Cuộc vận động dân chủ trong những năm 1936 - 1939

Bài 20: CUỘC VẬN ĐỘNG DÂN CHỦ TRONG NHỮNG NĂM 1936-1939.
I. Tình hình thế giới và trong nước. 1. Thế giới
- Chủ nghĩa phát xít xuất hiện, đe dọa nền dân chủ và hòa bình thế giới .
- Trước nguy cơ đó, Đại Hội VII của Quốc tế cộng sản chủ trương thành lập
Mặt Trận nhân dân, tập hợp lực lượng tiến bộ để chống phát xít.
- Mặt trận nhân dân Pháp nắm chính quyền, áp dụng chính sách tự do dân chủ cho thuộc địa. 2. Trong nước
Hậu quả của khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 và chính sách phản động,
bóc lột, khủng bố, đàn áp của Pháp nên nhân dân ta đói khổ, đặt ra yêu cầu cải
thiện đời sống và thực hiện quyền tự do dân chủ.
II. Mặt trận dân chủ Đông Dương và phong trào đấu tranh đòi tự do dân chủ.
- Đảng Cộng sản Đông Dương nhận định:
+ Kẻ thù: thực dân Pháp và tay sai.
+ Khẩu hiệu: Chống phát xít và chống chiến tranh, đòi tự do dân chủ, cơm áo và hòa bình .
+ Chủ trương: thành lập Mặt trận Nhân dân phản đế Đông Dương (hè 1936)
sau đổi là Mặt trận Dân chủ Đông Dương (3-1938) nhằm tập hợp mọi lực
lượng yêu nước và dân chủ tiến bộ đấu tranh.
+ Hình thức và phương pháp đấu tranh: Hợp pháp, nửa hợp pháp, công khai hay nửa công khai.
Trụ sở Báo Tin Tức - cơ quan ngôn luận của Mặt trận Dân chủ
- Giữa năm 1936, được tin Chính phủ Pháp sắp cử phái đoàn sang điều tra tình
hình thuộc địa, Mặt trận Dân chủ Đông Dương thu thập dân nguyện như thả tự
do cho tù chính trị, thi hành luật lao động, cải thiện đời sống của nhân dân.
- Đầu năm 1937, nhân dịp đón phái viên chính phủ Pháp, các cuộc mít tinh,
biểu tình, đưa “dân nguyện” đã diễn ra. Mỗi giai cấp lại có những yêu sách
riêng trong bản "dân nguyện":
+ Công nhân: lập nghiệp đoàn, tăng lương giảm giờ làm
+ Nông dân: chia lại ruộng đất công, chống sưu thuế cao, giảm tô
+ Công chức, học sinh đòi đảm bảo quyền lợi lao động, ban bố quyền tự do dân chủ, miễn giảm thuế.
- Phong trào đấu tranh của quần chúng với các cuộc bãi công, bãi thị, biểu tình
nổ ra mạnh mẽ. Tiêu biểu là Ngày Quốc tế Lao động 1 - 5 - 1938, tại Khu Đấu
xảo (Hà Nội) đã diễn ra cuộc mít tinh khổng lồ, đòi các quyền tự do, dân chủ,
chống chiến tranh, ủng hộ hòa bình.
Mít tinh tại Khu Đấu Xảo - HN (1/5/1938)
- Từ cuối năm 1938, bọn thực dân phản động Pháp ngóc dậy ở Đông Dương,
khủng bố phong trào, đến 9-1939 khi Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ thì phong trào chấm dứt
III. Ý nghĩa của phong trào
- Là một cao trào dân chủ rộng lớn.
- Uy tín và ảnh hưởng của Đảng được mở rộng.
- Chủ nghĩa Mác- Lênin, đường lối chính sách của Đảng, của Quốc tế cộng sản được phổ biến.
- Tổ chức của Đảng được củng cố.
- Đào tạo cho Đảng những đảng viên kiên trung.
- Là cuộc diễn tập thứ hai chuẩn bị cho Cách Mạng tháng tám 1945.
Câu hỏi thực hành và đáp án
1/ Em hãy cho biết khi lâm vào khủng hoảng kinh tế (1929-1933), các nước
tư bản đã thoát ra cuộc khủng hoảng bằng cách nào? Trả lời:
Các nước Đức, I-ta-li-a, Nhật thoát ra khỏi khủng hoảng bằng cách thiết lập chế
độ phát xít (một chế độ tàn bạo nhất của tư bản tài chính). Chúng ra sức xóa bỏ
mọi quyền tự do dân chủ của nhân dân, ráo riết chuẩn bị chiến tranh mới để
chia lại thị trường thế giới.
Chúng mưu đồ tấn công Liên Xô, hi vọng đẩy lùi phong trào cách mạng vô sản
thế giới. Bọn phát xít lên nắm chính quyền ở Đức, Nhật Bản, I-ta-li-a cùng bè
lũ tay chân ở Pháp, Tây Ban Nha.....trở thành mối nguy cơ đe dọa nền dân chủ,
hòa bình và an ninh thế giới
2/ Tình hình thế giới có điểm gì nổi bật tác động đến cách mạng nước ta
trong những năm 1936 - 1939? Trả lời:
- Chủ nghĩa phát xít lên nắm quyền ở Đức, Nhật Bản, I-ta-li-a cùng với bè lũ
tay chân ở Pháp, Tây Ban Nha.....trở thành mối nguy cơ đe dọa nền dân chủ,
hòa bình và an ninh thế giới
- Đại hội lần thứ VII Quốc tế Cộng sản (7-1935) xác định kẻ thù nguy hiểm
trước mắt của nhân dân thế giới là chủ nghĩa phát xít và chủ trương thành lập
Mặt trận Nhân dân ở các nước nhằm tập hợp các lực lượng dân chủ, tiến bộ để
chống chủ nghĩa phát xít.
- Năm 1936, Mặt trận Nhân dân Pháp lên nắm chính quyền ở Pháp đã áp dụng
một số chính sách tự do dân chủ cho các nước thuộc địa
3/ Tình hình Việt Nam những năm 1936 - 1939 có điểm gì nổi bật? Trả lời:
- Hậu quả kéo dài của cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933 đã tác động sâu sắc
không chỉ đến đời sống của các giai cấp và tầng lớp nhân dân lao động mà cả
đến những nhà tư sản, địa chủ vừa và nhỏ
- Bọn cầm quyền phản động Pháp ở Đông Dương vẫn tiếp tục thi hành chính
sách bóc lột, vơ vét, khủng bố và đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân làm
cho đời sống của nhân dân thêm khổ cực
4/ Đứng trước tình hình thế giới và trong nước, Đảng ta đã đề ra những
chủ trương gì trong những năm 1936 - 1939? Trả lời:
- Đảng ta xác định kẻ thù cụ thể trước mắt của nhân dân Đông Dương lúc này
là bọn phản động Pháp cùng bè lũ tay sai không chịu thi hành chính sách của
Mặt trận Nhân dân Pháp tại các thuộc địa.
- Tạm thời hoãn các khẩu hiệu "Đánh đổ đế quốc Pháp, Đông Dương hoàn toàn
độc lập","Tịch thu ruộng đất của địa chủ chia cho dân cày" và nêu những
nhiệm vụ trước mắt của nhân dân Đông Dương là "Chống phát xít, chống chiến
tranh đế quốc, chống bọn phản động thuộc địa và tay sai, đòi tự do, dân chủ, cơm áo và hòa bình"
- Thành lập Mặt trận Nhân dân phản đế Đông Dương (đến tháng 3 - 1938, đổi
thành Mặt trận Dân chủ Đông Dương), nhằm tập hợp mọi lực lượng yêu nước,
dân chủ tiến bộ, đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít và bảo vệ hòa bình thế giới
- Về hình thức và phương pháp đấu tranh, tận dụng mọi khả năng hợp pháp và
nửa hợp pháp, công khai và nửa công khai
5/ Nêu những sự kiện tiêu biểu trong phong trào dân chủ 1936 - 1939? Trả lời:
Những sự kiện tiêu biểu trong phong trào dân chủ 1936 - 1939 là:
- Cuộc vận động Đông Dương đại hội (giữa năm 1936)
- Phong trào đón phái viên Chính phủ Pháp và Toàn quyền mới của Pháp đến Đông Dương
- Phong trào đấu tranh của quần chúng công nông và các tầng lớp nhân dân với
hai sự kiện nổi bật là Tổng bãi công của công nhân Công ty than Hòn Gai
(11-1936) và cuộc mít tinh tại Khu Đấu xảo (Hà Nội) ngày 1-5-1938
- Phong trào báo chí tiến bộ: giới thiệu chủ nghĩa Mác - Lênin và tuyên ngôn chính sách của Đảng
6/ Em có nhận xét gì về phong trào đấu tranh trong thời kì 1936-1939? Trả lời:
Phong trào cách mạng 1936 - 1939 là phong trào quần chúng rộng rãi, thu hút
đông đảo quần chúng tham gia cả ở nông thôn và thành thị trên phạm vi cả
nước, hình thức đấu tranh phong phú với mục đích đòi tự do dân chủ
7/ Hãy so sánh phong trào cách mạng 1930 - 1931 với phong trào dân chủ
1936 - 1939 về kẻ thù, nhiệm vụ, hình thức và phương pháp đấu tranh? Trả lời: Nội dung 1930 - 1931 1936 - 1939 Kẻ thù
Đế quốc Pháp và địa chủ Thực dân Pháp cùng bè lũ tay sai phong kiến
không chịu thi hành các chính
sách của Mặt trận Nhân dân Pháp Nhiệm vụ
Chống đế quốc giành độc Chống phát xít, chống chiến tranh
lập dân tộc, chống địa chủ đế quốc, chống bọn phản động
phong kiến giành ruộng thuộc địa và tay sai, đòi tự do, dân đất cho dân cày
chủ, cơm áo và hòa bình Mặt trận
Mặt trận nhân dân phản đế Đông
Dương, sau đổi thành Mặt trận Dân chủ Đông Dương Hình
thức, - Bí mật, bất hợp pháp
- Hợp pháp, nửa hợp pháp
phương pháp - Bạo động vũ trang
- Công khai, nửa công khai đấu tranh
8/ Nêu ý nghĩ lịch sử của phong trào dân chủ 1936 - 1939? Trả lời:
- Cuộc vận động dân chủ 1936 - 1939 là một cao trào cách mạng dân tộc, dân
chủ rộng lớn. Qua phong trào, trình độ chính trị và công tác của cán bộ và đảng
viên được nâng cao, uy tín và ảnh hưởng của Đảng được mở rộng và thấm sâu
trong nhân dân, chủ nghĩa Mác - Lênin, đường lối chính sách của Đảng, của
Quốc tế Cộng sản được phổ biến, tuyên truyền và giáo dục sâu rộng, tổ chức
của Đảng đã được củng cố và phát triển.
- Đội quân chính trị quần chúng gồm hàng triệu người ở thành thị và nông thôn
được Đảng tập hợp, xây dựng, giáo dục, đồng thời cũng bồi dưỡng được một
đội ngũ cán bộ cách mạng đông đảo, dày dạn trong đấu tranh, có nhiều kinh nghiệm
- Góp phần chuẩn bị lực lượng cho Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Do đó,
có thể nói, phong trào dân chủ 1936 - 1939 là cuộc diễn tập lần thứ hai cho
Cách mạng tháng Tám 1945.
9. Cao trào dân chủ 1936 - 1939 đã chuẩn bị những gì cho Cách mạng Tháng Tám năm 1945? Trả lời:
- Quần chúng được giác ngộ về chính trị, đã tham gia vào Mặt trận dân tộc
thống nhất, trở thành lực lượng chính trị hùng hậu của cách mạng.
- Đội ngũ cán bộ, đảng viên được rèn luyện và ngày càng trưởng thành thêm về tư tưởng và tổ chức
- Đảng Cộng sản Đông Dương đã tích lũy được nhiều bài học kinh nghiệm về
xây dựng mặt trận thống nhất kinh nghiệm tổ chức, lãnh đạo quần chúng đấu
tranh công khai, hợp pháp, kinh nghiệm về việc để ra những chủ trương cụ thể
phù hợp với hoàn cảnh lịch sử cụ thể...