Chương 1 Một số khái niệm cơ bản về Con người và môi trường - Con người và môi trường | Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh

Tiêu chuẩn môi trường: Là mc gii hn cho phép ca các thông số về chất lượng môi trường xung quanh, hàm lượng ca các chất gây ô nhiễm có trong chất thi được các cơ quan nhà nước và các t chc công bố dưới dng văn bn t nguyn, làm căn c đ qun lý và bo v môi trường. Tài liệu được sưu tầm giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới. Mời bạn đọc đón xem !

Thông tin:
140 trang 2 tháng trước

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Chương 1 Một số khái niệm cơ bản về Con người và môi trường - Con người và môi trường | Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh

Tiêu chuẩn môi trường: Là mc gii hn cho phép ca các thông số về chất lượng môi trường xung quanh, hàm lượng ca các chất gây ô nhiễm có trong chất thi được các cơ quan nhà nước và các t chc công bố dưới dng văn bn t nguyn, làm căn c đ qun lý và bo v môi trường. Tài liệu được sưu tầm giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới. Mời bạn đọc đón xem !

46 23 lượt tải Tải xuống
 ƯƠ
     Ơ ƯỜ ƯỜ
 
  ƯỜ ƯỜ
  

      ượ ườ ườ
  ươ
 !"#   $   %  ườ ưở ườ ượ

KHÁI NI M VÀ
CH C NĂNG
MỐI TR NG:ƯỜ
1. Môi tr ng c a m t v t th , s ki n, sinh v t: ườ  # &
$        $ ư
2. Môi tr ng sôống c a con ng i (theo nghĩa r ng):ườ ườ  ' &&#%
#  () $     ướ ườ
()   ườ
3. Môi tr ng sôống c a con ng i (theo nghĩa h p):ườ ườ  &#% $
*  #   ()   ườ
C KHÁI NI M C B N: Ơ
+, - % ./012334./014!"05 ! *6 ườ ượ
.54/74./018
Môi tr ng: ườ  6 
 $ 
#    ườ

'4!'3'56!% !"ườ
 

()
    ƯỜ
 7     ƯỜ 9   :;  
 (% < $ % <= >%6 ườ ườ


 ườ

  

6

-  %
 % 
  

  ườ

 ư


 
  
 6

   #% < ?  @6 ườ
=#% %  ườ
8   9   # ượ
  %%   = #
$       ,>; ươ ơ
 = &  %& () &  % ưở
 ườ
 9    ƯỜ   
  6  
% $   ,ườ
&     ườ
: ƯỜ  &
 # %    ườ
A *6  6>  %
     %   6ườ ườ
 (   ưở ườ

;  ƯỜ  6
 % #      ượ ượ
#% 6  ườ ưở
(  ườ
  ƯỜ  ( 6
*:    ườ
 &   6>%
6   & %   ườ
% 
<<;:9  
6  @  (   %
  : %  %  & ườ ườ
>%
<     = 
B    (?ượ
?     

<  ;    
 6 $( ?>6
?> ?>=%;?>6>%6
  B6 
 => <     
    % 6   %
  ? ( @ 6
8=   %  & 
 *: ( ?A
# ?A%6 ượ
(
   ƯỜ %  C #
% (*%  6>%$ượ ườ ượ
  *   &? ? =& ượ ơ ướ ướ
6 %=  * @&  %  ườ
 *#  %  @
 A#  $ *
 
7?    ##,
 
     ƯỜ     
%    % $ườ ườ
 #
{  ƯỜ
{ 77   ƯỜ
{ 7 = ƯỜ ƯỢ
{ 77   ƯỜ
{ 7 = ƯỜ ƯỢ
 <;   *#  %   @
 A#   $
*  
8 <; 
 B6 B ượ
%>* C &#B*6 ,ượ
*6  # ** ướ
*:,?D$ ##% 6  ườ
% =#%  ?>& %ườ ượ
  ( % ườ ườ
 B? & %  ? #    ườ ư ư
& &  %  ? $ ườ
 B? & %   *6  ườ ượ
      %  & %  ư ườ
%#  B  *6   ượ ượ
=#%&  %%  &# 
E 6   ?;  6
>%%  ườ
?;#   = %  ơ ườ
& % 6>% ?> B
'66>%% $ *ườ ượ
 Cưỡ
  6 B % +#ượ ườ
% @$  8 % %  ườ
CF 6 B% 6& ườ
 6 #%  ( ườ ư
% $B  =% 
$%     ườ ưỡ
8<= 9<;:
G>% 9$6>% 6 & ơ
G>% 9$ &#& & %   ườ
  ? $%   6 *
: %  $  &   ườ
:

 ƯỜ
8<= 98<  ƯỜ
G>% G>% ướ G>%B
8<= 9< <;:
G>%$ G>%@ G>%
8<= 9;<;:
G>%$( >% >%#:&   ơ
; ƯỜ
H6 *  %   6 %#6 % = ươ
 #&? &  B6    6?
*#  
I B*6 # *: = %  ượ ườ
  &    ? &? ; 
6     
H6  %   ườ
  ƯỜ
& ( 6*:    & ườ
&  66% %  ườ ườ
$ ( 6?  '  ? 6>  ư ư
=% 
?#  ;
 

 6
 
    ƯỜ  6 % *6 ượ ườ
%#,?   & 6% &     ư
7  < =   7  ƯỜ
 ƯỜ
;@,A,"5B) #C3
=? & =? A
6%
I$J & J$
"  ?
+;@,A,'D#E B
  6C% ườ
# B*6#6C%K  *6 
L%6#   #C %B@
?  & 6*6# #6 ư
 ?? %   ườ ư
H#% ?  =  ượ    
#  *  @ % $ ườ
% $ ?        ườ ượ ươ
  ()   ườ
8<= ;
'/-F !"6! # $& #'5,
6 
6= ượ
6
'/-E # !"&@6G !#'5, ư 9
6   = ướ ượ
'/-*' !H!"3' #'6
6 += %   6#$M8 ượ
6 +  8 ướ
;


6 + 8
 6$ =  ,>$   ? && ườ ơ
 % = #%  # # ươ
*: 6
     
#% *ườ  
 ()   N$ ườ khoa h c môi tr ng ườ  #
# &   *   % (* ươ ườ ườ
KHOA H C
MỐI
TR NGƯỜ
NHI M V KHOA H C MỐI TR NG: ƯỜ
 :% &  % *: + ườ
 &# 8 *6#% 6 6 ườ
F ?   +   @ 
B  6= ?    @$ 8 () +ượ ươ
=8%   ? &ơ
6?>&   *
  # %   L %ườ
  ' ?   ườ
    6>  
 () + B 8%
 *6#% &  ườ
% ườ
KHOA H C MỐI TR NG: ƯỜ
S d ng Ph ng pháp nghiến c u đa ươ
ngành:   *6
##%  9F  @ @ $  ườ ư
Các ph ng pháp c th th ng đ c áp d ng nh :ươ ườ ượ ư
-  B 
% ườ
IB#% ườ
IB()
IB B=
IB;   %
H 6>  M
N I DUNG NGHIỀN C U KHOA H C MỐI TR NG: ƯỜ
N  % # & %  & ườ
%*  *  %   ườ ườ
N 6>  ( @>%
N   & 
* @  ()
=#%& %  ?  ườ
@6 &# 
N   % ươ ư
:$B$@ 
()   ?

 +ƯƠ
;=>
? 
 ƯỜ
J;@,A,)!''I 6%   (,%(C ườ ượ
%*  %   
 =
0O  P Q: 
# P
.O PQ:
# P
J7$K !"ượ H#% %+N8+I8
+L8
J A!"K !"ượ H#%(+8%,+ 8+F8 R+F8ư
JK !"ượ H#% S 6 9= +T,8 ,>% +U8 %+ 8 # +8 & +-8
%6?,+ 8+8
;
;= 
MỐI TR NG AO NUỐI TỐM:ƯỜ
T SINH THÁI:  6
 # #
 # 

66 , % 
$LABKA  $B#'A*M
J 'A *M)ơ
#5,3
6 
6# = %A=%#=%R
ướ
J'A*M' #5,3 6 ?   ướ
R , 6 =ơ :6$R
 %&   
F   %    6 % ượ
     6
 #E I#E !"  6  3' 'A #G !#'5,(# !" ườ
E (56!),&4' "$!I#E !"
  6 6 *  %  
 %6  B6   %    *# 6 ư
 *#  *#()   A& 6? ượ

7 = 7 =  
 6
     % *
:*      ườ
        ươ
,>?>  * 

 *
7 =


  

 #


 E 
&   *6 
(  ; 
    %   ườ

7  =   .=/G"(
NOP1 6#
$% %   $
 # $QV96#%
 # %     - ượ
$%  ,>ượ
# =(    ượ
B  %A%,

7  =   
.'/KQ- F( R21 N=  
    
 %;  
    %  % ượ
$NK% 
6# $% % 
   $ #
$
7 = 7 7 
N#6 $  
# %  
  % 6 ượ
'$  #
  F 
 #   # 6  
  #    6 ườ
  *  ư
 
#  + %
 8W- 
#  
#   
GI I H N SINH THÁI:   (  %  %
 %$ $ #    , ườ
 $ % gi i h n trến +%(8 % gi i h n d i ướ +%8
  + kho n tôối u ư 8kho n chôống ch u Q  %ượ
   ,>

L 
9ư  
 
 %  A  %&     =

L  9 6   @

7  ; N   % ướ
B%?? ưỡ
' E 6 I     ư
 #   /23/ ượ
X
F  9 ượ
, = 9 'S% !"!' !'S%' 3!' +$%
 $% $K !'ư  $!S!"ư 8
,   ơ
   ượ !'S%E6!"!'  !'S%E !"!'
N 6 & @  *:@$ ưở
B 
+ !' )I!"
3. N cướ và đ m:
N cướ 6; :&  

  #   #%  ơ ơ ườ
 6
# &  ơ
N ; # ?? 6   ướ ượ ưỡ
   ?     ơ ư
,   đ m B 9 %  % 
,    9 ướ
N$%       6 ướ ư
F   % $ ư ư
F   %  & # ư ư
N#    6%  +( #6 ư ướ ươ
& #?#86 +8 %+8
4. Các chầốt khí trong khí quy n: $    =   ưở
   B*6  ưở
N:BX
5
$ =
 %   
BX
.
   ơ ướ
% & ( # 
 #   B  B
*6 )   R?
SYZN..0Z X.//5ZX.%

B; 9ướ  =;
B     ướ
 % $ B*6 
%# B
## B ;
    %: 6ướ
 =(   % ướ
#B$ ướ
UI#%A,F!'F !"ưỡ
$;*   #;*:
$ % ? %  =
%%  % *:$ & ườ
$;*   #;*:$
 % ? %   =  %% 
 %
   ườ
* :
$ &
7  ;

J!'& ) !VA5, I &
   *  6( ư
?    $  = *ướ ướ
M
J!'& @A'  6
? ? &#%9  =  ưỡ
 =    =%A&)
J!'& 3'5!"   6%  $%  6
  #    ơ ơ
   8 
 A%  $ $#%*  
9
J A!"K 3 L$*     ưở
J 3)!' A$   A ư
| 1/140

Preview text:

CHƯ N Ơ G 1 M T
Ộ SỐỐ KHÁI NIỆM C Ơ B N
Ả VỀỀ MỐI TRƯ N Ờ G VÀ CON NGƯ I HI U N Ứ G NHÀ KÍNH MQH GI A CON NG I ƯỜ VÀ MỐI TR NG ƯỜ : - Đư c thiếết l p lâu đ i
, t khi con ngư i đ t
chân lến Trái Đâết. Con ngư i sốếng gi a
thiến nhiến và tư n ơ g tác v i chúng.
- Là MQH hai chiếều ph c t p, con ngư i có th nh hư ng l n
đếến mối trư ng và ngư cli. KHÁI NIỆM VÀ CH C NĂNG MỐI TR NG ƯỜ : 1. Môi trư n ờ g c a ủ m t ộ v t ậ th , ể s ự ki n ệ , sinh v t
ậ : Tng h p
các điếều ki n bến ngoài có nh hư ng t i v t th , s ki n, sinh v t đó. 2. Môi trư n ờ g sôống c a ủ con ngư i ờ (theo nghĩa r n
ộ g): Là c vũ tr bao la, bao gốềm các điếều ki n
t nhiến, nhân t o, xã h i, có nh hư n
g đếến con ngư i và s phát tri nc a xã h i
loài ngư i. 3. Môi trư n ờ g sôống c a ủ con ngư i ờ (theo nghĩa h p
ẹ ): Ch bao gốềm nh ng nhân tốế có liến quan tr c
tiếếp đếến s tốền t i và phát tri n ca xã h i
loài ngư i. CÁC KHÁI NI M Ệ CƠ B N: (theo Lu t ậ B o ả vệ mối trư n
ờ g 2014 – sốế 55/2014/QH13 đư c ợ Quốếc h i ộ thống qua ngày 23/06/2014) Môi trư n
ờ g: Là h thốếng các yếếu tốế v t châết
t nhiến và nhân t o, có tác đ ng đốếi v i stốền t i và phát tri n c a con ngư i và sinh v t.
Thành phầần môi trư n ờ g
Mtr. t nhiến Mtr. nhân t oMtr. xã h iCH C Ứ NĂNG MỐI TR NG ƯỜ T NH IỀN: Cung câếp khống gian sốếng cho Ch a đ ng và con ngư i cung câếp tài sinh v tnguyến thiến nhiến Bo v , làm gim nh các tác đ ng c a thiến tai đốếi Tiếếp nh n,
vi con ngư i cha đ ng và và sinh v tphân h y châết thi Lưu gi và cung câếp thống tin CÁC HOẠT Đ NG B O Ả V M ỐI TR NG ƯỜ : Là ho t đ ng gi gìn, phòng ng a, h n chếế các tác đ n
g xâếu đếến mối trư ng; ng phó s c
ốế mối trư ng; khắếc ph c
ố nhiếễm, suy thoái, c i thi n, ph c
hốềi mối trư ng; khai thác, s dng h p
lý tài nguyến thiến nhiến nhắềm gi mối trư ng trong lành. PHÁT TRI N B ỀỀN V NG : Là phát tri n đáp ng đư c các nhu câều ca hi n t i
mà khống làm t n hi đếến kh nắng đáp ng nhu câều đó c a các thếế h tư n ơ g lai trến c ơ s kếết h p ch t cheễ, hài hòa gi a
tắng trư ng kinh tếế, b o đ m tiếến b xã h i và b o v mối trư ng. TIỀU CHU N Ẩ MỐI TR NG ƯỜ : Là m c gi i h n cho phép c a
các thống sốế vếề châết
lượng mối trư n
g xung quanh, hàm lư ng c a
các châết gây ố nhiếễm có trong châết
thi được các cơ quan nhà nư c
và các t ch c
cống bốế dư i d ng vắn b n tnguy n, làm cắn c đ qun lý và b o v mối trư ng. S C Ứ KH E Ỏ MỐI TR NG ƯỜ : Là tr ng
CHẤỐT GẤY Ố NHIỀỄM: Là các châết ho tthái c a nh n
g yếếu tốế v t châết t o thành yếếu tốế v t
lý khi xuâết hi n trong mối mối trư ng có tác đ ng đếến s c kh e trư n
g thì làm cho mối trư ng b b nh t t c a con ngư i. nhiếễm. Ố NHIỀỄM MỐI TR NG ƯỜ
: Là s biếến đ iCHẤỐT TH I Ả : Là v t
châết th rắến, l ng, c a
các thành phâền mối trư ng khống khí đư c th i ra t s n
xuâết, kinh doanh, phù h p v i quy chu n kyễ thu t mối d ch v , sinh ho t ho c các ho t đ ng
trường và tiếu chu n
mối trư ng gây khác.
nh hưởng xâếu đếến con ngư i và sinh CHẤỐT TH I Ả NGUY H I
Ạ : Là châết th iv t. ch a
yếếu tốế đ c h i, phóng x , dếễ cháy, SUY THOÁI MỐI TR NG ƯỜ
: Là s suy dếễ n ,
dếễ ắn mòn, dếễ lây nhiếễm, gây ng
gim vếề châết lư n
g và sốế lư ng c ađ c ho c đ c tính nguy h i khác.
thành phâền mối trư ng, gây nh hư ng QU N Ả LÝ CHẤỐT TH I Ả : Là ho t đ ng
xâếu đếến con ngư i và sinh v t. phân lo i, thu gom, v n chuy n, gi mSỰ CỐỐ MỐI TR NG ƯỜ
: Là s cốế x y ra thi u, tái s dn
g, tái chếế, x lý, tiếu h y. trong quá trình ho t đ ng c a con ngư iPHỀỐ LI U Ệ : Là s n ph m, v t li u b lo i
hoc biếến đ i c a
t nhiến, gây ố nhiếễm,
ra t quá trình s n xuâết ho c tiếu dùng suy thoái ho c biếến đ i
mối trư ng đư c
thu hốềi đ dùng làm nguyến li unghiếm tr ng. sn xuâết.
HỆ SINH THÁI: Là quâền th sinh v t trong m t khu v c đ a
t nhiến nhâết đ nh cùng tốền t i và phát tri n, có tác đ ng qua li v i nhau. ĐA D NG SINH H C
Ọ : Là s phong phú vếề nguốền gen, loài sinh v t và h sinh thái. S C Ứ CH U Ị T I Ả C A Ủ MỐI TR NG ƯỜ : Là gi i h n ch u đ ng c amối trư ng đốếi v i
các nhân tốế tác đ n
g đ mối trư ng có tht ph c hốềi.
{ QUAN TRĂỐC MỐI TR NG ƯỜ :
Là quá trình theo dõi có h
thốếng vếề thành phâền mối trư n
g, các yếếu tốế tác đ ng lến mối trư n
g nhắềm cung câếp thống tin đánh giá hi n tr n
g, diếễn biếến châết lư ng mối
trường và các tác đ n
g xâếu đốếi v i
mối trư ng.
{ ĐÁNH GIÁ TÁC Đ NG MỐI TR NG ƯỜ : { ĐÁNH GIÁ MỐI TR NG ƯỜ CHIỀỐN L C ƯỢ : { ĐÁNH GIÁ TÁC Đ NG MỐI TR NG ƯỜ : Là vi c phân tích, d báo tác đ n
g đếến mối trư ng c a d án đâều t c ư th đ đ a ư ra bi n pháp b o v mối trư ng khi tri n khai d án đó. { ĐÁNH GIÁ MỐI TR NG ƯỜ CHIỀỐN L C ƯỢ : Là vi c
phân tích, d báo tác đ n
g đếến mối trư ng c a
chiếến lư c, quy ho ch, kếế
hoch phát tri n đ đ a ư ra gi i pháp gi m thi u tác đ ng bâết l i
đếến mối trư ng, làm nếền t ng và đư c tích h p
trong chiếến lư c, quy ho ch, kếế ho ch phát tri nnhắềm b o đ m m c
tiếu phát tri n bếền v ng KHÍ TH I Ả GẤY HI U Ệ N
Ứ G NHÀ KÍNH: Là quâền th sinh v t trong m t khu v c đ a lý tnhiến nhâết đ nh cùng tốền t i và phát tri n, có tác đng qua l i v i nhau. H N Ạ G C Ạ H PHÁT TH I Ả KHÍ GẤY HI U Ệ NG NHÀ
KÍNH: Là khốếi lư ng khí gây hi u ng nhà kính c a
mốễi quốếc gia đư c phép th i
vào bâều khí quy n theo quy đ nh c a
các điếều ư c
quốếc tếế liến quan. Ố NHIỀỄM MỐI TR NG ƯỜ - X y
ra khi dòng châết gây ố
nhiếễm đi vào mối trư ng l n
hơn dòng ra, đốềng th i
kh nắng c a
mối trư ng ch a biếến đ i làm s c
h châết gây ố nhiếễm h n
chếế, dâễn đếến s tích
lũy châết gây ố nhiếễm trong mối trư n
g nhanh chóng vư t qua ngư ng cho phép. - Đư c hi u
là s thay đ i tính châết c a
mối trư ng (vếề
mt lý, hóa h c, sinh h c), vi ph m tiếu chu n mối trư ng
cho phép. S thay đ i
tính châết mối trư ng gây nến b inh ng thay đ i
thành phâền mối trư n
g, như xuâết hi ncác châết m i có tính đ c h i, ho c
s gia tắng m t châết
nào đó trong mối trư ng t i ngư ng đ c h i.
PHẤN LO I THEO NGUỐỀN GẤY Ố NHIỀỄM: - Ô nhiếễm s c
ơ âếp: Trong đó châết gây ố nhiếễm tr c
tiếếp gây nến tác đ ng bâết l i.
- Ô nhiếễm th câếp: Trong đó châết th i
ban đâều b biếến đ i
trong mối trư ng, tr thành các châết đ c h i khác, ho c
do s có m t c a các châết th i t o ra s thay đ i các quá trình t
nhiến trong mối trư ng, t đó t o ra nh ng bâết l i cho cu c sốếng. PHẤN LO I
Ạ THEO THÀNH PHẤỀN MỐI TR NG ƯỜ : Ô nhiếễm đâết
Ô nhiếễm nư c
Ô nhiếễm khống khí PHẤN LO I
Ạ THEO TÍNH CHẤỐT C A
Ủ GẤY Ố NHIỀỄM: Ô nhiếễm hóa h cÔ nhiếễm lý h cÔ nhiếễm sinh h cPHẤN LO I
Ạ THEO YỀỐU TỐỐ GẤY Ố NHIỀỄM:
Ô nhiếễm phóng x ,
ố nhiếễm nhi t
, ố nhiếễm đốềng, chì, coban, châết h u c , ơ ... SUY THOÁI MỐI TR NG ƯỜ :
- Gây ra h qu râết l n, làm t n thư n ơ g h sốếng, suy gi m
đếề kháng, suy gi m kh nắng đáp n
g các nhu câều, biếến d bâết l i, ho c
câếp tính gây ng đ c, t vong cá th , h y di tquâền th , h sinh thái.
- Phá v tính quy lu t c a nhiếều hi n tư n
g và quá trình t
nhiến, tắng cư ng m c ác lit c a
các tai biếến thiến nhiến, c n tr các ho t đ ng d báo, d phòng và h n chếế r iro, gây thi t h i
kinh tếế và c n tr phát tri n.- Gây kh ng ho n
g mối trư ng và h sinh thái. S C Ự ỐỐ MỐI TR NG ƯỜ :
- Là các tai biếến ho c r i ro x y
ra trong quá trình ho t đ ng c a con ngư i ho c biếến
đi bâết thư ng c a
thiến nhiến, gây suy thoái mối trư ng nghiếm tr ng. - Có th x y
ra do thiến tai t nhiến như đ ng đâết, lũ l t... ho c do s cốế kyễ thu t như đắếm tàu chdâều, scốế lò ph n ả ứng ht nhân, v đ pthy đi n...KHỦNG HO NG
MỐI TRƯỜNG: Là nh n
g suy thoái châết lư ng moi trư ng sốếng quy
mố toàn câều, đe d a cu c sốếng c a toàn b hay m t b ph n ln loài ngư i. TÁC Đ N Ộ G BẤỐT L I Ợ C A Ủ CON NG I ƯỜ ĐỀỐN MỐI TR NG ƯỜ :
1. Yếốu tôố gầy s c ứ ép:
- Tắng dân sốế, đ c bi t
là tắng dân sốế đố th và các vùng tài
nguyến khan hiếếm.
- Phân hóa giàu nghèo, đ c bi t là nghèo đói. - Ho t đ n
g kinh tếế và dân sinh.
2. Yếốu tôố thúc đ y ẩ : - Th trư ng yếếu kém. - Điếều hành c a
chính quyếền yếếu kém, nhâết là trong lĩnh v c can thi p
và ra quyếết đ nh.
- Khiếếm khuyếết vếề th chếế, t o ra s c
hốềng chéo trách nhi m
, thiếếu tính pháp lý.
- Thiếếu thống tin do s c nhbáo và y quyếền ch a ư đâềy đ ,thiếếu tri th c do giáo d c mối trư ng ch a ư tốết. TÀI NGUYỀN THIỀN - Gốềm các d n
g nắng lư ng, v t
châết, thống tin t nhiến, tốền t i
khách quan ngoài ý
muốến con ngư i
, có giá tr tNHIỀN
thân mà con ngư i
có th s d ng đư c trong hi n t i và tư n ơ g lai đ ph c v cho sphát tri n ca xã h i
loài ngư i. PHẤN LO I
Ạ TÀI NGUYỀN THIỀN NHIỀN: Theo d n ạ g tôần t i c a v t ậ chầốt:Tài nguyến v t li u
Tài nguyến nắng lư ng
Tài nguyến thống tin Theo đ c ặ tr n ư g vếầ b n ả chầốt:
Tài nguyến đâết, nư c, sinh v t, khoáng s n
, nắng lư ng. Theo kh n ả ăng ph c ụ hôầi:
Tài nguyến vố t n (nắng lư ng m t tr i, th y
triếều, gió…)
Tài nguyến tái t o (sinh v t, nư c, đâết)
Tài nguyến khống tái t o (khoáng s n) Đốếi v i
tài nguyến có kh nắng tái t o, con ngư i seễ có c h ơ i s dn
g lâu bếến nếếu biếết khai thác trong ph m vi kh nắng ph c
hốềi và khống làm t n thư n
ơ g các điếều ki n câền
cho quá trình tái t o tài nguyến. KHOA H C MỐI - Là khoa h c liến ngành, TR N ƯỜ G nghiến c u t ng th các vâến
đếề mối trư n
g liến quan đếến
đi sốếng cá nhân và s phát tri n
kinh tếế xã h i c a
loài ngư i
. Nói cách khác, khoa h c ọ môi trư n
ờ g nghiến c u vếề
s tốền t i, biếến đ i và s t ự ư n ơ g tác qua l i gi a con ngư i
và mối trư ng xung quanh. NHIỆM V K Ụ HOA H C Ọ MỐI TR NG ƯỜ : - Là nghiến c u tìm ra các gi i pháp b o v mối trư n
g trong quá trình phát tri n (phát tri n bếền v ng) và gi i
quyếết các vâến đếề mối trư n
g gay câến hi n nay. - S d ng các thành t u c a khoa h c
t nhiến (sinh h c, sinh thái h c, đ a lý, đ a châết,
khí tượng th y vắn h i dư n ơ g h c, toán h c, v t lý, hóa h c,..) và khoa h c xã h i (kinh
tếế, nhân vắn,..) làm c ơ s nghiến c u, d báo
nguyến nhân, diếễn biếến, hi n tr n
g, h qu
các vâến đếề mối trư ng. Khoa h c mối trư n
g cũng s d ng thành t u c a các ngành khoa h c cống ngh , kyễ thu t khoa h c xã h i (lu t
, chính tr ,..) làm cống c gi i
quyếết các vâến đếề mối trư ng, b o vmối trư ng. KHOA H C Ọ MỐI TR NG ƯỜ : Sử d n ụ g Phư n ơ g pháp nghiến c u ứ đa
ngành: đ nghiến c u và gi i
quyếết các vâến
đếề vếề mối trư ng nh : ư Sinh h c, đ a lý, đ a châết, lý h c, hóa h c, toán h c,.. Các phư n ơ g pháp c t ụ h t ể hư n ờ g đư c ợ áp d n ụ g nh : ư - Thu th p
và phân tích thống tin th c đ a
- Đánh giá nhanh mối trư ng
- Phân tích thành phâền mối trư ng
- Phân tích, đánh giá kinh tếế- xã h i- Phân tích h t
hốếng, phân tích sinh thái nhân vắn
- Phân tích vòng đ i s n ph m- Gi i pháp kyễ thu t, cống ngh , N I Ộ DUNG NGHIỀN C U Ứ KHOA H C Ọ MỐI TR NG ƯỜ : - Nghiến c u đ c đi m c a
các thành phâền và s biếến đ n
g trong mối trư ng, đ c bi tlà mốếi quan h và tác đ ng qua l i gi a
mối trư n
g và con ngư i. - Nghiến c u kyễ thu t, cống ngh x lý ố nhiếễm. - Nghiến c u t ng h p các bi n pháp qu n lý khoa h c
, kinh tếế, lu t pháp, xã
hi nhắềm b o
v mối trư ng, s d ng
hp lý tài nguyến, phát tri n bếền v ng. - Nghiến c u các phư n
ơ g pháp như mố
hình hóa, phân tích hóa lý, sinh h c, kinh tếế, xã h i... ph c
v cho các n i dung trến.
YỀỐU TỐỐ SINH THÁI QUY LU T Ậ SINH THÁI CHƯ N Ơ G 2
CÁC NGUYỀN LÝ SINH THÁI H C ỨNG D N Ụ G TRONG MỐI TRƯ N Ờ G
- Yếốu tôố sinh thái: Là nh n
g yếếu tốế câếu trúc nến mối trư ng t nhiến, đư c xem xét trong mốếi quan h vi m t sinh v t c th .TH O Ả LU N
1. Yếếu tốế sinh thái vố sinh? Vì sao câền nghiến c u?
2. Yếếu tốế sinh thái
hu sinh? Vì sao câền nghiến c u?- Đa lư n ợ g: Gốềm
đm (N), lân (P), kali (K) - Trung lư n
ợ g: Gốềm canxi (Ca), magie (Mg), silic (Si), l u h ư uỳnh (S) - Vi lư n
ợ g: Gốềm 7 nguyến tốế: sắết (Fe), keễm (Zn), mangan (Mn), đốềng (Cu), bo (B), molypden (Mo), clo (Cl) MỐI TR NG ƯỜ AO NUỐI TỐM:
TỔ SINH THÁI: là t h p các yếếu tốế sinh thái t o ra điếều ki n câền
cho s tốền t i và phát tri n c asinh v t. Đnh lu ttác đ ng qua l i
Mt sốế yếếu tốế sinh thái thay
đi theo khống gian m t cách quy lu t
và có tính chu kỳ. - Chu kỳ sơ Đnh lu tcầốp ca Đnh lu t ậ ộ ờ yếếu tốế
tác đ ng đốềng th i tốếi thi uĐ NH LU T SINH THÁI
sinh thái là ngày, tuâền trắng,
mùa, nắm, nhiếều nắm, kỳ con nư c... Đnh lu t
- Chu kỳ thứ cầốp c a
yếếu tốế sinh
thái phát sinh dư i tác đ ng c a ủ ớ ạ
các chu kỳ sơ câếp. Theo nguyến tắ gi ếci h n sinh thái
chung thì các yếếu tốế có chu kỳ
th câếp làm biếến đ i đ phong phú c a loài. Sinh v t sốếng ph thu c
vào hàm lư ng, tr ng thái c a t n
g yếếu tốế sinh thái và ph mvi chốếng ch u ca
chúng đốếi v i t hp
các yếếu tốế sinh thái. M c ứ đ t ộ ác đ n
ộ g ca t n
g yếếu tốế sinh thái lến sinh v t phụ thu c ộ b n ả chầốt, cư n ờ g đ ,
ộ tầần sôố và th i gian tác đ n ộ g. Tác đ ng c a
yếếu tốế sinh thái lến sinh v t gây ra h qu nh ng m c đ khác nhau
như làm thay đ i t p tính, thay đ i s c sinh s n, m c đ t vong c a quâền th , thay đ isốế lư ng quâền th ,
câếu trúc quâền xã, lo i
tr loài ra kh i
vùng phân bốế, h y di t ssốếng. Đ NH LU T Ậ TÁC Đ NG QUA L I Ạ : Tác trình qua l i. Cư n
g đ tác đ ng, th iđng c a
các yếếu tốế sinh thái lến sinh v tgian tác đ ng, phư n ơ g th c tác đ ng và ph n ng c a sinh v t là m t quá
khác nhau seễ dâễn đếến nh n
g h qu ph n n
g khác nhau. Xu thếế ch đ o
yếếu tốế sinh thái câền ph i có m t m t gi i
s biếến đ ng c a ngo i c nh quyếết đ nh
hn nhâết đ nh đ sinh v t
có th tốền t ixu thếế chung c a sinh v t, còn tác đ ng trong đó. tr l i c a sinh v t
đếến mối trư ng ch là Đ NH LU T Ậ TÁC Đ NG ĐỐỀNG TH I Ờ : ph .
Nhiếều yếếu tốế sinh thái có th tác đ ng Đ NH LU T TỐỐI THI U (Liebig, đốềng th i lến m t ho t đ ng sốếng c a
1840): Mt sốế yếếu tốế sinh thái câền ph isinh v t, và ngư c l i m t
yếếu tốế sinh có m t m c tốếi thi u
đ sinh v t
thái cũng có th tác đ n
g lến nhiếều ho t
th tốền t i
trong đó. VD: cây trốềng muốến
đng sốếng khác nhau c a sinh v t. S tác sốếng câền m t lư ng tốếi thi u châết B
đng đốềng th i
cua nhiếều yếếu tốế sinh
trong đâết. Châết có hàm lư ng tốếi thi u seễ
thái, trong nhiếều trư ng h p, gây nến điếều khi n
nắng suâết, xác đ nh s n lư ng nh ng h u
qu khống giốếng nhau như và tính n đ nh c a
mùa màng theo th ikhi tác đ ng riếng l .gian. Đ NH LU T Ậ GI I Ớ H N Ạ SINH THÁI Miếền gi i h n sinh thái (ph m vi châếp
(Shelford, 1913): Nắng suâết c a sinh nh n) = Biến đ sinh thái v t
khống ch ph thu c vào s c ch uMiếền gi i h n hp
đng tốếi thi u mà còn ph thu c vào s c ứ ớ ạ ộ ch u đ n
g tốếi đa hàm lư ng c a m tMiếền gi i h n r ng
nhân tốế sinh thái nào đó. Nghĩa là, m t sốế GI I Ớ H N
Ạ SINH THÁI: Là kho n
g giá tr xác đ nh c a m t
nhân tốế sinh thái c a mối
trường mà trong đó sinh v t có th tốền t i và phát tri n n đnh theo th i gian. - Trong gi i h n
sinh thái có đi m gi i ớ h n
ạ trến (max), đi m gi i ớ h n ạ dư i (min), và khon c c thu n (kho n ả tôối u
ư ) và các khoản chôống ch u
. Vư t
ra ngoài các đi mgii h n, sinh v t seễ chếết.Khon tốếi ưu: là kho nc acác nhân
tốế sinh thái m c
đ phù h p, đ m b o cho loài sinh v t th c hi n các ch c nắng
sốếng tốết nhâết
Khon chốếng ch u: là kho n
các nhân tốế sinh thái gây c chếế cho ho t đ ng sinh lý c a sinh v tTÁC Đ N Ộ G C A
Ủ YỀỐU TỐỐ SINH THÁI VỐ SINH: Nhi t đ ,
ánh sáng, nư c và đ m, các
châết khí, các muốếi dinh dư ng. 1. Nhi t ệ đ :
Là yếếu tốế sinh thái gi i h n. Ph nhi t
đ t nhiến râết r ng, nh n ư g đa sốế các loài ch tốền t i đư c trong kho n
g 0 – 50OC. Sinh v t đư c chia thành:
- Theo kh nắng chốếng ch u: Nhóm r n ộ g nhi t
nhóm h p ẹ nhi t
(trong nhóm h pnhi t
phân nhóm a l ư
ạnh a n ư óng). - Theo nhi t
đ cơ th ,sinh v t đư c
chia thành nhóm đôầng nhi t
nhóm đ n ẳ g nhi t ệ . Nhi t
đ là yếếu tốế chi phốếi phân s bốế đ a lý, nh hư n
g đếến quá trình sinh lý, sinh hóa, t p tính c a sinh v t2. Ánh sáng: 3. N c ướ và đ m: ộ ẩ - N c
ướ là yếếu tốế sinh thái sốếng còn, chi phốếi s hình thành và phân bốế c a các h sinh thái. - Là n i ơ kh i nguốền c a
s sốếng và là n i ơ kh i
nguốền sốếng và mối trư ng sốếng c a các loài th y sinh.
- Là thành phâền c b ơ n c a châết sốếng - Nư c
hòa tan đư c nhiếều v t
châết, giúp cung câếp châết dinh dư ng, chuy n vn vt châết trong c t
ơ h và đào th i châết d t ư h a đ c h i cho sinh v t. Theo gi i h n đ m thích h p: m h p và m r ng. Theo s ph thu c vào nư c: - Nhóm sinh v t n ở ư c nh c ư á, th c v t th y sinh - Sinh v t a ư m cao nh l ư úa, cói - Sinh v t a ư m v a nh t ư ếếch, b c
h đàn, trâều khống - Nhiếều sinh v t
sốếng trến c n khác, ch u h n
như cây m ng nư c (xư n ơ g rốềng, cây
bng, thâều dâều), cây lá c n
g (trúc đào, phi lao), tiếu gi m lá (cành giao).
4. Các chầốt khí trong khí quy n ể : có nh hư ng râết l n
đếến kh nắng hâếp th nhi t
nh hưởng đếến nhi t đ khí quy n.
Nhìn chung các khí O3 có kh nắng hâếp th m nh
các tia t ngo i trong khi các khí CO2 và h i ơ nư c l i
hâếp hâếp th
mnh các tia b c x hốềng ngo i.
Thành phâền các châết khí trong khí quy n đã n đ nh trong th i kỳ dài, v i
78% N2, 21% O2, 0,03% CO2 và m tsốế châết khác.
Châết khí hòa tan trong nư c
: kh nắng hòa tan
các châết khí trong nư c
ph thu c vào đ cđi m c a nó, nhi t đ ,
áp suâết khí quy n, đ
muốếi và thành phâền c a
các châết khí khác. - M c
đ đốềng đếều c a
các châết khí hòa tan trong nư c ph thu c đ c đi m hình thái th y
vc, kh nắng xáo tr n c a nư c và đ c đi m
nguốền câếp châết khí đó cho nư c
5. Các muôối dinh dư n ỡ g:
- Các khoáng có vai trò quan tr ng trong đ i sốếng sinh v t
, giúp điếều hòa các quá trình
sinh hóa, áp suâết th m thâếu c a d c
h mố và các ho t đ ng ch c
nắng khác, nhâết là c ah tim m ch, t o
ra mối trư n
g cho các quá trình sinh hóa n i bào.
- Có vai trò quan tr ng trong đ i sốếng sinh v t
, giúp điếều hòa các quá trình sinh hóa, áp suâết th m thâếu c a d c
h mố và các ho t đ ng ch c
nắng khác, nhâết là c a h tim m ch, to ra mối trường cho các quá trình sinh hóa n i bào. TÁC Đ N Ộ G C A
Ủ YỀỐU TỐỐ SINH THÁI H U SINH: - Sinh v t ậ s n
ả xuầốt: Ph biếến nhâết là các lo i th c v t quang h p
, như cây xanh, t o
dưới nư c, vi khu n
có kh nắng quang hp… - Sinh v t ậ tiếu th :
Ch yếếu là các sinh v t
d dưỡng, bao gốềm: đ ng v t ắn th c v t, đng v t ắn th c v t, đ ng v t ắn mùn, bã. - Sinh v t ậ phần gi i:
ch yếếu là nâếm và các lo i vi khu n
, có nhiCm v phân h y châết hu c t ơ hành vố c c
ơ âền thiếết cho s phát tri n h sinh thái. CÁC KIỂU QUAN H T Ệ R C Ự TIỀỐP GI A Ữ HAI CÁ TH : Các sinh v t
khi sốếng trong cùng m t sinh c nh
có th có nhiếều mốếi quan h tr c tiếếp sau: - Trung l p
ậ :Kkhống có quan h tr c
tiếếp, khống nh hư ng đếến nhau - H p
ợ sinh: Cùng có l i nh n
ư g khống nhâết thiếết ph i
sốếng cùng nhau