lOMoAR cPSD| 45740413
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN BÀI TẬP LỚN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Đề 1: Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam,
nội dung sứ mệnh lịch sử và việc thực hiện sứ mệnh
đó của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
Tên sinh viên : Lê Lam Anh
Mã sinh viên : 11204312 Khóa : 62
Lớp học phần : Chủ nghĩa xã hội khoa học(121)_42
GV hướng dẫn: TS. Lê Thị Hồng
Hà Nội - 2021 lOMoAR cPSD| 45740413 MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...............................................................................................................1
NỘI DUNG...........................................................................................................1
I. LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ SỨ MỆNH LỊCH
SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN.................................................................1
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân......................................1
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân..................................3
3. Điều kiện khách quan và chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ
mệnh................................................................................................................4
3.1. Điều kiện khách quan..........................................................................4
3.2. Điều kiện chủ quan..............................................................................4
II. GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM, NỘI DUNG SỨ MỆNH LỊCH
SỬ VÀ VIỆC THỰC HIỆN SỨ MỆNH LỊCH SỬ ĐÓ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN VIỆT NAM HIỆN NAY..........................................................6
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam.....................6
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam.................7
3. Việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện
nay...................................................................................................................8
KẾT LUẬN.........................................................................................................12
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO lOMoAR cPSD| 45740413 MỞ ĐẦU
Như chúng ta đã biết, C.Mác và Ăng-ghen có công lớn trong việc phát hiện ra
sự tách biệt của giai cấp vô sản khỏi khối quần chúng bị áp bức, đặc biệt hơn là phát
hiện ra vị trí đặc biệt của giai cấp công nhân.Trong thời đại xã hội nào, những người
công nhân đều có vai trò quan trọng quyết định đến giải phóng dân tộc. Từ đó, C.Mác
và Ăng-ghen đã khẳng định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và chỉ ra những
hình thức và phương pháp thực hiện sứ mệnh lịch sử đó. Sứ mệnh của giai cấp công
nhân không chỉ ảnh hưởng tới sự chuyển biến của lịch sử thế giới là thay đổi từ hình
thái kinh tế này sang hình thái kinh tế khác, thay đổi từ chế độ kinh tế này sang chế độ
kinh tế khác mà còn làm thay đổi tình hình kinh tế chính trị xã hội trên toàn thế giới, nó
tác động tới quá trình sản xuất cụ thể, tới bộ mặt phát triển của thế giới.
Hiện nay, công cuộc đổi mới, định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta đã đạt
được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa rất quan trọng, giai cấp công nhân đang đi đầu
trong xây dựng xã hội mới. Vậy giai cấp công nhân Việt Nam có những đặc điểm gì,
nội dung sứ mệnh lịch sử và việc thực hiện sứ mệnh đó của giai cấp công nhân Việt
Nam hiện nay như thế nào, em xin phép được trình bày trong phạm vi bài tiểu luận này.
Do kiến thức chưa sâu rộng nên bài làm không tránh khỏi những sai sót, em rất mong
nhận được sự góp ý của cô để bài làm của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn ! NỘI DUNG
I. LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ SỨ MỆNH LỊCH
SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân
C.Mác và Ăng-ghen đã dùng nhiều thuật ngữ khác nhau để nói về giai cấp công
nhân như: giai cấp vô sản, lao động làm thuê ở thế kỉ XIX, giai cấp vô sản hiện đại,
giai cấp công nhân hiện đại để biểu thị một khái niệm: giai cấp công nhân - con đẻ của
nền đại công nghiệp tư bản chủ nghĩa, đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến, cho
phương thức sản xuất hiện đại. 1 lOMoAR cPSD| 45740413
Như vậy, Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và
phát triển cùng với quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại; Là giai cấp đại lOMoAR cPSD| 45740413
diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến;Là lực lượng chủ yếu của tiến trình lịch sử quá độ
từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội; Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp công
nhân là những người không có hoặc về cơ bản không có tư liệu sản xuất phải làm thuê
cho giai cấp tư sản và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư; Ở các nước xã hội
chủ nghĩa, giai cấp công nhân cùng nhân dân lao động làm chủ những tư liệu sản xuất
chủ yếu và cùng nhau hợp tác lao động vì lợi ích chung của toàn xã hội trong đó có lợi
ích chính đáng của mình.
Theo C.Mác và Ăng-ghen giai cấp công nhân mang hai thuộc tính cơ bản sau đây:
Về phương thức lao động, phương thức sản xuất: đó là người lao động trực tiếp hay
gián tiếp vận hành các công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hoá cao.
Về vị trí trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa: đó là người lao động không có tư
liệu sản xuất, phải bán sức lao động cho nhà tư bản và bị bóc lột nặng nề.
Hiện nay, thế giới đã bước vào thời đại phát triển vượt bậc của khoa học kĩ
thuật. Trong điều kiện ấy, giai cấp công nhân có trình độ văn hóa, tay nghề cao hơn,
một số công nhân đã có cả tư liệu sản xuất, cổ phiếu, đời sống một bộ phận được cải
thiện. Song những biểu hiện đó không làm thay đổi địa vị cơ bản của công nhân trong
chủ nghĩa tư bản. Họ vẫn là lực lượng chủ yếu làm ra của cải vật chất cho xã hội và lợi
nhuận cho các nhà tư bản, là lực lượng đối lập trực tiếp với giai cấp tư sản, bị bóc lột
nhiều nhất và khoảng cách về thu giữa họ với giới chủ ngày càng lớn. Công nhân trong
các nước tư bản phát triển được trí tuệ hóa, giảm lao động chân tay, có chút ít cổ phần
trong doanh nghiệp... thì họ càng bị ràng buộc, càng bị bóc lột mạnh mẽ và tinh vi hơn.
Vào thời kì đầu, công nhân chủ yếu là nông dân và những người bị áp bức, họ
bắt buộc phải làm việc trong các nhà máy, công xưởng để kiếm sống. Tiếp theo, cùng
với sự công phá của công nghiệp, giai cấp công nhân được bổ sung những tầng lớp xã
hội mới: trí thức, sinh viên, tiểu chủ...
Trong nền đại công ngiệp, giai cấp công nhân đại diện cho phương thức sản xuất
tiên tiến, nắm toàn bộ tiến bộ khoa học kỹ thuật ứng dụng vào sản xuất để sáng 3 lOMoAR cPSD| 45740413
tạo ra của cải vật chất cho xã hội. Đây là giai cấp có tinh thần cách mạng triệt để,có ý
thức tổ chức và kỷ luật cao, có tinh thần quốc tế. Những địa vị và đặc điểm ấy không
thể có được ở giai cấp nào ngoài giai cấp công nhân. Bởi vì nó là sản phẩm của nền đại công nghiệp.
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Lịch sử phát triển của thế giới chính là lịch sử phát triển của các hình thái kinh
tế xã hội từ thấp đến cao. Giai cấp công nhân là giai cấp có tinh thần cách mạng triệt
để, có khả năng tổ chức và lãnh đạo toàn thể nhân dân lao động tiến hành cuộc cải biến
cách mạng từ hình thái kinh tế xã hội tư bản sang hình thái kinh tế xã hội cộng sản chủ
nghĩa, giải phóng nhân loại khỏi áp bức, bất công và mọi hình thức bóc lột. Hay nói
cách khác, nội dung tổng quát sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là: xoá bỏ chế độ
tư bản chủ nghĩa, xoá bỏ chế độ người bóc lột người, giải phóng giai cấp công nhân,
nhân dân lao động và toàn thể nhân loại khỏi sự áp bức bóc lột, nghèo nàn lạc hậu, xây
dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa văn minh .
Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân được biểu hiện cụ thể như sau:
Trong lĩnh vực kinh tế: giai cấp công nhân tiến hành xoá bỏ chế độ tư hữu tư
nhân về tư liệu sản xuất, xây dưng chế độ công hữu tư liệu sản xuất, nâng cao năng
xuất lao động thoả mãn từng bước nhu cầu phát triển của nhân dân. Sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân trong lĩnh vực này chỉ rõ mục tiêu cuối cùng của giai cấp công
nhân, thoả mãn nhu cầu ngày càng đầy đủ hơn: làm theo năng lực hưởng theo nhu cầu .
Trong lĩnh vực chính trị - xã hội: giai cấp công nhân phải trở thành giai cấp
thống trị xã hội. Đó là phải đập tan chính quyền tư sản, xây dựng chính quyền nhà
nước (nền chuyên chính vô sản) thực chất là để đảm bảo quyền lực chính trị thuộc về
nhân dân giữ vai trò quan trọng là công cụ quan trọng xây dựng xã hội mới.
Trong lĩnh vực văn hóa, tư tưởng: thực hiện cuộc cách mạng về văn hóa, tư
tưởng bao gồm cải tạo cái cũ lỗi thời, lạc hậu, xây dựng cái mới, tiến bộ trong lĩnh vực
ý thức tư tưởng, trong tâm lí, lối sống và trong đời sống tinh thần xã hội. Xây dựng và
củng cố ý thức hệ tiên tiến của giai cấp công nhân, đó là chủ nghĩa Mác – Lênin, đấu 4 lOMoAR cPSD| 45740413
tranh để khắc phục ý thức hệ tư sản và các tàn dư còn sót lại của các hệ tư tưởng cũ,
phát triển văn hóa, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, đạo đức và lối sống mới xã hội chủ nghĩa .
Đặc điểm của thời đại ngày nay là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ
nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới. Chừng nào còn chủ nghĩa tư bản thì chừng đó
công nhân còn bị bóc lột và còn có sự phân hoá giàu nghèo trong xã hội. Vì thế sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân vẫn không hề thay đổi họ vẫn có nhiệm vụ xoá bỏ
chế độ bóc lột, xây dựng chế độ mới tiến bộ hơn. Như Ph. Ăngghen viết: "Thực hiện sự
nghiệp giải phóng thế giới ấy - đó là sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản hiện đại". 3.
Điều kiện khách quan và chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh
3.1. Điều kiện khách quan
Do địa vị kinh tế, giai cấp công nhân là giai cấp gắn với lực lượng sản xuất
tiên tiến nhất dưới chủ nghĩa tư bản nên nó là lực lượng quyết định phá vỡ quan hệ
sản xuất tư bản chủ nghĩa. Sau khi giành chính quyền, giai cấp công nhân, đại biểu cho
sự tiến bộ của lịch sử, là người duy nhất có khả năng lãnh đạo xã hội xây dựng một
phương thức sản xuất mới cao hơn phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa.
Do địa vị chính trị - xã hội, giai cấp công nhân là con đẻ của nền sản xuất
công nghiệp hiện đại, được rèn luyện trong nền sản xuất công nghiệp tiến bộ, đoàn
kết và tổ chức lại thành một lực lượng xã hội hùng mạnh. Bị giai cấp tư sản áp bức,
bóc lột nặng nề, họ là giai cấp trực tiếp đối kháng với giai cấp tư sản, và xét về bản
chất họ là giai cấp cách mạng triệt để nhất chống lại chế độ áp bức, bóc lột tư bản chủ
nghĩa. Điều kiện sinh hoạt khách quan của họ quy định rằng, họ chỉ có thể tự giải
phóng bằng cách giải phóng toàn xã hội khỏi chế độ tư bản chủ nghĩa. Trong cuộc cách
mạng ấy, họ không mất gì ngoài xiềng xích và được cả thế giới về mình.
3.2. Điều kiện chủ quan
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân xuất hiện một cách khách quan, song,
để biến khả năng khách quan đó thành hiện thực thì phải thông qua những nhân tố chủ
quan. Trong những nhân tố chủ quan ấy, việc thành lập ra đảng cộng sản trung thành 5 lOMoAR cPSD| 45740413
với sự nghiệp, lợi ích của giai cấp công nhân là yếu tố quyết định nhất đảm bảo cho
giai cấp công nhân có thể hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình.
Bản thân giai cấp công nhân
Ngay từ khi mới hình thành trong xã hội tư bản chủ nghĩa, bản thân giai cấp
công nhân đã không ngừng hoạt động và trưởng thành từng bước về số lượng và chất lượng.
Về số lượng chẳng những ngày càng tăng lên rất rõ rệt ở tất cả các nước, kể cả
trong "kinh tế tri thức" hiện nay, mà còn đa dạng hơn về cơ cấu các loại công nhân với
nhiều ngành nghề ngày càng phong phú, phát triển, tinh vi hơn.
Về chất lượng, bản thân giai cấp công nhân luôn có sự nâng cao về học vấn, về
khoa học công nghệ và tay nghề; từ hoạt động kinh tế, đấu tranh kinh tế trước mắt, đã
từng bước hoạt động chính trị, đấu tranh chính trị, thông qua các tổ chức nghiệp đoàn,
công đoàn, từng bước có ý thức giai cấp, giác ngộ giai cấp và cao nhất là dẫn đến hình
thành đảng tiên phong là đảng cộng sản.
Tính tất yếu, quy luật hình thành và phát triển đảng của giai cấp công nhân
Chỉ khi nào giai cấp công nhân đạt tới trình độ tự giác bằng việc tiếp thu lý luận
khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin thì phong trào cách mạng của nó mới
thật sự là một phong trào chính trị. Trình độ lý luận đó cho phép giai cấp công nhân
nhận thức được vị trí, vai trò của mình trong xã hội, nguồn gốc tạo nên sức mạnh và
biết tạo nên sức mạnh đó bằng sự đoàn kết, nhận rõ mục tiêu, con đường và những biện
pháp giải phóng giai cấp mình, giải phóng cả xã hội và giải phóng nhân loại.
Phải có chủ nghĩa Mác soi sáng, giai cấp công nhân mới đạt tới trình độ nhận
thức lý luận về vai trò lịch sử của mình. Sự thâm nhập của chủ nghĩa Mác vào phong
trào công nhân dẫn đến sự hình thành chính đảng của giai cấp công nhân. V.I. Lênin chỉ
ra rằng, đảng là sự kết hợp phong trào công nhân với chủ nghĩa xã hội khoa học.
Nhưng trong mỗi nước, sự kết hợp ấy là sản phẩm của lịch sử lại được thực hiện bằng
những con đường đặc biệt, tuỳ theo điều kiện không gian và thời gian. ở nhiều nước
thuộc địa, nửa thuộc địa, chủ nghĩa Mác thường kết hợp với phong trào công nhân và
phong trào yêu nước thành lập ra đảng cộng sản. 6 lOMoAR cPSD| 45740413
II. GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM, NỘI DUNG SỨ MỆNH LỊCH
SỬ VÀ VIỆC THỰC HIỆN SỨ MỆNH LỊCH SỬ ĐÓ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN VIỆT NAM HIỆN NAY
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
Tại Hội nghị lần thứ sáu của Ban Chấp hành Trung ướng khóa X, Đảng ta đã
xác định: “Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực lượng xã hội to lớn, đang phát
triển, bao gồm những người lao động chân tay và trí óc, làm công hưởng lương trong
các loại hình sản xuất kinh doanh và dịch vụ công nghiệp hoặc sản xuất, kinh doanh,
dịch vụ có tính chất công nghiệp”.
Giai cấp công nhân ra đời và phát triển gắn liền với chính sách khai thác thuộc
địa của thực dân Pháp ở Việt Nam. Giai cấp công nhân Việt Nam mang những đặc
điểm chủ yếu sau đây: -
Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trước giai cấp tư sản vào đầu thế kỷ
XX, phát triển chậm vì sinh ra và lớn lên ở một nước thuộc địa nửa phong kiến, dưới
ách thống trị của thực dân Pháp. -
Giai cấp công nhân Việt Nam có tinh thần dân tộc, có truyền thống yêu
nước, tinh thần bất khuất chống quân xâm -
Giai cấp công nhân Việt Nam gắn bó mật thiết với các tầng lớp trong xã hội
Những đặc điểm nêu trên bắt nguồn từ lịch sử hình thành và phát triển giai cấp
công nhân Việt Nam với cơ sở kinh tế - xã hội và chính trị ở đầu thế kỉ XX.
Ngày nay, nhất là trong hơn 30 đổi mới vừa qua, những đạc điểm đó của giai
cấp công nhân đã có những biến đổi do tác động của tình hình kinh tế - xã hội trong
nước và những tác động của tình hình quốc tế và thế giới. Bản thân giai cấp công nhân
Việt Nam cũng có những biến đổi từ cơ cấu xã hội – nghề nghiệp, trình độ học vấn và
tay nghề bậc thợ, đến đời sống, lối sống, tâm lý ý thức. Đội tiên phong của giai cấp
công nhân là Đảng Cộng sản đã có một quá trình trưởng thành, trở thành Đảng cầm
quyền, duy nhất cầm quyền ở Việt Nam, đang nỗ lực tự đổi mới, tự chỉnh đốn để nâng
cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, làm cho Đảng ngang tầm nhiệm vụ. 7 lOMoAR cPSD| 45740413
Có thể nói tới những biến đổi đó trên những nét chính sau đây: -
Giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay đã tăng nhanh về số lượng và chất
lượng, là giai cấp đi đấu trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, gắn
với phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tài nguyên và môi trường. -
Giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay đa dạng về cơ cấu nghề nghiệp,
có mặt trong mọi thành phần kinh tế nhưng đội ngũ công nhân trong khu vực kinh tế
nhà nước là tiêu biểu, đóng vai trò nòng cốt, chủ đạo. -
Công nhân tri thức, nắm vững khoa học – công nghệ tiên tiến, và công
nhân trẻđược đào tạo nghề theo chuẩn nghề nghiệp, học vấn, văn hóa, được rèn luyện
trong thực tiễn sản xuất và thực tiễn xã hội, là lực lượng chủ đạo trong cơ cấu giai cấp
công nhân, trong lao động và phong trào công đoàn.
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
Trong thời kì đổi mới, Đảng ta đã xác định vai trò của giai cấp công nhân và sứ
mệnh lịch sử to lớn của giai cấp công nhân ở nước ta. “Trong thời kì đổi mới, giai cấp
công nhân nước ta có sứ mệnh lịch sử to lớn: là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua
đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt Nam; giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất
tiên tiến, giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, lực lượng đi
đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, lực lượng nòng cốt trong liên minh giai
cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng”.
Để thực hiện sứ mệnh lịch sử to lớn đó, giai cấp công nhân Việt Nam phát huy
vai trò của một giai cấp tiên phong, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc dưới
sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng để giải quyết các nhiệm vụ cụ thể thuộc nội
dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Về kinh tế
Giai cấp công nhân Việt Nam với số lượng đông đảo công nhân có cơ cấu ngành
nghề đa dạng, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và dịch vụ công nghiệp ở mọi thành
phần kinh tế, với chất lượng ngày một nâng cao về kĩ thuật và công nghệ sẽ là nguồn
nhân lực lao động chủ yếu tham gia phát triển nền kinh tế thị trường hiện đại, định 8 lOMoAR cPSD| 45740413
hướng xã hội chủ nghĩa, lấy khoa học - công nghệ làm động lực quan trọng, quyết định
tăng năng suất lao động, chất lượng, hiệu quả; đảm bảo tăng trưởng kinh tế đi đôi với
thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, thực hiện hài hòa lợi ích cá nhân – tập thể và xã
hội; Phát huy vai trò và trách nhiệm của lực lượng đi đầu trong sự nghiệp đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, của giai cấp công nhân trong liên minh công – nông – tri thức.
Về chính trị - xã hội
Cùng với nhiệm vụ giữa vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng thì nhiệm vụ
“Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; thực
hiện trọng trách đó, đội ngũ cán bộ đảng viên trong giai cấp công nhân phải nêu cao
trách nhiệm tiên phong, đi đầu, góp phần củng cố và phát triển cơ sở chính trị - xã hội
quan trọng của Đảng đồng thời giai cấp công nhân (thông qua hệ thống tổ chức công
đoàn) chủ động, tích cực tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng, làm cho Đảng thực sự
tỏng sạch, vững mạnh, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa để bảo vệ nhân dân
Về văn hóa, tư tưởng
Xây dựng và phát triển nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc có nội dung cốt lõi
là xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, giáo dục đạo đức cách mạng, rèn luyện
lối sống, tác phong công nghiệp, xây dựng hệ giá trị và văn hóa con người Việt Nam.
3. Việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
Sau 30 năm đổi mới, giai cấp công nhân nước ta có sự phát triển rất nhanh cả về
số lượng và chất lượng, vị trí và vai trò của giai cấp công nhân được khẳng định. Tuy
vậy, trước yêu cầu của sự nghiêp công nghiệ p hóa, hiệ n đại hóa và hộ i nhậ
p quốc tế ̣ ngày càng sâu rông hiệ n nay, giai cấp công nhân nước ta còn nhiều
hạn chế, yếu kém. ̣ Thực tế đó đăt ra nhiệ m vụ quan trọng là phát triển giai cấp công
nhân. Chúng ta sẽ ̣ điểm qua vài thực trạng của giai cấp công nhân hiện nay: 9 lOMoAR cPSD| 45740413
Số lượng, cơ cấu
Trong thời gian qua, số lượng công nhân Việt Nam có xu hướng tăng nhanh
theo quy mô nền kinh tế. Khởi đầu công cuộc CNH, HĐH, đội ngũ công nhân nước ta
có khoảng 5 triệu người. Đến cuối năm 2005, số lượng công nhân trong các doanh
nghiệp và cơ sở kinh tế thuộc mọi thành phần kinh tế ở nước ta là 11,3 triệu người,
chiếm 13,5% dân số, 26,46% lực lượng lao động xã hội. Nhưng đến hiện nay, cả nước
có hơn 12,3 triệu công nhân trực tiếp làm việc trong các doanh nghiệp và cơ sở sản
xuất, kinh doanh thuộc mọi thành phần kinh tế.
Bên cạnh đó ,công nhân thuộc các doanh nghiệp nhà nước có xu hướng giảm do
sự sắp xếp lại cơ cấu. Công nhân thuộc các thành phần kinh tế ngoài nhà nước và các
doanh nghiệp có vốn FDI tăng mạnh do số lượng các doanh nghiệp này tăng nhanh.
Năm 1991, khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước mới có khoảng 1.230 doanh nghiệp,
đến năm 1995 đã tăng lên 17.143 doanh nghiệp với hơn 430 nghìn công nhân. Năm
2009, con số này lên tới 238.932 với 5.266,5 nghìn công nhân, trong đó kinh tế tập thể
261,4 nghìn, kinh tế tư nhân 571,6 nghìn; các loại khác 4.433,5 nghìn. Số lượng công
nhân khu vực ngoài nhà nước chủ yếu tăng ở các tỉnh, thành phố phát triển mạnh công
nghiệp và dịch vụ như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Đồng Nai, Bình Dương, Đà Nẵng.
Chất lượng giai cấp công nhân
Độ tuổi bình quân của công nhân nước ta nhìn chung trẻ, nhóm công nhân từ 18
đến 30 tuổi chiếm 36,4%, đặc biệt trong các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài công
nhân dưới 25 tuổi chiếm 43,4%, từ 26-35 tuổi chiếm 34,7%, từ 36-45 tuổi chiếm 14%.
Hầu hết công nhân được tiếp cận với kinh tế thị trường nên năng động, thích ứng
nhanh với công nghệ hiện đại.
Tuổi nghề của công nhân: dưới 1 năm chiếm 6,9%, từ 1-5 năm: 30,6%, từ 6-10
năm: 16,4%, từ 11-15 năm: 10,5%, 16-20 năm: 16,8%, 21-25 năm: 13,3%, trên 25 năm: 5,5%.
Trình độ học vấn của công nhân trong tất cả các khu vực kinh tế có xu hướng
được nâng lên: Tuy nhiên, so với yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH và so với trình độ 10 lOMoAR cPSD| 45740413
công nhân ở các nước trong khu vực và thế giới thì trình độ học vấn của công nhân
nước ta còn thấp. Mặt khác, lực lượng công nhân có trình độ học vấn cao phân bố
không đồng đều, thường tập trung ở một số thành phố lớn và một số ngành kinh tế mũi nhọn.
Trình độ nghề nghiệp của công nhân tuy đã được nâng cao, nhưng nhìn chung
chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Năm 1996, số công nhân chưa qua đào tạo nghề là
45,7%, năm 2005 là 25,1%. Tình trạng mất cân đối trong cơ cấu lao động kỹ thuật khá
lớn. Nhiều doanh nghiệp có thiết bị công nghệ cao nhưng lại thiếu công nhân lành
nghề. Đặc biệt, chỉ có 75,85% công nhân đang làm những công việc phù hợp với ngành
nghề đào tạo. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ tới năng suất, chất lượng sản phẩm,
gây lãng phí trong đào tạo nghề.
Đời sống, việc làm của công nhân lao động
Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, giải pháp đầu
tư phát triển sản xuất, giải quyết việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, do quy mô
nền kinh tế nhỏ, trình độ phát triển, sức cạnh tranh của nền kinh tế nước ta còn yếu so
với khu vực và thế giới nên tỷ lệ thất nghiệp còn ở mức cao. Chỉ có khoảng 21% doanh
nghiệp ngoài nhà nước đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho công nhân và trích nộp kinh phí công đoàn.
Về thu nhập của người lao động: Mức lương của người lao động hiện nay về cơ
bản không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt tối thiểu của bản thân, chứ chưa nói đến
việc tích lũy hay chăm lo cho con cái... Nhà nước đã từng bước thực hiện lộ trình tăng
lương tối thiểu, thậm chí có quy định về mức lương tối thiểu vùng đối với người lao
động làm ở các loại hình doanh nghiệp (Nghị định số 70/2011/NĐ-CP). Tuy nhiên,
mức tăng thường không theo kịp tốc độ tăng giá của thị trường. Trong khi đó, phần lớn
các chủ doanh nghiệp vẫn đang lấy mức lương tối thiểu để trả lương cho người lao
động, chưa thật sự quan tâm đến việc xây dựng thang, bảng lương. Ngoài ra, các chủ
doanh nghiệp còn bớt một phần lương của người lao động chi cho các khoản phụ cấp
như ăn trưa, tiền hỗ trợ đi lại, thưởng... 11 lOMoAR cPSD| 45740413
Về nhà ở của người lao động: Do nhiều nguyên nhân khác nhau, hầu hết các
tỉnh, thành phố lớn, các khu công nghiệp không xây nhà lưu trú cho công nhân. Đa số
người lao động ngoại tỉnh làm việc tại các khu công nghiệp đều phải thuê nhà trọ, với
điều kiện vệ sinh, môi trường không bảo đảm.
Về điều kiện làm việc: Nhìn chung, điều kiện làm việc của công nhân chưa được
bảo đảm. Nhiều công nhân phải làm việc trong môi trường bị ô nhiễm nặng như nóng,
bụi, tiếng ồn, độ rung vượt tiêu chuẩn cho phép. Điều đó đã tác động xấu đến sức khoẻ
người lao động, gây ra các bệnh nghề nghiệp.
Ý thức, tâm trạng chính trị
Hiện nay, công nhân nước ta năng động trong công việc, nhanh chóng tiếp thu
những thành tựu khoa học công nghệ hiện đại và đã bắt đầu hình thành ý thức về giá trị
của bản thân thông qua lao động. Vị thế giữa công nhân lao động trong doanh nghiệp
nhà nước và doanh nghiệp ngoài nhà nước không còn cách biệt nhiều. Tâm lý lấy lợi
ích làm động lực là nét mới đang dần trở thành phổ biến trong công nhân. Sự quan tâm
hàng đầu của công nhân là việc làm, thu nhập tương xứng với lao động. Mong muốn có
được sức khoẻ, đất nước ổn định và phát triển, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội
được bảo đảm, dân chủ, công bằng xã hội được thực hiện, doanh nghiệp sản xuất kinh
doanh thuận lợi, có đủ việc làm. Mong muốn được học tập, nâng cao trình độ học vấn,
chuyên môn, được bảo đảm các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng.
Để xây dựng GCCN Việt Nam ngày càng lớn mạnh, đáp ứng yêu cầu của công
cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:
Thứ nhất, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho công nhân lao động, đặc biệt
là người lao động ở các khu công nghiệp. Bao gồm:
Thứ hai, nâng cao chất lượng đào tạo nghề, phát triển đội ngũ công nhân có
trình độ cao, làm chủ được khoa học công nghệ, có kỹ năng lao động, tác phong công
nghiệp, ý thức kỷ luật.
Thứ ba, xây dựng và thực hiện nghiêm hệ thống chính sách, pháp luật liên quan
đến việc đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân. 12 lOMoAR cPSD| 45740413
Thứ tư, tăng cường vai trò của các cấp uỷ Đảng, Đoàn Thanh niên và đặc biệt là
của Công đoàn trong việc nâng cao đời sống, đảm bảo quyền lợi cho công nhân nhất là
công nhân ở các KCN, KCX. Tăng tỷ lệ tham gia của công nhân trong cơ cấu tổ chức
chính trị - đoàn thể ở doanh nghiệp, nhất là tổ chức Công đoàn để tăng cường tính đại
diện cho lợi ích của công nhân. KẾT LUẬN
Từ những nội dung trên, chúng ta có thể khẳng định được rằng giai cấp công
nhân là một giai cấp tiên tiến, có vai trò quan trọng trong lịch sử, vai trò ấy được thể
hiện thông qua sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Đó là một sứ mệnh không bao giờ thay đổi.
Chủ nghĩa Mác-Lênin là tư tưởng soi đường cho giai cấp công nhân, Đảng cộng
sản là tổ chức tiên phong, lãnh đạo giai cấp công nhân trên con đường thực hiện sứ
mệnh cao cả giải phóng xã hội, giải phóng con người. Hiểu được rõ về giai cấp công
nhân, về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là một vấn đề hết sức quan trọng trong
nhận thức, giúp ta không ngừng nâng cao ý thức trách nhiệm về giai cấp, về nhận thức
xã hội để nâng cao tri thức của mình.
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là một nội dung quan trọng đối với giai
cấp công nhân nên nó cần được xã hội, nhất là Đảng cộng sản chú trọng, tạo tiều kiện
hoàn thành tốt nhất. Trong thời đại ngày nay, khi chủ nghĩa xã hội không còn là một hệ
thống trên thế giới nữa, khi các thế lực thù địch âm mưu chống phá Đảng cộng sản,
phủ nhận sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, Đảng cần tăng cường công tác thông
tin, tuyên truyền, học tập về vai trò, vị trí của giai cấp công nhân, đẩy mạnh xây dựng
một giai cấp công nhân vững mạnh để thực hiện sứ mệnh lịch sử trong thời kì mới. 13 lOMoAR cPSD| 45740413
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO (1)
Bộ Giáo dục và đào tạo (2019) Giáo trình Chủ nghĩa xã hội (Dùng cho khối
ngành không chuyên), nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội (2)
Bộ Giáo dục và đào tạo (2008) Giáo trình Chủ nghĩa xã hội (Dùng cho khối
ngành không chuyên), nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội (3)
C. Mác và Ph.Ăngghen: toàn tập,nxb.Chính Trị quốc gia, Hà Nội,1995, t4. (4)
C. Mác và Ph.Ăngghen: toàn tập,nxb.Chính Trị quốc gia, Hà Nội,1995, t12. (5)
C. Mác và Ph.Ăngghen: toàn tập,nxb.Chính Trị quốc gia, Hà Nội,1995, t23. (6)
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành
Trung ương khóa VII, nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1994. (7)
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành
Trung ương khóa X, nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008. (8)
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006
Downloaded by Mai Anh (Vj4@gmail.com)