Chủ đề: Biện chứng giữa cái chung và cái riêng và vận dụng vào việc xây dựng nền kinh tế thị trường ở nước ta môn Triết học Mác - Lênin | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 53331727
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
KHOA ĐÀO TẠO CƠ BẢN
Bộ môn: Chính trị & Pháp luật BÀI TIỂU LUẬN
MÔN: TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN
Chủ đề: Biện chứng giữa cái chung và cái riêng và vận dụng vào việc xây
dựng nền kinh tế thị trường ở nước ta
Sinh viên thực hiện: Lại Thị Ngọc Ánh
Giảng viên giảng dạy: Nguyễn Thị Hiếu Hà Nội, 2023
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
KHOA ĐÀO TẠO CƠ BẢN lOMoAR cPSD| 53331727
Bộ môn: Chính trị & Pháp luật BÀI TIỂU LUẬN
MÔN: TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN
Chủ đề: Biện chứng giữa cái chung và cái riêng và vận dụng vào việc xây
dựng nền kinh tế thị trường ở nước ta
Sinh viên thực hiện: Lại Thị Ngọc Ánh
Giảng viên giảng dạy:Nguyễn Thị Hiếu ii Mục Lục lOMoAR cPSD| 53331727
1. MỞ ĐẦU............................................................................................................1
2. NỘI DUNG........................................................................................................2
2.1. ĐỊNH NGHĨA CÁI CHUNG VÀ CÁI RIÊNG.............................................
2.1.1. Cái riêng................................................................................................2
2.1.2. Cái chung...............................................................................................2
2.2. MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA CÁI RIÊNG VÀ CÁI CHUNG 2
2.3. Ý NGHĨA PHƯƠNG PHÁP
LUẬN...................................................................
2.4.VẬN DỤNG PHÉP BIỆN CHỨNG GIỮA CÁI CHUNG VÀ CÁI RIÊNG
TRONG VIỆC XÂY DỰNG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở NƯỚC TA.......
2.4.1. Nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay............................................4
2.4.2. Cái chung và cái riêng trong xây dựng nền kinh tế thị trường ở Việt
Nam....................................................................................................................5
2.4.3. Từ cơ sở nguyên lí về cái chung và cái riêng đưa ra những giải pháp
phát triển nền kinh tế thị trường ở Việt Nam.................................................6
3. KẾT LUẬN........................................................................................................8
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................9 iii lOMoAR cPSD| 53331727 1. MỞ ĐẦU
Trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trườngđầy khó khăn, phức tạp, nền
kinh tế Việt Nam đòi hỏi sự học tập tiếp thu kinh nghiệm của nhân loại dựa
trên cơ sở chọn lựa phù hợp với điều kiện hoàn cảnh của Việt Nam. Trong quá
trình học hỏi đó, triết học Mác-Lênin, đặc biệt là cặp phạm trù triết học cái
chung – cái riêng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong mọi hoạt động nhận
thức về kinh tế thị trường.
Do đặc điểm gần gũi với kiến thức trong nhà trường, cùng với mong muốn
thể hiện sự ủng hộ đường lối phát triển kinh tế của Đảng và nhà nước, em chọn
vấn đề “ Mối quan hệ giữa cái riêng và cái chung và vận dụng trong quá trình
xây dựng nền kinh tế thị trường của nước ta ngày một vững mạnh”.
Cùng với tiểu luận này, em hi vọng có thể góp một phần nhỏ của mình trong
việc làm rõ, củng cố lòng tin của mọi người vào công cuộc đổi mới của nhà
nước, và giúp mọi người quen thuộc hơn với một nền kinh tế đã và đang được
áp dụng ở Việt Nam- nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Để đạt được mục đích đó, tiểu luận này lần lượt đề cập từ khái niệm cái
chung- cái riêng, đặc biệt ở khía cạnh kinh tế, cho tới những đặc điểm và hoàn
cảnh của nền kinh tế Việt Nam, từ đó rút ra một số giải pháp phát triển kinh tế thị trường phù hợp. 2. NỘI DUNG
2.1. ĐỊNH NGHĨA CÁI CHUNG VÀ CÁI RIÊNG 2.1.1. Cái riêng
Cái riêng là phạm trù triết học dùng để chỉ một sự vật, một hiện
tượng nhất định trong thế giới khách quan
Ví dụ: Một quả bưởi đang ở trong tủ lạnh là cái riêng A, một quả
bưởi ở trên bàn là cái riêng B. 1 lOMoAR cPSD| 53331727
Cái riêng còn có thể hiểu là một nhóm sự vật gia nhập vào một
nhóm các sự vật rộng hơn, phổ biến hơn. Sự tồn tại đặc biệt đó của cái
riêng cho thấy nó chứa đựng trong bản thân mình những thuộc tính
không lặp lại ở những cấu trúc sự vật khác. Tính chất này được diễn đạt
bằng khái niệm cái đơn nhất. Cái đơn nhất là phạm trù triết học dùng để
chỉ các mặt, các đặc điểm chỉ vốn có ở một sự vật, hiện tượng (một cái
riêng) nào đó mà không lặp lại ở sự vật, hiện tượng nào khác.
Ví dụ: Chiều cao đỉnh núi Everest là 8.850 mét, độ cao này là cái
đợn nhất vì không có một đỉnh núi nào khác có độ cao này.
Cần phân biệt “cái riêng” với cái “đơn nhất”
Mặt khác, giữa những cái riêng có thể chuyển hóa qua lại với nhau,
chứng tỏ chúng có một số đặc điểm chung nào đó. Những đặc điểm
chung đó được triết học khái quát thành khái niệm chung. 2.1.2. Cái chung
Cái chung là phạm trù triết học dùng để chỉ những mặt, những thuộc
tính không có ở một sự vật, hiện tượng nào đó mà còn được lặp lại trong
nhiều sự vật, hiện tượng khác.
Cái chung thường chứa đựng trong nó tính quy luật, sự lặp lại.
Ví dụ: Quy luật cung - cầu, quy luật giá trị thặng dư là những đặc
điểm chung mà mọi nền kinh tế thị trường bắt buộc phải tuân theo.
2.2. MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA CÁI RIÊNG VÀ CÁI CHUNG
Chủ nghĩa duy vật biện chứng cho rằng cả cái riêng và cái chung đều
tồn tại khách quan, chúng có quan hệ hữu cơ với nhau và được thể hiện như sau:
Thứ nhất: cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua cái riêng
mà biểu hiện sự tồn tại của mình. Không có cái chung thuần túy tồn tại 2 lOMoAR cPSD| 53331727
bên ngoài cái riêng. Ví dụ quy luật bóc lột giá trị thặng dư của nhà tư bản
là một cái chung, nếu không sẽ không phải là nhà tư bản, nhưng quy luật
ấy được thể hiện ra ngoài dưới những biểu hiện khác nhau của các nhà tư bản (cái riêng).
Thứ hai: Cái riêng chỉ tồn tại trong mối liên hệ với cái chung, không
có cái riêng nào tồn tại độc lập tách rời tuyệt đối cái chung. Như: nền
kinh tế nào cũng bị chi phối bởi quy luật cung cầu, quy luật quan hệ sản
xuất phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất, đó là cái chung.
Thứ ba: Cái riêng là cái toàn bộ, phong phú hơn cái chung vì ngoài
những đặc điểm chung, cái riêng còn có cái đơn nhất. Có thể khái quát
một công thức như sau: Cái riêng = cái chung + cái đơn nhất.
Thứ tư: Cái chung sâu sắc hơn cái riêng vì cái chung phản ánh thuộc
tính, những mối liên hệ ổn định tất nhiên, lặp lại ở nhiều cái riêng cùng
loại. Do vậy, cái chung là cái gắn liền với bản chất quy định phương
hướng tồn tại và phát triển của cái riêng.
Thứ năm: Sự phân biệt cái chung và cái đơn nhất chỉ là tương đối,
giữa chúng có thể chuyển hóa lẫn nhautrong quá trình phát triển của sự vật.
Trên cơ sở nguyên lí về mối liên hệ giữa cái riêng và cái chung, ta đã
đưa ra một số giả pháp nhằm phát triển nền kinh tế thị trường của Việt
Nam một cách thích hợp, cố gắng theo kịp tốc độ tăng trưởng của các
nước phát triển trên thế giới, tăng cường cơ sở vật chất cho công cuộc
xây dựng chủ nghĩa xã hội
2.3 Ý NGHĨA PHƯƠNG PHÁP LUẬN
Muốn biết được cái chung thì phải xuất phát từ cái riêng, từ những sự
vật hiện tượng riêng rẽ. Cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua 3 lOMoAR cPSD| 53331727
cái riêng để biểu thị sự tồn tại của mình. Ví dụ như: Nếu muốn nhận thức
được quy luật sinh học, ta phải đi sâu tìm hiểu từng loài vật trong từng
thời kì phát triển của chúng.
Cái chung là cái sâu sắc, bản chất chi phối cái riêng nên: Nhiệm vụ
của nhận thức là phải tìm ra cái chung và trong hoạt động thực tiễn phải
dựa vào cái chung để tạo ra cái riêng. Nếu trong hoạt động thực tiễn,
chúng ta không thể hiểu được cái chung thì khi đi tìm hiểu sâu về cái
riêng, rất dễ rơi vào trạng thái mù quáng, hoạt động một cách mò mẫm,
thiếu chủ động. Tuy nhiên, cái chung biểu hiện thông qua cái riêng, nên
khi áp dụng cái chung phải tùy vào từng cái riêng cụ thể để vận dụng cho
thích hợp. Chẳng hạn, khi áp dụng những nguyên lí của chủ nghĩa
MácLênin, phải căn cứ vào tình hình cụ thể của từng thời kì lịch sử ở
mỗi nước để vận dụng những nguyên lí đó cho thích hợp, có vậy mới đưa
lại kết quả trong hoạt động thực tiễn.
Trong hoạt động thực tiễn, con người phải chủ động tác động vào sự
chuyển hóa cái mới thành cái chung để phát triển nó và ngược lại, tác
động cái cũ thành cái đơn nhất để xóa bỏ nó nhằm mang lại lợi ích cho con người và xã hội.
2.4.VẬN DỤNG PHÉP BIỆN CHỨNG GIỮA CÁI CHUNG VÀ CÁI
RIÊNG TRONG VIỆC XÂY DỰNG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở NƯỚC TA
2.4.1. Nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay
Kinh tế thị trường là mô hình kinh tế mà trong đó người mua và
người bán tác động với nhau theo quy luật cung-cầu, giá trị để xác
định giá cả và số lượng hàng hóa, dịch vụ trên thị trường.
Với nền tảng vững chắc của chủ nghĩa Mác-lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh và việc tham khảo những xu hướng của các nền kinh tế hiện 4 lOMoAR cPSD| 53331727
đại trên thế giới xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của Việt Nam, Đảng và
nhà nước ta lựa chọn con đường xaayduwngj nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa.
Ngày nay nền kinh tế thị trường ở nước ta bao gồm bốn thành
phần kinh tế: kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân và kinh
tế có vốn đầu tư nước ngoài. Trong đó kinh tế nhà nước đóng vai trò
chủ đạo còn các thành phần kinh tế còn lại là bộ phận hợp thành nên
nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Cơ chế vận hành của nền kinh tế thị trường là cơ chế mở, bị chi
phối bởi các quy luật kinh tế như: giá cả, cung cầu, cạnh tranh,…
2.4.2. Cái chung và cái riêng trong xây dựng nền kinh tế thị
trường ở Việt Nam.
Hiện nay, kinh tế Việt Nam đang phát triển theo hướng toàn cầu
hóa hiện đại hóa. Trong đó nền kinh tế của Việt Nam là cái riêng,là
một bộ phận của nền kinh tế thế giới_cái chung. Thị trường trong
nước luôn gắn với thị trường thế giới, hoạt động mâu dịch và đầu tư
trực tiếp từ các công ty nước ngoài tạo nên sự liên kết, tác động lẫn
nhau đối tạo nên sự hoàn chỉnh trong nền kinh tế của thế giới.
Cái riêng chỉ tồn tại trong mối liên hệ với cái chung, nền kinh tế
Việt Nam không thể tồn tại độc lập, tách biệt hoàn toàn với nền kinh
tế thế giới mà ngược lại, chúng ta học tập tiếp thu những tiến bộ khoa
học kĩ thuật, nhập khẩu nguồn nguyên liệu từ các nước khác. Thực tế
đã chứng minh, các công ty Nhật Bản, Hàn quốc đã đầu tư vào kinh tế
nước ta trong lĩnh vực ô tô, điện thoại,.. giúp cho nền kinh tế nước ta
phát triển hơn, cuộc sống người dân được cải thiện hơn, cuộc sống
người dân được cải thiện, tiếp thu những kĩ thuật, thiết bị hiện đại tối
ưu và các tiến bộ khoa học khác của thế giới. Mặt khác, nếu nhà nước 5 lOMoAR cPSD| 53331727
ta không có những chính sách thu hút nguồn vốn đầu tư từ nước
ngoài, thì nền kinh tế Việt Nam sẽ kém phát triển và lạc hậu.
Như vậy, học tập và tiếp thu những đặc trưng cơ bản của nền
kinh tế thế giới nhằm hoàn thiện kinh tế thị trường Việt Nam là điều
tất yếu. Tuy nhiên chúng ta cần chọn lọc ra những đặc điểm sao cho
phù hợp với văn hóa, điều kiện phát triển của đất nước.
2.4.3. Từ cơ sở nguyên lí về cái chung và cái riêng đưa ra những
giải pháp phát triển nền kinh tế thị trường ở Việt Nam
Hội nhập quốc tế là con đường tất yếu để phát triển nền kinh tế.
Kinh tế thị trường của Việt Nam cần có sự quản lí đúng đắn của nhà
nước, phát triển vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh”. Đó là nền kinh tế nhiều thành phần lấy nên kinh tế
nhà nước làm trụ cột. Đẩy mạnh nền kinh tế tư nhân trong việc phục
vụ đời sống nhân dân, thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước trở thành
những tập đoàn kinh tế lớn. Khuyến khích đầu tư thành phần kinh tế
có vốn đầu tư nước ngoài vào những ngành, lĩnh vực yêu cầu trình độ công nghệ cao,..
Để bắt kịp trình độ phát triển của các nước trên thế giới sau một
thời kỳ dài suy thoái và lạc hậu, đất nước ta cần tiếp thu và không
ngừng đổi mới áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật nhân loại. Điều này
yêu cầu Đảng và Nhà nước phải có chính sách đẩy mạnh đào tạo, phát
triển nguồn nhân lực thích ứng linh hoạt, luôn đi trước đón đầu xu
hướng kinh tế mới. Luôn nhìn vào những thất bại và bài học của các
đất nước đi trước đó là thuận lợi vô cùng quý báu với chúng ta.
Nhà nước cần nắm rõ được điểm mạnh của nền kinh tế trong
nước để từ đó đưa ra những phương pháp khai thác phù hợp. Việt
Nam là đất nước có điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp nên 6 lOMoAR cPSD| 53331727
việc đẩy mạnh xuất khẩu nhưng thực phẩm, rau quả là thế mạnh có
thể mang lại hiệu quả lớn về lợi nhuận.
Kinh tế thị trường phát triển mạnh là điều đáng mừng đối với
mỗi quốc gia. Nhưng quan trọng hơn, nền kinh tế đó phải phát triển
đúng với pháp luật trong nước cũng như quốc tế. Hiện nay sự quản lý
bằng pháp luật ở nước ta vẫn còn nhiều sơ hở, tình trạng buôn lậu vẫn
diễn ra gây thâm hụt ngân sách quốc gia. Chính vì vậy yêu cầu đặt ra
là phải siết chặt quản lí, thiết lập pháp luật chặt chẽ xây dựng nền kinh
tế thị trường cạnh tranh không bằng lành mạnh có trật tự. 7 lOMoAR cPSD| 53331727 3. KẾT LUẬN
Trong “cái chung” là nền kinh tế thế giới, kinh tế Việt Nam tồn tại là một
“cái riêng” khác biệt. Nhưng nền kinh tế của chúng ta chịu tác từ các vấn đề
chung và nhiều nền kinh tế riêng khác. Vì vậy chúng ta cần vận dụng linh
hoạt “phép biện chứng giữa cái chung và cái riêng và vận dụng vào việc xây
dựng nền kinh tế thị trường ở nước ta” để có những nhận thức và hành động
đúng đắn nhằm phát triển kinh tế ổn định và vững mạnh.
Với vai trò là một cái riêng, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa của Việt Nam luôn tồn tại trong mối quan hệ với các nền kinh tế thị
trường khác trong nền kinh tế thế giới, không tách rời. Chúng ta cần biết vận
dụng những điểm đặc sắc, riêng biệt, vốn có, phát triển nó để xây dựng một
nền kinh tế giàu mạnh, đưa đất nước sánh vai với các cường quốc năm châu.
Chỉ khi kinh tế thị trường vững mạnh mới mang lại cho quốc gia một nền
kinh tế phát triển, đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng của nhân dân.
Đảng và Nhà nước lựa chọn đi theo con đường kinh tế thị trường theo
định hướng xã hội chủ nghĩa. Hơn ai hết các thế hệ trẻ là chủ nhân tương lai
của đất nước cần nắm rõ các luận điểm trên để trong tương lai chúng ta phát
huy những thành quả mà Đảng và Nhà nước ta đã xây dựng. “Biện chứng
giữa cái riêng và cái chung” mà Triết Học Mác-Lênin ra đời chính là bài học
quý báu đối với mỗi quốc gia trên con đường xây dựng và phát triển nền
kinh tế thị trường. Và giá trị mà bài học đó mang lại không chỉ ở thời điểm
hiện tại mà nó luôn tồn tại với sự phát triển của nhân loại.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình triết học Mác-Lênin ( Dùng cho bậc đâị học hệ không
chuyên lý luận chính trị)
2. Một số vấn đề phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam- TS.Hoàng Xuân Nghĩa 8 lOMoAR cPSD| 53331727
3.https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/kinh-te/-/2018/823673/
mot-so-van-de-ly-luan-va-thuc-tien-ve-nen-kinh-te-thi-truong-
dinhhuong-xa-hoi-chu-nghia-o-viet-nam.aspx
4. https://baochinhphu.vn/kinh-te-thi-truong-dinh-huong-xhcn-su-
tiepnoi-tu-tuong-ho-chi-minh-ve-nen-kinh-te-nhieu-thanh-phan-o-nuoc- ta- 102297592.htm 9