Đề cương môn Pháp luật đại cương - Trường Đại học lao động -  xã hội.

Tài liệu ôn tập pháp luật đại cương Nội dung ôn tập
1. Khái niệm( trang 9), đặc trưng( trang 11,12) , bản chất( trang 10,11) , chức năng( trang
13) , các hình thức nhà nước( trang 14)
2. Nhà nước CHXHCNVN : bộ máy Nhà nước ( trang 23 ) , các nguyên tắc tổ chức và hoạt
động của bộ máy nhà nước ( trang 29 ) một số bổ sung về nội dung của nguyên tắc :
Nội dung của nguyên tắc : - Nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân
công,phối hợp, kiểmsoát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hànhpháp, tư pháp;
- Nguyên tắc tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân;
- Nguyên tắc tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân;
- Nguyên tắc Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo đối với nhà nước và xã hội;
- Nguyên tắc tôn trọng, tuân thủ hiến pháp và pháp luật;
- Nguyên tắc tập trung dân chủ.
 Nước CHXHCNVN, quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm
soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành phta ( Quốc
hội, Hội đồng nhân dân các cấp) đều do nhân dân trực tiếp bầu ra;
các cơ quan nhà nước khác đều được thành lập trên cơ sở của các cơ quan
đại diện quyền lực nhà nước của nhân dân.
 Quyết định của các cơ quan nhà nước ở Trung ương có tính bắt buộc thực
hiện đối với các cơ quan nhà nước ở cấp địa phương; quyết định của các cơ
quan nhà nước cấp trên có tính bắt buộc thực hiện đối với các cơ quan nhà nước cấp dưới;
 Các cơ quan nhà nước làm việc theo chế độ tập thể thì thiểu số phải phục
tùng đa số; các cơ quan nhà nước làm việc theo chế độ thủ trưởng thì nhân
viên phải phục tùng thủ trưởng.
Trên cơ sở quy định của pháp luật về quyền hạn, nhiệm vụ của mình và đặc
điểm tình hình, lợi ích hợp lý của địa phương, các cơ quan nhà nước trung
ương có quyền quyết định đối với cơ quan cấp dưới. nhưng những quyết
định của cơ quan nhà nước ở trung ương, cấp trên, của thủ trưởng phải hợp
hiến, hợp pháp, phục tùng địa phương, của cấp dưới…là phục tùng Hiến
pháp, phục tùng pháp luật.
 GHI TRONG GIÁO TRÌNH ĐẨY ĐỦ XONG MỚI XEM THIẾU GÌ RỒI BỔ SUNG
3. Khái niệm ( trang 35 ) , đặc trưng,( bản chất, chức năng( trang 40 ) , các hình thức pháp luật( trang 41)
4. Hệ thông pháp luật nước CHXHCNVN: khái niệm( trang 48) , câu trúc hệ thông pháp
luật( trang 48,49) và hệ thông văn bản quy phạm pháp luật( trang 50)
5. Cấu trúc quy phạm pháp luật ( trang 67) (phân tích cấu trúc 1 quy phạm pháp luật cụ thể)
6. Quan hệ pháp luật: khái niệm( trang 75) ,
cầu trúc quan hệ pháp luật( trang 81) : chủ thể trong quan hệ pháp luật bao gồm cá nhân và pháp nhân ( tổ chức )
+ Chủ thể quan hệ pháp luật là cá nhân: Năng lực pháp luật của cá nhân là khả năng để cá
nhân đó có quyền và nghĩa vụ dân sự. Còn năng lực hành vi dân sự của cá nhân là khả năng
mà cá nhân đó bằng hành vi của mình để xác lập, thực hiện quyền và nghĩa vụ dân sự.
+ Chủ thể quan hệ pháp luật là tổ chức( pháp nhân ) : Đối với chủ thể này, năng lực pháp
luật dân sự và năng lực hành vi sẽ xuất hiện đồng thời khi tổ chức đó thành lập theo quy
định của pháp luật và chấm dứt tư cách pháp lý khi bị phá sản, giải thể. sự kiện pháp lý
7. Các hình thức thực hiện pháp luật( trang 94) , mở rộng trang 101
8. Khái niệm vi phạm pháp luật ( trang 104): ví dụ về khái niệm vi phạm pháp luật ( Ví dụ: A
lén lút chiếm đoạt một xe mô tô (Dream) trị giá 30 triệu đồng của B - A đã vi phạm pháp luật
(trộm cắp tài sản của công dân); Do thù tức với A, B lén lút bỏ thuốc độc vào thức ăn của A,
nhưng A không dùng thức ăn đó, A không chết – B đã vi phạm pháp luật (phạm tội giết
người); C biết rõ hành vi của B nhưng che giấu, không tố giác B phạm tội.
và các yếu tố cầu thành vi phạm pháp luật:
ví dụ về mặt chủ quan : 1. Lỗi cố ý gián tiếp ( Ví dụ: A nuôi gà thả vườn với số lượng lớn,
thường bị mất trộm vào ban đêm. Để phòng chống trộm cắp, 23 giờ ngày 22/3/2012, A giăng
một sợi dây thép trên nóc chuồng gà và nối với nguồn điện 220V. Khoảng 2 giờ sáng, B là
người cùng làng lén lút chui chuồng, bắt trộm gà. Do vậy, B bị vướng phải dây thép đang nối
với nguồn điện, nên bị giật chết. Lỗi của A đối với cái chết của B là cố ý gián tiếp)
ví dụ về lỗi vô ý do quá tự tin : Trên đường đi chơi, A hút gần hết điếu thuốc lá và ném vào
đống rơm rạ khô nhà bà B. Vì trời hanh khô nên rơm bén lửa, cháy đống rơm rạ khô và cháy
lan sang ngôi nhà, mái lợp bằng lá dừa nước của ông C, gây thiệt hại trị giá 100 triệu đồng )
ví dụ lỗi vô ý do cẩu thả : Kíp mổ do bác sĩ A phụ trách, phẫu thuật gan cho bệnh nhân, do
sơ suất đã bỏ quên miếng băng (gạc) y tế trong cơ thể của bệnh nhân, trước khi đóng vết
mổ hở. Vì vậy, miếng gạc bị bác sĩ bỏ quên luân chuyển và dính tại ruột non, gây nhiễm
trùng nặng, bệnh nhân tử vong sau mổ 1 tháng
ví dụ về động cơ vi phạm pháp luật : ( A (hung thủ giết B (người tình) đã có thai với mình để
trốn tránh trách nhiệm làm cha)
(phần tích 1 vi phạm pháp luật cụ thê): Ví dụ: Lan truyền tin đồn thất thiệt về một người
nổi tiếng trên mạng xã hội Phân tích:
 Loại vi phạm: Vi phạm hình sự (tội vu khống, tội bôi nhọ)
 Hành vi vi phạm:
o Bôi nhọ: Đăng tải những bình luận tiêu cực, xúc phạm đến nhân phẩm, danh
dự của người nổi tiếng.
o Vu khống: Bịa đặt, tung tin giả mạo về cuộc sống riêng tư, hành vi của người
nổi tiếng nhằm làm ảnh hưởng đến uy tín của họ.  Hậu quả:
o Đối với người nổi tiếng:
 Mất uy tín, danh dự trong công chúng.
 Ảnh hưởng đến sự nghiệp, các mối quan hệ hợp tác.
 Gây tổn thương tinh thần nghiêm trọng.
 Có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý khác như kiện tụng.
o Đối với xã hội:
 Làm giảm lòng tin của công chúng vào các thông tin trên mạng xã hội.
 Khuyến khích hành vi tiêu cực, gây chia rẽ trong cộng đồng.  Mặt chủ quan:
o Lỗi: Thường là lỗi cố ý. Người thực hiện hành vi biết rõ thông tin mình đưa ra
là sai sự thật nhưng vẫn cố tình đăng tải. o Động cơ:
 Ghen ghét, đố kỵ với người nổi tiếng.
 Muốn gây chú ý, tăng tương tác trên mạng xã hội.
 Muốn hạ bệ đối thủ cạnh tranh.
o Mục đích: Làm tổn hại danh dự, uy tín của người nổi tiếng.  Mặt khách quan:
o Hành vi: Đăng bài viết, bình luận, chia sẻ thông tin sai sự thật trên mạng xã hội.
o Hậu quả xã hội: Gây ra những hậu quả nghiêm trọng về danh dự, nhân phẩm
của cá nhân và ảnh hưởng đến xã hội.
 Lỗi: Lỗi cố ý.
 Động cơ: Như đã phân tích ở trên.
 Mục đích: Như đã phân tích ở trên.
Phân tích chi tiết hơn:
 Môi trường mạng: Mạng xã hội là công cụ phổ biến để thực hiện hành vi bôi nhọ, vu
khống. Tính ẩn danh của mạng xã hội khiến nhiều người cảm thấy thoải mái khi đưa
ra những bình luận tiêu cực, thậm chí là độc hại.
 Tốc độ lan truyền: Thông tin sai lệch trên mạng xã hội có thể lan truyền rất nhanh,
gây ra hậu quả nghiêm trọng trước khi có thể kiểm chứng.
 Khó khăn trong việc truy tìm nguồn gốc: Việc xác định người tung tin gốc rất khó
khăn, gây khó khăn cho việc xử lý pháp lý.
Các yếu tố tăng nặng trách nhiệm hình sự:
 Sử dụng nhiều tài khoản để tấn công: Tăng tính hệ thống và có tổ chức của hành vi.
 Kêu gọi người khác tham gia: Mở rộng phạm vi ảnh hưởng và gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn.
Một ví dụ khác về vi phạm pháp luật , bài tập : Bài tập ví dụ 2:
Chị Thanh (40 tuổi, không chồng), có quan hệ với anh Lê Mạnh H (đã có vợ) và sinh được
một đứa con (cháu Minh). Sau khi chấm dứt quan hệ với anh H, chị luôn bị một người tên
ĐỗThị Kim Duân – vợ của H, gọi điện thoại chửi mắng.8h ngày 06/11/2009, Duân đến nhà
chị Thanh (Đông Anh, Hà Nội). Tại đây, Duân xin được bế đứa trẻ, chị Thanh đồng ý. Lấy cớ
nghe điện thoại, Duân bế cháu xuống bếp và dùng chiếckim khâu lốp dài 7cm mang theo
đâm vào đỉnh thóp đầu cháu vào lúc 10h cùng ngày. Sợ bị phát hiện, Duân lấy mũ đậy vết
đâm lại, nhưng máu chảy quá nhiều, cháu khóc thét lên nên bịmọi người phát hiện. Sau khi
đưa đi cấp cứu, cháu Minh (40 ngày tuổi) qua đời :
. Xác định hành vi vi phạm pháp luật? Dựa trên 4 dấu hiệu
- Hành vi cụ thể: Duân dùng kim khâu lốp đâm vào đỉnh thóp cháu Minh
- Hành vi của Duân là hành vi trái pháp luật - Duân có lỗi
- Duân có năng lực chịu trách nhiệm pháp lý vì Duân 35 tuổi, trí óc bình thường
→ Hành vi của Duân là hành vi VPPL
II. Xác định yếu tố cấu thành 1. Mặt khách quan:
- Hành vi TPL: Duân dùng kim khâu lốp đâm vào đỉnh thóp cháu Minh - Hậu quả: Minh tử vong
- Mối quan hệ nhân quả: hành vi của Duân trực tiếp khiến Minh tử vong
- Thời gian: ngày 06/11/2009
- Địa điểm: nhà chị Thanh, Đông Anh, Hà Nội
- Công cụ: kim khâu lốp dài 7cm 2. Khách thể:
Hành vi của Duân xâm phạm đến tính mạng của Minh 3. Mặt chủ quan:
- Lỗi: cố ý trực tiếp vì Duân biết hành vi là trái pháp luật, gây hậu quả nghiêm trọng
những vẫn mong muốn hậu quả xảy ra, Duân có mang theo hung khí và có thủ đoạn
lấy cớ nghe điện thoại, che đậy vết thương của bé Minh - Động cơ: đánh ghen - Mục đích: hả giận 4. Chủ thể:
Duân có năng lực chịu trách nhiệm pháp lí vì Duân 35 tuổi , trí óc bình thường )
Lợi dụng sự kiện, vấn đề nhạy cảm:
9. Khái niệm trách nhiệm pháp lý(Trách nhiệm pháp lý là khả năng phải gánh chịu hậu quả
bất lợi của người có hành vi vi phạm pháp luật. Thể hiện sự lên án, sự phản đối của Nhà
nước, của xã hội đối với hành vi vi phạm pháp luật và người có hành vi vi phạm pháp luậ)
các loại trách nhiệm pháp lý ( trang 111)
10. xem thêm luật dân sự( là luật dành cho các vấn đề xã hội và con người ) : quan hệ nhân
thân và tài sản của cá nhân, pháp nhân trong các quan hệ được hình thành trên cơ sở bình
đẳng, tự do ý chí,độc lập về tài sản và tự chịu trách nhiệm (sau đây gọi chung là quan hệ
dân sự) (Điều 1 Bộ luật Dân sự năm 2015)
, luật hình sự ( mối quan hệ giữa nhà nước và tội phạm ) , luật phòng chống tham nhũng để
hiểu thêm về vi phạm hình sự , vi phạm dân sự và hành vi tham nhũng I. VI PHẠM HÌNH SỰ. 1. KHÁI NIỆM.
- Vi phạm hình sự là sự xâm hại đến các quan hệ pháp luật hình sự phát sinh giữa Nhà
nước và người phạm tội, pháp nhân thương mại phạm tội liên quan đến việc họ thực
hiện tội phạm, các hành vi được quy định trong Bộ luật Hình sự.
- Vi phạm hình sự là hành vi vi phạm có mức độ nguy hiểm nặng. 2. CHẾ TÀI XỬ LÝ.
- Chế tài hình sự là bộ phận của quy phạm pháp luật hình sự, xác định loại và giới hạn
mức độ hình phạt có thể áp dụng đối với người thực hiện hành vi phạm tội được quy
định trong quy phạm pháp luật hình sự đó.
- Các hành vi vi phạm hình sự thường có các hình phạt hạn chế quyền tự do thậm chí
tước đi quyền sống của con người như: Phạt tù, Tử hình,…
3. THẨM QUYỀN XỬ PHẠT.
- Cơ quan có thẩm quyền xử phạt người phạm tội hình sự là tòa án.
VD: Anh A có xảy ra mâu thuẫn với Anh B và đánh anh B.
=> Anh A đã vi phạm hình sự với tội án: Cố ý ây thương tích. II. VI PHẠM DÂN SỰ. 1. KHÁI NIỆM.
- Vi phạm dân sự là sự xâm phạm đến các quan hệ nhân thân và tài sản được quy định
chung trong bộ luật Dân sự và quan hệ pháp luật dân sự khác được pháp luật bảo vệ
như: quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp,… 2. CHẾ TÀI XỬ LÝ.
- Chế tài dân sự là hậu quả pháp lý bất lợi ngoài mong muốn được áp dụng đối với
người có hành vi vi phạm trong quan hệ dân sự khi họ thực hiện hoặc thực hiện không
đúng các nghĩa vụ dân sự.
- Theo bộ luật Dân sự đã quy định các hành vi vi phạm dân sự sẽ bồi thường thiệt hại.
VD: Công ty xây dựng A kí kết hợp đồng với anh X và cam kết xây nhà trong
vòng 12 tháng nhưng lại kéo dài sang 15 tháng.
=> Công ty A đã vi phạm dân sự và phải bồi thường thiệt hại vì sự phát sinh đó cho anh X
Document Outline