãhộiởmỗigiaiđoạnpháttriển,
vừacókhảnăngtácđộngcảitạo,xâydựngxãhộilàmchonótốntạivàphát
triển.Nhữngnétbảnchấtcủacánhânconngườichínhlàdocácmốiquanhệ
xãhộihợpthành.Quátrìnhgiáodụclàquátrìnhlàmchođốitượnggiáodụcý
thứcđượccácquanhệxãhộivàcácgiátrịcủanó,biếtvậndụngvàocáclĩnh
vựccủađờisốngxãhội:kinhtế,vănhóa-xãhội,đạođức,tôngiáo,pháp
luật,giađình,ứngxử...nhằmthỏamãnnhucầucủacánhânvàyêucầucủa xãhội. 
Khiđứatrẻmớisinhra,ýthức,nhâncáchcủanóchưađượchìnhthành.Các
chuẩnmực,cácquytắc...củaxãhộivốntồntạikháchquanbênngoài,độc
lậpvớiđứatrẻ.Quátrìnhtrẻlớnlêntrongmôitrườngvănminhcủaxãhộiloài
người,thẩmthấunhữnggiátrịvănhóacủaloàingườiđểtạoranhâncách
củachínhmình-quátrìnhxãhộihóaconngười.Đólàquátrìnhgiúptrẻbiến
nhữngyêucầukháchquancủaxãhộithánhýthức,thảnhniềmtinvàtháiđộ,
thànhnhữngthuộctinh,nhữngphẩmchấtnhâncáchcủacánhân.Bêncạnh
đó,quátrìnhnàycũnggiúpđốitượngbiếtloạibỏkhỏibảnthânnhữngquan
niệm,nhữngbiểuhiệntiêucực,tàndưcũ,lạchậukhôngcònphùhợpvớixã hộihiệnđại.
b. Quá trình giáo dục là quá trình tổ chức cuộc sống, hoạt động và giao lưu
cho đối tượng giáo dục 
Quátrìnhgiáodụclàquátrìnhhìnhthànhbảnchấtngưởi–bảnchấtxãhội
trongmỗicánhânmộtcáchcóýthức,làquátrìnhtổchứcđểmỗicánhân
chiếmlĩnhđượccáckinhnghiệmxãhội. 
TriếthọcMác-xítđãkhẳngđịnh:Bảnchấtxãhộicủaconngườichỉcóđược
khinóthamgiavàođờisốngxãhộiđíchthựcthôngquahoạtđộngvigiaolưu
ởmộtmôitrườngvănhóa(vănhóavậtchấtvàtinhthần). 
Hoạtđộngvàgiaolưulàhaimặtcơbản,thốngnhấttrongcuộcsốngcủacon
ngườivàcũnglàđiềukiệntấtyếucủasựhìnhthànhvàpháttriểnnhâncách
củacánhân.Tâmlýhọcđãkhẳngđịnh:hoạtđộngvàgiaolưuvừalànguồn
gốccủalàđộnglựccủasựhìnhthànhvàpháttriểnnhâncách. 
Cácthuyếtvềhoạtđộngđãchứngtỏlàconngườimuốntồntạivàpháttriển
phảicóhoạtđộngvàgiaolưu.Nếucáchoạtđộngvàgiaolưucủacánhân
(hoặc  nhóm người) được  tổ  chức  một  cách  khoa  học  với  các  điều  kiện,
phươngtiệnhoạtđộngtiêntiến,phongphú,cánhânđượcthamgiavàocác
hoạtđộngvàgiaolưuđóthìsẽcórấtnhiềucơhộitốtchosựpháttriển. 
Chínhvìvậyquátrìnhgiáodụcvừamangtínhchấtcủahoạtđộng,vừamang
tínhchấtcủagiaolưu,Giáodụclàmộtquátrìnhtácđộngqualạimangtính
xãhộigiữanhàgiáodụcvàđốitượnggiáodục,giữacácđốitượnggiáodục
vớinhauvàvớicáclựclượng,cácquanhệxãhộitrongvàngoàinhàtrường. 
Như vậy, bản chất của quá trình giáo dục là quá trình tổ chức cuộc sống,
tổ chức các hoạt động và giao lưu cho người được giáo dục tham gia
một cách tự giác, tích cực, độc lập, sáng tạo nhằm chuyển hóa những
yêu cầu của các chuẩn mực của xã hội quy định thành hành vi và thói
quen hành vi tương ứng ở họ trên cơ đó thực hiện tốt các nhiệm vụ giáo dục.
Câu 7. Nội dung giáo dục trong nhà trường phổ thông Bài làm 
Các nội dung giáo dục cơ bản trong nhà trường bao gồm: 
Giáodụcđạođứcvàýthứccôngdân.  Giáodụcthẩmmĩ 
Giáodụclaođộngvàhướngnghiệp 
Giáodụcthểchất
A. Giáo dục đạo đức và ý thức công dân
1.1. Giáo dục đạo đức
a. Khái niệm giáo dục đạo đức 
Giáodụcđạođứclànhữngtácđộngsưphạmmộtcáchcómụcđích,cóhệ
thốngvàcókếhoạchcủanhàgiáodụctớingườiđượcgiáodụcđểbồidưỡng
chohọnhữngphẩmchấtđạođứcphùhợpvớichuẩnmựcxãhội.
b. Nhiệm vụ giáo dục đạo đức 
Giúphọcsinhhìnhthànhthếgiớiquan,nhânsinhquậnkhoahọc,nămđược
nhữngquyluậtcơbảncủasựpháttriểnxãhội,cóýthứcthựchiệnnghĩavụ
củangườicôngdân,từngbướctrangbịchohọcsinhđịnhhướngchínhtrị
kiênđịnh,rõrăng. 
Giúphọcsinhhiểuvànắmvữngnhữngvấnđềcơbảntrongđườnglốichính
sáchcủaĐảng,phápluậtcủaNhànước,cóýthứchọctập,làmviệctuânthủ
theohiểnphápvàphápluật. 
Bồidưỡngchohọcsinhnănglựcphảnđoán,đánhgiáđạođức,hìnhthành
niềmtinđạođức,yêucầuhọcsinhphảithấmnhuầncácnguyêntắcvàchuẩn
mựcđạođứcdoxãhộiquyđịnh.biếttiếpthuvănminhnhânloạikếthợpvới
đạođứctruyềnthốngvàvănhóacủadântộc.
c. Nội dung giáo dục đạo đức 
Giáodụcchủnghĩayêunước 
Giáodụclýtưởngsốngtốtđẹpmanglạihạnhphúcchobảnthânvàchocộng đồngxãhội. 
Giáodụcýthứcđạođứctrongcácmốiquanhệxãhộitheonhữngchuẩnmực
xãhộiđặtra:yêuthương,tôntrọng,khoandung,đoànkết,hợptác,sángtạo,
bảovệlẽphải,hướngtớinhữngđiều“chân,thiện,mĩ". 
Giáodụchànhvivănminhtrongcáclĩnhvựccủađờisốngxãhội.Ví dụ: Dạy
môn đạo đức bài: Đi học đúng giờ (lớp 1): Giáo dục HS thực hiện tốt nội quy
cua trường lớp, biết nhắc nhở các bạn cùng thực hiện nội quy; bài: Gia đình
của em ( đạo đức 1):Giáo dục HS biết yêu thương mọi người trong gia đình,
biết quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ mọi người trong gia đình.
d. Các con đường giáo dục đạo đức 
Thông qua giảng dạy, học tập các môn khoa học tự nhiên, xã hội và nhân văn
giúp học sinh tinh thảnh thể giới quan, nhân sinh quan và các phẩm chất nhân cách. 
QuagiảngdạycácmônVănhọc,Lịchsử,Địalí...giúphọcsinhbiếtđược
cộinguồncủađấtnước,lịchsửpháttriểncủadântộcquacácthờikỳlịch
sử.Từđóhìnhthànhtìnhyêuquêhươngđấtnước,niềmtựhàodântộc,
sẵnsànglaođộngđểxâydựngvàbảovệTổquốc, 
QuagiảngdạybộmônGiáodụccôngdângiúphọcsinhhìnhthànhcác
kháiniệmchínhtrị,đạođức,phápluật,tạolậpthóiquentưduyvàhành
độngtheohiếnphápvàphápluật. 
Thông qua tổ chức các hoạt động giáo dục và sinh hoạt tập thể đa dạng, phong phú.