Đề cương ôn tập Các vấn đề và quan điểm cơ bản môn Triết học Mác - Lênin | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 53331727
Đề cương ôn tập môn Triết Học K29T
Câu 1 Chủ đề 1: Nêu khái niệm triết học Mác-Lenin? Phân tích tính tất yếu
cho sự ra đời của triết học Mác-Lênin? Vì sao nói sự ra đời của triết học
Mác là một cuộc cách mạng trên lĩnh vực triết học? Ý nghĩa phương pháp
luận của các vấn đề nghiên cứu?
A/ Khái niệm triết học •
Triết học là hệ thống tri thức lý luận chung nhất của con người về thế giới, về vị trí, vai trò của con người trong thế giới,
B/ Phân tích tính tất yếu của sự ra đời triết học Mác-Lênin. Vì sao sự ra đời của triết học Mác-Lênin là
một cuộc cách mạng trên lĩnh vực triết học? •
Tính tất yếu của triết học Mác-Lênin: ( Cách mạng công nghiệp ) •
Bắt đầu ở Anh, cuối thế kỷ XVIII có sự xuất hiện của máy hơi nước James Watt và đến cuói thế kỷ
XIX đã lan khắp Châu Âu. •
Đưa loài người văn minh Nông nghiệp sang Công nghiệp. •
Năng suất lao động cao gấp hàng trăm lần so với thời nô lệ, phong kiến •
Nhiều ngành nghề với phương tiện giao thông vận tải mới, đường sắt, ô tô, thành thị, xí nghiệp, nhà
máy bành trướng, nông thôn thu hẹp, nông nghiệp được cơ hóa, năng suất nông nghiệp cao chưa từng thấy. •
Sự ra đời của triết học Mác-Lênin là một cuộc cách mạng trên lĩnh vực triết học vì: •
Trước khi triết học ra đời, thế giới quan khoa học và phương pháp luận biện chứng khoa học luôn tách
rời nhưng Các và Ph.Ăngghen đã phát triển nó lên một trình độ mới về chất hơn hẳn so với trước đó. •
Các và Ph.Ăngghen đã làm cho chủ nghĩa duy vật trở nên triệt để, biểu hiện sự mở rộng của học
thuyết này từ nhận thức giới tự nhiên đến nhận thức xã hội loài người. •
Triết học Mác trở thành công cụ nhận thức thế giới và cải tạo thế giới bằng thực tiễn cách mạng của
giai cấp công nhân và quần chúng lao động.
C/ YN sự ra đời của triết học Mác-Lênin
-Chấm dứt sự khủng hoảng về đường lối, về thế giới quan.
-Khắc phục tính chất trực quan siêu hình của chủ nghĩa duy vật cũ; khắc phục tính chất duy tâm, thần bí của phép biện chứng duy tâm
-Sáng tạo ra một triết học chân chính khoa học- triết học duy vật biện chứng Câu
2:Triết học là gì? Phân tích vai trò của triết học trong đời sống xã hội, trong hoạt động
nhận thức và thực tiễn của con người? Sự vận dụng triết học trong cuộc sống của bản thân sinh viên?
a, Triết học là hệ thống những lí luận chung nhất của con người về thế giới, về vị trí vai trò của con người
trong thế giới đó b,Phân tích vai trò của triết học trong đời sống xã hội,trong hoạt động nhận thức và
thực tiễn của con người?
Với hai chức năng chính là phương pháp luận và chức năng thế giới quan đem lại vai trò lớn đối với đời sống xã hội:
- Vai trò của thế giới quan : lOMoAR cPSD| 53331727 •
Thế giới quan giúp cho những con người có cơ sở khoa học đi sâu nhận thức bản chất của tự nhiên,xã
hội và nhận thức được mục đích ý nghĩa cuộc sống. - vai trò của phương pháp luận : •
Đóng vai trò chỉ đạo, định hướng trong quá trình tìm kiếm, lựa chọn và vận dụng các phương pháp
hợp lý, có hiệu quả tối đa để thực hiện hoạt động nhận thức và thực tiễn
C,Sự vận dụng triết học trong cuộc sống bản thân sinh viên
-Triết học giúp sinh viên định hướng tính tích cực xã hội và chính trị của mình vào mục đích xây dựng, sáng
tạo: Sinh viên ở các thời đại khác nhau và ở các nước khác nhau đều thường đi tiên phong trong các phong
trào và các tiến trình chính trị
-Triết học có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách sinh viên:Sinh viên có thái
độ học tập đúng đắn, thái độ nghiêm túc trong rèn luyện đạo đức công dân, ý thức nghề nghiệp của người lao động tương lai.
Câu 3 :Chủ đề 3: Nêu nội dung vấn đề cơ bản của triết học? Vì sao gọi vấn đề trên
là vấn đề cơ bản của triết học? Ý nghĩa của việc nghiên cưu vấn đề này trong
nhẩn thức và hoạt động thực tiễn của bản thân? a) nêu vấn đề cơ bản của triết học
Vấn đề cơ bản của triết học là một vấn đề nhưng bao hàm 2 mặt •
Mặt thứ nhất : giải quyết vấn đề mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại, giữa vật chất và ý thức •
Mặt thứ 2 : giải thích vấn đề khả năng nhận thức của con người liệu con người có khả năng nhận thức
được thế giới hay không?
b,vì sao gọi vấn đề trên là vấn đề cơ bản của triết học
Gọi vấn đề trên là vấn đề cơ bản của triết học vì tất cả các trường phái triêt học đều phải giải quyết vấn đề mối
quan hệ giữa vật chất và ý thức
c) ý nghĩa của việc nghiên cứu vấn đề này trong hoạt động nhận thức và trong thực tiễn
Ý nghĩa : trong nhận thức và hoạt động thực tiễn mọi chủ trương, đường lối , kế hoạch , mục tiêu , chúng ta
đều phải xuất phát từ thực tế khách quan , từ những điều kiện , tiền đề vật chất hiện có. Phải tôn trọng và hành
động theo quy luận khách quan , nếu không làm như vậy chúng ta sẽ phải gánh chịu hậu quả tai hại khôn
lường. Nhận thức sự vật hiện tượng phải chân thực , đúng đắn , tránh tô hồng hoặc bôi den đối
tượng , không được gán cho đối tượng cái mà nó không có.
Câu 4:Chủ đề 4: Quan niệm của Ănghen về động vật ? Tại sao nói vận động là
phương thức tồn tại của vật chất ? Là thuộc tính cố hữu của vật chất ? Rút ra ý nghĩa của việc
nghiên cứu vấn đề này. Cho ví dụ minh họa ? a, Quan điểm của Ăng-ghen về vận động: "Vận
động, hiểu theo nghĩa chung nhất, tức được hiểu là
một phương thức tồn tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu của vật chất, thì bao gồm tất cả mọi
sự thay đổi và mọi quá trình diễn ra trong vũ trụ, kể từ sự thay đổi vị trí đơn giản cho đến tư
duy”. b, Tại sao nói vận động là phương thức tồn tại, thuộc tính cố hữu của vật chất?
- Vận động là phương thức tồn tại của thế giới vật chất vì:
+ Bất kì sự vật hiện tượng nào cũng luôn luôn vận động.
+ Bằng vận động và thông qua vận động mà sự vật hiện tượng tồn tại và thể hiện đặc tính của mình.
+ Nếu không vận động sự vật sẽ không tồn tại nữa.
- Vận động là thuộc tính cố hữu của vật chất vì :
+ Vận động gắn liền với vật chất, ở đâu có vận động thì ở đó có vật chất. lOMoAR cPSD| 53331727
+ Chỉ khi nào vật chất mất đi thì vận động mới mất đi.
+ Nhưng vật chất không tự nhiên sinh ra, không tự nhiên mất đi, vì vậy vận động cũng không tự
nhiên sinh ra, không tự nhiên mất đi mà tồn tại vĩnh viễn, vô tận, vô hạn, điều này đã được
định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng chứng minh. c, Ý nghĩa của việc nghiên cứu vấn
đề này: cho thấy rõ việc vận động luôn xảy ra đối với vật chất để
có thể hiểu biết, nhìn nhận tổng thể hơn, sâu hơn khi nghiên cứu, khám phá 1 sự vật, hiện tượng
nào đó và có thể khẳng định rằng vận động là phương thức tồn tại của vật chất theo đúng
quan điểm của Ăng-ghen, điều này hoàn toàn có thể xảy ra.
Câu 6:Chủ đề 6: quan niệm của chủ nghĩa Mác – Lênin về vật chất? Phân tích quan
điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức?
Rút ra ý nghĩa phương pháp luận?
A,Quan niệm của chủ nghĩa Mác về vật chất : “Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại
khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại,
chụp lại, phản ánh, và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác”.
- Thứ nhất, vật chất là thực tại khách quan - cái tồn tại hiện thực bên ngoài ý thức và không lệ thuộc vào ý thức.
- T2, vật chất là cái mà khi tác động vào các giác quan con người thì đem lại cho con người cảm giác.
- T3, vật chất là cái mà ý thức chẳng qua chỉ là sự phản ánh của nó
B,Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức: Vật chất quyết định ý thức, ý thức tác động tích cực trở lại vật chất. •
Vật chất quyết định ý thức: •
Thứ nhất, vật chất quyết định nguồn gốc của ý thức •
T2, vật chất quyết định nội dung của ý thức •
T3, vật chất quyết định bản chất của ý thức •
T4, vật chất quyết định sự vận động phát triển của ý thức. •
Ý thức có tính độc lập tương đối và tác động trở lại vật chất:
+Thứ nhất, ý thức là sự phản ánh thế giới vật chất vào trong đầu óc con người. Ý thức có tính độc lập tương
đối, tác động trở lại thế giới vật chất.
+T2, sự tác động của ý thức đối với vật chất phải thông qua hoạt động thực tiễn của con người. •
T3, ý thức chỉ đạo hoạt động hành động của con người. + T4, ý thức có tính năng động sáng tạo.
C,Ý nghĩa phương pháp luận: •
Phải luôn xuất phát từ hiện thực khách quan trong mọi hoạt động. •
Phát huy tính năng động, sáng tạo, sức mạnh to lớn của yếu tố con người.
Câu 7:Chủ đề 7: Phân tích cơ sở lý luận của quan điểm toàn diện trong phép biện
chứng duy vật? Ý nghĩa phương pháp luận của quan điểm này? Lấy ví dụ minh
hịa và vận dụng trong thực tiễn?
A, Mối liên hệ: chỉ các mối ràng buộc tương trợ, quy định,ảnh hưởng lẫn nhau giữa các yếu tố, bộ phận trong
một đối tượng hoặc giữa các đối tượng với nhau. lOMoAR cPSD| 53331727
Mối liên hệ phổ biến: chỉ tính phổ biến của các mối liên hệ, chỉ những mối liên hệ tồn tại ở nhiều sự vật, hiện tượng của thế giới. B, Ý nghĩa:
1, Khi xem xét các sự vật, hiện tượng cần xem xét các mặt, các mối liên hệ của nó, phải biết đâu là mối liên hệ
cơ bản chủ yếu từ đó mới nắm đc bản chất sự vật.
2,Chống các quan điểm trong quá trình nhận thức như phản diện,triết trung, ngụy biện,...
C, Ví dụ mịnh họa và vận dụng thực tiễn: Khi muốn trồng 1 cái cây thì cần phải có hạt giống tốt, đất trồng và
phải tưới nước cho nó thường xuyên, cho nó quang hợp tiếp xúc với ánh nắng mặt trời... có như vậy hạt giống
đó mới nảy mầm và phát triển thành câyđược.
Câu 8:Chủ đề 8:Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lenin về phát triển? Phân tích nội
dung nguyên lý về sự phát triển biện chưng duy vật? Ý nghĩa phương pháp luận
của việc nghiên cứu nguyên lý này?
A, Khái niệm: Phát triển là quá trình vận động theo khuynh hướng đi lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến
phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. B, Nguyên lí:
-Quan điểm phát triển:khi xem xét svat, hiện tượng ta luôn phải đặt nó trong khuynh hướng vận động, biến đổi
chuyển hóa để phát hiện ra xu hướng biến đổi.
-Quan điểm lịch sử cụ thể: phải xem các sự vật trong cả quá trình phát triển, ở các thời điểm cụ thể và hoàn cảnh cụ thể. C, Ý nghĩa:
1, khi xem xét svat, hiện tượng ta luôn phải đặt nó trong khuynh hướng vận động, biến đổi chuyển hóa để phát
hiện ra xu hướng biến đổi.
2, nhận thức sự vật hiện tượng trong tính biện chứng để thấy được sự quanh co, phức tạp trong sự phát triển.
3, phát hiện, ủng hộ cái mới, chống bảo thủ trì trệ định kiến.
4, kế thừa đc cái yếu tố tích cực của đối tượng cũ và sáng tạo chúng trong điều kiện mới.
Câu 9:a) Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin về cái riêng cái chung cái đơn nhất?
b) Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung?
c) Rút ra ý nghĩa phương pháp luận của việc nghiên cứu vấn đề này a,
Quan điểm của chủ nghĩa Mác về cái riêng,cái chung và cái đơn nhất.
-“Cái riêng”dùng để chỉ mỗi sự vật,mỗi hiện tượng,mỗi quá trình,..ác định,tồn tại tương đối độc lập so với các
sự vật ,hiện tượng,quá trình khác.
-“Cái chung”dùng để chỉ những thuộc tính,tính chất,..ặp lại ở nhiều cái riêng.
-“Cái đơn nhất” dùng để chỉ những thuộc tính,tính chất..ỉ tồn tại ở một cái riêng đơn nhất.
b,Mối quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung.
-Cái chung chỉ tồn tại và biểu hiện thông qua cái riêngái chung chỉ tồn tại trong cái riêng,thông qua cái riêng
mà biểu hiện sự tồn tại của mình,ko có cái chung thuần tuý tồn tại bên ngoài cái riêng,cái chung tồn tại thực
sự,nhưng ko tồn tại ngoài cái riêng mà ogair thông qua cái riêng.
-Cái riêng chỉ tồn tại trong mối liên hệ với cái chung có cái riêng nào tồn tại tuyệt đối độc lập,ko có liên hệ với
cái chung,sự vật,hiện tượng riêng nào cũng bao hàm cái chung.
-Cái riêng là cái toàn bộ,phong phú hơn cái chung,cái chung là cái bộ phận,nhưng sâu sắc hơn cái lOMoAR cPSD| 53331727 Riêng
.Cái riêng phong phú hơn cái chung vì ngoài những đặc điểm chung,cái riêng còn có cái đơn
nhất.Cái chung sâu sắc hơn cái riêng vì
caia chung phản ánh những thuộc tính,những mối liên hệ ổn
định,tất nhiên,lặp lại ở nhiều cái riêng cùng loại.Do vậy cái chung là cái gắn liền với cái bản
chất,quy định phương hướng tồn tại và phát triển của cái riêng. c,Ý nghĩa phương pháp luận.
-Chỉ có thể tìm cái chung trong cái riêng,xuất phát từ cái riêng,từ những sự vật,hiện tượng riêng
lẻ,kođc xuất phát từ ý muốn chủ quan của con người nên ngoài cái riêng vì cái chung chỉ tồn tại
trong cái riêng,thông qua cái riêng để biểu thị sự tồn tại của mình.
-Cái chung là cái sâu sắc,cái bản chất chi phối cái riêng,nên nhận thức phải nhằm tìm ra cái
chungvà trong hoạt động thực tiễn phải dựa vào cái chung để cải tạo cái riêng.Trong hđ thực
tiễn nếu ko hiểu biết những nguyên lý chung(ko hiểu biết lý luận),sẽ ko tránh khỏi rơi vào tình
trạng hđ một cách mò mẫm,mù quáng.
-Trong quá trình phát triển của sự vật,trong những điều kiện nhất định”cái đơn nhất”có thể
biếnthành”cái chung”và ngược lại”cái chung”có thể biến thành”cái đơn nhất”,nên trong hđ
thực tiễn có thể và cần phải tạo điều kiện thuận lợi để”cái đơn nhất”có lợi cho con người trở
thành”cái chung”và”cái chung”bất lợi trở thành”cái đơn nhất”.
CÂU 10:Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lenin về nguyên nhân và kết quả? Phân
tích mối quan hệ biện chứng giữa nội dung và hình thức? Rút ra ý nghĩa phương pháp luận
của việc nghiên cứu vấn đề này? a, Quan điểm của chủ nghĩa Mác về nguyên nhân, kết quả.
- Nguyên nhân là phạm trù triết học dùng để chỉ sự tương tác lẫn nhau giữa các mặt trong một sự
vật, hiện tượng hoặc giữa các sự vật, hiện tượng với nhau gây nên những biến đổi nhất định.
- Kết quả là phạm trù triết học dùng để chỉ những biến đổi xuất hiện do sự tương tác giữa các
yếu tố mang tính nguyên nhân gây nên. b, Mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân0 và kết quả.
- Nguyên nhân sản sinh ra kết quả nên nguyên nhân bao giờ cũng có trước kết quả, kết quả
chỉ xuất hiện khi có nguyên nhân gây ra tác động.
- Là mối liên hệ mang tính phức tạp :
+ Một nguyên nhân có thể sinh ra 1 hoặc nhiều kết quả
+1 kết quả có thể do 1 hoặc nhiều nguyên nhân gây ra
+Nguyên nhân có nhiều loại: nguyên nhân chủ yếu, thứ yếu, cơ bản, không cơ bản,… Và mỗi loại có
vị trí, vai trò khác nhau đối với kết quả
- Kết quả tác động trở lại nguyên nhân. Kết quả sau khi ra đời nó không thụ động, trái lại nó
tác động trở lại nguyên nhân đã sinh ra nó.
- Nguyên nhân và kết quả có thể chuyển hóa lẫn nhau. Liên hệ nhân quả là 1 chuỗi vô tận, do
đó, không có nguyên nhân đầu tiên và kết quả cuối cùng.
c, Ý nghĩa phương pháp luận lOMoAR cPSD| 53331727 •
Trong hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn phải bắt đầu từ việc đi tìm những nguyên nhân xuất
hiện sự vật, hiện tượng đó. •
Cần phân loại các nguyên nhân để có những biện pháp giải quyết đúng đắn. •
Phải tận dụng các kết quả đã đạt được để tạo điều kiện thúc đẩy nguyên nhân phát huy tác dụng, nhằm
đạt mục đích đã đề ra.
Câu 11:Quan điểm chả chủ nghĩa Mác Lenin về nội dung và hình thức?
Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa nội dung và hình thức? Rút ra ý
nghĩa phương pháp luận của việc nghiên cứu vấn đề này? •
Trong quan điểm của Các: •
Nội dung là phạm trù chỉ tổng hợp tất cả những mặt, những yếu tố, những quá trình tạo nên sự vật. •
Hình thức là phạm trù chỉ phương thức tồn tại và phát triển của sự vật, là hệ thống các mối liên hệ
tương đối bền vững giữa các yếu tố sự vật đó. •
MQH giữa nội dung và hình thức là mối quan hệ biện chứng, trong đó nội dung quyết định hình thức
và hình thức tác động trở lại nội dung. Giữa nội dung và hình thức không phải luôn luôn có sự thống nhất. •
Ý nghĩa phương pháp luận: •
Không tách rời nội dung với hình thức •
Cần căn cứ trước hết vào nội dung để xét đoán sự vật •
Theo dõi sát mối quan hệ giữa nội dung và hình thức •
Cần sáng tạo lựa chọn các hình thức của sự vật
CÂU 12Quan điểm của chủ nghĩa Mac-Lênin về tất nhiên và ngẫu nhiên? Phân tích
mối quan hệ biện chứng tất nhiên và ngẫu nhiên? Rút ra ý nghĩa phương pháp luận
của việc nghiên cứu vấn đề này A, Quan điểm chủ nghĩa MÁc
Tất nhiên: dùng để chỉ cái do những nguyên nhân cơ bản, bên trong của kết cấu sự vật quyết định và trong
những điều kiện nhất định phải xảy ra đúng như thế chứ không thể khác.
Ngẫu nhiên: dùng để chỉ cái do các nguyên nhân bên ngoài, do sự ngẫu hợp của nhiều hoàn cảnh bên ngoài
quyết định, nó có thể xuất hiện, có thể không xuất hiện, có thể xuất hiện như thế này, có thể xuất hiện như thế khác
B, Mối quan hệ biện chứng giữa tất nhiên và ngẫu nhiên: •
Tất nhiên và ngẫu nhiên đều tồn tại khách quan và đều có vai trò đối với sự vận động, phát triển
Tất nhiên đóng vai trò quyết định, chi phối sự phát triển •
Ngẫu nhiên ảnh hưởng, làm cho diễn ra nhanh hay chậm, tốt hay xấu •
Tất nhiên và ngẫu nhiên tồn tại thống nhất với nhau. Không có cái tất nhiên và ngẫu nhiên thuần tuý •
Cái tất nhiên bao giờ cũng vạch đường đi cho mình thông qua vô số cái ngẫu nhiên •
Cái ngẫu nhiên là hình thức biểu hiện của cái tất nhiên, bổ sung cho cái tất nhiên •
Tất nhiên và ngẫu nhiên có thể thay đổi vị trí cho nhau •
Tất nhiên có thể biến thành ngẫu nhiên và ngược lại •
Ranh giới giữa tất nhiên và ngẫu nhiên chỉ có tính tương đối •
Trong mối quan hệ này là tất nhiên, nhưng trong mối quan hệ khác lại là ngẫu nhiên và ngược lại C, Ý
nghĩa phương pháp luận: lOMoAR cPSD| 53331727 •
Trong hoạt động nhận thức và thực tiễn cần phải căn cứ vào cái tất nhiên, nhưng không được bỏ qua cái ngẫu nhiên •
Tất nhiên luôn biểu lộ thông qua cái ngẫu nhiên, nên muốn nhận thức cái tất nhiên cần bắt đầu từ cái ngẫu nhiên
Tất nhiên và ngẫu nhiên có thể chuyển hóa lẫn nhau. Vì vậy, cần tạo ra những điều kiện nhất định để cản trở
hoặc thúc đẩy sự chuyển hóa của chúng theo mục đích nhất định
CÂU 13Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về bản chất và hiện tượng? Phân tích
mối quan hệ biện chứng giữa bản chất và hiện tượng? Rút ra ý nghĩa phương pháp
luận của việc nghiên cứu vấn đề này? A,Quan điểm chủ nghĩa Mác
Bản chất là tổng hợp tất cả những mặt, những mối liên hệ tất nhiên tương đối ổn định ở bên trong sự vật, quy
định sự vận động và phát triển của sự vật đó..
–Hiện tượng là sự biểu hiện của những mặt, những mối liên hệ thuộc bản chất của sự vật,hiện tượng ra bên ngoài.
B, Mối quan hệ biện chứng giữa bản chất và hiện tượng
b,Bản chất và hiện tượng tồn tại khách quan trong cuộc sống: •
Cả bản chất và hiện tượng đều có thực, tồn tại khách quan bất kể con người có nhận thức được hay không. Lý do là vì: •
Bất kỳ sự vật nào cũng được tạo nên từ những yếu tố nhất định. Các yếu tố ấy tham gia vào những
mối liên hệ qua lại, đan xen chằng chịt với nhau, trong đó có những mối liên hệ tất nhiên, tương đối
ổn định. Những mối liên hệ này tạo nên bản chất của sự vật. a, Vị trí vai trò: •
Chỉ ra cách thức chung nhất của sự vận động và phát triển. •
Chỉ ra tính chất của sự vận động và phát triển.
b, Nội dung quy luật: sự thay đổi về chất dẫn đến sự thay đổi về lượng và ngược lại •
Chất là phạm trù triết học dùng để chỉ những thuộc tính khách quan vốn có của sự vật, hiện tượng; là
sự thống nhất hữu cơ của những thuộc tính làm cho sự vật hiện tượng là nó chứ không phải cái khác. •
Lượng là phạm trù triết học dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật về mặt số lượng,
quy mô, nhịp độ của các quá trình vận động và phát triển của sự vật hiện tượng. • Nội dung quy luật •
Bất kỳ sự vật hiện tượng nào cũng có sự thống nhất giữa chất và lượng •
Sự thay đổi dần dần về lượng dẫn đến điểm núp sẽ dẫn đến sự thay đổi về chất thông qua bước nhảy;
chất mới tác động trở lại lượng tạo ra những biến đổi mới về lượng của nó. •
Quá trình này liên tục diễn ra tạo thành phương thức cơ bản phổ biến của các quá trình hoạt động phát triển của sự vật.
c, Ý nghĩa phương pháp luận •
Con người phải biết từng bước tích lũy lượng để biến đổi chất theo quy luật=> tránh tư tưởng chủ quan duy ý chí •
Tích lũy đủ lượng phải có quyết tâm thực hiện bước nhảy, kịp thời chuyển hóa thay đổi về đến thay
đổi về chất=> khắc phục tư duy bảo thủ trì trệ. •
Vận dụng linh hoạt các hình thức bước nhảy thúc đẩy quá trình chuyển hóa từ lượng đến chất một cách hiệu quả nhất. lOMoAR cPSD| 53331727
CÂU 15: QL MÂU THUẪN Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lenin về vị trí, vai trò của
quy luật thống nhất a, Vị trí, vai trò •
Là hạt nhân của phép biện chứng. •
Chỉ ra nguồn gốc và động lực của sự phát triển.
b, Nội dung quy luật •
Mặt đối lập là những mặt những thuộc tính những khuynh hướng vận động trái ngược nhau nhưng
đồng lại là điều kiện tiền đề tồn tại của nhau. •
Mâu thuẫn là khái niệm dùng để chỉ mối liên hệ thống nhất, đấu tranh và chuyển hóa giữa các mặt đối
lập của một sự vật hiện tượng hoặc giữa các sự vật hiện tượng với nhau. •
Mâu thuẫn biện chứng chỉ mối quan hệ thống nhất, đấu tranh, chuyển hóa lẫn nhau của các mặt đối lập. •
Đấu tranh của các mặt đối lập: •
Là sự tác động qua lại theo xu hướng bài trừ và phủ định lẫn nhau. •
Kết quả của đấu tranh lại sự chuyển hóa của các mặt đối lập tức là sự biến đổi sang trạng thái khác. •
Luôn là tuyệt đối vĩnh viễn c, Ý nghĩa phương pháp luận •
Mâu thuẫn trong sự vật hiện tượng mang tính khách quan phổ biến nên phải tôn trọng mâu thuẫn. •
Phân tích cụ thể từng loại mâu thuẫn để tìm ra cách giải quyết phù hợp, xem xét vai trò vị trí và mối
liên hệ giữa các mâu thuẫn, tránh rập khuôn máy móc.
CÂU 16 PHỦ ĐỊNH BIỆN CHỨNG Quan điển của chủ nghĩa Mác Lenin về phủ định biện chứng?
Phân tích nội dung quy luật của phủ định? Ý nghĩa phương pháp của quy luật này? a, Phủ định
biện chứng là: sự phủ định tạo ra điều kiện, tiền đề cho quá trình phát triển cuẩ sự vật, hiện tượng.
b, ND quy luật phủ định của phủ định: thể hiện sự phát triển của sự vật : •
Nguyên nhân của quá trình phủ định là kết quả của quá trình đấu tranh và chuyển hóa giữa các mặt
đối lập trong bản thân sự vật. •
Kết quả của phủ định: •
Làm xuất hiện sự vật mới có tổng hợp tất cả nhân tố tích cực đã có và đã phát triển trong nhân tố ban
đầu và trong những lần phủ định tiếp theo. •
Là điểm kết thúc của một chu kì phát triển và là điểm khởi đầu cho một chu kì tiếp theo của sự vật. •
Khái quát xu hướng phát triển của sự vật, phát triển không diễn ra theo đường thẳng mà theo đường xoáy ốc.
c, Ý nghĩa phương pháp luận •
Khuynh hướng phát triển của sự vật không diễn ra đơn giản mà rất phức tạp. •
Tránh phủ định sạch trơn cái cũ. Phải biết kế thừ yếu tố tích cực ừ cái cũ, khác phục tư tưởng bảo thủ,
khư khư giữ lấy cái cũ. •
Phát hiện ủng hộ cái mới đích thực nhưng phải loại bỏ cái cũ núp bóng cái mới 1.
Quan điểm chủ nghĩa Mác Lênin về bản chất nhận thức
Theo quan điểm triết học Mác-Lênin,nhận thức được định nghĩa là quá trình phản ánh biện chứng hiện thực
khách quan vào trong bộ óc của con người, có tính tích cực, năng động, sáng tạo, trên cơ sở thực tiễn. lOMoAR cPSD| 53331727
Nhận thức là một quá trình biện chứng, diễn ra qua hai giai đoạn: nhận thức cảm tính (trực quan sinh động) và
nhận thức lý tính (tư duy trừu tượng). Chúng ta sẽ lần lượt phân tích từng giai đoạn cụ thể để từ đó rút ra kết
luận về bản chất của nhận thức và vai trò của nó trong việc sáng tạo nên các phạm trù. 2.
Phân tích quá trình nhận thức của con
người Giai đoạn 1: Nhận thức cảm tính
Nhận thức cảm tính gồm các hình thức sau:
Cảm giác: là hình thức nhận thức cảm tính phản ánh các thuộc tính riêng lẻ của các sự vật, hiện tượng khi
chúng tác động trực tiếp vào các giác quan của con người. Cảm giác là nguồn gốc của mọi sự hiểu biết, là kết
quả của sự chuyển hoá những năng lượng kích thích từ bên ngoài thành yếu tố ý thức.
Tri giác: hình thức nhận thức cảm tính phản ánh tương đối toàn vẹn sự vật khi sự vật đó đang tác động trực
tiếp vào các giác quan con người. Tri giác là sự tổng hợp các cảm giác.
Biểu tượng: là hình thức nhận thức cảm tính phản ánh tương đối hoàn chỉnh sự vật do sự hình dung lại, nhớ lại
sự vật khi sự vật không còn tác động trực tiếp vào các giác quan.
Giai đoạn 2: Nhận thức lý tính
Khái niệm: là hình thức cơ bản của tư duy trừu tượng, phản ánh những đặc tính bản chất của sự vật. Sự hình
thành khái niệm là kết quả của sự khái quát, tổng hợp biện chứng các đặc điểm, thuộc tính của sự vật hay lớp sự vật.
Phán đoán: là hình thức tư duy trừu tượng, liên kết các khái niệm với nhau để khẳng định hay phủ định một
đặc điểm, một thuộc tính của đối tượng.
Suy luận: là hình thức tư duy trừu tượng liên kết các phán đoán lại với nhau để rút ra một phán đoán có tính
chất kết luận tìm ra tri thức mới.
Đặc điểm của nhận thức lý tính là quá trình nhận thức gián tiếp đối với sự vật, hiện tượng đồng thời cũng là
quá trình đi sâu vào bản chất của sự vật, hiện tượng. Giai đoạn 3: Nhận thức trở về thực tiễn
Nhận thức trở về thực tiễn được hiểu là tri thức được kiểm nghiệm là đúng hay sai. Nói một cách dễ hiểu thì
thực tiễn là một trong các giai đoạn của quá trình nhận thức có vai trò kiểm nghiệm tri thức đã nhận thức được.
Vì vậy, thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý, cơ sở động lực, muc đích của nhận thức. Mục đích cuối cùng của
nhận thức không chỉ để giải thích và cải tạo thế giới mà còn có chức năng định hướng thực tiễn.
3. Ý nghĩa của quá trình nhận thức của con người
Nhận thức đóng vai trò cực kì quan trọng trong đời sống con người. Nhờ có nhận thức mà con người nắm được
bản chất của sự vật, hiện tượng. Đồng thời nhận thức mang đến cho con người nguồn thi thức khổng lồ và giúp
con người tích lũy được nhiều kinh nghiệm quý báu
Câu 19Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lenin về chân lý? Phân tích các tính chất và
tiêu chuẩn của chân lý?Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu? Khái niệm :
Trong phạm vi lý luận nhận thức của chủ nghĩa Mác - Lênin, khái niệm chân lý dùng để chỉ những tri thức có
nội dung phù hợp với thực tế khách quan; sự phù hợp đó đã được kiểm tra và chứng minh bởi thực tiễn. Tính chất:
Mọi chân lý đều tính khách quan, tính tương đối, tính tuyệt đối và tính cụ thể. •
Tính khách quan của chân lý là nói: tính phù hợp nữa tri thức và thực tại khách quan; không phụ thuộc ý chí chủ quan. •
Tính cụ thể của chân lý là nói: tính có điều kiện của mỗi tri thức, phản ánh sự vật trong các điều kiện xác định lOMoAR cPSD| 53331727 •
Tính tương đối và tính tuyệt đối của chân lý là nói: mỗi chân lý chỉ tuyệt đối đúng trong một giới hạn
nhất dịnh, còn ngoài giới hạn đó thì nó có thể không đúng; mặt khác, mỗi chân lý, trong điều kiện xác
định, nó mới chỉ phản ánh được một phần thực tại khách quan.
Tiêu chuẩn: Thực tiễn là tiêu chuẩn duy nhất của chân lý. Vai trò:
-Chân lý là một trong những điều kiện tiên quyết bảo đảm sự thành công và tính hiệu quả trong hoạt động thực tiễn
-Mối quan hệ giữa chân lý và hoạt động thực tiễn là mối quan hệ biện chứng trong quá trình vận động, phát
triển của cả chân lý và thực tiễn
Câu20Quan điểm của chủ nghĩa mác lenin về sản xuất vật chất? Phân tích vai trò của sản xuất
vật chất đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người? Ý nghĩa của việc nghiên cứu vấn đề này? 1. Quan niệm
Sản xuất vật chất là quá trình mà trong đó con người sử dụng công cụ lao động tác động trực tiếp hoặc gián
tiếp vào tự nhiên, cải biến các dạng vật chất của giới tự nhiên để tạo ra của cải xã hội nhằm thỏa mãn nhu cầu
tồn tại và phát triển của con người. 2. Vai trò •
Sản xuất vật chất là tiền đề trực tiếp tạo ra tư liệu sinh hoạt của con người -Quan hệ sản xuất là hình
thức nhưng cũng tác động trở lại nội dung.
3.Đảng ta đã vận dụng mqh này như sau : •
Xác định quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, có nhiều
hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tư
nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế; các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng,
hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật.
-Thị trường đóng vai trò chủ yếu trong huy động và phân bổ hiệu quả các nguồn lực phát triển, là động lực chủ
yếu để giải phóng sức sản xuất; các nguồn lực nhà nước được phân bổ theo chiến lược, quy hoạch, kế hoạch
phù hợp với cơ chế thị trường. •
Nhà nước đóng vai trò định hướng, xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, tạo môi trường cạnh tranh
bình đẳng, minh bạch và lành mạnh; sử dụng các công cụ, chính sách và các nguồn lực của Nhà nước
để định hướng và điều tiết nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và bảo vệ môi trường; thực hiện
tiến bộ, công bằng xã hội.
Câu 22: Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lenin về hình thái kinh tế-xã hội? Phân tích
quá trình lịch sử tự nhiên của hình thái kinh tế-xã hội? Ý nghĩa phương pháp luận
của vấn đề nghiên cứu
a)- Hình thái kinh tế – xã hội là một phạm trù của chủ nghĩa duy vật lịch sử dùng để chỉ xã hội ở từng giai
đoạn lịch sử nhất định, với một kiểu quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội đó, phù hợp với một trình độ nhất
định của lực lượng sản xuất, và với một kiến trúc thượng tầng tương ứng được xây dựng trên những quan hệ sản xuất ấy.
b)Phân tích quá trình lịch sử tự nhiên của hình thái kinh tế xã hội.
Tương ứng với quá trình đó là lịch sử của các hình thái kinh tế – xã hội theo những quy luật, đó là quá trình
lịch sử tự nhiên của xã hội. Mác khẳng định rằng “Tôi coi sự phát triển của các hình thái kinh tế – xã hội là
một quá trình lịch sử tự nhiên”.
-Lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất, kiến trúc thượng tầng. Mối liên hệ tác động qua lại của các nhân tố này
thể hiện sự tác động của các quy luật chung vào trong các giai đoạn của sự phát triển của lịch sử làm cho các
hình thái kinh tế – xã hội phát triển như một tiến trình lịch sử tự nhiên. lOMoAR cPSD| 53331727
-Quá trình phát triển lịch sử tự nhiên của xã hội có nguồn gốc sâu xa từ sự phát triển của lực lượng sản xuất.
Chính tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất đã quy định một cách khách quan tính chất và trình độ của
quan hệ sản xuất. Do đó xét đến cùng lực lượng sản xuất quyết định quá trình vận động và phát triển của hình
thái kinh tế – xã hội như quá trình lịch sử tự nhiên.
-Quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất có vai trò quyết định nhất.
-Có nhiều nguyên nhân tác động dẫn đến quá trình thay đổi các hình thái kinh tế – xã hội khác nhau trong sự
phát triển của lịch sử. Trong đó điều kiện của môi trường địa lý, tính độc đáo của các nền văn hóa, của truyền
thống, tư tưởng, tâm lý xã hội và vấn đề dân tộc v... đều có ý nghĩa quan trọng nhất định. Tính chất của tác
động lẫn nhau giữa các dân tộc tồn tại ở các giai đoạn khác nhau đều phụ thuộc vào tính chất của chế độ xã hội.
c) Ý nghĩa phương pháp luận.
-Thứ nhất: Theo lý luận hình thái kinh tế – xã hội, sản xuất vật chất được xác định là cơ sở của đời sống xã
hội, phương thức sản xuất quyết định đến trình độ phát triển của nền sản xuất và do đó cũng được nhận định
là nhân tố quyết định hàng đầu đến trình độ phát triển của đời sống xã hội và lịch sử nói chung.
-Thứ hai: Theo lý luận hình thái kinh tế – xã hội, xã hội không phải là sự kết hợp một cách ngẫu nhiên, mà là
một cơ thể sống động. Các phương tiện của đời sống xã hội tồn tại trong một hệ thống có kết cấu thống nhất,
chặt chẽ, tác động qua lại lẫn nhau, trong đó quan hệ sản xuất đóng vai trò cơ bản nhất, quyết định đến các
quan hệ xã hội khác, là tiêu chuẩn khách quan để phân biệt các chế độ xã hội khác nhau.
-Thứ ba: Theo lý luận hình thái kinh tế – xã hội, sự vận động, phát triển của xã hội là một quá trình lịch sử – tự
niên, có hiệu quả những vấn đề của đời sống xã hội thì phải đi sâu nghiên cứu các quy luật vận động, phát triển của xã hội.
Câu 23:Nêu khái niệm tồn tại xã hội và ý thức xã hội theo quan điểm của chủ nghĩa
Mác - Lênin? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã
hội? Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu?
1 ồn tại xã hội là gì , ý thức xã hội là gì?
1. Tồn tại xã hội là gì?
Tồn tại xã hội là khái niệm dùng để chỉ sinh hoạt vật chất và những điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội, là
những mối quan hệ vật chất – xã hội giữa con người với tự nhiên và giữa con người với nhau.
1. Ý thức xã hội là gì?
Ý thức xã hội là khái niệm triết học dùng để chỉ các hình thái khác nhau của tinh thần trong đời sống xã hội
bao gồm những tư tưởng, quan điểm, tình cảm, tâm trạng, thói quen, phong tục, tập quán, truyền thống... của
cộng đồng xã hội được sinh ra trong quá trình xã hội tồn tại và phản ánh tồn tại xã hội trong từng giai đoạn lịch sử nhất định.
2. Về mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội:
3. Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội:
-Tồn tại xã hội có trước, nó sinh ra và quyết định ý thức xã hội, điều đó được thể hiện cụ thể là: •
Tồn tại xã hội nào thì sinh ra ý thức xã hội ấy. •
Khi tồn tại xã hội thay đổi một cách căn bản, nhất là khi phương thức SX đã thay đổi thì sớm hay
muộn thì ý thức xã hội cũng phải thay đổi theo.
2. Tính độc lập tương đối và sự tác động trở lại của ý thức xã hội lên tồn tại xã hội:
-Sự lệ thuộc của ý thức xã hội vào tồn tại xã hội phải xét đến cùng qua nhiều khâu trung gian mới thấy được (ý
thức xã hội có tính độc lập của mình) thể hiện dưới các hình thức sau:
Ý thức xã hội thường lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội.
-Thứ tư: Sự tác động qua lại giữa các hình thái ý thức xã hội trong sự phát triển của chúng lOMoAR cPSD| 53331727
Ý thức xã hội bao gồm nhiều bộ phận, nhiều hình thái khác nhau, theo nguyên lý mối liên hệ thì giữa các bộ
phận không tách rời nhau, mà thường xuyên tác động qua lại lẫn nhau. Sự tác động đó làm cho ở mỗi hình thái
ý thức có những mặt, những tính chất không phải là kết quả phản ánh một cách trực tiếp của tồn tại xã hội.
-Thứ năm: Ý thức xã hội tác động trở lại tồn tại xã hội
Chủ nghĩa duy vật lịch sử không những chống lại quan điểm duy tâm tuyệt đối hoá vai trò của ý thức xã hội
mà còn bác bỏ quan điểm duy vật tầm thường khi phủ nhận tác động tích cực của ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội.
C,Ý nghĩa vấn đề nghiên cứu trong hệ thống lý luận của triết học Mác - Lênin, vấn đề ý thức xã hội là một nội
dung quan trọng góp phần tạo cơ sở lý luận cho quan điểm duy vật về lịch sử, và cùng với học thuyết giá trị
thặng dư, đã trở thành hai phát kiến vĩ đại của chủ nghĩa Mác. Nhận thức sâu sắc những vấn đề lý luận về ý
thức xã hội của triết học Mác và vận dụng hợp lý chúng trong xây dựng ý thức xã hội mới nói riêng và đời
sống tinh thần nói chung sẽ góp phần thiết thực vào thành công của công cuộc xây dựng đất nước theo định hướng XHCN.
Câu 25:Nêu khái niệm cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng theo quan điểm chủ
nghĩa Mác- Lênin? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến
trúc thượng tầng? Sự vận dụng của Đảng ta hiện nay? Cơ sở hạ tầng, kiến trúc thượng tầng là gì?
Cơ sở hạ tầng là tổng hợp những quan hệ sản xuất tạo thành cơ cấu kinh tế của một xã hội nhất định.
Kiến trúc thượng tầng đưa ra dùng để mô tả toàn bộ hệ thống kết cấu các hình thái ý thức xã hội cùng với các
thiết chế chính trị-xã hội tương ứng, được hình thành trên một cơ sở hạ tầng nhất định.
2. Mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng:
Kiến trúc thượng tầng có mối quan hệ chặt chẽ với cơ sở hạ tầng, cụ thể là: Vai trò quyết định của cơ sở hạ
tầng đối với kiến trúc thượng tầng trong đó.
Tất cả các yếu tố của kiến trúc thượng tầng đều tác động đến cơ sở hạ tầng, tuy nhiên, mỗi yếu tố có vai trò
không giống nhau. Sự tác động của kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng diễn ra theo hai chiều:
-Nếu kiến trúc thượng tầng tác động cùng chiều với cơ sở hạ tầng thì thúc đẩy cơ sở hạ tầng phát triển.
-Nếu kiến trúc thượng tầng tác động ngược chiều với cơ sở hạ tầng thì kìm hãm hay huỷ diệt cơ sở hạ tầng sinh ra nó.
3. Sự vận dụng của Đảng
Dưới chủ nghĩa xã hội hoàn chỉnh, cơ sở hạ tầng và kiến thức thượng tầng thuần nhất và thống nhất. Vì cơ sở
hạ tầng xã hội chủ nghĩa không có tính chất đối kháng, không bao hàm những lợi ích kinh tế đối lập nhau.
Hình thức sở hữu bao trùm là sở hữu toàn dân và tập thể, hợp tác tương trợ nhau trong quá trình sản xuất,
phân phối sản phẩm theo lao động, không còn chế độ bóc lột.
Đảng ta khẳng định: Lấy chủ nghĩa Mác-Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam cho mọi hành động
của toàn Đảng, toàn dân ta. Nội dung cốt lõi của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là tư tưởng về
sự giải phóng con người khỏi chế độ bóc lột thoát khỏi nỗi nhục của mình là đi làm thuê bị đánh đập, lương ít.
Trong cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Đảng ghi rõ : ”xây dựng nhà nước xã
hội chủ nghĩa , nhà nước của dân, do dân và vì dân, liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng
lớp trí thức làm nền tảng, do Đảng cộng sản lãnh đạo”.
Câu 26êu khái niệm giai cấp và đấu trang giai cấp theo quan điểm của chủ nghĩa
Mác Lenin? Phân tích khái niệm gia cấp và đấu tranh giai cấp theo quan điểm
của chủ nghĩa Mác Lenin? Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu? a , khái niệm giai
cấp và đấu tranh giai cấp •
Giai cấp : là những tập đoàn to lớn khác nhau về địa vị của họ trong một hệ thống sản xuất xã hội nhất
định trong lịch sử, về quan hệ của họ đối với những tư liệu sản xuất ( thường thì những quan hệ này lOMoAR cPSD| 53331727
được pháp luật quy định và thừa nhận ), về vai trò của họ trong tổ chức lao động xã hội, và do đó khác
nhau về cách thức hưởng thụ phần của cải xã hội ít hay nhiều mà họ được hưởng. •
Đấu tranh giai cấp: là đấu tranh của bộ phận nhân dân này chống một bộ phận khác, cuộc đấu tranh
của quần chúng bị tước hết quyền, bị áp bức và lao động, chống bọn có đặc quyền đặc lợi, bọn áp bức
và bọn ăn bám, cuộc đấu tranh của những người công nhân làm thuê hay những người vô sản chống
những người hữu sản hay giai cấp tư sản.
b , phân tích khái niệm •
Giai cấp : là những tập đoàn người, mà một tập đoàn có thêr chiếm đoạt lao động của các tập đoàn
khác, do địa vị khác nhau của họ trong một chế độ kinh tế xã hội nhất định. Giai cấp là một phạm trù
kinh tế - xã hội có tính lịch sử, sự tồn tại của nó gắn với những hệ thống sản xuất xã hội dựa trên cơ sở
của chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất. •
Đấu tranh giai cấp : là cuộc đấu tranh của các tập đoàn người to lớn có lợi ích căn bản đối lập nhau
trong một phương thức sản xuất nhất định. Thực chất đấu tranh giai cấp là cuộc đấu tranh của quần
chúng lao động bị áp bức, bóc lột chống lại giai cấp áp bức, bóc lột nhằm lật đổ ách thống trị của chúng.
c , ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu •
Kết cấu xã hội – giai cấp giúp cho chính đảng của giai cấp vô sản xác định đúng các mâu thuẫn cơ bản,
mâu thuẫn chủ yếu của xã hội; nhận thức đúng địa vị, vai trò và thái độ chính trị của mỗi giai cấp. Trêm
cơ sở đó để ác địng đối tượng và lực lượng cách mạng; nhiệm vụ và giai cấp lãnh đạo cách mạng,... •
Ý nghĩa của đấu tranh giai cấp là để giải quyết mâu thuẫn không thể dung hòa giữa các giai •
cấp tất yếu dẫn đến cách mạng xã hội nhằm lật đổ ách thống trị của giai cấp áp bức, bóc lột. Giải •
phóng lực lương sản xuất khỏi sự kìm hãm của những quan hệ sản xuất đã lỗi thời, tạo điều kiện để •
đẩy nhanh sự phát triển của lực lượng sản xuất và phát triển xã hội. 27
Câu 27.Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lenin về dân tộc? Phân tích các đặc trưng cơ bản của
dân tộc Việt Nam? Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu? a , Dân tộc là hình thức cộng đồng
người phát triển cao nhất từ trước đến nay. Khái niệm dân tộc được sử dụng theo nghĩa
rộng dùng để chỉ quốc gia các quốc gia dân tộc trên thế giới, theo nghĩa
hẹp dùng để chỉ cộng đồng người các dân tộc đa số và thiểu số trong một quốc gia. Trong đó
cộng đồng ng là yếu tố cấu thành quốc gia dân tộc. b , Đặc trưng cơ bản của dân tộc VN:
-Các dân tộc sinh sống trên đất nước ta có truyền thống đoàn kết.
- Các dân tộc ở Việt Nam cư trú xen kẽ nhau.
- Các dân tộc ở Việt Nam trình độ phát triển kinh tế - xã hội không đều nhau.
- Sự phân bố dân cư không đều; trên vùng núi, biên giới, chủ yếu là các dân tộc thiểu số
đang sinh sống. c , Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu :
- Sẽ giúp mọi người được chủ động hơn và hình thành được những phương pháp, tư duy
mới. Từ đó sẽ giúp phát hiện ra vấn đề và giải quyết vấn đề một cách tốt nhất. Một công trình nghiên cứu lOMoAR cPSD| 53331727
thành công còn giúp mang tới niềm vui cho người thực hiện. Đồng thời đây cũng là một giai đoạn
tiền đề tạo điều kiện cho các bạn thực hiện tốt những dự án, bài báo cáo sau này.
Câu 28.Quan điểm của Chủ nghĩa Mác Lenin về Nhà Nước? Phân tích tính đặc trưng, bản
chất của Nhà nước theo quan điểm của Chủ nghĩa Mác Lenin ? Sự vận dụng của Đảng và
Nhà nước ra trong giai đoạn hiện nay? a ,
- Nhà nước là tổ chức quyền lực, chính trị của xã hội có giai cấp, có lãnh thổ, dân cư và chính quyền
độc lập, có khả năng đặt ra và thực thi pháp luật nhằm thiết lập trật tự xã hội nhất định
trong phạm vi lãnh thổ của mình. b ,
- Đặc trưng cơ bản của nhà nước :
+ Nhà nước thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt
+ Nhà nước phân chia dân cư theo các đơn vị hành chính lãnh thổ
+ Nhà nước có chủ quyền quốc gia
+ Nhà nước ban hành pháp luật và thực hiện sự quản lý bắt buộc đối với mọi công dân
+ Nhà nước có quyền quy định và thực hiện việc thu các loại thuế
- Bản chất của nhà nước :
Các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác khẳng định: nhà nước, xét về bản chất, trước hết là một bộ máy
trấn áp đặc biệt của giai cấp này đối với giai cấp khác, là bộ máy duy trì sự thống trị giai cấp.
+ Tính giai cấp: Trong xã hội có giai cấp đối kháng, sự thống trị của giai cấp này đối với giai cấp khác
thể hiện trên 3 mặt: kinh tế, chính trị, tư tưởng.
—> Trong bản chất nhà nước, tính giai cấp và xã hội của nhà nước luôn luôn thống nhất với nhau
c , Vận dụng sáng tạo và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh trong sự nghiệp đổi mới đất nước
+Kiên trì mục tiêu và con đường Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn
+Biến khát vọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc thành hiện thực lOMoAR cPSD| 53331727
+Tăng cường công tác xây dựng Đảng nói riêng và hệ thống chính trị nói chung trong sạch, vững mạnh
Câu 29:Cách mạng xã hội là gì? Phân tích vai trò của nó trong sự phát triển của xã
hội? Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu?Cách mạng xã hội là gì? a, Khái niệm cách mạng xã hội:
+ Theo nghĩa rộng, Cách mạng xã hội là sự biến đổi có tính chất bước ngoặt và căn bản về chất
trong toàn bộ các lĩnh vực đời sống xã hội, là phương thức chuyển từ hình thái kinh
tế - xã hội lỗi thời bằng hình thái kinh tế - xã hội mới ở trình độ phát triển cao hơn.
+ Theo nghĩa hẹp: Cách mạng xã hội là đỉnh cao của đấu tranh giai cấp,là cuộc đấu
tranh lật đổ chính quyền, thiết lập một chính quyền mới tiến bộ hơn.
b. Vai trò của cách mạng xã hội với sự phát triển xã hội
Chủ nghĩa Mác - Lênin khẳng định: CMXH có vai trò to lớn trong lịch sử phát triển của xã hội, nó là
đầu tàu lịch sử, là phương thức để chuyển HTKT - XH đã lỗi thời lạc hậu lên một HTKT - XH mới cao hơn. Bởi vì:
+ Chỉ có thông qua CMXH mới có thể xóa bỏ được QHSX cũ đã lỗi thời và những
giai cấp đại diện cho QHSX đó và xác lập QHSX mới mở đường cho LLSX phát triển.
Trong CMXH, năng lực sáng tạo của quần chúng nhân dân được phát huy cao độ, nhờ vậy quá
trình phát triển xã hội được phát triển mạnh mẽ, tạo bước chuyển biến vĩ đại trên toàn bộ
các mặt của đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.
+ Thực tiễn lịch sử nhân loại đã chứng minh về vai trò của CMXH, chưa có sự thay thế HTKT - XH
đã lỗi thời lạc hậu nào bằng một HTKT- XH mới cao hơn mà không phải thông qua CMXH.
c, ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu (nguồn : sgk tr 418-419) Cách mạng xã hội diễn ra dưới
hình thức chuyển hóa, thay đổi dần dần từng yếu tố, bộ phận, lĩnh
vực của đời sống xã hội. Thay đổi trước hết về lực lượng sản xuất dẫn đến quan hệ sản xuất từ đó lOMoAR cPSD| 53331727
dẫn đến thay đổi cơ cấu kinh tế xã hội tức là cơ sở hạ tầng và do đó thay đổi các yếu tố
của kiến trúc thượng tầng xã hội dẫn đến thay đổi toàn bộ xã hội.
Xã hội sau sẽ phát triển tiến bộ hơn xã hội trước
Câu 30Nêu khái niệm quần chúng nhân dân ? Phân tích vai trò của quần chúng nhân dân
trong lịch sử? Ý nghĩa của vấn đề này trong việc quán triệt bài học “Lấy dân làm gốc”
a, khái niệm quần chúng nhân dân
Quần chúng nhân dân là bộ phận có cùng chung lợi ích căn bản, bao gồm những thành phần, những
tầng lớp và những giai cấp, liên kết lại thành tập thể dưới sự lãnh đạo của một cá nhân, tổ chức hay
đảng phái nhằm giải quyết những vấn đề kinh tế, chính trị, văn hóa hay xã hội của một
thời kỳ lịch sử nhất định.
Nội hàm của khái niệm bao gồm:
Thứ nhất, những người lao động sản xuất ra của cải vật chất và tinh thần là lực lượng căn bản chủ chốt.
Thứ hai, toàn thể dân cư đang chống lại những cảnh áp bức bóc lột chính trị và đối kháng với nhân dân.
Thứ ba, những người đang có các hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau trực tiếp hoặc gián tiếp
góp phần vào sự biến đổi xã hội.
b, Vai trò của quần chúng nhân dân trong lịch sử
Chủ nghĩa duy vật lịch sử khẳng định: quần chúng nhân dân là chủ thể sáng tạo chân
chính ra lịch sử. Biểu hiện:
+ Quần chúng nhân dân là lực lượng sản xuất cơ bản của xã hội, trực tiếp sản xuất ra của cải
vật chất, là cơ sở của sự tồn tại và phát triển của xã hội.
+ Quần chúng nhân dân là động lực cơ bản của mọi cuộc cách mạng xã hội.
+ Quần chúng nhân dân là người sáng tạo ra những giá trị văn hoá tinh thần.
+ Vai trò của quần chúng nhân dân tăng lên không ngừng trong tiến trình lịch sử.
c, Ý nghĩa của bài học “Lấy dân làm gốc
Lịch sử dân tộc Việt Nam đã chứng minh vai trò, sức mạnh của quần chúng nhân dân, như
Nguyễn Trãi đã nói: “Chở thuyền cũng là dân, lật thuyền cũng là dân, thuận lòng dân thì
sống, nghịch lòng dân thì chết”. Đảng Cộng sản Việt Nam cũng khẳng định rằng, cách mạng
là sự nghiệp của quần chúng, và quan điểm “lấy dân làm gốc” trở thành tư tưởng thường
trực nói lên vai trò sáng tạo ra lịch sử của nhân dân Việt Nam.