Thông tin
Hỏi đáp

Đề cương ôn tập học kì 2 môn Vật lý lớp 12

Đề cương ôn tập học kì 2 môn Vật lý lớp 12 được biên soạn dưới dạng file PDF cho bạn đọc tham khảo, giúp bạn ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị thật tốt cho kì thi sắp tới. Mời bạn đọc đón xem!

Chủ đề:

Vật Lí 12 (302)

Thông tin:

77 trang 8 tháng trước

Tác giả:

H. Phượng

Đang cập nhật

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Đề cương ôn tập học kì 2 môn Vật lý lớp 12

122 61 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ

Đ CƯƠNG ÔN TP HC K 2 MÔN VT L LP 12

CHƯƠNG IV: DAO ĐNG V SNG ĐIN T

I. MCH DAO ĐNG:

1. Mch dao đng l mt mch kn gm mt t đin c đin dung C mc ni tip vi mt

cun cm c đ t cm L.

2. Mch dao đng l tưng l mch dao đng c đin tr ca mch bng không v mch

không bc x sng đin t.

3. Đnh lut bin thiên đin tch, cưng đ dng đin v hiu đin th trong mch

dao đng l tưng.

- S bin thiên đin tch ca mt bn t đin: q = q

cos(ωt + φ).

- S bin thiên cưng đ dng đin trong mch: i = -I

sin(ωt + φ) = I

cos(ωt + φ +



(Vi I

= ωq

)

- S bin thiên hiu đin th gia hai bn t đin: u = U

cos(ωt + φ). (Vi

)

: đin tch cc đi trên mt bn t đin (đơn v C).

: cưng đ dng đin cc đi trong mch (đơn v A).

: hiu đin th cc đi gia hai bn t đin (đơn v V).



: tn s gc riêng ca mch dao đng LC (đơn v rad/s).

LCT



: chu k riêng ca mch dao đng LC (đơn v s).



: tn s riêng ca mch dao đng LC (đơn v Hz).

Đ t cm ca cun cm:

10.4



−

(đơn v H)

(trong đ, N l s vng dây qun ca ng dây đin chiu di l, c tit din ng dây S)

Nhn xt: i nhanh pha



so vi q, v so vi u. V q cng pha vi u.

Ch :

( )

.//

2121

CCCCC +=

( )

111

CCC

ntCC +=

( )

111

LLL

LL +=

( )

2121

LLLntLL +=

4. Biu thc đc lp vi thi gian.

( ) ( )

222

Cuqi −=−=



5. Đnh ngha dao đng đin t t do: l s bin thiên điu ha theo thi gian ca đin

tch q ca mt bn t đin v cưng đ dng đin i (hoc ca cưng đ đin trưng



v cm ng t



) trong mch dao đng.

6. Năng lưng đin t trong mch dao đng l tưng.

- Năng lưng đin trưng tp trung  t đin.

( )

.cos



+== t

- Năng lưng t trưng tp trung  cun cm.

( ) ( )

.sin

sin



+=+== t

tqLLiW

- Năng lưng đin t trong mch dao đng l tng năng lưng đin trưng v năng lưng

t trưng ca mch.

constLI

WWW

tđ

===+=

Nhn xt:

Năng lưng trong mch dao đng gm năng lưng đin trưng tp trung  t đin v

năng lưng t trưng tp trung  cun cm.

Mch dao đng có tần s góc



, tần s f và chu kỳ T thì năng lưng đin trưng v năng

lưng t trưng cng bin thiên tuần hon vi tần s góc 2



, tần s 2f và chu kỳ

Ti mi thi đim, tng năng lưng đin trưng v năng lưng t trưng luôn luôn không

đi. Ni cch khc, năng lưng đin t trưng ca mch dao đng luôn bo ton.

Năng lưng đin trưng cc đi = năng lưng t trưng cc đi = năng lưng đin t

trưng.

maxmax

WWW

tđ

====

(Lưu  thêm rng

C =

)

II. ĐIN T TRƯNG (TRƯNG ĐIN T):

1. Gi thuyt ca Mc-xoen v mi quan h gia đin trưng v t trưng.

- Khi mt t trưng bin thiên theo thi gian, n sinh ra mt đin trưng xoy, l đin

trưng c cc đưng sc đin l đưng cong kn, bao quanh cc đưng sc t.

- Khi mt đin trưng bin thiên theo thi gian, n sinh ra mt t trưng, c cc đưng

cm ng t bao quanh cc đưng sc đin.

2. Đin t trưng l trưng c hai thnh phần bin thiên theo thi gian, liên quan mt

thit vi nhau l đin trưng bin thiên v t trưng bin thiên.

III. SNG ĐIN T:

1. Sng đin t l đin t trưng lan truyn trong không gian.

2. Nhng tnh cht (đc đim) ca sng đin t.

- Sng đin t truyn đưc trong tt c cc môi trưng vt cht, k c chân không. Vn

tc lan truyn sng đin t trong chân không bng vn tc nh sng trong chân không : c

= 3.10

m/s. Trong chân không, sng đin t tn s f th c bưc sng l

.2. LCc



- Sng đin t l sng ngang. Trong qu trnh truyn sng, ti mt đim bt k trên

phương truyn, vecto



v vecto



luôn vuông gc vi nhau v vuông gc vi

phương truyn sng



. Ba vecto



to thnh mt tam din thun.

- Trong sng đin t, đin trưng v t trưng luôn bin thiên tun hon theo không gian

v thi gian, v luôn cng pha vi nhau.

- Sng đin t cng tuân theo cc đnh lut phn x, khc x; cng c th giao thoa, nhiu

x ... như nh sng.

- Sng đin t mang năng lưng. Năng lưng sng đin t t l vi ly tha bc bn ca

tn s.

- Sng đin t c bưc sng t vi mt đn vi kilômt đưc dng trong thông tin liên lc

vô tuyn v đưc gi l sng vô tuyn.

3. Sng đin t v thông tin vô tuyn.

Sng vô tuyn đưc chia thnh: sng di, sng trung, sng ngn v sng cc ngn.

- Sng di: Bưc sng λ khong trên 10

m (f khong dưi 3.10

Hz).

- Sng trung: Bưc sng khong t 10

m đn 10

m (f khong t 3.10

Hz đn 3.10

Hz).

- Sng ngn: Bưc sng khong t 10 m đn 10

m (f khong t 3.10

Hz đn 3.10

Hz).

- Sng cc ngn: Bưc sng khong t 10

-2

m đn 10 m (f khong t 3.10

Hz đn 3.10

Hz).

IV. S PHT V THU SNG VÔ TUYN.

1. S pht sng vô tuyn.

a) Nguyên tc pht sng vô tuyn.

- Dng cc sng đin t cao tần.

V

+ chng mang năng lưng ln.

+ phn x tt trên tng đin li, mt đt v mt nưc, nên c th truyn đi xa đưc.

+ mt khc, cc phân t kh trong kh quyn hp th mnh cc sng đin t. Ch trong

mt s t khong bưc sng (hoc tn s) ca sng đin t hu như không b cc phân t

kh hp th. Trên mt cc my thu thanh đu c ghi r cc v tr ny, chng hn vi cc

sng ngn c cc v tr ca cc bưc sng khong 19 m, 25 m, 31 m, 49 m, 75 m ... ng

vi cc di tn s khong 16 MHz, 12 MHz, 9,7 MHz, 6 MHz, 4 MHz ...

- Bin điu sng cao tần.

Âm nghe đưc c tn s t 16 Hz đn 20 000 Hz. Cn sng cao tn c tn s c MHz, tai

ngưi không nghe đưc.

b) Sơ đ khi ca mt my pht vô tuyn đơn gin.

Mi my pht vô tuyn gm t nht 7 b phn

- Micrô (1): bin dao đng âm cơ hc thnh dao đng đin cng tn s (c tn s âm).

- B phn khch đi dao đng đin âm tn (2).

- My pht dao đng đin t cao tn (3).

- B phn khch đi dao đng đin t cao tn (4).

2. S thu sng vô tuyn.

a) Nguyên tc thu sng vô tuyn.

- Dng anten v b chn sng, chn sng cao tn bin điu c tn s thch hp.

- Dng mch tch sng đ tch sng âm tn ra khi sng cao tn bin điu.

- Đưa sng âm tn ra loa đ bin dao đng đin thnh dao đng âm cng tn s.

b) Sơ đ khi ca mt my thu vô tuyn đơn gin.

Mi my thu vô tuyn gm t nht 5 b phn sau:

- (1) l anten thu v b phn chn sng. Anten đưc

mc liên h cm ng vi mt mch dao đng. Đin

dung ca t đin trong mch dao đng c th điu

chnh đưc, sao cho tn s riêng ca mch trng vi

tn s ca sng đin t m ta cn thu đ c s cng hưng.

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

Câu 1: Chn phát biu đng v mch dao đng.

A. Mch dao đng gm mt cun cm, mt đin tr mc song song vi mt t đin.

B. Năng lưng đin t toàn phn ca mch dao đng bin thiên điu hòa.

C. Nu đin dung ca t đin trong mch càng nh thì tn s ca dao đng đin t

càng ln.

D. Nu đ t cm ca cun dây trong mch càng nh th chu k dao đng đin t càng

ln.

Câu 2: Tn s dao đng đin t t do ca mch LC c đin tr thun không đng k l

LCf



.2 LCf



(4)

(2)

(3)

(1)

(5)

Câu 3: Trong mch dao đng LC, nu tăng đin dung ca t lên 12 ln và gim đ t cm

ca cun cm thun xung 3 ln thì tn s dao đng ca mch

A. gim 4 ln. B. tăng 4 ln. C. gim 2 ln. D. tăng 2 ln.

Câu 4: Phát biu no sau đây không đng?

Trong mch LC, đi lưng bin thiên tun hoàn vi chu kì

.2 LCT



là

A. đin tích q ca mt bn t.

B. cưng đ dng đin trong mch.

C. hiu đin th gia hai đu đon mch.

D. năng lưng t trưng trong cun cm thun.

Câu 5: Cho mch dao đng gm cun cm thun c đ t cm L = 0,4 mH và mt t đin

c đin dung C = 16 pF. Bit lc t = 0 cưng đ dng đin trong mch cc đi và bng 12

mA. Biu thc ca cưng đ dng đin tc thi là

12cos(1,25.10 ) ( ).

i t mA



12cos(1,25.10 ) ( ).i t mA=

12cos(1,25.10 ) ( ).

i t mA



=−

Câu 6: Tìm câu phát biu sai v mch dao đng LC.

A. Ti mi thi đim, tng ca năng lưng đin trưng và ca năng lưng t trưng

l không đi.

B. Tn s dao đng ca mch ch ph thuc đc tính ca mch dao đng.

C. Năng lưng đin t toàn phn gm năng lưng đin trưng  t đin v năng

lưng t trưng  cun cm.

D. Năng lưng đin trưng v năng lưng t trưng bin thiên tun hoàn cùng tn s

vi dng đin trong mch.

Câu 7: Tìm câu phát biu sai v năng lưng đin t trong mch LC.

A. Năng lưng đin trưng tp trung ch yu gia hai bn t đin.

B. Năng lưng t trưng tp trung ch yu bên trong cun cm.

C. Năng lưng đin trưng v năng lưng t trưng bin thiên đng pha.

D. Năng lưng đin trưng v năng lưng t trưng bin thiên vi cùng tn s.

Câu 8: Trong mch dao đng

A. Năng lưng đin trưng bin thiên tun hoàn vi chu kì

.2 LCT



B. Năng lưng t trưng bin thiên tun hoàn vi tn s



C. năng lưng toàn phn bin thiên vi tn s bng 2 ln tn s ca dng đin.

D. Năng lưng đin trưng cc đi bng năng lưng t trưng cc đi.

Câu 9: Mt mch chn sóng ca mt máy thu gm mt cun dây c đ t cm L = 4 μH

và mt t đin c đin dung bin đi t C

= 10 pF đn C

= 250 pF (coi π

= 10). Mch

trên thu đưc di sng c bưc sóng trong khong t

A. 12 m đn 60 m. B. 24 m đn 300 m. C. 12 m đn 300 m. D. 24 m đn 120 m.

Câu 10: Mt mch chn sóng ca mt máy thu gm mt cun dây c đ t cm L = 4 μH.

Coi π

= 10. Đ thu sng đin t c bưc sng λ = 240 m th điên dung ca t đin trong

mch phi có giá tr bng

A. 16 nF. B. 8 nF. C. 4 nF. D. 24 nF.

Câu 11: Đin t trưng xut hin  xung quanh

A. mt đin tch đng yên.

B. mt dng đin không đi.

C. mt t đin đã tch đin v đưc ngt khi ngun.

D. ngun sinh tia la đin.

Câu 12: Đin trưng xoáy không c đc đim no dưi đây?

A. làm phát sinh t trưng bin thiên.

B. cc đưng sc không khép kín.

C. vectơ cưng đ đin trưng xoáy

c phương vuông gc vi vectơ cm ng t

D. không tách ri t trưng bin thiên.

Câu 13: Chn câu phát biu sai.

Đin trưng xoy khc đin trưng tĩnh  ch

A. c đưng sc khép kín.

B. đin trưng xoáy xut hin khi đin tích chuyn đng thng đu, cn đin trưng

tĩnh ch xut hin khi đin tch đng yên.

C. đin trưng xoáy làm xut hin t trưng bin thiên, cn đin trưng tĩnh th

không.

D. đin trưng xoáy do t trưng bin thiên sinh ra.

Câu 14: Sng đin t v sng cơ hc không có tính cht chung no dưi đây?

A. có tc đ lan truyn ph thuc vo môi trưng.

B. có th b khúc x, phn x.

C. truyn đưc trong chân không.

D. mang năng lưng.

Câu 15: Tc đ truyn sng đin t

A. không ph thuc vo môi trưng truyn sng nhưng ph thuc vào tn s ca

sóng.

B. không ph thuc vào c môi trưng truyn sóng và tn s ca sóng.

C. ph thuc vo môi trưng truyn sng nhưng không ph thuc vào tn s ca

sóng.

D. ph thuc vo môi trưng truyn sóng và tn s ca sóng.

Câu 16: Sng đin t no dưi đây không b phn x  tng đin li?

A. sóng cc ngn. B. sóng ngn. C. Sóng trung. D. Sóng dài.

Câu 17: Nguyên tc hot đng ca mch chn sóng trong máy thu sóng vô tuyn là da

vào hin tưng

A. giao thoa sng đin t.

B. cng hưng sng đin t.

C. nhiu x sng đin t.

D. Phn x sng đin t.

Câu 18: Mt mch dao đng LC cng hưng vi sng đin t c bưc sng 50 m. Đ

máy này có th thu đưc sng đin t c bưc sóng 100 m mà vẫn gi nguyên đ t cm

L th đin dung ca t phi

A. tăng 2 ln. B. tăng 4 ln. C. Gim 2 ln. D. Gim 4 ln.

Câu 19: Mt mch dao đng gm mt cun cm c đ t cm L = 0,2 H và t đin có

đin dung C = 0,4 μF. Khi dng đin qua cun dây là 10 mA thì hiu đin th gia hai bn

ca t đin l 10 V. Năng lưng đin t toàn phn ca mch bng

A. 1.10

-5

J. B. 2. 10

-5

J. C. 3. 10

-5

J. D. 4. 10

-5

Câu 20: Mch dao đng đin t gm mt cun cm thun và t đin c đin dung C = 5

μF. Bit giá tr cc đi ca hiu đin th gia hai bn t là U

= 6 V. Ti thi đim hiu

đin th gia hai bn t đin là u

= 4 V th năng lưng đin trưng v năng lưng t

trưng ca mch ti thi đim đ ln lưt bng

A. 4. 10

-5

J và 9.10

-5

B. 4. 10

-5

J và 5.10

-5

C. 2. 10

-5

J và 4,5.10

-5

D. 2. 10

-5

J và 2,5.10

-5

Câu 21: Mt mch dao đng gm mt cun cm c đ t cm L = 5 mH và t đin C.

Mch dao đng t do nh đưc cung cp năng lưng 2.10

-6

J. Ti thi đim năng lưng t

trưng bng năng lưng đin trưng th cưng đ dng đin trong mch dao đng là

A. 0,05 A. B. 0,01 A. C. 0,02 A. D. 0,4 A.

Câu 22: Cưng đ dng đin trong mt mch dao đng bin đi vi tn s l f. Năng

lưng đin trưng trong t đin bin thiên tun hoàn vi tn s

A. f/2. B. f. C. 2f. D. 4f.

Câu 23: Mt mch dao đng gm mt cun cm thun c đ t cm L và mt t đin có

đin dung C c dao đng đin t t do. Giá tr cc đi ca hiu đin th gia hai bn t

đin bng U

. Giá tr cc đi ca cưng đ dng đin trong mch là

.I U LC=

Câu 24: Mt mch dao đng gm t đin c đin dung C = 125 nF và mt cun dây c đ

t cm L = 5 mH. Đin tr thun ca mch không đng k. Cưng đ dng đin cc đi

trong mch là 60 mA. Hiu đin th cc đi gia hai bn t đin là

A. U

= 12 V. B. U

= 60 V. C. U

= 2,4 V. D. U

= 0,96 V.

Câu 25: Trong mch dao đng LC, đin tích cc đi ca t đin là Q

= 0,8 nC, cưng đ

dng đin cc đi I

= 20 mA. Tn s dao đng đin t t do trong mch là

A. 5 kHz. B. 25 M Hz. C. 50 M Hz. D. Không c đp s đng.

Câu 26: Mt mch dao đng LC có tn s dao đng riêng là f

= 60 kHz nu dùng t C

và có tn s dao đng riêng là f

= 80 kHz nu dùng t C

. Khi dùng c C

và C

ghép

song song thì tn s dao đng riêng ca mch là

A. 140 kHz. B. 48 kHz. C. 20 kHz. D. 24 kHz.

Câu 27: Mch dao đng LC gm cun cm thun c đ t cm L = 6 mH, năng lưng

ca mch bng 7,5 μJ. Cưng đ dng đin cc đi trong mch bng

A. 0,0025 A. B. 0,10 A. C. 0,15 A. D. 0,05 A.

Câu 28: Trong mch dao đng đin t, sau 3/4 chu kì k t khi t đin bt đu phng đin,

năng lưng ca mch dao đng tp trung  đâu?

A. t đin. B. Cun cm.

C. T đin và cun cm. D. Bc x ra không gian xung quanh.

Câu 29: Mt mch dao đng đin t gm mt t đin c đin dung 0,125 μF v mt cun

cm c đ t cm 50 μH. Đin tr thun ca mch không đng k. Hiu đin th cc đi

gia hai bn t đin l 3 V. Cưng đ dng đin cc đi trong mch l

A. 7,5

A. B. 7,5

mA. C. 15 mA. D. 0,15 A.

Câu 30: Mt t đin c đin dung 10 μF đưc tch đin đn mt hiu đin th xc đnh.

Sau đ ni hai bn t đin vo hai đu mt cun dây thun cm c đ t cm 1 H. B qua

đin tr ca cc dây ni, ly π

= 10. Sau khong thi gian ngn nht l bao nhiêu (k t

lc ni) đin tch trên t đin c gi tr bng mt na gi tr ban đu ?

400

s. B.

600

s. C.

300

s. D.

1200

Câu 31 Pht biu no sai khi ni v sng đin t?

A. Sng đin t l s lan truyn trong không gian ca đin t trưng bin thiên theo

thi gian.

B. Trong sng đin t, đin trưng v t trưng luôn dao đng lch pha nhau



C. Trong sng đin t, đin trưng v t trưng bin thiên theo thi gian vi cng

chu k.

D. Sng đin t dng trong thông tin vô tuyn gi l sng vô tuyn.

Câu 32: Sng đin t v sng cơ hc không c chung tnh cht no sau đây?

A. Phn x. B. Truyn đưc trong chân không.

C. Mang năng lưng. D. Khc x.

Câu 33:) Mt mch dao đng LC c đin tr thun không đng k. Dao đng đin t

riêng (t do) ca mch LC c chu k 2,0.10

-4

s. Năng lưng đin trưng trong mch bin

đi điu ha vi chu k l

A. 0,5.10

-4

s. B. 4,0.10

-4

s. C. 2,0.10

-4

s. D. 1,0.10

-4

Câu 34: Mt mch dao đng LC c đin tr thun không đng k, t đin c đin dung 5

μF. Dao đng đin t riêng (t do) ca mch LC vi hiu đin th cc đi  hai đu t

đin bng 6 V. Khi hiu đin th  hai đu t đin l 4 V th năng lưng t trưng trong

mch bng

A. 10

-5

J. B. 5.10

-5

J. C. 9.10

-5

J. D. 4.10

-5

Câu 35: Mt mch dao đng LC c đin tr thun không đng k, gm mt cun dây c

h s t cm L v mt t đin c đin dung C. Trong mch c dao đng đin t riêng (t

do) vi gi tr cc đi ca hiu đin th  hai bn t đin bng U

max

. Gi tr cc đi I

max

ca cưng đ dng đin trong mch đưc tnh bng biu thc

maxmax

UI =

maxmax

LCUI =

max

I =

maxmax

UI =

Câu 36: (CĐ Khi A-2007) Sng đin t là s lan truyn ca đin t trưng bin thiên,

trong không gian. Khi nói v quan h gia đin trưng và t trưng ca đin t trưng

trên thì kt lun no sau đây l đng?

A. Vecto cưng đ đin trưng

và vecto cm ng t

cng phương v cng

đ ln.

B. Đin trưng và t trưng bin thiên theo thi gian vi cùng chu kì.

C. Ti mi đim ca không gian, đin trưng và t trưng luôn luôn dao đng lch

pha



D. Ti mi đim ca không gian, đin trưng và t trưng luôn luôn dao đng

ngưc pha.

Câu 37: Đi vi s lan truyn sng đin t thì :

A. vectơ cưng đ đin trưng

cng phương vi phương truyn sng cn vectơ

cm ng t

vuông góc vi vectơ cưng đ đin trưng

B. vectơ cưng đ đin trưng

v vectơ cm ng t

luôn cng phương vi

phương truyn sóng.

C. vectơ cưng đ đin trưng

v vectơ cm ng t

luôn vuông góc vi

phương truyn sóng.

D. vectơ cm ng t

cng phương vi phương truyn sng cn vectơ cưng đ

đin trưng

vuông góc vi vectơ cm ng t

Câu 38: Trong mt mch dao đng LC không c đin tr thun, c dao đng đin t t

do (dao đng riêng). Hiu đin th cc đi gia hai bn t v cưng đ dng đin cc đi

qua mch ln lưt là U

và I

. Ti thi đim cưng đ dng đin trong mch có giá tr

th đ ln hiu đin th gia hai bn t đin là

Câu 39: Trong mch dao đng LC c dao đng đin t t do (dao đng riêng) vi tn s

góc 10

rad/s. Đin tích cc đi trên t đin là 10

-9

C. Khi cưng đ dng đin trong mch

bng 6.10

-6

th đin tích trên t là

A. 6.10

-10

C. B. 8. 10

-10

C. C. 2. 10

-10

C. D. 4. 10

-10

Câu 40: Phát biu no sau đây l sai khi nói v năng lưng dao đng đin t t do (dao

đng riêng) trong mch dao đng đin t LC không c đin tr thun?

A. Khi năng lưng đin trưng gim th năng lưng t trưng tăng.

B. Năng lưng đin t ca mch dao đng bng tng năng lưng đin trưng tp

trung  t đin v năng lưng đin trưng tp trung  cun cm.

C. Năng lưng t trưng cc đi bng năng lưng đin t ca mch dao đng.

D. Năng lưng đin trưng v năng lưng t trưng bin thiên điu hòa vi tn s

bng mt na tn s ca cưng đ dng đin trong mch.

Câu 41: Mch chn sng ca mt my thu thanh gm cun dây c đ t cm L = 2.10

-6

;

t đin c đin dung C = 2.10

-10

F; đin tr thun R = 0. Xc đnh tng năng lưng đin t

trong mch, bit rng hiu đin th cc đi gia hai bn t đin bng 120 mV. Đ my thu

thanh ch c th thu đưc cc sng đin t c bưc sng t 18π m đn 240π m, ngưi ta

thay t đin trong mch trên bng mt t đin c đin dung bin thiên. Cho c = 3.10

m/s.

Gi tr đin dung ca t đin nm trong khong no?

A. 1,44.10

-12

J ; 4,5.10

-10

F ≤ C ≤ 80.10

-9

B. 1,44.10

-10

J ; 4,5.10

-9

F ≤ C ≤ 8.10

-9

C. 1,44.10

-10

mJ ; 4,5.10

-9

F ≤ C ≤ 8.10

-9

D. 1,44.10

-10

J ; 4,5.10

-9

F ≤ C ≤ 80.10

-8

Câu 42: Khung dao đng  li vo my thu vô tuyn đin gm t đin c đin dung C

thay đi đưc t 20 pF đn 400 pF v cun dây c đ t cm L = 8 μH. Ly π

= 10. My

c th thu đưc sng đin t c tn s trong khong no sau đây ?

A. 88 kHz ≤ f ≤ 100 kHz. B. 88 kHz ≤ f ≤ 2,8 MHz.

C. 100 kHz ≤ f ≤ 12,5 MHz. D. 2,8 MHz ≤ f ≤ 12,5 MHz.

Câu 43: Pht biu no v tnh cht ca sng đin t không đng?

A. Sng đin t mang năng lưng.

B. Tn s ca sng đin t v tn s dao đng ca đin tch (gây ra sng đin t)

bng nhau.

C. Sng đin t truyn trong chân không vi vn tc bng vn tc nh sng.

D. Sng đin t không b phn x  tng đin li ca Tri Đt.

Câu 44: Mt mch dao đng LC c đin tr thun bng không gm cun dây thun cm

(cm thun) và t đin c đin dung 5 μF. Trong mch c dao đng đin t t do (riêng)

vi hiu đin th cc đi gia hai bn t đin bng 10 V. Năng lưng dao đng đin t

trong mch bng

A. 2,5.10

-3

J. B. 2,5. 10

-1

J. C. 2,5. 10

-4

J. D. 2,5. 10

-2

Câu 45: Mt mch dao đng LC c đin tr thun bng không gm cun dây thun cm

(cm thun) c đ t cm 4 mH và t đin c đin dung 9 nF. Trong mch c dao đng

đin t t do (riêng), hiu đin th cc đi gia hai bn t đin bng 5 V. Khi hiu đin

th gia hai bn t đin l 3 V th cưng đ dng đin trong cun cm là

A. 9 mA. B. 12 mA. C. 3 mA. D. 6 mA.

Câu 46: Mt mch dao đng LC c đin tr thun bng không gm cun dây th3n cm

(cm thun) và t đin c đin dung C. Trong mch c dao đng đin t t do (riêng) vi

tn s f. Khi mc ni tip vi t đin trong mch trên mt t đin c đin dung

thì tn

s dao đng đin t t do (riêng) ca mch lúc này bng

A. 4f. B.

D. 2f.

Câu 47: Khi nói v sng đin t, phát biu no sau đây l sai ?

A. Sng đin t b phn x khi gp mt phân cách gia hai môi trưng.

B. Sng đin t truyn trong môi trưng vt cht và chân không.

C. Trong quá trình truyn sng đin t, vecto cưng đ đin trưng và vecto cm

ng t luôn cng phương.

D. Trong chân không, sng đin t lan truyn vi vn tc bng vn tc ca ánh

sáng.

Câu 48: Mt mch dao đng đin t LC l tưng gm cun cm thun c đ t cm 5 μH

và t đin c đin dung 5 μF. Trong mch c dao đng đin t t do. Khong thi gian

gia hai ln liên tip m đin tích trên mt bn t đin c đ ln cc đi là:

A. 5π. 10

-6

s. B. 2,5π. 10

-6

s. C. 10π. 10

-6

s. D. 10

-6

Câu 49: Trong mch dao đng LC l tưng đang c dao đng đin t t do, đin tích ca

mt bn t đin v cưng đ dng đin qua cun cm bin thiên điu hòa theo thi gian :

A. luôn ngưc pha nhau. B. vi cng biên đ.

C. luôn cùng pha nhau. D. vi cùng tn s.

Câu 50: Khi nói v dao đng đin t trong mch dao đng LC l tưng, phát biu nào sau

đây sai ?

A. Cưng đ dng đin qua cun cm và hiu đin th gia hai bn t đin bin

thiên điu hòa theo thi gian và cùng tn s.

B. Năng lưng đin t ca mch gm năng lưng đin trưng v năng lưng t

trưng.

C. Đin tích ca mt bn t đin v cưng đ dng đin trong mch bin thiên điu

hòa theo thi gian và lch pha nhau



D. Năng lưng t trưng v năng lưng đin trưng ca mch luôn cng tăng hoc

luôn cùng gim.

Câu 51: Phát biu no sau đây sai khi nói v sng đin t ?

A. Sng đin t là sóng ngang.

B. Khi sng đin t lan truyn, vecto cưng đ đin trưng luôn vuông góc vi

vecto cm ng t.

C. Khi sng đin t lan truyn, vecto cưng đ đin trưng luôn cng phương vi

vecto cm ng t.

D. Sng đin t lan truyn đưc trong chân không.

Câu 52: Mt mch dao đng LC l tưng gm cun cm thun đ t cm L và t đin có

đin dung C thay đi t C

đn C

. Mch dao đng ny c chu k riêng thay đi đưc

A. t

4 LC



đn

4 LC



B. t

2 LC



đn

2 LC



C. t

2 LC

đn

2 LC

. D. t

4 LC

đn

4 LC

Câu 53: Mt mch dao đng LC l tưng gm cun cm thun c đ t cm không đi, t

đin c đin dung C thay đi. Khi C = C

thì tn s dao đng riêng ca mch là 7,5 MHz

và khi C = C

thì tn s dao đng riêng ca mch là 10 MHz. Nu C = C

+ C

thì tn s

dao đng riêng ca mch là

A. 12,5 MHz. B. 2,5 MHz. C. 17,5 MHz. D. 6,0 MHz.

Câu 54: Mt sng đin t có tn s 100 MHz truyn vi tc đ 3.10

m/s c bưc sóng là

A. 300 m. B. 0,3 m. C. 30 m. D. 3 m.

Câu 55: Trong mch dao đng LC l tưng c dao đng đin t t do thì

A. năng lưng đin trưng tp trung  cun cm.

B. năng lưng đin trưng v năng lưng t trưng luôn không đi.

C. năng lưng t trưng tp trung  t đin.

D. năng lưng đin t ca mch đưc bo toàn.

Câu 56: Trong mch dao đng LC l tưng đang c dao đng đin t t do. Bit đin tích

cc đi ca hai bn t đin c đ ln là 10

-8

C v cưng đ dng đin cc đi qua cun

cm thun là 62,8 mA. Tn s dao đng đin t t do ca mch là

A. 2,5.10

kHz. B. 3. 10

kHz. C. 2. 10

kHz. D. 10

kHz.

Câu 57: Mch dao đng LC l tưng gm cun cm thun c đ t cm L, t đin c đin

dung C. Trong mch c dao đng đin t t do. Bit hiu đin th cc đi gia hai bn t

đin là U

. Năng lưng đin t ca mch bng

Câu 58: Mch dao đng LC l tưng gm cun cm thun c đ t cm L, t đin c đin

dung C. Trong mch c dao đng đin t t do. Gi U

, I

ln lưt là hiu đin th cc đi

gia hai đu t đin v cưng đ dng đin cc đi trong mch thì

U I LC=

Câu 59: Mch chn sóng ca mt máy thu gm mt cun cm c đ t cm 1 mH và mt

t đin c đin dung 10 pF. Tc đ sng đin t trong chân không c = 300000 km/s. Máy

thu này có th thu đưc sng đin t c bưc sóng bng

A. 188,4 m. B. 94,2 m. C. 1884 m. D. 942 m.

Câu 60: Trong mch dao đng LC đang c dao đng đin t t do vi tn s ω. B qua s

tiêu hao năng lưng. Năng lưng đin t ca mch

A. không bin thiên theo thi gian.

B. bin thiên tun hoàn theo thi gian vi tn s ω.

C. bin thiên tun hoàn theo thi gian vi tn s 2ω.

D. bin thiên tun hoàn theo thi gian vi tn s ω/2.

Câu 61: Trong mch dao đng LC c đin tr thun bng không th

A. năng lưng t trưng tp trung  cun cm v bin thiên vi chu k bng chu k

dao đng riêng ca mch.

B. năng lưng đin trưng tp trung  cun cm v bin thiên vi chu k bng chu

k dao đng riêng ca mch.

C. năng lưng t trưng tp trung  t đin v bin thiên vi chu k bng na chu k

dao đng riêng ca mch.

D. năng lưng đin trưng tp trung  t đin v bin thiên vi chu k bng na chu

k dao đng riêng ca mch.

CHƯƠNG V: SNG NG SNG

A. Lý thuyt

I. NH SNG: l sng đin t c bưc sng ngn.

- nh sng đn sc l nh sng c tn s f xc đnh, v ch c mt mu.

nh sng đơn sc không b tn sc m ch b lch (v pha đy) khi đi qua lăng knh.

- nh sng đa sc (phc tp) l nh sng gm 2 hay nhiu nh sng đơn sc.

- nh sng trng l tp hp ca vô s tia sng đơn sc khc nhau, c mu bin thiên liên

tc t đ đn tm. Trong đ c by mu chnh, đ l : đ, (da) cam, vng, lc, lam, chm,

tm. Gia cc mu đơn sc cnh nhau không c ranh gii r rt.

Quang ph ca nh sng trng l mt di mu như  cu vng, bin thiên liên tc t đ

đn tm.

- Bưc sng v mu sc nh sng:

Mu nh sng

Khong bưc sng λ(μm)

(trong chân không hoc không kh)

Đ

Da cam

Vng

Lc

Lam

Chm

0,640 ÷ 0,760

0,590 ÷ 0,650

0,570 ÷ 0,600

0,500 ÷ 0,575

0,450 ÷ 0,510

0,430 ÷ 0,460

Tm

0,380 ÷ 0,440

- Trong chân không (hoc không kh), bưc sng ca nh sng đơn sc :



, vi c l

vn tc sng đin t hay vn tc nh sng trong chân không, v c = 3.10

m/s ; f l tn s

nh sng.

Trong môi trưng c chit sut n, bưc sng ca nh sng đơn sc l















vi v l vn tc nh sng trong môi trưng chit sut n đ.

1. Hin tưng tn sc nh sng.

- S tn sc nh sng l s phân tch mt chm nh sng phc tp thnh cc chm nh

sng đơn sc khc nhau.

- Hin tưng lăng knh phân tch mt chm sng trng thnh nhiu chm nh sng đơn

sc khc nhau l hin tưng tn sc nh sng.

- Nguyên nhân ca hin tưng tn sc nh sng l do chit sut ca môi trưng trong sut

đi vi cc nh sng đơn sc khc nhau l khc nhau. nh sng c bưc sng cng ngn

th chit sut ca môi trưng cng ln. (Trong chm sng trng, chit sut ca lăng knh

đi vi nh sng tm l ln nht, nên nh sng tm lch nhiu nht; đi vi nh sng đ l

nh nht, nên nh sng đ lch t nht).

- Hin tưng tn sc nh sng đưc ng dng trong my quang ph đ phân tch thnh

phn cu to ca cc chm nh sng do cc ngun sng pht ra.

2. Hin tưng nhiu x nh sng: l hin tưng nh sng không tuân theo đnh lut

truyn thng, quan st đưc khi nh sng truyn qua l nh hoc gn mp nhng vt trong

sut hoc không trong sut.

Hin tưng nhiu x nh sng đưc ng dng trong máy quang ph cách t đ phân tích

mt chm nh sng đa sc thành các thành phn đơn sc.

3. Giao thoa nh sng l s tng hp ca hai sng nh sng kt hp.

Hai sng nh sng kt hp do hai ngun sng kt hp pht ra.

Hai sng nh sng kt hp l hai sng nh sng c cng phương dao đng, cng tn s

(cng mu sc), v c đ lch pha không đi theo thi gian.

4. Cc hin tưng tn sc nh sng, nhiu x nh sng, giao thoa nh sng ... l

nhng bng chng thc nghim quan trng khng đnh nh sng c tnh cht sng.

5. Th nghim young (y-âng) v giao thoa nh sng.

5.1. Giao thoa vi nh sng đơn sc.

- S

, S

: gi l hai khe Y-âng. V S

= a: khong cch hai khe Y-âng.

- OI = D: khong cch t mt phng cha hai khe đn mn quan st.

- S

A = d

; S

A = d

- x = OA: khong cch t vân sng trung tâm đn đim A đang xt.

a) Hiu đưng đi

dd =−

b) V tr cc vân sng trong vng giao thoa.



(k nguyên)

- k = 0: vân sng trung tâm (ti v tr đim O).

- k =



1: vân sng bc 1 ( hai bên vân trung tâm).

- k =



2: vân sng bc 2 ( hai bên vân trung tâm) . . . .

c) V tr cc vân ti trong vng giao thoa.















(k nguyên)

- Vân ti th nht (tnh t vân sng trung tâm): ng vi k = 0 (theo na phn +), hoc k =

- 1 (theo na phn -).

- Vân ti th hai: ng vi k = 1 (theo na phn +), hoc k = -2 (theo na phn -).

- Vân ti th ba: ng vi k = 2 (theo na phn +), hoc k = -3 (theo na phn -) . . . .

d) Lưu : Trong vng giao thoa, s vân sng luôn l s l, s vân ti luôn l s chn.

e) Khong vân: k hiu i, l khong cch gia hai vân sng hoc hai vân ti lin k.



- Suy ra bưc sng



T biu thc ny, ngưi ta ng dng hin tưng giao thoa đ

đo bưc sng nh sng (bng cch đo i, D, a ri suy ra bưc sng λ).

- V tr cc vân sng đưc vit li l:

ikx .=

(k nguyên).

- V tr cc vân ti đưc vit li l:

ikx .













(k nguyên).

5.2. Giao thoa vi nh sng trng. nh sng trng l tp hp ca vô s nh sng đơn sc

c mu bin thiên liên tc t tm đn đ v c bưc sng bin thiên liên tc t 0,38 μm

đn 0,76 μm.

Khi đ, ti v tr đim O, tt c cc tia sng đơn sc đu cho vân sng bc 0 ti đ. Ta c

vân sng trng trung tâm (ti đim O).

V khong vân tăng dn t tm đn đ : i

tm

chm

< . . . <i

cam

đ

nên st hai bên vân sng

trng trung tâm c hai vân ti th nht, ri xut hin hai di mu cu vng: tm  trong,

đ  ngoi. Đ l quang ph bc 1 (ng vi k =



1). Tip đn l quang ph bc hai (ng

vi k =



2) . . . .

II. CC LOI QUANG PH.

1. My quang ph l dng c dng đ phân tch chm sng đa sc (phc tp) thnh

nhng thnh phn đơn sc khc nhau. (Ni khc đi, n dng đ nhn bit thnh phn cu

to ca mt chm sng đa sc do mt ngun sng pht ra).

2. My quang ph lăng knh. C ba b phn chnh:

2.1. ng chun trc.

- Cu to: C dng mt ci ng, n c mt khe hp F nm  tiêu din ca mt thu knh

hi t L

- Vai tr: nh sng t ngun S m ta cn nghiên cu đưc ri vo khe F. Qua ng chun

trc, chm tia l ra khi L

l mt chm sng song song.

2.2. H tn sc.

- Cu to: gm mt hoc vi lăng knh P

- Vai tr: Tn sc chm tia song song t L

chiu ti thnh nhiu chm tia đơn sc song

song.

3. Quang ph pht x. Mi cht rn, lng, kh đưc nung nng đn nhit đ cao, đu

pht ra nh sng. Quang ph ca nh sng do cc cht đ pht ra gi l quang ph pht x

ca chng.

Quang ph pht x ca cc cht khc nhau chia thnh 2 loi: quang ph liên tc v quang

ph vch.

3.1. Quang ph pht x liên tc (Quang ph liên tc).

a) Đnh ngha: Quang ph liên tc l mt di mu t đ đn tm ni lin nhau mt cch

liên tc.

b) Ngun pht: cc cht rn, lng, v cht kh  p sut ln khi b nung nng, pht ra nh

sng c quang ph liên tc.

V d: nh sng do Mt Tri, do bng đn dây tc nng sng ... pht ra c quang ph liên

tc.

c) Tnh cht (đc đim):

- Đc đim quan trng ca quang ph liên tc l n không ph thuc vo thnh phn cu

to ca vt pht sng, m ch ph thuc nhit đ ca vt.

- Nhit đ cng cao, min pht sng ca vt cng m rng v pha ng sng c bưc sng

ngn ca quang ph. Đng thi vt cng bc x mnh cc nh sng c bưc sng ngn

(nhit đ cng cao, vng mu sng nht c bưc sng cng ngn).

d) ng dng: V quang ph liên tc ch ph thuc vo nhit đ ca ngun sng, nên dng

quang ph liên tc đ đo nhit đ ca vt pht sng như nhit đ ca dây tc bng đn, h

quang, l cao; đc bit l vt  xa, như Mt Tri, cc ngôi sao, . . .

3.2. Quang ph vch pht x.

a) Đnh ngha: Quang ph vch pht x l h thông nhng vch sng riêng l, ngăn cch

nhau bi nhng khong ti.

b) Ngun pht: Cc cht kh, hay hơi  p sut thp khi b kch thch (như nung nng hay

phng đin qua ...) th pht ra nh sng c quang ph vch.

c) Tnh cht (đc đim):

Quang ph vch pht x ca cc nguyên t khc nhau th rt khc nhau v s lưng vch;

mu sc cc vch hay bưc sng ( tc l v tr cc vch ); v đ sng t đi ca cc vch

đ.

Mi nguyên t ha hc  trng thi kh hay hơi khi b kch thch dưi p sut thp,

pht ra nh sng c quang ph vch riêng, đc trưng cho nguyên t đ.

d) ng dng: Quang ph vch pht x đưc ng dng đ nhn bit s c mt ca cc

nguyên t ha hc (đnh tnh); v nng đ, t l ca cc nguyên t đ (đnh lưng) trong

mt hp cht, mt mẫu đem phân tch no đ.

Ngoi ra, cn đưc dng đ pht hin ra nhng nguyên t mi.

4. Quang ph hp th.

4.1. Đnh ngha: Quang ph hp th l cc vch hay đm vch ti nm riêng l trên nn

quang ph liên tc.

4.2. Điu kin đ thu đưc quang ph hp th l nhit đ cht kh hoc hơi hp th phi

thp hơn nhit đ ca ngun sng pht ra quang ph liên tc.

4.3. Tnh cht (đc đim): (như quang ph vch pht x).

4.4. ng dng: (như quang ph vch pht x).

5. S đo vch quang ph.

Kho st quang ph vch hp th ca nhiu cht khc nhau, ngưi ta đu thy chng cng

l quang ph vch, nhưng vch ph sng khi pht x đã tr thnh vch ti trong quang

ph hp th. Hin tưng đ gi l s đo vch quang ph..

Như vy, mi nguyên t ha hc ch hp th nhng bc x no m n c kh năng

pht x; v ngưc li, n ch pht nhng bc x no m n c kh năng hp th.

6. Phân tch quang ph:

6.1. Đnh ngha. Phân tch quang ph l phương php vt l dng đ xc đnh thnh phn

ha hc ca mt cht ( hay hp cht) da vo vic nghiên cu quang ph ca nh sng do

cht y pht ra hoc hp th.

6.2. Cc php phân tch quang ph v tin ch ca n.

- Php phân tch quang ph đnh tnh: xc đnh s c mt ca cc nguyên t khc nhau

trong mẫu vt nghiên cu. Vic phân tch ny thc hin đơn gin; cho kt qu nhanh; v

c th cng mt lc xc đnh đưc s c mt ca nhiu nguyên t (so vi php phân tch

ha hc).

- Php phân tch quang ph đnh lưng: xc đnh hm lưng ca cc nguyên t c trong

mẫu vt bng cch đo cưng đ cc vch quang ph pht x hay hp th ca cc nguyên

t đ. Php phân tch ny rt nhy, c th pht hin v xc đnh đưc mt hm lưng rt

nh ca nguyên t c trong mẫu.

- Php phân tch quang ph c kh năng phân tch t xa, cho ta bit đưc thnh phn ha

hc, nhit đ v c tc đ chuyn đng ... ca Mt Tri v cc ngôi sao.

III. TIA HNG NGOI. TIA T NGOI.

1. Tia hồng ngoi.

1.1. Đnh ngha. Tia hng ngoi là nhng bc x không nhìn thy, c bưc sng di hơn

bưc sng nh sng đ (0,76 μm) đn khong vài milimét.

1.2 Ngun phát. Mi vt, dù  nhit đ thp, đu phát ra tia hng ngoi.

Ở nhit đ cao, ngoài tia hng ngoi, vt còn phát ra các bc x nhìn thy.

Ngun phát tia hng ngoi thông dng l l than, l đin, đn đin dây tóc, . . .

(Trong ánh sáng Mt Tri có khong 50% năng lưng thuc v tia hng ngoi).

1.3. Bn cht. Tia hng ngoi có bn cht l sng đin t.

1.4. Tính cht, tác dng.

Tính cht ni bc ca tia hng ngoi là tác dng nhit (vt hp th tia hng ngoi sẽ nóng

lên)

Gây ra mt s phn ng hoá hc

Tác dngGây ra hin tưng quang đin trong,  mt s cht bán dẫn.

B hơi nưc hp th mnh.

1.5. ng dng.

Ứng dng quan trng nht l dng đ sy khô, sưi m.

Đưc s dng trong các b điu khin t xa đ điu khin hot đng ca tivi, thit b nghe

nhìn . . .

Dng đ chp nh b mt ca Tri Đt t v tinh.

Ứng dng nhiu trong quân s: tên la t đng tìm mc tiêu da vào tia hng ngoi do

mc tiêu phát ra; camera hng ngoi đ chp nh, quay phim ban đêm; ng nhòm hng

ngoi đ quan st ban đêm . . .

2. Tia t ngoi.

2.1. Đnh ngha. Tia t ngoi là bc x không nhìn thy c bưc sóng ngn hơn bưc

sng nh sng tm (0,38 μm) đn c 10

-9

2.2. Ngun phát. Nhng vt b nung nng đn nhit đ cao (trên 2 000

C) đu phát tia t

ngoi.

Ngun tia t ngoi ph bin l đn hơi thuỷ ngân.

H quang đin có nhit đ trên 3 000

C là ngun phát tia t ngoi mnh.

Trong ánh sáng Mt Tri có khong 9% năng lưng thuc v tia t ngoi.

2.3. Bn cht. Tia t ngoi cng c bn cht l sng đin t (nhưng c bưc sóng ngn

hơn tia hng ngoi và ánh sáng kh kin).

2.4. Tính cht, tác dng.

Tác dung rt mnh lên kính nh.

Làm ion hoá không khí và mt s cht khí khác.

Làm phát quang nhiu cht (như kẽm sunfua, cadimi sunfua).

Gây ra mt s phn ng quang hoá và phn ng hoá hc.

B thuỷ tinh, nưc . . . hp th rt mnh.(Tia t ngoi c bưc sóng t 0,18 μm đn 0,4 μm

truyn qua đưc thch anh).

Có mt s tác dng sinh lí: huỷ dit t bào da, làm da rám nng, làm hi mt. dit khun,

dit nm mc, . . .

Có th gây ra hin tưng quang đin (ngoài).

2.5. ng dng.

Kh năng lm pht quang đưc dng đ tìm vt nt, vt xưc trong kĩ thut ch to máy.

Tác dng sinh hc đưc ng dng đ kh trng nưc, thc phm và dng c y t; dùng

cha bnh (như ci xương ...) . . .

IV. TIA X (TIA RƠN-GHEN).

1. Đng ngha. Tia X (Tia Rơn-ghen) là bc x c bưc sóng t 10

-8

m đn 10

-11

2. Bn cht. Tia X có bn cht l sng đin t, nhưng c bưc sóng ngn hơn bưc sóng

tia t ngoi.

3. Cơ ch to ra tia X. Chm tia catt (chm electron c vn tc ln) đưc tăng tc trong

đin trưng mnh, thu đưc đng năng ln, cho đp vo mt ming kim loi c nguyên t

lưng ln (như platin hoc vonfam), lm pht ra mt bc x không nhn thy, c bưc

sng rt ngn, đ l tia X (tia Rơn-ghen). (Nh bc hc Rơn-ghen l ngưi đầu tiên to ra

đưc tia X (năm 1895))

4. Tnh cht v ng dng.

Tnh cht ni bt l kh năng đâm xuyên mnh. Tia X xuyên qua đưc nhng vt thông

thưng như giy, vi, g, thm ch c kim loi.

Cc kim loi c khi lưng riêng cng ln th c th cn tia X cng mnh. (Tia X d đi

xuyên qua tm nhôm dy vi cm, nhưng li b lp ch dy vi mm chn li

* Nh kh năng đâm xuyên mnh m tia X

+ đưc dng nhiu nht trong y hc : đ chiu đin, chp đin (v n b xương v cc ch

tn thương trong cơ th cn mnh hơn da tht) ; đ chn đon bnh hoc tm ch xương

gãy, mnh kim loi trong ngưi . . . ; đ cha bnh (như ung thư).

+ đưc dng trong công nghip, đ kim tra cc l hng khuyt tt nm bên trong cc sn

phm đc ; nghiên cu cu trc vt rn ; tm cc vt nt, cc bt kh bên trong cc vt

bng kim loi ; kim tra hnh l ca hnh khch đi my bay . . .

C tc dng rt mnh lên knh nh. Nên n đưc dng đ chp đin.

C kh năng ion ha không kh v cc cht kh khc. Tnh cht ny đưc ng dng đ lm

cc my đo liu lưng tia Rơn-ghen.

C tc dng lm pht quang nhiu cht. Nên đưc ng dng đ quan st mn hnh trong

vic chiu đin (Mn huỳnh quang dng trong vic chiu đin l mn c ph mt lp km

sunfua hoc bari platinocyanua, lp ny pht quang mu xanh lc dưi tc dng ca tia

C th gây ra hin tưng quang đin  hu ht cc kim loi.

C tc dng sinh l mnh: hy dit t bo, dit vi khun, . . .V th tia X đưc dng đ tit

trng trong nưc my; dng đ dit t bo ung thư  da.

V. TNG QUT V SNG ĐIN T. THANG SNG ĐIN T.

1. Cc sng vô tuyn, tia hồng ngoi, nh sng nhn thy, tia t ngoi, tia X, v tia

gamma đu c cng bn cht l sng đin t. Chng đu không mang đin nên không

b lch đưng đi trong đin trưng v t trưng. Chng đu l sng ngang.

2. Đim khc cơ bn ca chng l chng c tn s (bưc sng) khc nhau, nên chng

c nhng tnh cht rt khc nhau (c th nhn thy hoc không, c kh năng đâm xuyên

khc nhau, cch pht khc nhau).

* Cc tia c bưc sng cng ngn (tia gamma, tia Rơn-ghen) c tnh đâm xuyên cng

mnh, d tc dng lên tm nh, d lm pht quang cc cht v d ion ha không kh.

* Cc tia c bưc sng cng di, ta cng d quan st hin tưng giao thoa ca chng.

Gia cc vng tia không c ranh gii r rt.

3. Thang sng đin t theo th t bưc sng gim dn, hay theo th t tn s tăng dn:

4. Cch pht v thu cc tia đ cng khc nhau nhiu (xem bng dưi đây)

Min sng đin t

Bưc sng λ(m)

Tn s f(Hz)

Sng vô tuyn đin

3.10

÷ 10

-4

÷ 3.10

Tia hng ngoi

-3

÷ 0,76.10

-6

3.10

÷ 4.10

nh sng nhn thy

0,76.10

-6

÷ 0,38.10

-6

4.10

÷ 8.10

Tia t ngoi

0,38.10

-6

÷ 10

-9

8.10

÷ 3.10

Tia X

-8

÷ 10

-11

3.10

÷ 3.10

Tia gamma

Dưi 10

-11

Trên 3.10

-2

-4

-6

-8

-10

-12

-14

λ(m)

Sóng vô tuy

n

đin

Tia h

ng ngo

i

Ánh sáng nhìn

thy

Tia t ngoi

Tia X

Tia

gamma

Máy phát

vô tuyn đin

Vt nóng

dưi 500

Vt nóng

trên 2000

Các ngun

sáng

Ống tia X

(hoc ng Cu-lít-giơ)

S phân rã

phóng x

Phương php vô tuyn

Phương php chp nh

Phương php quang đin

Phương php nhit đin

Phương php ion ho

Thang sng đin từ và cách thu, phát.

B. BÀI TP

I. Bài tp t lun

Bài 1. Hai khe young cách nhau1mm. Ngun sng đơn sc c bưc sng 0,6 cm cch đu

hai khe. Tính khong cách gia hai vân sáng (hai vân ti) liên tip nhau  trên mn đưc

đt song song và cách hai khe mt khong 0,2 cm.

Gii

- Khong cách gia hai vân sáng (hai vân ti) liên tip nhau chính là khong vân i:

- S dng công thc i = λD/a vi λ = 0,6.10

-6

m, D = 0,2m, a = 10

-3

m , thay vo ta đưc i

= 12.10

-5

m = 0,12mm

Bài 2. Trong thí nghim young khong cách gia hai khe là 1mm, khong cách t hai khe

đn màn là 2m. khong cch đo đưc l 1,2mm. Tnh bưc sóng ca ánh sáng.

Gii

- T công thc i = λD/a => λ = ia/D thay s vo ta đưc λ = 0,6.10

-6

m = 0,6μm

Bài 3. Trong thia nghiêm young v giao thoa nh sng , cc khe đưc chiu bng ánh sáng

đơn sc. Khong cách gia hai khe là 1mm. khong cách gia hai khe đn màn quan sát là

3mm. Khong cách gia hai vân sáng liên tip là 1,5mm.

a. Tm bưc sóng ca ánh sáng

b. Xc đnh v trí vân sáng th 3

Gii

a. Ta c i = λD/a => λ = ia/D thay s vo ta đưc λ = 0,5μm

b. S dng công thc x

= kD.λ/a = ki. Vân sng th 3 ( k = 3) => x

= 4,5mm

Bài 4. Hai khe young cách nhau mt khong 2,5mm đưc chiu bi mt nh sng đơn sc

c bưc sng 0,5μm. Mn nh E đt song song và cách hai khe mt khong 2,5m.

a. Xc đnh khong vân

b. Ti đim M cách vân trung tâm mt khong 4mm là vân sáng hay vân ti.

Gii

a. S dng công thc i = λD/a = 0,5mm

b. Ta s dng công thc tìm v trí vân sáng và v trí vân ti trên màn quan sát.Tùy theo bài

mà ta s cng,  bài này ta thy vi công thc x

= ki , vi x = 4mm, i = 0,5mm => k = 8

=> Ti M là mt vân sáng

Bài 5. Trong thí nghm v giao thoa ánh sáng , hai khe cách nhau 2mm, khong cách t

hai khe ti mn MN l 1m. Trên mn ngưi ta quan st đưc khong cách t vân sáng

trung tâm đn vân sáng th 10 là 4mm.

a. Tm bưc sóng ca ánh sáng

b. Tìm s vân sáng và vân ti quan st đưc trên màn MN. Bit MN = 8mm và ti M, N là

hai vân sáng.

Gii

a. T vân sng trung tâm đn vân sáng th 10 có 11 vân sáng và có 10 khong vân  10i

= 4 => i = 4/10 = 0,4mm

b. Do ti M,N là hai vân sáng nên nu gi n

là s vân sng quan st đưc trong đon MN

thì s khong vân sẽ là n

- 1

Ta có s khong vân là: n

- 1 = MN/i => n

= MN/i + 1 = 8/0,4 + 1 = 21 vân

S vân ti t hơn mt vân và bng 21 - 1 = 20 vân

II. BÀI TP TRẮC NGHIM

Câu 1. Phát biu no sau đây ni v ánh sáng trng v nh sng đơn sc là không đng?

A. Ánh sáng trng là tp hp vô s nh sng đơn sc khác nhau có màu t đ ti

tím

B. Chit sut n ca cht lăng knh đi vi cc nh sng đơn sc là khác nhau

C. nh sng đơn sc không b tán sc qua lăng knh

D. Khi nh sng đơn sc đi qua mt môi trưng trong sut thì chit sut ca môi

trưng đi vi nh sng đ là nh nht đi vi ánh sáng tím là ln nht

Câu 2.Hin tưng tán sc ánh sáng xy ra

A. ch vi lăng knh thy tinh

B. ch vi lăng knh cht rn hoc cht lng

C.  mt phân cách gia hai môi trưng khác nhau

D.  mt phân cách gia mt môi trưng rn hoc lng vi chân không( hoc

không khí)

Câu 3. Bit I là ánh sáng ánh sáng trng, II l nh sng đ, III là ánh sáng vàng, IV là ánh

sáng tím. Trt t sp xp giá tr nh sng đơn sc theo th t tăng dn là:

A. I, II, III B. IV, III, II C. I, II, IV D. I, III, IV

Câu 4. Mt chùm sáng mt tri có dng mt di sáng mng, hp ri xung mt nưc

trong mt b nưc to nên  đy b mt vt sáng

A. có màu trng dù chiu xiên hay chiu vuông góc

B. có nhiu màu dù chiu xiên hay chiu vuông góc

C. Có nhiu màu khi chiu xiên và có màu trng khi chiu vuông góc

D. có nhiu màu khi chiu vuông góc và có màu trng khi chiu xiên

Câu 5. Khi tăng nhit đ ca dây tc bng đin, thì quang ph ca ánh sáng do nó phát ra

thay đi như th nào?

A. Sáng dn lên nhưng chưa đ by màu cu vng

B. Ban đu ch c mu đ sau đ ln lưt có thêm màu vàng cui cùng khi có nhit

đ cao mi c đ by màu ch không sáng thêm

C. Va sáng dn va tri rng t mu đ qua cc mu da cam, vng … cui cùng

khi có nhit đ cao mi thy r c đ 7 màu

D. Hon ton không thay đi

Câu 6.Điu no sau đây l không đng khi nói v quang ph liên tc?

A. Quang ph liên tc không ph thuc vào thành phn cu to ca ngun sáng

B. Quang ph liên tc ph thuc vào nhit đ ca ngun sáng

C. Quang ph liên tc là mt di nhng vch màu riêng bit trên mt nn ti

D. Quang ph liên tc do các vt rn , lng hoc khí có áp sut ln khi b nung

nóng phát ra

Câu 7. Chùm tia sáng ló ra khi lăng knh ca máy quang ph lăng knh trưc khi đi qua

thu kính u bung nh là

A. mt chùm tia phân kỳ có màu sc khác nhau

B. tp hp mt chùm tia sáng song song, mi chùm mt mu, c hưng không

trùng nhau

C. mt chùm tia phân kỳ màu trng.

D. mt chùm tia sáng màu song song.

Câu 8.S đo vch quang ph là

A. s đo ngưc v tr  thay đi màu sc vch quang ph

B. s chuyn môt vch sáng khi phát x thành mt vch ti khi hp th

C. s đo ngưc v trí các vch phát x.

D. s thay đi màu sc các vch quang ph

Câu9. Phép phân tích quang ph là

A. phép phân tích mt chùm sáng nh hin tưng tán sc

B. php xc đnh thành phn hóa hc ca mt cht ( hp cht) da trên vic nghiên

cu quang ph ca ánh sáng do nó phát ra.

C. php xc đnh loi quang ph do vt phát ra.

D. php đo tc đ v bưc sóng ca ánh sáng t quang ph thu đưc

Câu 10. Pht biu no sau không đng?

Cho cc chm sng sau: trng, đ, vng, tm.

A. nh sng trng b tn sc khi đi qua lăng knh.

B. Chiu nh sng trng vo my quang ph sẽ thu đưc quang ph liên tc.

C. Mi chm sng trên đu c mt bưc sng xc đnh.

D. nh sng tm b lch v pha đy lăng knh nhiu nht nên chit sut ca lăng

knh đi vi n ln nht.

Câu 11.Trong th nghim giao thoa nh sng trng ca Y-âng, trên mn quan st thu

đưc hnh nh giao thoa l

A. mt vch nh sng chnh gia l vch sng trng, hai bên c nhng di mu.

B. mt di nh sng mu cu vng bin thiên liên tc t đ đn tm.

C. tp hp cc vch sng trng v ti xen kẽ nhau.

D. tp hp cc vch mu cu vng xen kẽ cc vch ti cch đu nhau.

Câu 12. T hin tưng tn sc nh sng, kt lun no sau đây đng khi ni v chit sut

ca mt môi trưng ?

A. Chit sut ca môi trưng như nhau đi vi mi nh sng đơn sc.

B. Chit sut ca môi trưng ln đi vi nhng nh sng c bưc sng di.

C. Chit sut ca môi trưng ln đi vi nhng nh sng c bưc sng ngn.

D. Chit sut ca môi trưng nh khi môi trưng c nhiu nh sng truyn qua.

Câu 13 Trong mt th nghim giao thoa nh sng, đo đưc khong cch t vân sng th 4

đn vân sng th 10  cng mt pha đi vi vân sng trung tâm l 2,4 mm, khong cch

gia hai khe Y-âng l 1mm, khong cch t mn cha hai khe ti mn quan st l 1m.

Bưc sng nh sng dng trong th nghim l

A. 0,4 μm. B. 0,45 μm. C. 0,68 μm. D. 0,72 μm.

Câu 14. Trong thí nghim young v giao thoa ánh sáng hai khe young cách nhau 3mm,

hình nh giao thoa hng đưc trên màn cách hai khe 3m. S dng ánh sáng trng c bưc

sóng t 0,38µm đn 0.76µm. Trên mn quan st thu đưc dãi quang ph. B rng ca di

quang ph bc mt ngay sát vân trung tâm là

A.0,38mm B.0,45mm C.0,50mm D.0,55mm

Câu 15 Trong mt th nghim Y-âng v giao thoa nh sng, hai khe Y-âng cch nhau 2mm,

hnh nh giao thoa đưc hng trên mn nh cch hai khe 1m. S dng nh sng đơn sc

c bưc sng λ, khong vân đo đưc l 0,2 mm. Thay bc x trên bng bc x c bưc

sng λ

> λ th ti v tr ca vân sng bc 3 ca bc x λ c mt vân sng ca bc x λ

Bc x λ

c gi tr no dưi đây ?

A. λ

= 0,48 μm. B. λ

= 0,52 μm.

C. λ

= 0,58 μm. D. λ

= 0,60 μm.

Câu 16. (câu 32 ôn tp tt nghip năm 2009) Trong mt thí nghim v giao thoa ánh

sáng, hai khe young cách nhau 3mm hình nh giao thoa đưc hng trên màn cách hai khe

3m . s dng nh sng co bưc sóng λ, khong cách gia 9 vân sáng liên tip là 4mm.

Bưc sóng ca nh sng đ l:

A.0.40µm B. 0.50µm C. 0,55µm D. 0,60µm

Câu 17: Đ thu đưc quang ph vch hp th th

A. nhit đ ca đm kh hay hơi hp th phi ln hơn nhit đ ca ngun sng

trng.

B. nhit đ ca đm kh hay hơi hp th phi nh hơn nhit đ ca ngun sng

trng.

C. nhit đ ca đm kh hay hơi hp th phi bng hơn nhit đ ca ngun sng

trng.

D. p sut ca đm kh hp th phi rt ln.

Câu 18: Khng đnh no sau đây đng?

A. V tr vch ti trong quang ph hp th ca mt nguyên t trng vi v tr vch

sng mu trong quang ph vch pht x ca nguyên t đ.

B. Trong quang ph vch hp th cc vân ti cch đu nhau.

C. Trong quang ph vch pht x cc vân sng v cc vân ti cch đu nhau.

D. Quang ph vch ca cc nguyên t ha hc đu ging nhau  cng mt nhit đ.

Câu 19: Pht biu no sau đây đng khi ni v tia hng ngoi?

A. Tia hng ngoi l mt bc x đơn sc c mu hng.

B. Tia hng ngoi l sng đin t c bưc sng nh hơn 0,38 μm.

C. Tia hng ngoi do cc vt c nhit đ cao hơn nhit đ môi trưng xung quanh

pht ra.

D. Tia hng ngoi b lch trong đin trưng v t trưng.

Câu 20: Pht biu no sau đây l đng v tia hng ngoi?

A. Tia hng ngoi c kh năng đâm xuyên rt mnh.

B. Tia hng ngoi c th kch thch cho mt s cht pht quang.

C. Tia hng ngoi ch đưc pht ra t cc vt b nung nng c nhit đ trên 500

D. Tia hng ngoi mt ngưi không nhn thy đưc.

Câu 21: Pht biu no sau đây không đng ?

A. Vt c nhit đ trên 3000

C pht ra tia t ngoi rt mnh.

B. Tia t ngoi l sng đin t c bưc sng nh hơn bưc sng ca nh sng đ.

C. Tia t ngoi không b thy tinh hp th.

D.Tia t ngoi c tc dng nhit.

Câu 22. Trong mt th nghim Y-âng s dng mt nh sng đơn sc đơn sc. Khong

cch gia hai khe S

v S

l a = 2 mm. Mn hng vân giao thoa cách S

mt khong

D = 1 m. Khong vân đo đưc l 0,2mm. Bưc sng ca ánh sáng s dng trong th

nghim l

A. 0,64μm. B. 0,55 μm. C. 0,48 μm. D. 0,40 μm.

Câu 23: Chn pht biu không đng v tia X?

A. Tia X l sng đin t c bưc sng nh hơn bưc sng ca tia t ngoi.

B. Tia X c tc dng mnh lên knh nh.

C. Tia X l bc x c th trông thy đưc v n lm cho mt s cht pht quang.

D. Tia X l bc x c hi đi vi sc khe con ngưi.

Câu 24: Thân th con ngưi bnh thưng c th pht ra bc x no dưi đây?

A. Tia X. B. nh sng nhn thy.

C. Tia hng ngoi. D. Tia t ngoi.

Câu 25: Pht biu no sau đây không đng?

A. Tia hng ngoi v tia t ngoi đu c bn cht l sng đin t.

B. Tia hng ngoi c bưc sng nh hơn tia t ngoi.

C. Tia hng ngoi v tia t ngoi đu l nhng bc x không nhn thy.

D. Tia hng ngoi v tia t ngoi đu c tc dng nhit.

Câu 26: Pht biu no sau đây không đng?

A. Tia X v tia t ngoi đu c bn cht l sng đin t.

B. Tia X v tia t ngoi đu tc dng mnh lên knh nh.

C. Tia X v tia t ngoi đu kch thch mt s cht pht quang.

D. Tia X v tia t ngoi đu b lch khi đi qua mt đin trưng mnh.

Câu 27. Trong mt th nghim Y-âng. Khong cch gia hai khe S

v S

l 1mm. Mn

hng vân giao thoa cách S

mt khong D = 1 m. Hai khe đưc chiu bng ánh sáng

đ c bưc sóng 0,75µm, khong cách gia vân sáng bc 4 và vân sáng bc 10  cùng

mt bên đi vi vân sáng trung tâm là

A. 2,8mm B. 3,6mm C. 4,5mm D. 5,2mm

Câu 28. Trong thí nghim young v giao thoa nh, hai khe young cch nha u 3mm đưc

chiu bng nh sng đơn sc c bưc sng 0,6µm. Cc vân đưc hng trên mn đt cách

hai khe 2m. Ti đim M cách vân trung tâm 1,2mm có

A. vân sáng bc 3 B. vân ti

C. Vân sáng bc 5 D. vân sáng bc 4

Câu 29: Khi mt chm nh sng đơn sc truyn t nưc chit sut n

vo thy tinh

c chit sut n

= 1,6 th :

A. tn s tăng, bưc sng nh sng gim.

B. tn s gim, bưc sng nh sng tăng.

C. tn s không đi, bưc sng nh sng gim.

D. tn s không đi, bưc sng nh sng tăng.

Câu 30. (câu 28 ôn tp tt nghip năm 2009) Trong thí nghim young v giao thoa ánh ,

hai khe young cch nhau 3mm đưc chiu bng nh sng đơn sc c bưc sóng 0,6µm.

Cc vân đưc hng trên mn đt cách hai khe 2m. Ti đim N cách vân trung tâm 1,8mm

có

A. vân sáng bc 2 B. vân sáng bc 4

C. Vân ti D. vân sáng bc 5

CHƯƠNG VI: LƯNG T NH SNG

A. TÓM TẮT LÝ THUYT:

I. HIN TƯNG QUANG ĐIN. (Hin tưng quang đin ngoi)

1. Đnh ngha hin tưng quang đin (ngoi). L hin tưng nh sng lm bt cc

electron ra khi b mt kim loi.

2. Cc đnh lut quang đin.

2.1. Đnh lut quang đin th nht (Đnh lut v gii hn quang đin).

Hin tưng quang đin ch xy ra khi nh sng kch thch chiu vo kim loi c bưc

sng nh hơn hoc bng bưc sng λ

. λ

đưc gi l gii hn quang đin ca kim loi

đ:





(Cc kim loi khc nhau c gii hn quang đin λ

khc nhau).

2.2. Đnh lut quang đin th hai (Đnh lut v cưng đ dng quang đin bo ha).

Đi vi mi nh sng thch hp (c





) cưng đ dng quang đin bo ha t l

thun vi cưng đ chm sng kch thch.

2.3. Đnh lut quang đin th ba (Đnh lut v đng năng cc đi ca quang

electron).

Đng năng ban đu cc đi ca quang electron không ph thuc cưng đ ca chm

sng kch thch, m ch ph thuc bưc sng nh sng kch thch v bn cht kim loi.

3. Mun cho dng quang đin trit tiêu ha ton (cc electron quang đin bc ra khi

kim loi lm catt không đn đưc ant) th phi đt gia ant v catt (ca t bo quang

đin) mt hin đin th âm -U

no đ. U

đưc gi l hiu đin th hãm.

* Gi tr ca hiu đin th hm U

ng vi mi kim loi dng lm catt hon ton không

ph thuc vo cưng đ ca chm sng kch thch m ch ph thuc vo bưc sng ca

chm sng kch thch đ.

* Gia đng năng ban đu cc đi ca quang electron v đ ln ca hiu đin th hãm c

h thc

max0

mveU

Vi e = 1,6.10

-19

C; m = 9,1.10

-31

kg: l đin tch v khi lưng ca electron.

II. THUYT LƯNG T NH SNG.

1. Gi thuyt lưng t năng lưng ca Plăng.

Lưng năng lưng m mi ln mt nguyên t hay phân t hp th hay pht x c gi

tr hon ton xc đnh, gi l lưng t năng lưng. Lưng t năng lưng, k hiu ε, c

gi tr bng: ε = hf.

(f l tần s nh sng b hp th hoc đưc pht x; h = 6,625.10

-34

J.s : gi l hng s

Plăng).

2. Thuyt lưng t nh sng (Thuyt phôtôn).

* Năm 1905, Albert Einstein (An-be Anh-xtanh) pht trin gi thuyt ca Plăng, v đ

xut ra thuyt lưng t nh sng (hay thuyt phôtôn) c ni dung cơ bn sau đây:

- Chm nh sng l mt chm cc phôtôn (cc lưng t nh sng). Mi phôtôn c

năng lưng xc đnh ε = hf, ch ph thuc vo tn s f ca sng nh sng đơn sc

tương ng, m không ph thuc khong cch từ đ đn ngun sng.

Mi nh sng đơn sc c tn s f, cc phôtôn đu ging nhau, mi phôtôn mang năng

lưng bng hf.

- Cưng đ ca chm sng t l vi s phôtôn pht ra trong mt giây.

- Phân t, nguyên t, electron . . . pht x hay hp th nh sng, cng c ngha l

chng pht x hay hp th phôtôn.

- Cc phôtôn bay dc theo tia sng vi tc đ c = 3.10

m/s trong chân không.

* Phôtôn ch tn ti  trng thi chuyn đng không c phôtôn đng yên.

* Chm sng c cưng đ nh nht m mt ta cn nhn thy đưc cha khong 100

phôtôn. Năng lưng ca mi phôtôn rt nh. Mi chm sng d yu cng cha rt nhiu

phôtôn do rt nhiu nguyên t, phân t pht ra. V vy, ta nhn thy chm sng liên tc.

3. Công thc Anh-xtanh v hin tưng quang đin.

* Theo Anh-xtanh, trong hin tưng quang đin c s hp th hon ton phôtôn chiu ti.

Mi phôtôn b hp th sẽ truyn ton b năng lưng ca n cho mt electron

* Đi vi cc electron nm ngay trên b mt kim loi, th phn năng lưng ny sẽ đưc

dng vo hai vic:

- Cung cp cho electron đ mt công A đ n thng đưc cc lc liên kt trong tinh th v

thot ra ngoi. Công ny gi l công thot.

- Cung cp cho electron đ mt đng năng ban đu. So vi đng năng ban đu m cc

electron  cc lp sâu thu đưc khi b bc ra, th đng năng ban đu ny l cc đi.

max0

mvAhf +=

(Đây l công thc Anh-xtanh v hin tưng quang đin)

(Đi vi cc electron nm  cc lp sâu bên trong mt kim loi thì trưc khi đn b mt

kim loi, chng đ va chm vi cc ion ca kim loi v mt mt phần năng lưng. Do đ

đng năng ban đầu ca chng nh hơn đng năng ban đầu cc đi ni trên).

4. Ch  thêm.

- Cưng đ dng quang đin bão ha : I

= ne

n: l s electron quang đin bc ra khi b mt catt (v đi đn ant) trong mt đơn v

thi gian.

- Công sut ca chm nh sng : P = Nε

N: l s phôtôn ti catt trong mt đơn v thi gian.

- Hiu sut ca hin tưng quang đin (hiu sut lưng t):

H = =

5. Gii thch cc đnh lut quang đin.

5.1. Gii thch đnh lut quang đin th nht (đnh lut v gii hn quang đin).

Theo công thc Anh-xtanh, mun cho hin tưng quang đin xy ra (nghĩa l mun cc

electron bt ra khi b mt kim loi dng lm catt), th phôtôn ca chm nh sng chiu

vo catt phi c năng lưng ln hơn hoc t nht phi bng công thot A: hf ≥ A. Hay:



≥ A. Suy ra: λ ≤

. Đt:



. Ta c:







: chnh l gii hn quang đin ca kim loi lm catt.

Biu thc:





biu th đnh lut quang đin th nht.

5.2. Gii thch đnh lut quang đin th hai (đnh lut v dng quang đin bo ha).

Cưng đ ca dng quang đin bão ha t l thun vi s quang electron bt ra khi catt

trong mt đơn v thi gian.

Vi cc chm sng c kh năng gây ra hin tưng quang đin (





), th s quang

electron b bt ra khi mt catt trong mt đơn v thi gian li t l thun vi s phôtôn

đn đp vo mt catt trong thi gian đ. S phôtôn ny t l vi cưng đ ca chm sng

ti.

Suy ra, đi vi mi nh sng thch hp, cưng đ ca dng quang đin bão ha t l thun

vi cưng đ ca chm sng kch thch chiu vo catt. Đ l ni dung đnh lut quang

đin th hai.

5.3. Gii thch đnh lut quang đin th ba (đnh lut v đng năng cc đi ca

quang electron).

Theo công thc Anh-xtanh, đng năng ban đu cc đi ca cc quang electron ch ph

thuc tn s f (hay bưc sng λ) ca nh sng kch thch, v bn cht ca kim loi dng

lm catt (do ph thuc vo công thot A), m không ph thuc vo cưng đ ca chm

sng kch thch. Đ l ni dung ca đnh lut quang đin th ba.

S phôtôn ti kim loi (catt)

S electron bt ra khi kim loi (catt)

III. LƯNG TNH SNG – HT CA NH SNG.

- Nu ch tha nhn tnh cht sng ca nh sng, th không gii thch đưc hin tưng

quang đin. Cn nu ch tha nhn tnh cht ht ca nh sng, th không gii thch đưc

hin tưng giao thoa nh sng. nh sng c hai tnh cht đi nghch nhau, ta ni nh sng

c lưng tnh sng - ht.

- Trong mi hin tưng quang hc, nh sng thưng th hin r mt trong hai tnh cht

trên. Khi tnh cht sng th hin r th tnh cht ht li m nht; v ngưc lai.

- nh sng c bưc sng cng ngn, phôtôn ng vi n c năng lưng cng ln, th tnh

cht ht cng th hin r (như hin tưng quang đin, kh năng đâm xuyên, tc dng

quang, . . .), cn tnh cht sng cng m nht.

nh sng c bưc sng cng di, phôtôn ng vi n c năng lưng cng nh, th tnh cht

sng cng th hin r (như hin tưng giao thoa, nhiu x, tn sc, . . .), cn tnh cht ht

cng m nht.

IV. HIN TƯNG QUANG ĐIN TRONG.

1. Hin tưng quang đin trong. L hin tưng to thnh cc electron dẫn v l trng

trong cht bn dẫn, do tc dng ca nh sng c bưc sng thch hp.

Mun xy ra hin tưng quang đin trong th nh sng kch thch phi c bưc sng nh

hơn hoc bng mt gi tr λ

no đ, gi l gii hn quang đin ca bn dẫn.

2. Cht quang dn. Hin tưng quang dn.

2.1. Cht quang dn. L mt s cht bn dẫn như Ge, PbS, PbSe, PbTe, CdS, CdSe,

CdTe, . . . c tnh cht đc bit l: chng dẫn đin km khi không b chiu sng, v chng

dẫn đin tt khi b chiu nh sng thch hp.

2.2. Hin tưng quang dn. L hin tưng gim đin tr sut, tc l tăng đ dẫn đin

ca cht bn dẫn, khi c nh sng thch hp chiu vo.

Hin tưng quang dn đưc gii thch da trên hin tưng quang đin trong: Khi bn

dẫn đưc chiu bng nh sng c bưc sng thch hp, th trong bn dẫn c thêm electron

dẫn v l trng đưc to thnh. Do đ, mt đ ht ti đin trong bn dẫn tăng lên, đ dẫn

đin ca bn dẫn tăng, tc l đin tr sut ca n gim. (Cưng đ nh sng chiu vo

cng mnh thì đin tr sut ca bn dn cng nh).

3. Quang đin tr (LDR: Ligh dependant resistor – đin tr ph thuc nh sng). L

mt đin tr lm bng cht quang dẫn. (Hay: đ l mt tm bn dn c gi tr đin tr

thay đi khi thay đi cưng đ chm sng chiu vo n)

- Cu to: Gm mt lp bn dẫn mng (2) chng 20 ÷ 30 μm (PbS hay CdS), ph lên

mt đ cch đin (1) (thy tinh hay cht do). Hai đu lp bn dẫn đưc gn vi hai đin

cc (3) bng kim loi v dẫn ra ngoi bng cc dây (4) (như hnh vẽ).

- Hot đng: Ni 1 ngun (6) khong vi vôn vi quang đin tr thông qua đin k (5) v

đin tr R (hnh vẽ).

+ Khi đt quang tr trong ti, trong mch c mt dng đin nh, gi l dng ti (n ph

thuc vo đin tr thuần ca quang đin tr v vo hiu đin th đt vo hai đin cc).

+ Khi ta ri vo lp bn dẫn nh sng c bưc sng nh hơn gii hn quang đin ca n,

đin tr ca quang đin tr gim đi rt mnh, dng đin trong mch tăng lên nhiu (n

ph thuc vo cưng đ chm sng v hiu đin th gia hai đin cc).

Khi cưng đ nh sng chiu vo quang đin tr thay đi, thì cưng đ dng đin trong

mch cng thay đi, v hiu đin th hai đầu đin tr ti R cng thay đi, ph hp vi s

bin thiên ca cưng đ chm sng.

- ng dng: Ngy nay quang đin tr đưc dng thay cho cc t bo quang đin trong

hu ht cc mch điu khin t đng, thưng đưc lp vi cc

mch khuch đi trong cc thit b điu khin bng nh sng,

trong cc my đo nh sng.

4. Pin quang đin (Pin Mt Tri).

4.1. Pin quang đin (Pin Mt Tri) l ngun đin chy bng

năng lưng nh sng, trong đ quang năng đưc bin đi trc tip thnh đin năng.

Hot đng ca pin da trên hin tưng

quang đin trong ca mt s cht bn dẫn

như đng ôxit, sêlen, silic, . . .

Hiu sut ca pin quang đin ch vo

Đin cc trong sut (lp kim loi mng)

Bn dẫn loi p

Bn dẫn loi n

Đin cc (đ kim loi)

khong trên dưi 10 %.

4.2. Cu to. gm tm bn dẫn loi n, bên trên c ph mt lp mng bn dẫn loi p. Mt

trên cng l mt lp kim loi mng trong sut vi nh sng, v dưi cng l mt đ kim

loi (hnh vẽ bên).

Cc kim loi đng vai tr cc đin cc. Lp tip xc p-n đưc hnh thnh gia hai bn

dẫn, lp ny ngăn không cho electron khuch tn t n sang p v l trng khuch tn t p

sang n, nên lp tip xc ny gi l lp chn.

4.3. Hot đng. Khi nh sng c bưc sng thch hp (λ ≤ λ

) chiu vo lp kim loi

mng  trên cng th nh sng sẽ đi xuyên qua lp ny vo lp bn dẫn loi n, gây ra hin

tưng quang đin trong v gii phng ra cc cp electron v l trng. Đin trưng  lp

chuyn tip p-n đy cc l trng v pha bn dẫn loi p v đy cc electron v pha bn

dẫn loi n.

Lp kim loi mng  trên bn dẫn p nhim đin dương v tr thnh đin cc dương ca

pin. Cn đ kim loi dưi nhim đin âm v tr thnh đin cc âm.

Nu ni hai đin cc bng mt dây dẫn thông qua mt ampe k th ta sẽ thy c mt dng

quang đin chy t cc dương sang cc âm.

(Sut đin đng ca pin quang đin thưng c gi tr t 0,5 V đn 0,8 V).

4.4. ng dng. Pin quang đin đã tr thnh ngun cung cp đin cho cc vng sâu, vng

xa  nưc ta, trên cc v tinh nhân to, con tu v tr, trong cc my đo nh sng, my

tnh b ti, . . .Ngy nay ngưi ta đã ch to th thnh công ôtô v c my bay chy bng

pin quang đin.

V. MU NGUYÊN T BO (Bohr).

1. Cc tiên đ ca Bo v cu to nguyên t.

1.1. Tiên đ v cc trng thi dng.

* “Nguyên t ch tn ti trong mt s trng thi c năng lưng xc đnh E

, gi l cc

trng thi dừng. Khi  trng thi dừng, nguyên t không bc x.

* H qu ca tiên đ trên: Trong cc trng thi dừng ca nguyên t, electron chuyn

đng quanh ht nhân trên cc qu đo c bn knh hon ton xc đnh, gi l cc qu

đo dừng.

- Bo đã tm đưc công thc tnh bn knh qu đo dng ca electron trong nguyên t

Hiđrô:

rnr

Vi n l s nguyên; r

= 5,3.10

-11

m, gi l bn knh Bo (l bn knh ca qu đo electron,

ng vi trng thi cơ bn ca nguyên t)

- Tên cc qu đo dng ca electron ng vi n khc nhau như sau:

. . .

Tên qu đo

. . .

Bn knh

4 r

9 r

25 r

36 r

49 r

. . .

- Qu đo c bn knh ln ng vi năng lưng ln, bn knh nh ng vi năng lưng nh.

- Bnh thưng nguyên t  trng thi dng c năng lưng thp nht, v electron chuyn

đng trên qu đo gn ht nhân nht gi l trng thi cơ bn.

- Khi hp th năng lưng th nguyên t chuyn lên cc trng thi dng c năng lưng cao

hơn v electron chuyn đng trên nhng qu đo xa ht nhân hơn, gi l trng thi kch

thch.

- Cc trng thi kch thch c năng lưng cng cao, th ng vi bn knh qu đo ca

electron cng ln v trng thi đ cng km bn vng. Thi gian sng trung bnh ca

nguyên t trong cc trng thi kch thch rt ngn (vo c 10

-8

s). Sau đ nguyên t

chuyn v cc trng thi dng c năng lưng thp hơn, v cui cng chuyn v trng thi

cơ bn.

1.2. Tiên đ v bc x v hp th năng lưng ca nguyên t.

* “Khi nguyên t chuyn từ trng thi dừng c năng lưng E

sang trng thi dừng c

năng lưng E

nh hơn th nguyên t pht ra mt phôtôn c năng lưng đng bng

hiu E

– E

”.

nmmn

hfEE =−

(h = 6,625.10

-34

J.s: hng s Plăng; f

: l tần s ca

sng nh sng ng vi phôtôn đ;

n, m l nhng s nguyên).

“Ngưc li, nu nguyên t đang  trng thi dừng c

năng lưng E

m hp th đưc mt phôtôn c năng lưng hf đng bng hiu E

– E

th n chuyn sang trng thi dừng c năng lưng E

ln hơn ”.

- Tiên đ ny cho thy, nu mt cht hp th đưc nh sng c bưc sng no th n cng

c th pht ra nh sng c bưc sng y. Điu ny gii thch đưc s đo vch quang ph.

- S chuyn t trng thi dng E

sang trng thi dng E

ng vi s nhy ca electron t

qu đo dng c bn knh r

sang qu đo dng c bn knh r

; v ngưc li.

VI. QUANG PH VCH CA NGUYÊN T HIĐRÔ.

1. Đc đim quang ph vch pht x ca nguyên t Hiđrô. Cc vch đưc sp xp

thnh 3 dãy xc đnh, tch ri nhau:

- Dãy Laiman (Lyman) nm trong vng t ngoi.

- Dãy Banme (Balmer) c mt phn nm trong vng t ngoi v mt phn trong vng nh

sng nhn thy gm 4 vch: vch đ H

(λ

= 0,6563 μm); vch lam H

(λ

= 0,4861 μm);

vch chm Hγ (λ

= 0,4340 μm) v vch tm H

(λ

= 0,4102 μm).

- Dãy Pasen (Paschen) nm trong vng hng ngoi.

2. Gii thch.

2.1. Gii thch quang ph ca Hiđrô l quang ph vch.

- Nguyên t Hiđrô c mt electron chuyn đng xung quanh ht nhân. Ở trng thi bnh

thưng (trng thi cơ bn), nguyên t Hiđrô c năng lưng thp nht, electron ny chuyn

đng trên qu đao K gn ht nhân nht.

- Khi nguyên t nhn năng lưng kch thch (đt nng hoc chiu sng), electron chuyn

lên cc qu đo dng c năng lưng cao hơn: L, M, N, O, P, . . . Lc đ nguyên t  trng

thi kch thch, trng thi ny không bn vng (thi gian tn ti khong 10

-8

s) nên ngay

sau đ electron ln lưt chuyn v cc qu đo dng c mc năng lưng thp hơn.

- Mi ln electron chuyn t qu đo dng c mc năng lưng cao xung qu đo dng

c mc năng lưng thp, nguyên t pht ra mt phôtôn c năng lưng hf = E

cao

- E

thp

tc l nguyên t pht ra mt nh sng đơn sc c tn s f xc đnh ng vi mt vch trên

quang ph. Khi chuyn v trng thi cơ bn, cc nguyên t Hiđrô sẽ pht ra cc phôtôn

(cc bc x) c tn s khc nhau. V vy quang ph ca nguyên t Hiđrô l quang ph

vch.

2.2. Gii thch s to thnh cc dy v cc vch trong quang ph ca Hiđrô.

* Vic gii thch da trên sơ đ chuyn mc năng lưng ca nguyên t Hiđrô:

- Dãy Laiman đưc to thnh khi electron chuyn t cc qu đo dng bên ngoi v qu

đo K: L→K, M→K, N→K, O→K, P→K, . . .

- Dãy Banme đưc to thnh khi electron t cc qu đo dng  pha ngoi chuyn v

qu đo L: M→L (vch đ H

), N→L (vch lam H

), O→L (vch chm H

), P→L (vch

tm H

), . . .

- Dãy Pasen đưc to thnh khi electron chuyn t cc qu đo  pha ngoi chuyn v

qu đo M: N→M, O→M, P→M, . . .

VIII. S PHT QUANG.

1. Đnh ngha s pht quang. L hin tưng  mt s cht ( th rn, lng, hoc kh) khi

hp th năng lưng dưi mt dng no đ, th c kh năng pht ra cc bc x đin t

trong min nh sng nhn thy.

- S pht quang l mt dng pht nh sng rt ph bin trong t nhiên.

∞

Pasen

Banmee

Laiman

- Nhng v d đin hnh v s pht quang: S pht quang ca đom đm, s pht sng ca

phtpho b ôxi ha trong không kh, s pht quang ca mt s cht hơi hoc cht rn khi

đưc chiu sng bng tia t ngoi, . . .

2. Đc đim khc bit ca s pht quang vi cc hin tưng pht nh sng khc.

- Bc x pht quang l bc x riêng ca vt: mi vt pht quang c mt quang ph riêng

đc trưng cho n.

- Sau khi ngng kch thch, s pht quang ca mt s cht cn tip tc ko di thêm mt

khong thi gian no đ, ri mi ngng hn.

Khong thi gian t lc ngng kch thch cho đn lc ngng pht quang gi l thi gian

pht quang. Ty theo cht pht quang m thi gian pht quang c th ko di t 10

-10

đn vi ngy.

3. Hin tưng quang-pht quang.

3.1. Hin tưng quang-pht quang l hin tưng mt s cht hp th nh sng kch

thch c bưc sng ny đ pht ra nh sng c bưc sng khc.

Ngưi ta thưng gi s pht quang l s pht sng lnh, đ phân bit vi s pht quang

ca vt khi b nung nng.

3.2. Cc dng quang-pht quang: hunh quang v lân quang.

I* C hai loi quang-pht quang, ty theo thi gian pht quang: đ l huỳnh quang v lân

quang.

- Huỳnh quang: l s quang-pht quang c thi gian pht quang ngn (dưi 10

-8

+ Nghĩa l khi tt nh sng kch thch, th nh sng pht quang hu như tt ngay.

+ Huỳnh quang thưng xy ra vi cht lng v cht kh.

+ V d: Cht lng fluorexein khi đưc chiu sng bng tia t ngoi th pht nh sng mu

lc v ngng pht sng rt nhanh sau khi ngng chiu sng.

- Lân quang: l s pht quang c thi gian pht quang di (10

-8

s tr lên)

+ Lân quang thưng xy ra vi cht rn.

+ Cc cht rn pht quang loi ny gi l cht lân quang.

+ V d: Cc loi sơn vng, xanh, đ, . . . qut trên mt s bin bo giao thông, hoc  đu

cc cc ch gii đưng c th l cht lân quang c thi gian ko di khong vi phn

mưi giây.

3.3. Đnh lut Xtc v s pht quang.

- Ni dung. “ nh sng pht quang c bưc sng λ

di hn bưc sng ca nh sng

kch thch λ : λ

> λ ”.

- Gii thch da vo thuyt lưng t nh sng.

Gi s năng lưng phôtôn b mt phân t cht pht quang hp th l :





htht

Năng lưng ca phôtôn pht quang đưc pht ra bi phân t l :





pqpq

Mt phn năng lưng ca phô tôn b hp th đưc dng đ kch thch cht pht quang,

phn cn li Q chuyn thnh nhit. Theo đnh lut bo ton năng lưng ta c:

pqht



;

Nghĩa l

pqht





; suy ra : λ

> λ.

3.4. ng dng s pht quang. Cc loi hin tưng pht quang c rt nhiu ng dng

trong khoa hc, kĩ thut v đi sng như: s dng trong cc đn ng đ thp sng, trong

cc mn hnh ca dao đng k đin t, ca tivi, my tnh, s dng sơn pht quang qut

trên cc bin bo giao thông, . . .

* Đc thêm: Đn huỳnh quang l mt ng thy tinh hnh tr, trong cha hơi thy ngân 

p sut thp. Ở hai đu ng c hai đin cc, c dng cc dây tc đưc nung đ. Thnh

trong ca ng c ph mt lp bt pht quang. Khi c dng đin phng qua đn th hơi

thy ngân sẽ pht sng. nh sng do hơi thy ngân pht ra rt giu tia t ngoi. Cc tia t

ngoi ny sẽ kch thch lp bt pht quang (như kẽm sunfua) ph  thnh trong ca đn

pht ra nh sng nhn thy đưc. Cc đn huỳnh quang sng hơn nhiu so vi cc đn c

dây tc nng sng tiêu th cng mt công sut đin.

IX. SƠ LƯC V LAZE.

- Laze l thut ng phiên âm t ting Anh LASER, đ l t ghp cc ch ci đu ca cm

t “ Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation ” , c nghĩa l : my khuch

đi nh sng bng s pht x cm ng.

1. Laze l mt ngun sng pht ra chm nh sng cưng đ ln da trên ng dng hin

tưng pht x cm ng.

- Chm sng pht ra cng gi l chm tia laze.

- Đc đim ca chm tia laze, khc hn vi cc chm sng thông thưng.

Tia laze c tnh đơn sc rt cao.

Tia laze l chm sng kt hp (cc phôtôn trong chm c cng tn s v cng pha).

Tia laze l chm sng song song, nên c tnh đnh hưng cao.

Tia laze c cưng đ ln.

* Nguyên tc pht quang ca laze da trên vic ng dng hin tưng pht x cm ng.

2. S pht x cm ng (pht x kch thch).

- Năm 1917, khi nghiên cu l thuyt pht x, Anh-xtanh đã chng minh rng: ngoi hin

tưng pht x t pht, cn c pht x cm ng (pht x kch thch). L thuyt v pht x

cm ng c ni dung như sau: “ Nu mt nguyên t đang  trong trng thi kch thch, sn

sng pht ra mt phôtôn c năng lưng ε = hf , m bt gp mt phôtôn c năng lưng ε

đng bng hf, bay lưt qua n, th lp tc nguyên t đ cng pht ra phôtôn ε, c cng

năng lưng v bay cng phương vi vi phôtôn ε

. Sng đin t ng vi phôtôn ε cng

pha v dao đng trong mt mt phng song song vi mt phng dao đng ca sng đin

t ng vi phôtôn ε

( Hai sng đin t ng vi hai phôtôn ε v ε

l hai sng kt hp).

- Như vy, nu c mt phôtôn ban đu bay qua mt lot nguyên t đang  trong trng thi

kch thch th s phôtôn sẽ tăng lên theo cp s nhân.

Cc phôtôn ny c cng năng lưng (ng vi sng đin t c cng tn s f), do đ tnh

đơn sc ca chm sng rt cao.

Tt c cc sng đin t trong chm sng do cc nguyên t pht ra đu cng pha, nên tnh

kt hp ca chm sng rt cao.

Chng bay theo cng mt phương, nên tnh đnh hưng ca chng rt cao.

S lưng phôtôn bay theo cng mt hưng rt ln nên cưng đ chm sng rt ln.

3. Nguyên tc cu to v hot đng ca my pht laze.

Nguyên t đang  trng thi kch thch c năng lưng E

chu tc đng ca phôtôn bên

ngoi c năng lưng hf = E

– E

, b kích thích chuyn v trng thái E

, đng thi phát ra

phôtôn c năng lưng hf = E

– E

. Qu trnh ny đưc gi là s phát x kích thích

Trong điu kin bnh thưng, s nguyên

t  mc năng lưng cao luôn có mt đ

t hơn  mc năng lưng thp. Th

nhưng, trong nhng điu kin đc bit,

có th xy ra s đo mt đ, nghĩa l

mc năng lưng cao li cha nhiu nguyên t hơn mc năng lưng thp.

4. Mt vi ng dng ca laze.

- Trong y hc, ngưi ta dng tia laze như mt dao m trong cc phẫu thut tinh vi như mt,

mch mu, . . . (nh kh năng c th tp trung năng lưng ca chm tia laze). S dng tia

laze đ cha cc bnh ngoi da (nh tc dng nhit) . . .

- Trong thông tin liên lc vô tuyn, tia laze c ưu th đc bit nh c tnh đnh hưng v

tn s rt cao, như vô tuyn đnh v, liên lc v tinh, điu khin cc con tu v tr, . . . Tia

laze đưc s dng rt tt trong vic truyn thông tin bng cp quang (nh c tnh kt hp

v cưng đ cao).

- Trong công nghip, tia laze đưc dng trong cc công vic như ct, khoan, tôi, . . .chnh

xc trên nhiu cht liu khc nhau như kim loi, compôzit, . . .(nh c cưng đ ln v

tnh đnh hưng cao). Ngưi ta cn c th khoan đưc nhng l c đưng knh rt nh, v

rt sâu m không th thc hin đưc bng cc phương php cơ hc.

- Trong trc đa, laze đưc dng trong cc công vic như đo khong cch, tam gic đc,

ngm đưng thng, . . .

- Ngoi ra, laze cn đưc dng trong cc đu đc đĩa CD, trong cc bt ch bng, bn đ,

trong cc bt th nghim quang hc  trưng ph thông, . . .Cc laze ny thuc laze bn

dẫn.

================================

B. CÂU HỎI VÀ BÀI TP TRẮC NGHIM

I. HIN TƯNG QUANG ĐIN

a. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

1.1. Hin tưng quang đin đưc Hertz phát hin bng cách nào?

A. Chiu mt chùm ánh sáng trng đi qua lăng knh.

Phôtôn ti

phô tôn pht x cm ng

S pht x cm ng.

B. Cho mt dng tia catôt đp vào mt tm kim loi có nguyên t lưng ln.

C. Chiu mt ngun sáng giàu tia t ngoi vào mt tm kẽm tch đin âm.

D. Dùng cht pônôli 210 phát ra ht α đ bn phá lên các phân t nitơ.

1.2. Phát biu no sau đây l sai?

Đng năng ban đu cc đi ca cc êlectron quang đin:

A. không ph thuc vo cưng đ chùm ánh sáng kích thích.

B. ph thuc vo bưc sóng ca ánh sáng kích thích.

C. không ph thuc vào bn cht kim loi dùng làm catt.

D. ph thuc vào bn cht kim loi dùng làm catt.

1.3. Cưng đ dng quang đin bão hòa:

A. t l nghch vi cưng đ chùm ánh sáng kích thích.

B. t l thun vi cưng đ chùm ánh sáng kích thích.

C. không ph thuc vo cưng đ chùm sáng kích thích.

D. tăng t l thun vi bnh phương cưng đ chùm sáng kích thích.

1.4. Điu kin no sau đây sẽ xy ra hin tưng quang đin?

A. Bưc sóng ánh sáng kích thích phi ln hơn gii hn quang đin.

B. Bưc sóng ca nh sng kch thch ty ý, nhưng cưng đ ánh sáng phi mnh.

C. Bưc sóng ca ánh sáng kích thích phi nh hơn gii hn quang đin.

D. Ánh sáng kích thích phi là ánh sáng nhìn thy.

1.5. Dưi nh hưng ca nh sng đơn sc chiu lên mt kim loi, vn tc cc đi ca

êlectron quang đin sau khi b bt ra khi mt kim loi ph thuc vào:

A. vn tc truyn ca nh sng trong môi trưng bên ngoài kim loi.

B. s phôtôn đp lên mt kim loi và vào loi kim loi.

C. năng lưng ca phôtôn và vào loi kim loi.

D. tng năng lưng ca nh sng đp lên mt kim loi và vào loi kim loi.

1.6. Điu no sau đây l sai khi ni v đng năng ban đu cc đi ca êlectron quang

đin?

A. Không ph thuc vo cưng đ chùm ánh sáng kích thích.

B. Ph thuc vo bưc sóng ánh sáng kích thích.

C. Ph thuc tn s ánh sáng kích thích.

D. Không ph thuc vào bn cht kim loi làm catt.

1.7. Nhn xt no dưi đây l đng? Ngưi ta chiu mt chùm sáng lên tm kim loi đưc

đnh bng c công thot A. Hin tưng quang đin xy ra nu:

A. cc lưng t năng lưng (phôtôn) đp lên mt kim loi vi năng lưng tha

mãn điu kin hf ≥ A,  đây f l tn s ánh sáng và h là hng s Planck.

B. chm tia sng đp lên tm kim loi c năng lưng tha mãn h thc E ≥ nA.

C. tm kim loi cha mt s rt ln êlectron t do đưc chiu sáng bng chùm tia

sng c cưng đ rt ln.

D. tm kim loi đưc chiu sáng có hiu đin th rt ln.

1.8. Điu no sau đây l sai khi ni đn nhng kt qu rút ra t thí nghim vi t bào

quang đin?

A. Hiu đin th gia anôt và catôt ca t bo quang đin luôn có giá tr âm khi

dng quang đin trit tiêu.

B. Dng quang đin vẫn tn ti ngay c khi hiu đin th gia anôt và catôt ca t

bo quang đin bng không.

C. Cưng đ dng quang đin bão hòa không ph thuc vo cưng đ chùm ánh

sáng kích thích.

D. Giá tr ca hiu đin th hãm ph thuc vo bưc sóng ca ánh sáng kích

thích.

1.9. Gii hn quang đin ca mi kim loi đưc hiu là:

A. bưc sóng ca ánh sáng chiu vào kim loi.

B. công thoát ca êlectron đi vi kim loi đ.

C. mt đi lưng đc trưng ca kim loi t l nghch vi công thoát A ca êlectron

đi vi kim loi đ.

D. bưc sóng riêng ca kim loi đ.

1.10. Vn tc cc đi V

max

ca cc electron quang đin b bt ra t quang catôt vi công

thoát A bi nh sng đơn sc c bưc sóng λ đp vào bng:

2 hc



−







2 hc









2 hc



−











−





1.11. Công thc no sau đây đng cho trưng hp dng quang đin trit tiêu?

0max

eU A

0max

h 0max

eU mv

b) BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM:

1.12. Catôt ca mt t bo quang đin làm bng vônfram. Bit công thoát ca êlectron đi

vi vônfram là 7,2.10

-19

J. Chiu vo catôt vônfram nh sng c bưc sng λ = 0,180μm.

Đng năng cc đi ca cc êlectron quang đin khi bt ra khi vônfram bng bao nhiêu?

A. E

đmax

= 10,6.10

-19

B. E

đmax

= 7,2.10

-19

C. E

đmax

= 4,0.10

-19

D. E

đmax

= 3,8.10

-19

1.13.Công thoát ca êlectron khi kim loi natri là 2,48 eV. Mt t bo quang đin có

catôt làm bng natri, khi đưc chiu sáng bng mt chùm bc x c bưc sng 0,36μm th

cho mt dng quang đin bão ha cưng đ 3μA. Hãy tnh s êlectron b bt ra khi catôt

trong mi giây.

A. N = 2,88.10

êlectron/s

B. N = 3,88.10

êlectron/s

C. N = 4,88.10

êlectron/s

D. N = 1,88.10

êlectron/s

1.14. Mt đin cc phng M bng kim loi có gii hn quang đin λ

, đưc ri bng bc

x c bưc sng λ th êlectron va bt ra khi M có vn tc v = 6,28.10

m/s. Đin cc M

đưc ni đt thông qua mt đin tr R = 1,2.10

Ω. Cưng đ dng đin qua đin tr R là:

A. 1,02.10

-4

B. 1,20.10

-4

C. 2,02.10

-4

D. Mt giá tr khác

1.15. Catôt ca mt t bo quang đin làm bng vônfram. Bit công thoát ca êlectron đi

vi vônfram là 7,2.10

-19

J. Chiu vo catôt vônfram nh sng c bưc sng λ = 0,180μm.

Đ trit tiêu hon ton dng quang đin, phi đt vo hai đu anôt và catôt mt hiu đin

th hãm bng bao nhiêu?

A. 6,62V

B. 4,5V

C. 2,5V

D. 2,37V

1.16. Mt t bo quang đin, khi chiu mt bc x đin t c bưc sng λ = 0,400μm vo

b mt catôt thì to ra mt dng đin bão ha c cưng đ I. Ngưi ta làm trit tiêu dòng

đin này bng mt hiu đin th hãm U

= 1,2V. Tìm giá tr ca cưng đ dòng quang

đin bão hòa I. Bit công sut bc x ri vào catôt là 2W. Gi s trong trưng hp lí

tưng c mi phôtôn đn đp vào catôt làm bt ra mt êlectron.

A. I

≈ 0,34A

B. I

≈ 0,44A

C. I

≈ 0,54A

D. I

≈ 0,64A

1.17. Công thoát ca êlectron khi kim loi natri là 2,48eV. Mt t bo quang đin có

catôt làm bng natri, khi đưc chiu sáng bng mt chùm bc x c bưc sng 0,36μm th

cho mt dng quang đin bão ha cưng đ 3μA. Hiu đin th hãm cn phi đt gia

anôt và catôt ca t bo quang đin đ dng quang đin trit tiêu là:

A. U

≈ 4V

B. U

≈ 3V

C. U

≈ 2V

D. U

≈ 1V

1.18. Mt t bo quang đin, khi chiu mt bc x đin t c bưc sng λ = 0,400μm vo

b mt catôt thì to ra mt dng đin bão ha c cưng đ I. Ngưi ta làm trit tiêu dòng

đin này bng mt hiu đin th hãm U

= 1,2V.

Tìm công thoát êlectron ca kim loi dùng làm catôt.

A. A ≈ 1,505eV

B. A ≈ 1,905eV

C. A ≈ 1,2eV

D. A ≈ 3,7eV

1.19. Catôt ca mt t bo quang đin làm bng kim loi có gii hn quang đin λ

0,275μm. Mt tm kim loi làm bng kim loi ni trên đưc ri sng đng thi bi hai

bc x; mt c bưc sng λ

= 0,2μm v mt có tn s f

= 1,67.10

Hz. Tnh đin th cc

đi ca tm kim loi đ.

A. V

max

= 2,1V

B. V

max

= 2,3V

C. V

max

= 2,4V

D. V

max

= 3,1V

1.20. Mt t bo quang đin, khi chiu mt bc x đin t c bưc sng λ = 0,400μm vo

b mt catôt thì to ra mt dng đin bão ha c cưng đ I. Ngưi ta làm trit tiêu dòng

đin này bng mt hiu đin th hãm U

= 1,2V. Tìm vn tc ban đu cc đi ca các

quang êlectron.

A. V

0max

= 5,5.10

m/s

C. V

0max

= 7,5.10

m/s

B. V

0max

= 6,5.10

m/s

D. V

0max

= 8,5.10

m/s

1.21. Kim loi dùng làm catôt ca mt t bo quang đin có công thoát êlectron A

2,2eV. Chiu vào catôt mt bc x đin t c bưc sng λ. Mun trit tiêu dòng quang

đin ngưi ta phi đt vào anôt và catôt mt hiu đin th hãm U

= 0,4V. Hãy tính vn

tc ban đu cc đi ca êlectron quang đin.

A. 8,95.10

m/s

C. 9,85.10

m/s

B. 3,75.10

m/s

D. 29,5.10

m/s

1.22. Công thoát ca êclectron khi kim loi natri là 2,48eV. Mt t bo quang đin có

catôt làm bng natri, khi đưc chiu sáng bng mt chùm bc x c bưc sng 0,36 μm

thì cho mt dng quang đin bão ha cưng đ 3μA. Hãy tnh gii hn quang đin ca

natri.

A. λ

= 0,56μm

B. λ

= 0,46μm

C. λ

= 0,5μm

D. λ

= 0,75μm

1.23. Khi chiu ln lưt hai bc x đin t c bưc sng λ

= 0,25μm v λ

= 0,3μm vo

mt tm kim loi, ngưi ta xc đnh đưc vn tc ban đu cc đi ca các quang êlectron

ln lưt là: V

max1

= 7,31.10

m/s; V

max2

= 4,93.10

m/s. Khi chiu mt bc x đin t khác

c bưc sng λ vo tm kim loi ni trên đưc cô lp v đin v đin th cc đi đt đưc

l 3V. Hãy tm bưc sng λ ca bc x trong trưng hp này. Cho bit: h = 6,625.10

-34

Js;

e = 1,6.10

-19

C; c = 3.10

m/s.

A. λ ≈ 0,1263μm

C. λ ≈ 0,1926μm

B. λ ≈ 0,6922μm

D. λ ≈ 0,3541μm

1.24. Kim loi dùng làm catôt ca mt t bo quang đin có công thoát êlectron A

2,2eV. Chiu vào catôt mt bc x đin t c bưc sng λ. Mun trt tiêu dòng quang

đin ngưi ra phi đt vào anôt và catôt mt hiu đin th hãm U

= 0,4 V. Hãy tính gii

hn quang đin λ

ca kim loi.

A. λ

= 0,565μm

C. λ

= 3,5μm

B. λ

= 0,456μm

D. λ

= 0,765μm

1.25. Chiu mt bc x c bưc sng λ

= 0,438μm vo catôt ca mt t bo quang đin.

Bit cưng đ dng quang đin bão hòa I

= 3,2mA. Tính s êlectron đưc gii phóng t

catôt trong 1 giây. Nu cưng đ chùm bc x tăng lên n ln thì N

thay đi th nào?

A. N

= 2.10

êlectron/s; Gim n ln

B. N

= 3.10

êlectron/s; Tăng

ln

C. N

= 2.10

êlectron/s; Tăng n ln

D. N

= 3.10

êlectron/s; Không đi

1.26. Khi chiu bc x c bưc sng 0,405μm vo catôt ca mt t bo quang đin thì

quang êlectron có vn tc ban đu cc đi là v

. Thay bc x khác có tn s 16.10

Hz thì

vn tc ban đu cc đi ca quang êlectron là v

= 2v

. Tính công thoát ca êlectron ca

kim loi lm catôt. Xc đnh đ tăng hiu đin th hãm đ trit tiêu dng quang đin ca

hai ln chiu.

A. A = 2.10

-19

J; ΔU

≈ 7,65 V

C. A = 9.10

-19

J; ΔU

≈ 3,64 V

B. A = 4.10

-19

J; ΔU

≈ 2,56 V

D. A = 3.10

-19

J; ΔU

≈ 3,56 V

1.27. Catôt ca mt t bo quang đin làm bng vônfram. Bit công thoát ca êlectron đi

vi vônfram là 7,2.10

-19

J. Gii hn quang đin ca vônfram là bao nhiêu?

A. 0,276μm

B. 0,375μm

C. 0,425μm

D. 0,475μm

1.28. Chiu mt bc x c bưc sng λ

= 0,438 μm vo catôt ca mt t bo quang đin.

Tính vn tc ban đu cc đi ca các quang êlectron (nu có) khi catôt là kẽm có công

thot đin t A = 56,8.10

-20

J và khi catôt là kali có gii hn quang đin λ

= 0,62μm (kt

qu tnh đưc ly đn 3 ch s c nghĩa).

A. 8,95.10

m/s

C. 9,85.10

m/s

B. 5,41.10

m/s

D. 29,5.10

m/s

1.29. Khi chiu bc x c bưc sng 0,405 μm vo catôt ca mt t bo quang đin thì

quang êlectron có vn tc ban đu cc đi là v

. Thay bc x khác có tn s 16.10

Hz thì

vn tc ban đu cc đi ca quang êlectron là v

= 2v

. Trong hai ln chiu, cưng đ

dng quang đin bão ha đu bng 8mA và hiu sut lưng t đu bng 5% (c 100

phôtôn chiu vào catôt thì ch có 5 êlectron bt ra). Hi b mt catôt nhn đưc công sut

bc x bng bao nhiêu trong mi ln chiu.

A. P

= 0,49W; P

= 1,06W

C. P

= 0,69W; P

= 2,06W

B. P

= 0,59W; P

= 1,27W

D. P

= 1,40W; P

= 5,03W

1.30. Catôt ca mt t bo quang đin làm bng vônfram. Bit công thoát ca êlectron đi

vi vônfram là 7,2.10

-19

J. Chiu vo catôt vônfram nh sng c bưc sng λ = 0,180μm.

Vn tc ban đu cc đi ca êlectron quang đin bng bao nhiêu?

A. 2,88.10

m/s

C. 2,76.10

m/s

B. 1,84.10

m/s

D. 3,68.10

m/s

1.31. Gii hn quang đin ca Bc l λ

= 0,25μm. Mun bt mt

−

ra khi Bc cn

tn năng lưng ti thiu là bao nhiêu?

A. 9.10

-19

B. 7,95.10

-19

C. 9,36.10

-19

D. 1,6.10

-19

1.32. Mt đin cc phng M bng kim loi có gii hn quang đin λ

đưc ri bng bc

x c bưc sng λ th êlectron va bt ra khi M có vn tc v = 6,28.10

m/s, nó gp ngay

mt đin trưng cn có E = 750 V/m. Hi êlectron ch có th ri xa M mt khong ti đa

là bao nhiêu?

A. I = 1,5mm

B. I = 1,5cm

C. I = 1,5m

D. 15cm

1.33. Chiu mt bc x c bưc sng λ = 0,18 μm vo bn âm cc ca mt t bào quang

đin. Kim loi dùng làm âm cc có gii hn quang đin λ

= 0,3μm.

Đ tt c cc quang đin t đu b gi li  âm cc thì hiu đin th hãm phi bng bao

nhiêu?

A. 1,26V

B. 3,15V

C. 6,25V

D. 2,76V

1.34. Khi chiu bc x c bưc sng λ

= 0,405μm vo b mt catôt ca mt t bào quang

đin, ta đưc mt dng quang đin bão ha c cưng đ I = 98mA. Dòng này có th làm

trit tiêu bng mt hiu đin th hãm U

= 1,26V. Gi s c hai phôtôn đp vào catôt thì

làm bt ra mt êlectron (hiu sut quang đin bng 50%). Tính công sut ca ngun bc

x chiu vo catôt (coi như ton b công sut ca ngun sáng chiu vào catôt).

A. P ≈ 2W

B. P ≈ 3W

C. P ≈ 5W

D. P ≈ 6W

1.35. Khi chiu bc x c bưc sng λ

= 0,236μm vo catôt ca t bo quang đin thì các

quang êlectron đu b gi li bi hiu đin th hãm U

= 2,749V. Khi chiu bc x λ

0,138μm th hiu đin th hãm là U

= 6,487V. Xc đnh hng s Plăng (chnh xc ti 4 s)

v bưc sóng gii hn ca kim loi làm catôt.

A. h = 6,62.10

-34

J.s; λ

≈ 0,494μm. B. h = 6,60.10

-34

J.s; λ

≈ 0,594μm.

C. h = 6,25.10

-34

J.s; λ

≈ 0,794μm. D. h = 6,67.10

-34

J.s; λ

≈ 0,464μm.

1.36. Gii hn quang đin ca xêdi l 0,65μm. Khi chiu bng nh sng tm c λ = 0,4μm.

Vn tc e bn ra là bao nhiêu?

A. 8,12.10

-5

m/s

B. 7,1.10

m/s

C. 6,49.10

m/s

D. 50,0.10

m/s

1.37. Kim loi dùng làm catôt ca mt t bo quang đin có công thoát êlectron A

2,2eV. Chiu vào catôt mt bc x đin t c bưc sng λ. Mun trit tiêu dòng quang

đin ngưi ta phi đt vào anôt và catôt mt hiu đin th hãm U

= 0,4V. Hãy tính: Tn

s v bưc sóng ca bc x đin t.

A. f = 4,279.10

Hz; λ = 0,478μm. B. f = 6,279.10

Hz; λ = 0,778μm.

C. f = 5,269.10

Hz; λ = 0,778μm. D. f = 6,279.10

Hz; λ = 0,478μm.

1.38. Chiu bc x đin t c bưc sng λ = 0,546μm lên b mt kim loi dùng làm catôt

ca mt t bo quang đin thu đưc dng bão ha c cưng đ I

= 2.10

-3

A. Công sut

ca bc x đin t là 1,515W. Bit vn tc ban đu cc đi ca cc êlectron quang đin là

4,1.10

m/s. Công thoát êlectron ra khi kim loi là:

A. A = 2,48.10

-19

C. A = 3,88.10

-19

B. A = 2,68.10

-19

D. A = 2,28.10

-19

1.39. Chiu mt bc x c bưc sóng λ = 0,18μm vo bn âm cc ca mt t bào quang

đin. Kim loi dùng làm âm cc có gii hn quang đin λ

= 0,3μm.

Tính vn tc ban đu cc đi ca quang đin t.

A. 8,95.10

m/s

B. 7,89.10

m/s

C. 9,85.10

m/s

D. 29,5.10

m/s

1.40. Khi chiu bc x c bưc sng λ

= 0,405μm vo b mt catôt ca mt t bào quang

đin, ta đưc mt dng quang đin bão ha c cưng đ I = 98 mA. Dòng này có th làm

trit tiêu bng mt hiu đin th hãm U

= 1,26V.

Tìm công thoát ca êlectron đi vi kim loi làm catôt và vn tc ban đu cc đi ca

êlectron quang đin.

A. V

0max

= 6,6.10

-5

m/s; A ≈ 1,8eV

B. V

0max

= 7,6.10

-5

m/s; A ≈ 2,8eV

C. V

0max

= 8,6.10

-5

m/s; A ≈ 3,8eV

D. V

0max

= 9,6.10

-5

m/s; A ≈ 1,8eV

1.41. Catôt ca mt t bo quang đin làm bng kim loi có gii hn quang đin λ

0,275μm.

Khi ri bc x c bưc sng λ

= 0,2μm vo t bo quang đin k trên, đ không mt

êlectron nào v đưc anôt thì hiu đin th hãm phi bng bao nhiêu?

A. U

≈ 1,4V

B. U

≈ 1,7V

C. U

≈ 1,92V

D. U

≈ 1V

1.42. Khi chiu bc x λ

= 0,410μm ti catôt vi công sut 3,03W th cưng đ dòng

quang đin bão hòa I

= 2mA. Tính s phôtôn đp vào và s êlectron bt ra khi catôt

trong 1 giây.

A. N

≈ 4,25.10

phôtôn; N

= 2,88.10

êlectron

B. N

≈ 6,25.10

phôtôn; N

= 1,25.10

êlectron

C. N

≈ 6,25.10

phôtôn; N

= 5,32.10

êlectron

D. N

≈ 4,25.10

phôtôn; N

= 1,24.10

êlectron

1.43. Chiu bc x đin t c bưc sng λ = 0,546μm lên b mt kim loi dùng làm catôt

ca mt t bo quang đin thu đưc dng bão ha c cưng đ I

= 2.10

-3

A. Công sut

ca bc x đin t là 1,515W. T s gia s êlectron bt khi catôt và s phôtôn đp vào

catôt trong mi giây (goi là hiu sut lưng t) có giá tr:

A. H = 0,5.10

-2

C. H = 0,3.10

-4

B. H = 0,3.10

-2

D. Mt giá tr khác

1.44. Chiu mt bc x c bưc sng λ = 0,18μm vo bn âm cc ca mt t bào quang

đin. Kim loi dùng làm âm cc có gii hn quang đin λ

= 0,3μm.

Tìm công thoát ca đin t ra khi kim loi.

A. 1,41eV

B. 4,14eV

C. 2,56eV

D. 3,14eV

1.45. Khi chiu bc x có tn s f = 2,538.10

Hz lên mt kim loi dùng làm catôt ca

mt t bo quang đin thì các êlectron bn ra đu b gi li bi hiu đin th hãm U

= 8V.

Nu chiu đng thi lên kim loi trên các bc x λ

= 0,4μm v λ

= 0,6μm th hin tưng

quang đin có xy ra hay không? Tnh đng năng ban đu cc đi ca quang êlectron.

A. Có, E

≈ 5,6.10

-20

C. Có, E

≈ 9,6.10

-20

B. Không, E

= 0

D. Không, E

≈ 0,19.10

-20

1.46. Catôt ca mt t bo quang đin làm bng kim loi có gii hn quang đin λ

0,275μm. Tm công thot êlectron đi vi kim loi đ.

A. 1,41eV

B. 4,14eV

C. 2,56eV

D. 4,52eV

II. THUYT LƯNG T VÀ QUANG DN:

a. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM LÍ THUYẾT:

2.1. Nhn đnh no dưi đây th hin cc quan đim hin đi v bn cht ca ánh sáng?

A. nh sng l sng đin t c bưc sóng  trong gii hn t 0,4μm đn 0,75μm

B. Ánh sáng là chùm ht đưc phát ra t ngun sáng và truyn đi theo đưng thng

vi tc đ ln.

C. S chiu sáng chính là quá trình truyn năng lưng bng nhng “khu phn”

nh xc đnh, đưc gi là các phôtôn.

D. Ánh sáng có bn cht phc tp, trong mt s trưng hp nó biu hin các tính

cht ca sóng và trong mt s trưng hp khác, nó li biu hin như nhng ht (phôtôn).

2.2. Nu trong mt môi trưng, ta bit đưc bưc sóng ca lưng t năng lưng ánh sáng

(phôtôn) hf bng λ, th chit sut tuyt đi ca môi trưng đ bng bao nhiêu? (h - hng

s Planck, c - vn tc ánh sáng trong chân không và f - tn s).



f



2.3. Dng đin chy qua t bo quang đin F

(hình vẽ) đưc to ra bi:

A. chùm tia sáng;

B. tác dng ca nam châm đin;

C. hiu nhit đ;

D. t trưng mnh.

2.4. Nhn xét hoc kt lun no dưi đây v thuyt lưng t v cc đnh lut quang đin

là sai?

A. Cc đnh lut quang đin hoàn toàn không mâu thuẫn vi tính cht sóng ca ánh

μA

sáng.

B. Tia tm c bưc sóng λ - 0,4μm. Năng lưng lưng t (phôtôn) ca tia tím bng

4,965.10

-9

C. Theo Einstein thì mt chm sng đưc xem như mt chùm ht và mi ht đưc

gi là mt phôtôn.

D. Công thc Einstein v hin tưng quang đin có dng:

max

c mv



2.5. Trong các công thc nêu dưi đây, công thc nào là công thc Anh-xtanh?

0max

hf A

0max

hf A

=−

0max

hf A

0max

hf 2A

2.6. Hin tưng quang đin là quá trình da trên:

A. S gii phóng các êlectron t mt kim loi do tương tác ca chúng vi các

phôtôn.

B. S tác dng ca các êlectron lên kính nh.

C. S gii phóng các phôtôn khi kim loi b đt nóng.

D. S phát sáng do các êlectron trong các nguyên t nhy t nhng mc năng

lưng cao xung các mc thp hơn.

2.7. Nguyên tc hot đng ca quang tr da vào hin tưng nào?

A. Hin tưng quang đin. B. Hin tưng quang đin trong.

C. Hin tưng quang dẫn. D. Hin tưng phát quang ca các cht rn.

2.8. Điu no sau đây l sai khi ni v quang đin tr?

A. B phn quan trng ca quang đin tr là mt lp cht bán dẫn có gn hai đin

cc.

B. Quang đin tr thc cht là mt đin tr mà giá tr ca nó có th thay đi theo

nhit đ.

C. Quang đin tr có th dùng thay th cho các t bo quang đin.

D. Quang đin tr là mt đin tr mà giá tr ca n thay đi theo cưng đ ánh

sáng chiu vào.

2.9. Phát biu bo sau đây l đng khi ni v hin tưng quang dẫn?

A. Hin tưng quang dẫn là hin tưng gim mnh đin tr ca cht bán dẫn khi b

chiu sáng.

B. Trong hin tưng quang dẫn, êlectron đưc gii phóng ra khi khi cht bán

dẫn.

C. Mt trong nhng ng dng quan trng ca hin tưng quang dẫn là vic ch to

đn ng (đn nêon).

D. Trong hin tưng quang dẫn, năng lưng cn thit đ gii phóng êlectron liên

kt thành êlectron dẫn đưc cung cp bi nhit.

2.10. Khái nim no nêu ra dưi đây l cn thit cho vic gii thích hin tưng quang đin

và hin tưng phát x nhit êlectron?

A. Đin tr riêng

C. Mt đ dng đin

B. Công thoát

D. Lưng t bc x.

III. THUYT BORH, QUANG PH CA HIDRO

a. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM LÝ THUYẾT.

3.1. Nguyên t hidrô b kích thích do chiu x và êlectron ca nguyên t đã chuyn t qu

đo K lên qu đo M. Sau khi ngng chiu x, nguyên t hidrô đã pht x th cp, ph

phát x này gm:

A. hai vch ca dãy Laiman.

B. hai vch ca dãy Banme.

C. mt vch ca dãy Laiman và mt vch ca dãy Banme.

D. mt vch ca dãy Banme và hai vch ca dãy Laiman.

3.2. Ngưi ta thy các vch trong quang ph phát x ca nguyên t hidrô sp xp thành

tng dãy xc đnh tách ri nhau. Phát biu no sau đây l đng?

A. Dãy Laiman nm trong vùng t ngoi, đưc to thành do các êlectron chuyn t

các qu đo bên ngoài v qu đo L.

B. Dãy Pasen nm trong vùng hng ngoi, đưc to thành do các êlectron chuyn

t các qu đo bên ngoài v qu đo M.

C. Dãy Banme nm trong vùng t ngoi và mt phn nm trong vùng ánh sáng

nhìn thy, đưc to thành do các êlectron chuyn t các qu đo bên ngoài v qu đo L.

D. Dãy Laiman nm trong vùng hng ngoi, đưc to thành do các êlectron chuyn

t các qu đo bên ngoài v qu đo K.

3.3. Dãy ph nào trong các dãy ph dưi đây xut hin trong phn ph ánh sáng nhìn thy

ca ph nguyên t hidrô?

A. Dãy Banme

B. Dãy Braket

C. Dãy Laiman

D. Dãy Pasen

b) BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

3.4. Gi λ

và λ

ln lưt l hai bưc sóng ng vi hai vch H

và H

trong dãy Banme; λ

l bưc sóng ca vch đu tiên (vch c bưc sóng dài nht) trong dãy Pasen. Gia λ

, λ

có mi liên h theo công thc nào?

1 1 1



  

1 1 1



=−

  

C. λ

+ λ

D. λ

= λ

+ λ

3.5. Bưc sóng ca 5 vch trong dãy Laiman k t đu bưc sóng dài ca quang ph

hidrô như sau: λ

= 0,1220μm; λ

= 0,1029μm, λ

= 0,0975μm, λ

= 0,0952μm, λ

0,0940μm

Hãy tính bưc sóng ca các vch tím (H

) ca dãy Banme trong quang ph đ.

A. λ

tím

= 0,40 μm

B. λ

tím

= 0,4096 μm

C. λ

tím

= 0,42 μm

D. λ

tím

= 0,4126 μm

3.6. Bưc sóng ca 5 vch trong dãy Laiman k t đu bưc sóng dài ca quang ph

hidrô như sau: λ

= 0,1220μm; λ

= 0,1029μm, λ

= 0,0975μm, λ

= 0,0952μm, λ

0,0940μm

Hãy tính bưc sóng ca các vch chàm (H

) ca dãy Banme trong quang ph đ.

A. λ

chàm

= 0,414 μm

B. λ

chàm

= 0,4221 μm

C. λ

chàm

= 0,4334 μm

D. λ

chàm

= 0,4112 μm

3.7. Bưc sóng ca 5 vch trong dãy Laiman k t đu bưc sóng dài ca quang ph

hidrô như sau: λ

= 0,1220μm; λ

= 0,1029μm, λ

= 0,0975μm, λ

= 0,0952μm, λ

0,0940μm

Hãy tính bưc sóng ca các vch lam (H

) ca dãy Banme trong quang ph đ.

A. λ

lam

= 0,4714 μm

B. λ

lam

= 0,4822 μm

C. λ

lam

= 0,4334 μm

D. λ

lam

= 0,4855 μm

3.8. Bưc sóng ca 5 vch trong dãy Laiman k t đu bưc sóng dài ca quang ph

hidrô như sau: λ

= 0,1220μm; λ

= 0,1029μm, λ

= 0,0975μm, λ

= 0,0952μm, λ

0,0940μm

Hãy tính bưc sóng ca các vch đ (H

) ca dãy Banme trong quang ph đ.

A. λ

đ

= 0,6572 μm

B. λ

đ

= 0,6433 μm

C. λ

đ

= 0,6712 μm

D. λ

đ

= 0,6455 μm

CHƯƠNG VII: HT NHÂN NGUYÊN T

A. Phn lí thuyt:

1. cu to ht nhân:

a. Ht nhân nguyên t đưc cu to t các ht nuclôn. Có 2 loi nuclôn :

- Prôtôn , kí hiu p , mang đin tch dương +1,6.10

-19

- nơ tron, kí hiu n , không mang đin tích

b. Nu 1 nguyên t X có s th t Z trong bng tun hon Menđêlêp th ht nhân nó

cha Z proton v N nơtron. K hiu:

Vi: Z gi là nguyên t s

A = Z + N gi là s khi.

2. Lc ht nhân

các nuclôn liên kt vi nhau bi các lc hút rt mnh gi là lc ht nhân. Lc ht nhân có

bán kính tác dng khong 10

-13

3. Đồng v :

Các nguyên t có cùng s prôtôn (cùng s Z) nhưng s nơtron khc nhau (nên khác s

khi A) gi là các đồng v .

4. Đơn v khi lưng nguyên t

Đơn v ca khi lưng nguyên t kí hiu là u

1u bng 1/12 khi lưng nguyên t các bon

, như vy : 1u =

(g)

Đ HỤT KHỐI V NĂNG LƯNG LIÊN KT

1. Đ ht khi v năng lưng liên kt :

Tng khi lưng ca cc nuclon đng yên v chưa liên kt là

= Z.m

+ N.m

= Z.m

+ (A – Z).m

Ngưi ta thy khi lưng ht nhân m đu nhỏ hơn m

đ ht khi : m = m

– m

Năng lưng liên kt E các nuclon t l vi đ ht khi m

E = m.c

Năng lưng liên kt riêng :



Vy ht nhân có đ ht khi càng ln, tc l năng lưng liên kt càng ln, thì càng bn

vng.

2. Phn ng ht nhân tỏa năng lưng v thu năng lưng

Mt phn ng ht nhân trong đ c cc ht sinh ra có tng khi lưng bé hơn các ht ban

đu, nghĩa l bn vng hơn, l phn ng tỏa năng lưng.

Mt phn ng ht nhân trong đ c cc ht sinh ra có tng khi lưng ln hơn các ht

ban đu, nghĩa l km bn vng hơn, l phn ng thu năng lưng.

3. Hai loi phn ng ht nhân tỏa năng lưng

Mt ht nhân nng rt nng như Urani, Plutôni ... hp th mt nơtron v v ra thành hai

ht nhân có s khi trung bình cùng vi vic ta năng lưng ln. Đ l phn ng phân

hch.

Hai ht nhân rt nh như Hidrô, Hêli ... kt hp vi nhau thành mt ht nhân nng hơn v

ta ra 1 năng lưng rt ln. Phn ng kt hp này gi là phn ng nhit hch.

PHẢN NG HT NHÂN

1. Phn ng ht nhân

Đnh ngha: Phn ng ht nhân là s tương tc gia 2 ht nhân dẫn đn s bin đi ca

chúng thành các ht khác.

Các ht này có th là các ht sơ cp :

electron

1−

; pôzitôn

; prôtôn

; nơtron

; phôtôn



Trưng hp riêng : Phóng x là trưng hp riêng ca phn ng ht nhân

2. Cc đnh lut bo toàn trong phn ng ht nhân :

* Bo toàn s nuclôn.

* Bo ton đin tích .

* Bo ton năng lưng toàn phn và bo ton đng lưng.

không có s bo toàn khi lưng trong phn ng ht nhân

3. Quy tc dch chuyn phóng x :

1. Phóng x  :

YHeX

−

+→

2. Phóng x 

–

YeX

Z +−

+→

3. Phóng x 

YeX

Z −+

+→

4. Phóng x  : thưng đi km vi phóng x  , . Không có s bin đi ht nhân

H THC EINSTEIN GIỮA NĂNG LƯNG VÀ KHỐI LƯNG

Nu 1 vt có khi lưng m th n năng lưng E t l vi m, gi l năng lưng ngh :

E = m.c

Theo thuyt tương đi :

Năng lưng ngh có th bin đi thnh năng lưng thông thưng v ngưc li.

Khi lưng thay đi sẽ lm năng lưng ngh cng thay đi.

Đơn v năng lưng ht nhân là eV

1eV = 1,6.10

–19

J 1MeV = 10

eV = 1,6.10

–13

J 1 kg = 0,561.10

MeV/c

PHẢN NG HT NHÂN NHÂN TO

1. Phn ng ht nhân nhân to

Ngưi ta c th dng ht nhân nh bn ph nhng ht nhân nguyên t khc. Đ l nhng

phn ng ht nhân nhân to.

Năm 1934 , 2 ông b Joliot -Curie dùng ht  bn ph l nhôm v thu đưc phn ng :

He Al P n+ → +

Ht nhân Pht pho sinh ra không bn vng nên phân rã và phát ra phóng x 

P Si e→ +

2. ng dng ca đồng v phóng x :

Cht Côban

đưc dng đ tìm các khuyt tt trong các chi tit máy, bo qun

thc phẩm, cha bnh ung thư ....

Dng đng v phóng x ca cùng mt nguyên t đ nghiên cu s vn chuyn ca

nguyên t y. Đ l phương php nguyên t đnh du đưc dùng nhiu trong nghiên cu

sinh học, dò bnh trong y học ...

Trong kho c học ngưi ta dng C 14 đ xc đnh tui chính xác di vt.

Ngưi ta cn dng đng v phóng x đ phân tch vi lưng mu vt.

S PHÓNG X

1. S phóng x:

Đnh ngha: Phóng x là hin tưng 1 ht nhân t đng phóng ra nhng bc x không

nhìn thy đưc gi là tia phóng x và bin đi thành ht nhân khác.

Đc đim

+ Do nguyên nhân bên trong ht nhân gây ra, không ph thuc cc tc đng bên

ngoài

+ Tia phóng x có các tác dng như : lm ion ha môi trưng , lm đen knh nh, gây ra

các phn ng hóa hc v.v...

Bn cht và tính cht ca tia phóng x :

Tia alpha



: là dòng ht

. Lch v phía bn âm ca t, chuyn đng vi vn tc

khong 10

m/s. Nó có kh năng ion ha môi trưng nhưng kh năng đâm xuyên yu.

Tia bêta



–

là dòng electron . Lch v phía bn dương ca t, chuyn đng vi vn tc

gn bng vn tc ánh sáng. Nó có kh năng ion ha môi trưng yu nhưng li đâm xuyên

mnh hơn tia  .

Tia



là dòng ht pôziton. Lch v phía bn dương ca t. Nó có vn tc và tính cht

ging như 

–

Tia gamma



: là sng đin t có bưc sóng rt ngn,nên không b lch trong đin

trưng. Nó có kh năng đâm xuyên mnh.

2. Đnh lut phóng x

Mi cht phóng x đưc đc trưng bi mt thi gian T gi là chu kì bán rã, c sau mi

chu kì

này thì 1/2 s nguyên t ca cht y đ bin đi thành cht khác.

Công thc:

N = N

. e

–t

và m = m

. e

–t

Vi :  =

T T

2 0693

: Hng s phóng x

Đ phóng x: Đ phóng x H ca môt lưng cht phóng x l đi lưng đc trưng cho

tính phóng x mnh hay yu, đo bng s phân rã trong 1 giây. đơn v là Bq ( Becquerel )

Công thc : H = H

. e

–t

Vi :







=

Đơn v ca đ phóng x là Bq (Becquerel) hoc Ci (Curi) : 1Ci = 3,7.10

S PHÂN HCH. NH MY ĐIN NGUYÊN T

1. Phn ng dây chuyn

* Điu kin đ có phn ng dây chuyn

Làm giàu U

235

: tách U

235

ra khi U

238

trong Urani t nhiên (U

235

chim khong 0,72% )

và làm chm nơtron đ tăng đ hp th nơtron ca U

235

Khi lưng U

235

phi ln hơn 1 gi tr nht đnh đ sao cho

2. s = 1 : H thng ti hn , năng lưng ta ra không đi,có th khng ch đưc .

3. s > 1 : H thng vưt hn, năng lưng ta ra d di, không khng ch đưc  đã

đưc ch to bom nguyên t.

4. s < 1 : H thng dưi hn, phn ng dây chuyn không xy ra.

5. Nh my đin nguyên t

B phn chính ca nhà máy này là lò phn ng ht nhân. Lò này có :

6. Nhng thanh nhiên liu ht nhân thưng làm bng hp kim cha U

235

đã lm giu.

Chng đưc đt trong cht làm chm (thưng là D

O hoc than chì, Berili).

7. Cc thanh điu chnh làm bng cht hp th nơtron m không phân hch (Bo,

cađimi ... ). Điu chỉnh đ s luôn luôn là 1.

Năng lưng ta ra đưc truyn đi bng cht ti nhit chy qua lò và chuyn đn l hơi.

Ứng dng ca nh my đin nguyên t rt ln trong công nghip đin, trong nghiên cu

vũ tr hoc trong tàu ngm ...

PHẢN NG NHIT HCH

Đnh ngha: Là phn ng kt hp kt hp 2 ht nhân rt nh thành 1 ht nhân nng hơn

Điu kin xy ra phn ng nhit hch: nhit đ rt cao.

Đc đim: Tuy phn ng nhit hch ta ra năng lưng nh hơn phn ng phân hch

nhưng nu tính theo khi lưng nhiên liu thì phn ng nhit hch ta ra năng lưng

nhiu hơn.

Mt tri liên tc pht ra 1 năng lưng rt ln trong không gian, công sut bc x lên đn

3,8.10

W. Đ l do cc phn ng nhit hch trên mt tri.

Ví d v phn ng nhit hch :

3 25

176

H H He n MeV

H He He n MeV

+ → + +

L do lm cho con ngưi quan tâm đn phn ng nhit hch :

Nguồn năng lưng cho phn ng nhit hch là vô tn

V mt sinh thái phn ng nhit hch ít làm ô nhim môi trưng

B. CÂU HỎI TRẮC NGHIM

Câu 1 . Chn câu đng .

A. Trong phóng x



ht nhân con lùi 1 ô trong bn tun hoàn so vi ht nhân m .

B. Trong phóng x

ht nhân con tin 1 ô trong bn tun hàn so vi ht nhân m

C. Trong phóng x gama ht nhân không bin đi nhưng chuyn t mc năng lưng

thp lên mc năng lưng cao.

D. Trong phóng x

s nuclôn ca ht nhân không đi và s nơtrôn gim 1.

Câu 2 Chn câu đng: Ht nhân

phóng x

−



. Ht nhân con đưc sinh ra có

A. 6 prôtôn v 7 nơtron. B. 7 prôtôn v 7 nơtron.

C. 5 prôtôn v 6 nơtron. D. 7 prôtôn v 6 nơtron.

Câu 3. Chn câu sai. Trong phn ng ht nhân cc đi lưng đưc bo toàn là:

A. Đin tích B. S khi C. Khi lưng D. Năng lưng

Câu 4 .Xc đnh các ht x và y trong các phn ng:

19 1 16

9 1 8

F H O x+ → +

25 22

12 11

Mg y Na+ → + 

A. x l nơtrôn,y l prôtôn B. x l electrôn,y l nơtrôn

C. x l nơtrôn,y l electrôn D. x là ht , y là prôtôn

Câu 5. Cho phn ng ht nhân: α +

→ X + n . Ht nhân X là

. B.

. C.

. D.

Câu 6. Ht nhân chì Pb 214 phóng x 

đ bin thành ht nhân X theo phn ng:

214

→

−

+ X

Ht nhân X là

214

213

214

Câu 7 Ht nhân

210

phân rã phóng x theo phương trnh sau:

210

→

−

+ X

Cho bit loi phóng x và ht nhân con X no sau đây l đng:

A. Phóng x 

và X là

210

B. Phóng x 

và X là

210

C. Phóng x  và X là

210

D. Phóng x 

và X là

211

Câu 8 Cho các tia phóng x



−





đi vo mt đin trưng đu theo phương

vuông góc vi cc đưng sc. Tia không b lch hưng trong đin trưng là

A. tia



. B. tia



. C. tia



. D. tia

−



Câu 9 Hat nhân

phân rã phóng x theo phương trnh sau:

→

Loi phóng x và các giá tr Z’ v A’ tương ng ca ht nhân con Y là:

A. Phóng x ; Z’ = 14 v A’ = 30 B. Phng x 

; Z’ = 14 v A’ = 30

C. Phóng x 

; Z’ = 14 v A’ = 30 D. Phng x 

; Z’ = 16 v A’ = 30

Câu 10. Trong phương trnh phn ng ht nhân:

10 1 4

5 0 2

B n X He+ = +

. Ở đây

là ht

nhân nào?

Câu 11. Gi N

là s ht nhân ca mt cht phóng x  thi đim t = 0 v λ l hng s

phóng x ca n. Theo đnh lut phóng x, công thc tính s ht nhân chưa phân rã ( s

ht nhân còn li)ca cht phóng x đ  thi đim t là

A. N = N



−

. B. N = N

ln(2



−

). C. N =



−

. D. N = N



Câu 12. Ht nhân nguyên t ca nguyên t

b phân rã



và kt qu là xut hin ht

nhân nguyên t ?

−

Câu 13 Đng v

chuyn thành

đã phng ra ?

A. Ht



B. Ht Pôzitrôn C. Ht prôtôn D. Ht nơtrôn .

Câu 14. Cho năng lưng liên kt ca ht nhân

l 28,3 MeV. Năng lưng liên kt

riêng cho ht nhân đ l

A. 7,075 MeV/nuclôn. B. 4,72 MeV/nuclôn.

C. 14,15 eV/nuclôn. D. 14,15 MeV/nuclôn.

Câu 15: Ht nhân

có khi lưng là m

. Khi lưng ca prôtôn và ca nơtron ln lưt

là m

và m

. Đ ht khi ca ht nhân

là

A. Δm = m

– (m

+ m

). B. Δm = [Z.m

+ (A – Z).m

] – m

C. Δm = [Z.m

+ (A – Z).m

] – m

. D. Δm = (m

+ m

) - m

Câu 16: Mt cht phóng x c chu k phân rã l T. Ban đu có 80 mg cht phóng x này.

Sau khong thi gian t = 2T, lưng cht này còn li là

A. 40 mg. B. 60 mg. C. 20 mg. D. 10 mg.

Câu 17: Ht nhân

c đ ht khi bng 0,03038 u. Bit 1uc

= 931,5 MeV. Năng

lưng liên kt ca ht nhân

là

A. 32,29897 MeV. B. 28,29897 MeV.

C. 82,29897 MeV. D. 25,29897 MeV.

Câu 18: Vi c là vn tc ánh sáng trong chân không, h thc Anh-xtanh gia năng lưng

ngh E và khi lưng m ca vt là

A. E =

. B. E = 2mc

. C. E = mc

. D. E = m

Câu 19: Cht phóng x It

131

c chu k phân rã l 8 ngy. Lc đu có 200 g cht này.

Sau 24 ngày, s gam It phóng x bin thành cht khác là

A. 50 g. B. 25 g. C. 150 g. D. 175 g.

Câu 20: Các nguyên t đưc gi l đng v khi ht nhân ca chúng có

A. cùng khi lưng. B. cùng s nơtron.

C. cùng s nuclôn. D. cùng s prôtôn.

Câu 21: Kí hiu ca ht nhân mà nó có cha 11 prôtôn v 13 nơtron

. B.

. C.

. D.

Câu 22: Chn câu sai.

Năng lưng liên kt riêng ca ht nhân

có khi lưng m

A. l năng lưng liên kt tính cho mt ht nhân.

B. đc trưng cho s bn vng ca ht nhân.

C. đưc tính bi công thc W

[ Zm

+ (A-Z)m

– m ].c

D. Ht nhân no c năng lưng liên kt riêng càng ln thì càng bn vng.

Câu 23: Bit khi lưng ca ht nhân

là

= 15,999u ;

1u = 931 MeV/c

= 1,66055.10

-27

kg. Năng lưng ngh ca ht nhân

là

A. 1,49.10

MeV. B. 1,49.10

MeV. C. 2.10

-10

J. D. 4.10

-10

Câu 24: Trong phân rã



, ngoài pôzitrôn (

) đưc phát ra còn có

A. ht α (

). B. ht prôtôn (

C. ht nơtron (

). D. ht nơtrinô (ν).

Câu 25: Becơren (Bq) l đơn v ca:

A. khi lưng phân t. B. năng lưng ht nhân.

C. hng s phng x. D. đ phng x.

Câu 26:

phóng x



−

và bin đi thnh lưu huỳnh (S). Cu to ca ht nhân lưu

huỳnh gm:

A. 14 ht proton, 18 ht nơtron B. 16 ht proton, 16 ht nơtron

C. 15 ht proton, 16 ht nơtron C. 15 ht proton, 18 ht nơtron

Câu 27. Chn phát biu sai khi nói v phn ng ht nhân nhân to?

A. Mt phương php gây phn ng ht nhân nhân to là dùng ht nh bn phá nhng

ht nhân khác.

B. Trong phn ng ht nhân nhân to, các ht nhân to thành sau phn ng luôn là

nhng đng v ca các ht nhân trưc phn ng.

C. Trong phn ng ht nhân nhân to cc đnh lut bo toàn s khi, bo ton đin

tích luôn nghim đng.

D. Phn ng ht nhân nhân to là nhng phn ng ht nhân do con ngưi to ra.

Câu 28 Phn ng no sau đây không phi là phn ng ht nhân nhân to?

238 1 239

92 0 92

U n U+→

. B.

4 14 17 1

2 7 8 1

He N O H+ → +

238 4 234

92 2 90

U He Th→+

. D.

27 30 1

13 15 0

Al P n



+ → +

Câu29. Chn ng dng đng ca cc đng v phóng x trong các ng dng sau:

A. Phương php dng cacbon 14.

B. Cht côban

( )

phát ra tia



dng đ tìm khuyt tt các chi tit máy.

C. Phương php cc nguyên t đnh du.

D. C A, B v C đu đng.

Câu 30. Chn phát biu đng khi ni v h thc Anhstanh gia năng lưng và khi

lưng:

A. Trong vt lí ht nhân khi lưng ca các ht nhân còn có th đo bng đơn v MeV.

B. Nu mt vt có khi lưng m th n c năng lưng E t l vi m gi l năng lưng

ngh :

E m.c

C. 1 kg bt kì cht no cng cha mt năng lưng rt ln bng 25 triu kWh.

D. Năng lưng ngh v năng lưng thông thưng là hai dng khác bit nhau, không

th bin đi qua li lẫn nhau đưc.

Câu 31: Ht nhân đơtêri

có khi lưng 2,0136 u . Bit khi lưng ca prôtôn là

1,0073 u và khi lưng ca nơtrôn l 1,0087 u . Năng lưng liên kt ca ht nhân

là

A. 0,67 MeV . B.1,86 MeV C. 2,02 MeV D. 2,23 MeV .

Câu 32: Ht nhân

210

phóng x



và bin thành

206

. Bit

210

= 209,937303u ;

206

= 205,929442u,

= 4,001506 u ; u = 1,66055. 10

-27

kg. Năng lưng cc đi to

ra hay thu vào ca phn ng trên là



E = 5,9196825 MeV B.



E = 4,918367 MeV



E = 5,9196825 eV D.



E = 4,918367 eV

Câu 33: Cho phn ng ht nhân :

NeXNaH

+→+

Bit m

= 1,007276u ; m

= 22,983734u ; m

= 19,986959u ; m

= 4,001506u ; 1u

= 931 MeV/c

Năng lưng ta ra trong phn ng ny :

A. 2,370 MeV. B. 3,021 MeV. C. 1,980 MeV. D. 2,982 MeV

Câu 34: Bn ph ht nhân nhôm bng ht α đ gây phn ng theo phương trnh :

nPAl +→+



. Cho m

= 26,97u ; m

= 29,97u ; m

= 4,0015u ; m

= 1,0087u ; 1u =

931 MeV/c

. B qua đng năng ca cc ht đưc to thnh. Năng lưng ti thiu đ phn

ng xy ra l :

A. 2,8 MeV. B. 4,48.10

-13

J. C. 6,7 MeV. D. 4,66 MeV.

Câu 35: Ht nhân m Radi đng yên bin đi thành mt ht



và mt ht nhân con Rn

bay ra vi cùng vn tc . Tnh đng năng ca ht



và ht nhân Rn . Bit m

= 225,977

u ; m

= 221,970 u ;



= 4,0015 u .

W 0,09 ;W 5,03 .MeV MeV



29 29

W 30303.10 ;W 504.10 .MeV MeV



W 5,03 ;W 0,09 .MeV MeV



W 503 ;W 90 .MeV MeV



Câu 36: Chn câu pht biu đng v tia



A. l cc nguyên t Heli b ion ha. B. l cc electron.

C. l sng đin t c bưc sng ngn. D. l cc ht nhân nguyên t Hiđrô.

Câu 37: Cho phn ng ht nhân

MeVnHH 6,17

++→+



. Bit s A-vô-ga-đrô N

6,02.10

. Năng lưng ta ra khi tng hp đưc 1 g Heli l bao nhiêu ?

A. ΔE = 423,808.10

J. B. ΔE = 503,272.10

C. ΔE = 423,808.10

J. D. ΔE = 503,272.10

Câu 38: Chu k bn rã T ca mt cht phng x l khong thi gian

A. sau đ, cht y mt hon ton tnh phng x.

B. bng quãng thi gian không đi, sau đ, s phng x lp li như ban đu.

C. sau đ, s nguyên t phng x gim đi mt na.

D. sau đ, đ phng x ca cht đ gim đi 4 ln.

Câu 39 Điu kin đ có phn ng dây chuyn là:

A. Phi lm nhanh nơtrôn

B. H s nhân nơtrôn phi nh hơn hoc bng 1

C. Khi lưng U235 phi ln hơn hoc bng khi lưng ti hn

D. Khi lưng U235 phi nh hơn hoc bng khi lưng ti hn

Câu 40: Chn câu tr li sai

A. Phn ng nhit hch là s tng hp các ht nhân nh thành ht nhân trung bình

B. Ht nhân c đ ht khi càng ln thì càng kém bn vng

C. Phn ng phân hch là phn ng to năng lưng

D. S phân hch là hin tưng mt ht nhân nng hp th mt nơtron chm và v

thành 2 ht nhân trung bình

Câu 42: Chn câu tr li sai

A. Hai ht nhân rt nh như Hiđrô, hêli kt hp li vi nhau là phn ng nhit hch

B. Phn ng ht nhân sinh ra các ht có tng khi lưng b hơn khi lưng ca các

ht nhân ban đu là phn ng to năng lưng

C. Urani là nguyên t thưng đưc dùng trong phn ng phân hch

D. Phn ng nhit hch to năng lưng ln hơn phn ng phân hch

Câu 43: Gi s sau 3 gi phng x (k t thi đim ban đu) s ht nhân ca mt đng v

phng x cn li bng 25% s ht nhân ban đu. Chu k bn rã ca đng v phng x đ

bng :

A. 0,5 gi. B. 1 gi. C. 1,5 gi. D. 2 gi.

Câu 44: Hng s phóng x



và chu kì bán rã T liên h nhau bi h thc



T = ln2 B.



= T.ln2 C.



= T/0,693 D.



= - 0,693/T

Câu 45. Phát biu no sau đây l sai khi ni v phn ng phân hch?

A. To ra hai ht nhân có s khi trung bình.

B. Xy ra do s hp th nơtrôn chm.

C. Ch xy ra vi ht nhân nguyên t

235

D. Là phn ng ta năng lưng.

Câu 46: Ban đu mt mẫu cht phng x c khi lưng m

. Chu k bn rã ca cht ny l

3,8 ngy. Sau 15,2 ngy, khi lưng ca cht phng x đ cn li l 2,24 g. Khi lưng

l :

A. 35,84 g. B. 5,60 g. C. 8,96 g. D. 17,92 g.

Câu 47. Côban

phng x

−



vi chu k bn rã T = 5,27 năm. Thi gian đ 75%

khi lưng ca mt khi cht phng x

phân rã ht l :

A. 2,635 năm. B. 2,570 năm. C. 7,905 năm. D. 10,54 năm

Câu 48: Mẫu phóng x

sau 105 gi, đ phóng x ca nó gim đi 128 ln. Chu kì

bán rã ca cht phóng x

là

A. 5 gi. B. 15 gi. C. 105 gi. D. 735 gi.

Câu 49: Mt lưng cht phóng x Radon

222

c chu k bn rã 3,8 ngy. Đ phóng x

ban đu H

= 1 Ci. Sau 7,6 ngy th đ phóng x ca nó bng

A. 0,25 Ci. B. 0,5 Ci. C. 1 Ci. D. 4 Ci.

Câu 50. Cho phn ng ht nhân to năng lưng sau:

MeVLiHeBeH 1,2

++→+

Năng lưng to ra t phn ng trên khi tng hp đưc 2g

là

A. 6,32.10

MeV. B. 6,32.10

MeV. C. 1,01.10

J. D. 1,01.10

CHƯƠNG VIII: T VI MÔ ĐN V MÔ

A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT

1. Vt cht tn ti dưi hai dng: cht v trưng

2. Các ht sơ cp gm:

a) Phôtôn

b) Các leptôn (các ht nh: có khi lưng t 0 đn 200m

) gm: nơtrinô, êlectrôn,

pôzitron, mêzôn μ

c) Các ht hađrôn: gm các ht có khi lưng trên 200m

+ Mêzôn л, K

+ Nuclôn p, n

+ Hipêron

3. Mi ht sơ cp có mt phn ht tương ng có cùng khi lưng nhưng đin tích trái du

4. Các loi tương tc:

- Tương tc đin t

- Tương tc mnh

- Tương tc yu

- Tương tc hp dẫn

5. H Mt Tri gm: Mt Tri  trung tâm, 8 hành tinh, rt nhiu các tiu hành tinh, các

sao chi và thiên thch. Cc thnh viên ny đu quay xung quanh Mt Tri dưi tác dng

ca lc hp dẫn.

- Tám hành tinh: Thuỷ tinh, kim tinh, tri đt, ho tinh, mc tinh, th tinh, thiên vương

tinh, hi vương tinh.

6. Các s liu v Mt Tri

- Bán kính Mt Tri: R = 6,96.10

km.

- Khi lưng Mt Tri là :M=2,0.10

kg.

- Nhit đ  b mt ca Mt Tri gn 6000K

- Mt Tri là mt qu cu khí nóng sáng vi khong 75% l hiđro v 23% l Hêli

- Công sut phát x ca Mt Tri 3,9.10

- Khong cách gia Mt Tri v Tri Đt là :D = 150 triu km.(1 đơn v thiên văn)

7. Các s liu ca Tri Đt

- Bán kính 6400km

- Khi lng: 5,98.10

- Chu kì t quay quanh trc ca Tri Đt là 23 gi 56 phút 4 giây

- Góc nghiêng ca trc quay ca Tri Đt trên mt phng qu đo là 23

27’

- Có mt v tinh nhân to là Mt Trăng.

8. Các sao

a. Là mt khi kh nng sng như Mt Tri.

b. Nhit đ  trong lng cc sao lên đn hàng chc triu đ trong đ xy ra các phn ng

ht nhân.

c. Khi lưng ca các sao trong khong t 0,1 đn vài chc ln (đa s là 5 ln) khi lưng

Mt Tri.

- Bán kính các sao bin thiên trong khong rt rng.

d. Có nhng cp sao có khi lưng tương đương nhau, quay xung quanh mt khi tâm

chung, đ l nhng sao đôi.

e. Ngoài ra, còn có nhng sao  trng thái bin đi rt mnh.

- Có nhng sao không phát sáng: punxa và l đen.

f. Ngoài ra, còn có nhng “đm mây” sng gi là các tinh vân.

9. Thiên hà là mt h thng gồm các sao và các tinh vân

- Đa s các thiên hà có dng đưng xon c

- Đưng kính ca thiên hà vào khong 100 000 năm nh sng

B. CÂU HỎI TRẮC NGHIM

Câu 1: Ngưi ta phân loi các ht sơ cp da vào yu t nào?

A. Cu to ca các ht sơ cp B. Khi lưng v đc tnh tương tc

C. Thi gian sng trung bình D. Quá trình xut hin

Câu 2: trong phmvi kch thưc và cu to xét trong bài này thì ht nào cóp th xem là

ht sơ cp?

A. ht nhân heli He

B. nguyên t hiđro H

C. ht nhân hiđro H

D. Ht nhân cacbon C

Câu 3: phóng x β

thuc loi tương tc no?

A. Tương tc đin t B. Tương tc mnh

C. Tương tc yu D. Tương tc hp dẫn

Câu 4: ht sơ cp nào nh nht hin nay m ngưi ta bit đn không k ht phôtôn

A. Electron B. Pôzitron C. Mêzôn D. Nơtrinô

Câu 5: Công c ch yu trong vic nghiên cu các ht sơ cp là gì?

A. Kính hin vi B. Máy quang ph C. Máy gia tc D. Kính lúp

Câu 6: Trong h Mt tri có bao nhiêu hành tinh?

A. 6 B. 7 C. 8 D. 9

Câu 7: hãy ch ra cu trúc không phi là thành viên ca mt thiên hà?

A. Quaza B. Punxa C. l đen D. Siêu sao mi

Câu 8: Nhit đ b ngoài ca Mt Tri vào khong:

A. 3000 K B. 6000 K C. 10000 K D. 30000 K

Câu 9: mt đơn v thiên văn bng bao nhiêu km?

A. 15 .10

km B. 15.10

km C. 15.10

km D. 15.10

Câu 10: Đc đim ca l đen l:

A. ht đưc các phôtôn ánh sáng và không cho thoát ra ngoài

B. l sao pht sng đin t rt mnh

C. là mt loi thiên hà mi đưc hình thành

D. là mt sao phát sáng rt mnh

Câu 11: Mt Tri thuc loi sao no dưi đây:

A. Sao cht trng B. Sao knh đ

C. Sao nơtron D. Sao trung bình gia cht trng và knh đ

Câu 12: Đưng kính ca mt thiên hà vào c:

A. 10000 năm nh sng B. 100000 năm nh sng

C. 1000000 năm nh sng D. 10000000 năm nh sng

Câu 13: Trong các hành tinh trong h Mt Tri thì hành tinh nào có khi lưng ln nht?

A. Tri Đt B. Mc tinh C. Th tinh D. Hi vương tinh

Câu 14: Tri Đt có bao nhiêu v tinh t nhiên

A. 1 B. 2 C. 3 D. 4

Câu 15: Hành tinh nào có bán kính qu đo ln nht?

A. Thiên vương tinh B. Hi vương tinh C. Th tinh D. Mc tinh

Câu 16: Trc quay ca Tri Đt quanh mình ca nó nghiêng trên mt phng qu đo ca

nó quanh mt Tri mt góc bao nhiêu?

A. 20

’

B. 21

27’ C. 22

27’ D. 23

27’

Câu 17: Sao chi đưc cu to t:

A. Cc nơtron B. Nhng tng đ ln

C. Khi kh đng băng lẫn vi đ D. Cc đm bi khng l

Câu 18: punxa và l đen c chung đc đim là:

A. là các sao phát ra sóng vô tuyn rt mnh

B. l cc sao không pht sng đưc cu to t nơtron

C. có kh năng ht mt thiên th  gn nó

D. Là các sao rt sáng

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/77

| | Tải xuống

Preview text:

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ 2 MÔN VẬT LÝ LỚP 12
CHƯƠNG IV: DAO ĐỘNG VÀ SÓNG ĐIỆN TỪ
I. MẠCH DAO ĐỘNG:
1. Mạch dao động là một mạch kín gồm một tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp với một
cuộn cảm có độ tự cảm L.
2. Mạch dao động lí tưởng là mạch dao động có điện trở của mạch bằng không và mạch
không bức xạ sóng điện từ.
3. Định luật biến thiên điện tích, cường độ dòng điện và hiệu điện thế trong mạch
dao động lí tưởng.
- Sự biến thiên điện tích của một bản tụ điện: q = q0cos(ωt + φ). 
- Sự biến thiên cường độ dòng điện trong mạch: i = -I0sin(ωt + φ) = I0cos(ωt + φ + ). 2
(Với I0 = ωq0) Q
- Sự biến thiên hiệu điện thế giữa hai bản tụ điện: u = U0cos(ωt + φ). (Với U 0 = ) 0 C
q0 : điện tích cực đại trên một bản tụ điện (đơn vị C).
I0 : cường độ dòng điện cực đại trong mạch (đơn vị A).
U0 : hiệu điện thế cực đại giữa hai bản tụ điện (đơn vị V). 1  =
: tần số góc riêng của mạch dao động LC (đơn vị rad/s). LC T =  2
LC : chu kì riêng của mạch dao động LC (đơn vị s). 1 f =
: tần số riêng của mạch dao động LC (đơn vị Hz).  2 LC 2 Độ −7 N
tự cảm của cuộn cảm: L = 4 .10  S (đơn vị H) l
(trong đó, N là số vòng dây quấn của ống dây điện chiều dài l, có tiết diện ống dây S) 
Nhận xét: i nhanh pha
so với q, và so với u. Và q cùng pha với u. 2 Chú ý: ( 1 1 1 C // C
 C = C + C (C ntC  = + 1 2 ) . 1 2 ) . 1 2 C C C 1 2 (L // L  = + (L ntL
 L = L + L 1 2 ) . 1 2 ) 1 1 1 . L L L 1 2 1 2
4. Biểu thức độc lập với thời gian. C 2 2 i =  ( 2 2 2 q − u C = U − u 0 ) ( 2 2 0 ). L
5. Định nghĩa dao động điện từ tự do: là sự biến thiên điều hòa theo thời gian của điện 
tích q của một bản tụ điện và cường độ dòng điện i (hoặc của cường độ điện trường E 
và cảm ứng từ B ) trong mạch dao động.
6. Năng lượng điện từ trong mạch dao động lí tưởng.
- Năng lượng điện trường tập trung ở tụ điện. 1 2 2 q q0 W = = cos2 đ (t +). 2 C 2C
- Năng lượng từ trường tập trung ở cuộn cảm. 1 q 2 1 2 2 2 W = Li =
L q sin 2 t +  = t +  t 0 ( ) 0 sin2 ( ). 2 2 2C
- Năng lượng điện từ trong mạch dao động là tổng năng lượng điện trường và năng lượng
từ trường của mạch. 2 q 1 0 2
W = W + W =
= LI = cons .t đ t 2C 2 0 Nhận xét:
Năng lượng trong mạch dao động gồm năng lượng điện trường tập trung ở tụ điện và
năng lượng từ trường tập trung ở cuộn cảm.
Mạch dao động có tần số góc , tần số f và chu kỳ T thì năng lượng điện trường và năng lượ T
ng từ trường cùng biến thiên tuần hoàn với tần số góc 2, tần số 2f và chu kỳ . 2
Tại mọi thời điểm, tổng năng lượng điện trường và năng lượng từ trường luôn luôn không
đổi. Nói cách khác, năng lượng điện từ trường của mạch dao động luôn bảo toàn.
Năng lượng điện trường cực đại = năng lượng từ trường cực đại = năng lượng điện từ trường. 2 q 1 q 0 2 W = W = W = = LI . 0 đ
(Lưu ý thêm rằng C = ) max tmax 2C 2 0 U 0
II. ĐIỆN TỪ TRƯỜNG (TRƯỜNG ĐIỆN TỪ):
1. Giả thuyết của Mắc-xoen về mối quan hệ giữa điện trường và từ trường.
- Khi một từ trường biến thiên theo thời gian, nó sinh ra một điện trường xoáy, là điện
trường có các đường sức điện là đường cong kín, bao quanh các đường sức từ.
- Khi một điện trường biến thiên theo thời gian, nó sinh ra một từ trường, có các đường
cảm ứng từ bao quanh các đường sức điện.
2. Điện từ trường là trường có hai thành phần biến thiên theo thời gian, liên quan mật
thiết với nhau là điện trường biến thiên và từ trường biến thiên.
III. SÓNG ĐIỆN TỪ:
1. Sóng điện từ là điện từ trường lan truyền trong không gian.
2. Những tính chất (đặc điểm) của sóng điện từ.
- Sóng điện từ truyền được trong tất cả các môi trường vật chất, kể cả chân không. Vận
tốc lan truyền sóng điện từ trong chân không bằng vận tốc ánh sáng trong chân không : c
= 3.108 m/s. Trong chân không, sóng điện từ tần số f thì có bước sóng là c  = = c 2 .  LC. f
- Sóng điện từ là sóng ngang. Trong quá trình truyền sóng, tại một điểm bất kì trên  
phương truyền, vecto E và vecto B luôn vuông góc với nhau và vuông góc với    
phương truyền sóng v . Ba vecto E , B , v tạo thành một tam diện thuận.
- Trong sóng điện từ, điện trường và từ trường luôn biến thiên tuần hoàn theo không gian
và thời gian, và luôn cùng pha với nhau.
- Sóng điện từ cũng tuân theo các định luật phản xạ, khúc xạ; cũng có thể giao thoa, nhiễu xạ ... như ánh sáng.
- Sóng điện từ mang năng lượng. Năng lượng sóng điện từ tỉ lệ với lũy thừa bậc bốn của tần số.
- Sóng điện từ có bước sóng từ vài mét đến vài kilômét được dùng trong thông tin liên lạc
vô tuyến và được gọi là sóng vô tuyến.
3. Sóng điện từ và thông tin vô tuyến.
Sóng vô tuyến được chia thành: sóng dài, sóng trung, sóng ngắn và sóng cực ngắn.
- Sóng dài: Bước sóng λ khoảng trên 103 m (f khoảng dưới 3.105 Hz).
- Sóng trung: Bước sóng khoảng từ 102 m đến 103 m (f khoảng từ 3.105 Hz đến 3.106 Hz).
- Sóng ngắn: Bước sóng khoảng từ 10 m đến 102 m (f khoảng từ 3.106 Hz đến 3.107 Hz).
- Sóng cực ngắn: Bước sóng khoảng từ 10-2 m đến 10 m (f khoảng từ 3.107 Hz đến 3.1010 Hz).
IV. SỰ PHÁT VÀ THU SÓNG VÔ TUYẾN.
1. Sự phát sóng vô tuyến.
a) Nguyên tắc phát sóng vô tuyến.
- Dùng các sóng điện từ cao tần. Vì
+ chúng mang năng lượng lớn.
+ phản xạ tốt trên tầng điện li, mặt đất và mặt nước, nên có thể truyền đi xa được.
+ mặt khác, các phân tử khí trong khí quyển hấp thụ mạnh các sóng điện từ. Chỉ trong
một số ít khoảng bước sóng (hoặc tần số) của sóng điện từ hầu như không bị các phân tử
khí hấp thụ. Trên mặt các máy thu thanh đều có ghi rõ các vị trí này, chẳng hạn với các
sóng ngắn có các vị trí của các bước sóng khoảng 19 m, 25 m, 31 m, 49 m, 75 m ... ứng
với các dải tần số khoảng 16 MHz, 12 MHz, 9,7 MHz, 6 MHz, 4 MHz ...
- Biến điệu sóng cao tần.
Âm nghe được có tần số từ 16 Hz đến 20 000 Hz. Còn sóng cao tần có tần số cỡ MHz, tai
người không nghe được.
b) Sơ đồ khối của một máy phát vô tuyến đơn giản.
Mỗi máy phát vô tuyến gồm ít nhất 7 bộ phận sau: 1 2 5 6 7 3 4
- Micrô (1): biến dao động âm cơ học thành dao động điện cùng tần số (có tần số âm).
- Bộ phận khếch đại dao động điện âm tần (2).
- Máy phát dao động điện từ cao tần (3).
- Bộ phận khếch đại dao động điện từ cao tần (4).
2. Sự thu sóng vô tuyến.
a) Nguyên tắc thu sóng vô tuyến.
- Dùng anten và bộ chọn sóng, chọn sóng cao tần biến điệu có tần số thích hợp.
- Dùng mạch tách sóng để tách sóng âm tần ra khỏi sóng cao tần biến điệu.
- Đưa sóng âm tần ra loa để biến dao động điện thành dao động âm cùng tần số.
b) Sơ đồ khối của một máy thu vô tuyến đơn giản.
Mỗi máy thu vô tuyến gồm ít nhất 5 bộ phận sau:
- (1) là anten thu và bộ phận chọn sóng. Anten được (5)
mắc liên hệ cảm ứng với một mạch dao động. Điện (1)
dung của tụ điện trong mạch dao động có thể điều (2) (3) (4)
chỉnh được, sao cho tần số riêng của mạch trùng với
tần số của sóng điện từ mà ta cần thu để có sự cộng hưởng.
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 1: Chọn phát biểu đúng về mạch dao động.
A. Mạch dao động gồm một cuộn cảm, một điện trở mắc song song với một tụ điện.
B. Năng lượng điện từ toàn phần của mạch dao động biến thiên điều hòa.
C. Nếu điện dung của tụ điện trong mạch càng nhỏ thì tần số của dao động điện từ càng lớn.
D. Nếu độ tự cảm của cuộn dây trong mạch càng nhỏ thì chu kì dao động điện từ càng lớn.
Câu 2: Tần số dao động điện từ tự do của mạch LC có điện trở thuần không đáng kể là 1 1 L A. f = LC. B. f = . 2  C 1
C. f = 2 LC. D. f = . 2 LC
Câu 3: Trong mạch dao động LC, nếu tăng điện dung của tụ lên 12 lần và giảm độ tự cảm
của cuộn cảm thuần xuống 3 lần thì tần số dao động của mạch A. giảm 4 lần. B. tăng 4 lần. C. giảm 2 lần. D. tăng 2 lần.
Câu 4: Phát biểu nào sau đây không đúng?
Trong mạch LC, đại lượng biến thiên tuần hoàn với chu kì T = 2 LC. là
A. điện tích q của một bản tụ.
B. cường độ dòng điện trong mạch.
C. hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch.
D. năng lượng từ trường trong cuộn cảm thuần.
Câu 5: Cho mạch dao động gồm cuộn cảm thuần có độ tự cảm L = 0,4 mH và một tụ điện
có điện dung C = 16 pF. Biết lúc t = 0 cường độ dòng điện trong mạch cực đại và bằng 12
mA. Biểu thức của cường độ dòng điện tức thời là  A. 7
i = 12 cos(1, 25.10 t + ) (m ) A . B. 7
i = 12 cos(1, 25.10 t) (m ) A . 2  C. 8
i = 12 cos(1, 25.10 t) (m ) A . D. 8
i = 12 cos(1, 25.10 t − ) (m ) A . 2
Câu 6: Tìm câu phát biểu sai về mạch dao động LC.
A. Tại mọi thời điểm, tổng của năng lượng điện trường và của năng lượng từ trường là không đổi.
B. Tần số dao động của mạch chỉ phụ thuộc đặc tính của mạch dao động.
C. Năng lượng điện từ toàn phần gồm năng lượng điện trường ở tụ điện và năng
lượng từ trường ở cuộn cảm.
D. Năng lượng điện trường và năng lượng từ trường biến thiên tuần hoàn cùng tần số
với dòng điện trong mạch.
Câu 7: Tìm câu phát biểu sai về năng lượng điện từ trong mạch LC.
A. Năng lượng điện trường tập trung chủ yếu giữa hai bản tụ điện.
B. Năng lượng từ trường tập trung chủ yếu bên trong cuộn cảm.
C. Năng lượng điện trường và năng lượng từ trường biến thiên đồng pha.
D. Năng lượng điện trường và năng lượng từ trường biến thiên với cùng tần số.
Câu 8: Trong mạch dao động
A. Năng lượng điện trường biến thiên tuần hoàn với chu kì T = 2 LC. 1
B. Năng lượng từ trường biến thiên tuần hoàn với tần số f = . 2 LC
C. năng lượng toàn phần biến thiên với tần số bằng 2 lần tần số của dòng điện.
D. Năng lượng điện trường cực đại bằng năng lượng từ trường cực đại.
Câu 9: Một mạch chọn sóng của một máy thu gồm một cuộn dây có độ tự cảm L = 4 μH
và một tụ điện có điện dung biến đổi từ C1 = 10 pF đến C2 = 250 pF (coi π2 = 10). Mạch
trên thu được dải sóng có bước sóng trong khoảng từ
A. 12 m đến 60 m. B. 24 m đến 300 m. C. 12 m đến 300 m. D. 24 m đến 120 m.
Câu 10: Một mạch chọn sóng của một máy thu gồm một cuộn dây có độ tự cảm L = 4 μH.
Coi π2 = 10. Để thu sóng điện từ có bước sóng λ = 240 m thì điên dung của tụ điện trong
mạch phải có giá trị bằng A. 16 nF. B. 8 nF. C. 4 nF. D. 24 nF.
Câu 11: Điện từ trường xuất hiện ở xung quanh
A. một điện tích đứng yên.
B. một dòng điện không đổi.
C. một tụ điện đã tích điện và được ngắt khỏi nguồn.
D. nguồn sinh tia lửa điện.
Câu 12: Điện trường xoáy không có đặc điểm nào dưới đây?
A. làm phát sinh từ trường biến thiên.
B. các đường sức không khép kín.
C. vectơ cường độ điện trường xoáy E có phương vuông góc với vectơ cảm ứng từ B .
D. không tách rời từ trường biến thiên.
Câu 13: Chọn câu phát biểu sai.
Điện trường xoáy khác điện trường tĩnh ở chỗ
A. có đường sức khép kín.
B. điện trường xoáy xuất hiện khi điện tích chuyển động thẳng đều, còn điện trường
tĩnh chỉ xuất hiện khi điện tích đứng yên.
C. điện trường xoáy làm xuất hiện từ trường biến thiên, còn điện trường tĩnh thì không.
D. điện trường xoáy do từ trường biến thiên sinh ra.
Câu 14: Sóng điện từ và sóng cơ học không có tính chất chung nào dưới đây?
A. có tốc độ lan truyền phụ thuộc vào môi trường.
B. có thể bị khúc xạ, phản xạ.
C. truyền được trong chân không. D. mang năng lượng.
Câu 15: Tốc độ truyền sóng điện từ
A. không phụ thuộc vào môi trường truyền sóng nhưng phụ thuộc vào tần số của sóng.
B. không phụ thuộc vào cả môi trường truyền sóng và tần số của sóng.
C. phụ thuộc vào môi trường truyền sóng nhưng không phụ thuộc vào tần số của sóng.
D. phụ thuộc vào môi trường truyền sóng và tần số của sóng.
Câu 16: Sóng điện từ nào dưới đây không bị phản xạ ở tầng điện li?
A. sóng cực ngắn. B. sóng ngắn. C. Sóng trung. D. Sóng dài.
Câu 17: Nguyên tắc hoạt động của mạch chọn sóng trong máy thu sóng vô tuyến là dựa vào hiện tượng
A. giao thoa sóng điện từ.
B. cộng hưởng sóng điện từ.
C. nhiễu xạ sóng điện từ.
D. Phản xạ sóng điện từ.
Câu 18: Một mạch dao động LC cộng hưởng với sóng điện từ có bước sóng 50 m. Để
máy này có thể thu được sóng điện từ có bước sóng 100 m mà vẫn giữ nguyên độ tự cảm
L thì điện dung của tụ phải A. tăng 2 lần. B. tăng 4 lần. C. Giảm 2 lần. D. Giảm 4 lần.
Câu 19: Một mạch dao động gồm một cuộn cảm có độ tự cảm L = 0,2 H và tụ điện có
điện dung C = 0,4 μF. Khi dòng điện qua cuộn dây là 10 mA thì hiệu điện thế giữa hai bản
của tụ điện là 10 V. Năng lượng điện từ toàn phần của mạch bằng A. 1.10-5 J. B. 2. 10-5 J. C. 3. 10-5 J. D. 4. 10-5 J.
Câu 20: Mạch dao động điện từ gồm một cuộn cảm thuần và tụ điện có điện dung C = 5
μF. Biết giá trị cực đại của hiệu điện thế giữa hai bản tụ là U0 = 6 V. Tại thời điểm hiệu
điện thế giữa hai bản tụ điện là uC = 4 V thì năng lượng điện trường và năng lượng từ
trường của mạch tại thời điểm đó lần lượt bằng A. 4. 10-5 J và 9.10-5 J. B. 4. 10-5 J và 5.10-5 J. C. 2. 10-5 J và 4,5.10-5 J. D. 2. 10-5 J và 2,5.10-5 J.
Câu 21: Một mạch dao động gồm một cuộn cảm có độ tự cảm L = 5 mH và tụ điện C.
Mạch dao động tự do nhờ được cung cấp năng lượng 2.10-6 J. Tại thời điểm năng lượng từ
trường bằng năng lượng điện trường thì cường độ dòng điện trong mạch dao động là A. 0,05 A. B. 0,01 A. C. 0,02 A. D. 0,4 A.
Câu 22: Cường độ dòng điện trong một mạch dao động biến đổi với tần số là f. Năng
lượng điện trường trong tụ điện biến thiên tuần hoàn với tần số A. f/2. B. f. C. 2f. D. 4f.
Câu 23: Một mạch dao động gồm một cuộn cảm thuần có độ tự cảm L và một tụ điện có
điện dung C có dao động điện từ tự do. Giá trị cực đại của hiệu điện thế giữa hai bản tụ
điện bằng U0. Giá trị cực đại của cường độ dòng điện trong mạch là C U L A. I = U . B. I = U LC. C. 0 I = . D. I = U . 0 0 L 0 0 0 0 0 LC C
Câu 24: Một mạch dao động gồm tụ điện có điện dung C = 125 nF và một cuộn dây có độ
tự cảm L = 5 mH. Điện trở thuần của mạch không đáng kể. Cường độ dòng điện cực đại
trong mạch là 60 mA. Hiệu điện thế cực đại giữa hai bản tụ điện là A. U0 = 12 V. B. U0 = 60 V. C. U0 = 2,4 V. D. U0 = 0,96 V.
Câu 25: Trong mạch dao động LC, điện tích cực đại của tụ điện là Q0 = 0,8 nC, cường độ
dòng điện cực đại I0 = 20 mA. Tần số dao động điện từ tự do trong mạch là A. 5 kHz. B. 25 M Hz. C. 50 M Hz.
D. Không có đáp số đúng.
Câu 26: Một mạch dao động LC có tần số dao động riêng là f1 = 60 kHz nếu dùng tụ C1
và có tần số dao động riêng là f2 = 80 kHz nếu dùng tụ C2. Khi dùng cả C1 và C2 ghép
song song thì tần số dao động riêng của mạch là A. 140 kHz. B. 48 kHz. C. 20 kHz. D. 24 kHz.
Câu 27: Mạch dao động LC gồm cuộn cảm thuần có độ tự cảm L = 6 mH, năng lượng
của mạch bằng 7,5 μJ. Cường độ dòng điện cực đại trong mạch bằng A. 0,0025 A. B. 0,10 A. C. 0,15 A. D. 0,05 A.
Câu 28: Trong mạch dao động điện từ, sau 3/4 chu kì kể từ khi tụ điện bắt đầu phóng điện,
năng lượng của mạch dao động tập trung ở đâu? A. tụ điện. B. Cuộn cảm.
C. Tụ điện và cuộn cảm.
D. Bức xạ ra không gian xung quanh.
Câu 29: Một mạch dao động điện từ gồm một tụ điện có điện dung 0,125 μF và một cuộn
cảm có độ tự cảm 50 μH. Điện trở thuần của mạch không đáng kể. Hiệu điện thế cực đại
giữa hai bản tụ điện là 3 V. Cường độ dòng điện cực đại trong mạch là A. 7,5 2 A. B. 7,5 2 mA. C. 15 mA. D. 0,15 A.
Câu 30: Một tụ điện có điện dung 10 μF được tích điện đến một hiệu điện thế xác định.
Sau đó nối hai bản tụ điện vào hai đầu một cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm 1 H. Bỏ qua
điện trở của các dây nối, lấy π2 = 10. Sau khoảng thời gian ngắn nhất là bao nhiêu (kể từ
lúc nối) điện tích trên tụ điện có giá trị bằng một nửa giá trị ban đầu ? 3 1 1 1 A. s. B. s. C. s. D. s. 400 600 300 1200
Câu 31 Phát biểu nào sai khi nói về sóng điện từ?
A. Sóng điện từ là sự lan truyền trong không gian của điện từ trường biến thiên theo thời gian. 
B. Trong sóng điện từ, điện trường và từ trường luôn dao động lệch pha nhau 2
C. Trong sóng điện từ, điện trường và từ trường biến thiên theo thời gian với cùng chu kì.
D. Sóng điện từ dùng trong thông tin vô tuyến gọi là sóng vô tuyến.
Câu 32: Sóng điện từ và sóng cơ học không có chung tính chất nào sau đây? A. Phản xạ.
B. Truyền được trong chân không. C. Mang năng lượng. D. Khúc xạ.
Câu 33:) Một mạch dao động LC có điện trở thuần không đáng kể. Dao động điện từ
riêng (tự do) của mạch LC có chu kì 2,0.10-4 s. Năng lượng điện trường trong mạch biến
đổi điều hòa với chu kì là A. 0,5.10-4 s. B. 4,0.10-4 s. C. 2,0.10-4 s. D. 1,0.10-4 s.
Câu 34: Một mạch dao động LC có điện trở thuần không đáng kể, tụ điện có điện dung 5
μF. Dao động điện từ riêng (tự do) của mạch LC với hiệu điện thế cực đại ở hai đầu tụ
điện bằng 6 V. Khi hiệu điện thế ở hai đầu tụ điện là 4 V thì năng lượng từ trường trong mạch bằng A. 10-5 J. B. 5.10-5 J. C. 9.10-5 J. D. 4.10-5 J.
Câu 35: Một mạch dao động LC có điện trở thuần không đáng kể, gồm một cuộn dây có
hệ số tự cảm L và một tụ điện có điện dung C. Trong mạch có dao động điện từ riêng (tự
do) với giá trị cực đại của hiệu điện thế ở hai bản tụ điện bằng Umax . Giá trị cực đại Imax
của cường độ dòng điện trong mạch được tính bằng biểu thức C A. I = U . B. I = U LC. max max L max max U L C. max I = . D. I = U . max max max LC C
Câu 36: (CĐ Khối A-2007) Sóng điện từ là sự lan truyền của điện từ trường biến thiên,
trong không gian. Khi nói về quan hệ giữa điện trường và từ trường của điện từ trường
trên thì kết luận nào sau đây là đúng?
A. Vecto cường độ điện trường E và vecto cảm ứng từ B cùng phương và cùng độ lớn.
B. Điện trường và từ trường biến thiên theo thời gian với cùng chu kì.
C. Tại mỗi điểm của không gian, điện trường và từ trường luôn luôn dao động lệch  pha . 2
D. Tại mỗi điểm của không gian, điện trường và từ trường luôn luôn dao động ngược pha.
Câu 37: Đối với sự lan truyền sóng điện từ thì :
A. vectơ cường độ điện trường E cùng phương với phương truyền sóng còn vectơ
cảm ứng từ B vuông góc với vectơ cường độ điện trường E .
B. vectơ cường độ điện trường E và vectơ cảm ứng từ B luôn cùng phương với phương truyền sóng.
C. vectơ cường độ điện trường E và vectơ cảm ứng từ B luôn vuông góc với phương truyền sóng.
D. vectơ cảm ứng từ B cùng phương với phương truyền sóng còn vectơ cường độ
điện trường E vuông góc với vectơ cảm ứng từ B .
Câu 38: Trong một mạch dao động LC không có điện trở thuần, có dao động điện từ tự
do (dao động riêng). Hiệu điện thế cực đại giữa hai bản tụ và cường độ dòng điện cực đại I
qua mạch lần lượt là U0 và I0. Tại thời điểm cường độ dòng điện trong mạch có giá trị 0 2
thì độ lớn hiệu điện thế giữa hai bản tụ điện là 3 3 1 3 A. U . B. U . C. U . D. U . 0 4 0 2 0 2 0 4
Câu 39: Trong mạch dao động LC có dao động điện từ tự do (dao động riêng) với tần số
góc 104 rad/s. Điện tích cực đại trên tụ điện là 10-9 C. Khi cường độ dòng điện trong mạch
bằng 6.10-6 thì điện tích trên tụ là A. 6.10-10 C. B. 8. 10-10 C. C. 2. 10-10 C. D. 4. 10-10 C.
Câu 40: Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về năng lượng dao động điện từ tự do (dao
động riêng) trong mạch dao động điện từ LC không có điện trở thuần?
A. Khi năng lượng điện trường giảm thì năng lượng từ trường tăng.
B. Năng lượng điện từ của mạch dao động bằng tổng năng lượng điện trường tập
trung ở tụ điện và năng lượng điện trường tập trung ở cuộn cảm.
C. Năng lượng từ trường cực đại bằng năng lượng điện từ của mạch dao động.
D. Năng lượng điện trường và năng lượng từ trường biến thiên điều hòa với tần số
bằng một nửa tần số của cường độ dòng điện trong mạch.
Câu 41: Mạch chọn sóng của một máy thu thanh gồm cuộn dây có độ tự cảm L = 2.10-6;
tụ điện có điện dung C = 2.10-10 F; điện trở thuần R = 0. Xác định tổng năng lượng điện từ
trong mạch, biết rằng hiệu điện thế cực đại giữa hai bản tụ điện bằng 120 mV. Để máy thu
thanh chỉ có thể thu được các sóng điện từ có bước sóng từ 18π m đến 240π m, người ta
thay tụ điện trong mạch trên bằng một tụ điện có điện dung biến thiên. Cho c = 3.108 m/s.
Giá trị điện dung của tụ điện nằm trong khoảng nào?
A. 1,44.10-12 J ; 4,5.10-10 F ≤ C ≤ 80.10-9 F.
B. 1,44.10-10 J ; 4,5.10-9 F ≤ C ≤ 8.10-9 F.
C. 1,44.10-10 mJ ; 4,5.10-9 F ≤ C ≤ 8.10-9 F.
D. 1,44.10-10 J ; 4,5.10-9 F ≤ C ≤ 80.10-8 F.
Câu 42: Khung dao động ở lối vào máy thu vô tuyến điện gồm tụ điện có điện dung C
thay đổi được từ 20 pF đến 400 pF và cuộn dây có độ tự cảm L = 8 μH. Lấy π2 = 10. Máy
có thể thu được sóng điện từ có tần số trong khoảng nào sau đây ? A. 88 kHz ≤ f ≤ 100 kHz. B. 88 kHz ≤ f ≤ 2,8 MHz.
C. 100 kHz ≤ f ≤ 12,5 MHz.
D. 2,8 MHz ≤ f ≤ 12,5 MHz.
Câu 43: Phát biểu nào về tính chất của sóng điện từ không đúng?
A. Sóng điện từ mang năng lượng.
B. Tần số của sóng điện từ và tần số dao động của điện tích (gây ra sóng điện từ) bằng nhau.
C. Sóng điện từ truyền trong chân không với vận tốc bằng vận tốc ánh sáng.
D. Sóng điện từ không bị phản xạ ở tầng điện li của Trái Đất.
Câu 44: Một mạch dao động LC có điện trở thuần bằng không gồm cuộn dây thuần cảm
(cảm thuần) và tụ điện có điện dung 5 μF. Trong mạch có dao động điện từ tự do (riêng)
với hiệu điện thế cực đại giữa hai bản tụ điện bằng 10 V. Năng lượng dao động điện từ trong mạch bằng A. 2,5.10-3 J. B. 2,5. 10-1 J. C. 2,5. 10-4 J. D. 2,5. 10-2 J.
Câu 45: Một mạch dao động LC có điện trở thuần bằng không gồm cuộn dây thuần cảm
(cảm thuần) có độ tự cảm 4 mH và tụ điện có điện dung 9 nF. Trong mạch có dao động
điện từ tự do (riêng), hiệu điện thế cực đại giữa hai bản tụ điện bằng 5 V. Khi hiệu điện
thế giữa hai bản tụ điện là 3 V thì cường độ dòng điện trong cuộn cảm là A. 9 mA. B. 12 mA. C. 3 mA. D. 6 mA.
Câu 46: Một mạch dao động LC có điện trở thuần bằng không gồm cuộn dây th3ần cảm
(cảm thuần) và tụ điện có điện dung C. Trong mạch có dao động điện từ tự do (riêng) với C
tần số f. Khi mắc nối tiếp với tụ điện trong mạch trên một tụ điện có điện dung thì tần 3
số dao động điện từ tự do (riêng) của mạch lúc này bằng f f A. 4f. B. C. . D. 2f. 2 4
Câu 47: Khi nói về sóng điện từ, phát biểu nào sau đây là sai ?
A. Sóng điện từ bị phản xạ khi gặp mặt phân cách giữa hai môi trường.
B. Sóng điện từ truyền trong môi trường vật chất và chân không.
C. Trong quá trình truyền sóng điện từ, vecto cường độ điện trường và vecto cảm
ứng từ luôn cùng phương.
D. Trong chân không, sóng điện từ lan truyền với vận tốc bằng vận tốc của ánh sáng.
Câu 48: Một mạch dao động điện từ LC lí tưởng gồm cuộn cảm thuần có độ tự cảm 5 μH
và tụ điện có điện dung 5 μF. Trong mạch có dao động điện từ tự do. Khoảng thời gian
giữa hai lần liên tiếp mà điện tích trên một bản tụ điện có độ lớn cực đại là: A. 5π. 10-6 s. B. 2,5π. 10-6 s. C. 10π. 10-6 s. D. 10-6 s.
Câu 49: Trong mạch dao động LC lí tưởng đang có dao động điện từ tự do, điện tích của
một bản tụ điện và cường độ dòng điện qua cuộn cảm biến thiên điều hòa theo thời gian : A. luôn ngược pha nhau.
B. với cùng biên độ. C. luôn cùng pha nhau. D. với cùng tần số.
Câu 50: Khi nói về dao động điện từ trong mạch dao động LC lí tưởng, phát biểu nào sau đây sai ?
A. Cường độ dòng điện qua cuộn cảm và hiệu điện thế giữa hai bản tụ điện biến
thiên điều hòa theo thời gian và cùng tần số.
B. Năng lượng điện từ của mạch gồm năng lượng điện trường và năng lượng từ trường.
C. Điện tích của một bản tụ điện và cường độ dòng điện trong mạch biến thiên điều 
hòa theo thời gian và lệch pha nhau . 2
D. Năng lượng từ trường và năng lượng điện trường của mạch luôn cùng tăng hoặc luôn cùng giảm.
Câu 51: Phát biểu nào sau đây sai khi nói về sóng điện từ ?
A. Sóng điện từ là sóng ngang.
B. Khi sóng điện từ lan truyền, vecto cường độ điện trường luôn vuông góc với vecto cảm ứng từ.
C. Khi sóng điện từ lan truyền, vecto cường độ điện trường luôn cùng phương với vecto cảm ứng từ.
D. Sóng điện từ lan truyền được trong chân không.
Câu 52: Một mạch dao động LC lí tưởng gồm cuộn cảm thuần độ tự cảm L và tụ điện có
điện dung C thay đổi từ C1 đến C2. Mạch dao động này có chu kì riêng thay đổi được
A. từ 4 LC đến 4 LC
B. từ 2 LC đến 2 LC . 1 2 1 2
C. từ 2 LC đến 2 LC .
D. từ 4 LC đến 4 LC 1 2 1 2
Câu 53: Một mạch dao động LC lí tưởng gồm cuộn cảm thuần có độ tự cảm không đổi, tụ
điện có điện dung C thay đổi. Khi C = C1 thì tần số dao động riêng của mạch là 7,5 MHz
và khi C = C2 thì tần số dao động riêng của mạch là 10 MHz. Nếu C = C1 + C2 thì tần số
dao động riêng của mạch là A. 12,5 MHz. B. 2,5 MHz. C. 17,5 MHz. D. 6,0 MHz.
Câu 54: Một sóng điện từ có tần số 100 MHz truyền với tốc độ 3.108 m/s có bước sóng là A. 300 m. B. 0,3 m. C. 30 m. D. 3 m.
Câu 55: Trong mạch dao động LC lí tưởng có dao động điện từ tự do thì
A. năng lượng điện trường tập trung ở cuộn cảm.
B. năng lượng điện trường và năng lượng từ trường luôn không đổi.
C. năng lượng từ trường tập trung ở tụ điện.
D. năng lượng điện từ của mạch được bảo toàn.
Câu 56: Trong mạch dao động LC lí tưởng đang có dao động điện từ tự do. Biết điện tích
cực đại của hai bản tụ điện có độ lớn là 10-8 C và cường độ dòng điện cực đại qua cuộn
cảm thuần là 62,8 mA. Tần số dao động điện từ tự do của mạch là A. 2,5.103 kHz. B. 3. 103 kHz. C. 2. 103 kHz. D. 103 kHz.
Câu 57: Mạch dao động LC lí tưởng gồm cuộn cảm thuần có độ tự cảm L, tụ điện có điện
dung C. Trong mạch có dao động điện từ tự do. Biết hiệu điện thế cực đại giữa hai bản tụ
điện là U0. Năng lượng điện từ của mạch bằng 1 2 U 1 1 A. 2 LC . B. 0 LC . C. 2 CU . D. 2 CL . 2 2 0 2 2
Câu 58: Mạch dao động LC lí tưởng gồm cuộn cảm thuần có độ tự cảm L, tụ điện có điện
dung C. Trong mạch có dao động điện từ tự do. Gọi U0, I0 lần lượt là hiệu điện thế cực đại
giữa hai đầu tụ điện và cường độ dòng điện cực đại trong mạch thì I L C A. 0 U = . B. U = I . C. U = I . D. U = I LC 0 0 0 0 0 0 0 LC C L
Câu 59: Mạch chọn sóng của một máy thu gồm một cuộn cảm có độ tự cảm 1 mH và một
tụ điện có điện dung 10 pF. Tốc độ sóng điện từ trong chân không c = 300000 km/s. Máy
thu này có thể thu được sóng điện từ có bước sóng bằng A. 188,4 m. B. 94,2 m. C. 1884 m. D. 942 m.
Câu 60: Trong mạch dao động LC đang có dao động điện từ tự do với tần số ω. Bỏ qua sự
tiêu hao năng lượng. Năng lượng điện từ của mạch
A. không biến thiên theo thời gian.
B. biến thiên tuần hoàn theo thời gian với tần số ω.
C. biến thiên tuần hoàn theo thời gian với tần số 2ω.
D. biến thiên tuần hoàn theo thời gian với tần số ω/2.
Câu 61: Trong mạch dao động LC có điện trở thuần bằng không thì
A. năng lượng từ trường tập trung ở cuộn cảm và biến thiên với chu kì bằng chu kì
dao động riêng của mạch.
B. năng lượng điện trường tập trung ở cuộn cảm và biến thiên với chu kì bằng chu
kì dao động riêng của mạch.
C. năng lượng từ trường tập trung ở tụ điện và biến thiên với chu kì bằng nửa chu kì
dao động riêng của mạch.
D. năng lượng điện trường tập trung ở tụ điện và biến thiên với chu kì bằng nửa chu
kì dao động riêng của mạch.
CHƯƠNG V: SÓNG ÁNG SÁNG A. Lý thuyết
I. ÁNH SÁNG: là sóng điện từ có bước sóng ngắn.
- Ánh sáng đớn sắc là ánh sáng có tần số f xác định, và chỉ có một màu.
Ánh sáng đơn sắc không bị tán sắc mà chỉ bị lệch (về phía đáy) khi đi qua lăng kính.
- Ánh sáng đa sắc (phức tạp) là ánh sáng gồm 2 hay nhiều ánh sáng đơn sắc.
- Ánh sáng trắng là tập hợp của vô số tia sáng đơn sắc khác nhau, có màu biến thiên liên
tục từ đỏ đến tím. Trong đó có bảy màu chính, đó là : đỏ, (da) cam, vàng, lục, lam, chàm,
tím. Giữa các màu đơn sắc cạnh nhau không có ranh giới rõ rệt.
Quang phổ của ánh sáng trắng là một dải màu như ở cầu vồng, biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.
- Bước sóng và màu sắc ánh sáng: Màu ánh sáng
Khoảng bước sóng λ(μm)
(trong chân không hoặc không khí) Đỏ 0,640 ÷ 0,760 Da cam 0,590 ÷ 0,650 Vàng 0,570 ÷ 0,600 Lục 0,500 ÷ 0,575 Lam 0,450 ÷ 0,510 Chàm 0,430 ÷ 0,460 Tím 0,380 ÷ 0,440 c
- Trong chân không (hoặc không khí), bước sóng của ánh sáng đơn sắc :  = , với c là f
vận tốc sóng điện từ hay vận tốc ánh sáng trong chân không, và c = 3.108 m/s ; f là tần số ánh sáng.  c    /    Trong môi trườ v n
ng có chiết suất n, bước sóng của ánh sáng đơn sắc là  = = = , f f n
với v là vận tốc ánh sáng trong môi trường chiết suất n đó.
1. Hiện tượng tán sắc ánh sáng.
- Sự tán sắc ánh sáng là sự phân tách một chùm ánh sáng phức tạp thành các chùm ánh
sáng đơn sắc khác nhau.
- Hiện tượng lăng kính phân tích một chùm sáng trắng thành nhiều chùm ánh sáng đơn
sắc khác nhau là hiện tượng tán sắc ánh sáng.
- Nguyên nhân của hiện tượng tán sắc ánh sáng là do chiết suất của môi trường trong suốt
đối với các ánh sáng đơn sắc khác nhau là khác nhau. Ánh sáng có bước sóng càng ngắn
thì chiết suất của môi trường càng lớn. (Trong chùm sáng trắng, chiết suất của lăng kính
đối với ánh sáng tím là lớn nhất, nên ánh sáng tím lệch nhiều nhất; đối với ánh sáng đỏ là
nhỏ nhất, nên ánh sáng đỏ lệch ít nhất).
- Hiện tượng tán sắc ánh sáng được ứng dụng trong máy quang phổ để phân tích thành
phần cấu tạo của các chùm ánh sáng do các nguồn sáng phát ra.
2. Hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng: là hiện tượng ánh sáng không tuân theo định luật
truyền thẳng, quan sát được khi ánh sáng truyền qua lỗ nhỏ hoặc gần mép những vật trong
suốt hoặc không trong suốt.
Hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng được ứng dụng trong máy quang phổ cách tử để phân tích
một chùm ánh sáng đa sắc thành các thành phần đơn sắc.
3. Giao thoa ánh sáng là sự tổng hợp của hai sóng ánh sáng kết hợp.
Hai sóng ánh sáng kết hợp do hai nguồn sáng kết hợp phát ra.
Hai sóng ánh sáng kết hợp là hai sóng ánh sáng có cùng phương dao động, cùng tần số
(cùng màu sắc), và có độ lệch pha không đổi theo thời gian.
4. Các hiện tượng tán sắc ánh sáng, nhiễu xạ ánh sáng, giao thoa ánh sáng ... là
những bằng chứng thực nghiệm quan trọng khẳng định ánh sáng có tính chất sóng.
5. Thí nghiệm young (y-âng) về giao thoa ánh sáng.
5.1. Giao thoa với ánh sáng đơn sắc.
- S1, S2: gọi là hai khe Y-âng. Và S1S2 = a: khoảng cách hai khe Y-âng.
- OI = D: khoảng cách từ mặt phẳng chứa hai khe đến màn quan sát. - S1A = d1 ; S2A = d2
- x = OA: khoảng cách từ vân sáng trung tâm đến điểm A đang xét. ax
a) Hiệu đường đi d − d = . 2 1 H A D S x 1 d1
b) Vị trí các vân sáng trong vùng giao thoa. I a O D d2 x = k . (k nguyên) a S2 D E
- k = 0: vân sáng trung tâm (tại vị trí điểm O).
- k =  1: vân sáng bậc 1 (ở hai bên vân trung tâm).
- k =  2: vân sáng bậc 2 (ở hai bên vân trung tâm) . . . .
c) Vị trí các vân tối trong vùng giao thoa.  1  D x =  k +  . (k nguyên)  2  a
- Vân tối thú nhất (tính từ vân sáng trung tâm): ứng với k = 0 (theo nữa phần +), hoặc k = - 1 (theo nữa phần -).
- Vân tối thứ hai: ứng với k = 1 (theo nữa phần +), hoặc k = -2 (theo nữa phần -).
- Vân tối thứ ba: ứng với k = 2 (theo nữa phần +), hoặc k = -3 (theo nữa phần -) . . . .
d) Lưu ý: Trong vùng giao thoa, số vân sáng luôn là số lẻ, số vân tối luôn là số chẵn.
e) Khoảng vân: kí hiệu i, là khoảng cách giữa hai vân sáng hoặc hai vân tối liền kề. D i = . a iD - Suy ra bước sóng  =
. Từ biểu thức này, người ta ứng dụng hiện tượng giao thoa để a
đo bước sóng ánh sáng (bằng cách đo i, D, a rồi suy ra bước sóng λ).
- Vị trí các vân sáng được viết lại là: x = k i. (k nguyên).  1 
- Vị trí các vân tối được viết lại là: x =  k +  i. (k nguyên).  2 
5.2. Giao thoa với ánh sáng trắng. Ánh sáng trắng là tập hợp của vô số ánh sáng đơn sắc
có màu biến thiên liên tục từ tím đến đỏ và có bước sóng biến thiên liên tục từ 0,38 μm đến 0,76 μm.
Khi đó, tại vị trí điểm O, tất cả các tia sáng đơn sắc đều cho vân sáng bậc 0 tại đó. Ta có
vân sáng trắng trung tâm (tại điểm O).
Vì khoảng vân tăng dần từ tím đến đỏ : itímtrắng trung tâm có hai vân tối thứ nhất, rồi xuất hiện hai dải màu cầu vồng: tím ở trong,
đỏ ở ngoài. Đó là quang phổ bậc 1 (ứng với k =  1). Tiếp đến là quang phổ bậc hai (ứng với k =  2) . . . .
II. CÁC LOẠI QUANG PHỔ.
1. Máy quang phổ là dụng cụ dùng để phân tích chùm sáng đa sắc (phức tạp) thành
những thành phần đơn sắc khác nhau. (Nói khác đi, nó dùng để nhận biết thành phần cấu
tạo của một chùm sáng đa sắc do một nguồn sáng phát ra).
2. Máy quang phổ lăng kính. Có ba bộ phận chính:
2.1. Ống chuẩn trực.
- Cấu tạo: Có dạng một cái ống, nó có một khe hẹp F nằm ở tiêu diện của một thấu kính hội tụ L1.
- Vai trò: Ánh sáng từ nguồn S mà ta cần nghiên cứu được rọi vào khe F. Qua ống chuẩn
trực, chùm tia ló ra khỏi L1 là một chùm sáng song song.
2.2. Hệ tán sắc.
- Cấu tạo: gồm một hoặc vài lăng kính P
- Vai trò: Tán sắc chùm tia song song từ L1 chiếu tới thành nhiều chùm tia đơn sắc song song.
3. Quang phổ phát xạ. Mọi chất rắn, lỏng, khí được nung nóng đến nhiệt độ cao, đều
phát ra ánh sáng. Quang phổ của ánh sáng do các chất đó phát ra gọi là quang phổ phát xạ của chúng.
Quang phổ phát xạ của các chất khác nhau chia thành 2 loại: quang phổ liên tục và quang phổ vạch.
3.1. Quang phổ phát xạ liên tục (Quang phổ liên tục).
a) Định nghĩa: Quang phổ liên tục là một dải màu từ đỏ đến tím nối liền nhau một cách liên tục.
b) Nguồn phát: các chất rắn, lỏng, và chất khí ở áp suất lớn khi bị nung nóng, phát ra ánh
sáng có quang phổ liên tục.
Ví dụ: ánh sáng do Mặt Trời, do bóng đèn dây tóc nóng sáng ... phát ra có quang phổ liên tục.
c) Tính chất (đặc điểm):
- Đặc điểm quan trọng của quang phổ liên tục là nó không phụ thuộc vào thành phần cấu
tạo của vật phát sáng, mà chỉ phụ thuộc nhiệt độ của vật.
- Nhiệt độ càng cao, miền phát sáng của vật càng mở rộng về phía áng sáng có bước sóng
ngắn của quang phổ. Đồng thời vật càng bức xạ mạnh các ánh sáng có bước sóng ngắn
(nhiệt độ càng cao, vùng màu sáng nhất có bước sóng càng ngắn).
d) Ứng dụng: Vì quang phổ liên tục chỉ phụ thuộc vào nhiệt độ của nguồn sáng, nên dùng
quang phổ liên tục để đo nhiệt độ của vật phát sáng như nhiệt độ của dây tóc bóng đèn, hồ
quang, lò cao; đặc biệt là vật ở xa, như Mặt Trời, các ngôi sao, . . .
3.2. Quang phổ vạch phát xạ.
a) Định nghĩa: Quang phổ vạch phát xạ là hệ thông những vạch sáng riêng lẻ, ngăn cách
nhau bởi những khoảng tối.
b) Nguồn phát: Các chất khí, hay hơi ở áp suất thấp khi bị kích thích (như nung nóng hay
phóng điện qua ...) thì phát ra ánh sáng có quang phổ vạch.
c) Tính chất (đặc điểm):
Quang phổ vạch phát xạ của các nguyên tố khác nhau thì rất khác nhau về số lượng vạch;
màu sắc các vạch hay bước sóng ( tức là vị trí các vạch ); và độ sáng tỉ đối của các vạch đó.
Mỗi nguyên tố hóa học ở trạng thái khí hay hơi khi bị kích thích dưới áp suất thấp,
phát ra ánh sáng có quang phổ vạch riêng, đặc trưng cho nguyên tố đó.
d) Ứng dụng: Quang phổ vạch phát xạ được ứng dụng để nhận biết sự có mặt của các
nguyên tố hóa học (định tính); và nồng độ, tỉ lệ của các nguyên tố đó (định lượng) trong
một hợp chất, một mẫu đem phân tích nào đó.
Ngoài ra, còn được dùng để phát hiện ra những nguyên tố mới.
4. Quang phổ hấp thụ.
4.1. Định nghĩa: Quang phổ hấp thụ là các vạch hay đám vạch tối nằm riêng lẻ trên nền quang phổ liên tục.
4.2. Điều kiện để thu được quang phổ hấp thụ là nhiệt độ chất khí hoặc hơi hấp thụ phải
thấp hơn nhiệt độ của nguồn sáng phát ra quang phổ liên tục.
4.3. Tính chất (đặc điểm): (như quang phổ vạch phát xạ).
4.4. Ứng dụng: (như quang phổ vạch phát xạ).
5. Sự đảo vạch quang phổ.
Khảo sát quang phổ vạch hấp thụ của nhiều chất khác nhau, người ta đều thấy chúng cũng
là quang phổ vạch, nhưng vạch phổ sáng khi phát xạ đã trở thành vạch tối trong quang
phổ hấp thụ. Hiện tượng đó gọi là sự đảo vạch quang phổ..
Như vậy, mỗi nguyên tố hóa học chỉ hấp thụ những bức xạ nào mà nó có khả năng
phát xạ; và ngược lại, nó chỉ phát những bức xạ nào mà nó có khả năng hấp thụ.
6. Phân tích quang phổ:
6.1. Định nghĩa. Phân tích quang phổ là phương pháp vật lí dùng để xác định thành phần
hóa học của một chất ( hay hợp chất) dựa vào việc nghiên cứu quang phổ của ánh sáng do
chất ấy phát ra hoặc hấp thụ.
6.2. Các phép phân tích quang phổ và tiện ích của nó.
- Phép phân tích quang phổ định tính: xác định sự có mặt của các nguyên tố khác nhau
trong mẫu vật nghiên cứu. Việc phân tích này thực hiện đơn giản; cho kết quả nhanh; và
có thể cùng một lúc xác định được sự có mặt của nhiều nguyên tố (so với phép phân tích hóa học).
- Phép phân tích quang phổ định lượng: xác định hàm lượng của các nguyên tố có trong
mẫu vật bằng cách đo cường độ các vạch quang phổ phát xạ hay hấp thụ của các nguyên
tố đó. Phép phân tích này rất nhạy, có thể phát hiện và xác định được một hàm lượng rất
nhỏ của nguyên tố có trong mẫu.
- Phép phân tích quang phổ có khả năng phân tích từ xa, cho ta biết được thành phần hóa
học, nhiệt độ và cả tốc độ chuyển động ... của Mặt Trời và các ngôi sao.
III. TIA HỒNG NGOẠI. TIA TỬ NGOẠI. 1. Tia hồng ngoại.
1.1. Định nghĩa. Tia hồng ngoại là những bức xạ không nhìn thấy, có bước sóng dài hơn
bước sóng ánh sáng đỏ (0,76 μm) đến khoảng vài milimét.
1.2 Nguồn phát. Mọi vật, dù ở nhiệt độ thấp, đều phát ra tia hồng ngoại.
Ở nhiệt độ cao, ngoài tia hồng ngoại, vật còn phát ra các bức xạ nhìn thấy.
Nguồn phát tia hồng ngoại thông dụng là lò than, lò điện, đèn điện dây tóc, . . .
(Trong ánh sáng Mặt Trời có khoảng 50% năng lượng thuộc về tia hồng ngoại).
1.3. Bản chất. Tia hồng ngoại có bản chất là sóng điện từ.
1.4. Tính chất, tác dụng.
Tính chất nổi bậc của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt (vật hấp thụ tia hồng ngoại sẽ nóng lên)
Gây ra một số phản ứng hoá học
Tác dụngGây ra hiện tượng quang điện trong, ở một số chất bán dẫn.
Bị hơi nước hấp thụ mạnh.
1.5. Ứng dụng.
Ứng dụng quan trọng nhất là dùng để sấy khô, sưởi ấm.
Được sử dụng trong các bộ điều khiển từ xa để điều khiển hoạt động của tivi, thiết bị nghe nhìn . . .
Dùng để chụp ảnh bề mặt của Trái Đất từ vệ tinh.
Ứng dụng nhiều trong quân sự: tên lửa tự động tìm mục tiêu dựa vào tia hồng ngoại do
mục tiêu phát ra; camera hồng ngoại để chụp ảnh, quay phim ban đêm; ống nhòm hồng
ngoại để quan sát ban đêm . . . 2. Tia từ ngoại.
2.1. Định nghĩa. Tia tử ngoại là bức xạ không nhìn thấy có bước sóng ngắn hơn bước
sóng ánh sáng tím (0,38 μm) đến cỡ 10-9.
2.2. Nguồn phát. Những vật bị nung nóng đến nhiệt độ cao (trên 2 0000C) đều phát tia tử ngoại.
Nguồn tia tử ngoại phổ biến là đèn hơi thuỷ ngân.
Hồ quang điện có nhiệt độ trên 3 0000C là nguồn phát tia từ ngoại mạnh.
Trong ánh sáng Mặt Trời có khoảng 9% năng lượng thuộc về tia tử ngoại.
2.3. Bản chất. Tia tử ngoại cũng có bản chất là sóng điện từ (nhưng có bước sóng ngắn
hơn tia hồng ngoại và ánh sáng khả kiến).
2.4. Tính chất, tác dụng.
Tác dung rất mạnh lên kính ảnh.
Làm ion hoá không khí và một số chất khí khác.
Làm phát quang nhiều chất (như kẽm sunfua, cadimi sunfua).
Gây ra một số phản ứng quang hoá và phản ứng hoá học.
Bị thuỷ tinh, nước . . . hấp thụ rất mạnh.(Tia tử ngoại có bước sóng từ 0,18 μm đến 0,4 μm
truyền qua được thạch anh).
Có một số tác dụng sinh lí: huỷ diệt tế bào da, làm da rám nắng, làm hại mắt. diệt khuẩn, diệt nấm mốc, . . .
Có thể gây ra hiện tượng quang điện (ngoài).
2.5. Ứng dụng.
Khả năng làm phát quang được dùng để tìm vết nứt, vết xước trong kĩ thuất chế tạo máy.
Tác dụng sinh học được ứng dụng để khử trùng nước, thực phẩm và dụng cụ y tế; dùng
chữa bệnh (như còi xương ...) . . .
IV. TIA X (TIA RƠN-GHEN).
1. Địng nghĩa. Tia X (Tia Rơn-ghen) là bức xạ có bước sóng từ 10-8 m đến 10-11 m.
2. Bản chất. Tia X có bản chất là sóng điện từ, nhưng có bước sóng ngắn hơn bước sóng tia tử ngoại.
3. Cơ chế tạo ra tia X. Chùm tia catốt (chùm electron có vận tốc lớn) được tăng tốc trong
điện trường mạnh, thu được động năng lớn, cho đập vào một miếng kim loại có nguyên tử
lượng lớn (như platin hoặc vonfam), làm phát ra một bức xạ không nhìn thấy, có bước
sóng rất ngắn, đó là tia X (tia Rơn-ghen). (Nhà bác học Rơn-ghen là người đầu tiên tạo ra
được tia X (năm 1895))
4. Tính chất và ứng dụng.
Tính chất nổi bật là khả năng đâm xuyên mạnh. Tia X xuyên qua được những vật thông
thường như giấy, vải, gỗ, thậm chí cả kim loại.
Các kim loại có khối lượng riêng càng lớn thì có thể cản tia X càng mạnh. (Tia X dễ đi
xuyên qua tấm nhôm dày vài cm, nhưng lại bị lớp chì dày vài mm chặn lại
* Nhờ khả năng đâm xuyên mạnh mà tia X
+ được dùng nhiều nhất trong y học : để chiếu điện, chụp điện (vì nó bị xương và các chỗ
tổn thương trong cơ thể cản mạnh hơn da thịt) ; để chẩn đoán bệnh hoặc tìm chỗ xương
gãy, mảnh kim loại trong người . . . ; để chữa bệnh (như ung thư).
+ được dùng trong công nghiệp, để kiểm tra các lỗ hổng khuyết tật nằm bên trong các sản
phẩm đúc ; nghiên cứu cấu trúc vật rắn ; tìm các vết nứt, các bọt khí bên trong các vật
bằng kim loại ; kiểm tra hành lí của hành khách đi máy bay . . .
Có tác dụng rất mạnh lên kính ảnh. Nên nó được dùng để chụp điện.
Có khả năng ion hóa không khí và các chất khí khác. Tính chất này được ứng dụng để làm
các máy đo liều lượng tia Rơn-ghen.
Có tác dụng làm phát quang nhiều chất. Nên được ứng dụng để quan sát màn hình trong
việc chiếu điện (Màn huỳnh quang dùng trong việc chiếu điện là màn có phủ một lớp kẽm
sunfua hoặc bari platinocyanua, lớp này phát quang màu xanh lục dưới tác dụng của tia X)
Có thể gây ra hiện tượng quang điện ở hầu hết các kim loại.
Có tác dụng sinh lí mạnh: hủy diệt tế bào, diệt vi khuẩn, . . .Vì thế tia X được dùng để tiệt
trùng trong nước máy; dùng để diệt tế bào ung thư ở da.
V. TỔNG QUÁT VỀ SÓNG ĐIỆN TỪ. THANG SÓNG ĐIỆN TỪ.
1. Các sóng vô tuyến, tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X, và tia
gamma đều có cùng bản chất là sóng điện từ. Chúng đều không mang điện nên không
bị lệch đường đi trong điện trường và từ trường. Chúng đều là sóng ngang.
2. Điểm khác cơ bản của chúng là chúng có tần số (bước sóng) khác nhau, nên chúng
có những tính chất rất khác nhau (có thể nhìn thấy hoặc không, có khả năng đâm xuyên
khác nhau, cách phát khác nhau).
* Các tia có bước sóng càng ngắn (tia gamma, tia Rơn-ghen) có tính đâm xuyên càng
mạnh, dễ tác dụng lên tấm ảnh, dễ làm phát quang các chất và dễ ion hóa không khí.
* Các tia có bước sóng càng dài, ta càng dễ quan sát hiện tượng giao thoa của chúng.
Giữa các vùng tia không có ranh giới rõ rệt.
3. Thang sóng điện từ theo thứ tự bước sóng giảm dần, hay theo thứ tự tần số tăng dần:
Miền sóng điện từ Bước sóng λ(m) Tần số f(Hz)
Sóng vô tuyến điện 3.104 ÷ 10-4 104 ÷ 3.1012 Tia hồng ngoại 10-3 ÷ 0,76.10-6 3.1011 ÷ 4.1014
Ánh sáng nhìn thấy 0,76.10-6 ÷ 0,38.10-6 4.1014 ÷ 8.1014 Tia từ ngoại 0,38.10-6 ÷ 10-9 8.1014 ÷ 3.1017 Tia X 10-8 ÷ 10-11 3.1016 ÷ 3.1019 Tia gamma Dưới 10-11 Trên 3.1019
4. Cách phát và thu các tia đó cũng khác nhau nhiều (xem bảng dưới đây) Các nguồn Máy phát sáng Vật nóng vô tuyến điện Vật nóng trên 20000C dưới 5000C Sự phân rã i phóng xạ n ạ ế Ống tia X
iạ(hoặc ống Cu-lít-giơ) ng ngo ồ a ng nhìn ngo n ử óng vô tuy ệ ia h y ia X mm S đi T ấ ia t T ia Ánh sá th T T ga 104 102 1 10-2 10-4 10-6 10-8 10-10 10-12 10-14 λ(m) Phương pháp vô tuyến Phương pháp chụp ảnh
Thang sóng điện từ và cách thu, phát.
Phương pháp quang điện
Phương pháp nhiệt điện Phương pháp ion hoá B. BÀI TẬP
I. Bài tập tự luận
Bài 1. Hai khe young cách nhau1mm. Nguồn sáng đơn sắc có bước sóng 0,6 cm cách đều
hai khe. Tính khoảng cách giữa hai vân sáng (hai vân tối) liên tiếp nhau ở trên màn được
đặt song song và cách hai khe một khoảng 0,2 cm. Giải
- Khoảng cách giữa hai vân sáng (hai vân tối) liên tiếp nhau chính là khoảng vân i:
- Sử dụng công thức i = λD/a với λ = 0,6.10-6m, D = 0,2m, a = 10-3m , thay vào ta được i = 12.10-5m = 0,12mm
Bài 2. Trong thí nghiệm young khoảng cách giữa hai khe là 1mm, khoảng cách từ hai khe
đến màn là 2m. khoảng cách đo được là 1,2mm. Tính bước sóng của ánh sáng. Giải
- Từ công thức i = λD/a => λ = ia/D thay số vào ta được λ = 0,6.10-6m = 0,6μm
Bài 3. Trong thia nghiêm young về giao thoa ánh sáng , các khe được chiếu bằng ánh sáng
đơn sắc. Khoảng cách giữa hai khe là 1mm. khoảng cách giữa hai khe đến màn quan sát là
3mm. Khoảng cách giữa hai vân sáng liên tiếp là 1,5mm.
a. Tìm bước sóng của ánh sáng
b. Xác định vị trí vân sáng thứ 3 Giải
a. Ta có i = λD/a => λ = ia/D thay số vào ta được λ = 0,5μm
b. Sử dụng công thức xs = kD.λ/a = ki. Vân sáng thứ 3 ( k = 3) => xs = 4,5mm
Bài 4. Hai khe young cách nhau một khoảng 2,5mm được chiếu bởi một ánh sáng đơn sắc
có bước sóng 0,5μm. Màn ảnh E đặt song song và cách hai khe một khoảng 2,5m.
a. Xác định khoảng vân
b. Tại điểm M cách vân trung tâm một khoảng 4mm là vân sáng hay vân tối. Giải
a. Sử dụng công thức i = λD/a = 0,5mm
b. Ta sử dụng công thức tìm vị trí vân sáng và vị trí vân tối trên màn quan sát.Tùy theo bài
mà ta sử cụng, ở bài này ta thấy với công thức xs = ki , với x = 4mm, i = 0,5mm => k = 8
=> Tại M là một vân sáng
Bài 5. Trong thí nghệm về giao thoa ánh sáng , hai khe cách nhau 2mm, khoảng cách từ
hai khe tới màn MN là 1m. Trên màn người ta quan sát được khoảng cách từ vân sáng
trung tâm đến vân sáng thứ 10 là 4mm.
a. Tìm bước sóng của ánh sáng
b. Tìm số vân sáng và vân tối quan sát được trên màn MN. Biết MN = 8mm và tại M, N là hai vân sáng. Giải
a. Từ vân sáng trung tâm đến vân sáng thứ 10 có 11 vân sáng và có 10 khoảng vân  10i = 4 => i = 4/10 = 0,4mm
b. Do tại M,N là hai vân sáng nên nếu gọi ns là số vân sáng quan sát được trong đoạn MN
thì số khoảng vân sẽ là ns - 1
Ta có số khoảng vân là: ns - 1 = MN/i => ns = MN/i + 1 = 8/0,4 + 1 = 21 vân
Số vân tối ít hơn một vân và bằng 21 - 1 = 20 vân
II. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 1. Phát biểu nào sau đây nói về ánh sáng trắng và ánh sáng đơn sắc là không đúng?
A. Ánh sáng trắng là tập hợp vô số ánh sáng đơn sắc khác nhau có màu từ đỏ tới tím
B. Chiết suất n của chất lăng kính đối với các ánh sáng đơn sắc là khác nhau
C. Ánh sáng đơn sắc không bị tán sắc qua lăng kính
D. Khi ánh sáng đơn sắc đi qua một môi trường trong suốt thì chiết suất của môi
trường đối với ánh sáng đỏ là nhỏ nhất đối với ánh sáng tím là lớn nhất
Câu 2.Hiện tượng tán sắc ánh sáng xảy ra
A. chỉ với lăng kính thủy tinh
B. chỉ với lăng kính chất rắn hoặc chất lỏng
C. ở mặt phân cách giữa hai môi trường khác nhau
D. ở mặt phân cách giữa một môi trường rắn hoặc lỏng với chân không( hoặc không khí)
Câu 3. Biết I là ánh sáng ánh sáng trắng, II là ánh sáng đỏ, III là ánh sáng vàng, IV là ánh
sáng tím. Trật tự sắp xếp giá trị ánh sáng đơn sắc theo thứ tự tăng dần là: A. I, II, III
B. IV, III, II C. I, II, IV D. I, III, IV
Câu 4. Một chùm sáng mặt trời có dạng một dải sáng mỏng, hẹp rọi xuống mặt nước
trong một bể nước tạo nên ở đáy bể một vệt sáng
A. có màu trắng dù chiếu xiên hay chiếu vuông góc
B. có nhiều màu dù chiếu xiên hay chiếu vuông góc
C. Có nhiều màu khi chiếu xiên và có màu trắng khi chiếu vuông góc
D. có nhiều màu khi chiếu vuông góc và có màu trắng khi chiếu xiên
Câu 5. Khi tăng nhiệt độ của dây tóc bóng điện, thì quang phổ của ánh sáng do nó phát ra
thay đổi như thế nào?
A. Sáng dần lên nhưng chưa đủ bảy màu cầu vồng
B. Ban đầu chỉ có màu đỏ sau đó lần lượt có thêm màu vàng cuối cùng khi có nhiệt
độ cao mới có đủ bảy màu chứ không sáng thêm
C. Vừa sáng dần vừa trải rộng từ màu đỏ qua các màu da cam, vàng … cuối cùng
khi có nhiệt độ cao mới thấy rõ có đủ 7 màu
D. Hoàn toàn không thay đổi
Câu 6.Điều nào sau đây là không đúng khi nói về quang phổ liên tục?
A. Quang phổ liên tục không phụ thuộc vào thành phần cấu tạo của nguồn sáng
B. Quang phổ liên tục phụ thuộc vào nhiệt độ của nguồn sáng
C. Quang phổ liên tục là một dải những vạch màu riêng biệt trên một nền tối
D. Quang phổ liên tục do các vật rắn , lỏng hoặc khí có áp suất lớn khi bị nung nóng phát ra
Câu 7. Chùm tia sáng ló ra khỏi lăng kính của máy quang phổ lăng kính trước khi đi qua
thấu kính ẩu buồng ảnh là
A. một chùm tia phân kỳ có màu sắc khác nhau
B. tập hợp một chùm tia sáng song song, mỗi chùm một màu, có hướng không trùng nhau
C. một chùm tia phân kỳ màu trắng.
D. một chùm tia sáng màu song song.
Câu 8.Sự đảo vạch quang phổ là
A. sự đảo ngược vị trí à thay đổi màu sắc vạch quang phổ
B. sự chuyễn môt vạch sáng khi phát xạ thành một vạch tối khi hấp thụ
C. sự đảo ngược vị trí các vạch phát xạ.
D. sự thay đổi màu sắc các vạch quang phổ
Câu9. Phép phân tích quang phổ là
A. phép phân tích một chùm sáng nhờ hiện tượng tán sắc
B. phép xác định thành phần hóa học của một chất ( hợp chất) dựa trên việc nghiên
cứu quang phổ của ánh sáng do nó phát ra.
C. phép xác định loại quang phổ do vật phát ra.
D. phép đo tốc độ và bước sóng của ánh sáng từ quang phổ thu được
Câu 10. Phát biểu nào sau không đúng?
Cho các chùm sáng sau: trắng, đỏ, vàng, tím.
A. Ánh sáng trắng bị tán sắc khi đi qua lăng kính.
B. Chiếu ánh sáng trắng vào máy quang phổ sẽ thu được quang phổ liên tục.
C. Mỗi chùm sáng trên đều có một bước sóng xác định.
D. Ánh sáng tím bị lệch về phía đáy lăng kính nhiều nhất nên chiết suất của lăng
kính đối với nó lớn nhất.
Câu 11.Trong thí nghiệm giao thoa ánh sáng trắng của Y-âng, trên màn quan sát thu
được hình ảnh giao thoa là
A. một vạch ánh sáng chính giữa là vạch sáng trắng, hai bên có những dải màu.
B. một dải ánh sáng màu cầu vồng biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.
C. tập hợp các vạch sáng trắng và tối xen kẽ nhau.
D. tập hợp các vạch màu cầu vồng xen kẽ các vạch tối cách đều nhau.
Câu 12. Từ hiện tượng tán sắc ánh sáng, kết luận nào sau đây đúng khi nói về chiết suất
của một môi trường ?
A. Chiết suất của môi trường như nhau đối với mọi ánh sáng đơn sắc.
B. Chiết suất của môi trường lớn đối với những ánh sáng có bước sóng dài.
C. Chiết suất của môi trường lớn đối với những ánh sáng có bước sóng ngắn.
D. Chiết suất của môi trường nhỏ khi môi trường có nhiều ánh sáng truyền qua.
Câu 13 Trong một thí nghiệm giao thoa ánh sáng, đo được khoảng cách từ vân sáng thứ 4
đến vân sáng thứ 10 ở cùng một phía đối với vân sáng trung tâm là 2,4 mm, khoảng cách
giữa hai khe Y-âng là 1mm, khoảng cách từ màn chứa hai khe tới màn quan sát là 1m.
Bước sóng ánh sáng dùng trong thí nghiệm là A. 0,4 μm. B. 0,45 μm. C. 0,68 μm. D. 0,72 μm.
Câu 14. Trong thí nghiệm young về giao thoa ánh sáng hai khe young cách nhau 3mm,
hình ảnh giao thoa hứng được trên màn cách hai khe 3m. Sử dụng ánh sáng trắng có bước
sóng từ 0,38µm đến 0.76µm. Trên màn quan sát thu được dãi quang phổ. Bề rộng của dải
quang phổ bậc một ngay sát vân trung tâm là A.0,38mm B.0,45mm C.0,50mm D.0,55mm
Câu 15 Trong một thí nghiệm Y-âng về giao thoa ánh sáng, hai khe Y-âng cách nhau 2mm,
hình ảnh giao thoa được hứng trên màn ảnh cách hai khe 1m. Sử dụng ánh sáng đơn sắc
có bước sóng λ, khoảng vân đo được là 0,2 mm. Thay bức xạ trên bằng bức xạ có bước
sóng λ/ > λ thì tại vị trí của vân sáng bậc 3 của bức xạ λ có một vân sáng của bức xạ λ/.
Bức xạ λ/ có giá trị nào dưới đây ? A. λ/ = 0,48 μm. B. λ/ = 0,52 μm. C. λ/ = 0,58 μm. D. λ/ = 0,60 μm.
Câu 16. (câu 32 ôn tập tốt nghiệp năm 2009) Trong một thí nghiệm về giao thoa ánh
sáng, hai khe young cách nhau 3mm hình ảnh giao thoa được hứng trên màn cách hai khe
3m . sử dụng ánh sáng co bước sóng λ, khoảng cách giữa 9 vân sáng liên tiếp là 4mm.
Bước sóng của ánh sáng đó là: A.0.40µm B. 0.50µm C. 0,55µm D. 0,60µm
Câu 17: Để thu được quang phổ vạch hấp thụ thì
A. nhiệt độ của đám khí hay hơi hấp thụ phải lớn hơn nhiệt độ của nguồn sáng trắng.
B. nhiệt độ của đám khí hay hơi hấp thụ phải nhỏ hơn nhiệt độ của nguồn sáng trắng.
C. nhiệt độ của đám khí hay hơi hấp thụ phải bằng hơn nhiệt độ của nguồn sáng trắng.
D. áp suất của đám khí hấp thụ phải rất lớn.
Câu 18: Khẳng định nào sau đây đúng?
A. Vị trí vạch tối trong quang phổ hấp thụ của một nguyên tố trùng với vị trí vạch
sáng màu trong quang phổ vạch phát xạ của nguyên tố đó.
B. Trong quang phổ vạch hấp thụ các vân tối cách đều nhau.
C. Trong quang phổ vạch phát xạ các vân sáng và các vân tối cách đều nhau.
D. Quang phổ vạch của các nguyên tố hóa học đều giống nhau ở cùng một nhiệt độ.
Câu 19: Phát biểu nào sau đây đúng khi nói về tia hồng ngoại?
A. Tia hồng ngoại là một bức xạ đơn sắc có màu hồng.
B. Tia hồng ngoại là sóng điện từ có bước sóng nhỏ hơn 0,38 μm.
C. Tia hồng ngoại do các vật có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ môi trường xung quanh phát ra.
D. Tia hồng ngoại bị lệch trong điện trường và từ trường.
Câu 20: Phát biểu nào sau đây là đúng về tia hồng ngoại?
A. Tia hồng ngoại có khả năng đâm xuyên rất mạnh.
B. Tia hồng ngoại có thể kích thích cho một số chất phát quang.
C. Tia hồng ngoại chỉ được phát ra từ các vật bị nung nóng có nhiệt độ trên 5000C.
D. Tia hồng ngoại mắt người không nhìn thấy được.
Câu 21: Phát biểu nào sau đây không đúng ?
A. Vật có nhiệt độ trên 30000C phát ra tia tử ngoại rất mạnh.
B. Tia tử ngoại là sóng điện từ có bước sóng nhỏ hơn bước sóng của ánh sáng đỏ.
C. Tia tử ngoại không bị thủy tinh hấp thụ.
D.Tia tử ngoại có tác dụng nhiệt.
Câu 22. Trong một thí nghiệm Y-âng sử dụng một ánh sáng đơn sắc đơn sắc. Khoảng
cách giữa hai khe S1 và S2 là a = 2 mm. Màn hứng vân giao thoa cách S1S2 một khoảng
D = 1 m. Khoảng vân đo được là 0,2mm. Bước sóng của ánh sáng sử dụng trong thí nghiệm là A. 0,64μm. B. 0,55 μm. C. 0,48 μm. D. 0,40 μm.
Câu 23: Chọn phát biểu không đúng về tia X?
A. Tia X là sóng điện từ có bước sóng nhỏ hơn bước sóng của tia tử ngoại.
B. Tia X có tác dụng mạnh lên kính ảnh.
C. Tia X là bức xạ có thể trông thấy được vì nó làm cho một số chất phát quang.
D. Tia X là bức xạ có hại đối với sức khỏe con người.
Câu 24: Thân thể con người bình thường có thể phát ra bức xạ nào dưới đây? A. Tia X.
B. Ánh sáng nhìn thấy.
C. Tia hồng ngoại. D. Tia tử ngoại.
Câu 25: Phát biểu nào sau đây không đúng?
A. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có bản chất là sóng điện từ.
B. Tia hồng ngoại có bước sóng nhỏ hơn tia tử ngoại.
C. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều là những bức xạ không nhìn thấy.
D. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có tác dụng nhiệt.
Câu 26: Phát biểu nào sau đây không đúng?
A. Tia X và tia tử ngoại đều có bản chất là sóng điện từ.
B. Tia X và tia tử ngoại đều tác dụng mạnh lên kính ảnh.
C. Tia X và tia tử ngoại đều kích thích một số chất phát quang.
D. Tia X và tia tử ngoại đều bị lệch khi đi qua một điện trường mạnh.
Câu 27. Trong một thí nghiệm Y-âng. Khoảng cách giữa hai khe S1 và S2 là 1mm. Màn
hứng vân giao thoa cách S1S2 một khoảng D = 1 m. Hai khe được chiếu bằng ánh sáng
đỏ có bước sóng 0,75µm, khoảng cách giữa vân sáng bậc 4 và vân sáng bậc 10 ở cùng
một bên đối với vân sáng trung tâm là A. 2,8mm B. 3,6mm C. 4,5mm D. 5,2mm
Câu 28. Trong thí nghiệm young về giao thoa ánh, hai khe young cách nha u 3mm được
chiếu bằng ánh sáng đơn sắc có bước sóng 0,6µm. Các vân được hứng trên màn đặt cách
hai khe 2m. Tại điểm M cách vân trung tâm 1,2mm có
A. vân sáng bậc 3 B. vân tối
C. Vân sáng bậc 5 D. vân sáng bậc 4 4
Câu 29: Khi một chùm ánh sáng đơn sắc truyền từ nước chiết suất n1 = vào thủy tinh 3
có chiết suất n2 = 1,6 thì :
A. tần số tăng, bước sóng ánh sáng giảm.
B. tần số giảm, bước sóng ánh sáng tăng.
C. tần số không đổi, bước sóng ánh sáng giảm.
D. tần số không đổi, bước sóng ánh sáng tăng.
Câu 30. (câu 28 ôn tập tốt nghiệp năm 2009) Trong thí nghiệm young về giao thoa ánh ,
hai khe young cách nhau 3mm được chiếu bằng ánh sáng đơn sắc có bước sóng 0,6µm.
Các vân được hứng trên màn đặt cách hai khe 2m. Tại điểm N cách vân trung tâm 1,8mm có
A. vân sáng bậc 2 B. vân sáng bậc 4 C. Vân tối D. vân sáng bậc 5
CHƯƠNG VI: LƯỢNG TỬ ÁNH SÁNG
A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT:
I. HIỆN TƯỢNG QUANG ĐIỆN. (Hiện tượng quang điện ngoài)
1. Định nghĩa hiện tượng quang điện (ngoài). Là hiện tượng ánh sáng làm bật các
electron ra khỏi bề mặt kim loại.
2. Các định luật quang điện.
2.1. Định luật quang điện thứ nhất (Định luật về giới hạn quang điện).
Hiện tượng quang điện chỉ xảy ra khi ánh sáng kích thích chiếu vào kim loại có bước
sóng nhỏ hơn hoặc bằng bước sóng λ0. λ0 được gọi là giới hạn quang điện của kim loại
đó:    . 0
(Các kim loại khác nhau có giới hạn quang điện λ0 khác nhau).
2.2. Định luật quang điện thứ hai (Định luật về cường độ dòng quang điện bão hòa).
Đối với mỗi ánh sáng thích hợp (có    ) cường độ dòng quang điện bão hòa tỉ lệ 0
thuận với cường độ chùm sáng kích thích.
2.3. Định luật quang điện thứ ba (Định luật về động năng cực đại của quang electron).
Động năng ban đầu cực đại của quang electron không phụ thuộc cường độ của chùm
sáng kích thích, mà chỉ phụ thuộc bước sóng ánh sáng kích thích và bản chất kim loại.
3. Muốn cho dòng quang điện triệt tiêu hòa toàn (các electron quang điện bức ra khỏi
kim loại làm catốt không đến được anốt) thì phải đặt giữa anốt và catốt (của tế bào quang
điện) một hiện điện thế âm -Uh nào đó. Uh được gọi là hiệu điện thế hãm.
* Giá trị của hiệu điện thế hãm Uh ứng với mỗi kim loại dùng làm catốt hoàn toàn không
phụ thuộc vào cường độ của chùm sáng kích thích mà chỉ phụ thuộc vào bước sóng của
chùm sáng kích thích đó.
* Giữa động năng ban đầu cực đại của quang electron và độ lớn của hiệu điện thế hãm có hệ thức 1 2 eU = mv . h 2 0 max
Với e = 1,6.10-19 C; m = 9,1.10-31 kg: là điện tích và khối lượng của electron.
II. THUYẾT LƯỢNG TỬ ÁNH SÁNG.
1. Giả thuyết lượng tử năng lượng của Plăng.
Lượng năng lượng mà mỗi lần một nguyên tử hay phân tử hấp thụ hay phát xạ có giá
trị hoàn toàn xác định, gọi là lượng tử năng lượng. Lượng tử năng lượng, kí hiệu ε, có
giá trị bằng: ε = hf.
(f là tần số ánh sáng bị hấp thụ hoặc được phát xạ; h = 6,625.10-34 J.s : gọi là hằng số Plăng).
2. Thuyết lượng tử ánh sáng (Thuyết phôtôn).
* Năm 1905, Albert Einstein (An-be Anh-xtanh) phát triển giả thuyết của Plăng, và đề
xuất ra thuyết lượng tử ánh sáng (hay thuyết phôtôn) có nội dung cơ bản sau đây:
- Chùm ánh sáng là một chùm các phôtôn (các lượng tử ánh sáng). Mỗi phôtôn có
năng lượng xác định ε = hf, chỉ phụ thuộc vào tần số f của sóng ánh sáng đơn sắc
tương ứng, mà không phụ thuộc khoảng cách từ đó đến nguồn sáng.
Mỗi ánh sáng đơn sắc có tần số f, các phôtôn đều giống nhau, mỗi phôtôn mang năng
lượng bằng hf.
- Cường độ của chùm sáng tỉ lệ với số phôtôn phát ra trong một giây.
- Phân tử, nguyên tử, electron . . . phát xạ hay hấp thụ ánh sáng, cũng có nghĩa là
chúng phát xạ hay hấp thụ phôtôn.
- Các phôtôn bay dọc theo tia sáng với tốc độ c = 3.108 m/s trong chân không.
* Phôtôn chỉ tồn tại ở trạng thái chuyển động không có phôtôn đứng yên.
* Chùm sáng có cường độ nhỏ nhất mà mắt ta còn nhìn thấy được chứa khoảng 100
phôtôn. Năng lượng của mỗi phôtôn rất nhỏ. Mỗi chùm sáng dù yếu cũng chứa rất nhiều
phôtôn do rất nhiều nguyên tử, phân tử phát ra. Vì vậy, ta nhìn thấy chùm sáng liên tục.
3. Công thức Anh-xtanh về hiện tượng quang điện.
* Theo Anh-xtanh, trong hiện tượng quang điện có sự hấp thụ hoàn toàn phôtôn chiếu tới.
Mỗi phôtôn bị hấp thụ sẽ truyền toàn bộ năng lượng của nó cho một electron
* Đối với các electron nằm ngay trên bề mặt kim loại, thì phần năng lượng này sẽ được dùng vào hai việc:
- Cung cấp cho electron đó một công A để nó thắng được các lực liên kết trong tinh thể và
thoát ra ngoài. Công này gọi là công thoát.
- Cung cấp cho electron đó một động năng ban đầu. So với động năng ban đầu mà các
electron ở các lớp sâu thu được khi bị bức ra, thì động năng ban đầu này là cực đại. 1 2 hf = A + mv . 2 0 max
(Đây là công thức Anh-xtanh về hiện tượng quang điện)
(Đối với các electron nằm ở các lớp sâu bên trong mặt kim loại thì trước khi đến bề mặt
kim loại, chúng đã va chạm với các ion của kim loại và mất một phần năng lượng. Do đó
động năng ban đầu của chúng nhỏ hơn động năng ban đầu cực đại nói trên). 4. Chú ý thêm.
- Cường độ dòng quang điện bão hòa : Ibh = ne
n: là số electron quang điện bức ra khỏi bề mặt catốt (và đi đến anốt) trong một đơn vị thời gian.
- Công suất của chùm ánh sáng : P = Nε
N: là số phôtôn tới catốt trong một đơn vị thời gian.
- Hiệu suất của hiện tượng quang điện (hiệu suất lượng tử):
Số electron bật ra khỏi kim loại (catốt) n H = = .
Số phôtôn tới kim loại (catốt) N
5. Giải thích các định luật quang điện.
5.1. Giải thích định luật quang điện thứ nhất (định luật về giới hạn quang điện).
Theo công thức Anh-xtanh, muốn cho hiện tượng quang điện xảy ra (nghĩa là muốn các
electron bật ra khỏi bề mặt kim loại dùng làm catốt), thì phôtôn của chùm ánh sáng chiếu
vào catốt phải có năng lượng lớn hơn hoặc ít nhất phải bằng công thoát A: hf ≥ A. Hay: c hc hc h . Đặ  =     ≥ A. Suy ra: λ ≤ t: . Ta có: . A 0 A 0 hc  =
: chính là giới hạn quang điện của kim loại làm catốt. 0 A
Biếu thức:    biếu thị định luật quang điện thứ nhất. 0
5.2. Giải thích định luật quang điện thứ hai (định luật về dòng quang điện bão hòa).
Cường độ của dòng quang điện bão hòa tỉ lệ thuận với số quang electron bật ra khỏi catốt
trong một đơn vị thời gian.
Với các chùm sáng có khả năng gây ra hiện tượng quang điện (    ), thì số quang 0
electron bị bật ra khỏi mặt catốt trong một đơn vị thời gian lại tỉ lệ thuận với số phôtôn
đến đập vào mặt catốt trong thời gian đó. Số phôtôn này tỉ lệ với cường độ của chùm sáng tới.
Suy ra, đối với mỗi ánh sáng thích hợp, cường độ của dòng quang điện bão hòa tỉ lệ thuận
với cường độ của chùm sáng kích thích chiếu vào catốt. Đó là nội dung định luật quang điện thứ hai.
5.3. Giải thích định luật quang điện thứ ba (định luật về động năng cực đại của quang electron).
Theo công thức Anh-xtanh, động năng ban đầu cực đại của các quang electron chỉ phụ
thuộc tần số f (hay bước sóng λ) của ánh sáng kích thích, và bản chất của kim loại dùng
làm catốt (do phụ thuộc vào công thoát A), mà không phụ thuộc vào cường độ của chùm
sáng kích thích. Đó là nội dung của định luật quang điện thứ ba.
III. LƯỠNG TÍNH SÓNG – HẠT CỦA ÁNH SÁNG.
- Nếu chỉ thừa nhận tính chất sóng của ánh sáng, thì không giải thích được hiện tượng
quang điện. Còn nếu chỉ thừa nhận tính chất hạt của ánh sáng, thì không giải thích được
hiện tượng giao thoa ánh sáng. Ánh sáng có hai tính chất đối nghịch nhau, ta nói ánh sáng
có lưỡng tính sóng - hạt.
- Trong mỗi hiện tượng quang học, ánh sáng thường thể hiện rõ một trong hai tính chất
trên. Khi tính chất sóng thể hiện rõ thì tính chất hạt lại mờ nhạt; và ngược lai.
- Ánh sáng có bước sóng càng ngắn, phôtôn ứng với nó có năng lượng càng lớn, thì tính
chất hạt càng thể hiện rõ (như hiện tượng quang điện, khả năng đâm xuyên, tác dụng
quang, . . .), còn tính chất sóng càng mờ nhạt.
Ánh sáng có bước sóng càng dài, phôtôn ứng với nó có năng lượng càng nhỏ, thì tính chất
sóng càng thể hiện rõ (như hiện tượng giao thoa, nhiễu xạ, tán sắc, . . .), còn tính chất hạt càng mờ nhạt.
IV. HIỆN TƯỢNG QUANG ĐIỆN TRONG.
1. Hiện tượng quang điện trong. Là hiện tượng tạo thành các electron dẫn và lỗ trống
trong chất bán dẫn, do tác dụng của ánh sáng có bước sóng thích hợp.
Muốn xảy ra hiện tượng quang điện trong thì ánh sáng kích thích phải có bước sóng nhỏ
hơn hoặc bằng một giá trị λ0 nào đó, gọi là giới hạn quang điện của bán dẫn.
2. Chất quang dẫn. Hiện tượng quang dẫn.
2.1. Chất quang dẫn. Là một số chất bán dẫn như Ge, PbS, PbSe, PbTe, CdS, CdSe,
CdTe, . . . có tính chất đặc biệt là: chúng dẫn điện kém khi không bị chiếu sáng, và chúng
dẫn điện tốt khi bị chiếu ánh sáng thích hợp.
2.2. Hiện tượng quang dẫn. Là hiện tượng giảm điện trở suất, tức là tăng độ dẫn điện
của chất bán dẫn, khi có ánh sáng thích hợp chiếu vào.
Hiện tượng quang dẫn được giải thích dựa trên hiện tượng quang điện trong: Khi bán
dẫn được chiếu bằng ánh sáng có bước sóng thích hợp, thì trong bán dẫn có thêm electron
dẫn và lỗ trống được tạo thành. Do đó, mật độ hạt tải điện trong bán dẫn tăng lên, độ dẫn
điện của bán dẫn tăng, tức là điện trở suất của nó giảm. (Cường độ ánh sáng chiếu vào
càng mạnh thì điện trở suất của bán dẫn càng nhỏ).
3. Quang điện trở (LDR: Ligh dependant resistor – điện trở phụ thuộc ánh sáng). Là
một điện trở làm bằng chất quang dẫn. (Hay: đó là một tấm bán dẫn có giá trị điện trở
thay đổi khi thay đổi cường độ chùm sáng chiếu vào nó)
- Cấu tạo: Gồm một lớp bán dẫn mỏng (2) chừng 20 ÷ 30 μm (PbS hay CdS), phủ lên
một đế cách điện (1) (thủy tinh hay chất dẻo). Hai đầu lớp bán dẫn được gắn với hai điện
cực (3) bằng kim loại và dẫn ra ngoài bằng các dây (4) (như hình vẽ).
- Hoạt động: Nối 1 nguồn (6) khoảng vài vôn với quang điện trở thông qua điện kế (5) và
điện trở R (hình vẽ).
+ Khi đặt quang trở trong tối, trong mạch có một dòng điện nhỏ, gọi là dòng tối (nó phụ
thuộc vào điện trở thuần của quang điện trở và vào hiệu điện thế đặt vào hai điện cực).
+ Khi ta rọi vào lớp bán dẫn ánh sáng có bước sóng nhỏ hơn giới hạn quang điện của nó,
điện trở của quang điện trở giảm đi rất mạnh, dòng điện trong mạch tăng lên nhiều (nó
phụ thuộc vào cường độ chùm sáng và hiệu điện thế giữa hai điện cực).
Khi cường độ ánh sáng chiếu vào quang điện trở thay đổi, thì cường độ dòng điện trong
mạch cũng thay đổi, và hiệu điện thế hai đầu điện trở tải R cũng thay đổi, phù hợp với sự
biến thiên của cường độ chùm sáng.
- Ứng dụng: Ngày nay quang điện trở được dùng thay cho các tế bào quang điện trong
hầu hết các mạch điều khiển tự động, thường được lắp với các 4 4 3 3
mạch khuếch đại trong các thiết bị điều khiển bằng ánh sáng, 5 2 G R
trong các máy đo ánh sáng. 1
4. Pin quang điện (Pin Mặt Trời).
4.1. Pin quang điện (Pin Mặt Trời) là nguồn điện chạy bằng 6
năng lượng ánh sáng, trong đó quang năng được biến đổi trực tiếp thành điện năng.
Hoạt động của pin dựa trên hiện tượng
quang điện trong của một số chất bán dẫn
Điện cực trong suốt (lớp kim loại mỏng) như đồ Bán dẫn loại p
ng ôxit, sêlen, silic, . . . Bán dẫn loại n
Hiệu suất của pin quang điện chỉ vào
Điện cực (đế kim loại) khoảng trên dưới 10 %.
4.2. Cấu tạo. gồm tấm bán dẫn loại n, bên trên có phủ một lớp mỏng bán dẫn loại p. Mặt
trên cùng là một lớp kim loại mỏng trong suốt với ánh sáng, và dưới cùng là một đế kim loại (hình vẽ bên).
Các kim loại đóng vai trò các điện cực. Lớp tiếp xúc p-n được hình thành giữa hai bán
dẫn, lớp này ngăn không cho electron khuếch tán từ n sang p và lỗ trống khuếch tán từ p
sang n, nên lớp tiếp xúc này gọi là lớp chặn.
4.3. Hoạt động. Khi ánh sáng có bước sóng thích hợp (λ ≤ λ0) chiếu vào lớp kim loại
mỏng ở trên cùng thì ánh sáng sẽ đi xuyên qua lớp này vào lớp bán dẫn loại n, gây ra hiện
tượng quang điện trong và giải phóng ra các cặp electron và lỗ trống. Điện trường ở lớp
chuyển tiếp p-n đẩy các lỗ trống về phía bán dẫn loại p và đấy các electron về phía bán dẫn loại n.
Lớp kim loại mỏng ở trên bán dẫn p nhiễm điện dương và trở thành điện cực dương của
pin. Còn đế kim loại dưới nhiễm điện âm và trở thành điện cực âm.
Nếu nối hai điện cực bằng một dây dẫn thông qua một ampe kế thì ta sẽ thấy có một dòng
quang điện chạy từ cực dương sang cực âm.
(Suất điện động của pin quang điện thường có giá trị từ 0,5 V đến 0,8 V).
4.4. Ứng dụng. Pin quang điện đã trở thành nguồn cung cấp điện cho các vùng sâu, vùng
xa ở nước ta, trên các vệ tinh nhân tạo, con tàu vũ trụ, trong các máy đo ánh sáng, máy
tính bỏ túi, . . .Ngày nay người ta đã chế tạo thử thành công ôtô và cả máy bay chạy bằng pin quang điện.
V. MẪU NGUYÊN TỬ BO (Bohr).
1. Các tiên đề của Bo về cấu tạo nguyên tử.
1.1. Tiên đề về các trạng thái dừng.
* “Nguyên tử chỉ tồn tại trong một số trạng thái có năng lượng xác định En, gọi là các
trạng thái dừng. Khi ở trạng thái dừng, nguyên tử không bức xạ.
* Hệ quả của tiên đề trên: Trong các trạng thái dừng của nguyên tử, electron chuyển
động quanh hạt nhân trên các quỹ đạo có bán kính hoàn toàn xác định, gọi là các quỹ đạo dừng.
- Bo đã tìm được công thức tính bán kính quỹ đạo dừng của electron trong nguyên tử Hiđrô: 2 r = n r n 0
Với n là số nguyên; r0 = 5,3.10-11 m, gọi là bán kính Bo (là bán kính của quỹ đạo electron,
ứng với trạng thái cơ bản của nguyên tử)
- Tên các quỹ đạo dừng của electron ứng với n khác nhau như sau: n 1 2 3 4 5 6 . . . Tên quỹ đạo K L M N O P . . . Bán kính r0 4 r0 9 r0 25 r0 36 r0 49 r0 . . .
- Quỹ đạo có bán kính lớn ứng với năng lượng lớn, bán kính nhỏ ứng với năng lượng nhỏ.
- Bình thường nguyên tử ở trạng thái dừng có năng lượng thấp nhất, và electron chuyển
động trên quỹ đạo gần hạt nhân nhất gọi là trạng thái cơ bản.
- Khi hấp thụ năng lượng thì nguyên tử chuyển lên các trạng thái dừng có năng lượng cao
hơn và electron chuyển động trên những quỹ đạo xa hạt nhân hơn, gọi là trạng thái kích thích.
- Các trạng thái kích thích có năng lượng càng cao, thì ứng với bán kính quỹ đạo của
electron càng lớn và trạng thái đó càng kém bền vững. Thời gian sống trung bình của
nguyên tử trong các trạng thái kích thích rất ngắn (vào cỡ 10-8 s). Sau đó nguyên tử
chuyển về các trạng thái dừng có năng lượng thấp hơn, và cuối cùng chuyển về trạng thái cơ bản.
1.2. Tiên đề về bức xạ và hấp thụ năng lượng của nguyên tử.
* “Khi nguyên tử chuyển từ trạng thái dừng có năng lượng En sang trạng thái dừng có
năng lượng Em nhỏ hơn thì nguyên tử phát ra một phôtôn có năng lượng đúng bằng
hiệu En – Em ”.
E − E = hf n m nm
(h = 6,625.10-34 J.s: hằng số Plăng; fnm: là tần số của
sóng ánh sáng ứng với phôtôn đó; En
n, m là những số nguyên). hfnm hfnm
“Ngược lại, nếu nguyên tử đang ở trạng thái dừng có Em
năng lượng Em mà hấp thụ được một phôtôn có năng lượng hf đúng bằng hiệu En – Em
thì nó chuyển sang trạng thái dừng có năng lượng En lớn hơn ”.
- Tiên đề này cho thấy, nếu một chất hấp thụ được ánh sáng có bước sóng nào thì nó cũng
có thể phát ra ánh sáng có bước sóng ấy. Điều này giải thích được sự đảo vạch quang phổ.
- Sự chuyển từ trạng thái dừng Em sang trạng thái dừng En ứng với sự nhảy của electron từ
quỹ đạo dừng có bán kính rm sang quỹ đạo dừng có bán kính rn; và ngược lại.
VI. QUANG PHỔ VẠCH CỦA NGUYÊN TỬ HIĐRÔ.
1. Đặc điểm quang phổ vạch phát xạ của nguyên tử Hiđrô. Các vạch được sắp xếp
thành 3 dãy xác định, tách rời nhau:
- Dãy Laiman (Lyman) nằm trong vùng tử ngoại.
- Dãy Banme (Balmer) có một phần nằm trong vùng tử ngoại và một phần trong vùng ánh
sáng nhìn thấy gồm 4 vạch: vạch đỏ Hα (λα = 0,6563 μm); vạch lam Hβ (λβ = 0,4861 μm);
vạch chàm Hγ (λγ = 0,4340 μm) và vạch tím Hδ (λδ = 0,4102 μm).
- Dãy Pasen (Paschen) nằm trong vùng hồng ngoại. 2. Giải thích.
2.1. Giải thích quang phổ của Hiđrô là quang phổ vạch.
- Nguyên tử Hiđrô có một electron chuyển động xung quanh hạt nhân. Ở trạng thái bình
thường (trạng thái cơ bản), nguyên tử Hiđrô có năng lượng thấp nhất, electron này chuyển
động trên quỹ đao K gần hạt nhân nhất.
- Khi nguyên tử nhận năng lượng kích thích (đốt nóng hoặc chiếu sáng), electron chuyển
lên các quỹ đạo dừng có năng lượng cao hơn: L, M, N, O, P, . . . Lúc đó nguyên tử ở trạng
thái kích thích, trạng thái này không bền vững (thời gian tồn tại khoảng 10-8 s) nên ngay
sau đó electron lần lượt chuyển về các quỹ đạo dừng có mức năng lượng thấp hơn.
- Mỗi lần electron chuyển từ quỹ đạo dừng có mức năng lượng cao xuống quỹ đạo dừng
có mức năng lượng thấp, nguyên tử phát ra một phôtôn có năng lượng hf = Ecao - Ethấp ,
tức là nguyên tử phát ra một ánh sáng đơn sắc có tần số f xác định ứng với một vạch trên
quang phổ. Khi chuyển về trạng thái cơ bản, các nguyên tử Hiđrô sẽ phát ra các phôtôn
(các bức xạ) có tần số khác nhau. Vì vậy quang phổ của nguyên tử Hiđrô là quang phổ vạch.
2.2. Giải thích sự tạo thành các dãy và các vạch trong quang phổ của Hiđrô.
* Việc giải thích dựa trên sơ đồ chuyển mức năng lượng của nguyên từ Hiđrô: E∞ P O N M E3 γ δ β α E L E 2 K E1 Pasen Laiman Banmee
- Dãy Laiman được tạo thành khi electron chuyển từ các quỹ đạo dừng bên ngoài về quỹ
đạo K: L→K, M→K, N→K, O→K, P→K, . . .
- Dãy Banme được tạo thành khi electron từ các quỹ đạo dừng ở phía ngoài chuyển về
quỹ đạo L: M→L (vạch đỏ Hα), N→L (vạch lam Hβ), O→L (vạch chàm Hγ), P→L (vạch tím Hδ), . . .
- Dãy Pasen được tạo thành khi electron chuyển từ các quỹ đạo ở phía ngoài chuyển về
quỹ đạo M: N→M, O→M, P→M, . . .
VIII. SỰ PHÁT QUANG.
1. Định nghĩa sự phát quang. Là hiện tượng ở một số chất (ở thể rắn, lỏng, hoặc khí) khi
hấp thụ năng lượng dưới một dạng nào đó, thì có khả năng phát ra các bức xạ điện từ
trong miền ánh sáng nhìn thấy.
- Sự phát quang là một dạng phát ánh sáng rất phổ biến trong tự nhiên.
- Những ví dụ điển hình về sự phát quang: Sự phát quang của đom đóm, sự phát sáng của
phốtpho bị ôxi hóa trong không khí, sự phát quang của một số chất hơi hoặc chất rắn khi
được chiếu sáng bằng tia tử ngoại, . . .
2. Đặc điểm khác biệt của sự phát quang với các hiện tượng phát ánh sáng khác.
- Bức xạ phát quang là bức xạ riêng của vật: mỗi vật phát quang có một quang phổ riêng
đặc trưng cho nó.
- Sau khi ngừng kích thích, sự phát quang của một số chất còn tiếp tục kéo dài thêm một
khoảng thời gian nào đó, rồi mới ngừng hẳn.
Khoảng thời gian từ lúc ngừng kích thích cho đến lúc ngừng phát quang gọi là thời gian
phát quang. Tùy theo chất phát quang mà thòi gian phát quang có thể kéo dài từ 10-10 s đến vài ngày.
3. Hiện tượng quang-phát quang.
3.1. Hiện tượng quang-phát quang là hiện tượng một số chất hấp thụ ánh sáng kích
thích có bước sóng này để phát ra ánh sáng có bước sóng khác.
Người ta thường gọi sự phát quang là sự phát sáng lạnh, để phân biệt với sự phát quang
của vật khi bị nung nóng.
3.2. Các dạng quang-phát quang: huỳnh quang và lân quang.
I* Có hai loại quang-phát quang, tùy theo thời gian phát quang: đó là huỳnh quang và lân quang.
- Huỳnh quang: là sự quang-phát quang có thời gian phát quang ngắn (dưới 10-8 s)
+ Nghĩa là khi tắt ánh sáng kích thích, thì ánh sáng phát quang hầu như tắt ngay.
+ Huỳnh quang thường xảy ra với chất lỏng và chất khí.
+ Ví dụ: Chất lỏng fluorexein khi được chiếu sáng bằng tia tử ngoại thì phát ánh sáng màu
lục và ngừng phát sáng rất nhanh sau khi ngừng chiếu sáng.
- Lân quang: là sự phát quang có thời gian phát quang dài (10-8 s trở lên)
+ Lân quang thường xảy ra với chất rắn.
+ Các chất rắn phát quang loại này gọi là chất lân quang.
+ Ví dụ: Các loại sơn vàng, xanh, đỏ, . . . quét trên một số biển báo giao thông, hoặc ở đầu
các cọc chỉ giới đường có thể là chất lân quang có thời gian kéo dài khoảng vài phần mười giây.
3.3. Định luật Xtốc về sự phát quang.
- Nội dung. “ Ánh sáng phát quang có bước sóng λ/ dài hớn bước sóng của ánh sáng
kích thích λ : λ/ > λ ”.
- Giải thích dựa vào thuyết lượng tử ánh sáng.
Giả sử năng lượng phôtôn bị một phân tử chất phát quang hấp thụ là :  hc = hf = . ht ht 
Năng lượng của phôtôn phát quang được phát ra bới phân tử là :  hc = hf = . pq pq / 
Một phần năng lượng của phô tôn bị hấp thụ được dùng để kích thích chất phát quang,
phần còn lại Q chuyển thành nhiệt. Theo định luật bảo toàn năng lượng ta có:  =  + Q ; ht pq
Nghĩa là    ; suy ra : λ/ > λ. ht pq
3.4. Ứng dụng sự phát quang. Các loại hiện tượng phát quang có rất nhiều ứng dụng
trong khoa học, kĩ thuật và đời sống như: sử dụng trong các đèn ống để thắp sáng, trong
các màn hình của dao động kí điện tử, của tivi, máy tính, sử dụng sơn phát quang quét
trên các biển báo giao thông, . . .
* Đọc thêm: Đèn huỳnh quang là một ống thủy tinh hình trụ, trong chứa hơi thủy ngân ở
áp suất thấp. Ở hai đầu ống có hai điện cực, có dạng các dây tóc được nung đỏ. Thành
trong của ống có phủ một lớp bột phát quang. Khi có dòng điện phóng qua đèn thì hơi
thủy ngân sẽ phát sáng. Ánh sáng do hơi thủy ngân phát ra rất giàu tia tử ngoại. Các tia tử
ngoại này sẽ kích thích lớp bột phát quang (như kẽm sunfua) phủ ở thành trong của đèn
phát ra ánh sáng nhìn thấy được. Các đèn huỳnh quang sáng hơn nhiều so với các đèn có
dây tóc nóng sáng tiêu thụ cùng một công suất điện.
IX. SƠ LƯỢC VỀ LAZE.
- Laze là thuật ngữ phiên âm từ tiếng Anh LASER, đó là từ ghép các chữ cái đầu của cụm
từ “ Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation ” , có nghĩa là : máy khuếch
đại ánh sáng bằng sự phát xạ cảm ứng.
1. Laze là một nguồn sáng phát ra chùm ánh sáng cường độ lớn dựa trên ứng dụng hiện
tượng phát xạ cảm ứng.
- Chùm sáng phát ra cũng gọi là chùm tia laze.
- Đặc điểm của chùm tia laze, khác hẳn với các chùm sáng thông thường.
Tia laze có tính đơn sắc rất cao.
Tia laze là chùm sáng kết hợp (các phôtôn trong chùm có cùng tần số và cùng pha).
Tia laze là chùm sáng song song, nên có tính định hướng cao.
Tia laze có cường độ lớn.
* Nguyên tắc phát quang của laze dựa trên việc ứng dụng hiện tượng phát xạ cảm ứng.
2. Sự phát xạ cảm ứng (phát xạ kích thích).
- Năm 1917, khi nghiên cứu lí thuyết phát xạ, Anh-xtanh đã chứng minh rằng: ngoài hiện
tượng phát xạ tự phát, còn có phát xạ cảm ứng (phát xạ kích thích). Lí thuyết về phát xạ
cảm ứng có nội dung như sau: “ Nếu một nguyên tử đang ở trong trạng thái kích thích, sẵn
sàng phát ra một phôtôn có năng lượng ε = hf , mà bắt gặp một phôtôn có năng lượng ε/
đúng bằng hf, bay lướt qua nó, thì lập tức nguyên tử đó cũng phát ra phôtôn ε, có cùng
năng lượng và bay cùng phương với với phôtôn ε/. Sóng điện từ ứng với phôtôn ε cùng
pha và dao động trong một mặt phẳng song song với mặt phẳng dao động của sóng điện
từ ứng với phôtôn ε/ ( Hai sóng điện từ ứng với hai phôtôn ε và ε/ là hai sóng kết hợp).
- Như vậy, nếu có một phôtôn ban đầu bay qua một loạt nguyên tử đang ở trong trạng thái
kích thích thì số phôtôn sẽ tăng lên theo cấp số nhân.
Các phôtôn này có cùng năng lượng (ứng với sóng điện từ có cùng tần số f), do đó tính
đơn sắc của chùm sáng rất cao.
Tất cả các sóng điện từ trong chùm sáng do các nguyên tử phát ra đều cùng pha, nên tính
kết hợp của chùm sáng rất cao.
Chúng bay theo cùng một phương, nên tính định hướng của chúng rát cao.
Số lượng phôtôn bay theo cùng một hướng rất lớn nên cường độ chùm sáng rất lớn.
3. Nguyên tắc cấu tạo và hoạt động của máy phát laze.
Nguyên tử đang ở trạng thái kích thích có năng lượng E2 chịu tác động của phôtôn bên
ngoài có năng lượng hf = E2 – E1, bị kích thích chuyển về trạng thái E1, đồng thời phát ra
phôtôn có năng lượng hf = E2 – E1. Quá trình này được gọi là sự phát xạ kích thích
Trong điều kiện bình thường, số nguyên E2
tử ở mức năng lượng cao luôn có mật độ Phôtôn tới Phôtôn tới +
ít hơn ở mức năng lượng thấp. Thế
phô tôn phát xạ cảm ứng nhưng, trong những điề E u kiện đặc biệt, 1
Sự phát xạ cảm ứng.
có thể xảy ra sự đảo mật độ, nghĩa là
mức năng lượng cao lại chứa nhiều nguyên tử hơn mức năng lượng thấp.
4. Một vài ứng dụng của laze.
- Trong y học, người ta dùng tia laze như một dao mổ trong các phẫu thuật tinh vi như mắt,
mạch máu, . . . (nhờ khả năng có thể tập trung năng lượng của chùm tia laze). Sử dụng tia
laze để chữa các bệnh ngoài da (nhờ tác dụng nhiệt) . . .
- Trong thông tin liên lạc vô tuyến, tia laze có ưu thế đặc biệt nhờ có tính định hướng và
tần số rất cao, như vô tuyến định vị, liên lạc vệ tinh, điều khiển các con tàu vũ trụ, . . . Tia
laze được sử dụng rất tốt trong việc truyền thông tin bằng cáp quang (nhờ có tính kết hợp và cường độ cao).
- Trong công nghiệp, tia laze được dùng trong các công việc như cắt, khoan, tôi, . . .chính
xác trên nhiều chất liệu khác nhau như kim loại, compôzit, . . .(nhờ có cường độ lớn và
tính định hướng cao). Người ta còn có thể khoan được những lỗ có đường kính rất nhỏ, và
rất sâu mà không thể thực hiện được bằng các phương pháp cơ học.
- Trong trắc địa, laze được dùng trong các công việc như đo khoảng cách, tam giác đạc,
ngắm đường thẳng, . . .
- Ngoài ra, laze còn được dùng trong các đầu đọc đĩa CD, trong các bút chỉ bảng, bản đồ,
trong các bút thí nghiệm quang học ở trường phổ thông, . . .Các laze này thuộc laze bán dẫn.
================================
B. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
I. HIỆN TƯỢNG QUANG ĐIỆN
a. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
1.1. Hiện tượng quang điện được Hertz phát hiện bằng cách nào?
A. Chiếu một chùm ánh sáng trắng đi qua lăng kính.
B. Cho một dòng tia catôt đập vào một tấm kim loại có nguyên tử lượng lớn.
C. Chiếu một nguồn sáng giàu tia tử ngoại vào một tấm kẽm tích điện âm.
D. Dùng chất pônôli 210 phát ra hạt α để bắn phá lên các phân tử nitơ.
1.2. Phát biểu nào sau đây là sai?
Động năng ban đầu cực đại của các êlectron quang điện:
A. không phụ thuộc vào cường độ chùm ánh sáng kích thích.
B. phụ thuộc vào bước sóng của ánh sáng kích thích.
C. không phụ thuộc vào bản chất kim loại dùng làm catốt.
D. phụ thuộc vào bản chất kim loại dùng làm catốt.
1.3. Cường độ dòng quang điện bão hòa:
A. tỉ lệ nghịch với cường độ chùm ánh sáng kích thích.
B. tỉ lệ thuận với cường độ chùm ánh sáng kích thích.
C. không phụ thuộc vào cường độ chùm sáng kích thích.
D. tăng tỉ lệ thuận với bình phương cường độ chùm sáng kích thích.
1.4. Điều kiện nào sau đây sẽ xảy ra hiện tượng quang điện?
A. Bước sóng ánh sáng kích thích phải lớn hơn giới hạn quang điện.
B. Bước sóng của ánh sáng kích thích tùy ý, nhưng cường độ ánh sáng phải mạnh.
C. Bước sóng của ánh sáng kích thích phải nhỏ hơn giới hạn quang điện.
D. Ánh sáng kích thích phải là ánh sáng nhìn thấy.
1.5. Dưới ảnh hưởng của ánh sáng đơn sắc chiếu lên mặt kim loại, vận tốc cực đại của
êlectron quang điện sau khi bị bứt ra khỏi mặt kim loại phụ thuộc vào:
A. vận tốc truyền của ánh sáng trong môi trường bên ngoài kim loại.
B. số phôtôn đập lên mặt kim loại và vào loại kim loại.
C. năng lượng của phôtôn và vào loại kim loại.
D. tổng năng lượng của ánh sáng đập lên mặt kim loại và vào loại kim loại.
1.6. Điều nào sau đây là sai khi nói về động năng ban đầu cực đại của êlectron quang điện?
A. Không phụ thuộc vào cường độ chùm ánh sáng kích thích.
B. Phụ thuộc vào bước sóng ánh sáng kích thích.
C. Phụ thuộc tần số ánh sáng kích thích.
D. Không phụ thuộc vào bản chất kim loại làm catốt.
1.7. Nhận xét nào dưới đây là đúng? Người ta chiếu một chùm sáng lên tấm kim loại được
đánh bóng có công thoát A. Hiện tượng quang điện xảy ra nếu:
A. các lượng tử năng lượng (phôtôn) đập lên mặt kim loại với năng lượng thỏa
mãn điều kiện hf ≥ A, ở đây f là tần số ánh sáng và h là hằng số Planck.
B. chùm tia sáng đập lên tấm kim loại có năng lượng thỏa mãn hệ thức E ≥ nA.
C. tấm kim loại chứa một số rất lớn êlectron tự do được chiếu sáng bằng chùm tia
sáng có cường độ rất lớn.
D. tấm kim loại được chiếu sáng có hiệu điện thế rất lớn.
1.8. Điều nào sau đây là sai khi nói đến những kết quả rút ra từ thí nghiệm với tế bào quang điện?
A. Hiệu điện thế giữa anôt và catôt của tế bào quang điện luôn có giá trị âm khi
dòng quang điện triệt tiêu.
B. Dòng quang điện vẫn tồn tại ngay cả khi hiệu điện thế giữa anôt và catôt của tế
bào quang điện bằng không.
C. Cường độ dòng quang điện bão hòa không phụ thuộc vào cường độ chùm ánh sáng kích thích.
D. Giá trị của hiệu điện thế hãm phụ thuộc vào bước sóng của ánh sáng kích thích.
1.9. Giới hạn quang điện của mỗi kim loại được hiểu là:
A. bước sóng của ánh sáng chiếu vào kim loại.
B. công thoát của êlectron đối với kim loại đó.
C. một đại lượng đặc trưng của kim loại tỉ lệ nghịch với công thoát A của êlectron
đối với kim loại đó.
D. bước sóng riêng của kim loại đó.
1.10. Vận tốc cực đại Vmax của các electron quang điện bị bứt ra từ quang catôt với công
thoát A bởi ánh sáng đơn sắc có bước sóng λ đập vào bằng: 2  hc  2  hc  A. − A   C. A +   m    m    2  hc  2  h  B. A −   D. − A   m    m  c 
1.11. Công thức nào sau đây đúng cho trường hợp dòng quang điện triệt tiêu? 2 mv 2 mv A. 0max eU = A + C. 0max eU = h 2 h 2 2 mv 1 B. 0max eU = D. 2 eU = mv h h 0max 4 2
b) BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM:
1.12. Catôt của một tế bào quang điện làm bằng vônfram. Biết công thoát của êlectron đối
với vônfram là 7,2.10-19 J. Chiếu vào catôt vônfram ánh sáng có bước sóng λ = 0,180μm.
Động năng cực đại của các êlectron quang điện khi bứt ra khỏi vônfram bằng bao nhiêu? A. Eđmax = 10,6.10-19 J C. Eđmax = 4,0.10-19 J B. Eđmax = 7,2.10-19 J D. Eđmax = 3,8.10-19 J
1.13.Công thoát của êlectron khỏi kim loại natri là 2,48 eV. Một tế bào quang điện có
catôt làm bằng natri, khi được chiếu sáng bằng một chùm bức xạ có bước sóng 0,36μm thì
cho một dòng quang điện bão hòa cường độ 3μA. Hãy tính số êlectron bị bứt ra khỏi catôt trong mỗi giây. A. N = 2,88.1013 êlectron/s C. N = 4,88.1013 êlectron/s B. N = 3,88.1013 êlectron/s D. N = 1,88.1013 êlectron/s
1.14. Một điện cực phẳng M bằng kim loại có giới hạn quang điện λ0, được rọi bằng bức
xạ có bước sóng λ thì êlectron vừa bứt ra khỏi M có vận tốc v = 6,28.107 m/s. Điện cực M
được nối đất thông qua một điện trở R = 1,2.106Ω. Cường độ dòng điện qua điện trở R là: A. 1,02.10-4A C. 2,02.10-4A B. 1,20.10-4A D. Một giá trị khác
1.15. Catôt của một tế bào quang điện làm bằng vônfram. Biết công thoát của êlectron đối
với vônfram là 7,2.10-19J. Chiếu vào catôt vônfram ánh sáng có bước sóng λ = 0,180μm.
Để triệt tiêu hoàn toàn dòng quang điện, phải đặt vào hai đầu anôt và catôt một hiệu điện
thế hãm bằng bao nhiêu? A. 6,62V B. 4,5V C. 2,5V D. 2,37V
1.16. Một tế bào quang điện, khi chiếu một bức xạ điện từ có bước sóng λ = 0,400μm vào
bề mặt catôt thì tạo ra một dòng điện bão hòa có cường độ I. Người ta làm triệt tiêu dòng
điện này bằng một hiệu điện thế hãm Uh = 1,2V. Tìm giá trị của cường độ dòng quang
điện bão hòa I. Biết công suất bức xạ rọi vào catôt là 2W. Giả sử trong trường hợp lí
tưởng cứ mỗi phôtôn đến đập vào catôt làm bứt ra một êlectron. A. Ibh ≈ 0,34A B. Ibh ≈ 0,44A C. Ibh ≈ 0,54A D. Ibh ≈ 0,64A
1.17. Công thoát của êlectron khỏi kim loại natri là 2,48eV. Một tế bào quang điện có
catôt làm bằng natri, khi được chiếu sáng bằng một chùm bức xạ có bước sóng 0,36μm thì
cho một dòng quang điện bão hòa cường độ 3μA. Hiệu điện thế hãm cần phải đặt giữa
anôt và catôt của tế bào quang điện để dòng quang điện triệt tiêu là: A. Uh ≈ 4V B. Uh ≈ 3V C. Uh ≈ 2V D. Uh ≈ 1V
1.18. Một tế bào quang điện, khi chiếu một bức xạ điện từ có bước sóng λ = 0,400μm vào
bề mặt catôt thì tạo ra một dòng điện bão hòa có cường độ I. Người ta làm triệt tiêu dòng
điện này bằng một hiệu điện thế hãm Uh = 1,2V.
Tìm công thoát êlectron của kim loại dùng làm catôt. A. A ≈ 1,505eV B. A ≈ 1,905eV C. A ≈ 1,2eV D. A ≈ 3,7eV
1.19. Catôt của một tế bào quang điện làm bằng kim loại có giới hạn quang điện λ0 =
0,275μm. Một tấm kim loại làm bằng kim loại nói trên được rọi sáng đồng thời bởi hai
bức xạ; một có bước sóng λ1 = 0,2μm và một có tần số f2 = 1,67.1015Hz. Tính điện thế cực
đại của tấm kim loại đó. A. Vmax = 2,1V B. Vmax = 2,3V C. Vmax = 2,4V D. Vmax = 3,1V
1.20. Một tế bào quang điện, khi chiếu một bức xạ điện từ có bước sóng λ = 0,400μm vào
bề mặt catôt thì tạo ra một dòng điện bão hòa có cường độ I. Người ta làm triệt tiêu dòng
điện này bằng một hiệu điện thế hãm Uh = 1,2V. Tìm vận tốc ban đầu cực đại của các quang êlectron. A. V0max = 5,5.105 m/s C. V0max = 7,5.105 m/s B. V0max = 6,5.105 m/s D. V0max = 8,5.105 m/s
1.21. Kim loại dùng làm catôt của một tế bào quang điện có công thoát êlectron A0 =
2,2eV. Chiếu vào catôt một bức xạ điện tử có bước sóng λ. Muốn triệt tiêu dòng quang
điện người ta phải đặt vào anôt và catôt một hiệu điện thế hãm Uh = 0,4V. Hãy tính vận
tốc ban đầu cực đại của êlectron quang điện. A. 8,95.105 m/s C. 9,85.105 m/s B. 3,75.105 m/s D. 29,5.105 m/s
1.22. Công thoát của êclectron khỏi kim loại natri là 2,48eV. Một tế bào quang điện có
catôt làm bằng natri, khi được chiếu sáng bằng một chùm bức xạ có bước sóng 0,36 μm
thì cho một dòng quang điện bão hòa cường độ 3μA. Hãy tính giới hạn quang điện của natri. A. λ0 = 0,56μm B. λ0 = 0,46μm C. λ0 = 0,5μm D. λ0 = 0,75μm
1.23. Khi chiếu lần lượt hai bức xạ điện từ có bước sóng λ1 = 0,25μm và λ2 = 0,3μm vào
một tấm kim loại, người ta xác định được vận tốc ban đầu cực đại của các quang êlectron
lần lượt là: Vmax1 = 7,31.105 m/s; Vmax2 = 4,93.105 m/s. Khi chiếu một bức xạ điện từ khác
có bước sóng λ vào tấm kim loại nói trên được cô lập về điện và điện thế cực đại đạt được
là 3V. Hãy tìm bước sóng λ của bức xạ trong trường hợp này. Cho biết: h = 6,625.10-34 Js;
e = 1,6.10-19 C; c = 3.108 m/s. A. λ ≈ 0,1263μm C. λ ≈ 0,1926μm B. λ ≈ 0,6922μm D. λ ≈ 0,3541μm
1.24. Kim loại dùng làm catôt của một tế bào quang điện có công thoát êlectron A0 =
2,2eV. Chiếu vào catôt một bức xạ điện từ có bước sóng λ. Muốn trệt tiêu dòng quang
điện người ra phải đặt vào anôt và catôt một hiệu điện thế hãm Uh = 0,4 V. Hãy tính giới
hạn quang điện λ0 của kim loại. A. λ0 = 0,565μm C. λ0 = 3,5μm B. λ0 = 0,456μm D. λ0 = 0,765μm
1.25. Chiếu một bức xạ có bước sóng λ2 = 0,438μm vào catôt của một tế bào quang điện.
Biết cường độ dòng quang điện bão hòa Ibh = 3,2mA. Tính số êlectron được giải phóng từ
catôt trong 1 giây. Nếu cường độ chùm bức xạ tăng lên n lần thì Ne thay đổi thế nào?
A. Ne = 2.1016 êlectron/s; Giảm n lần
B. Ne = 3.1016 êlectron/s; Tăng n lần
C. Ne = 2.1016 êlectron/s; Tăng n lần
D. Ne = 3.1016 êlectron/s; Không đổi
1.26. Khi chiếu bức xạ có bước sóng 0,405μm vào catôt của một tế bào quang điện thì
quang êlectron có vận tốc ban đầu cực đại là v1. Thay bức xạ khác có tần số 16.1014 Hz thì
vận tốc ban đầu cực đại của quang êlectron là v2 = 2v1. Tính công thoát của êlectron của
kim loại làm catôt. Xác định độ tăng hiệu điện thế hãm để triệt tiêu dòng quang điện của hai lần chiếu.
A. A = 2.10-19 J; ΔUh ≈ 7,65 V
C. A = 9.10-19 J; ΔUh ≈ 3,64 V
B. A = 4.10-19 J; ΔUh ≈ 2,56 V
D. A = 3.10-19 J; ΔUh ≈ 3,56 V
1.27. Catôt của một tế bào quang điện làm bằng vônfram. Biết công thoát của êlectron đối
với vônfram là 7,2.10-19 J. Giới hạn quang điện của vônfram là bao nhiêu? A. 0,276μm B. 0,375μm C. 0,425μm D. 0,475μm
1.28. Chiếu một bức xạ có bước sóng λ2 = 0,438 μm vào catôt của một tế bào quang điện.
Tính vận tốc ban đầu cực đại của các quang êlectron (nếu có) khi catôt là kẽm có công
thoát điện tử A = 56,8.10-20 J và khi catôt là kali có giới hạn quang điện λ 0= 0,62μm (kết
quả tính được lấy đến 3 chữ số có nghĩa). A. 8,95.105 m/s C. 9,85.105 m/s B. 5,41.105 m/s D. 29,5.105 m/s
1.29. Khi chiếu bức xạ có bước sóng 0,405 μm vào catôt của một tế bào quang điện thì
quang êlectron có vận tốc ban đầu cực đại là v1. Thay bức xạ khác có tần số 16.1014Hz thì
vận tốc ban đầu cực đại của quang êlectron là v2 = 2v1. Trong hai lần chiếu, cường độ
dòng quang điện bão hòa đều bằng 8mA và hiệu suất lượng tử đều bằng 5% (cứ 100
phôtôn chiếu vào catôt thì chỉ có 5 êlectron bật ra). Hỏi bề mặt catôt nhận được công suất
bức xạ bằng bao nhiêu trong mỗi lần chiếu. A. P1 = 0,49W; P2 = 1,06W C. P1 = 0,69W; P2 = 2,06W B. P1 = 0,59W; P2 = 1,27W D. P1 = 1,40W; P2 = 5,03W
1.30. Catôt của một tế bào quang điện làm bằng vônfram. Biết công thoát của êlectron đối
với vônfram là 7,2.10-19 J. Chiếu vào catôt vônfram ánh sáng có bước sóng λ = 0,180μm.
Vận tốc ban đầu cực đại của êlectron quang điện bằng bao nhiêu? A. 2,88.105 m/s C. 2,76.105 m/s B. 1,84.105 m/s D. 3,68.105 m/s
1.31. Giới hạn quang điện của Bạc là λ0 = 0,25μm. Muốn bứt một e− ra khỏi Bạc cần
tốn năng lượng tối thiểu là bao nhiêu? A. 9.10-19 J B. 7,95.10-19 J C. 9,36.10-19 J D. 1,6.10-19 J
1.32. Một điện cực phẳng M bằng kim loại có giới hạn quang điện λ0 được rọi bằng bức
xạ có bước sóng λ thì êlectron vừa bứt ra khỏi M có vận tốc v = 6,28.107 m/s, nó gặp ngay
một điện trường cản có E = 750 V/m. Hỏi êlectron chỉ có thể rời xa M một khoảng tối đa là bao nhiêu? A. I = 1,5mm B. I = 1,5cm C. I = 1,5m D. 15cm
1.33. Chiếu một bức xạ có bước sóng λ = 0,18 μm vào bản âm cực của một tế bào quang
điện. Kim loại dùng làm âm cực có giới hạn quang điện λ0 = 0,3μm.
Để tất cả các quang điện tử đều bị giữ lại ở âm cực thì hiệu điện thế hãm phải bằng bao nhiêu? A. 1,26V B. 3,15V C. 6,25V D. 2,76V
1.34. Khi chiếu bức xạ có bước sóng λ2 = 0,405μm vào bề mặt catôt của một tế bào quang
điện, ta được một dòng quang điện bão hòa có cường độ I = 98mA. Dòng này có thể làm
triệt tiêu bằng một hiệu điện thế hãm Uh = 1,26V. Giả sử cứ hai phôtôn đập vào catôt thì
làm bứt ra một êlectron (hiệu suất quang điện bằng 50%). Tính công suất của nguồn bức
xạ chiếu vào catôt (coi như toàn bộ công suất của nguồn sáng chiếu vào catôt). A. P ≈ 2W B. P ≈ 3W C. P ≈ 5W D. P ≈ 6W
1.35. Khi chiếu bức xạ có bước sóng λ1 = 0,236μm vào catôt của tế bào quang điện thì các
quang êlectron đều bị giữ lại bởi hiệu điện thế hãm U1 = 2,749V. Khi chiếu bức xạ λ2 =
0,138μm thì hiệu điện thế hãm là U2 = 6,487V. Xác định hằng số Plăng (chính xác tới 4 số)
và bước sóng giới hạn của kim loại làm catôt.
A. h = 6,62.10-34J.s; λ0 ≈ 0,494μm.
B. h = 6,60.10-34J.s; λ0 ≈ 0,594μm.
C. h = 6,25.10-34J.s; λ0 ≈ 0,794μm.
D. h = 6,67.10-34J.s; λ0 ≈ 0,464μm.
1.36. Giới hạn quang điện của xêdi là 0,65μm. Khi chiếu bằng ánh sáng tím có λ = 0,4μm.
Vận tốc e bắn ra là bao nhiêu? A. 8,12.10-5m/s B. 7,1.106m/s C. 6,49.105m/s D. 50,0.106m/s
1.37. Kim loại dùng làm catôt của một tế bào quang điện có công thoát êlectron A0 =
2,2eV. Chiếu vào catôt một bức xạ điện từ có bước sóng λ. Muốn triệt tiêu dòng quang
điện người ta phải đặt vào anôt và catôt một hiệu điện thế hãm Uh = 0,4V. Hãy tính: Tần
số và bước sóng của bức xạ điện từ.
A. f = 4,279.1014Hz; λ = 0,478μm.
B. f = 6,279.1014Hz; λ = 0,778μm.
C. f = 5,269.1014Hz; λ = 0,778μm.
D. f = 6,279.1014Hz; λ = 0,478μm.
1.38. Chiếu bức xạ điện từ có bước sóng λ = 0,546μm lên bề mặt kim loại dùng làm catôt
của một tế bào quang điện thu được dòng bão hòa có cường độ I0 = 2.10-3 A. Công suất
của bức xạ điện từ là 1,515W. Biết vận tốc ban đầu cực đại của các êlectron quang điện là
4,1.105 m/s. Công thoát êlectron ra khỏi kim loại là: A. A = 2,48.10-19J C. A = 3,88.10-19J B. A = 2,68.10-19J D. A = 2,28.10-19J
1.39. Chiếu một bức xạ có bước sóng λ = 0,18μm vào bản âm cực của một tế bào quang
điện. Kim loại dùng làm âm cực có giới hạn quang điện λ0 = 0,3μm.
Tính vận tốc ban đầu cực đại của quang điện tử. A. 8,95.102 m/s C. 9,85.102 m/s B. 7,89.102 m/s D. 29,5.102 m/s
1.40. Khi chiếu bức xạ có bước sóng λ2 = 0,405μm vào bề mặt catôt của một tế bào quang
điện, ta được một dòng quang điện bão hòa có cường độ I = 98 mA. Dòng này có thể làm
triệt tiêu bằng một hiệu điện thế hãm Uh = 1,26V.
Tìm công thoát của êlectron đối với kim loại làm catôt và vận tốc ban đầu cực đại của êlectron quang điện.
A. V0max = 6,6.10-5 m/s; A ≈ 1,8eV
B. V0max = 7,6.10-5 m/s; A ≈ 2,8eV
C. V0max = 8,6.10-5 m/s; A ≈ 3,8eV
D. V0max = 9,6.10-5 m/s; A ≈ 1,8eV
1.41. Catôt của một tế bào quang điện làm bằng kim loại có giới hạn quang điện λ0 = 0,275μm.
Khi rọi bức xạ có bước sóng λ1 = 0,2μm vào tế bào quang điện kể trên, để không một
êlectron nào về được anôt thì hiệu điện thế hãm phải bằng bao nhiêu? A. Uh ≈ 1,4V B. Uh ≈ 1,7V C. Uh ≈ 1,92V D. Uh ≈ 1V
1.42. Khi chiếu bức xạ λ3 = 0,410μm tới catôt với công suất 3,03W thì cường độ dòng
quang điện bão hòa I0 = 2mA. Tính số phôtôn đập vào và số êlectron bật ra khỏi catôt trong 1 giây.
A. Np ≈ 4,25.1018 phôtôn; Ne = 2,88.1016 êlectron
B. Np ≈ 6,25.1018 phôtôn; Ne = 1,25.1016 êlectron
C. Np ≈ 6,25.1018 phôtôn; Ne = 5,32.1016 êlectron
D. Np ≈ 4,25.1018 phôtôn; Ne = 1,24.1016 êlectron
1.43. Chiếu bức xạ điện từ có bước sóng λ = 0,546μm lên bề mặt kim loại dùng làm catôt
của một tế bào quang điện thu được dòng bão hòa có cường độ I0 = 2.10-3 A. Công suất
của bức xạ điện từ là 1,515W. Tỉ số giữa số êlectron bứt khỏi catôt và số phôtôn đập vào
catôt trong mỗi giây (goi là hiệu suất lượng tử) có giá trị: A. H = 0,5.10-2 C. H = 0,3.10-4 B. H = 0,3.10-2 D. Một giá trị khác
1.44. Chiếu một bức xạ có bước sóng λ = 0,18μm vào bản âm cực của một tế bào quang
điện. Kim loại dùng làm âm cực có giới hạn quang điện λ0 = 0,3μm.
Tìm công thoát của điện tử ra khỏi kim loại. A. 1,41eV B. 4,14eV C. 2,56eV D. 3,14eV
1.45. Khi chiếu bức xạ có tần số f = 2,538.1015Hz lên một kim loại dùng làm catôt của
một tế bào quang điện thì các êlectron bắn ra đều bị giữ lại bởi hiệu điện thế hãm Uh = 8V.
Nếu chiếu đồng thời lên kim loại trên các bức xạ λ1 = 0,4μm và λ2 = 0,6μm thì hiện tượng
quang điện có xảy ra hay không? Tính động năng ban đầu cực đại của quang êlectron. A. Có, Eđ ≈ 5,6.10-20J C. Có, Eđ ≈ 9,6.10-20J B. Không, Eđ = 0
D. Không, Eđ ≈ 0,19.10-20J
1.46. Catôt của một tế bào quang điện làm bằng kim loại có giới hạn quang điện λ0 =
0,275μm. Tìm công thoát êlectron đối với kim loại đó. A. 1,41eV B. 4,14eV C. 2,56eV D. 4,52eV
II. THUYẾT LƯỢNG TỬ VÀ QUANG DẪN:
a. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM LÍ THUYẾT:
2.1. Nhận định nào dưới đây thể hiện các quan điểm hiện đại về bản chất của ánh sáng?
A. Ánh sáng là sóng điện từ có bước sóng ở trong giới hạn từ 0,4μm đến 0,75μm
B. Ánh sáng là chùm hạt được phát ra từ nguồn sáng và truyền đi theo đường thẳng với tốc độ lớn.
C. Sự chiếu sáng chính là quá trình truyền năng lượng bằng những “khẩu phần”
nhỏ xác định, được gọi là các phôtôn.
D. Ánh sáng có bản chất phức tạp, trong một số trường hợp nó biểu hiện các tính
chất của sóng và trong một số trường hợp khác, nó lại biểu hiện như những hạt (phôtôn).
2.2. Nếu trong một môi trường, ta biết được bước sóng của lượng tử năng lượng ánh sáng
(phôtôn) hf bằng λ, thì chiết suất tuyệt đối của môi trường đó bằng bao nhiêu? (h - hằng
số Planck, c - vận tốc ánh sáng trong chân không và f - tần số). c hf c f A. B. C. f c  D. f c
2.3. Dòng điện chạy qua tế bào quang điện F F
(hình vẽ) được tạo ra bởi: μA R A. chùm tia sáng;
B. tác dụng của nam châm điện; C. hiệu nhiệt độ; D. từ trường mạnh.
2.4. Nhận xét hoặc kết luận nào dưới đây về thuyết lượng tử và các định luật quang điện là sai?
A. Các định luật quang điện hoàn toàn không mâu thuẫn với tính chất sóng của ánh sáng.
B. Tia tím có bước sóng λ - 0,4μm. Năng lượng lượng tử (phôtôn) của tia tím bằng 4,965.10-9J.
C. Theo Einstein thì một chùm sáng được xem như một chùm hạt và mỗi hạt được gọi là một phôtôn. 2 c mv
D. Công thức Einstein về hiện tượng quang điện có dạng: max h = A +  . 2
2.5. Trong các công thức nêu dưới đây, công thức nào là công thức Anh-xtanh? 2 mv 2 mv A. 0max hf = A + C. 0max hf = A − 2 2 2 mv 2 mv B. 0max hf = A + D. 0max hf = 2A + 4 2
2.6. Hiện tượng quang điện là quá trình dựa trên:
A. Sự giải phóng các êlectron từ mặt kim loại do tương tác của chúng với các phôtôn.
B. Sự tác dụng của các êlectron lên kính ảnh.
C. Sự giải phóng các phôtôn khi kim loại bị đốt nóng.
D. Sự phát sáng do các êlectron trong các nguyên tử nhảy từ những mức năng
lượng cao xuống các mức thấp hơn.
2.7. Nguyên tắc hoạt động của quang trở dựa vào hiện tượng nào?
A. Hiện tượng quang điện.
B. Hiện tượng quang điện trong.
C. Hiện tượng quang dẫn.
D. Hiện tượng phát quang của các chất rắn.
2.8. Điều nào sau đây là sai khi nói về quang điện trở?
A. Bộ phận quan trọng của quang điện trở là một lớp chất bán dẫn có gắn hai điện cực.
B. Quang điện trở thực chất là một điện trở mà giá trị của nó có thể thay đổi theo nhiệt độ.
C. Quang điện trở có thể dùng thay thế cho các tế bào quang điện.
D. Quang điện trở là một điện trở mà giá trị của nó thay đổi theo cường độ ánh sáng chiếu vào.
2.9. Phát biểu bào sau đây là đúng khi nói về hiện tượng quang dẫn?
A. Hiện tượng quang dẫn là hiện tượng giảm mạnh điện trở của chất bán dẫn khi bị chiếu sáng.
B. Trong hiện tượng quang dẫn, êlectron được giải phóng ra khỏi khối chất bán dẫn.
C. Một trong những ứng dụng quan trọng của hiện tượng quang dẫn là việc chế tạo đèn ống (đèn nêon).
D. Trong hiện tượng quang dẫn, năng lượng cần thiết để giải phóng êlectron liên
kết thành êlectron dẫn được cung cấp bởi nhiệt.
2.10. Khái niệm nào nêu ra dưới đây là cần thiết cho việc giải thích hiện tượng quang điện
và hiện tượng phát xạ nhiệt êlectron? A. Điện trở riêng
C. Mật độ dòng điện B. Công thoát
D. Lượng tử bức xạ.
III. THUYẾT BORH, QUANG PHỔ CỦA HIDRO
a. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM LÝ THUYẾT.
3.1. Nguyên tử hidrô bị kích thích do chiếu xạ và êlectron của nguyên tử đã chuyển từ quỹ
đạo K lên quỹ đạo M. Sau khi ngừng chiếu xạ, nguyên tử hidrô đã phát xạ thứ cấp, phổ phát xạ này gồm:
A. hai vạch của dãy Laiman.
B. hai vạch của dãy Banme.
C. một vạch của dãy Laiman và một vạch của dãy Banme.
D. một vạch của dãy Banme và hai vạch của dãy Laiman.
3.2. Người ta thấy các vạch trong quang phổ phát xạ của nguyên tử hidrô sắp xếp thành
từng dãy xác định tách rời nhau. Phát biểu nào sau đây là đúng?
A. Dãy Laiman nằm trong vùng tử ngoại, được tạo thành do các êlectron chuyển từ
các quỹ đạo bên ngoài về quỹ đạo L.
B. Dãy Pasen nằm trong vùng hồng ngoại, được tạo thành do các êlectron chuyển
từ các quỹ đạo bên ngoài về quỹ đạo M.
C. Dãy Banme nằm trong vùng tử ngoại và một phần nằm trong vùng ánh sáng
nhìn thấy, được tạo thành do các êlectron chuyển từ các quỹ đạo bên ngoài về quỹ đạo L.
D. Dãy Laiman nằm trong vùng hồng ngoại, được tạo thành do các êlectron chuyển
từ các quỹ đạo bên ngoài về quỹ đạo K.
3.3. Dãy phổ nào trong các dãy phổ dưới đây xuất hiện trong phần phổ ánh sáng nhìn thấy
của phổ nguyên tử hidrô? A. Dãy Banme B. Dãy Braket C. Dãy Laiman D. Dãy Pasen
b) BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
3.4. Gọi λα và λβ lần lượt là hai bước sóng ứng với hai vạch Hα và Hβ trong dãy Banme; λ1
là bước sóng của vạch đầu tiên (vạch có bước sóng dài nhất) trong dãy Pasen. Giữa λα, λβ,
λ1 có mối liên hệ theo công thức nào? 1 1 1 A. = +    1   C. λ1 = λα + λβ 1 1 1 B. = −    D. λ1 = λβ + λα 1  
3.5. Bước sóng của 5 vạch trong dãy Laiman kể từ đầu bước sóng dài của quang phổ
hidrô như sau: λ1 = 0,1220μm; λ2 = 0,1029μm, λ3 = 0,0975μm, λ4 = 0,0952μm, λ5= 0,0940μm
Hãy tính bước sóng của các vạch tím (H8) của dãy Banme trong quang phổ đó. A. λtím = 0,40 μm C. λtím = 0,42 μm B. λtím = 0,4096 μm D. λtím = 0,4126 μm
3.6. Bước sóng của 5 vạch trong dãy Laiman kể từ đầu bước sóng dài của quang phổ
hidrô như sau: λ1 = 0,1220μm; λ2 = 0,1029μm, λ3 = 0,0975μm, λ4 = 0,0952μm, λ5= 0,0940μm
Hãy tính bước sóng của các vạch chàm (H7) của dãy Banme trong quang phổ đó. A. λchàm = 0,414 μm C. λchàm = 0,4334 μm B. λchàm = 0,4221 μm D. λchàm = 0,4112 μm
3.7. Bước sóng của 5 vạch trong dãy Laiman kể từ đầu bước sóng dài của quang phổ
hidrô như sau: λ1 = 0,1220μm; λ2 = 0,1029μm, λ3 = 0,0975μm, λ4 = 0,0952μm, λ5= 0,0940μm
Hãy tính bước sóng của các vạch lam (Hβ) của dãy Banme trong quang phổ đó. A. λlam = 0,4714 μm C. λlam = 0,4334 μm B. λlam = 0,4822 μm D. λlam = 0,4855 μm
3.8. Bước sóng của 5 vạch trong dãy Laiman kể từ đầu bước sóng dài của quang phổ
hidrô như sau: λ1 = 0,1220μm; λ2 = 0,1029μm, λ3 = 0,0975μm, λ4 = 0,0952μm, λ5= 0,0940μm
Hãy tính bước sóng của các vạch đỏ (Hα) của dãy Banme trong quang phổ đó. A. λđỏ = 0,6572 μm C. λđỏ = 0,6712 μm B. λđỏ = 0,6433 μm D. λđỏ = 0,6455 μm
CHƯƠNG VII: HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ
A. Phần lí thuyết:
1. cấu tạo hạt nhân:
a. Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo từ các hạt nuclôn. Có 2 loại nuclôn :
- Prôtôn , kí hiệu p , mang điện tích dương +1,6.10-19C
- nơ tron, kí hiệu n , không mang điện tích
b. Nếu 1 nguyên tố X có số thứ tự Z trong bảng tuần hoàn Menđêlêép thì hạt nhân nó A
chứa Z proton và N nơtron. Kí hiệu: X Z
Với: Z gọi là nguyên tử số
A = Z + N gọi là số khối. 2. Lực hạt nhân
các nuclôn liên kết với nhau bởi các lực hút rất mạnh gọi là lực hạt nhân. Lực hạt nhân có
bán kính tác dụng khoảng 10-13m. 3. Đồng vị :
Các nguyên tử có cùng số prôtôn (cùng số Z) nhưng số nơtron khác nhau (nên khác số
khối A) gọi là các đồng vị .
4. Đơn vị khối lượng nguyên tử
Đơn vị của khối lượng nguyên tử kí hiệu là u 1 12
1u bằng 1/12 khối lượng nguyên tử các bon 12 C , như vậy : 1u = (g) 6 . 12 NA
ĐỘ HỤT KHỐI VÀ NĂNG LƯỢNG LIÊN KẾT
1. Độ hụt khối và năng lượng liên kết :
Tổng khối lượng của các nuclon đứng yên và chưa liên kết là
m0 = Z.mp + N.mn = Z.mp + (A – Z).mn
Người ta thấy khối lượng hạt nhân m đều nhỏ hơn m0
độ hụt khối : m = m0 – m
Năng lượng liên kết E các nuclon tỉ lệ với độ hụt khối m E = m.c2  Năng lượ E
ng liên kết riêng : E = A
Vậy hạt nhân có độ hụt khối càng lớn, tức là năng lượng liên kết càng lớn, thì càng bền vững.
2. Phản ứng hạt nhân tỏa năng lượng và thu năng lượng
Một phản ứng hạt nhân trong đó có các hạt sinh ra có tổng khối lượng bé hơn các hạt ban
đầu, nghĩa là bền vững hơn, là phản ứng tỏa năng lượng.
Một phản ứng hạt nhân trong đó có các hạt sinh ra có tổng khối lượng lớn hơn các hạt
ban đầu, nghĩa là kém bền vững hơn, là phản ứng thu năng lượng.
3. Hai loại phản ứng hạt nhân tỏa năng lượng
Một hạt nhân nặng rất nặng như Urani, Plutôni ... hấp thụ một nơtron và vỡ ra thành hai
hạt nhân có số khối trung bình cùng với việc tỏa năng lượng lớn. Đó là phản ứng phân hạch.
Hai hạt nhân rất nhẹ như Hidrô, Hêli ... kết hợp với nhau thành một hạt nhân nặng hơn và
tỏa ra 1 năng lượng rất lớn. Phản ứng kết hợp này gọi là phản ứng nhiệt hạch.
PHẢN ỨNG HẠT NHÂN
1. Phản ứng hạt nhân
Định nghĩa: Phản ứng hạt nhân là sự tương tác giữa 2 hạt nhân dẫn đến sự biến đổi của
chúng thành các hạt khác.
Các hạt này có thể là các hạt sơ cấp : 0 0 1 1 0 electron e 1 − ; pôzitôn e 1 + ; prôtôn H 1 ; nơtron n 0 ; phôtôn  0
Trường hợp riêng : Phóng xạ là trường hợp riêng của phản ứng hạt nhân
2. Các định luật bảo toàn trong phản ứng hạt nhân :
* Bảo toàn số nuclôn.
* Bảo toàn điện tích .
* Bảo toàn năng lượng toàn phần và bảo toàn động lượng.
không có sự bảo toàn khối lượng trong phản ứng hạt nhân
3. Quy tắc dịch chuyển phóng xạ : A 4 A−4
1. Phóng xạ  : X→ He+ Y Z 2 Z−2 A 0 A
2. Phóng xạ – : X→ e Y Z 1 − +Z 1 + A 0 A
3. Phóng xạ + : X→ e Y Z 1 + +Z 1−
4. Phóng xạ  : thường đi kèm với phóng xạ  , . Không có sự biến đổi hạt nhân
HỆ THỨC EINSTEIN GIỮA NĂNG LƯỢNG VÀ KHỐI LƯỢNG
Nếu 1 vật có khối lượng m thì nó năng lượng E tỉ lệ với m, gọi là năng lượng nghỉ : E = m.c2
Theo thuyết tương đối :
Năng lượng nghỉ có thể biến đổi thành năng lượng thông thường và ngược lại.
Khối lượng thay đổi sẽ làm năng lượng nghỉ cũng thay đổi.
Đơn vị năng lượng hạt nhân là eV 1eV = 1,6.10–19 J 1MeV = 106 eV = 1,6.10–13 J 1 kg = 0,561.1030 MeV/c2
PHẢN ỨNG HẠT NHÂN NHÂN TẠO
1. Phản ứng hạt nhân nhân tạo
Người ta có thể dùng hạt nhân nhẹ bắn phá những hạt nhân nguyên tử khác. Đó là những
phản ứng hạt nhân nhân tạo.
Năm 1934 , 2 ông bà Joliot -Curie dùng hạt  bắn phá lá nhôm và thu được phản ứng : 4 27 30 1 He + Al → P + n 2 13 15 0
Hạt nhân Phốt pho sinh ra không bền vững nên phân rã và phát ra phóng xạ + : 30 30 0 P → Si + + e 15 14 1
2. ứng dụng của đồng vị phóng xạ :
Chất Côban 60 Co được dùng để tìm các khuyết tật trong các chi tiết máy, bảo quản 27
thực phẩm, chữa bệnh ung thư ....
Dùng đồng vị phóng xạ của cùng một nguyên tố để nghiên cứu sự vận chuyển của
nguyên tố ấy. Đó là phương pháp nguyên tử đánh dấu được dùng nhiều trong nghiên cứu
sinh học, dò bệnh trong y học ...
Trong khảo cổ học người ta dùng C 14 để xác định tuổi chính xác di vật.
Người ta còn dùng đồng vị phóng xạ để phân tích vi lượng mẫu vật. SỰ PHÓNG XẠ 1. Sự phóng xạ:
Định nghĩa: Phóng xạ là hiện tượng 1 hạt nhân tự động phóng ra những bức xạ không
nhìn thấy được gọi là tia phóng xạ và biến đổi thành hạt nhân khác. Đặc điểm
+ Do nguyên nhân bên trong hạt nhân gây ra, không phụ thuộc các tác động bên ngoài
+ Tia phóng xạ có các tác dụng như : làm ion hóa môi trường , làm đen kính ảnh, gây ra
các phản ứng hóa học v.v...
Bản chất và tính chất của tia phóng xạ : 4
Tia alpha  : là dòng hạt He 2
. Lệch về phía bản âm của tụ, chuyển động với vận tốc
khoảng 107 m/s. Nó có khả năng ion hóa môi trường nhưng khả năng đâm xuyên yếu.
Tia bêta –: là dòng electron . Lệch về phía bản dương của tụ, chuyển động với vận tốc
gần bằng vận tốc ánh sáng. Nó có khả năng ion hóa môi trường yếu nhưng lại đâm xuyên mạnh hơn tia  .
Tia + : là dòng hạt pôziton. Lệch về phía bản dương của tụ. Nó có vận tốc và tính chất giống như – .
Tia gamma  : là sóng điện từ có bước sóng rất ngắn,nên không bị lệch trong điện
trường. Nó có khả năng đâm xuyên mạnh.
2. Định luật phóng xạ
Mỗi chất phóng xạ được đặc trưng bởi một thời gian T gọi là chu kì bán rã, cứ sau mỗi chu kì
này thì 1/2 số nguyên tử của chất ấy đã biến đổi thành chất khác. Công thức:
N = N0. e–t và m = m0. e–t Ln2 0 693 Với :  = = , : Hằng số phóng xạ T T
Độ phóng xạ: Độ phóng xạ H của môt lượng chất phóng xạ là đại lượng đặc trưng cho
tính phóng xạ mạnh hay yếu, đo bằng số phân rã trong 1 giây. đơn vị là Bq ( Becquerel )
Công thức : H = H0. e–t H = N 0 0 Với :  H = N
Đơn vị của độ phóng xạ là Bq (Becquerel) hoặc Ci (Curi) : 1Ci = 3,7.1010 Bq
SỰ PHÂN HẠCH. NHÀ MÁY ĐIỆN NGUYÊN TỬ
1. Phản ứng dây chuyền
* Điều kiện để có phản ứng dây chuyền
Làm giàu U235: tách U235 ra khỏi U238 trong Urani tự nhiên (U235 chiếm khoảng 0,72% )
và làm chậm nơtron để tăng độ hấp thụ nơtron của U235
Khối lượng U235 phải lớn hơn 1 giá trị nhất định để sao cho
2. s = 1 : Hệ thống tới hạn , năng lượng tỏa ra không đổi,có thể khống chế được .
3. s > 1 : Hệ thống vượt hạn, năng lượng tỏa ra dữ dội, không khống chế được  đã
được chế tạo bom nguyên tử.
4. s < 1 : Hệ thống dưới hạn, phản ứng dây chuyền không xảy ra.
5. Nhà máy điện nguyên tử
Bộ phận chính của nhà máy này là lò phản ứng hạt nhân. Lò này có :
6. Những thanh nhiên liệu hạt nhân thường làm bằng hợp kim chứa U235 đã làm giàu.
Chúng được đặt trong chất làm chậm (thường là D2O hoặc than chì, Berili).
7. Các thanh điều chỉnh làm bằng chất hấp thụ nơtron mà không phân hạch (Bo,
cađimi ... ). Điều chỉnh để s luôn luôn là 1.
Năng lượng tỏa ra được truyền đi bằng chất tải nhiệt chạy qua lò và chuyển đến lò hơi.
Ứng dụng của nhà máy điện nguyên tử rất lớn trong công nghiệp điện, trong nghiên cứu
vũ trụ hoặc trong tàu ngầm ...
PHẢN ỨNG NHIỆT HẠCH
Định nghĩa: Là phản ứng kết hợp kết hợp 2 hạt nhân rất nhẹ thành 1 hạt nhân nặng hơn
Điều kiện xảy ra phản ứng nhiệt hạch: nhiệt độ rất cao.
Đặc điểm: Tuy phản ứng nhiệt hạch tỏa ra năng lượng nhỏ hơn phản ứng phân hạch
nhưng nếu tính theo khối lượng nhiên liệu thì phản ứng nhiệt hạch tỏa ra năng lượng nhiều hơn.
Mặt trời liên tục phát ra 1 năng lượng rất lớn trong không gian, công suất bức xạ lên đến
3,8.1026 W. Đó là do các phản ứng nhiệt hạch trên mặt trời.
Ví dụ về phản ứng nhiệt hạch : 2 2 3 1 H + H → He + n + 3 25 , MeV 1 1 2 0 2 3 4 1 H + He → He + n + 17 6 , MeV 1 2 2 0
Lí do làm cho con người quan tâm đến phản ứng nhiệt hạch :
Nguồn năng lượng cho phản ứng nhiệt hạch là vô tận
Về mặt sinh thái phản ứng nhiệt hạch ít làm ô nhiễm môi trường
B. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 1 . Chọn câu đúng .
A. Trong phóng xạ hạt nhân con lùi 1 ô trong bản tuần hoàn so với hạt nhân mẹ .
B. Trong phóng xạ+hạt nhân con tiến 1 ô trong bản tuần hàn so với hạt nhân mẹ
C. Trong phóng xạ gama hạt nhân không biến đổi nhưng chuyển từ mức năng lượng
thấp lên mức năng lượng cao.
D. Trong phóng xạ-số nuclôn của hạt nhân không đổi và số nơtrôn giảm 1.
Câu 2 Chọn câu đúng: Hạt nhân 14C phóng xạ −
 . Hạt nhân con được sinh ra có 6 A. 6 prôtôn và 7 nơtron. B. 7 prôtôn và 7 nơtron. C. 5 prôtôn và 6 nơtron. D. 7 prôtôn và 6 nơtron.
Câu 3. Chọn câu sai. Trong phản ứng hạt nhân các đại lượng được bảo toàn là:
A. Điện tích B. Số khối C. Khối lượng D. Năng lượng
Câu 4 .Xác định các hạt x và y trong các phản ứng: 19 1 16 F + H → O + x Mg + y → Na +  9 1 8 25 22 12 11
A. x là nơtrôn,y là prôtôn
B. x là electrôn,y là nơtrôn
C. x là nơtrôn,y là electrôn
D. x là hạt , y là prôtôn
Câu 5. Cho phản ứng hạt nhân: α + 27 Al → X + n . Hạt nhân X là 13 A. 20Ne . B. 24Mg . C. 23Na . D. 30P . 10 12 11 15
Câu 6. Hạt nhân chì Pb 214 phóng xạ  - để biến thành hạt nhân X theo phản ứng: 214 Pb → 0 − + X 82 − e 1 Hạt nhân X là A. 214 X B. 214 X C. 213X D. 214 X 82 81 82 83
Câu 7 Hạt nhân Bi 210
phân rã phóng xạ theo phương trình sau: 83 Bi 210 → 0 − + X 83 − e 1
Cho biết loại phóng xạ và hạt nhân con X nào sau đây là đúng:
A. Phóng xạ + và X là 21 Po 0 84
B. Phóng xạ - và X là 21 Po 0 84
C. Phóng xạ  và X là 21 Po 0 84
D. Phóng xạ - và X là 211 Po 84
Câu 8 Cho các tia phóng xạ  , −  , +
 ,  đi vào một điện trường đều theo phương
vuông góc với các đường sức. Tia không bị lệch hướng trong điện trường là A. tia  . B. tia . C. tia +  . D. tia −  .
Câu 9 Hat nhân 30 P phân rã phóng xạ theo phương trình sau: 30 P → 0 + A ' e + Y 15 15 1 Z'
Loại phóng xạ và các giá trị Z’ và A’ tương ứng của hạt nhân con Y là:
A. Phóng xạ ; Z’ = 14 và A’ = 30 B. Phóng xạ -; Z’ = 14 và A’ = 30
C. Phóng xạ +; Z’ = 14 và A’ = 30 D. Phóng xạ +; Z’ = 16 và A’ = 30
Câu 10. Trong phương trình phản ứng hạt nhân: 10 1 X 4 B + n =
X + He . Ở đây X X là hạt 5 0 Z 2 Z nhân nào? A. 7Li B. 6Li C. 9Be D. 8Be 3 3 4 4
Câu 11. Gọi N0 là số hạt nhân của một chất phóng xạ ở thời điểm t = 0 và λ là hằng số
phóng xạ của nó. Theo định luật phóng xạ, công thức tính số hạt nhân chưa phân rã ( số
hạt nhân còn lại)của chất phóng xạ đó ở thời điểm t là 1 A. N = N −t − −t t 0 e . B. N = N0ln(2 t e ). C. N = N0 e . D. N = N0 e . 2
Câu 12. Hạt nhân nguyên tử của nguyên tố A X bị phân rã  và kết quả là xuất hiện hạt Z nhân nguyên tố ? A. A−2Y A− Y A− Y D. AY Z − B. 4 2 Z − C. 1 2 Z Z 1 +
Câu 13 Đồng vị 27Si chuyển thành 27 Al đã phóng ra ? 14 13 A. Hạt  B. Hạt Pôzitrôn C. Hạt prôtôn D. Hạt nơtrôn .
Câu 14. Cho năng lượng liên kết của hạt nhân 4He là 28,3 MeV. Năng lượng liên kết 2
riêng cho hạt nhân đó là
A. 7,075 MeV/nuclôn. B. 4,72 MeV/nuclôn.
C. 14,15 eV/nuclôn. D. 14,15 MeV/nuclôn.
Câu 15: Hạt nhân A X có khối lượng là m Z
X. Khối lượng của prôtôn và của nơtron lần lượt là m A
p và mn. Độ hụt khối của hạt nhân X là Z A. Δm = mX – (mp + mn).
B. Δm = [Z.mn + (A – Z).mp] – mX.
C. Δm = [Z.mp + (A – Z).mn] – mX. D. Δm = (mp + mn) - mX.
Câu 16: Một chất phóng xạ có chu kì phân rã là T. Ban đầu có 80 mg chất phóng xạ này.
Sau khoảng thời gian t = 2T, lượng chất này còn lại là A. 40 mg. B. 60 mg. C. 20 mg. D. 10 mg.
Câu 17: Hạt nhân 4He có độ hụt khối bằng 0,03038 u. Biết 1uc2 = 931,5 MeV. Năng 2
lượng liên kết của hạt nhân 4He là 2 A. 32,29897 MeV. B. 28,29897 MeV. C. 82,29897 MeV. D. 25,29897 MeV.
Câu 18: Với c là vận tốc ánh sáng trong chân không, hệ thức Anh-xtanh giữa năng lượng
nghỉ E và khối lượng m của vật là 1 A. E = mc2. B. E = 2mc2. C. E = mc2. D. E = m2c. 2
Câu 19: Chất phóng xạ Iốt 131I có chu kì phân rã là 8 ngày. Lúc đầu có 200 g chất này. 53
Sau 24 ngày, số gam Iốt phóng xạ biến thành chất khác là A. 50 g. B. 25 g. C. 150 g. D. 175 g.
Câu 20: Các nguyên tử được gọi là đồng vị khi hạt nhân của chúng có
A. cùng khối lượng. B. cùng số nơtron. C. cùng số nuclôn. D. cùng số prôtôn.
Câu 21: Kí hiệu của hạt nhân mà nó có chứa 11 prôtôn và 13 nơtron A. 13Na . B. 11Al . C. 24Na . D. Cr 11 . 11 13 11 24
Câu 22: Chọn câu sai.
Năng lượng liên kết riêng của hạt nhân AX có khối lượng m Z
A. là năng lượng liên kết tính cho một hạt nhân.
B. đặc trưng cho sự bền vững của hạt nhân. 1
C. được tính bởi công thức Wlk = [ Zmp + (A-Z)mn – m ].c2. A
D. Hạt nhân nào có năng lượng liên kết riêng càng lớn thì càng bền vững.
Câu 23: Biết khối lượng của hạt nhân 16O là m = 15,999u ; 8 16O 8
1u = 931 MeV/c2 = 1,66055.10-27 kg. Năng lượng nghỉ của hạt nhân 16O là 8 A. 1,49.104 MeV. B. 1,49.1010 MeV. C. 2.10-10 J. D. 4.10-10 J.
Câu 24: Trong phân rã +
 , ngoài pôzitrôn ( 0e ) được phát ra còn có 1 +
A. hạt α ( 4He ). B. hạt prôtôn ( 1 p ). 2 1
C. hạt nơtron ( 1n ). D. hạt nơtrinô (ν). 0
Câu 25: Becơren (Bq) là đơn vị của:
A. khối lượng phân tử.
B. năng lượng hạt nhân.
C. hằng số phóng xạ. D. độ phóng xạ.
Câu 26: 32P phóng xạ  − và biến đổi thành lưu huỳnh (S). Cấu tạo của hạt nhân lưu 15 huỳnh gồm:
A. 14 hạt proton, 18 hạt nơtron
B. 16 hạt proton, 16 hạt nơtron
C. 15 hạt proton, 16 hạt nơtron
C. 15 hạt proton, 18 hạt nơtron
Câu 27. Chọn phát biểu sai khi nói về phản ứng hạt nhân nhân tạo?
A. Một phương pháp gây phản ứng hạt nhân nhân tạo là dùng hạt nhẹ bắn phá những hạt nhân khác.
B. Trong phản ứng hạt nhân nhân tạo, các hạt nhân tạo thành sau phản ứng luôn là
những đồng vị của các hạt nhân trước phản ứng.
C. Trong phản ứng hạt nhân nhân tạo các định luật bảo toàn số khối, bảo toàn điện
tích luôn nghiệm đúng.
D. Phản ứng hạt nhân nhân tạo là những phản ứng hạt nhân do con người tạo ra.
Câu 28 Phản ứng nào sau đây không phải là phản ứng hạt nhân nhân tạo? A. 238 1 239 U + n → U . B. 4 14 17 1 He + N → O + H . 92 0 92 2 7 8 1 C. 238 4 234 U → He + Th . D. 27 30 1 Al +  → P + n . 92 2 90 13 15 0
Câu29. Chọn ứng dụng đúng của các đồng vị phóng xạ trong các ứng dụng sau:
A. Phương pháp dùng cacbon 14. B. Chất côban ( 60Co 27
) phát ra tia  dùng để tìm khuyết tật các chi tiết máy.
C. Phương pháp các nguyên tử đánh dấu.
D. Cả A, B và C đều đúng.
Câu 30. Chọn phát biểu đúng khi nói về hệ thức Anhstanh giữa năng lượng và khối lượng:
A. Trong vật lí hạt nhân khối lượng của các hạt nhân còn có thể đo bằng đơn vị MeV.
B. Nếu một vật có khối lượng m thì nó có năng lượng E tỉ lệ với m gọi là năng lượng nghỉ : = 2 E m.c .
C. 1 kg bất kì chất nào cũng chứa một năng lượng rất lớn bằng 25 triệu kWh.
D. Năng lượng nghỉ và năng lượng thông thường là hai dạng khác biệt nhau, không
thể biến đổi qua lại lẫn nhau được.
Câu 31: Hạt nhân đơtêri 2D có khối lượng 2,0136 u . Biết khối lượng của prôtôn là 1
1,0073 u và khối lượng của nơtrôn là 1,0087 u . Năng lượng liên kết của hạt nhân 2D là 1 A. 0,67 MeV . B.1,86 MeV C. 2,02 MeV D. 2,23 MeV .
Câu 32: Hạt nhân 210Po phóng xạ  và biến thành 206Pb . Biết 210Po = 209,937303u ; 84 82 84
206Pb = 205,929442u, 4He = 4,001506 u ; u = 1,66055. 10-27 kg. Năng lượng cực đại toả 82 2
ra hay thu vào của phản ứng trên là A.  E = 5,9196825 MeV B.  E = 4,918367 MeV C.  E = 5,9196825 eV D.  E = 4,918367 eV
Câu 33: Cho phản ứng hạt nhân : 1H + Na 23 → X + Ne 20 . 1 11 10
Biết mp = 1,007276u ; mNa = 22,983734u ; mNe = 19,986959u ; mα = 4,001506u ; 1u = 931 MeV/c2.
Năng lượng tỏa ra trong phản ứng này :
A. 2,370 MeV. B. 3,021 MeV. C. 1,980 MeV. D. 2,982 MeV
Câu 34: Bắn phá hạt nhân nhôm bằng hạt α để gây phản ứng theo phương trình :
27 Al + →30P + n . Cho m 13 15
Al = 26,97u ; mP = 29,97u ; mα = 4,0015u ; mn = 1,0087u ; 1u =
931 MeV/c2. Bỏ qua động năng của các hạt được tạo thành. Năng lượng tối thiểu để phản ứng xảy ra là : A. 2,8 MeV. B. 4,48.10-13 J. C. 6,7 MeV. D. 4,66 MeV.
Câu 35: Hạt nhân mẹ Radi đứng yên biến đổi thành một hạt  và một hạt nhân con Rn
bay ra với cùng vận tốc . Tính động năng của hạt  và hạt nhân Rn . Biết mRa = 225,977
u ; mRn = 221,970 u ; m = 4,0015 u . A. W = 0, 09MeV ; W = 5,03MeV.  Rn B. 29 29 W = 30303.10 MeV ; W = 504.10 MeV.  Rn C. W = 5, 03MeV ; W = 0,09MeV.  Rn D. W = 503MeV ; W = 90MeV.  Rn
Câu 36: Chọn câu phát biểu đúng về tia  .
A. là các nguyên tử Heli bị ion hóa. B. là các electron.
C. là sóng điện từ có bước sóng ngắn.
D. là các hạt nhân nguyên tử Hiđrô.
Câu 37: Cho phản ứng hạt nhân 3H + H 2 →  + n + 6 ,
17 MeV . Biết số A-vô-ga-đrô N 1 1 A =
6,02.1023. Năng lượng tỏa ra khi tổng hợp được 1 g Heli là bao nhiêu ? A. ΔE = 423,808.103 J. B. ΔE = 503,272.103 J. C. ΔE = 423,808.109 J. D. ΔE = 503,272.109 J.
Câu 38: Chu kì bán rã T của một chất phóng xạ là khoảng thời gian
A. sau đó, chất ấy mất hoàn toàn tính phóng xạ.
B. bằng quãng thời gian không đổi, sau đó, sự phóng xạ lặp lại như ban đầu.
C. sau đó, số nguyên tử phóng xạ giảm đi một nửa.
D. sau đó, độ phóng xạ của chất đó giảm đi 4 lần.
Câu 39 Điều kiện để có phản ứng dây chuyền là:
A. Phải làm nhanh nơtrôn
B. Hệ số nhân nơtrôn phải nhỏ hơn hoặc bằng 1
C. Khối lượng U235 phải lớn hơn hoặc bằng khối lượng tới hạn
D. Khối lượng U235 phải nhỏ hơn hoặc bằng khối lượng tới hạn
Câu 40: Chọn câu trả lời sai
A. Phản ứng nhiệt hạch là sự tổng hợp các hạt nhân nhẹ thành hạt nhân trung bình
B. Hạt nhân có độ hụt khối càng lớn thì càng kém bền vững
C. Phản ứng phân hạch là phản ứng toả năng lượng
D. Sự phân hạch là hiện tượng một hạt nhân nặng hấp thụ một nơtron chậm và vỡ
thành 2 hạt nhân trung bình
Câu 42: Chọn câu trả lời sai
A. Hai hạt nhân rất nhẹ như Hiđrô, hêli kết hợp lại với nhau là phản ứng nhiệt hạch
B. Phản ứng hạt nhân sinh ra các hạt có tổng khối lượng bé hơn khối lượng của các
hạt nhân ban đầu là phản ứng toả năng lượng
C. Urani là nguyên tố thường được dùng trong phản ứng phân hạch
D. Phản ứng nhiệt hạch toả năng lượng lớn hơn phản ứng phân hạch
Câu 43: Giả sử sau 3 giờ phóng xạ (kể từ thời điểm ban đầu) số hạt nhân của một đồng vị
phóng xạ còn lại bằng 25% số hạt nhân ban đầu. Chu kì bán rã của đồng vị phóng xạ đó bằng : A. 0,5 giờ. B. 1 giờ. C. 1,5 giờ. D. 2 giờ.
Câu 44: Hằng số phóng xạ  và chu kì bán rã T liên hệ nhau bỡi hệ thức A.  T = ln2 B.  = T.ln2 C.  = T/0,693 D.  = - 0,693/T
Câu 45. Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về phản ứng phân hạch?
A. Tạo ra hai hạt nhân có số khối trung bình.
B. Xảy ra do sự hấp thụ nơtrôn chậm.
C. Chỉ xảy ra với hạt nhân nguyên tử 235 U 92 .
D. Là phản ứng tỏa năng lượng.
Câu 46: Ban đầu một mẫu chất phóng xạ có khối lượng m0. Chu kì bán rã của chất này là
3,8 ngày. Sau 15,2 ngày, khối lượng của chất phóng xạ đó còn lại là 2,24 g. Khối lượng m0 là : A. 35,84 g. B. 5,60 g. C. 8,96 g. D. 17,92 g.
Câu 47. Côban 60Co phóng xạ −
 với chu kì bán rã T = 5,27 năm. Thời gian để 75% 27
khối lượng của một khối chất phóng xạ 60Co phân rã hết là : 27 A. 2,635 năm. B. 2,570 năm. C. 7,905 năm. D. 10,54 năm
Câu 48: Mẫu phóng xạ 24Na sau 105 giờ, độ phóng xạ của nó giảm đi 128 lần. Chu kì 11
bán rã của chất phóng xạ 24Na là 11
A. 5 giờ. B. 15 giờ. C. 105 giờ. D. 735 giờ.
Câu 49: Một lượng chất phóng xạ Radon 222Rn có chu kì bán rã 3,8 ngày. Độ phóng xạ
ban đầu H0 = 1 Ci. Sau 7,6 ngày thì độ phóng xạ của nó bằng A. 0,25 Ci. B. 0,5 Ci. C. 1 Ci. D. 4 Ci.
Câu 50. Cho phản ứng hạt nhân toả năng lượng sau: 1H + Be 9 4 → He+ Li 6 + M 1 , 2 eV 1 4 2 3
Năng lượng toả ra từ phản ứng trên khi tổng hợp được 2g 4He là 2 A. 6,32.1022 MeV. B. 6,32.1023 MeV. C. 1,01.1010 J. D. 1,01.1012 J.
CHƯƠNG VIII: TỪ VI MÔ ĐẾN VĨ MÔ
A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
1. Vật chất tồn tại dưới hai dạng: chất và trường
2. Các hạt sơ cấp gồm: a) Phôtôn
b) Các leptôn (các hạt nhẹ: có khối lượng từ 0 đến 200me) gồm: nơtrinô, êlectrôn, pôzitron, mêzôn μ
c) Các hạt hađrôn: gồm các hạt có khối lượng trên 200me + Mêzôn л, K + Nuclôn p, n + Hipêron
3. Mỗi hạt sơ cấp có một phản hạt tương ứng có cùng khối lượng nhưng điện tích trái dấu
4. Các loại tương tác:
- Tương tác điện từ - Tương tác mạnh - Tương tác yếu - Tương tác hấp dẫn
5. Hệ Mặt Trời gồm: Mặt Trời ở trung tâm, 8 hành tinh, rất nhiều các tiểu hành tinh, các
sao chổi và thiên thạch. Các thành viên này đều quay xung quanh Mặt Trời dưới tác dụng của lực hấp dẫn.
- Tám hành tinh: Thuỷ tinh, kim tinh, trái đất, hoả tinh, mộc tinh, thổ tinh, thiên vương tinh, hải vương tinh.
6. Các số liệu về Mặt Trời
- Bán kính Mặt Trời: R = 6,96.105km.
- Khối lượng Mặt Trời là :M=2,0.1030kg.
- Nhiệt độ ở bề mặt của Mặt Trời gần 6000K
- Mặt Trời là một quả cầu khí nóng sáng với khoảng 75% là hiđro và 23% là Hêli
- Công suất phát xạ của Mặt Trời 3,9.1026W
- Khoảng cách giữa Mặt Trời và Trái Đất là :D = 150 triệu km.(1 đơn vị thiên văn)
7. Các số liệu của Trái Đất - Bán kính 6400km
- Khối lựợng: 5,98.1024 kg
- Chu kì tự quay quanh trục của Trái Đất là 23 giờ 56 phút 4 giây
- Góc nghiêng của trục quay của Trái Đất trên mặt phẳng quỹ đạo là 23o27’
- Có một vệ tinh nhân tạo là Mặt Trăng. 8. Các sao
a. Là một khối khí nóng sáng như Mặt Trời.
b. Nhiệt độ ở trong lòng các sao lên đến hàng chục triệu độ trong đó xảy ra các phản ứng hạt nhân.
c. Khối lượng của các sao trong khoảng từ 0,1 đến vài chục lần (đa số là 5 lần) khối lượng Mặt Trời.
- Bán kính các sao biến thiên trong khoảng rất rộng.
d. Có những cặp sao có khối lượng tương đương nhau, quay xung quanh một khối tâm
chung, đó là những sao đôi.
e. Ngoài ra, còn có những sao ở trạng thái biến đổi rất mạnh.
- Có những sao không phát sáng: punxa và lỗ đen.
f. Ngoài ra, còn có những “đám mây” sáng gọi là các tinh vân.
9. Thiên hà là một hệ thống gồm các sao và các tinh vân
- Đa số các thiên hà có dạng đường xoắn ốc
- Đường kính của thiên hà vào khoảng 100 000 năm ánh sáng
B. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 1: Người ta phân loại các hạt sơ cấp dựa vào yếu tố nào?
A. Cấu tạo của các hạt sơ cấp
B. Khối lượng và đặc tính tương tác
C. Thời gian sống trung bình
D. Quá trình xuất hiện
Câu 2: trong phạmvi kích thước và cấu tạo xét trong bài này thì hạt nào cóp thể xem là hạt sơ cấp? A. hạt nhân heli He4 B. nguyên tử hiđro H1 C. hạt nhân hiđro H1 D. Hạt nhân cacbon C12
Câu 3: phóng xạ β- thuộc loại tương tác nào?
A. Tương tác điện từ B. Tương tác mạnh C. Tương tác yếu D. Tương tác hấp dẫn
Câu 4: hạt sơ cấp nào nhẹ nhất hiện nay mà người ta biết đến không kể hạt phôtôn A. Electron B. Pôzitron C. Mêzôn D. Nơtrinô
Câu 5: Công cụ chủ yếu trong việc nghiên cứu các hạt sơ cấp là gì?
A. Kính hiển vi B. Máy quang phổ C. Máy gia tốc D. Kính lúp
Câu 6: Trong hệ Mặt trời có bao nhiêu hành tinh? A. 6 B. 7 C. 8 D. 9
Câu 7: hãy chỉ ra cấu trúc không phải là thành viên của một thiên hà? A. Quaza B. Punxa C. lỗ đen D. Siêu sao mới
Câu 8: Nhiệt độ bề ngoài của Mặt Trời vào khoảng: A. 3000 K B. 6000 K C. 10000 K D. 30000 K
Câu 9: một đơn vị thiên văn bằng bao nhiêu km? A. 15 .107 km B. 15.106 km C. 15.105 km D. 15.108km
Câu 10: Đặc điểm của lỗ đen là:
A. hút được các phôtôn ánh sáng và không cho thoát ra ngoài
B. là sao phát sóng điện từ rất mạnh
C. là một loại thiên hà mới được hình thành
D. là một sao phát sáng rất mạnh
Câu 11: Mặt Trời thuộc loại sao nào dưới đây: A. Sao chất trắng B. Sao kềnh đỏ C. Sao nơtron
D. Sao trung bình giữa chất trắng và kềnh đỏ
Câu 12: Đường kính của một thiên hà vào cỡ: A. 10000 năm ánh sáng B. 100000 năm ánh sáng C. 1000000 năm ánh sáng D. 10000000 năm ánh sáng
Câu 13: Trong các hành tinh trong hệ Mặt Trời thì hành tinh nào có khối lượng lớn nhất? A. Trái Đất B. Mộc tinh C. Thổ tinh D. Hải vương tinh
Câu 14: Trái Đất có bao nhiêu vệ tinh tự nhiên A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
Câu 15: Hành tinh nào có bán kính quỹ đạo lớn nhất?
A. Thiên vương tinh B. Hải vương tinh C. Thổ tinh D. Mộc tinh
Câu 16: Trục quay của Trái Đất quanh mình của nó nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo của
nó quanh mặt Trời một góc bao nhiêu? A. 20027’ B. 21027’ C. 22027’ D. 23027’
Câu 17: Sao chổi được cấu tạo từ: A. Các nơtron
B. Những tảng đá lớn
C. Khối khí đóng băng lẫn với đá D. Các đám bụi khổng lồ
Câu 18: punxa và lỗ đen có chung đặc điểm là:
A. là các sao phát ra sóng vô tuyến rất mạnh
B. là các sao không phát sáng được cấu tạo từ nơtron
C. có khả năng hút một thiên thể ở gần nó D. Là các sao rất sáng

Đề cương ôn tập học kì 2 môn Vật lý lớp 12

Tài liệu chung Vật Lí 12 (58)

Vật Lí 12 (302)

Bình luận

Đề cương ôn tập học kì 2 môn Vật lý lớp 12