lOMoAR cPSD| 36844358
Sự biến đổi về các thế hệ, các giá trị chuẩn mực và văn hóa gia đình.
1. Khái quát sự thay đổi về quyền và bổn phận giữa các thành viên trong gia đình
- Ngày nay xã hội đang dần biến đổi theo nhiều chiều hướng khác nhau, trong đó sự thay đổi rõ
rệt nhất được biểu hiện qua mối quan hệ gia đình, từ đó dẫn đến mâu thuẫn và đấu tranh giữa
các giá trị, chuẩn mực văn hóa trong truyền thống và hiện đại.
- Qua đó vấn đề đặt ra là phải xác lập những giá trị, chuẩn mực văn hóa mới trong quan hệ gia
đình phù hợp với sự phát triển kinh tế, pháp luật, đạo đức trong xã hội mới để xây dựng gia
đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, bảo đảm sự kết hợp hài hòa lợi ích giữa cá nhân, gia đình và xã hội.
- Trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, người ta ít đề cập tới trách nhiệm của cha mẹ đối
với con cái nhưng lại nhấn mạnh tới bổn phận của con cái đối với cha mẹ.
- Câu hỏi: Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này?
Nguyên nhân sâu xa của hiện tượng này là từ quan niệm đạo Hiếu truyền thống, đòi hỏi
con cái phải thành kính và phụng dưỡng cha mẹ. Tuy nhiên cũng chính vì đó mà ở một số gia
đình, trẻ em bị “đánh cắp” tuổi thơ, phải lao động nặng nhọc, phải mang gánh nặng cơm áo
gạo tiền. https://www.youtube.com/watch?v=5bIcZKXo-s0
- Bên cạnh đó, vai trò giáo dục và kiểm soát con cái của cha mẹ trong gia đình ngày càng mờ nhạt. - Nguyên nhân sâu sắc:
+ Do ảnh hưởng của văn hóa phương Tây (như việc trẻ sống tự lập từ sớm,…)
+ Do sự tác động của chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước (điển hình là sự ra đời của Luật trẻ em 2016)
+ Do sự phát triển của công nghệ khoa học đã giúp trẻ em có thể tự tiếp cận với nhiều
nguồn thông tin, phục vụ cho học tập và làm việc.
Kết quả: Việc công nhận quyền trẻ em đã làm thay đổi căn bản những giá trị, chuẩn mực
văn hóa trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái về mặt tích cực lẫn tiêu cực. 2. Thực trạng
- Nếu trong truyền thống, không gian sinh sống cũng như hành vi của trẻ em luôn được kiểm
soát bởi gia đình thì ngày nay, đặc biệt ở thành thị, phạm vi ấy được mở rộng hơn, thậm chí
trẻ em sinh hoạt bên ngoài gia đình nhiều hơn.
VD: Trong truyền thống: sau giờ học thì trẻ em sẽ trở về nhà ăn cơm, sinh hoạt cùng
gia đình. Hiện nay: sau giờ học, trẻ em có rất nhiều hoạt động khác bên ngoài như tham gia
các lớp học thêm, các hoạt động ca hát nhảy múa, tập thể dục,…
( Trò chơi: dùng ngôn ngữ hình thể để đoán được hoạt động của trẻ em sau giờ học,
chia thành 2 đội đấu với nhau, mỗi đội 2 người)
- Đặc biệt là ở khu vực nông thôn, do quá trình chuyển đổi của cơ cấu kinh tế nên cha mẹ
thường xuyên đi làm ăn xa nhà hoặc làm việc ở các cơ sở sản xuất bên ngoài gia đình, từ đó
thời gian quan tâm, chăm sóc, giáo dục con cái giảm dần.
Trẻ có nhiều không gian sinh hoạt hơn, có đa dạng hoạt động ngoại khóa hơn.
Trẻ có khả năng tự lập, tính tự giác, tự xác định được việc mình muốn làm
Tuy nhiên cũng vô tình tạo nên khoảng cách trong mối quan hệ cha mẹ và con cái, khiến
cho vai trò kiểm soát của cha mẹ giảm dần, tâm lý trẻ trở nên không ổn định, dẫn đến
nhiều hậu quả cho gia đình và xã hội. lOMoAR cPSD| 36844358
Câu hỏi: Một số tệ nạn xã hội thường gặp ở trẻ em hoặc trẻ vị thành niên hiện nay?
(lang thang, phạm tội, cờ bạc, hút chích, bạo lực học đường,…)
- Thực tế cho thấy, chức năng kiểm soát trẻ em của thiết chế gia đình hiện nay ngày càng suy
giảm, mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái đang có những biến đổi đáng lo ngại: Không ít cha
mẹ cho rằng, con cái hiện nay không còn ngoan ngoãn, lễ phép như trẻ em trước đây, ngược
lại trẻ em vị thành niên lại cảm thấy bị ức chế vì bị cha mẹ kiểm soát, can thiệp quá sâu vào
tự do cá nhân và đời sống riêng tư.
3. Ý nghĩa, hậu quả của sự thay đổi các giá trị, chuẩn mực văn hóa trong gia đình - Ý nghĩa:
+ Trẻ dần thoát khỏi sự kiểm soát chặt chẽ của gia đình, được chú trọng và hưởng nhiều quyền lợi hơn.
+ Trẻ có thể tự lập, tự xác định được việc mình thích, mình muốn
+ Có nhiều hoạt động ngoại khóa, phục vụ cho đời sống tinh thần của trẻ, đồng thời nâng cao
về mặt thể chất và kĩ năng sống
+ Cha mẹ có nhiều thời gian hơn cho việc nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình. - Hậu quả:
+ Nó làm cho khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng giảm sút và giãn ra, tình cảm gia đình vơi dần.
+ Sự biến đổi mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái ở một mức độ nhất định đang làm mất đi
những giá trị, chuẩn mực văn hóa truyền thống như “phụ từ, tử hiếu”. Không ít cha mẹ hiện
nay rơi vào tình trạng bất lực trước việc con cái không nghe lời, vô trách nhiệm đối với cha
mẹ, ông bà, thiếu tinh thần trách nhiệm đối với các công việc nhà. 4. Giải pháp
- Vấn đề đặt ra: cần phải củng cố chức năng giáo dục của gia đình, xây dựng mối quan hệ mới
giữa cha mẹ và con cái như thế nào để cải thiện chất lượng gia đình cũng như đảm bảo sự
phát triển toàn diện về thể chất lẫn tâm lý của trẻ?
Dựa trên cơ sở kế thừa và tiếp thu: kế thừa những giá trị tốt đẹp của gia đình truyền thống
(quan niệm đạo hiếu, con cái thành kính với ông bà, cha mẹ, người thân; biết giúp đỡ
công việc nhà; ngoan ngõa lễ phép,…), đồng thời tiếp thu những giá trị, chuẩn mực văn
hóa mới, phù hợp với điều kiện và sự phát triển của xã hội, kết hợp với thành tựu công
nghệ hiện đại để dạy bảo con cái đúng mực; nói không với đòn roi, chửi mắng,…
Tạo cho trẻ em môi trường, điều kiện để phát triển nhân cách, năng lực nhưng cũng phải
quan tâm đến giáo dục gia đình, giúp trẻ em nhận thức được những giá trị, chuẩn mực
truyền thống, đặc biệt phải sống có trách nhiệm đối với gia đình, cộng đồng và xã hội Slide
1. Sự thay đổi về quyền uy, địa vị giữa các thành viên trong gia đình.
- Ngày nay xã hội đang dần biến đổi theo nhiều chiều hướng khác nhau, trong đó sự thay đổi rõ
rệt nhất được biểu hiện qua mối quan hệ gia đình.
Mâu thuẫn và đấu tranh giữa các giá trị, chuẩn mực văn hóa truyền thống với các giá trị,
chuẩn mực văn hóa hiện đại. - Vấn đề đặt ra?
Xác lập những giá trị, chuẩn mực văn hóa mới trong quan hệ gia đình lOMoAR cPSD| 36844358
Xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, bảo đảm sự kết hợp hài hòa lợi
ích giữa cá nhân, gia đình và xã hội.
- Trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái: ít đề cập tới trách nhiệm của cha mẹ đối với con
cái, nhấn mạnh tới bổn phận của con cái đối với cha mẹ. -
Câu hỏi: một số nguyên
nhân dẫn đến hiện tượng này?
Quan niệm đạo Hiếu truyền thống https://www.youtube.com/watch?v=5bIcZKXo-s0
- Vai trò giáo dục và kiểm soát con cái của cha mẹ trong gia đình ngày càng mờ nhạt. - Nguyên nhân:
+ Ảnh hưởng của văn hóa phương Tây
+ Sự tác động của chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước
+ Sự phát triển của công nghệ khoa học
Quyền trẻ em được chú trọng hơn
- Kết quả: Thay đổi căn bản những giá trị, chuẩn mực văn hóa trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. 2. Thực trạng
- Môi trường sinh hoạt, học tập của trẻ em được mở rộng lOMoAR cPSD| 36844358
- Cha mẹ chủ yếu làm việc ở bên ngoài gia đình, thời gian để chăm sóc, giáo dục con cái giảm dần - Tích cực:
Không gian sinh hoạt, hoạt động ngoại khóa đa dạng
Tăng khả năng tự lập, tính tự giác, tự xác định được việc muốn làm - Tiêu cực:
Khoảng cách trong gia đình
Vai trò của cha mẹ dần mờ nhạt
Tâm lý của con cái dễ bất ổn
Câu hỏi: Một số tệ nạn xã hội thường gặp ở trẻ em hoặc trẻ vị thành niên hiện nay?
(lang thang, phạm tội, cờ bạc, hút chích, bạo lực học đường,…)
- Thực tế: Chức năng kiểm soát trẻ em của thiết chế gia đình hiện nay ngày càng suy giảm, mối
quan hệ giữa cha mẹ và con cái đang có những biến đổi đáng lo ngại.
3. Ý nghĩa, hậu quả của sự thay đổi các giá trị, chuẩn mực văn hóa trong gia đình - Ý nghĩa:
+ Quyền trẻ em được chú trọng
+ Tăng khả năng tự lập, tính tự giác
+ Có thể phát triển tốt về mặt tinh thần và thể xác, nâng cao kĩ năng sống
+ Chất lượng cuộc sống gia đình được nâng cao hơn - Hậu quả:
+ Khoảng cách gia đình ngày càng lớn.
+ Góp phần làm mất đi giá trị, chuẩn mực văn hóa truyền thống “đạo Hiếu” 4. Giải pháp - Vấn đề đặt ra: lOMoAR cPSD| 36844358
+ Củng cố chức năng giáo dục gia đình
+ Cải thiện chất lượng gia đình
+ Đảm bảo sự phát triển toàn diện của con cái - Giải pháp:
+ Kế thừa: những giá trị tốt đẹp của gia đình truyền thống
+ Tiếp thu: những giá trị, chuẩn mực văn hóa mới
+ Tận dụng sự phát triển công nghệ trong việc dạy bảo con cái
+ Tạo môi trường, điều kiện hợp lí để trẻ có nhận thức đúng đắn về cuộc sống.