Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên (Sơ đồ tư duy) | Văn mẫu 7 Cánh diều
Nội dung bao gồm sơ đồ tư duy, dàn ý chi tiết và 14 mẫu cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên hay nhất. Hãy cùng theo dõi ngay sau đây. Hi vọng tài liệu này giúp ích cho các bạn trong quá trình chuẩn bị bài.
Chủ đề: Bài 2: Thơ bốn chữ, năm chữ (CD)
Môn: Ngữ Văn 7
Sách: Cánh diều
Thông tin:
Tác giả:
Tài liệu liên quan:
Preview text:
Văn mẫu lớp 8
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên
Sơ đồ tư duy Cảm nhận về bài thơ Ông đồ
Dàn ý cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên I. Mở bài
Giới thiệu chung, cảm nhận chung về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên. II. Thân bài
1. Cảm nhận về hình ảnh ông đồ thời Nho học thịnh hành
- Thời gian: Mùa xuân với hoa đào nở.
- Hành động: bày mực tàu, giấy đỏ - công cụ chủ yếu của các nhà nho.
- Địa điểm: bên phố đông người thể hiện sự đông vui, náo nhiệt lúc xuân về.
=> Hình ảnh gần gũi, quen thuộc trong mỗi dịp tết đến xuân về thuở xưa.
- “Bao nhiêu người thuê viết... khen tài”: sự thịnh thế của Hán học, các nhà Nho
khẳng định vị trí của mình trong lòng người, đó là những con người được
ngưỡng mộ vì tài năng, học vấn.
=> Góp phần không nhỏ khắc gợi không khí náo nhiệt truyền thống, nét văn hóa
không thể bỏ qua của mùa xuân trong tâm thức cổ truyền của dân tộc.
2. Cảm nhận về hình ảnh ông đồ khi Nho học lụi tàn
- “Nhưng mỗi năm mỗi vắng”: từ “nhưng” tạo bước ngoặt trong cảm xúc người
đọc, sự suy vi ngày càng rõ nét, người ta có thể cảm nhận một cách rõ ràng, day dứt nhất.
- “Người thuê viết nay đâu?”: câu hỏi thời thế, cũng là câu hỏi tự vấn.
=> Thể hiện nỗi niềm day dứt, vẫn ông đồ xưa, vẫn tài năng ấy xuất hiện nhưng
không cần ai thuê viết, ngợi khen.
- “Giấy đỏ ...nghiên sầu”: hình ảnh nhân hoá, giấy bẽ bàng sầu tủi, mực buồn
đọng trong nghiên hay chính tâm tình của người nghệ sĩ buồn đọng, không thể tan biến được.
- “Lá bàng...mưa bị bay”: tả cảnh ngụ tình: nỗi lòng của ông đồ. Đây là hai câu
thơ đặc sắc nhất của bài thơ. Lá vàng rơi gợi sự cô đơn, tàn tạ, buồn bã, mưa bụi
bay gợi sự ảm đạm, lạnh lẽo.
=> Tâm trạng con người u buồn, cô đơn, tủi phận.
3. Cảm nhận về tình cảm của nhà thơ
- Thời gian: mùa xuân với hoa đào nở (lại: sự lặp lại tuần hoàn của cảnh thiên nhiên).
- Hình ảnh: “không thấy”, phủ nhận sự có mặt của một người đã từng trở thành niềm ngưỡng vọng.
=> Kết cấu đầu cuối tương ứng làm nổi bật chủ đề bài thơ.
- “Những người muôn năm cũ...bây giờ?”: câu hỏi đặt ra dường như không phải
để tìm một câu trả lời, đó như một niềm than thân, thương phận mình.
=> Câu hỏi tu từ nhằm bộc lộ niềm tiếc thương, day dứt hết sức chân thành của
tác giả trước sự suy vi của Nho học đương thời. III. Kết bài
Khẳng định lại giá trị cũng như nêu suy nghĩ, tình cảm về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên.
Đoạn văn cảm nhận về bài thơ Ông đồ
Đoạn văn mẫu số 1
Bài thơ “Ông đồ” của Vũ Đình Liên đã đem đến cho em nhiều ấn tượng sâu sắc.
Hình ảnh ông đồ vốn rất quen thuộc trong xã hội xưa, vốn là những người có
học thức, tài năng và được trọng vọng. Nhưng trong xã hội hiện tại, ông đồ dần
bị lãng quên. Và Vũ Đình Liên đã giúp người đọc hiểu hơn qua bài thơ “Ông đồ
Nhà thơ đã khắc họa hình ảnh ông đồ từ quá khứ đến hiện tại. Trong quá khứ,
ông đồ xuất hiện trên phố với hoa đào, với mực tàu giấy đỏ và viết câu đối mà
như người biểu diễn thư pháp: “Hoa tay thảo những nét/Như phượng múa rồng
bay” khiến mọi người xem tấm tắc khen ngợi: “Hoa tay thảo những nét/Như
phượng mùa rồng bay”. Đó là một thời vàng son khi ông đồ được trân trọng.
Nhưng một thời vàng son đã không còn, mỗi năm mỗi vắng, người ta không còn
quan tâm đến ông đồ nữa. Hình ảnh nhân hóa “giấy đỏ buồn không thắm”,
“mực đọng trong nghiên sầu” gợi ra nỗi buồn của chính người nghệ sĩ khi
không còn được biết đến. Để rồi năm nay đào lại nở, nhưng không còn thấy ông
đồ nữa. Câu hỏi tu từ “Những người muôn năm cũ/Hồn ở đâu bây giờ” giống
như một lời than trách cho số phận. Bài thơ đã thể hiện tình cảnh đáng thương
của ông đồ nhưng qua đó toát lên niềm cảm thương trước một lớp người đang
tàn tạ và nỗi tiếc nhớ cảnh cũ người xưa của nhà thơ. Khi đọc bài thơ, tôi cảm
thấy thấu hiểu và trân trọng hơn về ông đồ.
Đoạn văn mẫu số 2
Bài thơ Ông đồ là một bài thơ chứa đầy hàm súc, là sự tiếc nuối của tác giả về
một nền văn học đã từng rất rực rỡ. Ở hai khổ thơ đầu, tác giả đã tái hiện lại
không khí ngày tết xưa khi ông đồ còn được trọng dụng, Khi tết đến xuân về,
hoa đào đua nhau khoe sắc thắm, phố phường đông vui, tấp nập và ông đồ xuất
hiện bên hè phố bán đôi câu đối để mọi người trưng trong nhà như một văn hóa
không thể thiếu ngày đầu năm mới. Những nét chữ thanh thoát như phượng múa
rồng bay, gửi gắm cả tâm hồn và tấm lòng người viết. Thế nhưng, theo thời
gian, phong tục treo câu đối ngày tết không còn được ưa chuộng. Từ “nhưng”
như nốt trầm trong khúc ca ngày xuân, cho thấy sự thay đổi trong bước đi chầm
chậm của thời gian. Người tri âm xưa nay đã là khách qua đường. Niềm vui nhỏ
nhoi của ông đồ là được mang nét chữ của mình đem lại chút vui cho mọi người
trong dịp tết đến xuân về nay đã không còn. Nỗi buồn của lòng người khiến
những vật vô tri vô giác như giấy đỏ, bút nghiên cũng thấm thía nỗi xót xa.
Hình ảnh ông đồ xưa vốn gắn với nét đẹp truyền thống về nền văn hóa nho học,
nay dần bị lãng quên “Lá vàng bay trên giấy/Ngoài trời mưa bụi bay”. Ông vẫn
ngồi đấy nhưng chẳng mấy ai còn để ý, lá vàng rơi giữa ngày xuân trên trang
giấy nhạt phai như dấu chấm hết cho sự sinh sôi. Hạt mưa bụi nhạt nhòa bay
trong cái se lạnh như khóc thương, tiễn biệt cho một thời đại đang dần trôi vào
dĩ vãng. Ta như cảm nhận được qua tứ thơ là tâm trạng của thi nhân, phảng phất
một nỗi xót thương, nỗi niềm hoài cổ nhớ tiếc của nhà thơ cho một thời đã qua.
Và câu hỏi cuối bài thơ như lời tự vấn cũng là hỏi người, hỏi vọng về quá khứ
với bao ngậm ngùi “Những người muôn năm cũ/Hồn ở đâu bây giờ?”. Ông đồ
vắng bóng không chỉ khép lại một thời đại của quá khứ, đó còn là sự mai một
truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Bài thơ đã chạm đến những rung cảm
của lòng người, để lại những suy ngẫm sâu sắc với mỗi người.
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 1
Bài thơ “Ông đồ” được đánh giá là một thành công “đột xuất” của Vũ Đình
Liên. Nhà thơ đã sử dụng thể thơ năm chữ gọn gàng, ngôn từ giản dị nhưng
chứa đựng bao nỗi niềm tâm sự về nhân tình thế thái. Chính vì vậy Hoài Thanh
có bình rằng: "Ít có bài thơ nào bình dị mà cảm động đến vậy”.
Hình ảnh ông đồ hiện lên trong dòng suy tưởng, hoài niệm của nhà thơ:
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu, giấy đỏ
Bên phố đông người qua.”
Trong những năm cuối thế kỉ 19, đầu thế kỉ 20, nền Nho học suy tàn, những kì
thi chữ Hán bị bãi bỏ, đa số người ta hướng tới cái mới, quay lưng với cái cũ thì
chữ Nho không còn ở thời hoàng kim nữa nhưng vẫn được mọi người ưa
chuộng. Bởi thế hình ảnh ông đồ viết chữ thuê bên những con phố sầm uất đã
trở nên quen thuộc mỗi khi Tết đến xuân về. Bằng ngọn bút tài hoa ông đồ đang
lặng lẽ làm đẹp cho đời. Ông chính là nét đẹp tinh tế của một Hà thành xưa cũ:
“Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.”
Nhưng số người nhiệt thành với chữ Nho "mỗi năm mỗi vắng”, khách quen
cũng tan tác "người thuê viết nay đâu?”, phong tục treo câu đối Tết cũng nhạt
phai. Ông đồ dần dần bị lãng quên, phương cách mưu sinh ngày càng khó. Bởi
vậy nỗi buồn thấm tận cốt tuỷ, lan sang cả những vật vô tri:
“Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu…”
Và như một sự tất yếu khi người ta đua nhau “vứt bút lông đi viết bút chì”, xã
hội nhá nhem với những Xuân tóc đỏ, hay nhà thiết kế thời trang TYPN ( Số đỏ
– Vũ Trọng Phụng) – Ông đồ đã hoàn toàn bị quên lãng. Ông ngồi đó ” như cái
di tích tiều tuỵ đáng thương của một thời tàn”:
“Ông đồ vẫn ngồi đấy
Qua đường không ai hay
Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay.”
Ông đồ ngồi giữa mùa xuân mà ta tưởng như ở mùa đông ảm đạm, ông như
chìm vào không gian để mặc gió mưa thời gian phủ nhoà. Hình ảnh” lá vàng
rơi” tượng trưng cho sự lụi tàn. Chữ Nho đã mạt vận. Chỉ còn lại nỗi thương
cảm ngậm ngùi. Những giọt mưa bay hay những giọt nước mắt xót xa tiếc nuối?
Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình của tác giả đã đạt đến độ chín khiến người đọc cũng
thấy lòng mình thấm đẫm nỗi sầu nhân thế cùng ông đồ già cô đơn lỡ vận…
Mùa xuân lại đến "không thấy ông đồ xưa”. Ông cố bám lấy xã hội hiện tại
nhưng không còn đủ sức, đủ kiên nhẫn nữa, bởi cơm áo không đùa với chữ
nghĩa. Ông phải rút lui vào quá khứ, cũng có thể đã trở thành người thiên cổ.
Tác giả băn khoăn, day dứt:
“Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?”
Nhà thơ không chỉ xót thương ông đồ mà cả một lớp người như ông. Tác giả
muốn đuổi theo để gặp lại những hồn người đã mất hay đang hoài niệm những
vẻ đẹp của quá khứ? Câu hỏi tu từ khép lại bài thơ nhưng mở ra những câu hỏi lớn cho người đọc.
Có thể nói tình thương người và niềm hoài cổ đã khiến Vũ Đình Liên cho ra đời
một thi phẩm tuyệt tác "Ông đồ” sống mãi với thời gian. Tên tuổi của nhà thơ
cũng gắn liền với bài thơ từ độ ấy. Và dường như thời gian càng trôi đi tác
phẩm lại càng thêm giá trị bởi ý nghĩa nhân văn, nhân đạo mà tác giả gửi gắm chưa bao giờ xưa cũ.
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 2
Vũ Đình Liên đến với làng thơ rất lặng lẽ nhưng không kém phần sâu sắc.
Trong phong trào Thơ mới, tên tuổi ông không đình đám như Xuân Diệu, Hàn
Mặc Tử, Chế Lan Viên, Nguyễn Bính,.. và các tên tuổi nổi bậc khác nhưng
cũng đủ để làm nên một hiện tượng khác thường.
Có người viết nghìn bài mà ngỡ như chưa hề viết. Có người viết mấy bài mà đã
có thể lưu danh đến ngày sau. Bởi Vũ Đình Liên đã bắt được cái hồn của thời
đại. Không cần đi quá xa vào thế giới thần tiên như Thế Lữ, hay rong ruổi trong
tình yêu như Xuân Diệu, lặng ngắm một chiều hoang tàn bên mộ cũ như Chế
lan Viên, đau đớn dưới trăng khuya như Hàn Mạc Tử và càng không trở về với
ngày xưa diễm lệ như Trần Huyền Trân,… Vũ Đình Liên tìm về với những rung
động tinh tế của chính tâm hồn mình lòng thương người và tình hoài cổ mênh mang.
Hoài Thanh có nhận xét: “Có lần hai nguồn cảm hứng ấy đã gặp nhau và để lại
cho chúng ta một bài thơ kiệt tác: “Ông đồ”. Ít khi có một bài thơ bình dị mà
cảm động như vậy. Tôi tưởng như đọc lời sám hối của cả bọn thanh niên chúng
ta đối với lớp người đương đi về cõi chết…”
Có lẽ, trước thực tại phũ phàng, lớp trẻ năng động đã quá vội vàng lên đường
tìm kiếm, khơi phá những miền đất nghệ thuật đang rộ nở muôn nơi, bỏ lại
riêng ông âm thầm tìm về chốn cũ. Có thể nói thơ Vũ Đình Liên đã quá cũ so
với đương thời nhưng lại có sức hút mãnh liệt khiến ai đọc tới cũng phải nao lòng.
Với bài thơ Ông đồ, Vũ Đình Liên đã may mắn đón lấy được tinh túy trên dòng
chảy của thời gian bất tận. Có lẽ, ông đã chờ sẵn ở đó rất lâu và nhanh tay đón
lấy khi nó vừa đến. Bài thơ ra đời năm 1937, ngay cái thời khắc phong trào Thơ
mới rộ nở nhất, đẩy nền thơ cũ và thế hệ cũ vào vị trí khiêm nhường rồi biến
mất sau đó. Phan Khôi, Lưu Trọng Lư, và các nhà thơ khác liên tục đã phá nền
thơ cũ và tạo ra cái mới, mấy ai kịp nhìn lại thế hệ cũ đã rút lui như thế nào. Chỉ
có Vũ Đình Liên làm điều ấy.
Bài thơ Ông đồ là tiếng nói thẳm sâu tận đáy lòng của Vũ Đình Liên trước sự
lụi tàn của một thế hệ, một tư tưởng và một nét đẹp trong tâm hồn và đời sống
người Việt. Không kêu ca hay uất hận nhưng nỗi tiếc thương vô hạn ẩn sâu
trong từng câu từng chữ. Hình ảnh ông đồ là chứng nhân của lịch sử, của một
thế hệ những con người đang rơi dần vào sự bế tắc cùng cực với sự bế tắc của
đất nước. Sự bế tắc đã dẫn ông đồ từ địa vị thanh cao, đạo mạo đến chỗ mưu
sinh bằng cách bán chữ giữa sự thờ ơ, vô tình của thế gian giữa chợ đời.
Và để bấu víu vào một cái gì đó chưa hẳn đã mất, Vũ Đình Liên đã khởi đầu bài thơ thật hào hứng:
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già”
Từ “lại” nghe thật hãnh diện, xác định ngay vị trí của ông đồ trong ngày tết.
Ông đến như định mệnh và từ lâu đã in đậm trong kí ức của con người khi ngày
tết đến. Và không đẻ người đọc chờ đợi lâu, Vũ Đình Liên lập tức triển khai
hình tường, phô bày trước mắt người đọc:
“Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua.”
Đọc lại câu thơ, ta như thấy trước mắt mình cái cảnh nhộn nhịp, cấp tập không
ngừng của ngày tết xưa. Đâu đây là tiếng gọi nhau thăm hỏi, đâu đó là tiếng
chào mời đón đưa của muôn người. Và ông đồ trên các góc phố, dưới tán cây
che, chân dậm giấy, tay đưa nét bút thần kì như “phượng múa rồng bay” trước
sự trầm trồ, thán phục của bao người.
Thế nhưng, sự đời đưa đẩy, số phận nổi trôi, đời người ngắn ngủi mà phong ba
bão tố nhanh chóng càn quét qua đây. Năm sau trở lại, hình ảnh ông đồ vẫn trên
phố cũ mà sao xa khác vô cùng:
“Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu
Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu…”
Từ một khung cảnh náo nhiệt, trong sự tôn vinh tột độ, đột nhiên ông đồ rơi vào
nghịch cảnh đáng thương. Vẫn là sân khấu ấy nhưng ông đồ đã mất hết người
xem, một mình độc diễn vở kịch buồn.
Dường như Vũ Đình Liên đã cảm nhận thấy, đã dẫm lên cái đường ranh mong
manh, mơ hồ mà tàn nhẫn của thời gian giữa thời đại cũ và thời đại mới. Ông đồ
gắng gượng níu kéo cái tinh hoa một thời trong lòng người một cách bất lực
nhưng không từ bỏ. Ở đây, dẫu chưa đạt đến trình độ đưa “cái thần” vào chữ
viết như một tay tử tù của thời vang bóng, ít ra ông đồ cũng còn lại những ngón tay hoa.
Trên bước đường cùng với chút tài mọn tuy có lỡ làng, ông đồ ngỡ vẫn còn một
góc đời riêng nhằm an bần lạc đạo hoặc thậm chí để ngậm ngùi! Và chính sự
gắng gượng cuối cùng ấy lại đẩy ông đồ vào một tình thế dở khóc dở cười:
“Ông đồ vẫn ngồi đấy
Qua đường không ai hay
Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài giời mưa bụi bay.”
Câu thơ rơi vào im lặng đáng sợ khiến người đọc hụt hẫng tiếc thương. Cơn
mưa phủ xuống tâm hồn, che lại những vết thương đang âm ỉ cào cấu trong
lòng. Đến đây, người đọc mới sực tỉnh nhận ra trong mình đã đánh mất đi tình
yêu đối với cái quốc hồn quốc túy và vô tình đẩy một thế hệ như ông đồ vào
nghịch cảnh bi đát ấy. Một thời đại sáng bừng hào khí “nghiêng cánh nhạn tách
mái rừng Nhan Khổng – Vẫy đuôi kình toan vượt bể Trình Chu” đang le lói
những tia sáng cuối cùng trước khi đi vào im lặng. Và cuối cùng là im lặng thực sự:
“Năm nay đào lại nở
Không thấy ông đồ xưa
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?”
Vũ trụ tuần hoàn, vòng sinh diệt bất tận càn quét trên mặt đất này. Những gì còn
lại là sự gạn lọc tàn nhẫn của thời gian. Khung cảnh vẫn thế không có gì đổi
thay, ngày tết vẫn tưng bừng rộn rã, hoa đào vẫn nở, người vẫn du xuân trẩy
hội, nhưng nhân vật chính của ngày xưa đã mãi mãi không đến nữa. Câu thơ
“Năm nay đào lại nở” biểu hiện cái quy luật tàn nhẫn như nụ cười chua chát của
nhà thơ ném vào cuộc đời. Câu thơ theo sau đó như uất nghẹn trước tin dữ:
“Không thấy ông đồ xưa” khép lại một cơn mê, để rồi nhà thơ truy vấn:
“Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?”
Ở đâu là ở đâu? Những người trong thế hệ cũ có thể ở đâu được? Hoặc là họ
chấp nhận chuyển mình, bỏ khăn đóng áo dài khoác vào bộ đồ tây kệch cỡm,
cắt tóc ngắn, “tối rượu sâm banh sáng sữa bò” để hòa hợp với cái thời đại nửa
tây nửa ta ấy. Hoặc là tiếp tục giữ nguyên lối cũ sống lay lắt với thời gian.
Vũ Đình Liên đã không thể trả lời. Ông gửi niềm ưu tư ấy vào thời gian và
mong tìm kiếm một sự đồng cảm ở người đọc. Ông đau đáu nhìn vào dòng đời
đang trôi chảy như một kẻ mất hồn mong tìm thấy bản thể. Cũng cảnh cũng
người nhưng người và cảnh đâu dễ thành thơ, nếu nhà thơ không là kẻ tri âm hay đồng điệu.
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 3
Trong nền văn hóa dân tộc, hình tượng những Ông Đồ trong dịp tết cổ truyền đã
đi vào lòng người dân. Một nét đẹp mang học thức,mang trí tưởng tượng dồi
dào, mỗi con chữ các Ông Đồ viết dành cho người đi xin chữ đều mang một ý
nghĩa khác nhau, nhưng quy chung lại người Việt ta vẫn quan niệm xin cái may
mắn theo ước nguyện của họ cho một năm mới thuận buồm xuôi gió.Nhưng
dường như những sự thay đổi đã làm cho nét đẹp ấy phai nhạt phần nào, hình
ảnh Ông Đồ in trong tâm trí trong thơ của tác giả Vũ Đình Liên thật rõ ràng, sâu
sắc. Ông Đồ là những người có khả năng viết chữ Nho điêu luyện. Chữ Nho là
một loại chữ đầy hình tượng, giàu ý nghĩa. Những người này được đào tạo, học
hành tốt trong nền văn hóa nho giáo, tiếp xúc với chữ Hán nhiều thi và đỗ đạt có
bằng vị, được công nhận, những người này có thể làm thêm để kiếm sống bằng nghề viết thuê.
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Trên phố đông người qua.”
Có thể thấy được không khí Tết đã về qua những nhánh hoa đào nở cũng báo
hiệu một mùa xuân mới lại về cùng với đất trời. Tâm trạng con người dường
như cũng khoan khoái, vui tươi, tấp nập chuẩn bị cho những ngày Tết m Lịch
đặc biệt quan trọng của đất nước. Vào chính khoảnh khắc này, Ông Đồ có thể
thể hiện tài năng của mình qua công việc ý nghĩa, thoải mái, kiếm sống qua việc
viết chữ theo yêu cầu của người hứng thú với con chữ, đồ nghề của ông đơn
giản chỉ là "Mực tàu, giấy đỏ, cùng kiến thức".Hình ảnh Ông Đồ được tác giả
nhắc đến với sự thân thương, gợi lại sự an lành, vui vẻ ngược lại với sự xô bồ
của đường phố, ông bình dị, điềm đạm mà vẫn , thu hút được rất đông người
qua lại là tâm điểm của sự chú ý của bức tranh này. Bức tranh tác giả vẽ ra trong
trí nhớ đầy tiếng động, hình ảnh, cả nhân vật, có kí ức về thời gian đẹp nhất của
mùa xuân tuyệt vời. Mở ra cho ta một đoạn 4 câu thơ đầy ý nghĩa tiếp theo.
“Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.”
Sự giản dị mang theo những phẩm chất quý báu của mình khiến ông thu hút
được nhiều người. Họ muốn xin chữ, xin cái đẹp từ ông. Ông cũng rất ấm lòng
khi nghe được những câu mang nghĩa " tấm tắc khen tài", sự trân trọng trong
từng con chữ khiến cho " bao nhiêu người thuê viết" với ý nghĩa to lớn vừa học
để có kiến thức, học chữ Nho để làm người quan trọng nhất là đề cao mối quan
hệ của mỗi con người và năm đức tính cần có thông qua việc học chữ, đó là:
Nhân, Nghĩa, Lễ Trí, Tín, qua đó hướng con người đi theo một con đường tốt
đẹp nhất. Các câu thơ tiếp theo để miêu tả rõ nhất sự tài năng của ông đồ. Và
người có nhiều hoa tay không chỉ viết chữ, mà họ còn tạo ra được cả một tác
phẩm như một bức tranh mang nhiều ý nghĩa nghệ thuật.
Hình ảnh ông đồ ngồi khoan thai, bàn tay nhẹ nhàng múa lượn những nét bút
đưa lên dứt khoát,điêu luyện đến từng chi tiết "nét thanh, nét đậm, nét xổ",
thanh thoát theo từng chữ như "Rồng bay phượng múa" càng thấy sự phóng
khoáng, nhưng không hề mất tính chính xác trong phong cách viết chữ Nho để
treo tết, viết một tác phẩm để đời. Dân gian ta có câu "Nét chữ nết người" là thể
hiện được cái tài, cái tâm qua những nét bút tinh tế, chất chứa tâm hồn tinh hoa,
khát vọng, lý tưởng phong cách sống đĩnh đạc của những Ông đồ. Con chữ ông
viết muôn hình muôn kiểu không lẫn, không trùng lặp là cả một sự sáng tạo
không ngừng từ con người trí thức ấy.Và đoạn thơ chưa dừng lại ở sự vui tươi,
có một chút trầm lắng xuống ở đoạn 3 chính là tiếp nối dòng suy nghĩ giữa quá khứ với hiện tại.
“Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu
Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu…”
Từ nhưng báo hiệu một điều gì đó mang sự biến động dù ít hay nhiều, điệp từ
mỗi...mỗi làm cho câu thơ dài ra về thời gian,không gian, cái sự lắng xuống, kéo
dài đó là sự tự an ủi cho thực tại về việc xin chữ Ông Đồ đã không được phổ
biến như ngày xưa nữa. Tác giả đã tự đặt ra cho mình một câu hỏi về những
người thuê viết chữ đã vãng dần, phải chăng họ cũng đã mờ nhạt tình yêu theo
năm tháng với con chữ Nho khi đã phát triển một nguồn chữ mới "chữ Quốc
Ngữ",sự chảy trôi nhanh của thời đại. Người không được thuê, vật không được
sử dụng làm từng thứ trong mỗi câu trở nên thấm nỗi buồn cùng con người nhờ
sử dụng thành công biện pháp tu từ nhân hóa. Giờ đây, sự xuất hiện của ông đồ
trái ngược với sự vui tươi, lòng kính trọng, tin yêu từ người xin chữ bằng cả tấm
lòng vốn có ban đầu, một nét đẹp rất riêng dành cho mùa xuân đã tạm thời lắng
dần. Mà với các ông đồ giờ này:
“Ông đồ vẫn ngồi đây
Qua đường không ai hay”
Ông "vẫn chờ, vẫn ngồi đây" vẫn là cái sự điềm đạm, cao quý như năm nào
nhưng đáp lại bằng sự thờ ơ lạnh nhạt của người dân. Tác giả như một người
đứng từ xa trông vào và phải thốt lên sự ngậm ngùi cho sự nghiệp của những
ông đồ, sự lãng quên, đẩy ra bên lề của những tờ thư pháp cổ, thờ ơ trước sự tồn
tại của ông Đồ là những gì đáng để chúng ta đau đáu, suy nghĩ, đồng cảm.
Việc xin chữ từ đó đã trở thành những ký ức ngọt ngào mà những thế hệ cũ đã
được chứng kiến, thưởng thức.Tác phẩm đã khắc họa chân thực nhất về Ông
Đồ, đưa đến được thông điệp xin chữ Ông Đồ là một truyền thống rất hay, đáng
phải giữ gìn cho thế hệ sau của dân tộc, góp phần giáo dục lối sống làm người cho người trẻ.
Hiện nay đã xuất hiện thêm tuy không nhiều "ông tiểu đồ" ở những khu vực có
tính văn hóa, những khu giải trí trong dịp Tết Việt nhưng đã thỏa mãn niềm đam
mê thư pháp ở người dân, họ góp phần tiếp nối bản sắc dân tộc, tô điểm cho
thành phố như một nét đẹp ngày Xuân.
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 4
“Thơ là ảnh, là nhân ảnh… Từ một cái cụ thể hữu hình nổ thức dây cái vô hình
bao la… Từ một cái điểm nhất định mà nó mở ra được một cái diện không gian
và thời gian trong đó nhịp mãi lên một tấm lòng sứ điệp…” (Nguyễn Tuân) Đến với hai câu thơ:
“Giấy đỏ buồn không thắm;
Mực đọng trong nghiên sầu…”
Trong bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên, hẳn người đọc thấy day dứt mãi bởi
một tấm lòng sứ điệp.
Ông đồ, chính là cái di tích tiều tuỵ đáng thương của một thời tàn. Cả bài thơ
khắc hoạ hình ảnh ông đồ, như một nghệ sĩ trong bức tranh xuân sắc màu tươi
thắm, nhịp sống rộn rã đang Hoa tay thảo những nét như phượng múa rồng bay,
nhưng đến khổ thơ thứ ba, ông đồ xuất hiện trong bức tranh thật buồn thảm:
“Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu
Giấy đỏ buồn không thắm;
Mực đọng trong nghiên sầu…”
Âm điệu như trùng xuống, lắng đọng nỗi niềm. Chữ sầu đứng cuối câu như hòn
đá rơi xuống, đè nặng tâm hồn. Cùng với công cuộc đô thị hoá dữ dằn của xã
hội Việt Nam dưới ách thực dân phong kiến, chữ Nho trở thành món hàng
không ai chuộng nữa, trong xu thế không thể cưỡng lại ấy tình cảnh ông đồ trở
nên ngao ngán, đáng thương: Nào có ra gì cái chữ Nho. Không có người thuê
viết, tức là không có người thích thú thưởng thức văn hay, chữ tốt, giấy mực của
ông đồ trở nên bẽ bàng, buồn tủi, giấy buồn mực sầu.
Giấy, mực là những hình ảnh quen thuộc gắn liền với kẻ sĩ ngày xưa, giấy đỏ, là
phông nền rực rỡ, nơi sinh hạ nét chữ vuông vắn, cùng với nghiên mực và bàn
tay tài hoa của người viết, làm nên nghệ thuật thư pháp, một nét đẹp văn hoá đã có từ bao đời.
Thế mà nay “Giấy đỏ buồn không thắm”, còn “Mực đọng trong nghiên sầu”.
Buồn sầu, vốn là tâm trạng của con người, nhưng ở đây với thủ pháp nhân hoá,
Vũ Đình Liên đã thổi hồn cho những vật vô tri ấy để giấy mực cũng mang nỗi
buồn sầu của tâm trạng con người.
Vì không có người thuê viết, những tờ giấy đỏ cứ phơi ra đấy chẳng ai thèm để
ý nên cũng ủ ê, màu đỏ của nó trở thành vô duyên nhạt nhoà không thắm lên
được. Đã từng có sắc thắm làm day dứt lòng người trong thơ, sắc thắm trong mơ
ước của Hồ Xuân Hương Có phải duyên nhau thì thắm lại, sác thắm lắm lại
càng chóng phai trong ca dao, còn sắc thắm ở đây lại khác. Giấy vốn là đỏ rồi,
nhưng vì ủ ê, tủi hổ không thắm lên được. Giấy cũng mang nỗi buồn trĩu nặng lòng người.
Nghiên mực cũng vậy, không được chiếc bút lông chấm vào, nên mực lặng lẽ,
nỗi buồn không nói, cũng đọng lại như giọt lệ khóc với nỗi sầu khôn tả.
Nỗi buồn từ lòng người đã thấm cả vào những vật vô tri. Hai thanh nặng ở chữ
đọng chữ mực kết hợp với thanh bằng ở cuối câu khiến câu thơ trĩu xuống, nỗi
buồn như chồng chất, dày thêm.
Với hình ảnh nhân hoá gợi cảm, cách phối thanh tài tình, khiến hai câu thơ như
tiếng nấc thầm của nhà thơ, được thăng hoa từ lòng thương người và tình hoài cổ.
Đây có thể coi là hai câu tả cảnh ngụ tình tuyệt bút của Vũ Đình Liên. Thơ
muốn làm cho người ta phải khóc, mình phải khóc. Phải chăng đây chính là
tiếng khóc của Vũ Đình Liên về một thời đã xa nay chỉ còn vang bóng.
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 5
“Ông đồ” là kiệt tác của Vũ Đình Liên tác giả nổi bật trong phong trào thơ mới.
Bài thơ ngũ ngôn gồm 5 khổ để lại cho người đọc nhiều suy nghĩ về hình ảnh
ông đồ từ khắc hoàng kim cho đến khi còn vang bóng.
Ông đồ thời xưa là những nhà nho, làm nhiệm vụ dạy học, ông đồ gắn liền với vòng lặp của thời gian:
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua”
Khi hoa đào nở đó là thời gian mùa xuân sắp về hình ảnh ông đồ xuất hiện, ông
lại làm công việc quen thuộc của mình, với tài năng ông “thảo những nét
phượng múa rồng bay”, nhiều người thuê ông viết và ai cũng khen ngợi tài năng của ông đồ.
Nhưng thời thế đã đổi thay, Hán học đang trong giai đoạn suy thoái trong thời
gian thực dân nửa phong kiến, câu thơ “Người thuê viết nay đâu?”, câu hỏi bâng
quơ và đầy cảm thương. Giấy đỏ, nghiên mực những hành trang gắn liền với
ông đồ trên con đường tạo ra cái đẹp cho người đời nhưng giờ đây cũng u buồn,
lặng lẽ. Tác giả đã sử dụng biện pháp nhân hóa để diễn tả nỗi buồn u sầu của
những đồ vật vô tri vô giác. Không chỉ vậy “người buồn cảnh có vui bao giờ”
nỗi buồn của ông đồ còn đủ sức lan tỏa vào không gian khiến cho cảnh vật xung
quanh cũng có gam màu tối, ảm đạm.
“Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài giời mưa bụi bay”
Câu thơ đọc qua như có ý tả cảnh nhưng tác giả cũng nói lên nỗi lòng của ông
đồ, đây là phép tả cảnh ngụ tình. Lá vàng rơi kết hợp với mưa rơi càng làm cho
nỗi buồn trong chính nhân vật trở nên tê tái. Ông đồ vẫn ngồi đó, phố vẫn đông
nhưng có điều không còn ai cảm thấy sự có mặt của ông nữa. Chính ông như
cảm thấy cô đơn, lạc lõng trước khung cảnh quen thuộc.
“Năm nay, đào lại nở
Không thấy ông đồ xưa
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ”
Năm nay hình ảnh ông đồ đã không còn nữa, cái đẹp, tinh hoa giá trị tinh thần
đã biến mất. Những người muôn năm cũ là ông đồ, người thuê viết hay bất kì ai
điều đó cũng không còn quan trọng nữa, câu thơ đọc lên như một niềm day dứt,
ngậm ngùi cho chính số phận của ông đồ. Giá trị cái đẹp đang dần bị lãng quên,
câu hỏi như muốn nhắc nhở mọi người đừng quên quá khứ, văn hóa bởi đó là tinh hoa của dân tộc.
Bài thơ Ông đồ như muốn nhắc nhở chúng ta đừng nên lãng quên quá khứ, hãy
biết trân trọng và gìn giữ những giá trị đẹp đẽ của văn hóa, tinh thần để không
phải hối tiếc, ân hận.
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 6
Theo dòng thời gian bất tận, mọi thứ sẽ lùi vào dĩ vãng mịt mờ, để lại cho con
người bao nỗi niềm tiếc nuối. Nhất là khi những vẻ đẹp tài hoa một thời chỉ còn
vang bóng. Cũng bắt nguồn từ cảm hứng ấy, bài thơ Ông Đồ thể hiện một hoài
niệm day dứt, thương cảm cho một giá trị tinh thần sắp tàn lụi. Bài thơ là tấm
gương phản chiếu cho hồn thơ giàu lòng thương người và hoài cổ của Vũ Đình Liên.
Được ra đời trong phong trào Thơ mới, nhưng bài thơ thoát khỏi hai trục cảm
xúc chính thời bấy giờ là tình yêu và thiên nhiên. Trong lúc những nhà thơ lãng
mạn đang chìm đắm trong cái tôi cá nhân, muốn vẽ nên hiện thực mà họ muốn
có, say sưa trong mộng ảo thì Vũ Đình Liên – một trí thức tây học trong lúc
sững người, ngoảnh đầu quay lại phía sau đã bất chợt nhận ra “cái di tích tiều
tuỵ, đáng thương của một thời”. Ông đồ – hình ảnh cuối cùng của nền Nho học
đã từng tồn tại trong suốt một ngàn năm phong kiến Việt Nam.
Sự trượt dốc của nền Nho học đã kéo theo cả một lớp người trở thành nạn nhân
đau khổ. Ông đồ của Vũ Đình Liên là một chứng tích cho một vẻ đẹp không bao
giờ trở lại. Là hình ảnh đã ăn sâu vào tiềm thức mọi người và vì thế chưa mất đi
hoàn toàn, nhất là đối với những con người có tâm trạng hoài niệm cho vẻ đẹp
quá khứ như Vũ Đình Liên. Khi mà chữ nghĩa thánh hiền cao quý không còn vị
trí, phải ra tận vỉa hè, đường phố, đã trở thành một món hàng… con người ta
mới thảng thốt, giật mình, xót xa cho ánh hào quang rực rỡ một thời. Tâm sự ấy
đã được thể hiện trong bài thơ tạo nên sự giao thoa đồng cảm giữa nhân vật trữ
tình và chủ thể trữ tình:
“Mỗi năm hoa đào nở ...
Bên phố đông người qua”
Ở đó là những hình ảnh, ấn tượng đã hằn sâu trong kí ức của chàng thanh niên
còn rất trẻ. Là sự tuần hoàn của hoa đào, của ông đồ, của mực tàu, giấy đỏ tạo
nên một nét riêng thiêng liêng của không gian văn hoá dân tộc khi Tết đến, xuân
về. Nhưng ta không khỏi chạnh lòng trước cảnh ông đồ phải sống lay lắt trên
con đường mưu sinh của mình. Vẻ già nua đáng thương hay là đạo học sắp suy
tàn? Trớ trêu thay, nơi ông có thể níu giữ vẻ đẹp văn hoá, nơi ông có thể kiếm
sống lại là “bên phố đông người qua”. Hình bóng lẻ loi, cô độc của con người
như bất lực trước hiện thực phũ phàng. Trong dòng đời hối hả trôi, hiện lên hình
ảnh ông đồ đang gò trên từng con chữ tài năng và tâm huyết của một đời người ngay giữa chợ đời:
“Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.”
Đó là dư vang của một thời, nhưng cũng là hình ảnh đáng buồn trong sự chống
chọi vô vọng, như một ánh nắng cuối ngày rực rỡ, bùng lên khi ngày đã sắp tàn.
Cái cảnh xúm xít, chen lấn để mua một câu đối, một đôi chữ Nho mới đau đớn
làm sao. Trong từng người ấy, có ai thật sự cảm thấy xót xa cho sự xuống cấp
thảm hại của chữ Thánh Hiền – một giá trị tinh thần được đặt xuống ngang hàng với giá trị vật chất?
Dẫu rằng sự hiện hữu của ông đồ góp thêm nét đẹp truyền thống ấm cúng, trang
trọng cho ngày Tết và nét chữ “như phượng múa rồng bay” kia cố níu kéo lấy
chút thể diện cuối cùng, được mọi người thán phục, ngưỡng mộ nhưng tránh sao
khỏi cảm giác bẽ bàng, sượng sùng? Nhưng cái danh dự còn sót lại nhỏ nhoi ấy
cũng đâu tồn tại mãi, nó vẫn bị thời gian khắc nghiệt vùi lấp không thương tiếc:
“Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu
Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu…”
Khổ thơ là một sự hụt hẫng trong ánh mắt kiếm tìm: “Người thuê viết nay
đâu?”, là nhịp thời gian khắc khoải đến đau lòng: “Mỗi năm mỗi vắng”. Sự tàn
lụi của nền văn hoá Nho học là một điều tất yếu, cái mới sẽ thay thế cái cũ, ánh
hào quang nào trước sau cũng dần một tắt, bị lãng quên, thờ ơ trong dòng đời
vất vả với những kế mưu sinh, nhưng hiện thực phũ phàng cũng khiến cho lớp
hậu sinh như Vũ Đình Liên không khỏi ái ngại, tiếc thương khi trước mặt mình
là một cảnh vật hoang vắng, đượm buồn. Trong sắc phai bẽ bàng của giấy, sự
kết đọng lạnh lòng của mực tự thân nó đã dâng lên một nỗi buồn tủi. Là ngoại
cảnh nhưng cũng là tâm cảnh, một nỗi buồn thấm thía, khiến cho những vật vô
tri vô giác cũng nhuốm sầu như chủ nhân của chúng “một mình mình biết, một
mình mình buồn”, “trĩu nặng những ưu tư, xót xa trước thời thế đổi thay”. Và
càng đáng buồn hơn, đến khổ thơ thứ tư thì còn lại cái hình ảnh của ông đồ lặng
lẽ, cô đơn giữa quang cảnh lạnh lẽo:
“Ông đồ vẫn ngồi đấy
Qua đường không ai hay
Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay.”
Bằng hi vọng mong manh còn lại, chút gắng gỏi vì miếng cơm manh áo, ông đồ
vẫn kiên nhẫn ngồi đợi. Nhưng đáp lại sự đợi chờ vô vọng đó là những dáng tấp
nập qua lại của mọi người, hờ hững, quên đi sự hiện diện của ông. Giữa cái ồn
ào, náo động xung quanh là bóng dáng cô độc của ông đồ. Sự đối lập giữa ông
đồ và cuộc sống tất bật khiến nhà thơ ngậm ngùi thương cảm. Giữa không gian
đông người ấy, ông đồ vẫn ngồi, bóng dáng trầm tư có khác chăng Nguyễn
Khuyến trước kia “tựa gối ôm cần lâu chẳng được”. Từng đợt lá vàng rơi xuống
đường, rơi trên giấy cùng ánh mắt thẫn thờ như ngơ ngác trông ra màn mưa bụi
mịt mờ thật ám ảnh, khiến cho con người dâng lên bao nỗi xót xa, đánh động
vào lương tri của mỗi người. Không gian hoang vắng đến thê lương. Bất chợt
tôi lại nghĩ đến câu thơ của Yến Lan trong Bến My Lăng: “Trăng thì đầy rơi
vàng trên mặt sách”. “Lá vàng rơi trên giấy” cũng gợi ra cái không gian thấm
đẫm nỗi buồn. “Lá vàng rơi”, cũng như số phận hẩm hiu của ông đồ đã đến hồi kết thúc.
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 7
Vũ Đình Liên (1913-1996) là nhà giáo từng viết văn và làm thơ. Ông nổi tiếng
trong phong trào Thơ mới với bài "Ông đồ" viết theo thể ngũ ngôn trường thiên
gồm có 20 câu thơ. Nó thuộc loại thi phẩm "từ cạn" mà "từ sâu" biểu lộ một hồn
thơ nhân hậu, giàu tình thương người và mang niềm hoài cổ bâng khuâng.
Ông đồ là những nhà nho, không đỗ đạt cao để đi làm quan, mà chỉ ngồi dạy
học "chữ nghĩa Thánh hiền". Ông đồ được nhà thơ nói đến là nhà nho tài hoa.
Ông xuất hiện vào độ "hoa đào nở"... "bên phố đông người qua". Ông đã có
những tháng ngày đẹp, những kỉ niệm đẹp:
"Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”."
Hoa đào nở tươi đẹp. Giấy đỏ đẹp, mực Tàu đen nhánh. Nét chữ bay lượn tài
hoa. Còn gì vui sướng hơn:
"Bên phố đông người qua
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài."
Thời thế đã đổi thay. Hán học lụi tàn trong xã hội thực dân nửa phong kiến:
"Thôi có ra gì cái chữ Nho - Ông Nghè, ông Cống cũng nằm co..." (Tú Xương).
Ông đồ già là một khách tài tử sinh bất phùng thời. Xưa "phố đông người qua ",
nay "mỗi năm mỗi vắng". Xưa kia "Bao nhiêu người thuê viết", bây giờ "Người
thuê viết nay đâu?". Một câu hỏi cất lên nhiều ngơ ngác, cảm thương. Nỗi sầu,
nỗi tủi từ lòng ông đồ như làm cho mực khô và đọng lại trong "nghiên sấu", như
làm cho giấy đỏ nhạt nhòa "buồn không thắm". Giấy đỏ, nghiên mực được nhân
hóa, thấm bao nỗi buồn tê tái của nhân tình thế sự:
"Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu..."
Cảnh vật buồn. Lòng người buồn. Vũ Đình Liên đã xuất thần viết nên hai câu
thơ tuyệt bút lay động bao thương cảm trong lòng người.
Nỗi buồn từ lòng người thấm sâu, tỏa rộng vào không gian cảnh vật. Dưới trời
mưa bụi "Ông đồ vẫn ngồi đáy" như bất động. Lẻ loi và cô đơn: "Qua đường
không ai hay". Cái vàng của lá, cái nhạt nhòa của giấy, của mưa bụi đầy trời và
cơn mưa trong lòng người. Một nỗi buồn lê thê:
"Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay."
Thơ tả ít mà gợi nhiều. Cảnh vật tàn tạ mênh mang. Lòng người buồn thương thấm thía.
Khép lại bài thơ là một câu hỏi diễn tả một nỗi buồn trống vắng, thương tiếc,
xót xa. Hoa đào lại nở. Ông đồ già đi đâu về đâu...
"Năm nay đào lại nở
Không thấy ông đồ xưa
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?"
Thương ông đồ cũng là thương một lớp người đã vĩnh viễn lùi vào quá khứ.
Thương ông đồ cũng là xót thương một nền văn hóa lụi tàn dưới ách thống trị
của ngoại bang. Sự đồng cảm xót thương của Vũ Đình Liên đối với ông đồ đã
trang trải và thấm sâu vào từng câu thơ, vần thơ. Thủ pháp tương phản, kết hợp
với nhân hóa, ẩn dụ, đã tạo nên nhiều hình ảnh gợi cảm, thể hiện một bút pháp
nghệ thuật điêu luyện, đậm đà.
Bài thơ "Ông đồ" chứa chan tinh thần nhân đạo. "Theo đuổi nghề văn mà làm
được một bài thơ như thế cũng đủ. Nghĩa là đủ lưu danh với người đời" (Hoài
Thanh). Đó là những lời tốt đẹp nhất, trân trọng nhất mà tác giả "Thi nhân Việt
Nam" đã dành cho Vũ Đình Liên và bài thơ kiệt tác "Ông đồ".
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 8
Vũ Đình Liên (1913 – 1996) là nhà giáo viết văn làm thơ. Ông nổi tiếng trong
phong trào Thơ mới với bài thơ Ông đồ viết theo thể ngũ ngôn trường thiên
gồm có 20 câu thơ. Nó thuộc loại thi phẩm từ cạn mà từ sâu biểu lộ một hồn thơ
nhân hậu, giàu tình thương người và mang niềm hoài cổ bâng khuâng.
Ông đồ là những nhà nho, không đỗ đạt cao để đi làm quan, mà chỉ ngồi dạy
học chữ nghĩa Thánh hiền. Ông đồ được nhà thơ nói đến là nhà nho tài hoa. Ông
xuất hiện vào độ hoa đào nở... bên phố đông người qua. Ông đã có những tháng
ngày đẹp, những kỷ niệm đẹp:
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.”
Hoa đào nở tươi đẹp. Giấy đỏ đẹp, mực Tàu đen nhánh. Nét chữ bay lượn tài
hoa. Còn gì vui sướng hơn:
“Bên phố đông người qua
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài”
Thời thế đã đổi thay, Hán học lụi tàn trong xã hội thực dân nửa phong kiến như Tú Xương từng viết:
“Nào có ra gì cái chữ Nho
Ông Nghè, ông Cống cũng nằm co…”
Xưa kia bao nhiêu người thuê viết, bây giờ người thuê viết nay đâu? Một câu
hỏi cất lên nhiều ngơ ngác, cảm thương. Nỗi sầu, nỗi tủi từ lòng ông đồ như làm
cho mực khô và đọng lại trong nghiên sầu, như làm cho giấy đỏ nhạt nhoà buồn
không thắm. Giấy đỏ, nghiên mực được nhân hoá, thấm bao nỗi buồn tê tái của
nhân tình thế sự: Giấy đỏ buồn không thắm Mực đọng trong nghiên sầu...
Cảnh vật buồn. Lòng người buồn. Vũ Đình Liên đã xuất thần viết nên hai câu
thơ tuyệt bút lay động bao thương cảm trong lòng người.
Nỗi buồn từ lòng người tràn vào không gian cảnh vật. Dưới trời mưa bụi, ông
đồ vẫn ngồi đấy như bất động, lẻ loi và cô đơn: “Qua đường không ai hay”. Cái
vàng của lá, cái nhạt nhoà của giấy, của mưa bụi đầy trời và cơn mưa trong lòng
người. Một nỗi buồn lê thê:
“Lá vàng rơi trên giấy;
Ngoài giời mưa bụi bay.”
Thơ tả ít mà gợi nhiều. Cảnh vật tàn tạ mênh mang. Lòng người buồn thương thấm thía.
Khép lại bài thơ là một câu hỏi diễn tả một nỗi buồn trống vắng, thương tiếc,
xót xa. Hoa đào lại nở, ông đồ già đi đâu về đâu?
“Năm nay đào lại nở,
Không thấy ông đồ xưa.
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?”
Thương ông đồ cũng là thương một lớp người đã vĩnh viễn lùi vào quá khứ.
Thương ông đồ cũng là xót thương một nền văn hoá lụi tàn dưới ách thống trị
của ngoại bang. Sự đồng cảm xót thương của Vũ Đình Liên đối với ông đồ đã
trang trải và thấm sâu vào từng câu thơ, vần thơ. Thủ pháp tương phản, kết hợp
với nhân hoá, ẩn dụ, đã tạo nên nhiều hình ảnh gợi cảm, thể hiện một bút pháp
nghệ thuật điêu luyện, đậm đà.
Bài thơ Ông đồ chứa chan tinh thần nhân đạo. Theo đuổi nghề văn mà làm được
một bài thơ như thể cũng đủ. Nghĩa là đủ lưu danh với người đời (Hoài Thanh).
Đó là những lời tốt đẹp nhất, trân trọng nhất mà tác giả Thi nhân Việt Nam đã
dành cho Vũ Đình Liên và bài thơ kiệt tác Ông đồ.
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 9
Ông đồ, một hình ảnh rất quen thuộc trong xã hội Việt Nam thời xưa. Đó chính
là biểu tượng của những nhà nho không đỗ đạt làm quan, thường đi dạy học.
Sau khi chế độ khoa cử của Nho học bị bãi bỏ, ông đồ bị gạt ra ngoài xã hội
đành phải đi viết chữ thuê trong những ngày tết đến. Thời gian dần trôi, sự vật
đổi thay, ông đồ cũng vắng bóng dần đến một chỉ còn là cái di tích tiều tuỵ đáng
thương của một thời tàn. Với ngòi bút tài hoa, sắc sảo Vũ Đình Liên đã bộc lộ
niềm thương cảm của mình trước ngày tàn của nền Nho học qua bài thơ Ông đồ.
Bài thơ được mở đầu bằng hình ảnh “ông đồ” quen thuộc.
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bèn phố đông người qua.”
Trong không khí tươi vui, nhộn nhịp của ngày Tết, ông đồ già với mực tàu, giấy
đỏ lại ngồi bên góc đường để chờ có người đến thuê viết những câu thơ, câu
đối. Xưa nay người ta cho chữ, chứ có ai bán chữ bao giờ. Vậy mà giờ đây ông
đồ phải đem chữ ra bán. Giọng thơ trầm trầm tạo không khí buồn buồn làm cho
lòng người xao xuyến. Nhưng lúc này, ông đồ cũng còn an ủi lắm bởi mọi
người còn thích nét chữ hình tượng ấy để trang trí trong những ngày Tết. Cho nên đã có:
“Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.”
Với nghệ thuật so sánh tài tình, nhà thơ đã khái quát lên được sự khéo léo, tài
hoa trên nét chữ của ông đồ. Những nét thảo ấy cứ như phượng múa rồng bay.
Nó đẹp ở màu sắc lẫn đường nét. Mọi người ai cũng tấm tắc ngợi khen tài. Lúc
ấy, ai cũng thích trong nhà có câu đối đỏ để làm đẹp thêm trong những ngày
xuân mới. Nhưng rồi nền văn hoá phương Tây du nhập, sở thích của mọi người
cũng dần thay đổi. Những người thích nét chữ kia thưa dần, thưa dần và ông đồ từ từ bị lãng quên.
“Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu?
Giấy đỏ buồn không thắm;
Mực đọng trong nghiên sầu…”
Ông đồ giờ như một người nghị sĩ hết được lòng công chúng, như một cô gái lỡ thì:
“Còn duyên kẻ đón người đưa
Hết duyên đi sớm về trưa một mình”
Người thuê viết nay đâu? Câu hỏi được đặt ra cho ông đồ, cho tác giả lẫn cho
người đọc gợi lên một niềm bâng khuâng hoài cảm. Nỗi buồn vui sầu não của
ông bắt đầu dâng lên theo thời gian và nó thấm vào cả những vật vô tri vô giác.
Tác giả đã khéo léo tài tình khi nhân hoá hình ảnh giấy đỏ và nghiên mực.
Những tờ giấy đỏ cứ phải phơi ra đấy, không được ai để ý nên bút lông chấm
vào đã đọng lại thành nghiên sầu. Trong cái nghiên sầu đó có sự đọng lại nỗi
buồn của ông đồ lẫn tác giả. Đau buồn, tủi nhục nhưng ông vẫn cứ ngồi đấy cố
bám víu lấy cuộc đời như muốn kéo thời gian quay lại. Não nề thay nào có ai hay đâu.
“Ông đồ vẫn ngồi đấy,
Qua đường không ai hay,
Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay.”
Thật là một sự vô tình đến phũ phàng. Nếu trước đây ông luôn là người tập
trung sự chú ý, sự ngưỡng mộ với những lời khen ngợi thì giờ đây chỉ còn lại
hình ảnh một ông đồ trơ trọi lạc lõng giữa dòng đời nhộn nhịp. Và trong dòng
người tấp nập qua lại ấy, có ai bỗng vô tình nhìn lại để thương xót cho một ông
đồ già? Ông vẫn ngồi đấy, lặng im chờ đợi để cuối cùng thì chẳng còn ai đến
với ông. Song, không hẳn thế, trong hàng loạt người đã quên kia còn có một
người nhớ và quay lại thương xót cất lên hai câu thơ thể hiện niềm thương cảm.
“Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay.”
Chiếc lá vàng còn sót lại cũng bị cơn gió thổi lìa cành, đậu trên mặt giấy. Nó
nằm đấy như chấm dứt sự sinh sôi. Ông đồ ngồi trầm ngâm đã không buồn nhặt.
Cộng hưởng với nỗi niềm của ông còn có cơn mưa bụi của đất trời. Hình ảnh tả
thực nhưng chất chứa nhiều tâm trạng. Mưa bay ngoài trời, mưa trong lòng
người. Câu thơ tả cảnh hay tả tình? Bước cuối cùng của những ngày tàn buồn bã
xiết bao! Lời thơ tuy nhẹ nhàng nhưng thấm thía kết hợp giọng thơ trầm buồn, u
uẩn đã gây cho người đọc nỗi buồn khó tả.
Theo nhịp điệu của thời gian, hết đông tàn rồi đến xuân sang, và hoa đào lại nở.
Nhưng cảnh cũ còn đây mà người xưa không còn nữa.
“Năm nay hoa đào nở,
Không thấy ông đồ xưa,”
Hình ảnh ông đồ đã thật sự nhoà đi theo thời gian trong ký ức của con người.
Tết đến, không thấy ông đồ xưa, trên đường phố vẫn tấp nập người qua lại
nhưng, ông đồ với mực tàu giấy đỏ đã vắng bóng rồi. Hình ảnh ông đồ đã đi vào
quá khứ. Trong sự khắc nghiệt của thời gian con tạo xoay vần, vật đổi sao dời,
ông đồ cố giơ đôi tay gầy guộc để bám lấy cuộc đời. Nhưng một con én không
tạo được mùa xuân thì một ông đồ già cũng không làm sao xoay lại nên cảnh
đời. Ông đã không còn kiên nhẫn để bám lấy cuộc sống phũ phàng ấy nữa. Ông
ra đi để lại sau lưng quá khứ huy hoàng của một thời vang bóng. Bài thơ kết
thúc là lời tự vấn của nhà thơ với nỗi bâng khuâng thương tiếc ngậm ngùi.
“Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?”
Hai câu thơ như một nén nhang tưởng niệm về một thời đại vàng son của nền
Nho học vốn là truyền thống của nền văn hoá dân tộc. Những người muôn năm
cũ không còn nữa nhưng hương hồn họ, giá trị mà họ đã góp phần vào cuộc
sống tinh thần của đất nước giờ đang ở đâu? Câu hỏi ấy vương vấn mãi trong
lòng tác giả cũng như trong lòng người đọc.
Ông đồ là hình tượng, là di tích tiều tuỵ đáng thương của một thời đã tàn. Ông
như ngọn đèn loé sáng làm đẹp cho đời rồi vụt tắt. Cái hay của bài thơ là tuy
viết theo thể ngũ ngôn, chỉ vẻn vẹn có năm khổ nhưng đã gói trọn một số phận,
một lớp người, một thế hệ. Bài thơ làm thức tỉnh bao con người bởi âm điệu
trầm buồn, những câu hỏi gợi cảm xúc, ngôn ngữ trong sáng giản dị, câu thơ
vừa có hình ảnh vừa có sức gợi cảm. Nó đã khắc hoạ được cuộc đời tàn tạ của
một thế hệ nho sĩ đồng thời xen lẫn nỗi niềm hoài cảm, luyến tiếc của nhà thơ.
Mấy ai không khỏi giật mình về sự hờ hững đến mức nhẫn tâm của mình đối
với lớp trí thức Nho học ngày xưa để rồi ân hận nuối tiếc trong muộn màng mỗi khi đọc lại bài thơ.
Bài thơ là một tác phẩm đặc sắc nhất của Vũ Đình Liên. Nó là một trong những
bài thơ hay mở đầu cho sự đổi mới sâu sắc của thơ ca. Một trong những thành
công của bài thơ là bộc lộ được tâm tư tình cảm của tác giả một cách chân
thành. Do vậy bài thơ đã đi sâu vào tâm khảm mỗi con người chúng ta. Dẫu cho
thời gian có trôi qua, nền nho học không còn nữa nhưng hình ảnh ông đồ trong
bài thơ của Vũ Đình Liên sẽ sống mãi với thời gian.
Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 10
“Còn duyên kẻ đón người đưa
Hết duyên đi sớm, về trưa mặc lòng.”
Không hiểu sao, đến với bài thơ ông đồ của Vũ Đình Liên tôi lại bị ám ảnh đến
day dứt bởi câu hát xa xôi vùng quan họ. Nhưng câu chuyện còn duyên, hết
duyên ở đây lại là chuyện khác, chuyện còn và mất của một lớp người một thời
đã qua đi không trở lại, thông qua hình tượng trung tâm: ông đồ, nói như chính
tác giả thì đó là di tích tiều tụy, đáng thương của một thời tàn.
Bài thơ ngũ ngôn gồm 5 khổ, khắc họa trọn vẹn một chỉnh thể nghệ thuật: ông
đồ, trên trục thời gian tuyến tính, từ quá khứ đến hiện tại, từ còn đến mất, từ
thời khắc hoàng kim cho đến khi chỉ còn vang bóng.
Nếu coi bài thơ là một bức họa về hình ảnh về chân dung ông đồ thì ở góc nhìn
thứ nhất là ông đồ - người nghệ sỹ tài hoa thuở còn duyên.
Sự xuất hiện của ông đồ gắn liền với vòng quay đều đặn của thời gian, cứ thế không thể khác:
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua.
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa, rồng bay”.”
Thời gian được tính bằng hoa đào nở y tín hiệu báo xuân, sắc màu được dệt nên
bởi sắc đào tươi thắm, giấy đỏ rực rỡ, nhịp sống được tính bằng phố đông người
qua, tình cảm của người đời được biểu hiện bằng hình ảnh: Bao nhiêu người
thuê viết, tấm tắc ngợi khen tài.
Nổi bật trên phông nền rực rỡ, tươi vui đó là chân dung ông đồ, người nghệ sỹ
trong niềm thán phục, ngưỡng mộ của mọi người. Hoa đào đến đây đã nhường
chỗ cho hoa tay y bàn tay tài hoa của ông đồ đưa đến đâu mà như gấm hoa nở ra
đến đó. Nét chữ từ bàn tay như có phép tiên của ông được so sánh như phượng
múa rồng bay. Đây là hình ảnh so sánh đẹp, giàu giá trị tạo hình, nét thăng hoa
trong ngôn ngữ của Vũ Đình Liên gợi tả nét chữ mềm mại mà linh thiêng,
phóng khoáng mà cao nhã, có hồn như phượng múa, rồng bay. Nét chữ ấy
dường như cũng chấp chới bay lên giữa hào quang của trời xuân, của sắc đào
tươi thắm. Đây là một nét vẽ đẹp, ngợi ca ông đồ, một tài năng nghệ thuật.
Ta nhớ tới cây bút thần của Lê Mã Lương trong một câu chuyện cổ Trung
Quốc, nét bút đưa đến đâu, vạn vật như có thần sống dậy, sinh sôi đến đó, vẽ
chim, chim cất cánh bay, vẽ công, công xòe ra múa lượn... Bao nhiêu tài năng,
tâm huyết của ông đồ được gửi gắm trong nét chữ tài hoa đó. Đây là thời kỳ đắc
ý nhất của ông: cái đẹp lên ngôi, tài năng được trân trọng.
Nhưng thời kỳ hoàng kim đó của ông chỉ thoáng qua như một ảo ảnh, theo dòng
hồi tưởng của nhà thơ, một hiện thực đau lòng đã xảy ra:
“Nhưng mỗi năm, mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu?
Giấy đỏ buồn không thắm!
Mực đọng trong nghiên sầu...
Ông đồ vẫn ngồi đấy,
Qua đường không ai hay
Lá vàng rơi trên giấy!
Ngoài giời mưa bụi bay.”
Góc nhìn thứ hai, ông đồ - người sinh bất phùng thời, lúc hết duyên. Hai khổ ba,
bốn với giọng kể và lời thơ miêu tả hiện lên ảnh hình ông đồ vẫn ngồi đấy
nhưng cảnh vật quanh ông đã khác xưa:
Ngày xuân trước, là phố đông với bao nhiêu người thuê viết thì nay đã vắng,
đông giờ đã vắng. Ngày trước, họ tấm tắc ngợi khen tài thì bây giờ vẫn những
con người đó nhưng qua đường không ai hay; thân quen thành xa lạ. Ngày
trước, họ trầm trồ thán phục nay họ dửng dưng lạnh nhạt, tình thế đã đảo ngược,
tình đời đã đổi thay. Ông đồ bỗng trở nên đơn côi, lạc lõng đến tội nghiệp giữa
cái xô bồ, ồn ào của nền văn minh lạnh lùng kiểu đô thị dù ông vẫn muốn có
mặt với đời. Ông đồ vẫn ngồi đấy, ông vẫn kiên gan bám lấy cuộc đời, ông càng
lẻ loi, lạc bước: nên đã trở thành người sinh bất phùng thời.
Xót xa thay, nét chữ như phượng múa, rồng bay ngày trước, giờ ngậm ngùi vì bị
chôn vùi trong lãng quên nên:
“Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu.”
Giấy đỏ, nghiên mực, hành trang gắn liền với kẻ sĩ trên hành trình sáng tạo ra
cái đẹp nhưng giờ đây cũng lặng lẽ, ủ ê trong nỗi buồn ế khách của ông đồ.
Giấy bẽ bàng, buồn tủi, đỏ mà cứ phai dần, nhạt nhẽo không thắm lên được,
mực không được bút lòng chấm vào, mực cũng đọng lại như giọt lệ khóc.
Với thủ pháp nhân hóa giàu sức gợi, Vũ Đình Liên đã diễn tả thật tinh tế nỗi
buồn không nói không cất lên được, từ lòng người đã thấm cả vào những vật vô
tri khiến mực tàu, giấy đỏ cùng trĩu nặng nỗi buồn.
“Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”
Người buồn, cảnh cũng buồn theo. Nỗi buồn của ông đồ không chỉ chiếu lên
nghiên mực, giấy đỏ mà còn lan tỏa, mênh mang khắp không gian, khiến bức
tranh xuân năm ấy mang gam màu xám lạnh, u buồn:
“Lá vàng rơi trên giấy;
Ngoài trời mưa bụi bay.”
Lá vàng rơi không nghe tiếng, mưa bụi bay không ướt áo ai, mà nghe như có
từng thu chết, từng thu chết cuốn ra đi theo hình bóng một lớp người.
Quá khứ vàng son của ông đồ nay đâu còn nữa. Ông và những người như ông
dường như đang lỡ nhịp, lạc bước giữa mênh mông, gió cuốn, sóng xô của cơn bão táp đô thị hóa.
Ông chỉ là cái bóng vô hồn, tiều tụy đáng thương của một thời tàn. Góc nhìn thứ
ba: ông đồ - người thiên cổ.
“Năm nay đào lại nở,
Không thấy ông đồ xưa.
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?”
Năm nay đào lại nở mùa xuân tuần hoàn trở lại hoa đào vẫn cười với gió đông
như cũ nhưng không thấy ông đồ xưa. Cảnh vẫn như cũ nhưng người đã không còn.
Ông đồ già đã thành ông đồ xưa ông đã nhập vào những người muôn năm cũ
ông đã thuộc về những gì quá khứ xa xôi, chỉ còn vương vấn hồn ở đâu bây giờ.
Với kiểu kết cấu đầu cuối tương ứng mỗi năm hoa đào nở năm nay đào lại
nở...9 bài thơ như sự nối kết hai mảng thời gian quá khứ và hiện tại. Hình ảnh
ông đồ cứ mờ dần, mờ dần rồi mất hút trên con đường vô tận của thời gian. Cái
bóng của ông không còn, địa chỉ của ông cũng không còn nữa bởi vì nhan nhản
trên phố phường ngày ấy là lớp người hãnh tiến kiểu đô thị chẳng kỷ, không thông cũng cậu bồi.
Chính vì thế hai câu kết khép lại bài thơ giống như tiếng gọi hồn cất lên thăm thẳm, day dứt:
“Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?”
Ông đồ không còn nhưng hồn có nghĩa là linh hồn ông vẫn còn phảng phất đâu
đây. Hồn, cách gọi đến chính xác lạ lùng những gì đã qua không thể mất, hồn là
bất tử vì thác là thể phách, còn là tinh anh. Hồn có lẽ cũng có thể hiểu là vẻ đẹp
tâm hồn Việt, văn hoá Việt chỉ có thăng trầm chứ không bao giờ mất.
Bài thơ đã chạm đến những rung cảm sâu xa nhất thuộc về tâm linh của giống
nòi nên còn tha thiết mãi.
Bình luận bài thơ Ông đồ
Đấy là một thế hệ người. Mà nhiều khi chỉ còn dăm bảy người. Lúc đầu, đông
đúc, rôm rả lắm, nhưng mà cái gì cũng thế thôi, ngày càng thưa thớt dần, quạnh quẽ dần...
Ông Vũ Đình Liên dừng lại, không nhìn vào tôi, ông nhìn đi đâu, xa chừng, hun hút:
- Tôi nói quạnh quẽ lắm, nghe mà thương, anh ạ. Anh có thấy thương không,
một lớp người họ từng ngồi vào cái chỗ anh và tôi đương ngồi, nói cái chuyện
anh và tôi đương nói, chuyện năm, chuyện tháng, chuyện thời gian... Đang nói
vui vẻ thế thì tự nhiên hết năm, hết tháng, và họ cũng hết nốt... Cho nên, bức
xúc thì mình đã có sẵn, bây giờ chỉ lựa chỗ để đưa họ vào, vào thật êm mà không bật ra:
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua.”
Đừng để câu thơ trống, gánh một gánh chữ mà không làm được việc gì. Anh
thấy tôi viết như chơi ấy. Thế là đã có một ông đồ rồi đấy nhé. Bốn câu, câu nào
cũng có nhiệm vụ văn học của nó. Khác thể anh kéo ra một tấm màn sân khấu,
tấm màn màu hoa đào hực hỡ, rồi cho ông đồ lọt thỏm vào giữa. Mỗi năm nghĩa
là năm nào cũng thế. Hoa ấy, cứ đến tiết thì lại trồi. Người ấy, cứ đến tiết thì lại
nở. Cho nên mới nói Lại thấy ông đồ già. Cứ Khoắng chữ lên là gặp. Ông đồ
đang làm gì? Ông ta không làm gì ra trò. Ấy là tôi nói đã vào cái thời tàn. Ông
cụ cứ loay hoay bày đặt. Ông bò ra, giữa cái nhí nhố của cuộc sống này mà bày
mực tàu giấy đỏ. Phố thì đông, ông thì quạnh. Bày ra, là bày cái ở trong lòng ra
giữa thanh thiên bạch nhật. Như vậy thì ông phải trân trọng lắm, và cái chỗ ông
ngồi bên mái phố là một chỗ thiêng:
“Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.”
Đấy là vào thời hạnh phúc nhất của ông. Bao nhiêu người là đông người lắm.
Tấm tắc ngợi khen, không phải chỉ ngợi khen suông mà lời khen đọng lại trên
khoé miệng, thầm thì, nắc nỏm. Đây là khổ thơ cao trào. Nó bắn lên như pháo
hoa rồi tàn lụi dần. Phượng múa rồng bay là vẽ vời ra lắm thứ ngoạn mục rồi trở về với hư vô:
“Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu?
Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu…”
Nhưng mỗi năm mỗi... Cứ hiu hắt dần đi. Cây thì rụng lá, hoa thì rụng cuống.
Thời gian làm một cuộc hành trình đi về phía vô tận. Ông đồ, hững hờ mà
cuống quít ném vào giữa đời một câu hỏi, cũng chẳng là hỏi ai. Người thuê viết
nay đâu? Hỏi thời gian? Hỏi không gian? Không, không hỏi ai cả. Hỏi chính
lòng mình, tức là hỏi cái quy luật khắc nghiệt và buồn thảm. Trước câu hỏi ấy,
giấy đỏ buồn không thắm, đỏ mà lại không thắm thì đỏ cái nỗi gì? Và mực mài
ra là để viết, chứ sao lại để đọng? Đọng không ngoài nghiên mà trong nghiên, vì
thế cái nghiên cũng phải sầu!
Đến đây, cái thời tàn nó rõ mồn một:
“Ông đồ vẫn ngồi đấy
Qua đường không ai hay
Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay.”
Ông đồ, thì cứ vẫn ông đồ, chứ chả lẽ ông gì? Đâu thì lại ngồi đấy thôi. Dưới
tấm màn mưa bụi, nghĩa là tấm màn đan bằng những hạt mưa nhỏ tí xíu như là
hạt bụi, bụi thời gian, ném vào ông đồ từng đợt sóng lãng quên, ông bị va đập
và níu kéo, bào mòn. Thôi rồi, không còn thể thống gì nữa cái ông đồ, ông vẫn
ngồi đấy, tưởng là định vị, nhưng hình tượng hăm hở ấy cứ mờ nhoè, ngút
ngấm... cho đến một lúc tả ra như lá, như bụi mưa... Ngoài trời mưa bụi bay...
Anh có thấy ra cái điều này không? Bụi mưa, mưa bụi, nó thoảng thớt là thế, mà
khắc nghiệt là thế. Nó ưu ái bám lấy con người ta, nhào nắn, rút tỉa, nó cũng gạt
gẫm và phỉnh phờ kia đấy, cho đến một ngày, nó nâng bổng người ta lên, ném
vào nơi ký ức xoá mờ...
“Năm nay đào lại nở
Không thấy ông đồ xưa
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?”
Những người muôn năm cũ, là những người không thể nào cũ hơn được. Những
con người ấy bây giờ đang ở đâu? Phàm ở đời, cái mới không ngừng nảy sinh,
trong lúc cái cũ không ngừng tàn tạ. Như thế nó mới là cuộc sống con người.
Bình giảng bài thơ Ông đồ
Sáng tác của Vũ Đình Liên là sự hòa quyện của hai nguồn cảm hứng: "Lòng
thương người và tình hoài cổ" (Hoài Thanh).Tình hoài cổ khiến thơ ông có cái
bâng khuâng tiếc nuối những truyền thống văn hoa mờ nhạt dần, những bi kịch
"biết tìm đâu" "cảnh xưa rực rỡ trăm màu" (Hồn xưa). Còn lòng thương người
khiến câu chữ như động cựa bởi nỗi xót xa trước những cảnh "thân tàn ma dại".
"Ông đồ"-một trong những bài thơ nổi tiếng của Vũ Đình Liên chính là sự thăng
hoa của hai nguồn cảm hứng này.
Mỗi dịp tết đến xuân về, người Việt xưa thường có thói quen xin chữ để gửi
gắm những mong ước, khát vọng cho năm mới. Đó là chữ nho, thứ chữ tượng
hình giàu ý nghĩa. Học, hiểu được chữ nho đã khó, viết được cho thật đẹp lại
càng khó hơn. Người có hoa tay, viết chữ mà tưởng như vẽ bức tranh. Đầu thế
kỉ XX, trên các phố phường Hà Nội còn lưu giữa lại hình ảnh những cụ đồ nho
cặm cụi đậm tô từng nét chữ “tròn, vuông tươi tắn” (chữ dùng của Nguyễn
Tuân) trên giấy điều để bán cho dân Hà Thành đón Tết. Hình ảnh ấy đã in sâu
vào tâm trí Vũ Đình Liên và hiện hình thành bức tranh thơ giản dị mà sinh động:
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Trên phố đông người qua”
Cấu trúc “mỗi…lại” cho ta thấy sự lặp đi lặp lại đã trở thành nếp, thành quy luật
quen thuộc. Hoa đào từ lâu đã trở thành sứ giả báo tin xuân. Bởi vậy nói “hoa
đào nở” cũng là nhắc ta cái thời khắc chuyển giao thiêng liêng giữa năm cũ và
năm mới đang đến gần. Cứ khi hoa đào nở là lại thấy ông đồ già xuất hiện cùng
mực tàu, giấy đỏ bên phố nhộn nhịp người đi lại sắm tết. Lời thơ từ tốn mà chứa
bao yêu thương. Dẫu chỉ chiếm một góc nhỏ thôi “trên phố” nhưng trong bức
tranh thơ này, ông đồ lại trở thành tâm điểm điềm đạm và lặng lẽ, ông đồ hoà
nhập vào sự náo nức, rộn ràng của cuộc đời bằng chính những cái quý giá nhất
mà ông có. Đoạn thơ hai mươi chữ giới thiệu được trọn vẹn không gian, thời
gian, nhân vật, tạo tiền đề cho câu chuyện tiếp tục ở những khổ thơ sau:
“Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay”.”
Từ phố đông, không gian được thu hẹp lại quanh chỗ ông đồ ngồi viết chữ. Câu
thơ ấm ran sự sống bởi từ chỉ số lượng có tính chất phiếm định “bao nhiêu” và
tính từ “tấm tắc”biểu đạt sự thán phục, ngợi ca, trân trọng. Người xưa quan
niệm chữ nho là thứ chữ thánh hiền. Học chữ ấy không phải để kiếm sống mà
mục đích cao nhất là để làm người, để có thể phò vua, trợ nước, giúp đời. Đầu
thế kỉ XX, tình hình đất nước Việt Nam có sự biến động sâu sắc trên mọi lĩnh
vực. Tình trạng “Âu học chưa vịn được ngọn ngành mà Hán học đã đứt cả cội
rễ” rồi khoa thi cuối cùng của triều đình phong kiến đã làm tiêu tan bao giấc
mộng vinh quy bái tổ của các đệ tử của Khổng sân Trình. Để tìm kế sinh nhai,
họ chỉ còn một cách duy nhất là đi bán chữ như hoàn cảnh của ông đồ trong bài
thơ. Dẫu việc đánh đổi chữ thánh hiền để lấy miếng cơm manh áo chỉ là việc
cùng bất đắc dĩ, chẳng phải vui sướng, danh giá gì nhưng cái tấm tắc ngợi khen
của người đời cũng an ủi được phần nào nỗi niềm của những kẻ sinh bất phùng
thời. Họ xúm xít thuê ông viết chữ, trầm trồ trước cái tài hoa của ông cũng có
nghĩa là còn biết trân trọng tài năng và cái đẹp. Hai câu tiếp theo, nhà thơ miêu
tả cận cảnh, đặc tả nét bút tài hoa của ông đồ:
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay
Câu thơ gợi ta nhớ đến một hình ảnh tương tự mà Đoàn Văn Cừ ghi lại được trong phiên chợ tết:
“Một thầy khoá gò lưng trên cánh phản
Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân”
Người đọc tưởng như nhìn thấy trước mắt bàn tay có những ngón thon dài nhỏ
nhắn của ông đồ uốn lượn cây bút. Theo đà đưa đẩy của bút lông từng nét chữ
còn tươi màu mực dần dần hiện ra mềm mại như “phượng múa rồng bay”.
Dường như trong nét chữ ấy ông đồ gửi gắm tất cả cái anh hoa, khát vọng và lí
tưởng của mình. Chính linh hồn và tâm huyết của người đã làm con chữ sống
dậy. Câu thơ của vũ Đình Liên như cũng muốn bay lên với niềm hân hoan trong
thời kì hoàng kim của ông đồ.
Nếu cứ tiếp tục như thế thì nhà thơ cũng chẳng có gì để nói. Bất ngờ là đặc
trưng của cuộc đời. Khổ thơ thứ ba bắt đầu bằng một từ “nhưng” dự báo biết bao thay đổi:
“Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu?”
Hai từ “mỗi” điệp lại trong một câu thơ diễn tả bước đi của thời gian. Nếu như
trước đây : “Mỗi năm hoa đào nở” lại đưa đến cho ông đồ già “bao nhiêu người
thuê viết” thì giờ đây “mỗi năm” lại “mỗi vắng”. Nhịp đi của thời gian bao hàm
cả sự mài mòn, suy thoái. Thanh “sắc” kết hợp với âm “ắng” khép lại câu thứ
nhất như một sự hẫng hụt, chênh chao, như đôi mắt nhìn lên đầy băn khoăn. Để
rồi một cách tự nhiên, câu thứ hai phải bật ra thành câu hỏi: Những người thuê
ông đồ viết chữ khi xưa nay đâu cả rồi? Câu hỏi buông ra không bao giờ có lời
đáp nên cứ chập chờn, cứ ám ảnh mãi. Người thuê viết không còn, giấy đỏ, mực
thơm không được dùng đến nên:
“Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu…”
Nỗi buồn của con người khiến các vật vô tri vô giác cũng như buồn lây. Mực
sầu tủi đọng lại trong nghiên, giấy điều phôi pha buồn không muốn thắm. Biện
pháp nhân hoá góp phần nhấn mạnh tâm trạng của con người. Bởi chẳng phải
mực và giấy là những đồ vật gắn bó thân thiết nhất với ông đồ hay sao? Quả là:
“Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
Nếu như trước kia, sự xuất hiện của ông đồ làm không gian và lòng người thêm
náo nức. Người ta đón nhận ông bằng tất cả sự trân trọng, kính yêu. Thì giờ đây:
“Ông đồ vẫn ngồi đấy
Qua đường không ai hay”
“Vẫn ngồi đấy” nghĩa là ông vẫn đến theo tín hiệu của hoa đào, vẫn “bày mực
tàu giấy đỏ” trên con phố đông người lại qua sắm tết. Ông chờ đợi cái xúm xít,
tấm tắc của người đời nhưng đáp lại chỉ là sự thờ ơ đến đáng sợ. Nghệ thuật đảo
ngũ cùng kết hợp phủ định “không ai” thể hiện rõ nét cái lạnh lùng, thờ ơ, vô
cảm đến đáng sợ của người đời. Họ cứ đi lại, vui vẻ nói cười mà không có chút
ý thức nào về sự tồn tại của ông đồ, ông đã bị họ lãng quên, bị đẩy ra bên lề
cuộc sống. Tình cảnh của ông đồ có khác gì những ông cống, ông nghề trong thơ Tú Xương:
“Nào có ra gì cái chữ nho
Ông nghè ông cống cũng nằm co”
Đã đau đớn chôn vùi giấc mộng vinh quy, bán dần chữ thánh hiền để kéo dài
thêm kiếp sống vậy mà lại bị lãng quên ngay trong lúc đang còn tồn tại. Câu thơ
có cái già đắng đót cho bi kịch được nhân tới hai lần của ông đồ. Người đọc
bỗng nhói lòng bởi dáng ngồi như hoá đá của ông giữa một trời mưa bụi bay
bay và những chiếc lá vàng đậu trên trang giấy:
“Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay”
Ai đó đã nói: Khi con người lui bước thì thiên nhiên chế ngự. Bởi không còn
được dùng đến, bởi sự chờ đợi trong yên lặng quá lâu nên lá vàng tha hồ thả
mình trên giấy. Ở đây cũng là mưa xuân nhưng nó không “phơi phới bay” như
trong thơ thi sĩ lãng mạn Nguyễn Bính sau này. Ông đồ hình như cứ bị chìm
lấp, mờ nhạt dần trong màn mưa. Để rồi đến khổ cuối thì bóng hình ông hoàn toàn không còn nữa:
“Năm nay hoa đào nở
Không thấy ông đò xưa”
Khổ thơ chơi vơi trong cảm giác thiếu vắng, mất mát. Hoa đào vẫn nở, một năm
mới lại đến nhưng không còn đương vẹn nguyên như xưa nữa. Ngôn ngữ thơ có
sự chuyển đổi tinh tế từ “ông đồ già” đơn thuần chỉ tuổi tác thành “ông đồ xưa”,
biến nhân vật vĩnh viễn thành "cái di tích tiều tuỵ, đáng thương của một thời
tàn” (lời Vũ Đình Liên). Văn minh, Âu hoá không chấp nhận ông, không cho
ông một con đường sống nên ông phải lỗi hẹn với hoa đào.
Bài thơ khép lại bằng tiếng “gọi hồn” thao thiết của tác giả:
“Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?”
“Những người muôn năm cũ” ấy là ai? Là ông đồ, là những người thuê ông đồ
viết chữ hay là một thời đã đi qua nay chỉ còn “vang bóng” (chữ dùng của
Nguyễn Tuân)? Dẫu là gọi ai thì câu thơ cũng kết đọng bao tiếc nuối, xót xa cho
sự phôi pha, tàn tạ của những nét đẹp trong văn hoá cổ truyền của dân tộc. Nhà
thơ gọi để tiếc nuối và gọi để thức tỉnh hãy giữ lấy những giá trị truyền thống
ngàn đời mà cha ông đã bao công bồi đắp. Tiếng gọi hồn ấy có giống với tiếng
gọi đò u hoài của ông Tú Thành Nam vang trên sông Lấp khi xưa không?
Sử dụng thể thơ ngũ ngôn và ngôn ngữ gợi cảm, giàu sức tạo hình, Vũ Đình
Liên đã khiến cho tác phẩm của mình có dáng dấp một câu chuyện, kể về cuộc
đời một ông đồ từ lúc còn được người đời trân trọng, cảm phục tới khi bị lãng
quên. Qua hình tượng ông đồ, tác giả đã bày tỏ thật xuất sắc “lòng thương
người” và “tình hoài cổ” của mình.
Document Outline
- Sơ đồ tư duy Cảm nhận về bài thơ Ông đồ
- Dàn ý cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên
- Đoạn văn cảm nhận về bài thơ Ông đồ
- Đoạn văn mẫu số 1
- Đoạn văn mẫu số 2
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 1
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 2
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 3
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 4
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 5
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 6
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 7
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 8
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 9
- Cảm nhận về bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên - Mẫu 10
- Bình luận bài thơ Ông đồ
- Bình giảng bài thơ Ông đồ