CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 4
Các bạn trả lời thật ngắn gọn các câu hỏi sau
Câu 1. Dân chủ là gì? Phạm trù dân chủ xuất hiện từ khi nào? Thuật ngữ dân chủ là gì? Dân ở đây là do ai quy định?
+ Dân chủ là hình thức tổ chức thiết chế chính trị của xã hội dựa trên việc thừa nhận nhân dân là nguồn gốc của
quyền lực, thừa nhận nguyên tắc bình đẳng, tự do và quyền con người
+ Phạm trù dân chủ chỉ xuất hiện khi nhà nước vô sản của giai cấp công nhân và nhân dân lao động thành lập
+ Dân chủ được định nghĩa thêm như "chính quyền của nhân dân, đặc biệt là: sự thống trị của số đông" hoặc "một
chính phủ trong đó quyền lực tối cao được trao cho người dân và thực hiện bởi họ trực tiếp hoặc gián tiếp thông
qua một hệ thống đại diện thường liên quan đến việc tổ chức định kỳ các cuộc bầu cử tự do"
+ Dân chủ là một hình thức tổ chức thiết chế chính trị của xã hội căn cứ vào việc khẳng định toàn bộ quyền lực
thuộc về nhân dân, do nhân dân thực hiện hoặc thông qua người đại diện do nhân dân bầu ra, thừa nhận nguyên tắc
bình đẳng, tự do và quyền con người.
Câu 2. Đặc trưng cơ bản của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, khác các nền dân chủ đã có trong lịch sử là gì?
Đặc trưng cơ bản của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là thực hiện quyền lực của nhân dân - tức là xây dựng nhà nước
dân chủ thực sự, dân làm chủ nhà nước và xã hội, bảo vệ quyền lợi cho đại đa số nhân dân.
Câu 3. Dân chủ với tư cách là một chế độ nhà nước thể hiện ntn?
Với tư cách là một hình thái nhà nước, dân chủ không phải là "đa số thắng thiểu số" một cách chung chung. Nhà
nước dân chủ mang tính giai cấp, nó là phương tiện và công cụ của giai cấp thống trị "bảo đảm cho một giai cấp thi
hành bạo lực một cách có hệ thống chống lại một giai cấp khác"
Câu 4. Thế nào là nền dân chủ? Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có cơ sở kinh tế là gì?
+ Khái niệm nền dân chủ dùng để chỉ hệ thống các thiết chế được xác lập và thực thi trong hiện thực xã hội theo
mục tiêu thực hiện quyền làm chủ của nhân dân trong xã hội đó.
+ Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có cơ sở kinh tế là: CĐCH về TLSX
Câu 5. Cơ sở ra đời của Nhà nước trong thực tế lịch sử là do đâu?
Sự xuất hiện sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất và giai cấp
Câu 6. Kiểu nhà nước đầu tiên trong lịch sử là gì?
Nhà nước chiếm hữu nô lệ hay còn gọi là nhà nước chủ nô
Câu 7. Kiểu nhà nước được V.I.Lênin gọi là nhà nước "nửa nhà nước" là nhà nước nào? Nhà nước XHCN
Câu 8. Chức năng cơ bản của nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì?
Chức năng tổ chức xây dựng xã hội mới xã hội xã hội chủ nghĩa và chức năng trấn áp với mọi sự chống đối công
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ lợi ích của nhân dân
Câu 9. Tư tưởng dân chủ xuất hiện khi nào? Khi có nhà nước
Câu 10. So với các nền dân chủ trước đây, dân chủ XHCN có điểm khác biệt gì?
Là nền dân chủ rộng rãi cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động
Câu 11. Bản chất chính trị của nền dân chủ XHCN? Sự khác nhau về bản chất chính trị giữa nền DCXHCN với nền dân chủ TBCN?
+ Là sự lãnh đạo của giai cấp công nhân thông qua đảng của nó đối với toàn xã hội, để thực hiện quyền lực và lợi
ích của toàn thể nhân dân lao động, trong đó có giai cấp công nhân Khác nhau:
+ Về bản chất giai cấp: Nền dân chủ XHCN mang bản chất của giai cấp công nhân, là giai cấp tiên tiến nhất, đại
diện cho lợi ích của đại đa số nhân dân lao động và toàn dân tộc. Nền dân chủ XHCN do Đảng Cộng sản lãnh đạo,
là đảng tiên phong của giai cấp công nhân, đại diện cho sự phát triển của lịch sử. Nền dân chủ TBCN mang bản
chất của giai cấp tư sản, là giai cấp lạc hậu, đối lập với lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Nền
dân chủ TBCN do các đảng của giai cấp tư sản lãnh đạo, đa đảng về chính trị, thường xuyên có sự thay đổi quyền
lực giữa các đảng, nhưng không thay đổi bản chất của chế độ.
+ Về bản chất nhà nước: Nền dân chủ XHCN có bản chất nhà nước là nhà nước XHCN, là nhà nước của nhân dân,
do nhân dân và vì nhân dân. Nhà nước XHCN là nhà nước pháp quyền, thể hiện quyền lực thống nhất của nhân
dân, thống nhất và phân công giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp. Nhà nước XHCN đảm bảo quyền tự do, dân
chủ và pháp quyền cho mọi công dân, bảo vệ và phát triển quyền con người, quyền công dân. Nền dân chủ TBCN
có bản chất nhà nước là nhà nước tư sản, là nhà nước của giai cấp tư sản, phục vụ cho lợi ích của giai cấp tư sản.
Nhà nước TBCN là nhà nước tam quyền phân lập, phân định quyền lực giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp. Nhà
nước TBCN đảm bảo quyền tự do, dân chủ và pháp quyền cho giai cấp tư sản, đàn áp và hạn chế quyền con người,
quyền công dân của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
+ Về bản chất dân chủ: Nền dân chủ XHCN có bản chất dân chủ là dân chủ của giai cấp công nhân, là nền dân chủ
cao nhất, đầy đủ nhất, dân chủ gấp triệu lần dân chủ tư bản. Dân chủ XHCN thể hiện quyền làm chủ thực sự của
nhân dân trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá và xã hội. Dân chủ XHCN được thực hiện trên cơ sở kinh tế
là công hữu hóa các tư liệu sản xuất chủ yếu, xóa bỏ phân hóa giai cấp, đảm bảo sự phát triển toàn diện của con
người. Dân chủ TBCN có bản chất dân chủ là dân chủ của giai cấp tư sản, là nền dân chủ hạn chế, bóc lột, đối lập
với lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Dân chủ TBCN thể hiện quyền làm chủ hình thức của
nhân dân trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá và xã hội. Dân chủ TBCN được thực hiện trên cơ sở kinh tế
là chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất chủ yếu, duy trì phân hóa giai cấp, ngăn cản sự phát triển của con người
Câu 12. Bản chất kinh tế của nền dân chủ XHCN? Sự khác nhau về bản chất kinh tế giữa nền dân chủ XHCN với nền dân chủ TBCN?
+ Bản chất kinh tế (cơ sở kinh tế): Dựa trên sở hữu công hữu về TLSX và Phân phối theo kết quả lao động là chủ yếu Khác nhau
+ Cơ sở kinh tế: Nền dân chủ XHCN có cơ sở kinh tế là chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội.
Nền dân chủ TBCN có cơ sở kinh tế là chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội
+ Quan hệ sản xuất: Nền dân chủ XHCN có quan hệ sản xuất là quan hệ hợp tác, đồng đẳng, bình đẳng giữa các
thành viên trong xã hội, không có sự áp bức, bóc lột, phân hóa giai cấp. Nền dân chủ TBCN có quan hệ sản xuất là
quan hệ đối kháng, đối lập, bất bình đẳng giữa các giai cấp trong xã hội, có sự áp bức, bóc lột, phân hóa giàu
nghèo, đói nghèo, bất công xã hội
+ Phân phối: Nền dân chủ XHCN có phương thức phân phối là phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, đảm bảo
cho mọi người đều có điều kiện tham gia vào sản xuất và thụ hưởng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh
thần của nhân dân. Nền dân chủ TBCN có phương thức phân phối là phân phối theo quyền sở hữu tư liệu sản xuất,
đảm bảo cho giai cấp tư sản chiếm đoạt phần lớn sản phẩm, đáp ứng nhu cầu xa xỉ của thiểu số, bỏ rơi đại đa số nhân dân
+ Mục tiêu phát triển: Nền dân chủ XHCN có mục tiêu phát triển là xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh, phát triển toàn diện con người, hướng tới chủ nghĩa cộng sản. Nền dân chủ TBCN có mục tiêu phát triển là
duy trì và mở rộng chế độ tư bản chủ nghĩa, tăng trưởng kinh tế, tăng lợi nhuận cho giai cấp tư sản, hướng tới chủ nghĩa đế quốc
Câu 13. Bản chất tư tửởng, văn hoá, xã hội của nền dân chủ XHCN? Sự khác nhau về bản chất tư tưởng, văn hoá,
xã hội giữa nền dân chủ XHCN với nền dân chủ TBCN
+ Bản chất tư tưởng, văn hoá, xã hội (cơ sở tư tưởng, văn hoá, xã hội): Lấy hệ tư tưởng Mác –Lênin làm chủ đạo;
Kế thừa và phát huy những giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc. Tiếp thu những tinh hoa văn hoá nhân loại;
Kết hợp hài hoà giữa lợi ích cá nhân, tập thể với lợi íchcủa toàn xã hội Khác nhau
+ Về bản chất tư tưởng: Nền dân chủ XHCN có bản chất tư tưởng là chủ nghĩa Mác - Lenin, là hệ tư tưởng của giai
cấp công nhân, phản ánh lợi ích của đại đa số nhân dân lao động và toàn dân tộc. Nền dân chủ XHCN khẳng định
vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, là đảng tiên phong của giai cấp công nhân, đại diện cho sự phát triển của lịch
sử. Nền dân chủ XHCN tôn trọng sự đa dạng tư tưởng, văn hoá, tôn giáo, nhưng phải tuân theo nguyên tắc đảm
bảo lợi ích quốc gia, an ninh quốc phòng, đoàn kết dân tộc12. Nền dân chủ TBCN có bản chất tư tưởng là chủ
nghĩa tư bản, là hệ tư tưởng của giai cấp tư sản, phản ánh lợi ích của thiểu số, đối lập với lợi ích của giai cấp công
nhân và nhân dân lao động. Nền dân chủ TBCN do các đảng của giai cấp tư sản lãnh đạo, đa đảng về chính trị,
thường xuyên có sự thay đổi quyền lực giữa các đảng, nhưng không thay đổi bản chất của chế độ. Nền dân chủ
TBCN tuyên truyền về tự do tư tưởng, văn hoá, tôn giáo, nhưng thực chất là sự bóc lột, đàn áp, thao túng, chia rẽ, đồng hoá nhân dân.
+ Về bản chất văn hoá: Nền dân chủ XHCN có bản chất văn hoá là văn hoá tiên tiến, mang bản sắc dân tộc, hướng
tới chủ nghĩa cộng sản. Nền dân chủ XHCN coi văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, là động lực phát triển
kinh tế, chính trị, xã hội. Nền dân chủ XHCN khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới, phong phú, đa dạng văn hoá,
nhưng phải phù hợp với đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước. Nền dân chủ XHCN bảo vệ và
phát huy các giá trị văn hoá truyền thống, đồng thời học tập và tiếp thu các giá trị văn hoá tiên tiến của nhân loại34.
Nền dân chủ TBCN có bản chất văn hoá là văn hoá tư bản, mang bản sắc đế quốc, hướng tới chủ nghĩa đế quốc.
Nền dân chủ TBCN coi văn hoá là một mặt hàng, là một công cụ để tăng trưởng kinh tế, lợi nhuận cho giai cấp tư
sản. Nền dân chủ TBCN khai thác, biến tướng, phá hoại các giá trị văn hoá của các quốc gia khác, đặc biệt là các
quốc gia đang phát triển, nhằm mục đích xâm lược, bóc lột, thống trị. Nền dân chủ TBCN bán hoá, thương mại
hoá, mỹ hoá văn hoá, đồng thời chống đối, chê bai, xóa bỏ các giá trị văn hoá tiên tiến của nhân loại.
+ Về bản chất xã hội: Nền dân chủ XHCN có bản chất xã hội là xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, phát triển
toàn diện con người, hướng tới chủ nghĩa cộng sản. Nền dân chủ XHCN xây dựng xã hội không có sự phân hóa
giai cấp, không có sự áp bức, bóc lột, không có sự đối lập giữa thành thị và nông thôn, giữa công việc trí óc và
công việc chân tay. Nền dân chủ XHCN đảm bảo cho mọi người đều có điều kiện tham gia vào sản xuất và thụ
hưởng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần của nhân dân. Nền dân chủ XHCN xây dựng xã hội đoàn
kết, đồng lòng, hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau, thể hiện tinh thần đoàn kết, hữu nghị, hợp tác với các quốc gia khác5 .
Nền dân chủ TBCN có bản chất xã hội là xã hội bất công, bất bình đẳng, lạc hậu, phản tiến, ngăn cản sự phát triển
của con người, hướng tới chủ nghĩa đế quốc. Nền dân chủ TBCN xây dựng xã hội có sự phân hóa giàu nghèo, đói
nghèo, bất công xã hội, có sự đối lập giữa giai cấp tư sản và giai cấp công nhân, giữa thành thị và nông thôn, giữa
công việc trí óc và công việc chân tay. Nền dân chủ TBCN đảm bảo cho giai cấp tư sản chiếm đoạt phần lớn sản
phẩm, đáp ứng nhu cầu xa xỉ của thiểu số, bỏ rơi đại đa số nhân dân. Nền dân chủ TBCN xây dựng xã hội cạnh
tranh, đấu tranh, đối kháng, bóc lột, đàn áp lẫn nhau, thể hiện tinh thần xâm lược
Câu 14. Đổi mới hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay là đổi mới ntn?
Thứ nhất, Đảng chủ trương nâng cao tầm trí tuệ của Đảng.
Thứ hai, tập trung đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của Nhà nước, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân. Tự giác đổi mới bộ máy nhà nước từ cơ chế hành chính,
tập trung quan liêu sang bộ máy quản lý xã hội bằng pháp luật, theo pháp luật
Thứ ba, tăng cường vai trò phản biện xã hội, tính độc lập tương đối của các tổ chức chính trị - xã hội
Câu 15. Tổ chức đóng vai trò trụ cột trong hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay là gì? Nhà nước XHCN
Câu 16. Cấu trúc cơ bản của hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa nước ta bao gồm yếu tố nào?
Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các
đoàn thể chính trị - xã hội
Câu 17. Bản chất của nhà nước XHCN là gì?
Bản chất giai cấp công nhân
Câu 18. Nhà nước pháp quyền XHCN quản lý mọi mặt của đời sống XH chủ yếu bằng gì? Pháp luật
Câu 19. Đến một giai đoạn mà xã hội không còn giai cấp, không còn đấu tranh giai cấp thì nhà nước sẽ ntn? Tiêu vong Câu 20. Nhà nước là gì?
Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, nhằm duy trì trật tự xã hội, thực hiện mục đích bảo vệ
địa vị của giai cấp thống trị.
Câu 21. Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân ở nước ta hiện nay cần điều gì?
Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, hoạt động hiệu
lực, hiệu quả, vì nhân dân phục vụ và vì sự phát triển của đất nước. Tăng cường công khai, minh bạch, trách nhiệm
giải trình, kiểm soát quyền lực gắn với siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động của Nhà nước và của cán bộ,
công chức, viên chức. Tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, tội phạm và tệ nạn xã hội
Câu 22. Đặc trưng cơ bản của nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì?
Nhà nước xã hội chủ nghĩa là công cụ cơ bản để thực hiện quyền lực của nhân dân lao động đặt dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản
Câu 23. Hệ thống xã hội chủ nghĩa được hình thành trong giai đoạn nào?
Cách mạng Tháng Mười Nga thành công với sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới (1917),
nền dân chủ xã hội chủ nghĩa mới chính thức được xác lập
Câu 24: Hình thức quân chủ lập hiến tồn tại trong kiểu nhà nước nào? Phong kiến, TBCN
Câu 25: Nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự ra đời nhà nước là gì?
Do sự phát triển của lực lượng sản xuất
Câu 26: Theo chủ nghĩa duy vật lịch sử, đến giai đoạn phát triển nào của xã hội thì nhà nước sẽ tự tiêu vong?
Không còn đấu tranh GC, khi chủ nghĩa cộng sản văn minh được hoàn thành
Câu 27. Quan niệm HCM về dân chủ? Theo HCM dân là chủ nghĩa là gì? Dân làm chủ nghĩa là gì?
+ Trong quan niệm của mình, Hồ Chí Minh xem xét dân chủ là một thiết chế chính trị, là phương thức tồn tại của
nhân dân và là sản phẩm của tiến bộ xã hội. Với những ý nghĩa đó, dân chủ có vai trò rất to lớn: dân chủ vừa là
mục đích, vừa là động lực của sự phát triển xã hội
+ Hồ Chí Minh coi dân chủ thể hiện ở việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Dân chủ không dừng lại
với tư cách như là một thiết chế xã hội của một quốc gia, mà còn có ý nghĩa biểu thị mối quan hệ quốc tế, hòa bình giữa các dân tộc
+ Khẳng định dân chủ của Hồ Chí Minh, “dân là chủ, dân làm chủ” là sự thay đổi căn bản tư duy và hành động dân
chủ, thông qua cách mạng “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta” và thông qua tiến trình lịch sử lâu dài xây dựng chủ nghĩa xã hội
Câu 28: Bản chất chính trị của nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì?
Về chính trị, nhà nước xã hội chủ nghĩa mang bản chất của giai cấp công nhân, giai cấp có lợi ích phù hợp với lợi
ích chung của quần chúng nhân dân lao động. Trong xã hội xã hội chủ nghĩa, giai cấp vô sản là lực lượng giữ địa vị
thống trị về chính trị.
Câu 29: Một trong những nguyên tắc cơ bản để xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân là gì?
Là quyền lực thuộc về nhân dân
Câu 30: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam được hình thành từ khi nào? Sau hiến pháp năm 1946
Câu 31: Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam tồn tại dựa trên nguyên tắc nào?
+ Nguyên tắc thống nhất quyền lực Nhà nước
+ Nguyên tắc thượng tôn Hiến pháp và pháp Luật
+ Nguyên tắc khẳng định và bảo vệ quyền con người, quyền công dân
+ Nguyên tắc Đảng cộng sản Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật
+ Nguyên tắc bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân
Câu 32. Quan niệm của CN Mác Lenin về dân chủ trên phương diện quyền lực? trên phương diện chế độ XH và
lĩnh vực chính trị? trên phương diện tổ chức quản lý xã hội?
- Trên phương diện quyền lực: Dân chủ là quyền lực thuộc về nhân dân
- Trên phương diện chế độ XH và lĩnh vực chính trị: Dân chủ là một hình thái nhà nước, là chế độ dân chủ, nền dân chủ
- Trên phương diện tổ chức và quản lý xã hội: Dân chủ là một nguyên tắc. Nguyên tắc dân chủ
Câu 34. Dân chủ trong CXNT là gì? Dân chủ trong CHNL là gì? Dân chủ trong chế độ phong kiến là gì?
CXNT: Chưa có nền dân chủ; Tên gọi “Dân chủ nguyên thuỷ”; “Dân chủ quân sự” CHNL: Dân chủ chủ nô PK: Quân chủ
Câu 35. Dân chủ trong TBCN là gì? Dân chủ trong XHCN là gì?
TBCN: Dân chủ tư sản; Dân chủ thiểu số
XHCN: Dân chủ vô sản; Dân chủ XHCM; Dân chủ với đa số
Câu 36. Nền dân chủ XHCN được manh nha hình thành từ khi nào? Ra đời chính thức từ khi nào? Sẽ không còn từ khi nào?
+ Hình thành manh nha: Thực tiễn đấu tranh Công xã Pari
+ Hình thành chính thức: Sau CM tháng Mười
+ Khi tới CNCS, nhà nước tiêu vong thì nền dân chủ XHCN cũng không còn