Đề cương ôn tập pháp luật đại cương | Đại học Bách Khoa Hà Nội

Đi vi Office15 vo View chn Outline 1, Nh nưc:
>Quan đim phi m"c x$t v% ngu'n gc c(a nh nưc: -Thuy,t th-n hc:
+Mi s1 vâ 3t hiê 3n tư5ng trong x7 hô 3i đ%u b: ;nh hưth-n b$. Theo h th, gii do Thư5ng đ, sinh ra v s?p đă 3 t.
-Thuy,t gia trư+Nh nưc ph"t trin tA mô 3t gia đBnh, ngưCi đDng đ-u nh nưc l ngưCi đDng đ-u gia đBnh.
+Nh nưc l mô 3t hiê 3n tư5ng t1 nhiên. -Thuy,t bEo l1c:
+Nh nưc ra đCi l s1 bEo l1c c(a th: tô 3c ny vi th: tô 3c kh"c. -Thuy,t kh, ưc x7 hô 3 i:
+Nh nưc l mô 3t kh, ưc bnưc no. Trong đH mi ngưCi sI đHng thu, nuôi dưJng nh nưc đ nh nưc
đ;m b;o quy%n l5i c(a ngưCi dân. -Như5c đim chung:
+C"c hc thuy,t b: chi phi bcMp v che đâ 3 y b;n chMt thât. 3
+C"c hc thuy,t ny khi xem xNt s1 ra đCi c(a nh nưc, t"ch rCi ra khkiê 3n t1 nhiên, kinh t,, x7 hô 3i v c"c qu" trBnh l:ch sO đ chDng minh nh nưc
không thuô 3c giai cMp no v t'n tEi trong mi x7 hôi.3
>Quan đim c(a ch( nghPa m"c lê nin v% ngu'n gc c(a nh nưc:
-D1a trên hc thuy,t ti,n ho" c(a Đ"c uyn, d1a trên ch( nghPa duy vâ 3 t
biê 3n chDng v duy vâ 3t l:ch sO, ch( nghPa M"c Lê nin nhâ 3n đ:nh:
+Nh nưc l hiê 3n tư5ng x7 hô 3i mang t$nh chMt l:ch sO. Nh nưc không ph;i
bMt bi,n m cH qu" trBnh hBnh thnh, t'n tEi, ph"t trin v diê 3t vong.
+Trong qu" trBnh l:ch sO, đ7 cH thCi gian chưa t'n tEi nh nưc. V nh nưc chi
ra đCi khi x7 hô 3i loi ngưCi đEt đ,n mô 3t trBnh đô 3 nhMt đ:nh.
-Nguyên nhân quan trng nhMt l xuMt hiê 3
n nh nưc đH l kinh t,:
+Nh nưc ra đCi sau ba l-n phân công lao đô 3ng.
+L-n 1: Chăn nuôi t"ch khTi tr'ng trt. Lm cho s;n phUm lao đô 3ng gia tăng, x7
hô 3i phân ho" giu nghVo, tư hGu xuMt hiê n.3
+L-n 2: Tiu th( công nghiê 3p t"ch khTi công nghiê 3p. Lm gia tăng sDc lao
đô 3ng, tư hGu rX nNt hơn, phân ho" x7 hô 3i đư5c đUy nhanh.
+L-n 3: Thương nghiê 3 p t"ch thnh ngnh kinh t, đô 3c lâ 3p. Trong x7 hô 3i xuMt
hiê 3n t-ng lp buôn b"n t"ch khTi s;n xuMt, n?m quy%n đi%u hnh s;n xuMt.
 Th: tô 3c tan r7 yêu c-u c-n cH giai cMp n?m quy%n l1c kinh t, đi%u hnh, qu;n
l[ x7 hô 3i. Nh nưc v ph"p luâ 3t xuMt hiê 3 n.
-Nguyên nhân tr1c ti,p lm xuMt hiê 3n nh nưc đH l x7 hô 3i:
+Theo hc thuy,t M"c Lê nin, nh nưc v ph"p luâ 3t ra đCi khi trong x7 hô 3i xuMt hiê 3
n c"c giai cMp cH l5i $ch kh"c nhau. XuMt hiê 3
n mâu thu]n đi kh"ng giưa
c"c giai cMp. Khi c"c mâu thu]n đi kh"ng v c"c mi quan hê 3 x7 hô 3i không th
t1 đi%u ti,t đư5c nGa thB t_ chDc x7 hô 3 i l nh nưc ra đCi, đHng vai tr` đi%u
chinh c"c mi quan hê 3 x7 hô 3i v b;o vê 3 giai cMp n?m trong tay quy%n l1c kinh t,.
>Kh"i niê 3m nh nưc:
-Nh nưc l mô 3t t_ chDc x7 hô 3i đă 3c biê 3t, n?m trong tay quy%n l1c ch$nh
tr:. L bô 3 m"y chuyên lm nhiê 3m va th1c hiê 3n c"c chDc năng qu;n l[, cưJng
ch,, giG gBn trâ 3t t1 x7 hô 3i nhbm mac đ$ch b;o vê 3 đ:a v: c(a giai cMp thng tr: trong x7 hô 3i. >B;n chMt c(a nh nưc -B;n chMt giai cMp:
+Nh nưc l s;n phUm c(a x7 hô 3i cH giai cMp.
+Quy%n l1c nh nưc mang t$nh giai cMp: b;o vê 3 v duy trB đ:a v: c(a giai cMp
thng tr: trong x7 hô 3i, l công ca đ đn "p s1 ph;n kh"ng c(a c"c giai cMp kh"c. -B;n chMt x7 hô 3i:
+Xây d1ng c"c công trBnh công cô 3ng, th1c hiê 3n c"c công viê 3c chung c(a x7 hô 3i.
+B;o vê 3 trâ 3t t1 x7 hô 3i.
>ChDc năng c(a nh nưc: -ChDc năng đi nô 3i:
+Đ;m b;o trâ 3t t1 x7 hô 3i.
+Đn "p c"c giai cMp ph;n kh"ng. +B;o vê 3 ch, đô 3 kinh t, -ChDc năng đi ngoEi:
+Ph`ng th( đMt nưc. B;o vê 3 đMt nưc trưc mi s1 xâm nhâ 3p, chng ph" tA bên ngoi.
+Thi,t lâ 3p mi quan hê 3 vi c"c quc gia kh"c.
>C"c đă 3c trưng c(a nh nưc
-CH ch( quy%n l7nh th_ quc gia.
-Phân chia dân cư theo c"c đơn v: hnh ch$nh l7nh th_.
-Ban hnh ph"p luâ 3 t buô 3c mi thnh viên trong nh nưc th1c hiê 3n.
-Thi,t lâ 3p quy%n l1c công đă 3c biê 3t.
-Quy đ:nh v ti,n hnh thu c"c loEi thu,.
>HBnh thDc, kiu nh nưc
-HBnh thDc nh nưc l c"ch thDc th1c hiê 3n quy%n l1c nh nưc v c"c
biê 3n ph"p đ th1c hiê 3n quy%n l1c c(a nh nưc đH, bao g'm:
+HBnh thDc ch$nh th: L c"ch t_ chDc v trBnh t1 lâ 3p ra c"c cơ quan ti cao
trong bô 3 m"y nh nưc v quan hê 3 giGa c"c cơ quan đH.
+HBnh thDc cMu trfc: L s1 t_ chDc nh nưc thnh c"c đơn v: hnh ch$nh l7nh
th_ v mi liên quan giGa c"c cơ quan < trung ương v đ:a phương.
+Ch, đô 3 ch$nh tr:. L t_ng th c"c phương ph"p, c"ch thDc m nh nưc thông
qua c"c cơ quan nh nưc đ th1c thi quy%n l1c c(a mBnh. -HBnh thDc ch$nh th:
+Quân ch( tuyê 3t đi: NgưCi đDng đ-u nh nưc l vua cH quy%n l1c tuyê 3t đi.
+Quân ch( hEn ch,: NgưCi đDng đ-u nh nưc chi n?m mô 3 t ph-n quy%n l1c
hoă 3c mang t$nh chMt tư5ng trưng, bên cEnh đH c`n cH cH cơ quan nh nưc kh"c
đi%u hnh nh nưc hoEt đô 3ng.
+Cô 3ng ho đEi ngh:: L hBnh thDc ch$nh th m ngh: viê 3n l thi,t ch, quy%n l1c
trung tâm, giG v: tr$ v vai tr` quy,t đ:nh trong hoEt đô 3ng c(a nh nưc. Nguyên
th( quc gia do ngh: viên b-u ra. Ch$nh ph( do đ;ng chi,m đa s trong ngh:
viê 3n thnh lâ 3p ch:u tr"ch nhiê 3m trưc ngh: viê 3n. Ngh: viê 3n cH th bT phi,u t$n
nhiê 3m buô 3c ch$nh ph( ph;i gi;i t"n.
+Cô 3ng ho t_ng thng: L hBnh thDc ch$nh th m trong đH, vai tr` c(a nguyên
th( quc gia vô cgng quan trng. T_ng thng do ngưCi dân tr1c ti,p b-u ra.
T_ng thng thnh lâ 3p ra ch$nh ph(, ngh: viê 3n không cH quy%n gi;i t"n ch$nh ph( v ngư5c lEi. -HBnh thDc cMu trfc: +Nh nưc đơn nhMt: +Nh nưc liên bang: -Ch, đô 3 ch$nh tr:: -Kiu nh nưc: +XHCN +Tư s;n +Phong ki,n +Ch( nô 2, Bô 3 m"y nh nưc:
>Kh"i niê 3m bô 3 m"y nh nưc:
-Bô 3 m"y nh nưc l hê 3 thng c"c cơ quan chuyên tr"ch c(a nh nưc
thnh lâ 3p đ th1c hiê 3n c"c chDc năng v nhiê 3m va c(a nh nưc.
>Đă 3c đim c(a cơ quan nh nưc:
-Đư5c thnh lâ 3p theo th( tac trBnh t1 quy đ:nh trong Hi,n ph"p.
-SO dang quy%n l1c nh nưc, nhân danh nh nưc.
-Mii cơ quan nh nưc đ%u cH thUm quy%n nhMt đ:nh.
-HoEt đô 3ng c(a cơ quan nh nưc đư5c đ;m b;o bch$nh nh nưc.
>T_ chDc bô 3 m"y nh nưc: -Quy%n l1c nh nưc:
+Quy%n lâ 3p ph"p: Quc hô 3i, Ngh: viê 3n +Quy%n hnh ph"p: Ch$nh ph( +Quy%n tư ph"p: To" "n
>Phân loEi cơ quan nh nưc:
-Theo cơ ch, th1c hiê 3 n quy%n l1c nh nưc: +Lâ 3p ph"p +Hnh ph"p +TD ph"p -TrBnh t1 thnh lâ 3p:
+Cơ quan do nhân dân tr1c ti,p b-u ra
+Cơ quan không do nhân dân tr1c ti,p b-u ra -Theo phEm vi quy%n l1c:
+Cơ quan nh nưc < trung ương
+Cơ quan nh nưc < đ:a phương
>Hê 3 thng ch$nh tr: < Viê 3t Nam
-Mă 3t trâ 3n T_ quc Viê 3t Nam v c"c thnh viên: +Công đon +Hô 3i nông dân +Đon thanh niên
+Hô 3i liên hiê 3p pha nG Viê 3t Nam -Nh nưc CHXHCNVN -Đ;ng Cô 3ng s;n Viê 3t Nam
>Nguyên t?c t_ chDc bô 3 m"y XHCNVN
-Đ;m b;o s1 l7nh đEo c(a Đ;ng Cô 3ng s;n Viê 3t Nam trong hoEt đô 3ng c(a bô 3 m"y nh nưc.
-Nguyên t?c ton bô 3 quy%n l1c nh nưc v% nhân dân.
-Nguyên t?c quy%n l1c nh nưc l thng nhMt, cH s1 phi h5p giGa c"c
cơ quan trong c"c hoEt đô 3ng lâ 3p ph"p, hnh ph"p v tư ph"p.
-Nguyên t?c tâ 3p trung dân ch(.
>T_ chDc bô 3 m"y nh nưc CHXHCNVN:
-Ch, đ:nh ch( t:ch nưc l ch, đi:nh c"c nhân không nbm trong cơ quan
no trnog nh nưc nhưng lEi n?m trong tay c; ba quy%n hnh ph"p, lâ 3p ph"p v tư ph"p.
-Ch( t:ch nưc l ch( t:ch quc ph`ng an ninh thng lPnh hô 3i đô 3ng an ninh. 3, Ph"p luâ 3 t: >Kh"i niê 3m ph"p luâ 3t
-Ph"p luâ 3t l hê 3 thng c"c quy t?c xO s1 do nh nưc ban hnh v đ;m
b;o th1c hiê 3n, th hiê 3n [ ch$ c(a giai cMp thng tr: v l nhân t đi%u chinh c"c mi quan hê 3 x7 hô 3i.
>Ngu'n gc ra đCi c(a ph"p luâ 3t
-Theo quan đim c(a Mac Lê nin, nhGng nguyên nhân d]n đ,n s1 ra đCi
c(a nh nưc cjng ch$nh l nhGng nguyên nhân d]n đ,n s1 ra đCi c(a ph"p luâ 3t. >B;n chMt c(a ph"p luât3
-B;n chMt giai cMp c(a ph"p luât: 3
+Ph"p luâ 3t ph;n "nh [ ch$ c(a giai cMp thng tr:
+Mac đ$ch đi%u chinh c(a ph"p luâ 3t l hưng c"c quan hê 3 x7 hô 3i theo trâ 3t t1 phg h5p
-B;n chMt x7 hô 3i c(a ph"p luâ 3t:
+Ph;n "nh [ ch$ c(a giai cMp kh"c trong x7 hôi3
+Ph"p luâ 3t mang t$nh kh"ch quan phg h5p vi đi%u kiê 3n kinh t,, x7 hô 3i c(a đMt nưc.
>C"c đă 3c trưng c(a ph"p luâ 3t: -T$nh quy%n l1c:
+Ph"p luâ 3t do nh nưc ban hnh v đ;m b;o th1c hiê 3n. -T$nh quy phEm ph_ bi,n:
+L quy t?c xO s1, l khuôn m]u đư5c x"c đ:nh ca th đ đi%u chinh hnh vi
c(a con ngưCi, x"c đ:nh nhGng c"i đư5c lm v không đư5c lm. -T$nh [ ch$ c(a ph"p luâ 3t:
+Ph"p luâ 3t ph;n "nh [ ch$ c(a giai cMp c-m quy%n.
-T$nh kh"ch quan c(a ph"p luâ 3t:
+Ph"p luâ 3t ph;n "nh [ ch$ c(a giai cMp thng tr:. Tuy nhiên, đ ph"p luâ 3t cH th
ph"t huy đư5c hiê 3u l1c thB nH ph;i phg h5p vi c"c đi%u kiê 3n v% phong tac tâ 3p
qu"n, trBnh đô 3 ph"t trin c(a kinh t, x7 hô 3i.
>ChDc năng c(a ph"p luâ 3t:
-Đi%u chinh c"c mi quan hê 3 x7 hô 3i.
-B;o vê 3 c"c mi quan hê 3 x7 hô 3i:
+kp dang c"c hBnh thDc cưJng ch, khi cH vi phEm. -ChDc năng gi"o dac:
+T"c đô 3ng vo [ thDc con ngưCi lm cho con ngưCi cH [ thDc ph"p luâ 3t v đi%u chinh hnh vi c(a mBnh.
>Mi quan hê 3 c(a ph"p luâ 3t v c"c hiê 3n tư5ng x7 hô 3i kh"c
-Ph"p luâ 3t đi vi kinh t,:
+Ph"p luâ 3t do trBnh đô 3 kinh t, quy,t đ:nh.
+Ph"p luâ 3t cH th t"c đô 3ng ngư5c lEi n%n kinh t, theo hai hưng, thfc đUy n%n
kinh t, ph"t trin hoă 3c kBm h7m n%n kinh t,.
-Ph"p luâ 3t đi vi đEo đDc:
+Ph"p luâ 3t ch:u s1 t"c đô 3ng c(a đEo đDc.
+Ph"p luâ 3t cH chDc năng gi"o dac.
-Ph"p luâ 3t đi vi nh nưc:
+Ph"p luâ 3t v nh nưc l hai hiê 3n tư5ng không th t"ch rCi.
+Nh nưc sO dang ph"p luâ 3t đ qu;n l[ x7 hô 3i, đ'ng thCi cjng b: gii hEn bph"p luâ 3t. 4, HBnh thDc ph"p luâ 3 t:
>Kh"i niê 3m hBnh thDc c(a ph"p luâ 3t:
-L c"c dEng t'n tEi th1c t, c(a ph"p luâ 3t trong c"c kiu nh nưc (đư5c
c"c quan to "p dang khi xNt xO )
>C"c hBnh thDc c(a ph"p luâ 3t: -Tâ 3p qu"n ph"p:
+L nhGng phong tac, tâ 3p qu"n lưu truyn trong x7 hô 3i phg h5p vi l5i $ch c(a
nh nưc đư5c nh nưc nâng lên thnh quy phEm ph"p luâ 3t. -kn lê 3:
+L nhGng quy,t đ:nh, b;n "n c(a cơ quan hnh ch$nh, cơ quan xNt xO khi xNt
xO, gi;i quy,t c"c va viê 3c ca th đư5c nh nưc thAa nhâ 3n v "p dang cho c"c va viê 3c tương t1 l-n sau. -Văn b;n ph"p luâ 3t:
+L văn b;n do c"c cơ quan nh nưc ban hnh theo đfng thUm quy%n, trBnh t1
v th( tac luâ 3t đ:nh, trong đH cH quy t?c xO s1 chung đư5c nh nưc đ;m b;o
th1c hiê 3n nhbm đi%u chinh c"c mi quan hê 3 x7 hô 3i v "p dang nhi%u l-n trong đCi sng x7 hô 3i. -Đi%u ưc quc t,:
+L nhGng cam k,t, tho; thuâ 3n giGa c"c quc gia v ch( th kh"c c(a công
ph"p quc t, hBnh thnh nên c"c đi%u ưc quc t, song phương v đa phương. -C"c hc thuy,t ph"p l[:
+L c"c công trBnh nghiên cDu c(a c"c hc gi;, c"c bi b"o, [ ki,n liên quan đ,
nh nưc v ph"p luâ 3t. -LI công bbng:
+Trong trưCng h5p gi;i quy,t va viê 3 c không đư5c quy đ:nh trong luâ 3t, quan to
sI "p dang nhGng s"ng tEo, vâ 3n dang nhGng hc thuy,t ph"p l[, phong tac tâ 3 p
qu"n, ni%m tin c(a con ngưCi đ đưa ra c"c ph"n quy,t. 5, Văn b;n ph"p luâ 3t:
>Kh"i niê 3m v đă 3c đim c(a văn b;n ph"p luâ 3t (hBnh thDc ph"p luâ 3t ch( y,u < Viê 3t Nam):
-L c"c văn b;n do cơ quan nh nưc ban hnh theo đfng thUm quy%n,
trBnh t1 th( tac quy đ:nh trong luâ 3t, trong đH chDa đ1ng c"c quy t?c xO s1 chung
đư5c nh nưc đ;m b;o th1c hiê 3n nhbm "p dang nhi%u l-n trong cuô 3c sng.
>C"c loEi văn b;n quy phEm ph"p luâ 3t < Viê 3t Nam:
>Hiê 3u l1c c(a văn b;n ph"p luâ 3t: a,Hiê 3u l1c thCi gian:
-L gii hEn t"c đô 3ng c(a văn b;n ph"p luâ 3t tA khi ph"t sinh đ,n khi k,t thfc. -ThCi đim ph"t sinh:
+N,u văn b;n quy đ:nh rX thCi đim ph"t sinh, thB văn b;n sI cH hiê 3u l1c tA thCi đim đH.
+N,u văn b;n không quy đ:nh rX:
Đi vi văn b;n c(a Quc hô 3i v Up ban thưCng va Quc hô 3 i, thCi đim
ph"t sinh l ngy Ch( t:ch nưc k$ s?c lê 3nh công b.
Đi vi văn b;n c(a Ch( t:ch nưc, thCi đim ph"t sinh l ngy đăng trên công b"o.
Đi vi văn b;n c(a ch$nh ph( v c"c bô 3 sI cH hiê 3u l1c sau 15 ngy công b trên b"o. -ThCi đim chMm dDt:
+N,u văn b;n quy đ:nh rX thCi đim chMm dDt, văn b;n sI h,t hiê 3u l1c tA thCi đim đH.
+Trong trưCng h5p văn b;n không quy đ:nh rX thCi đim chMm dDt hiê 3u l1c, nH
chi chMm dDt khi cH văn b;n mi ra đCi v quy đ:nh thay th, văn b;n cj.
-Hiê 3u l1c h'i t c(a văn b;n ph"p luâ 3t:
+Gi" tr: thi hnh c(a văn b;n ph"p luâ 3t x;y ra trưc ngy văn b;n đH cH hiê 3u l1c.
+V% nguyên t?c, văn b;n ph"p luâ 3t không cH hiê 3u l1c h'i t, tuy nhiên, trong
mô 3t s trưCng h5p c-n thi,t, văn b;n ph"p luâ 3 t cH th quy đ:nh hiê 3u l1c h'i t.
+Không quy đ:nh cho c"c trưCng h5p: Quy đ:nh tr"ch nhiê 3m ph"p l[ đi vi
nhGng trưCng h5p trưc đH không quy đ:nh tr"ch nhiê 3m ph"p l[.
+Nguyên t?c bMt h'i t l nguyên t?c chung c(a ph"p luâ 3 t. Chi "p dang tr< v%
trưc nhbm mac đ$ch phac va x7 hô 3i vB l[ do nhân đEo. b,Hiê 3u l1c không gian:
-L gii hEn t"c đô 3ng c(a văn b;n trên phEm vi l7nh th_ nhMt đ:nh, cH th
l mô 3t đơn v: hnh ch$nh ngnh, lPnh v1c hoă 3c trên ton bô 3 l7nh th_.
-N,u văn b;n quy đ:nh rX thB văn b;n sI đư5c "p dang trong phEm vi đH.
-N,u văn b;n không quy đ:nh rX thB hiê 3u l1c ny đư5c x"c đ:nh theo hai
y,u t: thUm quy%n, t$nh chMt nô 3i dung.
-Thông thưCng c"c văn b;n ph"p luâ 3t do cơ quan trung ương ban hnh cH
hiê 3u l1c trên ton l7nh th_ v đư5c "p dang đi vi mi c" nhân, cơ quan nh
nưc c(a Viê 3t Nam; c"c văn b;n ph"p luâ 3t do c"c cơ quan nh nưc ban hnh sI
cH hiê 3u l1c < tAng đ:a phương cơ quan đH qu;n l[. c,Hiê 3u l1c đi tư5ng:
-L ch( th ch:u s1 t"c đô 3ng c(a văn b;n ph"p luâ 3t đH.
-Văn b;n ph"p luâ 3t luôn x"c đ:nh rX đi tư5ng ch:u s1 t"c đô 3ng c(a văn b;n đH. 6, Hê 3 thng ph"p luâ 3t:
>Kh"i qu"t hê 3 thng ph"p luâ 3t:
-Hê 3 thng ph"p luâ 3t quc gia: L t_ng th c"c quy phEm ph"p luâ 3t c(a quc gia đH.
-Hê 3 thng ph"p luâ 3t quc t,: L tâ 3p h5p mô 3t s hê 3 thng ph"p luâ 3t quc
gia cH nhi%u đim tương đ'ng theo tiêu ch$ nhMt đ:nh.
>Kh"i niê 3m hê 3 thng ph"p luâ 3t:
-L t_ng th c"c quy phEm ph"p luâ 3t cH mi quan hê 3 nô 3i tEi thng nhMt
vi nhau thnh c"c ngnh luâ 3t, c"c ch, đ:nh ph"p luâ 3t, quy phEm ph"p luâ 3t v
đư5c th hiê 3n ra bên ngoi bbng c"c văn b;n ph"p luâ 3t do nh nưc ban hnh hoă 3c thAa nhâ 3n. 7, Quy phEm ph"p luâ 3t:
>Kh"i niê 3m quy phEm ph"p luâ 3t
-Quy phEm ph"p luât l c"c quy t?c Dng xO chung c(a x7 hô 3i do nh nưc
ban hnh v đ;m b;o th1c hiê 3n nhbm đi%u chinh c"c mi quan hê 3 x7 hô 3i theo
đ:nh hưng v mac đ$ch nhMt đ:nh. >Đă 3c trưng:
-Do nh nưc ban hnh v đ;m b;o th1c hiê 3n.
-Quy phEm ph"p luâ 3t cH t$nh ph_ bi,n, b?t buô 3c chung đi vi tMt c; mi
ngưCi tham gia vo quan hê 3 ph"p luâ 3t m nH đi%u chinh.
-L quy t?c xO s1 chung, l tiêu chuUn đ"nh gi" hnh vi con ngưCi.
-Quy đ:nh quy%n v nghPa va c(a c"c bên tham gia quan hê 3 x7 hô 3i đư5c nH đi%u chinh.
>CMu trfc c(a quy phEm ph"p luâ 3t: -Gi; đ:nh:
+Nêu rX hon c;nh, đi%u kiê 3n ca th c(a cuô 3c sng c" nhân, t_ chDc < trong
hon c;nh đi%u kiê 3n ny ph;i th1c hiê 3n theo quy đ:nh c(a ph"p luâ 3t.
NgưCi ( t_ chDc no) Khi no 
 Trong đi%u kiê 3n hon c;nh no -Quy đ:nh:
+Nêu rX quy t?c Dng xO m c" nhân, t_ chDc < trong hon c;nh, đi%u kiê 3n đ7 nêu trong ph-n gi; đ:nh.
Ph;i lm gB Đư5c lm gB, không đư5c lm gB  Lm như th, no  -Ch, ti:
+Nêu biê 3n ph"p xO l[ d1 ki,n đư5c "p dang đi vi ngưCi xO s1 không đfng
hoă 3c tr"i vi nô 3i dung đư5c ghi trong ph-n quy đ:nh
Hâ 3u qu; như th, no MDc đô  3 8, Quan hê 3 ph"p luâ 3t:
>Kh"i niê 3m quan hê 3 ph"p luâ 3t:
-Quan hê 3 ph"p luâ 3t l c"c quan hê 3 x7 hô 3i m quy%n v nghPa va c(a c"c
bên tham gia đư5c ph"p luâ 3t quy đ:nh v đ;m b;o th1c hiê 3n. >Đă 3c đim:
-Quan hê 3 ph"p luâ 3t mang t$nh [ ch$, ph;n "nh [ ch$ c(a c"c bên tham gia.
Ngoi ra nH đư5c s1 đi%u chinh c(a ph"p luâ 3t nên nH ph;n "nh [ ch$ nh nưc.
-Quy%n v nghPa va c(a c"c bên tham gia đ%u đư5c ph"p luâ 3t quy đ:nh.
-Quan hê 3 ph"p luâ 3t đư5c nh nưc đ;m b;o
>Phân loEi quan hê 3 ph"p luâ 3t:
>Thnh ph-n c(a quan hê 3 ph"p luâ 3t: a,Ch( th:
-L c" nhân hoă 3c t_ chDc cH th tham gia vo quy%n v nghPa va ph"p l[
trong quan hê 3 ph"p luâ 3t ca th.
-Đi%u kiê 3n đ c" nhân tr< thnh ch( th c(a quan hê 3 ph"p luâ 3t l c" nhân
ph;i cH đ-y đ( c; hai năng l1c: +Năng l1c ph"p luâ 3t +Năng l1c hnh vi -Năng l1c ph"p luâ 3t:
+L kh; năng đư5c hưcho c"c ch( th.
+ThCi đim ph"t sinh: Khi c" nhân đư5c sinh ra (trA mô 3t s trưCng h5p chi ph"t sinh khi đ( đô 3 tu_i)
+ThCi đim k,t thfc: Khi c" nhân qua đCi (trA mô 3t s trưCng h5p, năng l1c
hnh vi c(a ch( th b: chMm dDt b+Năng l1c ph"p luâ 3t c(a mi ngưCi l ging nhau. -Năng l1c hnh vi:
+L kh; năng c(a c" nhân đH bbng ch$nh hnh vi c(a mBnh tham gia vo viê 3c
th1c hnh quy%n v nghPa va ph"p l[ đư5c ph"p luâ 3t quy đ:nh.
+Pha thuô 3 c vo th l1c (đô 3 tu_i)
+Pha thuô 3 c vo tr$ tuê 3 (trBnh đô 3 nhâ 3n thDc)
-C"c mDc đô 3 năng l1c hnh vi c(a c" nhân:
+NgưCi không cH năng l1c hnh vi: Trv em dưi 6 tu_i.
+NgưCi cH năng l1c hnh vi mô 3t ph-n: TA 6 tu_i đ,n dưi 18 tu_i
+NgưCi cH năng l1c hnh vi đ-y đ(: TA 18 tu_i tr< lên
+NgưCi mMt năng l1c hnh vi
+NgưCi b: hEn ch, năng l1c hnh vi
-Năng l1c ph"p luâ 3t l đi%u kiê 3n c-n v năng l1c hnh vi l đi%u kiê 3n đ(
đ ch( th tham gia vo quan hê 3 ph"p luâ 3t. Trong trưCng h5p không cH năng l1c
ph"p luâ 3t thB không th tham gia vo quan hê 3 ph"p luâ 3t. Trong trưCng h5p năng
l1c hnh vi b: hEn ch,, b: mMt năng l1c hnh vi thB viê 3c th1c hiê 3n thông qua ngưCi gi"m hô 3. -Ch( th l t_ chDc:
+T_ chDc cH tư c"ch ph"p nhân.
+T_ chDc không cH tư c"ch ph"p nhân. -Tư c"ch ph"p nhân:
+L kh"i niê 3m m ph"p luâ 3t đă 3t ra cho t_ chDc cH đ( đi%u kiê 3n tr< thnh ch( th trong quan hê 3 ph"p luâ 3t.
+Trong t tang, ph"p nhân tr< thnh nguyên đơn, b: đơn cH quy%n l5i, nghPa va ph"p luâ 3t.
-Đi%u kiê 3n đ t_ chDc cH tư c"ch ph"p nhân:
+Đư5c thnh lâ 3p h5p ph"p, theo đfng trBnh t1 th( tac đư5c quy đ:nh trong luâ 3t
do cơ quan cH thUm quy%n cho phNp.
+Ph;i cH cơ cMu t_ chDc chă 3t chI, đư5c cMu tEo nên bt s ph`ng ban nhMt
đ:nh t'n tEi dưi ban l7nh đEo v cH ngưCi đEi diê 3n theo ph"p luâ 3t.
+ĐEi diê 3n theo ph"p luâ 3t l ngưCi đDng đ-u v đư5c ph"p luâ 3t công nhâ 3n trong
quy,t đ:nh thnh lâ 3p t_ chDc.
+CH ti s;n đô 3c lâ 3p vi c"c c" nhân t_ chDc kh"c v t1 ch:u tr"ch nhiê 3m bbng c"c ti s;n ny.
+T_ chDc ph;i nhân danh mBnh đ tham gia vo c"c quan hê 3 ph"p luâ 3t mô 3t c"ch đô 3c lâ 3p.
-Đi vi t_ chDc không cH tư c"ch ph"p nhân
+Th1c hiê 3n quy%n v nghPa va c(a t_ chDc đư5c ph"p luâ 3t quy đ:nh.
+T_ chDc, nhân viên c(a t_ chDc cH vi phEm ph"p luâ 3t ph;i ch:u c"c tr"ch
nhiê 3m ph"p l[ do cơ quan cH thUm quy%n quy đ:nh.
b,Nô 3i dung c(a quan hê 3 ph"p luâ 3t:
-L c"c quy%n v nghPa va tương Dng c(a ch( th khi tham gia vo c"c quan hê 3 ph"p luâ 3t. -Quy%n c(a ch( th:
+L c"c xO s1 c(a ch( th m ph"p luâ 3t cho phNp ch( th th1c hiê 3n.
+Ch( th đư5c th1c hiê 3n, đư5c hư+CH quy%n yêu c-u bên cH nghPa va th1c hiê 3 n hoă 3c không th1c hiê 3n mô 3t s hnh vi nhMt đ:nh.
+CH th dgng c"c biê 3n ph"p cưJng ch, đ đ;m b;o quy%n. -NghPa va c(a ch( th:
+L c"ch xO s1 m ph"p luâ 3t buô 3c c"c ch( th ph;i th1c hiê 3n nhbm đ"p Dng nhu c-u c(a ch( th bên kia.
+Ph;i xO s1 theo yêu c-u c(a ph"p luâ 3t.
+Ph;i ch:u tr"ch nhiê 3 m ph"p l[ khi cH c"ch xO s1 không đfng.
c,Kh"ch th c(a quan hê 3 ph"p luâ 3t:
-L l5i $ch, mac tiêu m c"c bên ch( th mong mun đEt đư5c thông qua
quan hê 3 ph"p luâ 3t, l cơ s< đ hBnh thnh quy%n v nghPa va c(a c"c bên.
>NhGng đi%u kiê 3n lm ph"t sinh, thay đ_i, chMm dDt quan hê 3 ph"p luâ 3t: -S1 kiê 3n ph"p l[:
+L nhGng s1 kiê 3n cH thâ 3t x;y ra trong đCi sng x7 hô 3i, phg h5p vi đi%u kiê 3n
đ7 đư5c ph"p luâ 3t d1 đo"n v do đH lm ph"t sinh, thay đ_i, chMm dDt quan hê 3 ph"p luâ 3t ca th. -S1 bi,n:
+S1 kiê 3n ph"t sinh không pha thuô 3c vo [ ch$ con ngưCi.
-Hnh vi: C"ch xO s1 th hiê 3n [ ch$ con ngưCi bbng hnh đô 3ng hoă 3c không hnh đô 3ng. 9, Th1c hiê 3n ph"p luâ 3t:
>Kh"i niê 3m th1c hiê 3n ph"p luâ 3t
-L hoEt đô 3ng cH mac đ$ch, lm cho nhGng quy đ:nh ph"p luâ 3t đi vo cuô 3c sng.
>C"c hBnh thDc c(a th1c hiê 3n ph"p luâ 3t: -Tuân th( ph"p luâ 3t:
+L hBnh thDc ki%m ch,, không lm nhGng gB ph"p luâ 3t cMm hoă 3 c không cho phNp. -Thi hnh ph"p luâ 3t:
+L c"ch xO s1 t$ch c1c khi c"c ch( th th1c hiê 3n nghPa va do ph"p luâ 3t quy đ:nh. -Vâ 3n dang ph"p luâ 3t:
+L hBnh thDc ch( th th1c hiê 3n c"c quy%n c(a mBnh do ph"p luâ 3t cho phNp. -kp dang ph"p luâ 3 t:
+L hBnh thDc th1c hiê 3n ph"p luâ 3t nh nưc thông qua c"c cơ quan cH thUm
quy%n đ cho c"c ch( th th1c hiê 3n quy đ:nh c(a ph"p luâ 3t hoă 3c t1 mBnh căn cD
vo c"c quy đ:nh c(a ph"p luâ 3t đ tEo ra c"c quy đ:nh lm ph"t sinh, thay đ_i,
chMm dDt c"c quan hê 3 ph"p luâ 3t.
>C"c trưCng h5p "p dang ph"p luâ 3t:
-Khi quy%n v nghPa va c(a ch( th không mă 3c nhiên ph"t sinh n,u
không cH s1 can thiê 3p c(a nh nưc.
-Khi x;y ra c"c tranh chMp v% quy%n, nghPa va giGa c"c bên m c"c bên không t1 gi;i quy,t đư5c.
-kp dang c"c ch, ti đi vi hnh vi vi phEm ph"p luâ 3 t.
-Nh nưc x"c nhâ 3n s1 t'n tEi hay không t'n tEi c(a mô 3t s1 kiê 3n th1c t, no đH. 10, Vi phEm ph"p luâ 3t:
>Kh"i niê 3m vi phEm ph"p luâ 3t:
-L hnh vi x"c đ:nh c(a con ngưCi tr"i vi quy đ:nh c(a ph"p luâ 3t, cH
lii, do ch( th cH đ( năng l1c tr"ch nhiê 3m ph"p l[ th1c hiê 3n xâm hEi hoă 3c đe
doE xâm hEi d,n c"c quan hê 3 x7 hô 3i đư5c ph"p luâ 3t b;o vê 3.
>DMu hiê 3u c(a vi phEm ph"p luâ 3t:
-L hnh vi x"c đ:nh c(a con ngưCi.
-Tr"i vi quy đ:nh c(a ph"p luâ 3t.
-Do ch( th đ( năng l1c ph"p l[ th1c hiê 3n.
-CH y,u t lii c(a ch( th.
+Lii: Th hiê 3n trEng th"i tâm l[ bên trong c(a ch( th khi th1c hiê 3n nhưng hnh
vi ca th đ`i hTi ch( th ph;i cH kh; năng nhâ 3n thDc đư5c hâ 3u qu; c(a hnh vi
gây ra v cH nhi%u l1a chn đ th1c hiê 3n hnh vi c(a mBnh nhưng l1a chn c"ch
hnh đô 3ng tr"i vi ph"p luâ 3t.
>Phân loEi vi phEm ph"p luâ 3 t: -Vi phEm hBnh s1:
+Xâm hEi đ,n đô 3 c lâ 3p, ch( quy%n, t$nh mEng, sDc khov.
+Ch( th vi phEm l c" nhân. -Vi phEm dân s1:
+Xâm hEi ti quan hê 3 ti s;n, quan hê 3 nhân thân.
+Ch( th vi phEm l c" nhân hoă 3c t_ chDc. -Vi phEm hnh ch$nh:
+Xâm phEm đ,n c"c quy t?c qu;n l[ nh nưc.
+Ch( th vi phEm l c" nhân hoă 3c t_ chDc. -Vi phEm ki luâ 3t:
+Xâm hEi đ,n c"c quy t?c x"c lâ 3 p trâ 3t t1 trong t_ chDc nh nưc.
+Ch( th vi phEm l c" nhân trong t_ chDc.
>CMu thnh vi phEm ph"p luâ 3t:
a,Mă 3t kh"ch quan c(a vi phEm ph"p luâ 3t:
-L ton bô 3 c"c dMu hiê 3
u bên ngoi c(a vi phEm ph"p luâ 3t bao g'm c"c y,u t: +Hnh vi tr"i ph"p luâ 3t.
+Hâ 3u qu; m hnh vi tr"i ph"p luâ 3t gây ra.
+Mi quan hê 3 giGa hnh vi v hâ 3u qu;.
b, Mă 3t ch( quan c(a vi phEm ph"p luâ 3t:
-L y,u t bên trong c(a ch( th khi th1c hiê 3n hnh vi vi phEm ph"p luâ 3t: +Y,u t lii.
Lii c [: tr1c ti,p hay gi"n ti,p.
Lii vô [: do qu" t1 tin hay do cUu th;.
+Đô 3ng cơ c(a vi phEm ph"p luâ 3t: L nhGng nguyên nhân been trong v c"c nhu
c-u tho; m7n thfc đUy yêu c-u vi phEm ph"p luâ 3 t.
+Mac đ$ch c(a vi phEm ph"p luâ 3t: L mac tiêu ch( th c-n đEt ti khi th1c hiê 3n
hnh vi vi phEm ph"p luâ 3t.
c, Kh"ch th c(a vi phEm ph"p luâ 3t:
-L nhGng quan hê 3 x7 hô 3i đư5c ph"p luâ 3t b;o vê 3 nhưng b: xâm phEm bhnh vi vi phEm ph"p luâ 3t gây ra.
d, Ch( th c(a vi phEm ph"p luâ 3t:
-L c" nhân hoă 3c t_ chDc cH năng l1c tr"ch nhiê 3m ph"p l[ gây nên. 11, Tr"ch nhiê 3m ph"p l[:
>Kh"i niê 3m tr"ch nhiê 3m ph"p l[:
-L quan hê 3 ph"p luâ 3t đă 3c biê 3t ph"t sinh giGa nh nưc v ch( th vi
phEm ph"p luâ 3t. Trong đH, nh nưc thông qua c"c ch( th cH thUm quy%n "p
dang c"c biê 3n ph"p cưJng ch, quy đ:nh < ph-n ch, ti c(a quy phEm ph"p luâ 3 t
đi vi ch( th vi phEm ph"p luâ 3t. Ch( th ny cH nghPa va g"nh ch:u nhGng bMt
l5i do hnh vi vi phEm ph"p luâ 3t c(a mBnh gây ra.
>Đă 3c đim c(a tr"ch nhiê 3m ph"p l[:
-Cơ s< ph"t sinh tr"ch nhiê 3m ph"p l[: vi phEm ph"p luâ 3t.
-Hâ 3u qu;: Liên quan mâ 3t thi,t vi cưJng ch, nh nưc.
-Ch( th "p dang: Ch( th cH thUm quy%n.
>C"c loEi tr"ch nhiê 3m ph"p l[: -Tr"ch nhiê 3m hBnh s1:
+Đi tư5ng "p dang: Tô 3i phEm +HBnh thDc: HBnh phEt +Ch( th "p dang: To "n -Tr"ch nhiê 3m dân s1:
+Đi tư5ng "p dang: C" nhân hoă 3c t_ chDc
+HBnh thDc: B'i thưCng, xin lii,...
+Ch( th "p dang: C"c bên, to "n, trng ti,... -Tr"ch nhiê 3m hnh ch$nh:
+Đi tư5ng "p dang: C" nhân hoă 3c t_ chDc +HBnh thDc: XO phEt
+Ch( th "p dang: Ch( th cH thUm quy%n ti,n hnh -Tr"ch nhiê 3m ki luâ 3t:
+Đi tư5ng "p dang: C" nhân trong t_ chDc
+HBnh thDc: Khin tr"ch, c;nh c"o, c"ch chDc,...
+Ch( th "p dang: ĐEi diê 3n h5p ph"p c(a t_ chDc. 12, Ngnh luâ 3t:
>Kh"i niê 3m ngnh luâ 3t
-Ngnh luâ 3t g'm nhGng quy phEm ph"p luâ 3t cH đă 3c đim chung cgng
đi%u chinh c"c quan hê 3 ph"p x7 hô 3i cgng loEi trong cgng mô 3t ngnh, lPnh v1c nhMt đ:nh.
>C"c ngnh luâ 3t ch( y,u trong ph"p luâ 3t Viê 3t Nam a, Ngnh luâ 3t Hi,n ph"p:
-L t_ng th c"c quy phEm ph"p luâ 3t đi%u chinh c"c quan hê 3 x7 hô 3i n%n
t;ng trong c"c lPnh v1c: ch$nh tr:, văn ho", kinh t,, x7 hô 3i; quy%n l1c nh nưc,
t_ chDc bô 3 m"y cơ quan nh nưc, c"ch hBnh thnh cơ quan nh nưc; quy%n v
nghPa va cơ b;n c(a công dân.
-L ngnh luâ 3t ch( đEo, cơ s< ph"p l[ cao nhMt c(a nh nưc, l căn cD
ban hnh c"c văn b;n ph"p luâ 3t thuô 3c c"c ngnh kh"c.
b, Ngnh luâ 3t hnh ch$nh:
-Luâ 3t hnh ch$nh đi%u chinh tMt c; c"c quan hê 3
x7 hô 3i, nhGng hoEt đô 3ng
qu;n l[ nh nưc, đư5c th1c hiê 3n bđi tư5ng l c"c hoEt đô 3ng chMp hnh, đi%u hnh hê 3
thng qu;n l$ cơ quan nh nưc.
-Đi%u chinh c"c đi tư5ng:
+Quan hê 3 ph"t sinh trong hoEt đô 3ng chMp hnh v đi%u hnh c"c cơ quan qu;n
l[ nh nưc vi bên ngoi nhbm th1c hiê 3n c"c chDc năng cơ b;n c(a qu;n l[ nh nưc.
+NhGng quan hê 3 mang t$nh chMp hnh, đi%u hnh, trong t_ chDc v hoEt đô 3 ng
c(a c"c cơ quan bô 3 mây nh nưc.
+NhGng quan hê 3 chMp hnh, đi%u hnh c(a c"c t_ chDc x7 hô 3 i đư5c nh nưc
giao mô 3t s thUm quy%n qu;n l[ hnh ch$nh.
c, Ngnh luâ 3t ti ch$nh:
-Đi%u chinh c"c quan hê 3 x7 hô 3i ph"t sinh trong t_ chDc v hoEt đô 3ng ti
ch$nh c(a nh nưc bao g'm:
+Lâ 3p, phê chuUn v sO dang ngân s"ch nh nưc.
+Quy đ:nh thu c"c loEi thu,, ph$, lê 3 ph$; hoEt đô 3ng t$n dang nh nưc; thanh
quy,t to"n qua ngân hng, kim to"n nh nưc. 13, Luâ 3 t hBnh s1:
>Kh"i niê 3m luâ 3t hBnh s1:
-L t_ng th c"c vi phEm ph"p luâ 3t x"c đ:nh hnh vi nguy him cho x7
hô 3i v quy đ:nh hBnh phEt đi vi ngưCi phEm tô 3i. -Đi tư5ng đi%u chinh:
+C"c quan hê 3 x7 hô 3i ph"t sinh giGa ngưCi th1c hiê 3n hnh vi m bô 3 luâ 3t hBnh s1
quy đ:nh l tô 3i phEm vi nh nưc. -Phương ph"p đi%u chinh:
+Mê 3nh lê 3nh quy%n uy th hiê 3n c"c cơ quan ti,n hnh t tang cH quy%n "p dang
c"c ch, ti đi vi ngưCi phEm tô 3i.
>Nguyên t?c xO l[ c(a bô 3 luâ 3t hBnh s1:
-Mi ngưCi đ%u ph;i bBnh đzng trưc ph"p luâ 3t, không phân biê 3t nam nG,
tôn gi"o, dân tô 3c, t$n ngưJng, thnh ph-n, đ:a v: x7 hô 3i.
-Nghiêm tr: đi vi ngưCi ch( mưu, c-m đ-u, ngoan c, chng đi, lưu
manh côn đ', t"i phEm nguy him, l5i dang chDc va quy%n hEn đ phEm tô 3i,
phEm tô 3i cH t_ chDc, dgng th( đoEn x;o quyê 3t, cH t$nh chMt chuyên nghiê 3 p, gây
hâ 3u qu; nghiêm trng cho x7 hô 3i
-Khoan h'ng đi vi nhGng ngưCi t1 thf, thnh khUn khai b"o, t gi"c
đ'ng phEm, lâ 3p công chuô 3c tô 3i, ăn năn hi c;i, t1 nguyê 3n sOa chGa hoă 3c b'i
thưCng thiê 3t hEi mBnh gây ra.
-Đi vi ngưCi phEm tô 3i l-n đ-u, $t nghiêm trng, đ7 hi c;i thB cH th "p
dang hBnh phEt nh{ hơn hBnh phEt tg, giao cho cơ quan, t_ chDc hoă 3c gia đBnh gi"m s"t, gi"o dac. >Tô 3i phEm:
-Tô 3i phEm l ngưCi cH hnh vi gây nguy him cho x7 hô 3i đư5c quy đ:nh
trong bô 3 luâ 3t hBnh s1. Th1c hiê 3n mô 3t c"ch c [, vô [ xâm phEm ti:
+Đô 3c lâ 3p ch( quy%n v ton v{n l7nh th_.
+Ch, đô 3 kinh t,, văn ho", an ninh quc ph`ng, trâ 3 t t1 an ton x7 hô 3i
+Quy%n, l5i $ch h5p ph"p c(a c" nhân, t_ chDc.
+T$nh mEng, sDc khov, nhân phUm, danh d1, t1 do, ti s;n c"c quy%n l5i h5p ph"p kh"c c(a công dân.
+Xâm phEm ti c"c lPnh v1c kh"c c(a trâ 3t t1 x7 hô 3i. >Phân loEi tô 3i phEm:
-Căn cD vo t$nh chMt v mDc đô 3 nguy him cho x7 hô 3i cH c"c loEi tô 3i phEm:
+Tô 3i phEm $t nghiêm trng: L tô 3i phEm m mDc hBnh phEt cao nhMt l 3 năm tg.
+Tô 3i phEm nghiêm trng: L tô 3i phEm m mDc hBnh phEt cao nhMt l 7 năm tg.
+Tô 3i phEm rMt nghiêm trng: L tô 3i phEm m mDc cao nhMt c(a hBnh phEt l 15 năm tg
+Tô 3i phEm đă 3c biê 3t nghiêm trng: L tô 3i phEm m mDc hBnh phEt trên 15 năm tg.
-Lii l dMu hiê 3u đô 3c lâ 3p v b?t buô 3c khi truy cDu tr"ch nhiê 3m hBnh s1 đi
vi ngưCi vi phEm ph"p luâ 3t hBnh s1. C"c cơ quan t tang ph;i cH chDc năng
chDng minh lii c(a ngưCi phEm tô 3i.
-TrưCng h5p không truy cDu tr"ch nhiê 3m hBnh s1:
+Th1c hiê 3n hnh vi gây hâ 3u qu; nguy hEi cho x7 hô 3i do s1 kiê 3n bMt ngC.
+NgưCi th1c hiê 3n hnh vi nguy him cho x7 hô 3i khi đang m?c bê 3nh tâm th-n
hoă 3c mô 3t bê 3nh kh"c lm mMt kh; năng đi%u khin hnh vi c(a mBnh (không "p
dang cho đi tư5ng phEm tô 3i do dgng chMt k$ch th$ch) >NhGng dMu hiê 3 u cơ b;n c(a tô 3i phEm:
-T$nh nguy him cho x7 hô 3i:
+L thuô 3c t$nh kh"ch quan, dMu hiê 3 u vâ 3t chMt c(a tô 3
i phEm, gây thiê 3t hEi hoă 3c đe
doE gây thiê 3t hEi cho mi quan hê 3 x7 hô 3i. -CH lii c(a tô 3 i phEm -Tr"i ph"p luâ 3t hBnh s1 -T$nh ph;i ch:u hBnh phEt >CMu thnh tô 3i phEm a, Ch( th c(a tô 3i phEm:
-L ngưCi ca th gây ra hnh vi nguy him cho x7 hô 3i, đư5c luâ 3t hBnh s1
quy đ:nh l tô 3i phEm, cH kh; năng tr"ch nhiê 3m ph"p l[ hBnh s1 v đEt đô 3 tu_i
theo quy đ:nh c(a luâ 3t hBnh s1.
-Tu_i ch:u tr"ch nhiê 3m hBnh s1: tA 16 tu_i tr< lên.
-TA 14 đ,n 16 tu_i ch:u tr"ch nhiê 3m hBnh s1 v% tô 3i phEm rMt nghiêm trng
do c [ hoă 3c tô 3i phEm đă 3c biê 3t nghiêm trng.
b, Mă 3t kh"ch quan c(a tô 3i phEm:
-L biu hiê 3n, di|n bi,n c(a tô 3i phEm bên ngoi th, gii kh"ch quan:
+Hnh vi gây nguy him cho x7 hô 3i
+Hâ 3u qu; hnh vi gây nguy him cho x7 hô 3i
+Mi quan hê 3 nhân qu; giGa hnh vi v hâ 3u qu;
+Phương tiê 3n, công ca, thCi gian v đ:a đim gây ra hnh vi phEm tô 3i.
c, Mă 3t ch( quan c(a tô 3i phEm:
-Di|n bi,n tâm l[ c(a tô 3 i phEm: +Lii: +Đô 3ng cơ +Mac đ$ch
d, Kh"ch th c(a tô 3i phEm:
-Quan hê 3 x7 hô 3i đư5c luâ 3t hBnh s1 b;o vê 3 b: tô 3i phEm gây thiê 3t hEi hoă 3c đe doE gây thiê 3t hEi. >HBnh phEt
-HBnh phEt l biện ph"p cưJng ch, nghiêm kh?c c(a Nh nưc "p dang
đi vi ngưCi phEm tội nhbm tưc bT hoặc hEn ch, quy%n, l5i $ch h5p ph"p c(a
ngưCi phEm tội. HBnh phEt đư5c quy đ:nh trong bộ luật hBnh s1 v do t`a "n quy,t đ:nh. >C"c hBnh phEt: -HBnh phEt ch$nh:
+Mii tội phEm t`a "n chi tuyên một hBnh phEt ch$nh.
+C;nh c"o; phEt ti%n; c;i tEo không giam giG; trac xuMt; tg cH thCi hEn; tg chung thân; tO hBnh. -HBnh phEt b_ sung:
+Không đư5c tuyên độc lập chi cH th tuyên kVm theo một hBnh phEt ch$nh
+CMm đ;m nhiệm nhGng chDc va, lm nhGng ngh%, công việc nhMt đ:nh; cMm cư
trf, qu;n ch,, tưc một s quy%n công dân, t:ch thu ti s;n, phEt ti%n 14, Luâ 3t dân s1: >Kh"i niê 3m:
-L t_ng th c"c quy phEm ph"p luâ 3t đi%u chinh quan hê 3 ti s;n quan hê 3 nhân thân giGa ch( th.
-Đi tư5ng đi%u chinh: l c"c quan hê 3 ti s;n, quan hê 3 nhân thân ph"t sinh
trong qu" trBnh giao d:ch tho; m7n nhu c-u hbng ngy c(a c"c thnh viên trong x7 hô 3i. >C"c quy%n dân s1 cơ b;n: a, Quy%n s< hGu: -Bao g'm c"c quy%n:
+Quy%n chi,m hGu: L quy%n n?m giG, qu;n l[ ti s;n
+Quy%n sO dang: L quy%n khai th"c công dang v hư+Quy%n đ:nh đoEt: L quy%n chuyn giao quy%n s< hGu hoă 3c quy%n tA bT quy%n s< hGu
b, Quy%n giao k,t h5p đ'ng dân s1:
-H5p đ'ng dân s1 tho; thuâ 3 n giGa c"c bên v% viê 3c x"c lâ 3p, thay đ_i, chMm dDt quy%n, nghPa va dân s1.
-Nguyên t?c giao k,t h5p đ'ng dân s1: tho; m7n hai nguyên t?c x"c lâ 3 p h5p đ'ng.
+Nguyên t?c 1: Quy%n t1 do k$ k,t h5p đ'ng nhưng không tr"i vi ph"p luâ 3t.
+Nguy%n t?c 2: T1 nguyê 3n, thiê 3n ch$, bBnh đzng, h5p t"c giGa c"c bên trong
qu" trBnh k$ k,t, th1c hiê 3n h5p đ'ng.
-HBnh thDc c(a h5p đ'ng: Văn b;n; Miê 3ng; Hnh vi. c, Quy%n thAa k,. 15, Quy%n thAa k,: >C"c kh"i niê 3m:
-Quy%n thAa k, l viê 3c chuyn quy%n s< hGu đi vi nhGng ti s;n c(a
ngưCi đ7 mMt cho ngưCi thAa k,, thông qua [ nguyê 3n c" nhân đư5c th hiê 3n
bbng di chfc hoă 3c căn cD theo quy đ:nh c(a ph"p luâ 3t. -Bao g'm c"c quy%n: +Chi đ:nh ngưCi thAa k,
+Phân đ:nh ti s;n cho ngưCi thAa k,
+Giao nghPa va cho ngưCi thAa k,
+TruMt quy%n hưt hay nhi%u ngưCi thAa k, theo ph"p luâ 3t m
không nhMt thi,t ph;i nêu l[ do.
-NgưCi lâ 3p di chfc cH quy%n sOa đ_i b_ sung di chfc đ7 lâ 3p, thay th, di
chfc đ7 lâ 3p bbng di chfc kh"c, hup bT di chfc. >ThAa k, theo di chfc a, NgưCi lâ 3p di chfc:
-NgưCi lâ 3p di chfc ph;i cH năng l1c hnh vi.
-NgưCi tA 15 tu_i đ,n 18 tu_i đư5c lâ 3p di chfc n,u cH cha m{ hoă 3 c ngưCi
gi"m hô 3 đ'ng [ không b: lAa di v tr"i quy đ:nh c(a ph"p luâ 3t. b, HBnh thDc c(a di chfc: -Di chfc bbng văn b;n:
+Trong di chfc ph;i cH chG k$ hoă 3c chi đim c(a ngưCi lâ 3p di chfc.
+NgưCi lập di chfc cH th t1 vi,t hoặc nhC ngưCi kh"c vi,t b;n di chfc, nhưng
ngưCi lập di chfc ph;i k[ hoặc đim chi trưc mặt ngưCi cH tr"ch nhiệm chDng
th1c c(a cơ quan công chDng hoặc Up ban nhân dân x7, phưCng, th: trMn.
+Di chfc vi,t không cH chDng th1c, x"c nhận đư5c coi l di chfc h5p ph"p, n,u
đfng l do ngưCi đ lEi di s;n t1 nguyện lập trong khi minh m]n, không b: lAa
di v không tr"i vi quy đ:nh c(a ph"p luật. -Di chfc miê 3 ng:
+Đư5c lâ 3p khi t$nh mEng c(a ngưCi lâ 3p di chfc b: đe doE do bê 3nh tâ 3t hoă 3c do
nguyên nhân kh"c m không th lâ 3p di chfc bbng văn b;n.
+Đi%u kiê 3n di chfc miê 3ng tho; m7n: Ph;i cH $t nhMt 2 ngưCi lm chDng. NgưCi
lm chDng ph;i k$ v chi đim vo văn b;n. Sau 5 ngy di chfc miê 3ng th hiê 3n
[ nguyên, di chfc ph;i đư5c công chDng. Sau 3 thnh k tA ngy lâ 3 p di chfc
miê 3ng m ngưCi lâ 3p di chfc v]n sng thB di chfc b: hup bT.
c, Đi%u kiê 3n đ di chfc h5p ph"p:
-NgưCi lâ 3p di chfc ph;i săng sut, không đư5c cưJng Np, đe doE.
-Nô 3i dung di chfc không tr"i ph"p luât, đEo đDc x7 hô 3i. -HBnh thDc di chfc h5p ph"p.
-NhGng ngưCi thAa k, không pha thuô 3 c vo di chfc: NhGng ngưCi sau
đây v]n đư5c hưngưCi lâ 3p di chfc không cho h đư5c hưtrưCng h5p h tA chi nhâ 3n di s;n hoă 3c không cH quy%n nhâ 3n di s;n:
+Cha m{, v5 hoă 3c ch'ng, con chưa thnh niên.
+Con đ7 thnh niên m không cH kh; năng lao đô 3ng. >ThAa k, theo ph"p luâ 3t:
-TrưCng h5p chia thAa k, theo ph"p luâ 3t:
+Không cH di chfc do ngưCi đ7 mMt đ lEi. +Di chfc không h5p ph"p.
+NhGng ngưCi thAa k, theo di chfc đ%u ch,t trưc hoă 3 c cgng thCi đim.
+Cơ quan t_ chDc nh?c ti trong di chfc không c`n t'n tEi. -X"c đ:nh diê 3n thAa k,:
+L nhGng ngưCi cH quan hê 3 hôn nhân, quan hê 3 huy,t thng hoă 3c quan hê 3 nuôi
dưJng vi ngưCi đ lEo di s;n. -X"c đ:nh hng thAa k,:
-Nguyên t?c chia thAa k, theo ph"p luâ 3t:
+Ti s;n sI đư5c chia h,t theo mô 3 t hng thAa k,.
+Mii ngưCi < cgng hng thAa k, đư5c hư+NhGng ngưCi thAa k, < hng thAa k, sau chi đư5c thAa k, khi không cH ai <
hng thAa k, trưc hoă 3c ngưCi < hng thAa k, trưc tA chi quy%n thAa k,.
+TrưCng h5p ngưCi thAa k, mMt trưc thCi đim vi ngưCi đ lEi ti s;n thB th1c hiê 3n thAa k, th, v:.
+Nh nưc l ngưCi thAa k, đă 3c biê 3t cui cgng.