Chủ Nghĩa Hiện Sinh: Tự Do, Trách Nhiệm và Ý Nghĩa Cuộc Sống môn Triết học Mác - Lênin | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48302938
Chủ Nghĩa Hiện Sinh: Sự Tự Do, Trch Nhiệm v Cuộc Sống C Ý Nghĩa
Chủ nghĩa hiện sinh (Existentialism) l một trường phi triết học tập trung vo cu hỏi về bản chất của con người, tự
do, v ý nghĩa của cuộc sống. Phong tro ny nổi ln vo thế kỷ 19 v đạt đỉnh cao vo thế kỷ 20, đặc biệt trong bối cảnh
x hội đầy biến động sau hai cuộc chiến tranh thế giới. Chủ nghĩa hiện sinh nhấn mạnh vo sự tự do c nhn, trch
nhiệm của mỗi c nhn đối với hnh động của mnh, v sự cần thiết phải đối diện với những thực tại phi lý v v nghĩa của cuộc sống.
1. Nguồn Gốc v Lịch Sử Của Chủ Nghĩa Hiện Sinh
Chủ nghĩa hiện sinh c nguồn gốc từ cc nh triết học cổ đại, nhưng thực sự nổi bật vo thế kỷ 19 với những tn tuổi
lớn như Søren Kierkegaard v Friedrich Nietzsche. Cả hai triết gia ny đều đặt cu hỏi về ý nghĩa cuộc sống trong bối
cảnh tn gio truyền thống đang suy yếu v cc gi trị đạo đức truyền thống bị thch thức.¥Søren Kierkegaard được coi
l cha đẻ của chủ nghĩa hiện sinh với những tc phẩm nhấn mạnh đến sự lựa chọn c nhn v trch nhiệm. ng cho rằng
con người phải đối mặt với sự bất an v sự khng chắc chắn của cuộc sống, v chỉ qua sự lựa chọn c nhn, họ mới c
thể tm thấy ý nghĩa. Kierkegaard cho rằng niềm tin vo Thượng Ðế, d mang tnh c nhn v chủ quan, l một trong
những cch để con người đạt được sự yn bnh v ý nghĩa.¥
Friedrich Nietzsche, ngược lại, thch thức cc gi trị tn
gio v đạo đức truyền thống. ng nổi tiếng với tuyn bố Thượng Ðế đ chết (God is dead), phản nh sự suy giảm của
đức tin tn gio trong thời đại hiện đại. Nietzsche cho rằng con người phải tự tạo ra gi trị v ý nghĩa cho cuộc sống
thay v dựa vo những hệ thống đạo đức bn ngoi. ng đề xuất khi niệm siu nhn (bermensch), một hnh mẫu về con
người c khả năng tự vượt qua mọi rng buộc v tạo dựng gi trị cho chnh mnh.
2. Cc Nguyn Lý Cơ Bản Của Chủ Nghĩa Hiện Sinh
Chủ nghĩa hiện sinh khng phải l một hệ thống triết học nhất qun, m l một tập hợp cc quan điểm khc nhau xoay
quanh một số nguyn lý chnh về tự do, trch nhiệm, v ý nghĩa cuộc sống. a. Tự Do v Trch Nhiệm
Một trong những nguyn lý cơ bản của chủ nghĩa hiện sinh l sự tự do tuyệt đối của con người. Cc nh hiện sinh cho
rằng con người khng bị rng buộc bởi bất kỳ hệ thống gi trị hay chuẩn mực no, m c quyền tự do để tự quyết định
v chọn lựa cuộc sống của mnh. Tuy nhin, sự tự do ny đi km với trch nhiệm tuyệt đối đối với mọi hnh động.
Jean-Paul Sartre, một trong những đại diện nổi bật nhất của chủ nghĩa hiện sinh thế kỷ 20, đ
pht biểu rằng con người bị kết n phải tự do. Theo Sartre, con người khng thể trốn trnh trch nhiệm của mnh đối
với những quyết định đ đưa ra. Ðiều ny c nghĩa l mỗi c nhn phải đối diện với hậu quả của những hnh động của
mnh, ngay cả khi điều đ dẫn đến sự đau khổ hoặc thất bại. lOMoAR cPSD| 48302938
b. Sự Phi Lý v V Nghĩa Của Cuộc Sống
Chủ nghĩa hiện sinh thường lin quan đến khi niệm về sự phi lý của cuộc sống. Cuộc sống khng c ý nghĩa cố hữu
hay mục tiu đ được định trước; thay vo đ, n l một thực tại trần trụi, khng c lý do hay nguyn nhn r rng.
Albert Camus, một nh văn v triết gia hiện sinh nổi tiếng, đ gọi tnh trạng ny l phi lý . ng v cuộc sống của con người
giống như hnh ảnh của Sisyphus, người bị kết n vĩnh viễn phải đẩy một tảng đ ln đồi, chỉ để n lăn xuống trở lại.
Camus cho rằng, mặc d cuộc sống c vẻ v nghĩa v phi lý, con người vẫn c thể chọn cch đối diện với sự phi lý đ một
cch kin cường, v tạo ra ý nghĩa cho chnh mnh.
c. Sự Thật Chủ Quan v Hiện Thực C Nhn
Chủ nghĩa hiện sinh nhấn mạnh rằng mỗi c nhn l một thực thể độc đo với trải nghiệm v sự hiểu biết ring về thế
giới. Sự thật, theo chủ nghĩa hiện sinh, khng phải l một khi niệm khch quan, m l một trải nghiệm chủ quan. Con
người phải đối mặt với những lựa chọn của mnh, tự xy dựng cuộc sống của mnh dựa trn trải nghiệm c nhn v nhận thức chủ quan.
3. Cc Nh Hiện Sinh Nổi Bật v Quan Ðiểm Của Họ
Chủ nghĩa hiện sinh khng chỉ l một trường phi triết học m cn l nền tảng của nhiều tc phẩm văn học v nghệ thuật
nổi tiếng. Cc nh hiện sinh khng chỉ đng gp qua lý thuyết m cn qua cc tc phẩm thể hiện r sự phức tạp của sự tự do, ý nghĩa v đau khổ.
a. Jean-Paul Sartre: Tự Do v Vực Thẳm Của Sự Tồn Tại
Jean-Paul Sartre l một trong những nh triết học hiện sinh nổi tiếng nhất, đặc biệt với tc phẩm Tồn tại v Hư v
(Being and Nothingness). Sartre cho rằng con người khng c bản chất cố định v rằng tồn tại c trước bản chất.
Nghĩa l, con người trước hết tồn tại v qua những lựa chọn của mnh, họ tự định nghĩa bản chất v ý nghĩa cho chnh mnh.
Sartre cũng pht triển khi niệm sự bất an (angst), một trạng thi căng thẳng tinh thần m con người phải đối mặt khi
nhận thức được sự tự do tuyệt đối của mnh. Sự bất an ny l dấu hiệu của việc nhận ra rằng khng c một nền tảng
khch quan hay tn gio no để dựa vo, v rằng mọi quyết định đều thuộc về chnh mnh.
b. Albert Camus: Ðối Diện Với Sự Phi Lý lOMoAR cPSD| 48302938
Albert Camus, trong tc phẩm Người Xa Lạ v Huyền Thoại Sisyphus, đ khai thc su về sự phi lý của cuộc sống.
Camus tin rằng cuộc sống l phi lý, v khng c ý nghĩa no được định trước. Tuy nhin, thay v tuyệt vọng, ng cho rằng
con người c thể tm thấy sự tự do trong việc đối mặt với sự phi lý v sống cuộc đời một cch chn thnh, khng trốn trnh.
Camus đưa ra khi niệm nổi loạn như một phản ứng tch cực trước sự phi lý. Nổi loạn khng phải l từ chối cuộc
sống, m l cch để chấp nhận n một cch kin cường v tự ho, tạo ra ý nghĩa từ những mảnh ghp v nghĩa của thực tại.
4. Những Ph Bnh Ðối Với Chủ Nghĩa Hiện Sinh
Chủ nghĩa hiện sinh, d c sức ht lớn trong thời hiện đại, cũng phải đối mặt với nhiều ph bnh từ cc trường phi triết học khc.
a. Chủ Nghĩa Hiện Sinh Qu Bi Quan?
Một trong những chỉ trch chnh đối với chủ nghĩa hiện sinh l sự bi quan v tập trung qu mức vo những kha cạnh
phi lý v v nghĩa của cuộc sống. Những nh ph bnh cho rằng chủ nghĩa hiện sinh c thể khuyến khch sự tuyệt vọng v
mất niềm tin vo cc gi trị x hội v cộng đồng. Tuy nhin, cc nh hiện sinh lại phản bc rằng chnh sự đối mặt với những
kha cạnh đen tối ny gip con người c khả năng tm thấy nh sng của tự do v sự thật.
b. Sự Tự Do Tuyệt Ðối v Trch Nhiệm Qu Mức
Chủ nghĩa hiện sinh cũng bị chỉ trch v đặt qu nhiều trọng trch ln vai c nhn, trong khi x hội v cc điều kiện khch
quan cũng đng vai tr quan trọng trong việc định hnh cuộc sống con người. Sự nhấn mạnh vo tự do tuyệt đối c
thể dẫn đến sự c lập c nhn v bỏ qua những ảnh hưởng từ x hội, văn ha, v lịch sử. Kết Luận
Chủ nghĩa hiện sinh, với sự tập trung vo tự do c nhn, trch nhiệm v sự phi lý của cuộc