Đề Kiểm Tra Giữa Kỳ môn Triết học Mác - Lênin | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48302938
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
KHOA ĐÀO TẠO CƠ BẢN
ĐÊ KIỂM TRA GIỮA KÌ
HỌC PHẦN: Triết học Mác - Lênin
Số TC: 03; Hệ: Đại học Chuyên ngành: CNTT Thời gian: 50 phút Câu 1 (4 điểm):
Trong phép biện chứng duy vật, tính chất nào sau đây không phải là tính
chất cơ bản của mối liên hệ? Tại sao? a. Tuyệt đối b. Khách quan c. Đa dạng, phong phú d. Phổ biến Trả lời
Trong phép biện chứng duy vật, tính chất không phải là tính chất cơ bản của mối liên
hệ là tuyệt đối (a), vì các tính chất cơ bản của mối liên hệ gồm :
-Tính khách quan của mối liên hệ: Các mối liên hệ trong tự nhiên, xã hội và tư duy
đều tồn tại khách quan, không phụ thuộc vào ý thức con người. Nguồn gốc của chúng
nằm ở chính bản thân sự vật, hiện tượng và sự tác động qua lại giữa chúng.
+VD : có mối liên hệ giữa các sự vật, hiện tượng vật chất với nhau (như sự tương tác
giữa các thiên thể trong vũ trụ) - Ý nghĩa : lOMoAR cPSD| 48302938
+Cơ sở cho nhận thức khoa học: Nhận thức được tính khách quan của mối liên hệ
giúp con người phát triển tư duy khoa học, khách quan, tránh chủ quan, duy ý chí
trong nhận thức và hoạt động thực tiễn.
+Điều kiện tiên quyết cho hoạt động thực tiễn có hiệu quả: Nắm vững các mối liên
hệ khách quan là điều kiện tiên quyết để con người tác động vào thế giới một cách
có ý thức, chủ động, sáng tạo, đạt được mục tiêu đề ra.
+Nâng cao vai trò của con người: Hiểu được tính khách quan của mối liên hệ, con
người có thể nhận thức và vận dụng các quy luật khách quan vào hoạt động thực
tiễn, từ đó nâng cao vai trò chủ thể của mình trong việc cải tạo thế giới.
-Tính đa dạng, phong phú của mối liên hệ: Mối liên hệ phổ biến tồn tại dưới nhiều
hình thức, loại hình và mức độ khác nhau. Từ mối liên hệ về không gian, thời gian, đến
mối liên hệ chung, riêng, trực tiếp, gián tiếp, tất nhiên, ngẫu nhiên, bản chất, hiện tượng,
chủ yếu, thứ yếu, v.v.. Sự đa dạng này bắt nguồn từ tính thống nhất vật chất của thế giới,
theo đó mọi sự vật hiện tượng đều là những dạng tồn tại khác nhau của một thế giới vật
chất duy nhất, và luôn tác động qua lại, chuyển hóa lẫn nhau.
+VD : có mối liên hệ về không gian (sự vật tồn tại cùng nhau) và thời gian (sự vật kế tiếp nhau) - Ý nghĩa :
+Phản ánh tính phong phú, phức tạp của thế giới: Tính đa dạng của mối liên hệ cho
thấy thế giới không phải là một hệ thống tĩnh tại, đơn giản, mà là một tổng thể thống
nhất, luôn vận động, biến đổi với vô vàn các yếu tố, quá trình đan xen, tác động lẫn nhau.
+Cơ sở cho nhận thức toàn diện, sâu sắc: Hiểu được tính đa dạng của mối liên hệ,
con người tránh được tư duy phiến diện, đơn giản hóa, từ đó có cái nhìn toàn diện,
đa chiều về các sự vật, hiện tượng, phát hiện ra những khía cạnh khác nhau của chúng. lOMoAR cPSD| 48302938
+Điều kiện cho hoạt động thực tiễn linh hoạt, sáng tạo: Nhận thức được tính đa dạng
của mối liên hệ giúp con người lựa chọn được phương pháp, cách thức tác động phù
hợp với từng đối tượng, hoàn cảnh cụ thể, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động thực tiễn.
+Cơ sở cho sự phát triển, tiến bộ của nhận thức: Sự đa dạng của mối liên hệ là nguồn
gốc cho sự phong phú, đa dạng của tri thức. Con người không ngừng khám phá,
nghiên cứu các mối liên hệ mới, từ đó mở rộng, làm giàu nhận thức của mình về thế giới.
-Tính phổ biến của mối liên hệ: Mối liên hệ tồn tại ở khắp mọi nơi, trong mọi lĩnh vực
của tự nhiên, xã hội và tư duy. Không có bất kỳ sự vật, hiện tượng nào tồn tại tách biệt,
cô lập mà luôn nằm trong mạng lưới liên kết, tác động qua lại và chuyển hóa lẫn nhau.
+VD : trong tự nhiên, có mối liên hệ giữa các loài động thực vật với nhau trong chuỗi thức ăn. -Ý nghĩa :
+Giúp ta hiểu rằng mọi sự vật, hiện tượng đều tồn tại trong một hệ thống các mối liên
hệ, không thể tách rời, từ đó có cái nhìn toàn diện, sâu sắc về thế giới.
-Tính không tuyệt đối của mối liên hệ: Các mối liên hệ không tồn tại vĩnh viễn, bất
biến mà luôn vận động và biến đổi theo thời gian. Ranh giới giữa các loại mối liên hệ,
ví dụ như tất nhiên và ngẫu nhiên, cũng chỉ mang tính tương đối.
+VD : trong quá trình lao động, con người dựa trên nhận thức về thế giới vật chất (ý
thức) để tạo ra công cụ lao động và cải biến thế giới vật chất. Sự biến đổi của thế giới
vật chất do con người tạo ra (hiện thực) lại tác động trở lại, làm biến đổi nhận thức, kinh
nghiệm của con người (ý thức) Ý nghĩa : lOMoAR cPSD| 48302938
+Nhận thức sự vật, hiện tượng một cách toàn diện, đa chiều: Không tuyệt đối hóa
bất kỳ mối liên hệ nào, mà phải xem xét chúng trong sự vận động, biến đổi không ngừng
của sự vật, hiện tượng và trong các điều kiện cụ thể.
+Linh hoạt trong hoạt động thực tiễn: Biết thay đổi phương pháp, cách thức tác động
cho phù hợp với sự thay đổi của các mối liên hệ.
+Tránh tư duy phiến diện, một chiều: Không nhìn nhận vấn đề một cách đơn giản,
máy móc, mà phải luôn tìm hiểu, phân tích các mối liên hệ từ nhiều góc độ khác nhau.
Kết luận: Mối liên hệ trong phép biện chứng duy vật mang tính khách quan, đa dạng,
phong phú và phổ biến, nhưng không tuyệt đối bởi chúng luôn vận động và biến đổi không ngừng. Câu 2 (6 điểm):
Phân tích mối quan hệ giữa tất nhiên và ngẫu nhiên. Lấy ví dụ minh họa? Trả lời - Khái niệm :
+Tất nhiên: Phạm trù triết học chỉ mối liên hệ bên trong, bản chất, bền vững, do
nguyên nhân cơ bản bên trong sự vật, hiện tượng quy định và trong điều kiện nhất định
phải xảy ra đúng như thế chứ không thể khác.
+Ngẫu nhiên: Phạm trù triết học chỉ mối liên hệ bên ngoài, không bản chất, do
nguyên nhân, hoàn cảnh bên ngoài quy định nên có thể xuất hiện, có thể không xuất
hiện; có thể xuất hiện thế này hoặc có thể xuất hiện thế khác.
- Mối quan hệ biện chứng :
Tất nhiên và ngẫu nhiên tồn tại khách quan trong sự thống nhất hữu cơ, biểu hiện ở các khía cạnh sau: lOMoAR cPSD| 48302938
+Gắn bó, thâm nhập: Tất nhiên bao giờ cũng vạch đường đi cho mình thông qua vô
số ngẫu nhiên, còn ngẫu nhiên là hình thức biểu hiện của tất nhiên, bổ sung cho tất nhiên.
+Quy định lẫn nhau: Tất nhiên đóng vai trò chi phối sự phát triển, còn ngẫu nhiên có
thể làm cho sự phát triển ấy diễn ra nhanh hay chậm.
+Chuyển hóa: Trong những điều kiện nhất định, tất nhiên và ngẫu nhiên chuyển hóa lẫn nhau.
- Tác động lẫn nhau :
+Tất nhiên tác động lên ngẫu nhiên: Định hướng sự xuất hiện của ngẫu nhiên.
+Ngẫu nhiên tác động lên tất nhiên: Có thể thúc đẩy hoặc cản trở sự vận động và phát triển của tất nhiên.
- Ý nghĩa phương pháp luận :
Hiểu đúng mối quan hệ giữa tất nhiên và ngẫu nhiên, ta có thể:
+Khám phá bản chất, tính quy luật của sự vật, hiện tượng: Nguồn khẳng định, "cái
được coi là ngẫu nhiên, lại là hình thức, dưới đó ẩn nấp cái tất yếu". Nắm được tất
nhiên ẩn sau ngẫu nhiên giúp ta hiểu rõ bản chất của sự vật, hiện tượng, từ đó dự đoán
và định hướng sự phát triển của chúng.
+Nâng cao tính chủ động, sáng tạo trong hoạt động thực tiễn: Nắm bắt được yếu tố
tất nhiên, con người có thể dự đoán được xu hướng phát triển của sự vật, hiện tượng,
từ đó đề ra những quyết định đúng đắn, tạo ra những kết quả mong muốn. Đồng thời,
hiểu rõ vai trò của ngẫu nhiên, con người có thể linh hoạt, sáng tạo trong việc ứng phó
với những biến động, tận dụng những cơ hội và vượt qua những thách thức.
+Tránh tư duy máy móc, siêu hình: Nguồn nhấn mạnh cần tránh quan niệm cứng nhắc
về tất nhiên, ngẫu nhiên khi nghiên cứu sự vật, hiện tượng. - VD :
Trong sản xuất nông nghiệp, năng suất cây trồng phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
+Tất nhiên: Giống cây trồng, kỹ thuật canh tác, điều kiện thổ nhưỡng... là những yếu
tố tất yếu, quyết định đến năng suất. lOMoAR cPSD| 48302938
+Ngẫu nhiên: Thời tiết, dịch bệnh, sâu hại... là những yếu tố ngẫu nhiên, có thể ảnh
hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến năng suất. - Người nông dân cần :
+Nắm vững các yếu tố tất nhiên: Chọn giống cây trồng phù hợp, áp dụng đúng kỹ
thuật canh tác, cải tạo đất đai... để đảm bảo năng suất ổn định.
+Lường trước, ứng phó với các yếu tố ngẫu nhiên: Theo dõi dự báo thời tiết, phòng
trừ dịch bệnh, sâu hại... để giảm thiểu thiệt hại, nâng cao năng suất. Kết luận:
Nhận thức và vận dụng đúng đắn mối quan hệ biện chứng giữa tất nhiên và ngẫu nhiên
có ý nghĩa quan trọng đối với việc nhận thức và cải tạo thế giới. Người làm bài SV.Nguyễn Huy Hoàng