Đề cương môn Pháp luật đại cương - Trường Đại học lao động -  xã hội.

Để các em chuẩn bị ôn tập thi cuối kỳ cho tốt, thầy có một số nội dung lưu ý sau:
1/ Đề thi cuối kỳ có cấu trúc gồm 3 câu hỏi lớn:
- Câu 1: Dạng câu hỏi nhận định đúng/sai, giải thích. Các em thực hành một số câu hỏi sau:
+ Một hành vi vi phạm pháp luật có thể đồng thời vừa là vi phạm pháp luật hình sự,
vừa là vi phạm pháp luật hành chính.
Sai. Hành vi vi phạm hành chính thì chủ thể chưa cấu thành tội phạm, còn hành vi vi
phạm luật hình sự thì chủ thể là tội phạm, gây nguy hại hoặc đe dọa gây nguy hại cho xã hội.
+ Nhà nước quản lý dân cư theo sự khác biệt về chính trị, tôn giáo, địa vị và giai cấp.
Sai. Đặc điểm cơ bản của nhà nước là phân chia dân cư theo lãnh thổ, tổ chức thành các
đơn vị hành chính-lãnh thổ trong phạm vi biên giới quốc gia.
+ Văn bản quy phạm pháp luật là loại văn bản chỉ có Quốc hội mới có thẩm quyền ban hành.
Sai. Văn bản quy phạm nhà nước do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, các cá nhân có thẩm quyền ban hành.
+ Trường hợp chủ thể không nhận thấy trước hậu quả nên thực hiện hành vi nguy
hiểm cho xã hội được xem là không có lỗi.
Sai. Đây là lỗi vô ý do cẩu thả. Chủ thể không nhìn thấy trước hành vi của mình là nguy
hiểm cho xã hội trong điều kiện mà đáng lẽ ra phải thấy trước.
+ Trong mỗi quốc gia, kiểu nhà nước luôn phát triển tuần tự từ thấp đến cao.
Sai. Ví dụ như Việt Nam, đi thẳng từ nhà nước phong kiến lên nhà nước xã hội chủ nghĩa
mà bỏ qua chế độ tư bản.
+ Hội đồng nhân dân là cơ quan hành chính ở địa phương và do nhân dân địa phương bầu ra.
Đúng. Theo điều 1 luật Tổ chức hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân (2003) Hội đồng
nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng
và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước
nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.
+ Cá nhân có năng lực hành vi đầy đủ khi cá nhân đó đạt một độ tuổi nhất định theo
quy định của pháp luật.
Sai. Vì với những người mất hành vi dân sự (người điên, người bị bệnh thiểu năng,
không rõ khả năng nhận thức) dù bao nhiêu tuổi vẫn không đủ năng lực.
+ Chủ tịch UBND là người đứng đầu UBND và do Hội đồng nhân dân cùng cấp bổ nhiệm.
Đúng. Chủ tịch UBND là người đứng đầu UBND và do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu ra.
+ Năng lực pháp luật và năng lực hành vi của chủ thể quan hệ pháp luật luôn xuất hiện
đồng thời vào một thời điểm.
Sai. Vì năng lực pháp luật do pháp luật quy định. Đối với cá nhân: Thời điểm xuất hiện
NLPL tùy thuộc vào từng QHPL cụ thể theo quy định của PL. Còn năng lực hành vi của
một cá nhân xuất hiện khi cá nhân đó đạt đến một độ tuổi xác định.
+ Tất cả các vi phạm pháp luật đều do Tòa án giải quyết.
Sai. Ví dụ, tham gia giao thông không đội mũ bảo hiểm sẽ bị cảnh sát giao thông xử phạt
hành chính, không cần phải do Tòa án giải quyết.
- Câu 2: Dạng câu hỏi nghị luận, phân tích. Các em chuẩn bị một số câu hỏi sau:
+ Phân biệt các hình thức chính thể của nhà nước, các hình thức cấu trúc của nhà nước.
*Các hình thức chính thể của nhà nước.
quân chủ tuyệt đối quân chủ hạn chế cộng hòa dân chủ cộng hòa quý tộc Người đứng đầu
người đứng đầu nhà Có quyền tham gia bầu quyền bầu cử ra nhà nước có nước nắm 1 phần
cử để lập ra cơ quan các cơ quan đại quyền hành tuyệt quyền hành, bên
đại diện (quyền lực) diện chỉ quy định đối. cạnh còn có 1 cơ
nhà nước được quy
đối với tầng lớp
quan quyền lực khác định về mặt hình thức quý tộc. như nghị viện. pháp lý đối với các
tầng lớp nhân dân lao động. Nhà nước phong Anh VN nhà nước quý tộc kiến anh
*Các hình thức cấu trúc của nhà nước.
Nhà nước đơn nhất
Nhà nước liên bang
Nhà nước, trong đó lãnh thổ quốc gia được
Nhà nước được thành lập bởi sự liên kết,
phân bố thành các đơn vị hành chính – lãnh
hợp nhất hai hay nhiều nhà nước thành
thổ; có một Chính phủ; một Hiến pháp; một
viên. Nhà nước liên bang có chủ quyền
hệ thống pháp luật; một quốc tịch; một quy
chung nhưng mỗi nhà nước thành viên có
chế công dân; có hệ thống các cơ quan chính
chủ quyền riêng. Tuy vậy, các thành viên
quyền thống nhất từ trung ương đến địa
liên bang bị hạn chế một số chủ quyền phương. nhất định. Vd: Việt Nam Vd: Mĩ
+ Phân biệt các loại lỗi (cố ý trực tiếp, cố ý gián tiếp, vô ý do quá tự tin, vô ý do cẩu
thả). Cho ví dụ minh họa.
Lỗi cố ý trực tiếp
Lỗi cố ý gián tiếp
Lỗi vô ý do quá tự tin
Lỗi vô ý do cẩu thả Chủ thể vi phạm Chủ thể vi phạm Chủ thể vi phạm Chủ thể vi phạm đã
nhận thức rõ hành vi nhận thức rõ hành nhận thức rõ hành không nhận thấy của mình là nguy vi của mình là nguy vi của mình là nguy trước được hậu quả
hiểm cho xã hội, thấy hiểm cho xã hội, hiểm cho xã hội, nguy trước hậu quả nguy thấy trước hậu quả thấy trước hậu quả hiểm cho xã hội do hiểm cho xã hội do nguy hiểm cho xã nguy hiểm cho xã hành vi của mình hành vi mình gây ra
hội do hành vi mình hội do hành vi mình gây ra dù có thể và mong muốn điều gây ra. Tuy không gây ra nhưng hi hoặc cần phải nhận đó xảy ra. mong muốn nhưng
vọng, tin tưởng hậu thấy trước hậu quả có ý thức để mặc quả đó sẽ không đó.
cho hậu quả xảy ra. xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được.
Ví dụ: Anh B có thù Ví dụ: Công ty Ví dụ: Anh A hút
Ví dụ: Bác sĩ Y trong oán với chị A nên đã Formosa biết rằng thuốc xong không
lúc giải phẫu đã vô ý lên kế hoạch và thực việc xả thải ra môi dập tàn thuốc mà để quên băng gạt hiện tạt axit chị A, trường không qua vứt tàn thuốc vào trong bụng bệnh làm chị A bị bỏng xử lý sẽ gây ô
đống rơm nhà bà B, nhân gây ra nhiều nặng trên 50%. nhiễm. Mặc dù gây ra đám cháy và biến chứng. công ty không gặp gió làm cháy lan
muốn môi trường bị vào nhà bà B gây ô nhiễm nhưng vì nhiều thiệt hại
lợi nhuận nên đã để nặng. mặc cho hậu quả xảy ra.
+ Phân biệt các hình thức thực hiện pháp luật (tuân theo pháp luật, thi hành pháp
luật, sử dụng pháp luật, áp dụng pháp luật). Cho ví dụ minh họa. Tuân thủ Thi hành Sử dụng Áp dụng Chủ thể Mọi chủ thể Mọi chủ thể Mọi chủ thể Cơ quan nhà nước có thẩm quyền Dạng hành vi sử
Không hành động Hành động Vừa hành động, Hành động dụng pháp luật vừa không hành động. Quy phạm pháp Cấm đoán Bắt buộc Trao quyền Trao quyền và luật tương ứng bắt buộc Ví dụ Không trộm cắp, Nộp thuế, nộp Có quyền khiếu Cảnh sát giao cướp của, giết
phạt, trả nợ ngân nại tố cáo, bầu thông lập biên người, tàng trữ
hàng,.. đúng thời cử, học tập,… bản xử phạt chất ma túy,… hạn. người tham gia giao thông không đội mũ bảo hiểm.
+ Phân tích cấu trúc của quy phạm pháp luật (bài tập ứng dụng để phân tích cấu trúc 1
quy phạm pháp luật cụ thể). *Mặt khách quan
_Hành vi trái pháp luật: _Hậu quả:
_Mối quan hệ giữ hành vi và hậu quả:
_Thời gian thực hiện hành vi:
_Địa điểm thực hiện hành vi: _Dụng cụ: *Mặt chủ quan _Lỗi: _Động cơ: _Mục đích:
*Khách thể của vi phạm pháp luật
*Chủ thể của vi phạm pháp luật
- Câu 3: Dạng câu hỏi tinh huống về vi phạm pháp luật.
Câu 3 (3 điểm). Tình huống
Nguyễn Quang Tài (28 tuổi) và Trần Văn Tẹo (26 tuổi) do thiếu tiền tiêu xài nên rủ nhau
đi lấy tài sản trên xe khách tuyến Hà Nội – Đà Nẵng. Bọn chúng thường tập trung ở bến
xe và mang theo dao lam, túi cước để lên xe tiến hành hoạt động phạm tội.
Ngày 15/4/2016, chúng lên xe khách mang biển số 29E-1234 đang chạy hướng Hà Nội –
Đà Nẵng. Trên xe, Tài rạch túi chị L lấy được 400 USD và 5 triệu đồng thì bị anh H là
chồng của chị L phát hiện. Anh H túm ngược áo Tài nhưng Tài bỏ chạy xuống cuối xe.
Anh H yêu cầu lái xe chạy vào trạm công an gần nhất nhưng Tẹo đã lách lên đầu xe, dí
dao nhọn vào cổ lái xe và nói: “Dừng xe lại nếu không tao giết”. Lái xe buộc phải dừng xe
lại. Sau đó, 2 tên nhảy xuống xe chạy trống nhưng đã bị Công an bắt giữ.
1/ Hành vi của Tài và Tẹo có vi phạm pháp luật hay không? Tại sao? Nếu có thì đó là
hành vi vi phạm pháp luật gì? Trả lời:
-Hành vi trái pháp luật: rạch túi chị L để lấy trộm tiền.
-Hành vi này trái pháp luật hình sự.
Lỗi: cố ý trực tiếp vì Tài thấy trước hậu quả do hành vi mình gây ra là chị L sẽ bị mất 1
khoản tiền và mong muốn hậu quả đó xảy ra.
-Tài 28 tuổi và không bị bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác ảnh hưởng năng lực nhận
thức nên có năng lực trách nhiệm pháp lý.
=> Hành vi của Tài là vi phạm pháp luật hình sự.
2/ Hãy phân tích các yếu tố cấu thành vi phạm pháp luật trong tinh huống trên (nếu có). Trả lời:
Phân tích hành vi vi phạm pháp luật của Tài: -Mặt khách quan:
+Hành vi trái pháp luật: rạch túi chị L để lấy 400USD và 5 triệu đồng.
+Hậu quả: chị L mất số tiền 400USD và 5 triệu đồng.
+Mối quan hệ giữa hành vi và hậu quả: chính hành vi dùng dao rạch túi để lấy tiền của
Tài đã dẫn đến việc chị L bị mất số tiền trên.
+Thời gian thực hiện hành vi: 15/04/2016
+Địa điểm thực hiện hành vi: trên xe khách mang biển số 29E-1234 đang chạy hướng Hà Nội - Đà Nẵng. +Dụng cụ: con dao lam. -Mặt chủ quan:
+Lỗi: cố ý trực tiếp vì Tài thấy trước hậu quả do hành vi mình gây ra và chị L sẽ bị mất 1
khoản tiền và mong muốn hậu quả đó xảy ra.
+Động cơ: lợi ích kinh tế.
+Mục đích: trộm số tiền của chị L.
-Khách thể của vi phạm pháp luật: quyền được đảm bảo về tài sản của công dân.
-Chủ thể của vi phạm pháp luật: Tài 28 tuổi và không bị bệnh tâm thần hoặc các bệnh
khác ảnh hưởng năng lực nhận thức nên có năng lực trách nhiệm pháp lý.