lOMoARcPSD|49830739
NỘI DUNG ÔN TẬP HỌC PHẦN LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Câu 1. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng
1. Bối cảnh lịch sử: -
Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX, chủ nghĩa tư bản phương Tây chuyển
nhanh từgiai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn độc quyền, đẩy mạnh quá trình xâm
chiếm, nô dịch các nước thuộc địa => mâu thuẫn sâu sắc, các phong trào đấu tranh diễn ra mạnh mẽ. -
Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 làm biến đổi sâu sắc tình hình thế
giới,có ý nghĩa sâu sắc với nước Nga và thế giới. -
Tháng 3/1919, Quốc tế Cộng sản được thành lập trở thành bộ tham mưu
chiếnđấu, tổ chức và lãnh đạo phong trào cách mạng thế giới.
* Tình hình Việt Nam và các phong trào yêu nước trước khi có Đảng: -
Ngày 1/9/1858, thực dân Pháp xâm lược Việt Nam tại Đà Nẵng. Triều
đìnhphong kiến nhà Nguyễn lần lượt ký các hiệp ước 1862, 1874, 1883 và 1884, xã hội
Việt Nam chuyển từ xã hội phong kiến độc lập thành xã hội nửa thuộc địa nửa phong kiến. -
Pháp lần lượt tiến hành các cuộc khai thác thuộc địa lần 1 (1897 - 1914)
và lần 2 (1919 -1929). Mưu đồ biến Việt Nam nói riêng và Đông Dương nói chung thành
thị trường tiêu thụ hàng hóa, ra sức vơ vét tài nguyên, bóc lột sức lao động cùng nhiều
hình thức thuế khóa nặng nề. -
Chế độ cai trị, bóc lột của thực dân Pháp với nhân dân Việt Nam là chế độ độc tàichuyên chế. -
Về văn hóa – xã hội, thực hiện chính sách “ngu dân”, lập nhà tù nhiều hơn
trườnghọc, du nhập những giá trị phản văn hóa, duy trì và tạo nhiều tệ nạn xã hội, tuyên
truyền tư tưởng “khai hóa văn minh” -
Chế dộ áp bức về chính trị, bóc lột về kinh tế, nô dịch về văn hóa làm biến
đổitình hình chính trị, kinh tế, xã hội Việt Nam. Các giai cấp cũ phân hóa, giai cấp tầng
lớp mới xuất hiện thái độ chính trị khác nhau đối với vận mệnh dân tộc. -
Dưới chế độ phong kiến, giai cấp địa chủ và nông dân là hai giai cấp cơ bản trongxã hội: 1 lOMoARcPSD|49830739
+ Giai cấp địa chủ: Một bộ phận làm tay sai cho Pháp; một số khác nêu cao tinh
thần dân tộc, lãnh đạo và bảo vệ chế độ phong kiến; một số chuyển sang kinh doanh theo lối tư bản.
+ Giai cấp nông dân: Chiếm số lượng đông đảo nhất, bị phong kiến thực dân bóc
lột nặng nề mâu thuẫn sâu sắc với thực dân xâm lược. Là lực lượng hùng hậu, có tinh
thần đấu tranh bất khuất, khao khát giành lại ruộng đất cho dân cày, sẵn sàng vùng dậy
lật đổ chế độ phong kiến. -
Giai cấp công nhân: Hình thành gắn với cuộc khai thác thuộc địa, lực
lượng nhỏ bé nhưng sớm tiếp nhận tư tưởng tiên tiến của thời đại, nhanh chóng phát
triển từ “tự phát” sang “tự giác” giai cấp có năng lực lãnh đạo cách mạng. -
Giai cấp tư sản: Một bộ phận tham gia vào đời sống chính trị, kinh tế của
thực dân Pháp tầng lớp tư sản mại bản; một bộ phận bị thực dân Pháp chèn ép, lệ thuộc
kinh tế phần lớn có tinh thần dân tộc, yêu nước nhưng không có khả năng tập hợp các
giai cấp để tiến hành cách mạng. -
Tầng lớp tiểu tư sản: Bị đế quốc, tư bản chèn ép, khinh miệt => có tinh
thần dân tộc, yêu nước và nhạy cảm về chính trị. -
Các sĩ phu phong kiến phân hóa: Một bộ phận hướng sang tư tưởng dân
chủ tư sản hoặc vô sản; một số người khởi xướng các phong trào yêu nước có ảnh hưởng lớn. -
Cuối thế kỉ XIX và đầu thế kỉ XX, biến đổi rất quan trọng về chính trị,
kinh tế, xãhội, mâu thuẫn mới xuất hiện => mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc VN với
thực dân Pháp và phong kiến phản động => mâu thuẫn chủ yếu và ngày càng gay gắt.
* Các phong trào yêu nước của nhân dân Việt Nam trước khi có Đảng: -
Hai khuynh hướng đấu tranh: Khuynh hướng phong kiến và
khuynh hướng tưsản, dân chủ tư sản. -
Khuynh hướng phong kiến:
+ Phong trào Cần Vương (1885 – 1896) do Vua Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết khởi xướng.
+ Hưởng ứng: Ba Đình (Thanh Hóa), Bãi Sậy (Hưng Yên), Hương Khê (Hà Tĩnh) diễn ra sôi nổi.
+ Cuộc khởi nghĩa của Phan Đình Phùng (1896) thất bại => chấm dứt vai trò lãnh
đạo của giai cấp phong kiến đối với phong trào yêu nước. 2 lOMoARcPSD|49830739
+ Đầu thế kỉ XX, khởi nghĩa của Vua Duy Tân (5-1916)
+ Phong trào nông dân Yên Thế (1884 - 1913) dưới sự lãnh đạo của Hoàng Hoa
Thám: xây dựng lực lượng chiến đấu, lập căn cứ và đấu tranh kiên cường chống thực dân Pháp. -
Khuynh hướng tư sản và dân chủ tư sản:
+ Xu hướng bạo động của Phan Bội Châu.
+ Xu hướng cải cách của Phan Châu Trinh.
+ Phong trào tiểu tư sản trí thức của Việt Nam Quốc dân đảng (1927 – 1930) diễn
ra rộng khắp các tỉnh Bắc Kì, mạnh nhất ở Yên Bái (1930).
=> Các phong trào yêu nước ở Việt Nam đều thất bại, nhưng đã góp phần cổ
vũ mạnh mẽ tinh thần yêu nước của nhân dân, bồi đắp thêm cho chủ nghĩa yêu nước
Việt Nam, góp phần thúc đẩy những nhà yêu nước, nhất là lớp thanh niên trí thức
tiên tiến chọn lựa một con đường mới, một giải pháp cứu nước, giải phóng dân tộc
theo xu thế thời đại.
2. Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện thành lập Đảng: -
1911: Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước. -
1917: Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga đã tác động mạnh mẽ
tới nhậnthức của Nguyễn Tất Thành. -
1919: Tham gia Đảng Xã Hội Pháp, một chính đảng tiến bộ nhất lúc đó ở
Pháp,thay mặt Hội những người An Nam yêu nước gửi tới Hội nghị bản yêu sách của
nhân dân An Nam gồm 8 điểm đòi quyền tự do cho nhân dân Việt Nam. -
7/1920: Đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề vấn đề dân
tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin
* Chuẩn bị về tư tưởng, chính trị và tổ chức cho sự ra đời của Đảng: -
Về tư tưởng: Tham gia, thành lập nhiều tổ chức, báo chí: báo Người
cùng khổ, Hội liên hiệp thuộc địa, Ban nghiên cứu thuộc địa,… viết nhiều bài
trên các báo Nhân đạo, Đời sống công nhân… -
Về chính trị: giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc:
+ Lực lượng: nông dân => xây dựng khối liên minh công nông làm động lực cách mạng + Đoàn kết quốc tế 3 lOMoARcPSD|49830739
+ Phải có Đảng Cộng sản
+ Phong trào “vô sản hóa” góp phần truyền bá tư tưởng vô sản, rèn luyện cán bộ
và xây dựng phát triển tổ chức của công nhân. - Về tổ chức:
+ 1924: Quảng Châu (Trung Quốc) => tổ chức thành lập ĐCS
+ 2/1925: Lập nhóm Cộng sản đoàn
+ 6/1925: Thành lập Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên (tiền thân ĐCSVN)
=> xuất bản tờ báo Thanh niên tuyên truyền chủ nghĩa Mác Leenin và vận động giải
phóng dân tộc => đánh dấu sự ra đời của báo chí cách mạng Việt Nam.
+ 1927: Xuất bản Đường Cách mệnh => thể hiện tư tưởng nổi bật của Nguyễn Ái
Quốc dựa trên cơ sở vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác.
3. Thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng:
* Các tổ chức cộng sản ra đời: -
3/1929: Tại số nhà 5D, phố Hàm Long, lập Chi bộ Cộn g sản đoàn đầu
tiên.- 7/1929: Thành lập Đông Dương cộng sản Đảng => xuất bản báo Búa liềm -
11/1929: Thành lập An Nam Cộng sản Đảng => xuất bản tạp chí Bônsơvích -
9/1929: Thành lập Đông Dương Cộng sản liên đoàn
=> Sự ra đời của 3 tổ chức cộng sản khẳng định bước phát triển về chất của
phong trào yêu nước Việt Nam theo khuynh hướng vô sản, phù hợp với xu thế và nhu
cầu bức thiết của lịch sử Việt Nam.
* Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam: -
12/1929: Nguyễn Ái Quốc triệu tập Đông Dương cộng sản Đảng và An
Nam cộng sản Đảng tại Cửu Long (Trung Quốc) tiến hành hội nghị hợp nhất các tổ
chức cộng sản thành một chính đảng duy nhất. -
Hội nghị thông qua các văn kiện quan trọng do Nguyễn Ái Quốc soạn
thảo: Chánh cương văn tắt, Sách lược vắn tắt, Chương trình tóm tắt của Đảng, Điều lệ vắn tắt.
=> Hội nghị thành lập ĐCSVN dưới sự chủ trì của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc
có giá trị như một Đại hội Đảng. 4 lOMoARcPSD|49830739
* Nội dung cơ bản của Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng:
Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng là hai văn kiện: Chánh cương vắn tắt của
Đảng và Sách lược vắn tắt của Đảng. -
Mục tiêu chiến lược: Chủ trương làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ
địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản -
Nhiệm vụ chủ yếu trước mắt: Chống đế quốc giành độc lập cho dân tộc và
chống phong kiến để giành ruộng đất cho dân cày. Trong đó nhiệm vụ chống đế quốc,
giải phóng dân tộc là nhiệm vụ được đặt lên hàng đầu. -
Về phương diện xã hội: Vừa phản ánh đúng tình hình kinh tế, xã hội cần
được giải quyết ở Việt Nam; vừa thể hiện tính cách mạng, toàn diện, triệt để của đường
lối cách mạng nhằm giải phóng dân tộc, giai cấp, xã hội, đặc biệt là cho 2 giai cấp nông dân và công nhân. -
Lực lượng cách mạng: Phải đoàn kết công nhân, nông dân - đây là lực
lượng cơ bản, trong đó giai cấp công nhân lãnh đạo; chủ trương đoàn kết tất cả các giai
cấp, lực lượng tiến bộ, yêu nước để tập trung chống đế quốc và tay sai. -
Phương pháp cách mạng: bạo lực cách mạng của quần chúng. -
Tinh thần đoàn kết quốc tế: Tranh thủ sự đoàn kết, ủng hộ của các dân tộc
bị áp bức và giai cấp vô sản thế giới, nhất là giai cấp vô sản Pháp. -
Vai trò lãnh đạo của Đảng: Là đội tiên phong của vô sản giai cấp, là yếu
tố quyết định nhất cho thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
4. Ý nghĩa lịch sử của việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam: -
Chấm dứt khủng hoảng bế tắc về đường lối cứu nước, đưa cách mạng Việt
Namsang một bước ngoặt lịch sử vĩ đại: trở thành 1 bộ phận khăng khít của cách mạng vô sản thế giới. -
Là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
vớiphong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. -
Khẳng định sự lựa chọn con đường cách mạng cho dân tộc Việt Nam là
conđường cách mạng vô sản. -
Chứng tỏ giai cấp công nhân đã trưởng thành và đủ khả năng lãnh đạo cách mạngViệt Nam. -
Lần đầu tiên cách mạng Việt Nam có một bản cương lĩnh Chính trị phản
ánhđược quy luật khách quan của xã hội Việt Nam, đáp ứng nhu cầu xã hội. 5 lOMoARcPSD|49830739
=> ĐCSVN ra đời là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử phát triển của dân tộc, trở
thành nhân tố hàng đầu quyết định đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến
thắng lợi khác.
Câu 2. Đảng lãnh đạo đấu tranh giành chính quyền (1930 - 1945)
1. Phong trào cách mạng 1930 - 1931 và khôi phục phong trào 1932 – 1935:
* Phong trào cách mạng 1930-1931 và Luận cương chính trị (10/1930):
- Hoàn cảnh lịch sử:
+ 1929 – 1933, khủng hoảng kinh tế trên qui mô lớn ở các nước tư bản chủ nghĩa
với hậu quả nặng nề, mâu thuẫn trong lòng xã hội tư bản phát triển gay gắt, phong trào
cách mạng thế giới dâng cao.
+ Tác động của khủng hoảng kinh tế đến các nước thuộc địa và phụ thuộc, trong đó có Việt Nam.
+ Đảng Cộng sản ra đời với hệ thống tổ chức thống nhất và Cương lĩnh chính trị đúng đắn.
- Diễn biến phong trào:
+ Từ tháng 1 đến tháng 4 -1930, bãi công của công nhân liên tiếp nổ ra liên tiếp
ở nhà máy xi măng Hải Phòng, hãng dầu Nhà Bè,...
+ Tháng 5/1930, phong trào phát triển lên cao trào với 16 cuộc bãi công của công
nhân, 34 cuộc biểu tình của nông dân, 4 cuộc đấu tranh của nhân dân thành thị.
+ Từ tháng 6 đến tháng 8 -1930 nổ ra 121 cuộc đấu tranh, đánh dấu thời kỳ đấu tranh kịch liệt.
+ 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh nổ ra nhiều cuộc biểu tình lớn của nông dân với
đỉnh cao vào tháng 9/1930 => phong trào cách mạng bùng lên dữ dội
+ Cuối năm 1930, thực dân Pháp tập trung lực lượng đàn áp khốc liệt.
- Kết quả và ý nghĩa lịch sử: + Kết quả: •
Bộ máy chính quyền của đế quốc và tay sai nhiều nơi tan rã,
gây tổn thất cho địch. •
Khi bị đàn áp, các tổ chức Đảng và quần chúng tan rã hầu hết. + Ý nghĩa: 6 lOMoARcPSD|49830739 •
Khẳng định quyền lãnh đạo và năng lực lãnh đạo của giai cấp vô sản. •
Rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên và quần chúng yêu nước. •
Kinh nghiệm đấu tranh sâu sắc.
* Luận cương chính trị của ĐCSĐD, tháng 10 – 1930:
- Ngày 14 đến 31/10/1930, họp Hội nghị lần thứ nhất tại Hương Cảng, đổi
tênĐCSVN thành ĐCSĐD, Trần Phú làm Tổng bí thư Đảng. - Nội dung chính:
+ Xác định mâu thuẫn giai cấp: ngày càng diễn ra gay gắt
+ Phương hướng chiến lược: Lúc đầu “là một cuộc cách mạng tư sản dân quyền...
có tính chất thổ địa và phản đế” sau đó phát triển bỏ qua thời kỳ tư bản tiến thẳng lên
con đường xã hội chủ nghĩa.
+ Nhiệm vụ của cách mạng tư sản dân quyền: Đánh đổ các di tích phong kiến để
thực hành thổ địa cách nạng triệt để và đánh đổ đế quốc làm cho Đông Dương hoàn toàn
độc lập. Hai nhiệm vụ này có quan hệ khăng khít với nhau, trong đó "Vấn đề thổ địa là
cái cốt của cách mạng tư sản dân quyền".
+ Lực lượng cách mạng: Giai cấp vô sản và nông dân là hai động lực chính, trong
đó giai cấp vô sản là động lực chính và mạnh
+ Phương pháp cách mạng: Luận cương nhấn mạnh sự cần thiết phải sử dụng
bạo lực cách mạng "vũ trang bạo động".
+ Vai trò lãnh đạo của Đảng: Điều cốt yếu cho sự thắng lợi của cách mạng Đông
Dương là cần phải có một Đảng Cộng sản có một đường lối chánh trị đúng, có kỷ luật.
+ Mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với cách mạng thế giới: Vô sản Đông
Dương phải liên lạc mật thiết với vô sản thế giới, với quần chúng cách mạng ở các nước
thuộc địa, nửa thuộc địa. - Hạn chế:
+ Không nêu rõ mâu thuẫn chủ yếu của xã hội Việt Nam thuộc địa
+ Không nhấn mạnh nhiệm vụ giải phóng dân tộc, mà nặng về đấu tranh giai cấp
và cách mạng ruộng đất
+ Không đề ra được một chiến lược liên minh dân tộc và giai cấp rộng rãi trong
cuộc đấu tranh chống đế quốc xâm lược và tay sai 7 lOMoARcPSD|49830739
+ Giải quyết mối quan hệ giữa vấn đề giai cấp và vấn đề dân tộc, giữa hai nhiệm
vụ giải phóng dân tộc và cách mạng ruộng đất, cũng như trong việc tập hợp lực lượng
cách mạng còn tiếp tục kéo dài. - Nguyên nhân hạn chế:
+ Do nhận thức chưa đầy đủ về thực tiễn cách mạng thuộc địa và chịu ảnh hưởng
của tư tưởng tả khuynh
+ Nhấn mạnh một đấu tranh giai cấp đang tồn tại trên Quốc tế Cộng sản và một số Đảng Cộng sản
* Cuộc đấu tranh khôi phục tổ chức và phong trào cách mạng, Đại hội Đảng
lần thứ nhất (3-1935): -
Do bị tổn thất nặng nề, cách mạng Việt Nam bước vào một giai đoạn đấu tranhcực kỳ gian khổ. -
Đầu năm 1932, theo chỉ thị của Quốc tế Cộng sản, Lê Hồng Phong cũng
một sốđồng chí công bố Chương trình hành động của Đảng Cộng sản Đông Dương và
các chương trình hành động của Công hội, Nông hội, Thanh niên cộng sản đoàn… -
Đến đầu năm 1935, hệ thống tổ chức của Đảng được phục hồi. Đó là cơ
sở đểtiến tới Đại hội lần thứ nhất của Đảng. -
3/1935, Đại hội đại biểu lần thứ nhất của Đảng họp ở Ma Cao đề ra 3 nhiệm vụtrước mắt: 1
- Củng cố và phát triển Đảng 2
- Đẩy mạnh cuộc vận động tập hợp quần chúng 3
- Mở rộng tuyên truyền chống đế quốc, chống chiến tranh, ủng hộ
Liên Xô vàủng hộ cách mạng Trung Quốc…
- Đại hội lần thứ nhất đánh dấu sự phục hồi hệ thống tổ chức của Đảng và phong
trào cách mạng quần chúng, tạo điều kiện để bước vào một cao trào cách mạng mới.
2. Phong trào dân chủ 1936 – 1939:
* Điều kiện lịch sử và chủ trương của Đảng: - Điều kiện lịch sử:
+ Hậu quả khủng hoảng kinh tế 1929 – 1933, giai cấp tư sản của một số nước chủ
trương dùng bạo lực cách mạng đàn áp phong trào đấu tranh trong nước và chuẩn bị phát
động chiến tranh thế giới. 8 lOMoARcPSD|49830739
+ Quốc tế Cộng sản họp Đại hội VII tại Mátxcơva, xác định kẻ thù trước mắt là
chủ nghĩa phát xít. Nhiệm vụ là chống chủ nghĩa phát xít, chống chiến tranh bảo vệ dân
chủ và hòa bình. Các nước trên thế giới lập mặt trận nhân dân rộng rãi.
- Chủ trương của Đảng:
+ Ở Việt Nam, mọi tầng lớp xã hội đều mong muốn có những cải cách dân chủ
nhằm thoát khỏi tình trạng ngột ngạt do khủng hoảng kinh tế và chính sách khủng bố
trắng do thực dân Pháp gây ra.
+ ĐCSĐD đã phục hồi hệ thống tổ chức sau một thời gian đấu tranh cực kỳ gian khổ.
+ Hội nghị xác định nhiệm vụ trước mắt là chống phát xít, chống chiến tranh đế
quốc, chống phản động thuộc địa và tay sai, đòi tự do, dân chủ, cơm áo và hòa bình.
+ Hội nghị chủ trương chuyển từ bí mật, không hợp pháp sang công khai, nửa
công khai, hợp pháp, nửa hợp pháp, kết hợp với bí mật, bất hợp pháp.
+ BCH Trung ương Đảng tháng 3/1938 nhấn mạnh “lập Mặt trận dân chủ thống
nhất là 1 nhiệm vụ trung tâm của Đảng trong giai đoạn hiện tại”
+ Trong văn kiện Chung quanh vấn đề chính sách mới (10/1936), Đảng nêu quan
điểm: Nghĩa là không thể nói rằng, muốn đánh đổ đế quốc cần phải phát triển cách mạng
điền địa, muốn giải quyết vấn đề điền địa thì cần phải đánh đổ đế quốc.
* Phong trào đấu tranh đòi tự do, dân chủ, cơm áo, hòa bình: -
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, cuộc vận động dân chủ diễn ra trên qui mô
rộng lớn,đông đảo quần chúng tham gia với hình thức đấu tranh phong phú. -
Đầu năm 1937, nhân dịp phái viên của chính phủ Pháp là Gôđa sang nhận
chứctoàn quyền Đông Dương, Đảng vận động hai cuộc biểu dương lực lượng quần
chúng dưới danh nghĩa “đón rước”, mít tinh, biểu tình, đưa đơn “dân nguyện”. -
Hội truyền bá quốc ngữ ra đời, phong trào truyền bá quốc ngữ phát triển mạnh từcuối năm 1937. -
Thành lập Mặt trận Dân chủ Đông Dương để tập hợp rộng rãi lực lượng,
pháttriển phong trào cách mạng. -
Năm 1939, xuất bản tác phẩm Tự chỉ trích (Nguyễn Văn Cừ) chỉ rõ những
sai lầm, khuyết điểm và nêu rõ những bài học cần thiết trong lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng
=> ý nghĩa lý luận, thực tiễn về xây dựng Đảng, tự phê bình và phê bình để nâng cao
năng lực lãnh đạo và bản chất cách mạng của Đảng. 9 lOMoARcPSD|49830739 -
Khi chiến tranh thế gới thứ hai bùng nổ (tháng 9/1939), thực dân Pháp đàn
ápcách mạng, Đảng rút vào hoạt động bí mật, cuộc vận động dân chủ kết thúc. - Ý nghĩa:
+ Đây là một phong trào cách mạng sôi nổi, có tính quần chúng rộng rãi, nhằm
thực hiện mục tiêu trước mắt là chống phản động thuộc địa và tay sai, đòi tự do, dân chủ, cơm áo, hòa bình.
+ Qua cuộc vận động dân chủ, đội quân chính trị quần chúng gồm hàng triệu
người được tập hợp, giác ngộ và rèn luyện.
+ Uy tín và ảnh hưởng của Đảng được mở rộng, tổ chức Đảng được củng cố và phát triển.
+ Đảng tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm đấu tranh: giải quyết mối quan hệ giữa
mục tiêu chiến lược và mục tiêu trước mắt; về xây dựng mặt trận thống nhất; về
kết hợp các hình thức, phương pháp đấu tranh.
3. Phong trào giải phóng dân tộc 1939 – 1945:
* Bối cảnh lịch sử và chủ trương chiến lược mới của Đảng: - Bối cảnh lịch sử:
+ 9/1939, Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ
+ Ở Đông Dương, bộ máy đàn áp được tăng cường, lệnh thiết quân luật được ban bố
+ 28/9/1939, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định cấm tuyên truyền cộng sản,
đặt ĐCSĐD ra ngoài vòng pháp luật
+ 6/1940, Đức tiến công Pháp, Chính phủ của Thủ tướng Pêtanh kí văn bản đầu
hàng Đức. Sau khi chiếm một loạt nước châu Âu, tháng 6/1941 Đức tiến công Liên Xô
+ 9/1940, quân phiệt Nhật vào Đông Dương - Chủ trương chiến lược mới của Đảng:
+ Hội nghị BCH Trung ương Đảng (11/1939) tại Bà Điểm (Hóc Môn, Gia Định)
phân tích tình hình và chỉ rõ đứng trên lập trường giải phóng dân tộc
+ Chủ trương đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu được đề ra tại Hội nghị tháng 11/1939
+ 5/1941, Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị lần thứ 8 BCH Trung ương Đảng là
một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, lập Mặt trận Việt Minh
Hội nghị Trung ương nêu rõ những nội dung quan trọng: 10 lOMoARcPSD|49830739 •
Thứ nhất, nhấn mạnh mâu thuẫn chủ yếu đòi hỏi phải được giải
quyết cấp bách là mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với đế quốc phát xít Pháp – Nhật. •
Thứ hai, chỉ phải giải quyết một vấn đề cần kíp “dân tộc giảiphóng”. •
Thứ ba, giải quyết vấn đề dân tộc trong khuôn khổ từng nước
ĐôngDương, thi hành chính sách “dân tộc tự quyết”. •
Thứ tư, tập hợp rộng rãi mọi lực lượng dân tộc. •
Thứ năm, chủ trương sau khi cách mạng thành công sẽ thành lập nước Việt Nam.
+ Hội nghị lần thứ 8 BCH Trung ương Đảng đã hoàn chỉnh chủ trương chiến lược
đề ra. Đó là ngọn cờ dẫn đường cho toàn dân Việt Nam đẩy mạnh công cuộc chuẩn bị
lực lượng, tiến lên trong sự nghiệp đánh Pháp, đuổi Nhật, giành độc lập tự do.
* Phong trào chống Pháp – Nhật, đẩy mạnh chuẩn bị lực lượng cho cuộc khởi
nghĩa vũ trang: -
27/9/1940: Khởi nghĩa Bắc Sơn -
11/1940, Hội nghị cán bộ Trung ương họp ở làng Đình Bảng (Bắc Ninh) -
23/11/1940: Khởi nghĩa Nam Kỳ, cuộc khởi nghĩa bị đế quốc Pháp đàn áp
khốcliệt, làm cho lực lượng cách mạng bị tổn thất nặng nề. -
13/1/1941, một cuộc binh biến nổ ra ở đồn Chợ Rạng nhưng cũng bị thực
dânPháp dập tắt nhanh chóng. -
25/10/1941, Việt Minh công bố Tuyên ngôn, nêu rõ: “Việt Nam độc lập đồngminh ra đời”. -
1943: công bố bản Đề cương về văn hóa Việt Nam -
Cuối 1944: Hội Văn hóa cứu quốc Việt Nam ra đời -
Dưới sự chỉ đạo của Đảng, đội du kích Bắc Sơn được duy trì và phát triển thànhCứu quốc quân -
Cuối 1941, thành lập đội vũ trang ở Cao Bằng. Ở Bắc Sơn – Võ Nhai, Cứu
quốcquân tiến hành tuyên truyền vũ trang, gây cơ sở chính trị, mở rộng căn cứ -
22/12/1944, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân ra đời -
24/12/1944, Đoàn củ Tổng bộ Việt Minh sang Trung Quốc liên lạc với các
nướcđồng minh để phối hợp chống Nhật. 11 lOMoARcPSD|49830739
* Cao trào kháng Nhật cứu nước: - Hoàn cảnh lịch sử:
+ Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc.
+ Nhật và Pháp đang sửa soạn tiến đến giai đoạn đấu tranh quyết liệt - Diễn biến:
+ 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, độc chiếm Đông Dương, thi hành chính sách
nhằm củng cố quyền thống trị
+ Ban thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động
của chúng ta” xác định kẻ thù chính, cụ thể, trước mắt là phát xít Nhật.
+ Hội nghị phát động cao trào “Kháng Nhật, cứu nước” làm tiền đề cho Tổng khởi nghĩa.
+ Từ giữa tháng 3 - 1945, cách mạng chuyển sang cao trào, chiến tranh du kích
cục bộ và khởi nghĩa từng phần diễn ra ở nhiều địa phương. Tiêu biểu là ở căn cứ địa
Cao Bắc - Lạng và hàng loạt các huyện, châu, xã được giải phóng.
+ Ngày 15/5/1945, Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kì họp ở Hiệp Hòa (Bắc
Giang). Hội nghị quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam giải phóng quân.
+ Uỷ ban quân sự cách mạng Bắc Kì được hình thành.
+ 4/6/1945, khu giải phóng Việt Bắc ra đời.
+ Phong trào quần chúng trong cả nước phát triển mạnh mẽ, nhất là phong trào
phá kho thóc Nhật chia cho dân nghèo.
=> Cao trào kháng Nhật cứu nước là 1 cuộc khởi nghĩa từng phần và chiến tranh
du kích cục bộ => tiến lên chớp thời cơ tổng khởi nghĩa.
* Tổng khởi nghĩa dành chính quyền: - Hoàn cảnh lịch sử:
+ Giữa tháng 8/1945, Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc. Sau khi phát xít Đức
đầu hàng Liên Xô và Đồng minh và sau đó Liên Xô tuyên chiến với Nhật, đánh tan quân
Quan Đông của Nhật tại Mãn Châu (TQ).
+ Chính phủ Nhật tuyên bố đầu hàng Đồng minh không điều kiện.
+ Trong nước, tình thế cách mạng xuất hiện, quân đội các nước đế quốc với danh
nghĩa Đồng minh chuẩn bị vào Đông Dương tước vũ khí phát xít Nhật. Trước tình thế
khẩn cấp và thuận lợi đó, Đảng kịp thời quyết định tổng khởi nghĩa. 12 lOMoARcPSD|49830739
- Chủ trương phát động Tổng khởi nghĩa:
+ 12/8/1945, Uỷ ban lâm thời khu giải phóng hạ lệnh khởi nghĩa trong khu +
13/8/1945, thành lập Uỷ ban khởi nghĩa toàn quốc. 23 giờ cũng ngày, ban bố “Quân lệnh
số 1”, phát đi lệnh tổng khởi nghĩa trong toàn quốc.
+ 14 và 15/8/1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào với sự tham
gia của đại biểu các Đảng bộ trong nước và nước ngoài.
+ 16/8/1945, Đại hội quốc dân họp tại Tân Trào, quyết định đặt tên nước là Việt
Nam dân chủ Cộng hòa, xác định quốc kỳ, quốc ca và thành lập Uỷ ban dân tộc giải phóng Việt Nam
+ 14 đến 18/8/1945, bốn tỉnh giành chính quyền sớm nhất là Hải Dương, Bắc Giang, Hà Tĩnh, Quảng Nam
+ Sáng 19/8, Thủ đô Hà Nội tràn ngập cờ đỏ sao vàng
+ 23/8, khởi nghĩa giành thắng lợi ở Huế
+ 24/8, các tỉnh xung quanh rầm rập kéo về Sài Gòn
+ 25/8, khởi nghĩa giành thắng lợi ở Sài Gòn
=> Chỉ trong vòng 15 ngày, cuộc khởi nghĩa thành công trên cả nước. Lần đầu
tiên, chính quyền về tay nhân dân.
+ 30/8, cuộc mít tinh lớn tổ chức tại Ngọ Môn, Huế; Vua Bảo Đại thoái vị
+ 2/9, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập => Nước VNDCCH ra đời
4. Tính chất, ý nghĩa và kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Tám năm 1945: * Tính chất: -
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc điển hình:
+ Tập trung hoàn thành nhiệm vụ hàng đầu là giải phóng dân tộc.
+ Lực lượng cách mạng bao gồm toàn dân tộc.
+ Thành lập chính quyền nhà nước “của chung toàn dân tộc”. -
Cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam là một bộ phận của phe dân chủ chốngphát xít. -
Cách mạng đã giải quyết một số quyền lợi cho nông dân, lực lượng đông
đảonhất trong dân tộc. 13 lOMoARcPSD|49830739
=> Cuộc cách mạng đã xây dựng chính quyền nhà nước dân chủ nhân dân
đầu tiên ở Việt Nam, xóa bỏ chế độ quân chủ phong kiến. Các tầng lớp nhân dân
được hưởng quyền tự do dân chủ. * Ý nghĩa: -
Đập tan xiềng xích nô lệ của chủ nghĩa đế quốc trong gần 1 thế kỉ,
lập nên nướcVNDCCH, nhà nước của nhân dân đầu tiên của Đông Nam Á. -
Người dân Việt Nam từ nô lệ thành người chủ đất nước. -
Nước Việt Nam thành quốc gia dân tộc lập chủ quyền, vươn lên
cùng các dân tộctrên thế giới. -
Đảng từ hoạt động bí mật thành đảng cầm quyền. -
Mở ra kỷ nguyên độc lập tự do và chủ nghĩa xã hội. -
Mở đầu thời kì suy sụp và tan rã của chủ nghĩa thực dân cũ. -
Có sức cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.
=> Cách mạng Tháng Tám đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận
của chủ nghĩa Mác Lenin về cách mạng giải phóng dân tộc.
* Kinh nghiệm: -
Về chỉ đạo chiến lược: gương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, giải quyết
đúngđắn mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ độc lập dân tộc và cách mạng ruộng đất. -
Về xây dựng lực lượng: khối liên minh công nông, khơi dậy tinh thần dân
tộc, tậphợp lực lượng yêu nước. -
Phương pháp cách mạng: nắm vững quan điểm bạo lực cách mạng, xây
dựng lựclượng chính trị và lực lượng vũ trang, kết hợp đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang. -
Xây dựng Đảng: cách mạng tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân
laođộng và toàn dân tộc Việt Nam.
Câu 3. Đảng lãnh đạo xây dựng, bảo vệ chính quyền cách mạng và kháng
chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1945 - 1954)
1. Xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng 1945 – 1946:
* Tình hình Việt Nam sau Cách mạng Tháng Tám: - Thuận lợi: 14 lOMoARcPSD|49830739
+ Sau cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ II, cục diện khu vực và thế giới có những
sự thay đổi lớn có lợi cho cách mạng Việt Nam: Liên Xô trở thành thành trì của CNXH;
Đông Trung Âu lựa chọn CNXH.
+ Trong nước, Việt Nam trở thành quốc gia độc lập, tự do; nhân dân là chủ nhân
chế độ dân chủ mới, Đảng Cộng sản trở thành Đảng cầm quyền lãnh đạo cách mạng.
+ Hệ thống chính quyền, bộ máy nhà nước phục vụ nhân dân.
+ Biểu tượng Hồ Chí Minh, xây dựng Quân đội quốc gia,… - Khó khăn:
+ Âm mưu chia lại hệ thống thuộc địa thế giới.
+ Không có nước nào ủng hộ lập trường độc lập và công nhận địa vị pháp lý của Việt Nam.
+ Hệ thống chính quyền cách mạng mới thành lập, non trẻ, thiếu thốn nhiều mặt.
+ Hậu quả của chế độ cũ để lại hết sức nặng nề.
+ Nền kinh tế yếu kém, xơ xác, tiêu điều; tài chính, ngân khố kiệt quệ, kho bạc trống rỗng.
+ Văn hoá xã hội: hủ tục lạc hậu, thói hư, tật xấu; 95% dân số mù chữ.
+ Nạn đói 1945: 2 triệu người chết đói.
+ Sự chống phá của kẻ thù đối với Việt Nam.
=> Tình thế: Ngàn cân treo sợi tóc.
=> Nhiệm vụ: Chống thù trong giặc ngoài; giải quyết nạn đói, nạn dốt.
* Xây dựng chế độ mới và chính quyền cách mạng: -
3/9/1945, Chính phủ lâm thời họp phiên đầu tiên xác định nhiệm
vụ trước mắt: diệt giặc đói, diệt giặc dốt và ngoại xâm. -
25/11/1945, Ban Chấp hành Trung ương ra Chỉ thị “Kháng chiến kiến quốc”.
+ Kẻ thù chính là thực dân Pháp, phải tập trung ngọn lửa đấu tranh vào chúng.
+ Mục tiêu cách mạng: dân tộc giải phóng.
+ Khẩu hiệu: Dân tộc trên hết, Tổ quốc trên hết; Nhiệm vụ chủ yếu: củng cố chính
quyền, chống Pháp xâm lược, bài trừ nội phản, cải thiện đời sống nhân dân.
+ Xúc tiến bầu cử quốc hội Chính phủ chính thức – lập Hiến pháp – động viên,
chuẩn bị kháng chiến lâu dài. 15 lOMoARcPSD|49830739
+ Nguyên tắc đấu tranh: độc lập chính trị, ngoại giao thêm bạn bớt thù => “Hoa
Việt thân thiện”, với Pháp “độc lập chính trị, nhân nhượng về kinh tế”.
+ Tuyên truyền: kêu gọi đoàn kết chống kẻ thù. -
Chống giặc đói, đẩy lùi nạn đói:
+ Phong trào, các cuộc vận động: tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm; Lập hũ
gạo cứu đói; Tuần lễ vàng; Quỹ độc lập….
+ Bãi thuế vô lí: thuế thân, giảm tố. -
Chống giặc dốt, xoá nạn mù chữ:
+ Phong trào: Bình dân học vụ, toàn dân học chữ quốc ngữ và xây dựng nếp sống
văn hóa mới... để đẩy lùi tệ nạn, hủ tục cản trở tiến bộ.
+ Hệ thống trường học (tiểu học trở lên); lập trường Đại học Văn Khoa Hà Nội.
=> Đời sống tinh thần cải thiện. -
Khẩn trương xây dựng, củng cố chính quyền cách mạng:
+ Tổ chức bầu cử, thành lập Chính phủ chính thức => khẳng định tính pháp lí của nhà nước Việt Nam.
+ Soạn thảo và thông qua bản Hiến pháp đầu tiên (1946)
+ Mặt trận dân tộc được mở rộng tăng cường lực lượng cách mạng.
* Tổ chức cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược ở Nam Bộ, đấu
tranh bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ:
- Chủ trương của Đảng:
+ 23/9/1945: Hội nghị liên tịch: chủ trương kháng chiến chống Pháp.
+ 25/10/1945: Hội nghị cán bộ Đảng bộ Nam Bộ quyết định củng cố lực lượng
vũ trang, xây dựng cơ sở chính trị, vũ trang bzí mật nội đô; tổ chức phát động toàn dân
kháng chiến, đẩy lùi cuộc tấn công của Pháp....
+ 28/2/1946: kí bản Hiệp ước Trùng Khánh => tình thế cách mạng mới.
+ 3/3/1946: ra bản Chỉ thị Tình hình và chủ trương và chủ trương tạm thời “dàn hòa với Pháp”
+ 6/3/1946: kí bản Hiệp định sơ bộ
+ 9/3/1946: ra Chỉ thị Hòa để tiến
+ 14/9/1946: chủ tịch Hồ Chí Minh kí với chính phủ Pháp bản Tạm ước 14-9 16 lOMoARcPSD|49830739
+ 12/7/1946: ở Việt Nam, tấn công Đại Việt – Quốc dân Đảng => đập tan hoàn
toàn mưu đồ lật đổ chính quyền cách mạng của bọn tay sai phản động, giữ vững chính quyền cách mạng. - Ý nghĩa:
+ Chủ trương kịp thời giúp giành thắng lợi quan trọng trong chống thù trong, giặc
ngoài, bảo vệ chính quyền non trẻ, thành quả của cách mạng tháng Tám.
+ Ngăn chặn bước tiến quân đội Pháp ở Nam Bộ.
+ Tạo thêm thời gian hòa bình, hòa hoãn, xây dựng lực lượng, chuẩn bị kháng chiến lâu dài.
+ Khẳng định ý chí của Đảng, quân dân Việt Nam trong bảo vệ nền độc lập, tự do.
2. Đường lối kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược và quá
trình tổ chức thực hiện từ năm 1946 đến năm 1950:
* Cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ và Đường lối kháng chiến của Đảng:
- Thực dân Pháp bội ước và tiến công nước ta:
+ Sau khi kí kết Hiệp định Sơ bộ (6/3/1946) và Tạm ước (14/9/1945), Pháp bội
ước, đẩy mạnh các hoạt động xâm lược Việt Nam
+ Khiêu khích, tấn công Việt Nam ở Hải Phòng và Lạng Sơn (tháng 11/1946).
+ Ở Hà Nội: Pháp bắn súng, ném lựu đạn ở nhiều nơi, đốt Nha Thông tin ở phố Tràng Tiền.
+ Ngày 18/12/1946, Pháp gửi tối hậu thư buộc chính phủ ta phải giải tán lực
lượng tự vệ chiến đấu, giao quyền kiểm soát Thủ đô cho chúng. Pháp tuyên bố: nếu
chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa không chấp nhận thì ngày 20/12/1946, chúng sẽ hành động.
⇒ Hành động của Pháp đã xâm phạm nghiêm trọng đến độc lập, chủ quyền của Việt Nam.
- Đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng:
+ 12/12/1946, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị Toàn dân kháng chiến.
+ 18 và 19/12/1946, Ban thường vụ Trung ương Đảng họp hội nghị mở rộng,
quyết định phát động phong trào toàn quốc kháng chiến.
+ 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ
ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến. 17 lOMoARcPSD|49830739
- Những nội dung cơ bản của đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp
xâmlược được thể hiện trong các văn kiện:
+ Chỉ thị “Toàn dân kháng chiến” của Ban Thường vụ Trung ương Đảng (12/12/1946).
+ “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” của chủ tịch Hồ Chí Minh (19/12/1946).
+ Tác phẩm “Kháng chiến nhất định thắng lợi” của Trường Chinh (1947).
+ Tác phẩm Kháng chiến nhất định thắng lợi
- Nội dung đường lối: Dựa trên sức mạnh toàn dân, tiến hành kháng chiến
toàndân, toàn diện, lâu dài và dựa vào sức mình là chính.
+ Mục tiêu kháng chiến: Đánh đổ thực dân Pháp, giành độc lập, tự do, thống nhất
hoàn toàn, bảo vệ hòa bình thế giới.
+ Kháng chiến toàn dân: Là đem toàn bộ sức dân, tài dân, lực dân, động viên
toàn dân. Quân đội nhân dân làm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc.
+ Kháng chiến toàn diện: Đánh trên mọi lĩnh vực, mặt trận (quân sự, chính trị,
kinh tế, văn hoá, tư tưởng...). Trong đó quân sự, vũ trang là mũi nhọn.
+ Kháng chiến lâu dài: Trường kì kháng chiến là vừa đánh tiêu hao sinh lực địch
vừa phát triển lực lượng của ta, làm chuyển biến so sánh lực lượng. Luôn tranh thủ, chớp
thời cơ đi đến thắng lợi cuối cùng.
+ Kháng chiến dựa vào sức mình là chính: Là kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh
trong giải phóng dân tộc. Phát huy nguồn lực nội sinh (vật chất, tinh thần) trong nhân
dân, từ đó tìm kiếm phát huy hiệu quả ủng hộ của quốc tế. Trong đó độc lập, tự chủ về
đường lối là yếu tố quan trọng hàng đầu.
* Tổ chức, chỉ đạo cuộc kháng chiến từ năm 1947 đến 1950:
+ 6/4/1947: Triệu tập Hội nghị cán bộ Trung ương, nhấn mạnh mở rộng mặt trận
thống nhất, củng cố chính quyền nhân dân vùng tạm chiếm, phát động chiến tranh du
kích, đẩy mạnh ngoại giao, xây dựng đảng.
+ Nhiều quần chúng ưu tú công, nông, trí đã gia nhập Đảng.
+ Trên lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, Đảng tiếp tục chủ trương đẩy mạnh
phong trào tăng gia sản xuất, tự cấp, tự túc lương thực, đảm bảo đời sống cho bộ đội và nhân dân.
+ Về quân sự, Thu Đông 1947, Pháp huy động khoảng 15.000 quân tấn công địch lên Việt Bắc. 18 lOMoARcPSD|49830739
+ Ngày 15/10/1947, Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã ra Chỉ thị phải phá tan
cuộc tấn công mùa đông của giặc Pháp. Sau 75 ngày đêm chiến đấu liên tục, quân và
dân ta đã lần lượt bẻ gãy tất cả các mũi tiến công nguy hiểm của giặc Pháp.
+ Từ 1948, tình hình quốc tế có những chuyển biến có lợi cho lực lượng cách
mạng và tác động tích cực đối với cuộc kháng chiến của nhân dân ta.
+ Trên mặt trận ngoại giao, Đảng và Chính phủ chủ trương tích cực mở rộng quan
hệ ngoại giao với các nước trong phe CNXH và củng cố lực lượng vũ trang nhân dân.
+ Trong vùng bị tạm chiếm, phát triển mạnh chiến tranh du kích để “biến hậu
phương của địch thành tiền phương của ta”. - Về quân sự:
+ Chiến dịch Thu Đông 1947
+ 1948-1949: Chủ trương tăng cường phối hợp chiến đấu với quân dân Lào, Campuchia, Trung Quốc.
+ 1950: Chiến dịch Biên giới Thu Đông, đây là chiến dịch quân sự lớn, quân ta
chủ động mở => mở ra cục diện mới, đưa cuộc kháng chiến chuyển sang giai đoạn phát triển cao hơn.
3. Đẩy mạnh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược và can thiệp
Mỹ đến thắng lợi 1951 – 1954:
* Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II và Chính cương của Đảng (2/1951): -
Về tình hình thế giới: Phong trào cách mạng của nhân dân thế giới ngày
càngphát triển nhất là sự lớn mạnh của Liên Xô, thắng lợi của cách mạng Trung Quốc
làm thay đổi cục diện chính trị thế giới. Lực lượng kháng chiến của nhân dân Lào,
Campuchia có chuyển biến tích cực. -
Trước bối cảnh đó, đẩy mạnh kháng chiến đến thắng lợi hoàn toàn là một
nhiệmvụ hết sức quan trọng. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng đã được
triệu tập tại xã Vinh Quang (nay là xã Kim Bình), huyện Chiêm Hoá, tỉnh Tuyên Quang
từ ngày 11 đến ngày 19-2-1951. -
Đại hội đã nghiên cứu và thảo luận Báo cáo chính trị do Chủ tịch Hồ Chí
Minh trình bày và báo cáo Hoàn thành giải phóng dân tộc, phát triển dân chủ nhân dân,
tiến tới chủ nghĩa xã hội do Tổng Bí thư Trường Chinh trình bày. -
Báo cáo Hoàn thành giải phóng dân tộc, phát triển dân chủ nhân dân, tiến
tới chủ nghĩa xã hội là Chính cương của Đảng Lao động Việt Nam: 19 lOMoARcPSD|49830739
+ Xác định tính chất của xã hội Việt Nam: “dân chủ nhân dân, một phần thuộc
địa và nửa phong kiến”.
+ Nhiệm vụ của cách mạng: “đánh đuổi bọn đế quốc xâm lược, giành độc lập và
thống nhất thật sự cho dân tộc; xóa bỏ những tàn tích phong kiến và nửa phong kiến,
làm cho người cày có ruộng; phát triển chế độ dân chủ nhân dân, gây cơ sở cho chủ nghĩa xã hội”.
+ Động lực của cách mạng: giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, giai cấp tiểu
tư sản và tư sản dân tộc.
+ Chính cương cũng nêu ra triển vọng phát triển của cách mạng Việt Nam nhất
định sẽ tiến lên chủ nghĩa xã hội.
+ Điều lệ mới của Đảng xác định rõ mục đích là phấn đấu “để phát triển chế độ
dân chủ nhân dân, tiến lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, để thực hiện tự do, hạnh phúc cho
giai cấp công nhân, nhân dân lao động và tất cả các dân tộc đa số, thiểu số Việt Nam”
* Đẩy mạnh phát triển cuộc kháng chiến về mọi mặt: -
Đầu 1951, Đảng chủ trương tiến công địch ở Trung du, Đồng bằng
Bắc bộ đểtiêu hao sinh lực địch, tạo điều kiện phát triển chiến tranh du kích vùng sau lưng địch. -
Mở chiến dịch Hòa Bình (12/1951) và Tây Bắc Thu Đông (1952)
=> tiêu diệtsinh lực địch, giải phóng một phần Tây Bắc, phá âm mưu lập “Xứ Thái tự trị”. -
Chiến trường liên khu V: phát triển chiến tranh du kích. -
Nam Bộ: sắp xếp lại lực lượng vũ trang, tập kích, phục kích, đánh đặc công. -
Phối hợp với Lào mở chiến dịch Thượng Lào. -
Mặt trận chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội => phát triển hậu phương kháng chiến -
4/1952: Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra quyết sách về “chỉnh
Đảng,chỉnh quân” – nhiệm vụ trọng tâm. -
Đầu 1953, đẩy mạnh cải cách dân chủ, phát động triệt để giảm tô
tiến tới cảicách ruộng đất => thúc đẩy kháng chiến mau thắng lợi, thực hiện mục
tiêu người cày có ruộng. 20