Câu hỏi vấn đáp cơ sở lý luận báo chí | Học viện Báo chí và Tuyên truyền

CÂU HỎI VẤN ĐÁP
MÔN CƠ SỞ LÝ LUẬN BÁO CHÍ
1. Phân tích các bản chất xã hội của truyền thông?
 Truyền thông là một hoạt động thông tin – giao tiếp xã hội
- Giao tiếp trong truyền thông thể hiện các cấp độ khác nhau + giao tiếp liên cá nhân + giao tiếp gia đình + giao tiếp nhóm + giao tiếp đại chúng
- Dù ở cấp độ nào giao tiếp truyền thông cũng cần điều kiện cần và điều kiện đủ
+ điều kiện cần: năng lực, trình độ, phương tiện giao tiếp
+ điều kiện đủ: môi trường chính trị - văn hoá – xã hội của giao tiếp
 Truyền thông là phương tiện và phương thức liên kết xã hội
- Khơi nguồn, khai thác và phát huy nguồn sức mạnh mềm
+ sức mạnh mềm: dư luận xã hội, nhận thức, niềm tin, lý tưởng,
những yếu tố tinh thần (thái độ, cảm xúc…)
+ quyền lực của truyền thông nằm trong lĩnh vực tinh thần: tư
tưởng, nó gây ảnh hưởng với mức độ khác nhau trong các bối cảnh khác nhau
 Truyền thông là phương tiện và phương thức can thiệp xã hội
- Quyền lực của truyền thông là quyền lực dân chủ trực tiếp, luôn
tồn tại cùng các hình thức dân chủ đại diện và trở thành thứ quyền
lực mềm có thể điều chỉnh xã hội
- Tác động giúp công chúng có thêm hiểu biết để có thể giải quyết
vấn đề một cách hiệu quả hơn
- Cảnh báo và dự đoán từ đó tiên liệu những giải pháp để giải quyết vấn đề
- Giám sát và phản biện xã hội
====> Nếu coi xã hội này vận động như một cơ thể
sống thì truyền thông nói chung và báo chí nói riêng
giống như một bác sĩ phải nắm bắt được tình trạng
của xã hội, phải đưa ra được phác đồ điều trị cho
những căn bệnh của xã hội
2. Phân tích các bản chất xã hội của báo chí?
 Là hoạt động truyền thông đại chúng
- Bản chất của hoạt động báo chí và truyền thông đại
chúng cũng bao gồm bản chất của hoạt động truyền
thông nói chung, đó là: phương tiện thông tin – giao
tiếp xã hội, phương tiện và phương thức liên kết xã
hội, phương tiện và phương thức can thiệp xã hội
- Báo chí là những kênh, loại hình mang rõ nét nhất,
đặc trưng nhất của tính chất truyền thông đại chúng
- Bản chất hoạt động này là:
+ hình thành dòng thông tin đại chúng
+ hướng tác động vào đông đảo công chúng
+ tạo lập diễn đàn xã hội rộng rãi thu hút sự tham gia
của đông đảo nhân dân bàn luận
 Là hoạt động chính trị - xã hội
2 khía cạnh của hoạt động báo chí là tính chính trị và tính xã hội
- Bản chất chính trị của báo chí thể hiện việc báo chí
phục vụ chính sách đối nội, đối ngoại, đáp ứng yêu
cầu cụ thể của Đảng và Nhà nước
+ Thể hiện trên các bình diện khác nhau như:
tuyên truyền lý tưởng chính trị, quan điểm và
đường lối chính trị, cổ vũ hành động và phong trào chính trị…
+ Trong cuộc đấu tranh chính trị, tư tưởng hiện
nay, báo chí là công cụ thể hiện quyền lực chính trị
và văn hoá chính trị của quyền lực chính trị
+ Lĩnh vực chính trị chi phối mọi mặt của đời
sống xã hội; mặt khác, cần chống chính trị hoá mọi
vấn đề của đời sống
- Báo chí ra đời một phần quan trọng là do bổn phận,
nghĩa vụ xã hội của nó đối với cộng đồng, đòi hỏi
khách quan từ cuộc sống – không chỉ cung cấp thông
tin và còn tham gia giải quyết các vấn đề của cộng
đồng + Một số hình thức thể hiện bản chất hoạt động xã hội của báo chí
/ Mục đích thông tin báo chí là vì sự phát
triển bền vững của xã hội
/ Tổ chức các hoạt động từ thiện xã hội
mang tính nhân đạo và nhân văn sâu sắc
/ Tổ chức các hội thảo xã hội thông qua các
sự kiện, vấn đề cộng đồng đang quan tâm để
tháo gỡ khó khăn cùng tạo sự đồng thuận xã hội
/ Giáo dục ý thức xã hội, ý thức cộng đồng
tạo sự liên kết xã hội rộng rãi
+ Không chỉ tham gia giải quyết các vấn đề xã
hội, đem lại lợi ích trước mắt và lâu dài cho cộng
đồng mà còn bảo đảm lợi ích cho báo chí  mở
rộng và quảng bá cho thương hiệu báo chí –
truyền thông. Là 1 trong những dạng thức hoạt
động PR hiệu quả của cơ quan báo chí
 Là hoạt động kinh tế - dịch vụ xã hội
- Có ý nghĩa quan trọng trên nhiều khía cạnh cả về
nhận thức lý luận và hoạt động thực tiễn
- Sản phẩm báo chí là sản phẩm hàng hoá
- Dịch vụ báo chí là dịch vụ xã hội (công ích và thương mại)
- Tiêu thụ sản phẩm báo chí phải chịu quy luật cung – cầu
- Hoạt động báo chí là hoạt động kinh tế đặc biệt, sản
phẩm báo chí là sản phẩm hàng hoá đặc biệt và còn là công cụ chính trị
3. Quan điểm về báo chí của giai cấp tư sản và giai cấp
vô sản được hiểu như thế nào? Nêu khái niệm báo
chí tiếp cận theo quan điểm hệ thống?
 Quan điểm của giai cấp tư sản
- Quan điểm nổi trội nhất về báo chí
+ phương tiện thông tin – thông tin sự kiện, khách
quan, độc lập và không phụ thuộc vào chính trị,
“không can dự vào cuộc đấu tranh giai cấp”
+ được xem là quyền lực thứ 4
 Quan điểm của giai cấp vô sản - Báo chí:
+ công cụ tuyên truyền, phương tiện đấu tranh giai cấp
+ bộ phận không thể tách rời trong bộ máy tổ chức của ĐCS
+ cơ quan ngôn luận của tổ chức Đảng
+ công cụ thể hiện quyền lực chính trị
 Khái niệm báo chí tiếp cận theo quan điểm hệ thống - Quan điểm hệ thống:
+ nhìn nhận mọi sự vật, hiện tượng trong sự cấu
thành bởi nhiều yếu tố
+ các yếu tố liên kết thông qua mối quan hệ ràng
buộc và chi phối lẫn nhau trong những điều kiện cụ thể
+ tạo nên giá trị sự vật, hiện tượng; tác động đến sự
thay đổi của sự vật, hiện tượng
- Báo chí chịu sự chi phối của các loại quan hệ: + bình diện thứ nhất
/ quan hệ với các tiểu hệ thống khác
/ quan hệ với hệ thống trong tổng thể + bình diện thứ 2
/ quan hệ với quyền lực chính trị, kinh tế, hệ
thống giá trị văn hoá, luật pháp
- Đặc điểm khái niệm báo chi tiếp cận từ quan điểm hệ thống
+ kết nối xã hội hiệu quả
+ can thiệp xã hội hiệu quả
+ hoạt động thông tin – giao tiếp trên quy mô rộng lớn
4. Phân tích các đặc điểm của thông tin báo chí? 1. Tính thời sự
- Sự việc xảy ra tức thời
- Ảnh hưởng đến cộng đồng, được nhiều người quan tâm - Sự kiện + sự kiện bản thể:
+ xảy ra tự nhiên, không phụ thuộc vào ý muốn của con người
+ vận động theo quy luật + mang tính cụ thể
+ sự kiện báo chí(sk nhận thức)
+ một phần sk bản thể được nhà báo nhận thức và lựa chọn + mang tính liên hệ logic 2. Tính công khai
 Công khai trên báo chí là thông tin sk, xh hoá sk vấn đề có thể
chưa được nhiều người biết đến trở thành sk và vấn đề xh, thậm chí toàn cầu
 Tính công khai là căn nguyên tạo lên dư luận xh cũng như khả
năng huy động nguồn lực xã hội
 Nhờ sức mạnh từ tính công khai báo chí vừa là công cụ vừa là lực
lượng xã hội trong sự gắn bó chặt chẽ với dư luận xã hội. Tuy
nhiên sức mạnh đó phụ thuộc nhiều yếu tố o
Thứ nhất, thông tin sk có tính xác thực đúng bản chất ko o
Thứ 2, thông tin có công khai nhiều chiều ko o
Thứ 3, thông tin sk phân tích vấn đề thời sự cần được tập hợp
và phân tích dưới nhiều góc độ khác nhau 3. Tính mục đích
- Xét cho cùng mục đích của báo chí là mục đích chính trị, mục đích
chính trị được thể hiện rõ nhất qua các hđ:
+ tuyên truyền thông qua sk và vđề thời sự
+ tham gia các hđ kte để cổ vũ các quan điểm của văn kiện ctri, biến
khẩu hiệu ctri thành quyết tâm của đông đảo nd
+ phân tích bình luận các sk đã và đang diễn ra nhằm thể hiện quan
điểm tư tưởng của mình, đấu tranh chống lại các quan điểm, tư tưởng đối lập, sai trái
+ ngoài ra, báo chí còn nhằm mục đích khác như văn hoá, dân sinh 4. Tính định kỳ
- Được hiểu là sau 1 khoảng thời gian nhất định sp báo chí đc xuất bản
5. Tính phong phú, đa dạng nhiều chiều
- “phong phú” là nhiều kiểu cách thông tin và lắm màu vẻ
- “đa dạng” là nhiều dạng biểu hiện khác nhau
- Thông tin nhiều chiều, nhiều góc độ tiếp cận thông tin giúp cho công
chúng nhận thức sâu sắc bản chất các sk và vấn đề thực tiễn đang đặt ra - Biểu hiện
+ đối tượng phản ánh của báo chí là các sự kiện và vấn đề đã và đang
diễn ra trên mọi lĩnh vực đs xh, từ chính trị, kinh tế đến vh xh
+ đối tượng tác động của báo chí hết sức phong phú, đa dạng, đó là
công chúng xã hội nói chung: gìa, trẻ, gái, trai ko phân biệt tuổi tác,
nghề nghiệp, trình độ…
+ các kênh truyền tải thông tin báo chí phong phú: báo in, phát thanh, truyền hình…
6. Tính dễ nhớ, dễ hiểu, dễ làm theo
 Đối tượng tác động của báo chí là công chúng, xã hội, đông đảo
dân cư nói chung. Do đó thông tin phải dễ nhớ, dễ đọc, dễ hiểu và
dễ làm theo là yêu cầu đòi hòi mà báo chí phải đáp ứng
 Đem đến cho công chung những bài viết ở trình độ chung, có thể
hiểu ngay, ko thấy nhàm chán, và kể cả những người có trình độ
thấp. đó là yêu cầu và đặc điểm của giao tiếp đại chúng 7. Tính tương tác
- Là sự tác động giao tiếp 2 chiều qua lại giữa chủ thể với khách chủ thể truyền thoong
- Trong thông tin báo chí tương tác bình đẳng nhưng cần kĩ năng định
hướng thông tin, hướng dẫn dư luận xh
- Vấn đề nhận thức rõ tính tương tác xh trong báo chí có ý nghĩa to lớn,
thiết thực với người làm báo chuyên nghiệp vào sự phát triển nói chung
8. Tính đa phương tiện
- Có nghĩa là rộng, tổ hợp của văn bản, hình, hoạt hình, âm thanh và video
- Multimedia được hiểu là đpt, đa truyền thông nó là đặc trưng và thế
mạnh nổi bật của báo mạng điện tử
- Tính tương tác và tính chất multimedia là 2 đặc điểm nổi trội của báo chí hiện đại
5. Nêu khái niệm, thế mạnh, hạn chế của báo in?
- Khái niệm: là những ấn phẩm xuất bản định kì, bằng
kí hiệu: chữ viết, hình ảnh, các ngôn ngữ phi văn tự,
thông tin về các sự kiện, vấn đề thời sự, phát hành
định kì rộng rãi. Nhằm phục vụ công chúng, nhóm đối
tượng nào đó với mục đích nhất định - Thế mạnh
+ có thể thông tin, giải thích và giải đáp những vấn
đề phức tạp 1 cách có hệ thống, sâu sắc với độ tin cậy cao
+ người đọc có thể hoàn toàn chủ động về thời gian,
không gian, tư thế trong việc tiếp nhận thông tin
+ thông tin có độ tin cậy, chính xác và tính tư liệu cao
+ có thể dễ dàng chuyền tay nhau các ấn phẩm báo in
+ đề tài và nguồn tin trên báo in có thể là nguồn tin
đối chứng cho các loại hình báo khác khai thác, phát triển
+ biểu tượng của văn hoá đọc, là tính chất báo chí kinh điển - Hạn chế
+ tính thời sự thông tin chậm
+ ký hiệu thông tin còn đơn điệu chỉ có chữ viết và hình ảnh
+ việc phát hành tốn kém, cồng kềnh, phụ thuộc vào nhiều yếu tố bên ngoài
+ đắt hơn các ấn phẩm khác
+ liên quan đến vấn đề môi trường
6. Nêu khái niệm, thế mạnh, hạn chế của phát thanh?  Khái niệm
- Phát thanh là kênh truyền thông đại chúng sử dụng kỹ thuật song điện
từ và hệ thống truyền dẫn âm thanh tác động trực tiếp vào thính giác người tiếp nhận 1. Thế mạnh
- Tính toả khắp: phạm vi rộng
- Thông tin nhanh tiếp nhận đồng thời
- Sống động, riêng tư, thân mật - Ít tốn kém
- Tiếp cận đến mọi đối tượng
- Giữ gìn ngôn ngữ lời nói của dân tộc 2. Hạn chế
- Do tác động theo tuyến tính thời gian nên có thể nghe đoạn đầu mà bỏ mất đoạn cuối
- Thông tin tiếp nhận qua phát thanh nên dễ quên, khả năng lưu giữ thông tin hạn chế
- Khó có thể trình bày, phân tích những vấn đề phức tạp, nhất là số liệu
7. Nêu khái niệm, thế mạnh, hạn chế của truyền hình?  Khái niệm
- Là một loại hình truyền thông đại chúng, một loại hình ảnh truyền đi bằng âm thanh 1. Thế mạnh
- Kết hợp khéo léo giữ hình ảnh và âm thanh
- Thông điệp truyền hình hấp dẫn, dễ hiểu thích ứng cho tất cả các nhóm công chúng
- Có thế mạnh trong việc hướng dẫn các kỹ năng hoạt động, các thao tác, năng lực
- Tính chân thực khách quan
- Tính phổ cập và quảng bá rộng rãi
- Tính thời sự giàu đặc trưng
- Có nhiều khả năng tương tác qua các tín hiệu truyền hình 2. Hạn chế
- Đối tượng tiếp nhận bị động về tốc độ và trình tự tiếp nhận
- Khó tiếp cận đến vùng sâu vùng xa
- Chi phí sản xuất các chương trình truyền hình tốn kém, cồng kềnh
- Khó lưu giữ tư liệu thông tin và tính tư liệu thấp do nặng thông tin hình ảnh
- Tính 2 mặt thể hiện rõ nét, tác động tích cực và tiêu cực tới người xem
8. Nêu khái niệm, thế mạnh, hạn chế của báo mạng điện tử?  Khái niệm
- Là loại hình báo chí – truyền thông tồn tại, phát triển trên mạng
Internet toàn cầu. Là kênh truyền thông đặc thù ra đời sau, BMĐT đã
hội tụ được nhiều ưu điểm nổi trội của các kênh truyền thông trước đó
nhưng vẫn còn đó nhiều bất cập. a. Thế mạnh
+ Cho phép kết nối và truyền tải một dung lượng thông tin lớn với tốc độ nhanh
+ Tạo ra khả năng giao lưu trực tuyến, tương tác nhiều chiều
+ Có thể cung cấp thông tin, dữ liệu theo yêu cầu của mỗi người
+ Khả năng lưu giữ thông tin và rất tiện lợi cho việc tìm kiếm, truy
cập cũng như kết nối đa nguồn
+ Là kênh TTĐPT sinh động và hấp dẫn có khả năng lôi kéo đông đảo người tham gia
+ Cho phép nghiên cứu tiếp cận thị trường với những nhà MKT chuyên nghiệp
+ Hình thành lối tư duy và phát triển nguồn lực con người hiện tại
+ Giảm đi rất nhiều tính độc quyền, khả năng nhào nặn, áp đặt thông tin
+ Khả năng kết nối là điểm nhấn sức mạnh cho BMĐT, trong đó có
kết nối với blog và các mạng xã hội khác. b. Hạn chế:
+ Độ tin cậy của thông tin trên BMĐT không cao
+ Vấn đề an ninh mạng luôn luôn được đặt ra đối với mọi tổ chức
chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội
+ Mạng Internet và BMĐT là kênh tiềm ẩn những nguy cơ biến
thành công cụ can thiệp chính trị
+ BMĐT, TTXH và mạng xã hội tiềm ẩn nhiều cơ hội và nguy hiểm khó lường.
9. Công chúng báo chí được hiểu như thế nào?
 Khái niệm
- Quần thể dân cư hay nhóm đối tượng mà báo chí hướng tác động của mình vào
- Để cung cấp, trao đổi và chia sẻ thông tin, thuyết phục gây ảnh hưởng
để có làm thay đổi nhận thức, thái độ, hành vi của họ theo mục đích thông tin nhất định
- Về khía cạnh kinh tế, công chúng báo chí là khách hành của cơ quan báo chí
- Về xã hội, là lực lượng quan trọng, quyết định vị thế vai trò của cơ quan báo chí
 Mục tiêu tác động
1. Công chúng đích: là nhóm công chúng mà báo chí truyền thông hướng
tới để gây ảnh hưởng theo những mục đích đã định không chỉ trước
mắt mà cả trong kế hoạch cũng như chiến lược truyền thông dài hạn
2. Công chúng liên quan: nhóm công chúng mà liên quan đến nhóm công
chúng đích mà báo chí truyền thông nếu gây được ảnh hưởng với
nhóm công chúng này sẽ góp phần quan trọng trong nâng cao hiệu quả
ảnh hưởng đối với công chúng đích
3. Công chúng ưu tiên: nhóm công chúng được tập trung nguồn lực, tác
động trong 1 giai đoạn cụ thể
 Tính chất tác động
- Công chúng trực tiếp: những người chịu tác động trực tiếp từ sp báo chí
- Công chúng gián tiếp: những người chịu ảnh hưởng gián tiếp sp báo
chí thông qua nhóm công chúng trực tiếp nhờ ảnh hưởng lây lan
 Đặc điểm của công chúng báo chí
- CCBC đc phân chia thành các nhóm khác nhau theo các đặc điểm
nhân khẩu dọc, địa bàn cư trú, tuổi, giới tính…
- CCBC có thể tiếp nhận sp báo chí 1 cách trực tiếp hoặc gián tiếp
- Quá trình lây nhiễm diễn ra mạnh mẽ trong các nhóm CCBC
- Hoạt động tiếp nhận của CCBC gắn bó chặt chẽ với các kênh thông tin
và các hình thức trao đổi thông tin nhóm, cộng đồng XH
- Xu hướng phát triển ngày càng phong phú, đa dạng
 Công chúng báo chí
- Là đối tượng tiếp nhận thông tin, đối tượng phục vụ của cơ quan báo chí
- Là đối tác của cơ quan báo chí
- Đóng vai trò, trách nhiệm trong quá trình giám sát và phản biện các sp báo chí
- Định vị giá trị sp báo chí
- Quyết định vị thế, vai trò của cơ quan báo chí 10.
Đối tượng tác động cùa báo chí là gì? Gồm có những thành tố nào?
- Đối tượng tác động của báo chí là ý thức xã hội, Điều
này đúng nhưng chưa thật sự thoả đáng
VD: Nói về bộ môn toán học, những điều chúng ta nghĩ đến về bộ
môn này là tính toán, cộng, trừ, nhân, chia cho kết quả một cách chính
xác hay những định lí toán học mà gần như không thể thay đổi. Ngược
lại, có rất nhiều thông tin và tin tức cần báo chí cập nhận, tác động đến
nhận thức của con người như số ca mắc COVID – 19 mỗi ngày là không giống nhau
- Công chúng xã hội. Công chúng có thể được hiểu là
quần thể đông đảo cư dân, không phân biệt giai cấp,
giới tính, nghề nghiệp…
VD: Các đặc điểm về giới tính, tuổi tác hay chủng tộc con người đều
không nằm trong phạm vi can thiệp của báo chí. Báo chí không tác
động cũng như điều chỉnh những đặc điểm này.
- Dư luận xã hội là yếu tố bao phủ từ trung tâm đến lớp
vỏ ngoài cùng, rất nhạy cảm và hỗn hợp. Đó là điểm
tiếp xúc, nơi tiếp nhận của ý thức quần chúng đối với
những sự kiện và vấn đề thời sự, những tác nhân hàng ngày.
VD: cách đây vài năm, vụ việc những nghệ sĩ trong Showbiz Việt
vướng nghi án ăn chặn tiền từ thiện mạnh thường quân ủng hộ miền
Trung bão lũ đã gây ra một làn sóng chỉ trích mạnh mẽ trên toàn xã hội. 11.
Chức năng thông tin – giao tiếp xã hội của báo
chí được hiểu như thế nào? Nêu ví dụ?
 Đặc tính của thông tin: 1. Tính chân thực 2. Tính mới mẻ 3. Tính kịp thời 4. Tính lợi ích 5. Tính công khai 6. Tính liên tục
7. Tính dễ đổ vỡ và thay thế
8. Thuộc tính hàng hoá của tin tức báo chí
9. Thông tin là chức năng khởi nguồn, cơ bản nhất của báo chí
- Báo chí ra đời và phát triển trước hết là nhằm thoả mãn ngày càng cao
nhu cầu thông tin của con người xh
- Thông tin là nhu cầu sống còn, như cầu phát triển của con người và
xh; đồng thời là động lực kích thích sự phát triển
- Báo chí đáp ứng nhu cầu thông tin giao tiếp bằng 1 số phương thức cơ bản:
+ thông tin thời sự và vấn đề thời sự
+ giải thích và giải đáp về những sự kiện vấn đề diễn ra trong đời sống
+ bình luận, bày tỏ quan điểm, thái độ về những sk và vấn đề thời sự
- 1 số yêu cầu cơ bản trong quá trình thực hiện các chức năng của thông tin:
+ thông tin phải nhanh chóng, hợp thời, nóng
+ thông tin phải đảm bảo tính phong phú, đa dạng, nhiều chiều
+ phù hợp với các quy tắc, giá trị xh, các giá trị văn hoá và đạo lí dân
tộc, phù hợp với phát triển và phục vụ cho sự phát triển đời sống xh
+ luôn phải đảm bảo tính trung thực
- Báo chí Việt Nam thường cập nhật nhanh chóng và đầy đủ về các sự
kiện quan trọng trong nước và quốc tế. VD như: báo VNExpress,
Dantri, VTV News, thường xuyên cập nhật về tình hình dịch bệnh, các
vụ tai nạn giao thông, các cuộc họp báo của chính phủ, tình hình kinh tế, văn hoá, xã hội,… 12.
Chức năng tư tưởng – cổ vũ hành động của báo
chí được hiểu như thế nào? Nêu ví dụ?
- Tư tưởng là hệ thống quan điểm, suy nghĩ chung của con người đối
với hiện thực khách quan, về cuộc sống xh nói chung
- Tư tưởng gắn liền với 1 giai cấp, 1 chính đảng chính trị, thể hiện 1
cách tự giác về lợi ích của giai cấp – hệ tư tưởng giai cấp với tổ chức
đỉnh cao của nó là chính đảng
- Chức năng tư tưởng của báo chí là khả năng báo chí tham gia vào quá
trình tuyên truyền, quảng bá hệ tư tưởng, làm cho hệ tư tưởng này có
thể lan truyền rộng rãi và chiếm ưu thế trong đời sống tinh thần của
nhân dân, thể hiện sự gắn bó nhất quán, máu thịt của báo chí với 1 hệ
tư tưởng nào đó trong sản phẩm báo chí cũng như trong mọi hoạt động nghề nghiệp
- Yêu cầu cơ bản chức năng tư tưởng:
+ thứ nhất, báo chí phải là lực lượng xung kích, đi đầu và góp phần
quan trọng vào việc tuyên truyền, giáo dục lí tưởng vì mục tiêu: “dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”
+ thứ 2, báo chí đi đầu và góp phần tích cực vào việc tuyên truyền,
giáo dục hệ tư tưởng của ĐCSVN và làm nó chiếm ưu thế trong tư tưởng của nhân dân
+ thứ 3, báo chí với những đặc trưng thế mạnh của mình trong hệ
thống chính trị và gắn bó chặt chẽ với dư luận xã hội. Phát hiện biểu
dương người tốt việc tốt vì sự phát triển bền vững của cộng đồng
+ thứ 4, báo chí là binh chủng đi đầu, xung kích đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực
- VD: Các Mác từng làm tổng biên tập tờ “Báo Mới tỉnh Ranh” – cơ
quan ngôn luận của phái dân chủ. Trong các nghiên cứu của mình trên
tờ báo này, Mác kịch liệt phản đối chống mê tín, dị đoan và mọi triết
học phản động muốn việc nghiên cứu khoa học phải phục tùng lợi ích của tôn giáo Công 
tác thực tiễn ở báo này đã làm thay đổi cơ bản về
thế giới quan của Mác, chuyển từ chủ nghĩa duy tâm sang chủ nghĩa
duy vật và từ chủ nghĩa dân chủ - cách mạng sang chủ nghĩa cộng sản. 13.
Chức năng khai sáng – giải trí của báo chí được
hiểu như thế nào? Nêu ví dụ?
- Khai sáng là làm cho dân được mở mang, có thể gắn liền hay gần gũi
với khái niệm văn hoá. Văn hoá có nhiều yếu tố cấu thành nhưng 2
thành tố trung tâm là KHCN và giáo dục – đào tạo
- Văn hoá vừa là mục tiêu vừa là động lực: tức là văn hoá vừa là mục
tiêu hướng tới sự phát triển, vừa là động lực dẫn tới sự phát triển ấy
- Báo chí thực hiện chức năng văn hoá thể hiện qua 1 số phương thức cơ bản:
+ thứ nhất, tham gia bảo tồn hệ thống các giá trị văn hoá thông qua giáo dục truyền thống
+ thứ 2, cổ vũ và khích lệ năng lực sáng tạo giá trị đổi mới, đồng thời
truyền bá và nhân rộng nhân tố mới, động viên tính tích cực của xã hội con người
+ thứ 3, phê phán các thói hư tật xấu, các biểu hiện bảo thủ, đấu tranh
chống các hiện tượng phi văn hoá
+ thứ 4, giao lưu văn hoá với các dân tộc, các cộng đồng trên thế giới
- Giải trí là một dạng hoạt động của con người đáp ứng nhu cầu phát
triển của con người về thể chất, trí tuệ, mĩ học. nó không chỉ là nhu
cầu của mỗi cá nhân mà là nhu cầu của đời sống cộng đồng
- Báo chí là kênh truyền thông tạo cơ hội cho đông đảo
nhân dân tham gia giải trí. Tạo điều kiện tổ chức và
hướng dẫn công chúng sử dụng thời gian rảnh rỗi một
cách hữu ích giúp tái sản xuất sức lao động.
- VD: Các báo chí tại Việt Nam cũng đa dạng về nội dung giải trí, giúp
cho người đọc thư giãn sau mỗi giờ làm việc căng thẳng: Zing News,
24h.com.vn, Tiin.vn, các fanpage Entertainment đều có các chuyên
mục về phim ảnh, âm nhạc, thời trang, du lịch, ẩm thực, đời sống gia đình… 14.
Chức năng quản lý, giám sát và phản biện xã
hội của báo chí được hiểu như thế như thế nào? Nêu ví dụ?
- Vai trò là đảm bảo dòng thông tin 2 chiều giữa chủ thể và khách thể
quản lý, bảo đảm cho các quy định quản lý được thông suốt và thực thi trong thực thể
- Chiều thứ nhất: báo chí truyền bá các chủ trương, chính sách và quyết
định quản lý – lãnh đạo làm cho quyết tâm của lãnh đạo thành quyết tâm của nhân dân
- Chiều thứ 2: thông tin đúng đắn và khách quan nhất có thể về những
gì đang diễn ra để bộ phận quản lý đưa ra được qđ đúng đắn nhất
- Giám sát bao gồm 2 quá trình, theo dõi và kiểm tra - Vai trò:
+ thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật
+ kịp thời phát hiện ra những vấn đề xã hội
- Phản biện xh: sự tham gia rộng rãi của xã hội – các tầng lớp xh, nd
trong việc góp ý cho các chủ trương chính sách của Đảng và NN trên
mọi lĩnh vực văn hoá – kinh tế - xã hội
 báo chí đã góp phần khơi thức, tập hợp nguồn nhân lực trí tuệ và
cảm xúc toàn dân, trước hết là đội ngũ tri thức
- Thực hiện tốt chức năng này, tức là báo chí thể hiện tính
độc lập tương đối của mình. Tính độc lập tương đối
không có nghĩa là báo chí độc lập với chính trị. Ở
phương diện nào đó, báo chí là công cụ thể hiện quyền
lực chính trị nhưng khi thực hiện chức năng này, nhà
báo không hoạt động 1 cách thụ động, dễ tin vào kết
quả thanh tra của các cơ quan mà cần coi trọng kết quả
khai thác, điều tra độc lập của mình từ tai mắt của nhân
dân và chịu trách nhiệm trước pháp luật và DLXH về các kết quả ấy
- VD: Báo chí Việt Nam cũng thường xuyên đưa ra những bài viết phân
tích, nhận định, chỉ trích về các vấn đề xã hội, kinh tế chính trị: Báo
Tuổi Trẻ, VnExpress, Dân Trí,… đưa ra nhiều bài viết phản ánh tình
trạng ô nhiễm môi trường, lãng phí tài nguyên 15.
Chức năng kinh tế - dịch vụ xã hội của báo chí
được hiểu như thế nào? Nêu ví dụ?
- Trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, quan liêu, bao cấp, báo chí
không có chức năng kinh tế dịch vụ xã hội
- Trong nền kinh tế thị trường, báo chí có chức năng kinh tế dịch vụ.
quảng cáo là vấn đề có ý nghĩa quan trọng
- Báo chí là 1 loại hàng hoá đặc biệt. Kinh tế dịch vụ thực
chất là các hoạt động tạo nguồn thu cho một cơ quan báo chí
- Nguồn thu của 1 cơ quan báo chí từ việc tự xuất bản
(thông qua hình thức bán cáo, bán song phát thanh,
bán song truyền hình), quảng cáo (tần suất booking cao
nhờ độ phủ sóng rộng rãi)
- Thực hiện chức năng kinh tế - dịch vụ trên báo chí cần
chú ý tới cả hiệu quả kinh tế và hiệu quả chính trị - xã
hội. Do nó có khả năng tác động mạnh vào nhận thức tư
tưởng, tình cảm của con người, nhất là lớp trẻ. Thông
điệp quảng cáo cần bảo đảm 1 số yêu cầu:
+ tính xác thực của thông điệp bảo đảm lợi ích của cả
doanh nghiệp và khách hàng – công chúng truyền thông
+ phù hợp với quy tắc xã hội
+ phù hợp với chủ trương, chính sách và luật pháp của
Đảng và NN; tuân thủ luật quảng cáo và nguyên tắc hoạt động báo chí
- Chức năng xã hội của báo chí rất phong phú, đa dạng.
Báo chí càng phát huy vai trò xã hội của mình bao
nhiêu, càng bảo đảm cho sự phát triển bền vững bấy
nhiêu trong thời kỳ hội nhập, toàn cầu hoá
- VD: Báo chí tại Việt Nam cũng đưa ra nhiều thông tin về thị trường,
quảng cáo và các sản phẩm dịch vụ. Ví dụ như VnExpress thường đưa
tin về thị trường chứng khoán, giá vàng, bất động sản.Ngoài ra, nhiều
báo chí cũng có các chuyên mục về kinh tế, dịch vụ như Dân Trí, Doanh nhân Sài Gòn 16.
Nêu nội dung nguyên tắc khách quan chân thật
trong hoạt động báo chí?
- Khách quan trong báo chí:
+ không biến đổi, bóp méo, thiên lệch
+ không thêm bớt, phóng đại, giảm nhẹ
+ phản ánh đầy đủ các chi tiết vốn có
+ thể hiện bản chất của sự kiện, vấn đề
- Chân thật là nghệ thuật phản ánh đúng với bản chất của hiện thực khách quan
- Tính chân thật đòi hỏi cấp độ cao hơn tính khách quan
- Các cấp độ của tính khách quan, chân thật
+ cấp 1: khuynh hướng chính trị và mảng đề tài thông tin của cơ quan báo chí
+ cấp 2: khả năng phát hiện và lựa chọn sự kiện vấn đề thông tin phù
hợp với bản chất tình hình
+ cấp 3: lựa chọn góc nhìn, góc độ tiếp cận
+ cấp 4: lựa chọn chi tiết, dữ liệu xác thực 17.
Nêu nội dung nguyên tắc tính khuynh hướng
trong hoạt động báo chí?
- Khuynh hướng mang tính tất yếu trong mỗi con người
- Khuynh hướng báo chí: nhà báo đứng về phía (hoặc ủng hộ nhóm
người nào, giai cấp nào) thì phản ánh và cổ vũ tư tưởng, tình cảm của
nhóm người, giai cấp ấy
 Tính Đảng – đỉnh cao của tính khuynh hướng:
- Báo chí tự giác đứng trên lập trường của Đảng, của giai cấp, phản ánh
tư tưởng nguyện vọng và kiên trì bảo vệ lợi ích của một giai cấp, vì lợi
ích chính trị của Đảng
- Sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí là trực tiếp, toàn diện
và triệt để, thông qua các phương thức:
+ Đảng lãnh đạo báo chí bằng và thông qua các quan điểm và
đường lối chính trị, văn kiện chính trị, thông điệp chính trị
+ Đảng lãnh đạo báo chí bằng và thông qua Nhà nước
+ Đảng lãnh đạo báo chí bằng và thông qua các công tác tổ chức - cán bộ.
+ Đảng lãnh đạo báo chí bằng và thông quan công tác kiểm tra, giám sát
- Theo nguyên tắc tính Đảng, báo chí của tổ chức Đảng cấp nào không
được phê phán tổ chức Đảng cấp ấy
- Tính Đảng của báo chí Việt Nam đòi hỏi mỗi nhà báo nước ta dù là
đảng viên hay chưa (hoặc không) là đảng viên của Đảng – đặc biệt là
các tổng biên tập, các biên tập viên… đều phải quán triệt và thực hiện
nguyên tắc tính Đảng của báo chí với những nội dung, yêu cầu cơ bản
do Đảng nêu ra 1 cách tự giác và triệt để 18.
Nêu nội dung nguyên tắc tính nhân dân, dân
chủ trong hoạt động báo chí?
- Đối tượng phản ánh, nội dung thông tin của báo chí luôn hướng về
phục vụ nhân dân, vì lợi ích cơ bản, chính đáng của nhân dân nói
chung và mỗi công dân nói riêng
- Báo chí luôn vì công chúng và nhân dân mình, quán triệt tư tưởng này,
nhiều nhà báo chúng ta đã không ngại khó khăn, phức tạp và nguy
hiểm đến lợi ích, tính mạng của mình để tích cực khám phá, đấu tranh
với tham nhũng, tiêu cực, bảo vệ lợi ích người dân, bảo vệ đường lối, chính sách và pháp luật.
- Báo chí là phương tiện, phương thức thể hiện dân chủ, chuyển tải
thông điệp và là diễn đàn dân chủ của nhân dân, tạo điều kiện để nhân
dân bày tỏ ý kiến, quan điểm, nguyện vọng của mình cới Đảng và Nhà nước
- Thể hiện tính nhân dân và dân chủ yêu cầu báo chí:
+ Tiến hành khảo sát, điều tra xã hội học để nắm bắt vấn đề.
Mang tới cách thức tiếp cận đúng, trúng, kịp thời => Giúp điều
chỉnh chủ trương, chính sách phù hợp, bảo vệ lợi ích nhân dân
+ Chú trọng cung cấp kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm về
mọi mặt đời sống, nhất là khả năng tham gia các hoạt động KT-
XH… => Thỏa mãn nhu cầu nâng cao dân trí, đáp ứng nguyện
vọng thể hiện tính dân chủ
 Báo chí luôn là kênh tiếp nhận ý kiến của nhân dân, đặc biệt là
đối với những sự kiện, vấn đề lớn của đất nước. 19.
Nêu nội dung nguyên tắc tính dân tộc và tính
quốc tế trong hoạt động báo chí?
- Báo chí giáo dục chủ nghĩa yêu nước thương dân, góp phần hun đúc ý
chí và bản lĩnh dân tộc cho con người Việt Nam, nhất là cho giới trẻ
- Báo chí là tiếng nói của dân tộc, đấu tranh trên mặt trận tư tưởng,
chống lại các thế lực thù địch
- Báo chí tôn trọng và đấu tranh bảo vệ lợi ích, bản sắc văn hoá… của
các dân tộc trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam; đồng thời tôn
trọng giá trị của các dân tộc trên thế giới
- Báo chí góp phần quảng bá hình ảnh của dân tộc 20.
Nêu nội dung nguyên tắc tính nhân văn trong hoạt động báo chí?
- Nhân văn: “vì con người, từ con người, do con người” (chủ nghĩa
Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh)
- Báo chí thể hiện hướng đến tôn vinh những giá trị đạo đức, sự yêu
thương, quý trọng, chăm sóc và bảo vệ con người, nhất là những thân
phận đang gặp khó khăn, bất trắc
- Báo chí đề cao, quý trọng, ca ngợi bảo vệ và truyền bá những giá trị
văn hoá chung của cộng đồng, của nhân loại, không phân biệt dân tộc,
tôn giáo… vì các mục tiêu hoà bình, phát triển bền vững
 Các cấp độ của tính nhân văn
- Cấp 1: mảng đề tài mà báo chí quan tâm, chú trọng - Cấp 2: góc nhìn
- Cấp 3: cách thức lực chọn chi tiết, dữ liệu
- Cấp 4: sử dụng ngôn từ, giọng điệu 21.
Tự do và tự do báo chí được hiểu như thế nào?
Những khía cạnh cần lưu ý trong vấn đề tự do báo
chí ở Việt Nam hiện nay?
 Tự do báo chí là trạng thái không bị ràng buộc hay cưỡng bức, không bị
hạn chế hay cấm đoán trong quá trình tìm kiếm, trao đổi, giao tiếp, chia
sẻ, sản xuất, phổ biến và truyền bá thông tin, thể hiện ý chí và nguyện
vọng của con người một cách công khai trên báo chí và các phương tiện truyền thông đại chúng
 Tự do báo chí ở Việt Nam
- Tự do báo chí gắn liền với tự do dân tộc
- Tự do báo chí được quy định trong các văn bản pháp luật và các chính
sách hỗ trọ quyền được lên tiếng và tiếp cận thông tin
- Tự do báo chí vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh
- Cần chống lại những biểu hiện tiêu cực trong vấn đề tự do báo chí ở Việt Nam 22.
Lao động báo chí được hiểu như thế nào? Các
cách phân loại lao động báo chí?
 Lao động nhà báo gồm các hoạt động có tính chất chuyên môn
nghiệp vụ của nhà báo trong quy trình sản xuất ra sản phẩm báo chí
(tờ báo, chương trình phát thanh, truyền hình…) - Lao động tác giả - Lao động biên tập
- Lao động tổ chức, quản lý
- Lao động kinh tế - dịch vụ
 Đặc điểm của lao động nhà báo - Chân thật, khách quan - Chính trị - Kỷ luật thời gian - Sáng tạo - Thực tiễn - Tập thể 23.
Các phẩm chất nghề nghiệp cần có của nhà báo? - Nghiệp vụ báo chí - Tri thức, vốn sống - Nhạy bén chính trị - Đạo đức nghề báo - Năng khiếu báo chí - Tính trung thực - Trách nhiệm xã hội
- Tinh thần học hỏi: tích hợp đa kĩ năng của nhà báo hiện đại