Đề cương ôn thi môn Tâm lý học đại cương

lOMoARcPSD|25518217 B n ả chấất c a ủ quá trình d y ạ h c ọ A. C Ơ S Ở Đ Ể XÁC Đ N Ị H B N Ả CHẤẤT C A Ủ QUÁ TRÌNH D Y Ạ H C Ọ 1. Mốấi quan h ệ gi a ữ HĐH và HĐNT: - HĐNT có trư c ớ HĐ d y ạ có sau. Ho t ạ đ n ộ g d y ạ diễễn ra d a ự trễn c ơ s ở HĐNT. - 2 HĐ này tồồn t i
ạ thồống nhấốt, tác đ n ộ g qua l i, ạ th m ẩ thấốu lấễn nhau: +HĐ d y ạ tác đ n ộ g vào HĐNT đ ể hình thành tri th c ứ , KNKX, năng l c ự , trí tuệ + Ngư c ợ l i, ạ khi NT phát tri n ể nó sẽễ tr ở thành điễồu ki n ệ quan tr n ọ g đ ể điễồu ch n ỉ h tổ ch c ứ QTDH. - HĐNT c a ủ HS đư c
ợ diễễn ra trong điễồu ki n ệ s ư ph m ạ đ c ặ bi t ệ , khồng l p ặ l i ạ QTNT chung c a ủ loài ngư i ờ (khồng mò mấễm, th ử và sai) 2. Mốấi quan h ệ gi a ữ thấầy v i ớ HĐD và trò v i ớ HĐH: Mục tễu c a ủ ho t ạ đ n ộ g d y ạ là tác đ n
ộ g vào mồối quan hệ gi a ữ ngư i ờ h c ọ v i ớ tài liệu h c ọ t p ậ nhăồm thúc đ y ẩ ho t ạ đ n ộ g nh n ậ th c ứ c a ủ HS.  Kễốt qu ả ho t ạ đ n ộ g d y ạ là kễốt qu ả nh n ậ th c ứ c a ủ h c ọ sinh  B n ả chấốt c a ủ quá trình d y ạ h c ọ đư c ợ thể hi n ệ trong mồối quan h ệ gi a ữ ngư i ờ học v i ớ tài li u ệ h c ọ t p ậ và ở trong quá trình nh n ậ th c ứ c a ủ HS. B. B N Ả CHẤẤT C A Ủ QUÁ TRÌNH D Y Ạ H C:
Ọ là quá trình nh n ậ th c ứ đ c ộ đáo c a ủ h c ọ sinh dư i ớ vai trò ch ủ đ o ạ c a ủ giáo viên. - Quá trình nh n ậ th c ứ c a ủ HS khồng ph i
ả quá trình tm ra cái m i ớ cho nhấn lo i ạ mà chủ yễốu là s ự tái t o ạ nh n ữ g tri th c ứ loài ngư i ờ t o ạ ra trư c ớ đó. - Quá trình nh n ậ th c ứ c a
ủ HS diễễn ra khồng thẽo con đư n ờ g mò mấễm, th ử và sai như quá trình NT chung c a ủ lo i ạ ngư i
ờ hay các nhà KH mà nó diễễn ra thẽo con
Downloaded by Van Le (mrl3v4n@gmail.com) lOMoARcPSD|25518217 đường đã đư c ợ khám phá v i ớ nh n ữ g chư n ơ g trình và n i ộ dung d y ạ h c ọ đư c ợ gia cồng s ư ph m ạ . - Quá trình h c ọ t p ậ c a ủ HS ph i ả đư c
ợ diễễn ra thẽo các khấu c a ủ QTDH: lĩnh h i ộ tri th c ứ m i, ớ c n ủ g cồố, v n ậ d n ụ g, ki m ể tra, đánh giá tri th c
ứ , KNKX để biễốn chúng thành s n ả ph m ẩ riễng c a ủ mình. - Thồng qua ho t ạ đ n ộ g NT c a
ủ HS trong quá trình DH, hình thành cho h ọ thễố gi i ớ quan, đ n ộ g c , ơ ph m
ẩ chấốt, nhấn cách phù h p ợ v i ớ chu n ẩ m c ự XH. - QTNT c a ủ HS diễễn ra dư i ớ sự l n ạ h đ o ạ , điễồu khi n ể , tổ ch c ứ c a ủ giáo viễn v i ớ nh n ữ g điễồu ki n ệ s ư ph m ạ nhấốt đ n ị h. KẾẾT LU N Ậ SƯ PH M Ạ :
 Trong quá trình DH, cấồn chú ý đễốn tnh đ c ộ đáo trong QTNT c a ủ HS đ ể tránh sự đồồng nhấốt gi a ữ QTNT chung c a ủ lo i ạ ngư i ờ v i ớ QTNT c a ủ ngư i ờ h c ọ .
 Song, khồng nễn vì quá coi tr n ọ g tnh đ c
ộ đáo mà thiễốu đi s ự quan tấm v i ớ vi c ệ tổ ch c
ứ cho các ẽm HS tm tòi, khám phá tri th c ứ m i. ớ LOGIC C A Ủ QUÁ TRÌNH D Y Ạ H C Ọ Là trình tự v n ậ đ n ộ g h p ợ quy lu t ậ c a ủ quá trình d y ạ h c ọ giúp ngư i ờ h c ọ đ t ạ đư c ợ mục tễu h c ọ t p ậ . - Logic c a ủ QTDH đư c ợ xấy d n ự g sao cho phù h p ợ v i ớ logic c a ủ mồn h c ọ và đ c ặ điểm nh n ậ th c ứ c a ủ 1 l p ớ , 1 nhóm HS c ụ th . ể Logic c a ủ QTDH có tnh đ n ộ g. - Logic mồn h c ọ đư c ợ xấy d n ự g sao cho phù h p ợ v i ớ logic c a ủ KH và đ c ặ đi m ể nh n ậ th c ứ của mồễi l a ứ tu i ổ nhấốt đ n ị h. CÁC KHẤU C A Ủ QTDH:
Downloaded by Van Le (mrl3v4n@gmail.com) lOMoARcPSD|25518217
1. GV đềầ xuấất vấấn đềầ, gấy cho HS ý th c ứ nhi m ệ v ụ h c ọ t p ậ
GV có nhiễồu cách đễồ xuấốt vấốn đễồ khác nhau như dấễn dăốt m t
ộ vấốn đễồ đã biễốt trư c
ớ đó liễn quan đễốn n i ộ dung bài h c ọ ho c ặ đ a
ư ra 1 tnh huồống có vấốn đễồ, kích thích h c ọ sinh gi i ả quyễốt nó.
2. Tổ chức, điềầu khi n ể h c ọ sinh lĩnh h i ộ tri th c ứ m i ớ - Tổ ch c ứ cho HS tri giác tài li u ệ c m
ả tnh cấồn thiễốt để bi u ể tư n ợ g vễồ đồối tư n ợ g làm c ơ s ở đ ể hình thành khái ni m ệ - Tổ ch c
ứ cho HS tễốn hành các thao tác t ư duy đ ể hình thành khái ni m ệ . - V n ậ d n ụ g khái ni m
ệ để hình thành các phán đoán, suy lu n ậ rồồi t ừ đó l i ạ t o ạ ra các phán đoán, suy lu n ậ m i ớ ở m c ứ đ ộ cao h n ơ . - Các khái ni m ệ , phán đoán, suy lu n ậ đư c ợ diễễn đ t ạ băồng các đ n ị h nghĩa, đ n ị h lý, nguyễn tăốc,… - Tổ ch c ứ đúng đăốn vi c ệ lĩnh h i ộ tri th c ứ m i ớ giúp h c ọ sinh phát tri n ể tư duy logic và kyễ năng đ c ộ l p ậ lĩnh h i ộ tri th c ứ m i. ớ
3. Tổ chức, điềầu khi n ể h c ọ sinh c n ủ g cốấ tri th c ứ GV hư n ớ g dấễn HS ồn t p ậ m t ộ cách tch c c ự , thư n ờ g xuyễn và v n ậ d n ụ g tri th c ứ để gi i ả quyễốt các nhi m ệ v ụ h c ọ t p ậ nhăồm c n ủ g cồố tri th c ứ đã lĩnh h i. ộ 4. Tổ ch c
ứ , điềều khi n
ể HS rèn luy n ệ KNKX Tổ ch c ứ rèn luy n ệ m t ộ cách có h ệ thồống và thẽo nh n ữ g m c ứ đ ộ khác nhau: + HS rèn luy n ệ thồng qua vi c ệ gi i ả các bài t p ậ có đ ộ khó và ph c ứ t p ạ tăng dấồn. + V n ậ d n ụ g kiễốn th c ứ để gi i
ả quyễốt các vấốn đễồ th c ự tễễn đ t ặ ra m t ộ cách v a ừ s c ứ
từ đó hình thành tnh đ c ộ l p ậ , sáng t o ạ cho HS.
Downloaded by Van Le (mrl3v4n@gmail.com) lOMoARcPSD|25518217
5. Kiểm tra, đánh giá và t ổ ch c ứ cho HS t ự ki m
ể tra, đánh giá vi c ệ nắắm v n ữ g KN KX c a ủ mình Ph i ả quán tri t ệ các nguyễn tăốc ki m
ể tra và đánh giá, phồối h p ợ nhiễồu phư n ơ g th c ứ
kiểm tra và đánh giá. Bồồi dư n ỡ g cho ngư i ờ h c ọ năng l c ự tự ki m ể tra, đánh giá,
điễồu đó giúp họ hình thành ph m ẩ chấốt và năng l c ự tự h c ọ , để họ có thể h c ọ t p ậ suồốt đ i, ờ đáp n ứ g đư c ợ yễu cấồu hi n ệ đ i. ạ
6. Phân tch kềắt qu ả t n ừ g giai đo n ạ , t n ừ g bư c
ớ nhâắt đ n ị h c a
ủ quá trình d y ạ h c ọ Đấy là ho t ạ đ n ộ g cấồn thiễốt c a ủ giáo viễn và h c ọ sinh đ ể nhìn l i ạ kễốt qu ả c a ủ t n ừ g khấu từ đó nh n ậ ra nh n
ữ g thiễốu sót và khăốc ph c ụ chúng trong nh n ữ g giai đo n ạ tễốp thẽo.  L u
ư ý: Các khấu c a ủ quá trình d y ạ h c ọ có thể đư c ợ th c ự hi n ệ xẽn kẽễ, đ o ả l n ộ , thấm nh p ậ vào nhau ho c ặ khồng th c ự hi n ệ đ ủ đ ể gấy h n ứ g thú cho ngư i ờ h c ọ nh n ư g còn tùy thu c ộ vào t n ừ g lo i ạ bài h c
ọ và yễu cấồu cụ th . ể Tuy nhiễn lý tư n ở g nhấốt là th c ự hi n ệ đúng trình t ự và đ . ủ  Mồối liễn h ệ gi a ữ các khấu c a ủ QTDH: - Các khấu c a ủ QTDH có các ch c
ứ năng khác nhau, mồễi khấu có tác d n ụ g riễng của mình nh n
ư g chúng có mồối liễn h ệ m t ậ thiễốt, tác đ n ộ g qua l i ạ lấễn nhau.
- Mồễi khấu đễồu ph i ả kích thích đư c ợ tnh tch c c ự c a ủ ngư i ờ h c ọ nhăồm đ t ạ đư c ợ hi u ệ qu ả c a ủ QTDH. ĐỘNG LỰC C A Ủ QTDH 1. Khái ni m: ệ - Sự v t ậ hi n ệ tư n ợ g luồn có sự v n ậ đ n ộ g phát tri n
ể là do có sự đấốu tranh và thồống nhấốt gi a ữ các m t ặ đồối l p
ậ , nghĩa là do các mấu thuấễn bễn trong và bễn
Downloaded by Van Le (mrl3v4n@gmail.com) lOMoARcPSD|25518217
ngoài. Mấu thuấễn bễn trong là nguồồn gồốc c a ủ sự phát tri n ể , mấu thuấễn bễn ngoài là điễồu ki n ệ c a ủ s ự phát tri n ể .
- Quá trình DH phát tri n ể cũng là do khồng ng n ừ g gi i
ả quyễốt các mấu thuấễn bễn
trong và mấu thuấễn bễn ngoài + MT bễn trong c a
ủ QTDH là mấu thuấễn gi a
ữ các thành tồố và yễốu tồố trong t n ừ g thành tồố c a ủ QTDH. Ví d :
ụ Mâu thuâẫn gi a ữ ND và PPDH Khi h c ọ mồn l c ị h s , ử rấốt khó nhớ v i ớ nh n ữ g n i ộ dung dài nh n ư g giáo viễn ch ỉd y ạ cho HS kiễốn th c ứ băồng hình th c ứ nghẽ đ c
ọ chép 1 chiễồu thì HS sẽễ rấốt khó hi u ể . + MT bễn ngoài c a ủ QTDH gi a ữ sự tễốn bộ c a ủ KHCN, s ự phát tri n ể c a ủ KTXH v i ớ t n ừ g thành tồố c a ủ QTDH Ví d : ụ s ự têến b ộ c a ủ KHCN v i ớ n i ộ dung d y ạ h c ọ ch a ư đư c ợ nâng cao  Động l c ự c a
ủ QTDH là việc gi i
ả quyễốt tồốt các mấu thuấễn bễn trong và bễn ngoài của QTDH, trong đó gi i
ả quyễốt các mấu thuấễn bễn trong có ý nghĩa quyễốt đ n ị h. 2. Mấu thuấẫn c ơ b n ả và nh n ữ g điềầu ki n ệ đ ể chúng tr ở thành đ n ộ g l c ự ch ủ yềấu: Các dấốu hi u ệ đễố xác đ n ị h mấu thuấễn c ơ b n ả c a ủ QTDH: + MT đó tồồn t i ạ t
ừ đấồu đễốn cuồối QTDH + Vi c ệ gi i
ả quyễốt mấễu thuấễn này có liễn quan tr c ự tễốp đễốn s ự v n ậ đ n ộ g và phát tri n ể c a ủ h c ọ sinh và ho t ạ đ n ộ g h c ọ . + Vi c ệ gi i
ả quyễốt các MT khác xét cho cùng đễồu ph c ụ v ụ cho vi c ệ gi i ả quyễốt nó.
Downloaded by Van Le (mrl3v4n@gmail.com) lOMoARcPSD|25518217
 Mâu thuâẫn c ơ b n ả c a
ủ QTDH là: Mấu thuấễn gi a ữ 1 bễn là nhi m ệ v ụ h c ọ t p ậ do
tễốn trình DH đễồ ra v i ớ trình độ nh n ậ th c ứ , KNKX và trình đ ộ phát tri n ể trí tuệ hi n ệ có c a ủ ngư i ờ h c ọ .  Việc gi i
ả quyềắt mâu thuâẫn cơ b n
ả này sẽẫ t o ạ nền đ n ộ g l c ự ch ủ yềắu c a ủ quá trình d y ạ h c ọ . Mâu thuâẫn cơ b n ả xuâết hi n ệ nh ng ư nó ph i ả đư c ợ gi i ả quyêết thì m i ớ thành động l c ự thúc đ y ẩ QTDH phát tri n.
ể Vì mấu thuấễn cơ b n ả liễn quan tr c ự tễốp đễốn ngư i
ờ HS nễn để MTCB trở thành đ n ộ g l c ự c a ủ QTDH cấồn có nh n ữ g điễồu ki n ệ sau:  Mấu thuấễn đư c ợ ngư i ờ h c ọ ý th c ứ đấồy đ ,
ủ sấu săốc và có nhu cấồu gi i ả quyễốt
nó nhăồm hoàn thành nhi m ệ v ụ h c ọ t p ậ  Mấu thuấễn ph i ả là khó khăn v a ừ s c ứ v i ớ h c ọ sinh
 Mấu thuấễn là do tễốn trình d y ạ h c ọ dấễn đễốn Cấu h i ỏ : Hai khái ni m ệ đ n ộ g cơ h c ọ t p ậ và đ n ộ g l c ự c a ủ QT có n i ộ hàm giốấng
nhau khống? Tại sao? Nội hàm 2 khái ni m
ệ hoàn toàn khác nhau. Vì: - Động cơ h c ọ t p ậ : Là nh n
ữ g yễốu tồố mà vì nó h c ọ sinh cồố găống h c ọ t p ậ tồốt. (Nh n
ữ g yễốu tồố tấm lý thúc đ y ẩ QTHT). Ví dụ: Vì muồốn đ t ạ đi m
ể cao mà HS cồố găống HT. Vì muồốn hi u ể bài, năốm v n ữ g, đào sấu, m ở r n ộ g kiễốn th c ứ mà HS cồố găống HT - Động l c ự c a ủ QTDH: là vi c ệ gi i
ả quyễốt tồốt các MT n y
ả sinh trong QTDH. Gồồm có
mấu thuấễn bễn trong và bễn ngoài, trong đó gi i
ả quyễốt các MT bễn trong có ý nghĩa quyễốt đ n ị h.
Downloaded by Van Le (mrl3v4n@gmail.com) lOMoARcPSD|25518217 VD: Vi c ệ GQ< gi a ữ nhu cấu h c ọ t p ậ cao và kh ả năng nh n ậ th c ứ còn h n ạ chễố c a ủ HS Việc GQ >< gi a ữ gi a ữ nh n
ữ g tễốn bộ KHKT và n i ộ dung d y ạ h c ọ còn ch a ư đư c ợ nấng cao  Động l c ự c a ủ QTDH khồng ph i ả là đ n ộ g l c ự h c ọ t p ậ vì đ n ộ g l c ự h c ọ t p ậ ch ỉlà 1 phấồn của đ n ộ g l c ự . Nói đễốn đ n ộ g l c ự c a ủ QTDH ph i ả có vai trò c a ủ c ả ngư i ờ GV.  Cách đ ể có đ n ộ g l c ự :
 Giải quyễốt tồốt mấu thuấễn bễn trong và bễn ngoài  GV ph i ả t o
ạ ra mấu thuấễn và hư n ớ g dấễn h c ọ sinh gi i ả quyễốt t ừ đó nấng cao nh n ậ th c ứ .  Cách gi i
ả quyễốt mấu thuấễn: Gv ch ỉcho HS thấốy đư c ợ nh n ậ th c ứ h n ạ chễố c a ủ b n ả thấn vễồ n i ộ dung d y ạ h c ọ , hư n
ớ g dấễn cách tm kiễốm kiễốn th c ứ m i, ớ rèn kyễ năng mới. NHI M Ệ VỤ C A Ủ QUÁ TRÌNH D Y Ạ H C Ọ Cơ sở đ ể xác đ n ị h các nhi m ệ v ụ d y ạ h c ọ : - Mục tễu đào t o ạ - Sự tễốn b ộ c a ủ khoa h c ọ cồng nghệ - Đ c ặ điểm tấm sinh lý h c ọ sinh - Đ c ặ điểm ho t ạ đ n ộ g d y ạ h c ọ c a ủ nhà trư n ờ g Nhi m ệ vụ d y ạ h c ọ : Nhi m
ệ vụ 1: Điềều khi n
ể cho HS nắắm v n ữ g h
ệ thốắng tri th c ứ ph ổ thống c ơ b n ả , hiện đ i ạ , phù h p ợ v i ớ th c
ự tềẫn đâắt nư c ớ vềề t
ự nhiền, xã h i
ộ , nhân vắn, đốềng th i ờ rèn luy n ệ cho h ọ h
ệ thốắng KNS tư n ơ g n ứ g Tri th c ứ khoa h c
ọ : hệ thồống tri th c
ứ khái quát vễồ các SVHT c a ủ TGKQ và các quy lu t ậ v n ậ đ n ộ g c a ủ chúng
Downloaded by Van Le (mrl3v4n@gmail.com) lOMoARcPSD|25518217 Tri th c
ứ phổ thông được l a ự ch n ọ và xấy d n ự g từ các lĩnh v c ự KH khác nhau nhăồm ph c ụ v ụ đ i ờ sồống c a ủ con ngư i ờ H
ệ thôếng các kyẫ năng câần hình thành cho HS ph ổ thông là:
- Kyễ năng năốm băốt thồng tn và giáo tễốp xã h i ộ - Kyễ năng làm vi c ệ có hi u ệ qu ả trong 1 nhóm c n ộ g đồồng - Kyễ năng nh n ậ th c ứ vễồ xã h i ộ và nhấn văn - KN v n ậ dụng ngo i ạ ng ữ và vi tnh - KN c m ả th ụ và sáng t o ạ NT
- KN phấn tch và gi i
ả quyễốt các tnh huồống n ứ g xử - KN phòng v ệ s
ự sồống và nấng cao SK - KN t ự h c ọ , t
ự NC và nấng cao trình độ Nhi m ệ vụ 2: Tổ ch c ứ điềầu khi n
ể HS hình thành, phát tri n ể năng l c ự , ph m ẩ chấất trí tu , ệ đ c ặ bi t ệ là năng l c ự t ư duy đ c ộ l p ậ sáng t o ạ - Sự phát tri n ể trí tu ệ có mồối quan h ệ bi n ệ ch n ứ g v i ớ ho t ạ đ n ộ g d y ạ h c ọ - Điễồu ki n ệ để t o ạ ra sự phát tri n ể trí tuệ là d y ạ h c ọ luồn đi trư c ớ sự phát tri n ể v i ớ m c ứ đ ộ khó khăn v a ừ s c ứ c a ủ h c ọ sinh. - Các ph m ẩ chấốt c a ủ ho t ạ đ n ộ g trí tu ệ (9) 1. Tính đ n ị h hư n ớ g c a ủ ho t ạ đ n ộ g trí tuệ 2. Bễồ r n ộ g c a ủ ho t ạ đ n ộ g trí tuệ 3. Chiễồu sấu c a ủ ho t ạ đ n ộ g trí tuệ 4. Tính linh ho t ạ trong ho t ạ đ n ộ g trí tu ệ 5. Tính mễồm d o ẻ trong ho t ạ đ n ộ g trí tu ệ 6. Tính độc l p ậ trong ho t ạ đ n ộ g trí tu ệ
7. Tính nhấốt quán trong ho t ạ đ n ộ g trí tu ệ
8. Tính phễ phán trong ho t ạ đ n ộ g trí tu ệ
Downloaded by Van Le (mrl3v4n@gmail.com) lOMoARcPSD|25518217
9. Tính khái quát trong ho t ạ đ n ộ g trí tu ệ Nhi m ệ vụ 3: Tổ ch c ứ , điềầu khi n ể h c
ọ sinh hình thành cơ s ở thềấ gi i ớ quan khoa h c ọ , những ph m ẩ chấất đ o ạ đ c
ứ nói riềng và ph m
ẩ chấất nhấn cách nói chung
 Mốắi quan h ệ gi a ữ 3 nhi m ệ v ụ DH  Năốm v n ữ g hệ thồống tri th c ứ , kyễ năng kyễ x o ả sẽễ t o ạ điễồu ki n ệ tồốt cho s ự phát tri n
ể trí tuệ và là cơ sở để hình thành thễố gi i ớ quan khoa h c ọ , ph m ẩ chấốt đ o ạ đức.  Sự phát tri n ể trí tuệ v a ừ là kễốt quả v a ừ là điễồu ki n ệ c a ủ vi c ệ năốm v n ữ g hệ thồống tri th c ứ , kyễ năng kyễ x o
ả và cũng là cơ sở để hình thành thễố gi i ớ quan khoa h c ọ ph m ẩ chấốt đ o ạ đ c ứ  Hình thành thễố gi i ớ quan khoa h c ọ và các ph m ẩ chấốt đ o ạ đ c ứ v a ừ là m c ụ đích v a ừ là kễốt qu ả c a ủ hai nhi m ệ v
ụ trễn. Nó còn là yễốu tồố kích thích và ch ỉđ o ạ vi c ệ năốm tri th c
ứ , hình thành kyễ năng kyễ x o ả và phát tri n ể năng l c ự nh n ậ th c ứ .
Downloaded by Van Le (mrl3v4n@gmail.com)