Cơ cấu quy phạm pháp luật- Lý thuyết Pháp luật đại cương | Đại học Nội Vụ Hà Nội

lOMoAR cPSD| 45740413
1. Khái niệm quy phạm pháp luật:
- Quy ph m pháp lu t là m t lo i quy ph m xã h i, vì v y cũng nh các quy ph m xã h i ạ ậ ộ ạ ạ
ộ ậ ư ạ ộ khác nó là quy tắắc x s c a con ngử ự ủ ười. Quy ph m pháp lu t luôn là khuôn
mẫẫu cho ạ ậ hành vi c a con ngủ ười, nó ch dẫẫn cho con ngỉ ười cách x s (đử ự ược làm
gì, không được làm gì, ho c ph i làm gì, làm nh thếắ nào) frong nh ng hoàn c nh, điếều ki
n nhẫắt đ nh.ặ ả ư ữ ả ệ ị
- Quy ph m pháp lu t đạ ậ ược ban hành không ph i cho m t t ch c hay cá nhẫn cả ộ ổ ứ ụ th
màể cho tẫắt c các t ch c và cá nhẫn tham gia quan h xã h i mà nó điếều ch nh. M i tả ổ ứ
ệ ộ ỉ ọ ổ ch c, cá nhẫn vào nh ng hoàn c nh, điếều ki n mà quy ph m pháp lu t đã quy đ
nhứ ở ữ ả ệ ạ ậ ị đếều ph i th c hi n hành vi thôắng nhẫắt nh nhau. Tính chẫắt chung c a
quy ph m phápả ự ệ ư ủ ạ lu t còn th hi n chôẫ nó đậ ể ệ ở ược đ t ra không ph i ch đ điếều
ch nh m t quan h xã h iặ ả ỉ ể ỉ ộ ệ ộ c th mà đ điếều ch nh m t quan h xã h i chung, nghĩa
là, t ng quan h xã h i c thụ ể ể ỉ ộ ệ ộ ừ ệ ộ ụ ể bến c nh nh ng đi m chung thì cũng có rẫắt
nhiếều nh ng đi m riếng bi t, nh ng quyạ ữ ể ữ ể ệ ư ph m pháp lu t đã thôắng nhẫắt tẫắt
c chúng l i và thiếắt l p ra quy tắắc x s có tnh chẫắtạ ậ ả ạ ậ ử ự chung cho tẫắt c nh ng ch
th tham gia quan h xã h i chung đó.ả ữ ủ ể ệ ộ
- Quy ph m pháp lu t là kếắt qu ho t đ ng có lí chí và ý chí c a con ngạ ậ ả ạ ộ ủ ười. Quy ph m pháp
lu tạ ậ không hình thành m t cách t nhiến mà nó ph thu c vào ý chí nhà nộ ự ụ ộ ước, ý chí c a nh
ngủ ữ ngườ ại t o ra nó.
- - Quy ph m pháp lu t có th tác đ ng rẫắt nhiếều lẫền và trong th i gian t ong đôắi dài choạ
ậ ể ộ ờ ư đếắn khi nó b thay đ i, ho c b mẫắt hi u l c. Nó đị ổ ặ ị ệ ự ược s d ng trong tẫắt c
m i trử ụ ả ọ ường h p khi xuẫắt hi n nh ng hoàn c nh, điếều ki n đã đợ ệ ữ ả ệ ược d li u.ự ệ
2. Cơ cấu quy phạm pháp luật:
- Vếề nguyến tắắc, môẫi quy ph m pháp lu t có ba b ph n là gi đ nh, quy đ nh và chếắ tài.ạ ậ
ộ ậ ả ị ị Trong đó:
- Gi đ nh là phẫền xác đ nh ch th tham gia quan h pháp lu t và nhả ị ị ủ ể ệ ậ ững hoàn c nh,
điếềuả ki n mà ch th g p ph i trong th c tếẫn;ệ ủ ể ặ ả ự
- Quy đ nh là phẫền xác đ nh ch th ph i làm gì khi g p ph i hoàn c nh, điếều ki n đã nếuị ị ủ ể
ả ặ ả ả ệ trong phẫền gi đ nh (đả ị ược m t quyếền, ph i làm m t nghĩa v , ph i tránh các x s
bộ ả ộ ụ ả ử ự ị cẫắm); lOMoAR cPSD| 45740413
- Chếắ tài là phẫền nếu rõ bi n pháp, hình th c x lí c a nhà nệ ứ ử ủ ước đôắi v i ngớ ười đã
x sử ự không đúng v i quy đ nh, h u qu mà ngớ ị ậ ả ười đó ph i gánh ch uả ị .
2.1. Giả định của QPPL:
- Gi đ nh là b ph n c a quy ph m pháp lu t nếu lến nh ng tnh huôắng (hoàn c nh, điếềuả ị ộ ậ
ủ ạ ậ ữ ả ki n) có th x y ra trong đ i sôắng xã h i mà quy ph m pháp lu t sẽẫ tác đ ng đôắi v
iệ ể ả ờ ộ ạ ậ ộ ớ nh ng ch th (t ch c, cá nhẫn) nhẫắt đ nh, nói cách khác gi đ nh nếu lến ph
m vi tácữ ủ ể ổ ứ ị ả ị ạ
đ ng c a quy ph m pháp lu t đôắi v i cá nhẫn hay t ch c nào, trong nh ng hoàn c nh,ộ ủ ạ ậ
ớ ổ ứ ữ ả điếều ki n nào.ệ
- Nh ng tnh huôắng (hoàn c nh, điếều ki n) đữ ả ệ ược nếu ra trong b ph n gi độ ậ ả ịnh c a
quyủ ph m pháp lu t là vô cùng phong phú. vếề hoàn c nh có th là nh ng s ki n: liến quanạ
ậ ả ể ữ ự ệ đếắn hành vi c a con ngủ ười (tham gia giao thông, côắ ý gẫy thương tch cho
người khác...); liến quan đếắn s biếắn (thiến tai, s sinh, t ...); liến quan đếắn th i gian (ph
m vi vếề th iự ự ử ờ ạ ờ gian nh trư ước hay sau cách m ng...); liến quan đếắn không gian
(ph m vi lãnh th nhạ ạ ổ ư miếền núi hay đôềng bắềng...)... vếề điếều ki n có th là: điếều
ki n vếề th i gian (trệ ể ệ ờ ước, trong ho c sau m t kho ng th i gian nào đó nh trong th i
gian b o hành s n ph m...); điếềuặ ộ ả ờ ư ờ ả ả ẩ ki n vếề không gian (đ a đi m x y ra s ki n
nh n i t i ph m x y ra...); điếều ki n vếề chệ ị ể ả ự ệ ư ơ ộ ạ ả ệ ủ th (đ tu i, gi i tnh, dẫn t c,
tôn giáo, quôắc t ch ho c nh ng đ c tnh cá nhẫn khácể ộ ổ ớ ộ ị ặ ữ ặ như tàn t t, ôắm đau,
tr ng thái thẫền kinh...) và rẫắt nhiếều nh ng điếều ki n khác nhậ ạ ữ ệ ư không n i nơ ương
t a, điếều ki n c u giúp ngự ệ ứ ười khác khi h đang b nguy hi m đếắn tnhọ ị ể m ng..., tuỳ
thẽo hoàn c nh mà nhà nạ ả ước quy đ nh vếề điếều ki n đôắi v i ch th . Nh ngị ệ ớ ủ ể ữ
hoàn c nh, điếều ki n đả ệ ược d li u trong b ph n gi đ nh c a quy ph m pháp lu t làự ệ ộ ậ
ả ị ủ ạ ậ nh ng tnh huôắng đã, đang ho c sẽẫ x y ra trong cu c sôắng. Chúng có th đữ ặ ả ộ
ể ược nếu m tộ cách khái quát, nh ng cũng có th đữ ể ược nếu m t cách tộ ương đôắi chi
tếắt. Tuy nhiến, tẫắt c chúng đếều cẫền ph i là nh ng tnh huôắng có tnh ph biếắn, đi n hình
và cẫền t i s tácả ả ữ ổ ể ớ ự đ ng, điếều ch nh c a pháp lu t.ộ ỉ ủ ậ 2.2. Quy định của QPPL:
- Quy đ nhlà b ph n c a quy ph m pháp lu t nếu lến nh ng cách x s mà các ch thị ộ ậ ủ ạ ậ ữ
ử ự ủ ể được, không được ho c bu c ph i th c hi n khi g p ph i tnh huôắng đã nếu ặ ộ ả ự ệ
ặ ả ở b ph nộ ậ gi đ nh c a quy ph m pháp lu t. Nói cách khác, là khi x y ra nhả ị ủ ạ ậ ả ững
hoàn c nh, điếềuả ki n đã nếu b ph n gi đ nh c a quy ph m pháp lu t thì nhà nệ ở ộ ậ ả ị ủ lOMoAR cPSD| 45740413
ạ ậ ước đ a ra nh ng chư ữ ỉ dẫẫn có tnh chẫắt m nh l nh (các cách x s ) đ các ch th th c hi
n.ệ ệ ử ự ể ủ ể ự ệ
- B ph n quy đ nh c a quy ph m pháp lu t độ ậ ị ủ ạ ậ ược coi là phẫền côắt lõi c a quy ph m
phápủ ạ lu t, nó th hi n ý chí c a nhà nậ ể ệ ủ ước đoi v i các t ch c hay cá nhẫn khi x y ra nh
ngớ ổ ứ ả ữ tnh huôắng đã được nếu trong b ph n gi đ nh c a quy ph m pháp lu t. B phộ ậ
ả ị ủ ạ ậ ộ ận quy đ nh c a quy ph m pháp lu t thị ủ ạ ậ ường được nếu ở d ng m nh l nh nh
: cẫắm, khôngạ ệ ệ ư được, ph i, thì, đả ược, có... B ph n quy đ nh c a quy ph m pháp lu t
có tác d ng đ a raộ ậ ị ủ ạ ậ ụ ư nh ng cách x s đ các ch th th c hi n sao cho phù h p v i ý chí
c a nhà nữ ử ự ể ủ ể ự ệ ợ ớ ủ ước, nói c ch khác, thông qua b ph n quy đ nh c a quy ph m
pháp lu t, các ch th pháp lu tả ộ ậ ị ủ ạ ậ ủ ể ậ m i biếắt đớ ược là nếắu h vào nh ng tnh
huôắng đã nếu trong gi đ nh cọ ở ữ ả ị ủa quy ph mạ pháp lu t thì h ph i làm gì, đậ ọ ả ược
ho c không đặ ược làm gì, làm như thếắ nào. Vì v y,ậ
m c đ chính xác, ch t chẽ,ẫ rõ ràng c a các m nh l nh, ch dẫẫn ứ ộ ặ ủ ệ ệ ỉ được nếu trong
b ph nộ ậ quy đ nh c a quy ph m pháp lu t là m t trong nh ng điếều ki n đ b o đị ủ ạ ậ ộ ữ ệ
ể ả ảm cho pháp lu t đậ ược th c hi n nghiếm ch nh.ự ệ ỉ
- Nh ng m nh l nh, ch dẫẫn c a nhà nữ ệ ệ ỉ ủ ước được nếu trong b ph n quy đ nh c a quyộ
ậ ị ủ ph m pháp lu t đôắi vói các ch th có th là:ạ ậ ủ ể ể
- + Nh ng cách x s (hành vi) mà ch th đữ ử ự ủ ể
ược phép th c hi n;ự ệ
- + Nh ng cách x s (hành vi) mà ch th không đữ ử ự ủ ể ược phép th c hi n;ự ệ
- + Nh ng cách x s (hành vi) mà ch th bu c ph i th c hi n, th m chí là ph i th cữ ử ự ủ ể ộ ả ự ệ
ậ ả ự hi n chúng nh thếắ nào.ệ ư 2.3. Chế tài của QPPL:
- Chếắ tài là b ph n c a quy ph m pháp lu t quy đ nh các bi n pháp cộ ậ ủ ạ ậ ị ệ ưỡng chếắ
mang tnh chẫắt tr ng ph t mà nhà nừ ạ ước d kiếắn có th áp d ng đôắi v i các ch th vi ph m
phápự ể ụ ớ ủ ể ạ lu t, không th c hi n ho c th c hi n không đúng, không đẫềy đ nh ng mậ
ự ệ ặ ự ệ ủ ữ ệnh l nh đãệ được nếu trong b ph n quy đ nh c a quy ph m pháp lu t.ộ ậ ị ủ ạ ậ
- Chếắ tài là m t trong nh ng bi n pháp quan tr ng đ đ m b o cho các quy đ nh (nh ngộ ữ ệ ọ
ể ả ả ị ữ đòi h i, yếu cẫều) c a pháp lu t đỏ ủ ậ ược th c hi n nghiếm minh. Do v y, nếắu các
bi n phápự ệ ậ ệ trong chếắ tài được quy đ nh không phù h p (ch ng h n quá n ng ho c quá
nh ...) thì tácị ợ ẳ ạ ặ ặ ẹ d ng rắn đẽ, tr ng ph t c a chúng sẽẫ có th kém hi u qu .ụ ừ ạ ủ ể ệ ả lOMoAR cPSD| 45740413
- B ph n chếắ tài c a quy ph m pháp lu t thộ ậ ủ ạ ậ ường tr l i cho cẫu h i: Các chu th có th
mả ờ ỏ ể ẩ quyếền có th áp d ng nh ng bi n pháp cể ụ ữ ệ ưỡng chếắ nào đôắi v i các ch th
đã vi ph mớ ủ ể ạ pháp lu t, không th c hi n ho c th c hi n không đúng, không đẫềy đ nh ng
m nh l nhậ ự ệ ặ ự ệ ủ ữ ệ ệ được nếu trong b ph n quy đ nh c a quy ph m pháp lu t. Còn
đôắi v i các ch thộ ậ ị ủ ạ ậ ớ ủ ể được nếu b ph n gi đ nh c a quy ph m pháp lu t thì đở ộ
ậ ả ị ủ ạ ậ ược gián tếắp thông báo ho cặ c nh báo cho h biếắt là nếắu nh h vào nh ng tnh
huôắng nh đã nếu b ph n giả ọ ư ọ ở ữ ư ở ộ ậ ả đ nh c a quy ph m pháp lu t thì h ph i ch
u nh ng h u qu bẫắt l i, b tr ng ph t bắềngị ủ ạ ậ ọ ả ị ữ ậ ả ợ ị ừ ạ nh ng bi n pháp gì.ữ ệ
- Các bi n pháp cệ ưỡng chếắ mà nhà nước nếu ra trong b ph n chếắ tài c a quy ph m phápộ
ậ ủ ạ lu t đ áp d ng rẫắt đa d ng, đó có th là các bi n pháp nh ph t c nh cáo, ph t tếền,ậ ể ụ
ạ ể ệ ư ạ ả ạ ph t tù... Thông thạ ường, chếắ tài các quy ph m pháp lu t đạ ậ ược chia thành
các nhóm nh : Chếắ tài hình s ; chếắ tài hành chính; chếắ tài k lu t; chếắ tài dẫn s ...ư ự ỉ ậ ự