lOMoAR cPSD| 49831834 Theo nghĩa rộng
Văn hóa là tổng hợp mọi phương thức sinh hoạt của con người
“Vì lẽ sinh tồn cũng như mục ích của cuộc sống, loài người
mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, ạo ức,
pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những
công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các
phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát
minh ó tức là VH. VH là sự tổng hợp của mọi phương thức
sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người ã sản
sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu của ời sống và òi
hỏi của sự sinh tồn”. (1943) 4 Theo nghĩa hẹp
VH là ời sống tinh thần của xã hội,
thuộc kiến trúc thượng tầng
“Trong công cuộc kiến thiết nước nhà,
có bốn vấn ề cần chú ý ến, cũng phải coi
là quan trọng ngang nhau: CT, KT, XH, VH.
b. Quan iểm của Hồ Chí Minh về quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác
Nhưng VH là một kiến trúc thượng
tầng”. ( Báo Cứu Quốc 8/1943)
Văn hóa ược ặt ngang hàng với chính trị, kinh tế, xã hội tạo thành 4 vấn ề chủ Theo nghĩa rấp hẹp
yếu của ời sống xã hội và có quan hệ mật thiết với nhau, cùng tác ộng lẫn nhau.
Bàn ến các trường học, số người i học,
xóa nạn mù chữ, biết ọc, biết viết
(thường xuất hiện trong các bài thi nói với ồng bào miền núi)
“Phải i học văn hóa” 5 6 1 lOMoAR cPSD| 49831834
* Quan hệ giữa văn hóa với chính trị
* Quan hệ giữa văn hóa với kinh tế.
Xây dựng KT tạo iều kiện cho xây dựng và phát triển VH Hồ Chí Minh: Hồ Chí Minh:
- Kinh tế thuộc cơ sở hạ tầng. Văn hóa thuộc kiến trúc thượng tầng. Kinh tế là nền tảng của việc xây dựng văn hóa.
Chính trị có ược giải phóng thì văn hóa mới ược giải phóng.
Vì vậy, những cơ sở hạ tầng của xã hội có kiến thiết rồi, văn hóa mới kiến thiết ược và có ủ iều kiện phát triển ược
Giải phóng CT mở ường cho VH phát triển:
“ muốn tiến lên CNXH thì phải phát triển KT và VH. Vì sao không nói phát triển VH và KT. Túc ngữ có câu: có thực mới vực ược ạo. Vì
Việt Nam là thuộc ịa, trước hết phải tiến hành
thế, KT i trước, phát triển KT và VH ể nâng cao ời sống vật chất và VH cho ND ta”
CMGPDT, giành ĐLDT, xóa ách nô lệ, thiết lập nhà nước của
- VH cũng không thể ứng ngoài mà phải ứng trong KT, nghĩa là VH không hoàn toàn phụ thuộc vào KT, mà có vai trò tác ộng tích cực
dân, do dân, vì dân. Đó chính là sự giải phóng chính trị ể trở lại KT.
mở ường cho văn hóa phát triển.
“ Trình ộ VH của ND nâng cao sẽ giúp chúng ta ẩy mạnh công cuộc xây dựng KT…” 8
Văn hóa không thể ứng ngoài mà phải ở trong chính trị,
tức là văn hóa phải phục vụ nhiệm vụ chính trị; ồng thời
mọi hoạt ộng của tổ chức và nhà chính trị phải có hàm lượng văn hóa.
* Quan hệ giữa văn hóa với xã hội
Giải phóng chính trị ồng nghĩa với giải phóng xã hội, từ ó Tóm lại
văn hóa mới có iều kiện phát triển. Hồ Chí Minh:
Sự phát triển của chính trị, kinh tế, xã hội, sẽ thúc ẩy văn hóa phát triển -
Xã hội thế nào văn hóa thế ấy.
Mỗi bước phát triển của kinh tế, chính trị, xã hội ều có sự khai sáng của văn hóa. -
Văn học, nghệ thuật của dân tộc Việt Nam rất
“ Trình ộ VH của ND nâng cao sẽ giúp chúng ta ẩy mạnh công cuộc xây dựng KT, phát triển dân chủ…cần thiết ể xây dựng
phong phú, nhưng trong chế ộ nô lệ của kẻ áp bức, thì văn
nước ta thành một nước hòa bình, thống nhất, ộc lập, dân chủ và giàu mạnh”
nghệ cũng bị nô lệ, bị tồi tàn không thể phát triển ược.
Vì vậy phải làm CMGPDT, giành chính quyền về tay nhân
dân giải phóng chính trị, giải phóng xã hội, ưa Đảng Cộng sản
Việt Nam lên ịa vị cầm quyền, thì mới giải phóng ược văn hóa. 10 9
* Về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc
- Bản sắc VHDT chứa ựng giá trị lớn và có một ý nghĩa quan trọng ối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ TQ: -
Bản sắc VHDT là những giá trị VH bền vững
+ Nó phản ánh những nét ộc áo ặc tính dân tộc.
của cộng ồng các DTVN, là thành quả của quá trình lao ộng,
+ Nó là ngọn nguồn i tới CNMLN. Phải trân trọng, khai thác, giữ gìn, phát huy, phát triển những giá trị của VHDT, áp ứng yêu cầu,
sản xuất, chiến ấu và giao lưu của con người VN nhiệm vụ CM -
Bản sắc VHDT ược nhìn nhận qua hai lớp quan
“dân ta phải biết sử ta, cho tường gốc tích nước nhà VN” hệ:
“càng thâm nhuần CNMLN càng phải coi trọng những truyền thống tốt ẹp của cha ông”.
+ Về nội dung ó là lòng yêu nước, thương nòi; tinh thần
“Mỗi DT cần phải chăm lo ặc tính DT mình trong nghệ thuật”
ộc lập, tự cường, tự tôn dân tộc...
+ Triệt ể tẩy trừ mọi di hại thuộc ịa và ảnh hưởng nô dịch của VH ế quốc, tôn trọng phong tục tập quán, VH của các DT ít người
+ Về hình thức, cốt cách VHDT biểu hiện ở ngôn ngữ,
phong tục, tập quán lễ hội truyền thống, cách cảm và nghĩ... 11 2 lOMoAR cPSD| 49831834
- Tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại:
2. Quan iểm của HCM về vai trò của văn hóa
+ Tiếp biến VH (tiếp nhận, biến ổi) là một quy luật:
a. VH là mục tiêu, ộng tực của sự nghiệp CM *
“...Có cái gì tốt ta học lấy ể tạo ra một nền VHVN. Nghĩa là lấy
kinh nghiệm tốt của VH xưa và VH nay, trau dồi cho VHVN thật có tinh Văn hóa là mục tiêu:
thần thuần túy VN ể họp với tinh thần DC”
- Mục tiêu của CMVN: là ĐLDT và CNXH
+ Chắt lọc tinh hoa VH nhân loại. “.... việc mở rộng kiến thức của
CT, KT, XH, VH nằm trong mục tiêu chung của toàn bộ tiến
mình về VH thế giới.....nhưng ồng thời tránh nguy cơ trở thành kẻ bắt trình CM.
chước... VH của các DT khác cần phải ược nghiên cứu toàn diện chỉ có - VH là mục tiêu:
trong trường hợp ó mới có thể ược nhiều hơn cho VH của chính minh”.
Là quyền sống, quyền sung sướng, quyền tự do, quyền
+ Mục ích tiếp thu: làm giàu cho VHVN xây dựng VHVN hợp mưu cầu hạnh phúc với tinh thần dân chủ.
Là khát vọng của ND về các giá trị chân, thiện, mỹ.
+ Nội dung tiếp thu:toàn diện bao gồm Đông, Tây, kim, cổ, tất
cả các mặt, các khía cạnh.
Là một XH DC “dân là chủ và dân làm chủ - công bằng, văn
minh, ai cũng cơm ăn áo mặc, ai cũng ược học hành: một XH mà
+ Tiêu chí tiếp thu: có cái gì hay, cái gì tốt là ta học lấy.
ời sống vật chất và tinh thần của ND luôn luôn ược quan tâm và
+ Mối quan hệ giữa giữ gìn cốt cách VHDT và tiếp thu VH nhân
không ngừng nâng cao, con người có iều kiện phát
loại: lấy VHDT làm gốc, ó là iều kiện, cơ sở ể tiếp thu VH nhân loại13 triển toàn diện. 14 * Văn hóa là ộng lực:
b. Văn hoá là một mặt trận -
Động lực là cái thúc ẩy làm cho phát triển.
- Mặt trận VH là cuộc ấu tranh CM trên lĩnh vực VH - TT -
Động lực phát triển ất nước bao gồm ộng lực vật
- Nội dung mặt trận VH: ấu tranh trên các lĩnh vực tư
chất và tinh thần; ộng lực cộng ồng và cá nhân; nội lực và ngoại
tưởng, ạo ức, lối sống... của các hoạt ộng văn nghệ, báo chí, công
lực. Tất cả quy tụ ở con người và ược xem xét dưới góc ộ VH.
tác lý luận, ặc biệt là ịnh hướng giá trị chân, thiện, mỹ của VH nghê -
Động lực có thể nhận thức ở phương diện chủ yếu : thuật.
+ Văn hóa chính trị là một trong những ộng lực có ý nghĩa soi
- Chiến sĩ nghệ thuật: phải có lập trường TT vững vàng;
ường cho quốc dân i, lãnh ạo quốc dân ể thực hiện ộc lập, tự cường,
ngòi bút là vũ khí sắc bén trọng, sự nghiệp “phò chính trừ tà”. Phải
tự chủ. Tư duy biện chứng, ộc lập, tự chủ, sáng tạo là một ộng lực lớn
dẫn ến tư tưởng, hạnh ộng có chất lượng khoa học, CM
bám sát cuộc sống thực tiễn, i sâu vào quần chúng, ể phê bình
nghiêm khắc những thói xấu như tham ô, lười biếng, lãng phí,
+ Văn hóa văn nghệ góp phần nâng cao lòng yêu nước, lý
quan liêu, và ca tụng chân thật những người tốt việc tốt ể làm
tưởng, tình cảm cách mạng, sự lạc quan, ý chí, quyết tâm và niềm tin
vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng
gương mẫu cho chúng ta ngày nay và giáo dục con cháu ời sau. Đó
chính là “chất thép” của văn nghệ theo tinh thần “kháng chiến VH,
+ Văn hóa ạo ức, lối sống nâng cao phẩm giá, phong cách lành VH hoá kháng chiến”
mạnh cho con người, hướng con người tới các giá trị chân, thiện, mỹ.
VH ạo ức là một ộng lực lớn thúc ẩy CM phát triển.
- Chiến sĩ văn nghệ phải có những tác phẩm xứng áng với
+ Văn hóa Pháp luật bảo ảm DC, trật tự, kỷ cương, phép nước.
dân tộc anh hùng và thời ại vẻ vang. 16 15 3 lOMoAR cPSD| 49831834
c. Văn hóa phục vụ quần chúng nhân dân
3. Quan iểm Hồ Chí Minh về xây dựng nền VH mới
- Mọi hoạt ộng VH phải trở về với cuộc sống thực tại của quần
chúng, phản ánh ược TT và khát vọng của quần chúng. Trước Cách mạng Tháng kháng chiến thời kỳ xây
- Văn hóa phục vụ quần chúng ND: Tám năm 1945 chống TDP dựng CNXH
+ Phải miêu tả cho hay, cho thật, cho hùng hồn
+ Phải trả lời ược các câu hỏi: Viết cho ai? Mục ích viết? Lấy - Xây dựng tâm lý: Tinh thần ộc xây dựng xây dựng
tài liệu âu mà viết? Cách viết như thế nào? Viết phải thiết thực, tránh lập tự cường. nền văn nền văn
cái lối viết “rau muống” mà ham dùng chữ.
+ Nói cũng vậy, nói ít, nhưng nói cho thấm thìa, nói cho chắc
- Xây dựng luận lý: Biết hy sinh hóa có hóa có: mình, làm
chắn, thì quần chúng thích hơn. lợi cho QC tính chất:
nội dung - Xây dựng XH: Mọi sự
“từ trong quần chúng ra. Về sâu trong quần chúng”. Trên cơ sở nghiệp dân tộc XHCN liên quan ến phúc lợi của ND
ó ể ịnh hướng giá trị cho quần chúng khoa học
tính chất - Xây dựng chính trị: dân quyền
- Chiến sĩ VH phải hiểu và ánh giá úng QC. QC là những người ại chúng dân tộc
sáng tác rất hay. Họ cung cấp cho những nhà hoạt ộng VH những tư
liệu quý, họ là những người thẩm ịnh khách quan, trung - Xây dựng kinh tế.
thục, chính xác các sản phẩm văn nghệ, họ là những người ược hưởng
Quan iểm của HCM về xây dựng nền VH mới Việt Nam, ó thụ các giá trị VH 17
là một nền VH toàn diện, giữ gìn ược cốt cách
VHDT, bảo ảm tính khoa học, tiến bộ và nhân văn. 18
1. Quan iểm về vai trò và sức mạnh của ạo ức CM
a. Đạo ức là gốc, là nền tảng tinh thần của XH, của người CM
- Là gốc, cũng giống như gốc của cây, ngọn nguồn của sông
suối, nguồn nuôi dưỡng và phát triển con người: II.
“Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì
sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người CM phải TƯ TƯỞNG
có ạo ức, không có ạo ức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh ạo ược HỒ CHÍ MINH VỀ
ND.Vì muốn GP cho DT, GP cho loài người là một công việc to tát, ĐẠO ĐỨC
mà tự mình không có ạo ức,không có căn bản, tự mình ã hủ hóa,
xấu xa thì còn làm nổi việc gì?”
- Là nền tảng của người CM: làm CM ể cải tạo XH cũ thành
XH mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một n/v rất
nặng nề, một cuộc /t rất phức tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh
mới gánh ược nặng và i ược xa. Người CM phải có ạo ức CM làm
nền tảng, mới hoàn thành ược n/v CM vẻ vang". 19
- Đạo ức trở thành nhân tố quyết ịnh của sự thành bại
- Đạo ức trong hành ộng, lấy hiệu quả thực tế làm
của mọi công việc, phẩm chất mỗi con người. thước o
“Mọi việc thành hay bại, chủ chốt là do cán bộ có thấm nhuần
Đạo ức ặt bên cạnh tài năng, gắn ức với tài, lời nói i ôi
ạo ức cách mạng hay không”. “Cán bộ lấy ạo ức làm cốt cán”.
với hành ộng và hiệu quả trên thực tế:
“Đại a số chiến sĩ CM là người có ạo ức: Cả ời hết lòng hết sức
phục vụ ND, sinh hoạt ngày thường thì làm gương mẫu: gian khổ, chất
“Phải lấy kết quả thiết thực ã góp sức bao nhiêu cho SX
phác, kính trọng của công.... Đạo ức ấy có ảnh hưởng lớn ến sự nghiệp
và lãnh ạo SX mà o ý chí CM của mình. Hãy kiên quyết chống
ổi XH cũ thành XH mới và xây dựng mỹ tục thuần phong”.
bệnh nói suông, thói phô trương hình thức, lối làm việc
“Có ạo ức CM thì khi gặp khó khăn, gian khổ, thất bại, cũng
không nhằm mục ích nâng cao SX”.
không sợ sệt, rụt rè, lùi bước..., khi gặp thuận lợi và thành công vẫn giữ
vững tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn”.
“Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi ảng viên và cán bộ phải
thật sự thẩm nhuần ạo ức CM, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô
tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng áng là người lãnh
ạo, là người ầy tớ thật trung thành của ND”. “Đảng cần phải chăm lo
giáo dục ạo ức CM cho oàn viên và thanh niên, ào tạo họ thành những
người thừa kế xây dựng CNXH vừa “'hồng” vừa “chuyên”21 4 lOMoAR cPSD| 49831834
Mối quan hệ giữa Đạo ức và tài năng:
+ Đạo ức ặt bên cạnh tài năng, gắn ức với tài +
- Đạo ức là thước o lòng cao thượng của con người
Đức và tài phải là những phẩm chất thống nhất:
“Tuy năng lực và công việc của mỗi người khác nhau,
Đạo ức là tiêu chuẩn mục ích hành ộng.
người làm việc to, người làm việc nhỏ; nhưng ai giữ ược
Tài là phương tiện thực hiện mục ích
ạo ức ều là người cao thượng”. Thực hành tốt ạo ức
Vì vậy, con người cần có cả ức và tài, nếu thiếu tài thì làm
cá nhân không chỉ có tác dụng tôn vinh nâng cao giá trị của
việc gì cũng khó, nhưng thiếu ạo ức thì vô dụng, thậm chí có hại.
mình mà còn tạo ra sức mạnh nội sinh giúp ta vượt qua mọi
Đức và tài, hồng và chuyên, phẩm chất và năng lực phải thử thách.
thống nhất làm một. Đạo ức là gốc, là nền tảng, tài năng phải gắn
Hết sức quan tâm giáo dục toàn diện cho các em học sinh,
sinh viên cả “Đức, Trí, Thể, Mỹ”.
chặt và ặt vững trên nền tảng ạo ức. Taøi laø theå hieän cuï theå
Đức bao gồm nếp ăn ở, sinh hoạt hằng ngày, trước hết là
cuûa ñöùc trong hieäu quaû haønh ñoäng
với gia ình, anh em, bạn bè, rộng ra là với quốc gia, dân tộc;
HCM: Dạy cũng như học phải chú trọng cả tài lẫn ức. Đức là
học ể làm việc, làm người, làm cán bộ.
ạo ức CM. Đó là cái gốc, rất quan trọng. Nếu không có ạo ức CM thì có tài cũng vô dụng 24
2. Quan iểm về những chuẩn mực ạo ức CM
b. Đạo ức là nhân tố tạo nên sức hấp ẫn của CNXH
a. Trung với nước, hiếu với dân
- Sức hấp dẫn của CNXH, trước hết là ở những giá trị ạo ức
- Trung với nước, hiếu với dân là phẩm chất ạo ức bao
cao ẹp, ở phẩm chất của những người CS ưu tú, bằng tấm gương
sống và hành ộng của mình, chiến ấu cho lý tưởng XHCN thành
trùm quan trọng nhất, chi phối các phẩm chất khác + Trong khái hiện thực. niệm ạo ức cũ:
“Hiện nay, NDLĐ ta là những người làm chủ nước ta,
“Trung với vua, hiếu với cha mẹ”
....Chúng ta có quyền và có ủ iều kiện ể tự tay mình xây dựng ời
+ Hồ Chí Minh ã tạo nên một cuộc CM sâu sắc với những nội
sống tự do, hạnh phúc cho minh. NDLĐ là những người chủ tập thể dung mới, rộng lớn:
của tất cả những của cải vật chất và VH, ều bình ẳng về quyền lợi và
“Trung với nước, hiếu với dân”
nghĩa vụ. Bởi vậy mọi người ều phải thấm nhuần sâu sắc tư tưởng
“Đạo ức cũ như người ầu ngược xuống ất chân chổng lên
“mình vì mọi người, mọi người vì mình”.
trời. Đạo ức mới như người hai chân ứng vững ược dưới ất, ầu
- Phong trào CS công nhân quốc tế trở thành lực lượng ngửng lên mời”.
quyết ịnh vận mệnh của loài người không chỉ do chiến lược và sách
“Đạo ức, ngày trước thì chỉ trung với vua, hiếu với cha mẹ.
lược thiên tài của CMVS, mà còn do phẩm chất ạo ức cao quý làm
Ngày nay, thời ại mới, ạo ức cũng phải mới. Phải trung với nước.
cho CNCS trở thành một sức mạnh vô ịch. 25
Phải hiếu với toàn dân, với ồng bào”. 26 Trung với nước
Trung thành với sự nghiệp dựng nước và giữ nước.
Trung với nước là phải yêu nước, tuyệt ối trung thành với Tổ Hiếu với dân
quốc, suốt ời phấn ấu cho Đảng, cho cách mạng, phải làm cho “dân Phải thương dân, tin giàu, nước mạnh”
dân, thân dân, học hỏi dân, lấy trí
“Bao nhiêu lợi ích ều vì dân... Bao nhiêu quyền hạn ều của
dân... Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng ều ở nơi dân”. Đảng
tuệ ở dân, kính trọng dân, lấy dân làm gốc
và Chính phủ là “ ầy tớ nhân dân" chứ không phải “quan nhân dân
“hết lòng hét sức phục vụ nhân dân. Phải yêu kính
ể è ầu cưỡi cổ nhân dân “Phải luôn luôn nâng cao chí khí cách
nhân dân. Phải thật sự tôn trọng quyền làm chủ của ND.
mạng “trung với nước, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn
Tuyệt ối không ược lên mặt “quan cách mạng” ra lệnh ra oai"
thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng ánh thắng”.
Luận iểm ó của Hồ Chí Minh vừa là lời kêu gọi hành ộng,
vừa là ịnh hướng chính trị - ạo ức cho mỗi người Việt Nam không
chỉ trong cuộc ấu tranh cách mạng trước ây, hôm
nay, mà còn lâu dài về sau nữa. 27 28 5 lOMoAR cPSD| 49831834
b. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư
Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là nội dung cốt
Cần, kiệm, liêm, chính là phẩm chất của con người, nhất là
lõi của ạo ức cách mạng, ó là phẩm chất ạo ức gắn liền với người CM
hoạt ộng hằng ngày của mỗi người, là một biểu hiện cụ thể
của phẩm chất “trung với nước, hiếu với dân”. * Cần tức là:
“Bọn phong kiến ngày xưa nêu ra cần, kiệm, liêm,
chính, nhưng không bao giờ làm mà lại bắt ND phải tuân theo
+ Lao ộng siêng năng; chăm chỉ, cố gắng dẻo dại
ể phụng sự quyền lợi cho chúng. Ngày nay ta ề ra cần, kiệm,
+ Lao ộng có kế hoạch, sáng tạo, có năng suất cao
liêm, chính cho cán bộ thực hiện làm gương cho ND theo ể
+ Lao ộng với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười
lợi cho nước cho dân”.
biếng... Phải thấy rõ, "Lao ộng là nghĩa vụ thiêng liêng, là
“Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” cũng là những
nguồn sống, nguồn hạnh phức của chúng ta”.
khái niệm cũ trong ạo ức truyền thống dân tộc, ược HCM lọc
bỏ những nội dung không phù hợp và ưa vào những nội
dung mới áp ứng yêu cầu của cách mạng. 29 30 * Kiệm tức là:
+ Tiết kiệm, không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi”. * Liêm tức là:
+ Tiết kiệm sức lao ộng, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền
+ Trong sạch, liêm khiết, “luôn luôn tôn trọng giữ gìn
của của dân, của nước, của bản thân mình; không phô của công, của dân”
trương hình thức, không liên hoan chè chén lu bù.
+ Không tham lam “ không tham ịa vị. Không tham tiền
+ “Tiết kiệm không phải là bủn xỉn. Khi không nên tiêu
tài. Không tham sung sướng. Không ham người tâng bốc
xài thì một ồng xu cũng không nên tiêu. Khi có việc Đảng làm,
mình. Vì vậy mà quang minh chính ại, không bao giờ hủ hóa.
việc ích lợi cho ồng bào, cho Tổ quốc, thì dù bao nhiêu ồng,
Chỉ có một thứ ham là ham học, ham làm, ham tiến bộ”.
tốn bao nhiêu của, cũng vui lòng. Như thế mới úng là kiệm.
“Chữ Liêm phải i ối với chữ Kiệm. Cũng như chữ Kiệm
Việc áng tiêu mà không tiêu, là bủn xỉn, chứ không phải là
phải i với chữ cần. Có Kiệm mới Liêm ược”.
kiệm. Tiết kiệm phải kiên quyết không xa xỉ”
“Cần với kiệm, phải i ôi với nhau, như hai chân của con
người”. “Phải cần kiệm xây dựng nước nhà”. 31 32
Cần, kiệm, liêm, chính: có mối quan hệ chặt chẽ với nhau: * Chính nghĩa là:
Cần mà không kiệm như một chiếc thùng không áy
+ Không tà, nghĩa là thẳng thắn, ứng ắn. Điều gì không ứng
Kiệm không cần thì lấy gì mà kiệm
ắn, thẳng thắn, tức là tà”.
Liêm là gốc rễ của chính
+ Chính ược thể hiện rõ trong ba mối quan hệ:
Cần, kiệm, liêm, chính: là bốn ức tính cơ
“Đối với mình - Chớ tự kiêu, tự ại”
bản cần thiết của con người, là thước o bản chất người của một
“Đối với người.... Chớ nịnh hót người trên. Chớ xem khinh
con người ể “ làm người, làm việc, làm cán bộ, phụng sự oàn thể,
người dưới. Thái ộ phải chân thành, khiêm tốn,... Phải thực hành
giai cấp, nhân dân, tổ quốc và nhân loại” chữ Bác – Ái”
Để trở thành người có phẩm chất ạo ức tốt, phải hội ủ các yếu
“Đối với việc: Phải ể công việc nước lên trên, trước việc tư,
tố cần, kiệm, liêm chính:
việc nhà”; “việc thiện thì dù nhỏ mấy cũng làm. Việc ác thì dù nhỏ
Trời có bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông mấy cũng tránh”.
Đất có bốn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc
Cần, kiệm, liêm, chính có quan hệ chặt chẽ với nhau, ai cũng
Người có bốn ức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính
phải thực hiện, song cán bộ, ảng viên phải là người thực hành trước
Thiếu một mùa thì không thành trời
ể làm kiểu mẫu cho dân, nếu không giữ úng cần, kiệm, liêm, chính
Thiếu một phương thì không thành ất
thì dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu mọt củadân
Thiếu một ức thì không thành người. 34 33 6 lOMoAR cPSD| 49831834 * Chí công vô tư là:
+ Hoàn toàn vì lợi ích chung, không vì tư lợi
+ Hết sức công bằng, không chút thiên tự, thiên vị,
công tâm, luôn ặt lợi ích của Đảng, của nhân dân, của dân
tộc lên trên hết, trước hết; chỉ biết vì Đảng, vì dân tộc, “lo
Cần, kiệm, liêm, chính là iều kiện ể phát triển của ất nước
trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”
Hồ Chí Minh quan niệm: Một dân tộc biết cần, kiệm,
+ Chống chủ nghĩa cá nhân.“Đem lòng chí công vô tư
biết liêm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh
thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ. Cần, kiệm, liêm
mà ối với người, với việc”“khi làm bất cứ việc gì cũng ừng
chính còn là nền tảng của ời sống mới của các phong trào
nghĩ ến mình trước,... khi hưởng thụ thì mình nên i sau”. thi ua yêu nước
Chí công vô tư về thực chất là sự tiếp nối cần, kiệm,
liêm, chính. “Trước nhất là cán bộ các cơ quan, các oàn thể,
cấp cao thì quyền to, cấp thấp thì quyền nhỏ. Dù to hay nhỏ,
có quyền mà thiếu lương tâm là có dịp ục khoét, có dịp ăn
của út, có dịp “dĩ công vi tư”. Vì vậy, cán bộ phải thực hành 35 36
chữ Liêm trước, ể làm kiểu mẫu cho dân”.
* Tình thương yêu con người theo HCM phải ược xây dựng
trên lập trường của GCCN, thể hiện trong các mối quan hệ hằng
ngày với bạn bè, ồng chí, anh em, phải ược thể hiện ở hành ộng cụ
c. Thương yêu con người, sống có tình có nghĩa thể thiết thực.
Tình thương yêu òi hỏi mỗi người:
* Tình thương yêu con người là một những phẩm chất
- Phải chặt chẽ và nghiêm khắc với mình, rộng rãi, ộ lượng ạo ức cao ẹp nhất:
và giàu lòng vị tha ối với người khác;
- Phải có thái ộ tôn trọng quyền của con người, tạo iều kiện
- Người cách mạng là người giàu tình cảm, có tình cảm
cho con người phát huy tài năng, nâng con người lên, kể cả những
cách mạng mới i làm cách mạng.
người nhất thời lầm lạc, chứ không phải là thái ộ “dĩ hòa vi quý”,
- Tình yêu thương con người là tình cảm nhân ái sâu
không phải hạ thấp, càng không phải vùi dập con người
sắc, rộng lớn, trước hết dành cho những người nghèo khổ,
HCM truyền lại cho chúng ta một ạo lý làm người là phải biết
những người bị mất quyền, những người bị áp bức, bị bóc lột
yêu thương và sống với nhau có tình có nghĩa. “hiểu CNMLN là phải
không phân biệt màu da, dân tộc.
sống với nhau có tình có nghĩa. Nếu thuộc bao nhiêu sách mà sống
không có tình có nghĩa thì sao gọi là hiểu CNMLN ược”. Trong Di
chúc, Người viết: “Đầu tiên là công việc ối với con người,... Phải có
tình ồng chí thương yêu lẫn nhau”. 38 37
* Có tinh thần quốc tế trong sáng:
TT HCM là sự thống nhất, hòa quyện giữa CNYN chân
Tình thương người, yêu ồng loại, yêu ồng bào, yêu ất
chính với CNQT trong sáng. CNQT là một trong những ặc
nước mình là tư tưởng lớn, là mục tiêu phấn ấu của HCM, ã
iểm quan trọng nhất của ạo ức CSCN. Nó bắt nguồn từ bản
ược thể hiện ở sự ham muốn tột bậc của Người là “làm sao
chất quốc tế của GCCN và của CNXH.
cho nước ta ược hoàn toàn ộc lập, dân ta ược hoàn toàn tự
CNQT trong TT HCM rộng lớn và sâu sắc:
do, ồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng ược học
Đó là sự tôn trọng, hiểu biết, thương yêu và oàn kết với hành”.
GCVS thế giới, các DT, ND các nước, những người tiến bộ
Đây là yếu tố cốt lõi ầu tiền tạo nên nền tảng tư tưởng toàn cầu
ạo ức Hồ Chí Minh. Đó cũng là lý tưởng chính trị, lý tưởng ạo
Chống mọi sự chia rẽ, hằn thù, bất bình ẳng và sự phân
ức và là lý tưởng nhân văn của Người.
biệt chủng tộc, chủ nghĩa DT hẹp hòi, sôvanh, biệt lập và chủ
nghĩa bành trướng bá quyền… 40 39 7 lOMoAR cPSD| 49831834
d. Tinh thần quốc tế trong sáng
Đoàn kết quốc tế của HCM theo tinh thần quốc tế trong sáng:
CNQT là một trong những phẩm chất quan trọng nhất của ạo
“Quan sơn muôn dặm một nhà,
ức CSCN. Điều này bắt nguồn từ bản chất của GCCN, nhằm vào mối
Bốn phương vô sản ều là anh em!”
quan hệ rộng lớn vượt ra khỏi giới hạn quốc gia dân tộc. HCM là
Trong suốt cuộc ời hoạt ộng cách mạng, HCM ã dày công
tượng trưng cao ẹp của CNYN chân chính kết hợp nhuần nhuyễn
xây ắp tinh thần oàn kết hữu nghị giữa NDVN và ND thế giới, ã tạo với CNQTVS
ra một kiểu quan hệ quốc tế mới: ối thoại thay cho ối ầu, nhằm
Nội dung CNQT trong TT HCM rất rộng lớn và sâu sắc:
kiến tạo một nền văn hóa hòa bình cho nhân loại; ó là di sản thời ại
- Tôn trọng, hiểu biết, thương yêu và oàn kết với GCVS toàn
vô giá của Người về hòa bình, hữu nghị, hợp tác phát triển giữa các
thế giới, với các DT bị áp bức, với tất cả các DT và ND các nước, với dân tộc.
những người tiến bộ trên toàn cầu
- Chống lại mọi sự chia rẽ, hận thù, bất bình ẳng và phân
biệt chủng tộc; chống lại chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, sôvanh, biệt lập
và chủ nghĩa bành trướng bá quyền
- Tăng cường oàn kết và hợp tác quốc tế, ra sức ủng hộ và
giúp ỡ các cuộc ấu tranh của ND các nước vì hòa bình, ộc lập dân
tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
3 Quan iểm về những nguyên tắc xây
Nêu gương ạo ức, nói i ôi với làm là một nét ẹp của văn
dựng ạo ức CM * Nói i ôi với làm, phải nêu gương hóa phương Đông. về ạo ức
HCM chỉ ra rằng: "Nói chung thì các dân tộc phương
Nói phải i ôi với làm, phải nêu gương về ạo ức vì:
Đông ều giàu tình cảm, và ối với họ một tấm gương sống còn
Đạo ức CM là ạo ức luôn ược nhận thức và giải quyết trên lập
có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền“
trường của GCCN, phục vụ lợi ích của CM. Điều này phân biệt một cách
Chú trọng " ạo làm gương“, ở âu cũng có người tốt, việc
rạch ròi với thói ạo ức giả, ạo ức của giai cấp bóc lột với những ặc
tốt, giai oạn CM nào cũng cần có nhiều tấm gương, trong
trưng bản chất là nói nhiều, làm ít, nói mà không làm, nói một ằng, làm
chiến ấu, lao ộng, học tập, cuộc sống ời thường trong gia ình,
một nẻo, em lại lợi ích không phải cho quần chúng nhân dân lao ộng,
mà cho thiểu số những kẻ bóc lột.
ngoài xã hội... Việc bồi dưỡng, nêu gương "người tốt, việc
tốt" là rất quan trọng và cần thiết, không ược xem thường.
Chống thói ạo ức giả. Trong cán bộ, ảng viên vẫn còn tồn tại hiện
tượng nói không i ôi với làm. Điều này sẽ dẫn tới nguy cơ làm mất lòng
Không nhận thức ược iều ó là "chỉ thấy ngọn mà quên mất
tin của dân ối với Đảng và chế ộ mới. HCM ã nói tới những kẻ "vác mặt gốc".
làm quan CM". "Miệng thì nói dân chủ, nhưng làm việc thì họ theo lối
Xây dựng ạo ức mới, nêu gương ạo ức phải rất chú trọng
"quan" chủ. Miệng thì nói "phụng sự quần chúng", nhưng họ làm trái
tính chất phổ biến, rộng khắp, vững chắc của toàn XH và
ngược với lợi ích quần chúng, trái ngược với
phương châm và chính sách của Đảng và Chính phủ". 43
những hạt nhân "người tốt, việc tốt" tiêu biểu. 44 b. Xây i ôi với chống * Xây:
- Nội dung xây là: xây dựng các giá trị, các chuẩn mực
Thứ hai: phải có ý thức tự giác trau dồi ạo ức CM. ạo ức mới
Bản thân sự tự giác cũng là phẩm chất ạo ức quý ối với
- Biện pháp xây dựng ạo ức mới, ạo ức CM: Thứ nhất:
từng người và tổ chức.
tiến hành giáo dục những phẩm chất, những chuẩn mực ạo
Điều này càng cần thiết và có ý nghĩa to lớn ối với Đảng
ức mới. Việc giáo dục ạo ức mới phải ược tiến hành phù hợp
và mỗi cán bộ, ảng viên. Bởi vì: "Một Đảng mà giấu giếm
với từng giai oạn CM, phù hợp với từng lứa tuổi ngành nghề,
khuyết iểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan
giai cấp, tầng lớp và trong từng môi trường khác nhau; phải
thừa nhận khuyết iểm của mình, vạch rõ những cái ó, vì âu
khơi dậy ược ý thức ạo ức lành mạnh ở mỗi người.
mà có khuyết iểm ó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết iểm ó,
“Mỗi con người ều có thiện và ác ở trong lòng. Ta phải
rồi tìm mọi cách ể sửa chữa khuyết iểm
biết làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như
ó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân
hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần i, ó là thái ộ của chính". người cách mạng” 45 46 8 lOMoAR cPSD| 49831834 * Chống:
- Nội dung chống là: chống các biểu hiện, các hành vi
vô ạo ức, suy thoái ạo ức.
- Con ường tiến lên CNXH là cuộc ấu tranh lâu dài, gian
- Biện pháp chống là: phải loạị trừ chủ nghĩa cá nhân:
khổ, cuộc chiến ấu khổng lồ. Trong cuộc chiến ấu ó, có
+ Phải phát hiện sớm, phải tuyên truyền, vận ộng hình
nhiều kẻ ịch nhưng thường có ba loại:
thành phong trào quần chúng rộng rãi ấu tranh cho sự lành
+ CNTB và bọn ế quốc là kẻ ịch rất nguy hiểm
mạnh, trong sạch về ạo ức. “do cá nhân chủ nghĩa mà phạm
+ Thói quen và truyền thống lạc hậu cũng là kẻ ịch to,
nhiều sai lầm... Phải kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân,
nó ngấm ngầm ngăn trở cách mạng tiến bộ
nâng cao ạo ức cách mạng, bồi dưỡng tư tưởng tập thể, tinh
+ Chủ nghĩa cá nhân, là bạn ồng minh của hai kẻ ịch kia
thần oàn kết tính tổ chức và tính kỷ luật”. Người lưu ý: “Đấu
tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là “giày xéo lên lợi
"ạo ức cách mạng là vô luận trong hoàn cảnh nào, cũng ích cá nhân””.
phải quyết tâm ấu tranh, chống mọi kẻ ịch, luôn luôn cảnh
giác, sẵn sàng chiến ấu, quyết không chịu khuất phục, không
+ Phải chú trọng kết hợp giáo dục ạo ức với tăng
chịu cúi ầu. Có như thế mới thắng ược ịch và thực hiện ược
cường tính nghiêm minh của pháp luật. nhiệm vụ cách mạng". 47 48 * Xây i ôi với chống
* Phải tu dưỡng ạo ức suốt ời
- Trong ời sống, những hiện tượng tốt - xấu, úng - sai, cái ạo
- Đây là một truyền thống tốt ẹp của dân tộc và văn hóa
ức và cái vô ạo ức thường an xen nhau, ối chọi nhau thông qua phương Đông.
hành vi của những con người khác nhau, thậm chí trong mỗi con
HCM ã nói về ưu iểm của Khổng Tử là "vấn ề tu dưỡng
người. “Không có ai cái gì cũng tốt, cái gì cũng hay”. Xây phải i ối
ạo ức cá nhân". Quan iểm của Khổng Tử là "chính tâm, tu
với chống, muốn xây phải chống, chống nhằm mục ích xây, lấy xây
thân". Có "tu thân" mới làm ược những việc lớn khác như làm chính.
"trị quốc, bình thiên hạ".
- Xây i ôi với chống phải tạo thành phong trào quần chúng
rộng rãi. HCM: Để chống lại những gì ã cũ kỹ, hư hỏng và tạo ra
HCM nói: "Chúng ta phải nhớ câu "Chính tâm, tu thân"
những cái mới mẻ tốt tươi, cần phải ộng viên toàn dân, tổ chức và
ể "trị quốc bình thiên hạ". Chính tâm tu thân tức là cải tạo.
giáo dục toàn dân, dựa vào lực lượng vĩ ại của toàn dân.
Cải tạo cũng phải trường kỳ gian khổ, vì ó là một cuộc cách
Trong lãnh ạo CM, HCM luôn phát ộng phong trào quần
mạng trong bản thân của mỗi người. Bồi dưỡng tư tưởng
chúng rộng rãi và em lại những hiệu quả thiết thực, cuộc vận ộng
mới ể ánh thắng tư tưởng cũ, oạn tuyệt với con người cũ ể
"3 xây, 3 chống": nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý
trở thành con người mới không phải là một việc
kinh tế - tài chính, cải tiến kỹ thuật, chống tham ô, lãng
dễ dàng... Dù khó khăn gian khổ, nhưng muốn cải tạo thì 49 nhất ịnh thành công". 50 phí, quan liêu.
- Đạo ức cách mạng thể hiện trong hành ộng của người -
Cái ác luôn ẩn nấp trong mỗi người. Vì vậy, không ược
Việt Nam yêu nước vì ộc lập tự do của dân tộc, hạnh phúc của sao nhãng việc tu dưỡng, mà phải rèn luyện suốt ời, bền bỉ.
nhân dân. Vì vậy, việc rèn luyện, tu dưỡng bền bỉ suốt ời phải
Đặc biệt trong thời kỳ hòa bình, khi con người ã có ít quyền
như công việc rửa mặt hàng ngày là một trong những yêu cầu
hạn, nếu không ý thức sâu sắc iều này, dễ bị tha hóa, biến
có ý nghĩa quan trọng hàng ầu. chất.
"Đạo ức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do -
Đạo ức cách mạng là nhằm giải phóng và em lại hạnh
ấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. phúc, tự do cho con người, ó là ạo ức của những con người
Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng
ược giải phóng. Vì vậy, tu dưỡng ạo ức phải gắn liền với hoạt
trong. Có gì sung sướng vẻ vang hơn là trau dồi ạo ức cách
ộng thực tiễn, trên tinh thần tự giác, tự nguyện, dựa vào
mạng ể góp phần xứng áng vào sự nghiệp xây dựng CNXH và
lương tâm và trách nhiệm của mỗi người. Chỉ có như vậy thì giải phóng loài người"
việc tu dưỡng mới có kết quả trong mọi môi trường, mọi mối
Vì vậy, Người òi hỏi "gian nan rèn luyện mới thành công". quan hệ, mọi ịa bàn, mọi hoàn cảnh.
"Kiên trì và nhẫn nại... Không nao núng tinh thần". 51 52 9 lOMoAR cPSD| 49831834
III. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON NGƯỜI
1. Quan niệm HCM về Con người
2. Quan iểm của HCM về vai trò của con người
* Con người ược nhìn nhận như một chỉnh thể a chiều -
Con người như một chỉnh thể thống nhất về tâm
* Con người là mục tiêu của cách mạng:
lực, thể lực và các hoạt ộng của con người -
Con người trong sự thống nhất của 2 mặt ối lập
Cụ thể hóa trong ba giai oạn cách mạng (GPDT- xây
* Con người cụ thể, lịch sử, mang tính xã hội.
dựng chế ộ dân chủ ND- tiến dần lên XHCN) nhằm: - Khái niệm con người
- Giải phóng xã hội: ưa XH phát triển thành một XH -
Trong các mối quan hệ:XH, GC, giới tính, nghề
không có chế ộ người bóc lột người, một XH có nền SX phát
nghiệp; trong khối thống nhất của cộng ồng DT, QT
triển cao và bền vững, VH tiên tiến, mọi người là chủ và làm
* Bản chất con người mang tính xã hội
chủ xã hội, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, một XH văn -
Trong lao ộng con người xác lập các mối quan hệ
minh, tiến bộ. XH ó phát triển cao nhất là XHCS, giai oạn ầu là
giữa người với người XHXHCN. -
Con người là sự tổng hợp các quan hệ XH 53 54
2. Quan iểm của HCM về vai trò của con người
2. Quan iểm của HCM về vai trò của con người
* Con người là mục tiêu của cách mạng:
* Con người là mục tiêu của cách mạng:
Cụ thể hóa trong ba giai oạn cách mạng (GPDT- xây
Cụ thể hóa trong ba giai oạn cách mạng (GPDT- xây dựng chế
dựng chế ộ dân chủ ND- tiến dần lên XHCN) nhằm:
ộ dân chủ ND- tiến dần lên XHCN) nhằm: - Giải phóng xã hội - - Giải phóng xã hội Giải phóng giai cấp:
- Giải phóng giai cấp - Giải phóng con
+ Xóa bỏ sự áp bức, bóc lột của giai cấp này ối với giai cấp người là:
khác; xóa bỏ sự bất công, bất bình ẳng xã hội
+ Xóa bỏ tình trạng áp bốc, bóc lột, nô dịch con người
+ Xóa bỏ nền tảng KT-XH ẻ ra sự bóc lột giai cấp
+ Xóa bỏ các iều kiện XH làm tha hóa con người, làm cho mọi
+ Thủ tiêu sự khác biệt GC, các iều kiện dẫn ến sự phân chia
người ược hưởng tự do, hạnh phúc, có iều kiện phát huy khả năng
XH thành GC và xác lập một XH không có GC
sáng tạo làm chủ XH làm chủ tự nhiên,làm chủ bản thân, phát triển
+ Con người trong giải phóng XH là các giai cấp cần lao,
toàn diện theo úng bản chất tốt ẹp của con người.
trước hết là GCCN và GCND. Phạm vi thế giới là giải phóng
+ Con người trong giải phóng con người là cá nhân mỗi con GCVS và NDLĐ các nước.
người. Phạm vi thế giới là giải phóng loài người. 56 55
* Con người là ộng lực của cách mạng:
- Con người là vốn quý nhất, ộng lực, nhân tố quyết ịnh
2. Quan iểm của HCM về vai trò của con người
thành công của sự nghiệp cách mạng:
“mọi việc ều do người làm ra”
* Con người là mục tiêu của cách mạng:
“trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân, trong thế giới
Cụ thể hóa trong ba giai oạn cách mạng (GPDT- xây
không gì mạnh bằng sức mạnh oàn kết của nhân dân”.
dựng chế ộ dân chủ ND- tiến dần lên XHCN) nhằm: “Ý dân là ý trời”
Các “giải phóng”: Giải phóng xã hội. Giải phóng giai
“Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng
cấp. Giải phóng con người: xong”
- Kết hợp chặt chẽ với nhan, giải phóng dân tộc ã có
- Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. ND là người sáng
một phần giải phóng xã hội và giải phóng con người
tạo chân chính ra lịch sử thông qua các hoạt ộng thực tiễn cơ bản
nhất như lao ộng sản xuất, ấu tranh chính trị - xã hội, sáng tạo ra
- Nối tiếp nhau, giải phóng dân tộc mở ường cho giải các giá trị văn hoá.
phóng xã hội, giải phóng giai cấp và giải phóng con người
- Nhân dân là lực lượng, trí tuệ, quyền hành, lòng tốt, niềm
tin, ó chính là gốc, ộng lực cách mạng 58 57 10 lOMoAR cPSD| 49831834
3. Quan iểm của HCM về xây dựng con người * Ý
nghĩa của việc xây dựng con người. -
“Vì lợi ích trăm năm thì phải “trồng người”.
Xây dựng con người là yêu cầu khách quan của sự nghiệp CM, vừa -
"Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước kết cần
cấp bách vừa lâu dài, có ý nghĩa chiến lược, là một trọng tâm, bộ phận hợp
phải có những con người xã hội chủ nghĩa”.
thành của chiến lược phát triển ất nước, có mối quan hệ chặt chẽ với
nhiệm vụ xây dựng CT, KT, VH, XH:
+ CNXH sẽ tạo ra những con người XHCN, con người XHCN là
- “Vì lợi ích trăm năm thì phải “trồng người”:
ộng lực xây dựng CNXH. Không phải chờ cho kinh tế, văn hóa phát
triển cao rồi mới xây dựng con người XHCN; cũng không phải xây
+ “Trồng người” là công việc lâu dài, gian khổ, vừa vì lợi ích trước
dựng xong những con người XHCN rồi mới xây dựng CNXH
mắt vừa vì lợi ích lâu dài, là công việc của VH giáo dục.
+ “Trồng người” phải ược tiến hành thường xuyên trong suốt tiến
+ Việc xây dựng con người XHCN ược ặt ra ngay từ ầu và phải
trình i lên CNXH và phải ạt ược những kết quả cụ thể trong từng giai oạn
ược quan tâm trong suốt tiến trình xây dựng CNXH. “Trước hết cần
CM. Phải tiến hành bền bỉ, thường xuyên trong suốt cuộc ời mỗi người, với
phải có những con người XHCN” cần ược hiểu trước hết cần có
ý nghĩa vừa là quyền lợi vừa là trách nhiệm của cá nhân
những con người với những nét tiêu biểu của XH XHCN như: lý
+ Nhiệm vụ “trồng người” phải tiến hành song song với nhiệm vụ
tưởng, ạo ức, lối sống, tác phong XHCN. Đó là những con người i
phát triển LLSX, QHSX XHCN. Công việc “trồng người” là trách nhiệm của
trước, làm gương lôi cuốn người khác theo con ường XHCN. 60
Đảng, Nhà nước, các oàn thể CT-XH kết hợp với tính tích cực, chủ ộng của từng người.
* Nội dung xây dựng con người:
- Xây dựng con người toàn diện vừa “hồng” vừa “chuyên”.
Đó là những con người có mục ích và lối sống cao ẹp, có bản lĩnh
chính trị vững vàng, những con người của chủ nghĩa xã hội, có tư
* Phương pháp xây dựng con người.
tưởng, tác phong và ạo ức XHCN và năng lực làm chủ. Xây dựng con
- Mỗi người tự rèn luyện, tu dưỡng ý thức, kết hợp
người toàn diện với những khía cạnh chủ yếu sau:
chặt chẽ với xây dựng cơ chế, tính khoa học của bộ máy và
- Có ý thức làm chủ, tinh thần tập thể xã hội chủ nghĩa và tư
tạo dựng nền dân chủ.
tưởng “mình vì mọi người, mọi nguời vì mình”.
- Biện pháp giáo dục có một vị trí quan trọng:
- Cần kiệm xây dựng ất nươc, hăng hái bảo vệ Tổ quốc.
“hiền, giữ của con người không phải là tính sẵn. Phần
- Có lòng yêu nước nông nàn, tinh thần quốc tế trong sáng.
nhiều do giáo dục mà nên”
- Có phương pháp làm việc khoa học, phong cách quần
chúng, dân chủ, nêu gương.
- Chú trọng vai trò của tổ chức Đảng, chính quyền, oàn -
thể quần chúng. Thông qua các phong trào cách mạng như
HCM, ặc biệt quan tâm ến việc nâng cao ạo ức cách mạng,
quét sạch chủ nghĩa cá nhân; bồi dưỡng về năng lực trí tuệ, trình ộ
“Thi ua yêu nước”, “Người tốt việc tốt”. Đặc biệt phải dựa
LLCT, VH, KH-KT, chuyên môn nghiệp vụ, ngoại ngữ,
vào quần chúng theo quan iểm “dựa vào ý kiến của dân
chúng mà sửa chữa cán bộ và tổ chức của ta”. 61 sức khỏe. 62
IV. XÂY DỰNG VĂN HÓA, ĐẠO ĐỨC, CON
NGƯỜI VIỆT NAM HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
1. Xây dựng và phát triển văn hóa, con người
2. Về xây dựng ạo ức cách mạng 63 11