Đề cương môn Luật hiến pháp - Trường Đại học lao động -  xã hội

ĐÁP ÁN CÂU HỎI TỰ LUẬN LUẬT HIẾN PHÁP
Câu 1: Phân tích quy định: Quốc hội là cơ quan đại biểu
cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao
nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”?
Liên hệ thực tiễn hoạt động của Quốc hội thể hiện vai trò
là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan
quyền lực nhà nước cao nhất” Trả lời:
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì
Nhân dân. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân
dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà
nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông
dân và đội ngũ trí thức. Trong bộ máy nhà nước, Quốc hội có vị
trí đặc biệt quan trọng. Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất
của nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất.Bộ máy
nhà nước gồm nhiều cơ quan khác nhau. Nhưng chỉ có Quốc hội
là cơ quan nhà nước được nhân dân giao nhiệm vụ thay mặt
nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước thống nhất trong cả
nước. Với tư cách là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân,
tính đại diện của Quốc hội được thể hiện rõ ở các điểm sau đây:
- Quốc hội là cơ quan nhà nước duy nhất bao gồm các đại biểu
được cử tri cả nước bầu ra theo nguyên tắc phổ thông, bình
đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.
- Quốc hội bao gồm các đại biểu đại diện cho các tầng lớp nhân
dân, thể hiện tinh thần đại đoàn kết dân tộc, đại diện cho trí tuệ
của nhân dân cả nước.
- Quốc hội có chức năng, nhiệm vụ phục vụ cho lợi ích chung
của nhân dân, của dân tộc, nói lên tiếng nói của nhân dân, thể
hiện ý chí, nguyện vọng của nhân dân cả nước.
Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, bởi vì theo
quy định của Hiến pháp, ở nước ta, tất cả quyền lực thuộc về
Nhân dân, Nhân dân là chủ thể của quyền lực nhà nước. Quốc
hội do Nhân dân bầu ra, là cơ quan nhà nước cao nhất thực
hiện quyền lực của Nhân dân. Chỉ Quốc hội mới có quyền thể
hiện ý chí, nguyện vọng của Nhân dân thành luật, thành các
quy định chung mang tính chất bắt buộc phải tuân thủ đối với
mọi tầng lớp dân cư trong xã hội.
Hiến pháp giao cho Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền
lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và
giám sát tối cao đối với hoạt động Nhà nước Liên hệ:
- Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, lập pháp vd: Quốc hội ban
hành ra hiến pháp, ban hành các văn bản luật.
- Quốc hội quyết đinh các vấn đề quan trọng của đất nước.
Quốc hội quyết định những chính sách cơ bản về đối nội và đối
ngoại, nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh đát nước,
những nguyên tắc chủ yếu về tổ chức và hoạt động của bộ máy
nhà nước, về quan hệ xã hội và hoạt động của công dân.
- Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao đói với toàn bộ hoạt
động của Nhà nước nhằm đảm bảo cho những quy định của
Hiến pháp và pháp luật đượuc thi hành triệt để và thống nhất,
bộ máy nhà nước hoạt động đồng bộ, có hiệu lực và hiệu quả.
- Hoạt động giám sát của quốc đối với các cơ quan nhà nước.
Vd : Ngày 16/12/2019 đoàn công tác của UBTVQH giám sát
công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo tại Bộ Tư Pháp
-> Hoạt động trên của UBTVQH là đang thực hiện quyền giám
sát, tối cao của Quốc Hội thông qua giám sát có thể kiểm tra
theo dõi hoạt động của các cơ quan nhà nước và chính sửa
khắc phục sai phạm (nếu có).
Câu 2: Phân tích các chức năng hoạt động của Quốc hội
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam? Liên hệ thực
tiễn một số hoạt động của Quốc hội trọng thức hiện chức năng của minh? Trả lời:
Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước của
nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Nhân dân sử dụng
quyền lực Nhà nước thông qua Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp.
Quốc hội là cơ quan duy nhất do cử tri cả nước bầu ra theo
nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Ðại
biểu Quốc hội được cử tri bầu ra tại các đơn vị bầu cử, chịu
trách nhiệm trước cử tri bầu ra mình và trước cử tri cả nước.
Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan
quyền lực Nhà nuớc cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Quốc hội có 3 chức năng chính: chức năng lập pháp; chức năng
quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước; chức năng
giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của Nhà nước. * Chức năng lập pháp
Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập hiến và lập pháp.
Quốc hội làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp.
Việc soạn thảo, thông qua, công bố Hiến pháp, sửa đổi Hiến
pháp và thủ tục, trình tự giải thích Hiến pháp do Quốc hội quy định.
Căn cứ vào Hiến pháp, Quốc hội ban hành luật, nghị quyết.
Căn cứ vào Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, Uỷ ban
thường vụ Quốc hội ban hành pháp lệnh, nghị quyết.
Quy trình xây dựng và ban hành các văn bản pháp luật của
Quốc hội bao gồm các giai đoạn :
1) xây dựng và thông qua chương trình xây dựng văn bản pháp luật,
2) giai đoạn soạn thảo,
3) giai đoạn thẩm tra của Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban,
4) giai đoạn xem xét tại Uỷ ban thường vụ Quốc hội,
5) giai đoạn thảo luận tại các kỳ họp của Quốc hội và
6) giai đoạn thông qua tại Quốc hội. * Chức năng giám sát
Theo quy định tại Ðiều 84 Hiến pháp 1992, Quốc hội thực hiện
quyền giám sát tối cao việc tuân thủ theo Hiến pháp, luật và
nghị quyết của Quốc hội; xét báo cáo hoạt động của Chủ tịch
nước, Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Toà án nhân dân
tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
Chức năng giám sát của Quốc hội được thực hiện thông qua các
hoạt động giám sát của các cơ quan của Quốc hội như Uỷ ban
thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Uỷ ban của Quốc hội
và Ðại biểu Quốc hội.
* Chức năng quyết định các vấn đề quan trọng
Là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất, Quốc hội quyết định
kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; quyết định
chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia; quyết định dự toán ngân
sách Nhà nước và phân bổ ngân sách Nhà nước; phê chuẩn
tổng quyết toán ngân sách Nhà nước; quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế.
Quốc hội quyết định thành lập, bãi bỏ các cơ quan ngang Bộ
của Chính phủ thành lập mới, nhập, chia, điều chỉnh địa giới
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; thành lập hoặc giải thể
đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
Quốc hội quyết định vấn đề chiến tranh và hoà bình; quy định
về tình trạng khẩn cấp, các biện pháp đặc biệt khác bảo đảm
quốc phòng và an ninh quốc gia.
Quốc hội quyết định đại xá quyết định trưng cầu ý dân.
Trong lĩnh vực đối ngoại, Quốc hội quyết định chính sách cơ bản
về đối ngoại; phê chuẩn hoặc bãi bỏ các điều ước quốc tế mà
Việt Nam đã ký kết hoặc tham gia theo đề nghị của Chủ tịch nước. Liên hệ thực tiễn:
- Vào những dịp quan trọng trong đời sống chính trị của đất
nước thì Quốc hội Quốc hội quyết định đại xá cho 1 số loại tội
phạm hoặc 1 loạt người phạm pháp nhất định đã hoặc chưa bị
truy tố, xét xử, thi hành án.Như nước Việt Nam ta có 2 lần đại
xá là vào năm 1946 và 1976.
Câu 3: Phân tích quy định: “Chính phủ cơ quan hành
chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan
chấp hành của Quốc hội”? Liên hệ thực tiễn một số hoạt
động của Chính phủ trong công tác phòng, chống dịch
Covid-19 ở Việt Nam trong thời gian qua?
Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nghĩa là Chính
phủ nắm quyền thống nhất quản lý điều hành các mặt đời sống
kinh tế - xã hội của đất nước, trước hết là quyết định những vấn
đề về chủ trương, cơ chế, chính sách, thể chế quản lý hành
chính nhà nước. Có vị trí cao nhất nước về mặt quản lý hành
chính, nên chức năng hành chính của Chính phủ phải bao quát
toàn bộ các công việc quản lý hành chính nhà nước của đất
nước, của cả bộ máy nhà nước và hệ thống chính trị. Các quyết
định của Chính phủ phải được tất cả các cơ quan, tổ chức trong
xã hội, trong hệ thống chính trị, bộ máy nhà nước tôn trọng và
chấp hành nghiêm túc. Quy định Chính phủ là cơ quan hành
chính nhà nước cao nhất là phản ánh một trật tự trong tổ chức
và hoạt động của nền hành chính nhà nước, đề cao tính thống
nhất, thông suốt, có hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động quản lý,
điều hành mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội. Chính phủ là thiết
chế có thẩm quyền cao nhất đối với hệ thống hành chính nhà nước.
Chính phủ thực hiện quyền hành pháp, trước hết là nói đến
việc phân công quyền lực (phân quyền) giữa các nhánh quyền
lực nhà nước, theo đó, Quốc hội thực hiện quyền lập hiến,
quyền lập pháp, Chính phủ thực hiện quyền hành pháp, Tòa án
nhân dân thực hiện quyền tư pháp. Giữa 3 cơ quan (3 nhánh
quyền lực) này có sự phối hợp và kiểm soát lẫn nhau trong việc
thực hiện quyền lực được trao. Nói cách khác, trong cơ cấu
quyền lực nhà nước thống nhất, Chính phủ thực hiện quyền
hành pháp, tương ứng với quyền lập hiến, lập pháp thuộc về
Quốc hội và quyền tư pháp thuộc về Tòa án nhân dân. Sự phân
công quyền lực này vừa bảo đảm tính thống nhất, vừa bảo đảm
tính phối hợp và kiểm soát lẫn nhau, trên cơ sở hướng tới sự
cân bằng và bảo đảm sự thông suốt của quyền lực. Đây là bước
tiến có tính đột phá trong lịch sử lập hiến ở nước ta. Tuy nhiên,
việc phân công quyền lực này không phải là phân chia quyền
lực, không phải là tam quyền phân lập, cân bằng và đối trọng
như trong các nhà nước tư sản.
Tính chất, vị trí và chức năng của Chính phủ là cơ quan
chấp hành của Quốc hội suy cho cùng là việc Chính phủ chấp
hành và tổ chức thi hành các đạo luật, các nghị quyết của Quốc
hội; là thể hiện tính chịu trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng
Chính phủ và các thành viên Chính phủ trước Quốc hội; là cơ sở
cho việc thực hiện quyền giám sát tối cao của Quốc hội đối với
Chính phủ; là bảo đảm sự gắn bó chặt chẽ giữa Chính phủ và
Quốc hội, bảo đảm tính thống nhất trong việc thực hiện quyền
lập pháp và hành pháp. Và trên hết là thể hiện đúng nguyên
tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối
hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong thực hiện
quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Quốc hội là cơ quan
quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan duy nhất do cử tri cả
nước bầu ra, là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân. Chính
phủ có trách nhiệm phải tuân thủ và thực hiện các luật, nghị
quyết của Quốc hội, báo cáo công tác trước Quốc hội, chịu
trách nhiệm giải trình trước Quốc hội về việc thực hiện nhiệm
vụ, quyền hạn được phân công.
Liên hệ thực tiễn:
- Trước diễn biến và tác động của đại dịch Covid-19, Bộ Chính
trị, Ban Bí thư, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ
tướng Chính phủ đã ban hành kịp thời nhiều kết luận, Nghị
quyết, Chỉ thị với phương châm "chống dịch như chống giặc",
kiểm soát dịch bệnh là ưu tiên hàng đầu, quan trọng nhất nhằm
bảo vệ sức khỏe nhân dân, ổn định xã hội, giảm thiểu thiệt hại
đối với nền kinh tế, tạo điều kiện duy trì và sớm phục hồi hoạt
động sản xuất, kinh doanh, sớm tận dụng cơ hội sau khi hết
dịch để phát triển nhanh, bền vững.
Liên hệ 3 : Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 27/03/2020 của Thủ tướng
chính phủ NXP về việc quyết liệt thực hiện đợt cao điểm phòng, chống dịch Covid-19