Đặc thù là gì? Ví dụ môn học, địa bàn, sản phẩm ngành nghề đặc thù? 1. Đặc thù là gì?
Đặc thù là những nét riêng biệt mà ta có thể dễ dàng nhận thấy để phân biệt sự vật này với sự vật cùng loại
khác. Những tiêu chí để xác định đặc thù của một sự vật hiện tượng, chúng ta dựa vào những đặc tính, đặc
điểm nổi bật của sự vật hiện tượng đó.
2. Ngành nghề đặc thù là gì?
Ngành nghề đặc thù là những ngành nghề có tính riêng biệt, có tính chất công việc đòi hỏi nhiều kĩ năng
chuyên môn mà ít người có thể đáp ứng được. Để làm được những ngành nghề này, đa số người lao động
sẽ phải trải qua quá trình đào tạo lâu dài, có khả năng chịu được áp lực công việc cũng như thể chất cơ thể
phải đáp ứng được những đòi hỏi của công việc.
Hiện nay có một số ngành nghề có tính đặc thù như giáo viên, công an, bác sĩ, quân đội...Bộ lao động
thương binh và xã hội đã ban hành Thông tư 15/2016/TT-BLĐTBXH quy định về danh mục nghề, công việc
nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, đây cũng được coi là những
ngành nghề có tính chất đặc thù.
Căn cứ theo khoản 1 Điều 7 Nghị định 145/2020/NĐ-CP quy định những ngành, nghề, công việc đặc thù:
Thành viên tổ lái tàu bay, nhân viên kĩ thuật bảo dưỡng tàu bay, nhân viên sửa chữa chuyên ngành
hàng không, nhân viên điều độ, khai thác bay.
Người quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật quản lý, sử dụng vốn nhà
nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.
Thuyền viên thuộc thuyền bộ làm việc trên tàu Việt Nam đang hoạt động ở nước ngoài, thuyền viên
được doanh nghiệp Việt Nam cho thuê lại làm việc trên tàu biển nước ngoài.
Tại thông tư 11/2020/TT-BLĐTBXH quy định về danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm
và đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, đây cũng được coi là các ngành nghề có tính chất đặc thù.
3. Lao động đặc thù là gì?
Lao động đặc thù là những đối tượng có những đặc điểm riêng biệt về thể chất, tinh thần, chức năng sinh
học, được quy định tại những chế độ lao động riêng. Căn cứ quy định của Bộ luật Lao động số
45/2019/DH14, các đối tượng này bao gồm: Lao động chưa thành niên
Lao động là người cao tuổi
Lao động là người tàn tật Lao động nữ
Lao động là người nước ngoài
Lao động là người có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao
4. Ví dụ về ngành nghề có tính chất đặc thù
Ngành công an, quân đội:
Thứ nhất: Yêu cầu về tiêu chuẩn chính trị
Là công dân nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, có địa chỉ thường trú trên lãnh thổ Việt Nam, có lý
lịch bản thân và gia đình rõ ràng, nghiêm chỉnh chấp hành đường lối chính sách của Đảng Cộng sản Việt
Nam, pháp luật nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, là đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam hoặc
đoàn viên Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, đảm bảo các quy định cụ thể khác của Bộ trưởng Bộ
Công an về tiêu chuẩn chính trị của cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân.
Thứ hai: Phẩm chất, tư cách đạo đức tốt
Thứ ba: Có trình độ học vấn và khoa học kĩ thuật
- Là công dân tốt nghiệp đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng nghề, trung cấp nghề, sơ
cấp nghề loại hình đào tạo tập trung chính quy, hạng tốt nghiệp trung bình khá trở lên.
- Những địa bàn có nguồn tuyển khó khăn:
+ Các tỉnh phía Nam, trừ đối tượng có hộ khẩu thường trú ở thành phố, thị xã.
+ Khu vực miền núi, vùng cao, vùng xa, biên giới, hải đảo của các tỉnh phía Bắc. Thứ tư: tuổi đời
Công dân có tuổi đời từ 18 đến 30, các trường hợp tốt nghiệp đại học hệ chính quy hạng giỏi, xuất sắc, trình
độ Thạc sĩ, Bác sĩ chuyên khoa cấp 1, 2 có thể tuyển tới 35 tuổi, có chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư, trình
độ Tiến sĩ có thể tuyển tới 45 tuổi, trường hợp có tuổi cao hơn do Bộ trưởng quyết định.
Thứ năm: sức khoẻ, chiều cao
Phải bảo đảm tiêu chuẩn sức khoẻ tuyển chọn cán bộ theo quy định của Bộ, cân đối thể hình, thể trạng, cân
nặng, không dị hình, dị dạng, không mắc bệnh kinh niên, mãn tính, không sử dụng ma tuý và các chất gây
nghiện, đạt các tiêu chuẩn về chiều cao, thị lực:
+ Chiều cao: Nam từ 1m62 trở lên, Nữ từ 1m58 trở lên.
+ Thị lực: Mỗi mắt đạt 9-10/10, với tổng thị lực hai mắt có thể đạt từ 19-20/20. Thứ sáu: năng khiếu
Công dân được tuyển chọn để bố trí ở những đơn vị làm công tác nghiệp vụ công an phải là người bình
tĩnh, nhạy cảm, nhanh nhẹn, có trí nhớ tốt, có các tiêu chuẩn cần thiết về năng khiếu Công an do các Tổng
cục, Bộ Tư lệnh, Vụ, Cục...trực thuộc Bộ trường quy định đối với hệ lực lượng.
Đối với những ngành nghề, nghề, công việc đặc thù phải phụ thuộc vào tính chất của ngành nghề đó quy
định và các văn bản pháp luật chuyên nghành.
Đối với ngành Công an, không có "chấm dứt hợp đồng" mà chỉ có "buộc ra khỏi ngành" hoặc "xin ra khỏi ngành".
Trong lĩnh vực giáo dục, đối với hợp đồng làm việc xác định thời hạn trước khi hết hạn hợp đồng 60 ngày,
người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập phải báo trước nếu muốn chấm dứt hợp đồng.
5. Những ngành nghề kinh doanh có tính đặc thù
Ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện là ngành, nghề mà việc thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh
trong ngành, nghề đó phải đáp ứng điều kiện cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn
xã hội, đạo đức xã hội, sức khở của cộng đồng.
Theo quy định tại Phụ lục IV của Luật đầu tư 2020 quy định Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện
theo quy định của Pháp luật Việt Nam như: Sản xuất con dấu, kinh doanh các loại pháo, trừ pháo nổ, kinh
doanh thiết bị, phần mềm nguỵ trang dùng để ghi âm, ghi hình, định vị; kinh doanh súng bắn sơn; kinh
doanh dịch vụ cầm đồ; kinh doanh dịch vụ xoa bóp; kinh doanh dịch vụ bảo vệ; hành nghề luật sư; kinh
doanh thiết bị phát tín hiệu của xe được quyền ưu tiên; kinh doanh dịch vụ bảo vệ; hành nghề đấu giá tài
sản; hành nghề thừa phát lại; kinh doanh dịch vụ kế toán; kinh doanh dịch vụ kiểm toán; kinh doanh dịch vụ
làm thủ tục về thuế; kinh doanh dịch vụ làm thủ tục hải quan; kinh doanh hàng miễn thuế; kinh doanh xổ số;
đại lý bảo hiểm; kinh doanh dịch vụ thẩm định giá; kinh doanh casino; kinh doanh đặt cược; kinh doanh
xăng dầu; kinh doanh rượu; kinh doanh tiền chất thuốc nổ; kinh doanh ngành nghề có sử dụng vật liệu nổ
công nghiệp và tiền chất thuốc nổ; hoạt động dầu khí; kinh doanh theo phương thức bán hàng đa cấp; kinh
doanh khoáng sản; kinh doanh dịch vụ việc làm; kinh doanh vận tải đường bộ; kinh doanh dịch vụ kiểm định
kỹ thuật an toàn lao động; kiểm định chất lượng giáo dục nghề nghiệp; hoạt động giáo dục nghề nghiệp;
kinh doanh vận tải đường thuỷ; kinh doanh dịch vụ lai dắt tàu biển; kinh doanh khai thác cảng biển; kinh
doanh vận tải hàng không; kinh doanh cảng hàng không, sân bay; kinh doanh đường sắt đô thị; kinh doanh
vận tải đường ống; kinh doanh bất động sản....