Bà GIÁO DĀC VÀ ĐÀO T¾O
TR¯àNG Đ¾I HàC KINH T¾, ¾
Đ I HàC QUàC GIA HÀ NàI
KHOA: KINH T¾ CHÍNH TRÞ -----úûúû-----
TIÂU LU¾N NGHIÊN CĄU KINH T¾ ĐỀ TÀI:
TÁC ĐàNG CĂA Đ¾I DÞCH COVID- 19 Đ¾N THÞ
TR¯àNG XUÂT KHÆU H¾T ĐIÀU VIàT NAM GVHD : PGS.TS. Lê Đình HÁi
Sinh viên : Đỗ Thùy Trang Lßp
: QH 2020 - E – Kinh tÁ CLC 1 MSSV : 20051180 Hà Nái, 2021 LàI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài nghiên cứu là trung thực và chưa công bố dưßi b¿t kỳ
hình thức nào trưßc đây. Nhāng kÁt quÁ số liáu, thông tin phāc vā cho quá trình xÿ lý
và hoàn thành bài nghiên cứu đều đưÿc thu thÁp từ các nguồn khác nhau, có ghi rõ nguồn gốc.
Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiám, kỷ luÁt của bộ môn và Nhà trưáng nÁu như
có b¿t cứ v¿n đề gì xÁy ra. Sinh viên LàI CÀM ¡N
Lái đÁu tiên, em xin gÿi lái cÁm ¢n chân thành đÁn PGS.TS Lê Đình HÁi - giÁng
viên bộ môn Phư¢ng pháp nghiên cứu kinh tÁ lßp QH2020-E Kinh TÁ CLC 1. Trong
suốt quá trình học tÁp, thÁy đã r¿t tâm huyÁt d¿y và hưßng d¿n cho em nhiều điều bổ
ích trong môn học và kĩ năng làm một bài nghiên cứu để em có đủ kiÁn thức thực hián bài nghiên cứu này.
Tuy nhiên vì kiÁn thức bÁn thân còn nhiều h¿n chÁ và sự tìm hiểu chưa sâu sÃc
nên không tránh khỏi nhāng thiÁu sót. Mong thÁy s¿ châm chưßc và cho em nhāng lái
góp ý để bài nghiên cứu của em s¿ hoàn thián h¢n. Một lÁn nāa, em xin gÿi lái cÁm ¢n
sâu sÃc đÁn thÁy và chúc thÁy luôn m¿nh khỏe, h¿nh phúc và thành công trong sự nghiáp.
Hà Nội, tháng 06 năm 2021 1 MĀC LĀC
LàI CAM ĐOAN ................................................................................................................................... 1
LàI CÀM ¡N ......................................................................................................................................... 1
DANH MĀC CHĀ VIÀT TÂT .............................................................................................................. 4
DANH MĀC BÀNG ............................................................................................................................... 4
Mâ ĐÀU ................................................................................................................................................ 5
1. Tính c¿p thiÁt của đề tài .................................................................................................................. 5
2. Māc tiêu nghiên cứu ....................................................................................................................... 6
2.1. Māc tiêu tổng quát ........................................................................................................................... 6
3. Đối tưÿng nghiên cứu ..................................................................................................................... 6
4. Ph¿m vi nghiên cứu......................................................................................................................... 6
5. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................................................... 6
6. Phư¢ng pháp nghiên cứu................................................................................................................. 6
7. Đóng góp mßi cho đề tài ................................................................................................................. 7
8. Bố cāc báo cáo nghiên cứu ............................................................................................................. 7
Chư¢ng 1: Tổng quan nghiên cứu........................................................................................................... 8
1.1. Tổng quan tài liáu trong nưßc .......................................................................................................... 8
1.2. Tổng quan tài liáu nưßc ngoài ......................................................................................................... 8
1.3. KhoÁng trống nghiên cứu ................................................................................................................. 9
1.4. Điểm mßi nghiên cứu....................................................................................................................... 9
Chư¢ng 2: C¢ sã lý luÁn, thực tißn về xu¿t khẩu h¿t điều Viát Nam ..................................................... 9
2.1. Tổng quan về xu¿t khẩu ................................................................................................................... 9
2.1.1. Khái niám xu¿t khẩu ................................................................................................................. 9
2.1.2. Hình thức xu¿t khẩu .................................................................................................................. 9
2.1.3. Vai trò của xu¿t khẩu .............................................................................................................. 10
2.2. Tổng quan về h¿t điều Viát Nam ................................................................................................... 12
2.2.1. Nguồn gốc và đặc điểm h¿t điều VN Điều (thực vÁt) – Wikipedia tiÁng Viát ....................... 12
2.3. Phân tích SWOT về xu¿t khẩu h¿t điều VN .................................................................................. 14
2.3.1. Điểm m¿nh .............................................................................................................................. 14
2.3.3. C¢ hội ...................................................................................................................................... 16
2.3.4. Thách thức .............................................................................................................................. 18
Chư¢ng 3: Thực tr¿ng thị trưáng xu¿t khẩu h¿t điều Viát Nam dưßi tác động của đ¿i dịch Covid- 19
.............................................................................................................................................................. 19
3.1. Thực tr¿ng xu¿t khẩu h¿t điều Viát Nam ....................................................................................... 19
3.1.1. SÁn lưÿng xu¿t khẩu h¿t điều trưßc và trong đ¿i dịch Covid- 19 ........................................... 19
3.1.2. Kim ng¿ch xu¿t khẩu h¿t điều trưßc và trong đ¿i dịch Covid-19 ........................................... 19 2
3.2. Khó khăn của thị trưáng xu¿t khẩu h¿t điều trong đ¿i dịch Covid-19 ........................................... 21
3.2.1. Khó khăn trong ho¿t động sÁn xu¿t ........................................................................................ 21
3.2.2. Thị trưáng nhÁp khẩu h¿t điều và nhu cÁu tiêu thā ................................................................. 21
3.2.3. Nguồn cung ứng h¿t điều ........................................................................................................ 22
3.2.4. Ho¿t động vÁn chuyển và bãi chứa container ......................................................................... 22
3.3. KÁt luÁn .......................................................................................................................................... 22
Chư¢ng 4: Đề xu¿t giÁi pháp tháo gỡ khó khăn cho ngành điều xu¿t khẩu .......................................... 23
4.1. Đẩy m¿nh ho¿t động kinh doanh h¿t điều qua các sàn giao dịch thư¢ng m¿i đián tÿ ................... 23
4.2. KiÁn nghị chính sách hỗ trÿ nguồn nhân lực, c¢ sã vÁt ch¿t trong quá trình sÁn xu¿t, chÁ biÁn ... 23
4.3. KiÁn nghị chính sách tín dāng cho DN .......................................................................................... 24
4.4. KiÁn nghị chính sách hỗ trÿ xây dựng chuỗi liên kÁt ngành .......................................................... 24
4.5. KiÁn nghị xây dựng thư¢ng hiáu quốc gia về h¿t điều Viát Nam .................................................. 24
KÀT LUÀN ........................................................................................................................................... 25
TÀI LIàU THAM KHÀO .................................................................................................................... 26
PHĀ LĀC ............................................................................................................................................. 27 3
DANH MĀC CHĀ VI¾T TÀT VN Viát Nam DN Doanh nghiáp XK,NK Xu¿t khẩu, NhÁp khẩu EVFTA
Hiáp định Thư¢ng m¿i Tự do Viát Nam - EU UKVFTA
Hiáp định Thư¢ng m¿i Tự do Viát Nam - Vư¢ng quốc Anh CPTPP
Hiáp định Đối tác Toàn dián và TiÁn bộ xuyên Thái Bình Dư¢ng VINACAS Hiáp hội điều Viát Nam VSATTP
Vá sinh an toàn thực phẩm KHCN Khoa học công nghá CMCN Cách m¿ng công nghiáp DANH MĀC BÀNG
1. BÁng 1. BÁng phân c¿p ch¿t lưÿng của nhân h¿t điều
2. BÁng 2. BÁng các chā viÁt tÃt phân c¿p h¿t điều
3. BÁng 3. SÁn lưÿng xu¿t khẩu nhân điều Viát Nam từ 2013-2020 (đ¢n vị: nghìn t¿n)
4. BÁng 4. Giá xu¿t khẩu bình quân h¿t điều từ 2013-2020 (đ¢n vị: USD/ t¿n)
5. BÁng 5. Kim ng¿ch xu¿t khẩu h¿t điều Viát Nam từ 2013-2020 (đ¢n vị: tỷ USD) 4 Mâ ĐÄU
1. Tính cÃp thi¿t căa đÁ tài
Viát Nam vốn là một nưßc có thÁ m¿nh vô cùng lßn trong lĩnh vực nông nghiáp,
sÁn xu¿t nhāng mặt hàng nông sÁn từ nhāng ưu thÁ về đ¿t đai, khí hÁu, con ngưái…
Chính vì thÁ mà nông nghiáp luôn là ngành kinh tÁ quan trọng của nền kinh tÁ nưßc ta.
Đặt trong bối cÁnh hội nhÁp kinh tÁ quốc tÁ, đẩy m¿nh xu¿t khẩu là một công cā để giúp
nưßc ta ngày càng hội nhÁp sâu rộng h¢n. Điều này đã một phÁn giúp cho nhāng mặt
hàng nông sÁn mũi nhọn của nưßc ta có c¢ hội đưÿc xu¿t khẩu đÁn các nưßc trên thÁ
gißi như g¿o, cà phê, chè.. Trong đó, h¿t điều đưÿc coi là một trong số nhāng nông sÁn
xu¿t khẩu chủ lực của Viát Nam.
Từ một quốc gia vßi sÁn lưÿng xu¿t khẩu dÁu thô ít ỏi, Viát Nam vư¢n mình trã
thành một quốc gia xu¿t khẩu h¿t điều hàng đÁu thÁ gißi. Trong 15 năm từ 2006-2020,
vị thÁ số 1 thÁ gißi của Viát Nam về xu¿t khẩu h¿t điều luôn đưÿc giā vāng. Để có đưÿc
vị thÁ đó, đ¿t nưßc ta đã tÁn dāng r¿t nhiều về lÿi thÁ khí hÁu mát mẻ vùng Tây Nguyên
cùng vßi sự màu mỡ của đ¿t đỏ ba dan, song song vßi đó là sự tham gia của há thống
máy móc sÁn xu¿t, hián đ¿i. Cho đÁn nay, h¿t điều Viát Nam v¿n là một mặt hàng xu¿t
khẩu đưÿc ưa chuộng t¿i h¢n 90 quốc gia và vùng lãnh thổ- n¢i mà nó đã đặt chân đÁn.
Tuy nhiên, dù là một trong nhāng mặt hàng có giá trị xu¿t khẩu lßn, đóng góp nhiều
vào kim ng¿ch xu¿t khẩu nưßc ta, thị trưáng h¿t điều xu¿t khẩu v¿n lao đao, gặp nhiều
b¿t lÿi trưßc con sóng mang tên Covid-19. Đ¿i dịch Covid-19 từ đÁu năm 2020 đÁn nay
đã Ánh hưãng đÁn khÁ năng sÁn xu¿t, thị trưáng và nhu cÁu sÿ dāng h¿t điều… đó cũng
đưÿc coi như một trong nhāng rào cÁn cho viác xu¿t khẩu mặt hàng này. Trưßc nhāng
v¿n đề đó, đặt ra cho doanh nghiáp cũng như Nhà nưßc cÁn có nhāng chính sách, hưßng
đi phù hÿp để khÃc phāc các khó khăn, thúc đẩy thị trưáng xu¿t khẩu trã l¿i.
Vì nhāng lý do trên, đề tài := Tác đáng cāa đ¿i dßch Covid- 19 đ¿n thß trưßng
xuất khẩu h¿t điều Viát Nam= đưÿc nghiên cứu vßi hy vọng đưa ra nhāng thực tr¿ng và
v¿n đề khó khăn mà thị trưáng xu¿t khẩu h¿t điều cÁn phÁi tháo gỡ, đồng thái đưa ra
nhāng hưßng đi cā thể nhằm khÃc phāc tình tr¿ng đó, đưa xu¿t khẩu điều tăng trưãng m¿nh m¿ trã l¿i. 5
2. Māc tiêu nghiên cąu
2.1. Māc tiêu tổng quát
V¿n đề nghiên cứu nhằm đưa ra thực tr¿ng xu¿t khẩu của ngành điều Viát Nam
trưßc và trong đ¿i dịch Covid- 19. Bên c¿nh đó, tìm hiểu, đánh giá và phân tích tác động
của đ¿i dịch Covid- 19 đÁn nhāng phư¢ng dián như nhu cÁu, thị trưáng xu¿t khẩu, khó
khăn.. đÁn thị trưáng h¿t điều. Từ v¿n đề đó đề xu¿t các giÁi pháp, kiÁn nghị nhāng
chính sách thích hÿp nhằm giÁi quyÁt v¿n đề cho thị trưáng h¿t điều Viát Nam xu¿t khẩu.
2.2. Māc tiêu cā thÃ
● Tìm hiểu và phân tích giá trị kinh tÁ, vị thÁ của ngành điều xu¿t khẩu đối vßi nền kinh tÁ quốc dân.
● Tìm hiểu thực tr¿ng xu¿t khẩu h¿t điều trưßc và trong đ¿i dịch qua sÁn lưÿng,
kim ng¿ch đÁn các quốc gia trên thÁ gißi.
● Xác định, phân tích các tác động của đ¿i dịch Covid- 19 đÁn ngành điều xu¿t khẩu.
● Đề xu¿t nhāng giÁi pháp hāu hiáu cho thị trưáng h¿t điều xu¿t khẩu đối vßi
doanh nghiáp và Nhà nưßc.
3. Đái t°ÿng nghiên cąu
Thị trưáng h¿t điều Viát Nam xu¿t khẩu
4. Ph¿m vi nghiên cąu
3.1. Ph¿m vi nái dung
TÁp trung nghiên cứu thị trưáng h¿t điều Viát Nam xu¿t khẩu trưßc tác động khó
lưáng của đ¿i dịch Covid- 19
3.2. Ph¿m vi không gian
TÁp trung nghiên cứu trong ph¿m vi Viát Nam
3.3. Ph¿m vi thái gian
Nghiên cứu thực tr¿ng xu¿t khẩu h¿t điều Viát Nam qua số liáu từ năm 2010-
2020 (trưßc và trong đ¿i dịch)
5. Câu hßi nghiên cąu
● Giá trị kinh tÁ và vị thÁ của thị trưáng h¿t điều Viát Nam đối vßi nền kinh tÁ quốc dân là gì?
● Thực tr¿ng xu¿t khẩu điều nhân trưßc và trong đ¿i dịch như thÁ nào?
● Đ¿i dịch Covid- 19 đã tác động đÁn ngành điều Viát Nam trên nhāng phư¢ng dián nào?
● GiÁi pháp t¿m thái và lâu dài cho ngành điều Viát Nam xu¿t khẩu là gì? (cân nhÃc )
● Doanh nghiáp và Nhà nưßc nên làm gì để khÃc phāc nhāng khó khăn đó?
6. Ph°¢ng pháp nghiên cąu 6
- Phương pháp thu thập tài liáu: Bài nghiên cứu tham khÁo nguồn tài liáu từ nhiều
trang uy tín như ITC, Tổng cāc Thống kê, Tổng cāc HÁi quan…cùng các t¿p chí
kinh tÁ, luÁn văn, tài liáu nghiên cứu trong và ngoài nưßc.
- Phương pháp thu thập và xử lý số liáu: Thông tin và số liáu về sÁn lưÿng xu¿t
khẩu, kim ng¿ch đưÿc l¿y từ nhiều nguồn khác nhau, tiÁn hành chÃt lọc thông tin
và xÿ lý để đánh giá quy mô, bÁn ch¿t, sự khác nhau của đối tưÿng nghiên cứu
theo thái gian và không gian.
7. Đóng góp mßi cho đÁ tài
Dựa trên tổng quan tài liáu nghiên cứu
8. Bá cāc báo cáo nghiên cąu
Chư¢ng 1. Tổng quan nghiên cứu
Chư¢ng 2. C¢ sã lý luÁn, thực tißn về xu¿t khẩu h¿t điều Viát Nam
Chư¢ng 3. Thực tr¿ng thị trưáng xu¿t khẩu h¿t điều Viát Nam dưßi tác động của đ¿i dịch Covid-19
Chư¢ng 4. Đề xu¿t giÁi pháp tháo gỡ khó khăn cho ngành điều xu¿t khẩu 7
Ch°¢ng 1: Tổng quan nghiên cąu
1.1. Tổng quan tài liáu trong n°ßc
Đ¿i dịch Covid- 19 đã và đang dißn ra một cách khó lưáng t¿i hÁu khÃp các nưßc
trên thÁ gißi trong đó có Viát Nam. Đây cũng đưÿc coi là v¿n đề nhÁn đưÿc nhiều sự
quan tâm và nhiều công trình nghiên cứu đưÿc khai thác. T¿i Viát Nam, đề tài nghiên
cứu về tác động của đ¿i dịch Covid- 19 đÁn xu¿t khẩu như sau:
Bài nghiên cứu - 19 đ¿n các cơ sá sÁn xuất kinh
doanh nông nghiáp Viát Nam và các khuy¿n nghß chính sách= của nhóm tác giÁ Hoàng
M¿nh Hùng, Nguyßn Hà Hưng, Ngô Thị Phư¢ng ThÁo, Võ Thị Hòa Loan, Nguyßn Thị
Hoàng Hoa, Phùng Chí Cưáng đã nghiên cứu nhāng tác động của đ¿i dịch Covid-19
đÁn ngành nông nghiáp nói chung của Viát Nam. Đề tài nghiên cứu cho th¿y, trong
nhāng tác động tiêu cực đưÿc đưa ra, thì tác động tiêu cực đÁn xu¿t khẩu nông sÁn và
thực phẩm đưÿc xem là một trong nhāng tác động quan trọng đÁn Viát Nam. Qua đó
cho th¿y, xu¿t khẩu nông sÁn Viát Nam về mặt bằng chung đều giÁm cÁ về khối lưÿng,
kim ng¿ch và giá trị xu¿t khẩu. Không nhāng thÁ, nó còn tác động tiêu cực đÁn một vài
yÁu tố khác như nguồn cung nguyên liáu, thị trưáng tiêu thā trong nưßc… Từ nhāng
tác động đưÿc đưa ra, nhóm nghiên cứu đã đề xu¿t nhāng giÁi pháp t¿m thái và lâu dài
nhằm giÁi quyÁt nhāng tồn đọng, tác động của đ¿i dịch đÁn ngành nông nghiáp t¿i quốc gia.
Bài nghiên cứu -19 đ¿n ho¿t đáng kinh t¿ t¿i Viát
Nam= cũng đã đề cÁp đÁn nhāng tác động của COVID-19 đÁn ho¿t động kinh tÁ như sự
b¿t ổn và sāt giÁm trong các ngành như tài chính,... Nhāng bián pháp giãn cách xã hội,
đóng cÿa quốc gia cũng khiÁn cho ho¿t động xu¿t khẩu bị tổn thư¢ng nặng nề.
1.2. Tổng quan tài liáu n°ßc ngoài
Bài nghiên cứu -19 pandemic on agricultural exports= của
tác giÁ Lin Ben-xi và Yu Yvette Zhang cho th¿y nhāng hiểu biÁt quan trọng về tác động
của đ¿i dịch Covid-19 đÁn thị trưáng xu¿t khẩu nông sÁn. Bài nghiên cứu cũng chỉ ra
rằng, một số mặt hàng nông sÁn s¿ không bị Ánh hưãng, thÁm chí tăng trưãng m¿nh vì
đó là nhāng nhu yÁu phẩm thiÁt yÁu trong cuộc sống con ngưái. Bên c¿nh đó, các doanh
nghiáp sÁn xu¿t, kinh doanh, xu¿t khẩu mặt hàng này cũng s¿ phÁi chịu nhiều thách thức
h¢n trong đ¿i dịch. Song song vßi đó, bài nghiên cứu thông qua số liáu cũng ghi rõ rằng,
các DN nhỏ lẻ thì s¿ chịu tác động nghiêm trọng h¢n là nhāng doanh nghiáp lßn. Từ
bài nghiên cứu cho th¿y, đ¿i dịch Covid-19 có tác động tiêu cực đÁn cÁ chủ thể và mặt hàng xu¿t khẩu.
Nghiên cứu của Muhammad Umar Farooq, Amjad Hussain, Tariq Masood- chain operations management in Pandemics: A State-of-the Art Review Inspired by
Covid-19= cho th¿y tác động của đ¿i dịch Covid-19 đÁn chuỗi cung ứng toàn cÁu và
hiáu quÁ quÁn lý chuỗi cung ứng. Bài nghiên cứu cũng cho th¿y, trưßc đ¿i dịch, các c¢ 8
sã sÁn xu¿t, DN buộc phÁi đóng cÿa, bên c¿nh đó là sự vÃng mặt của ngưái lao động
d¿n đÁn sự sāt giÁm trong ho¿t động và mức độ sÁn xu¿t. Các ho¿t động hÁu cÁn cho
hàng hóa, dịch vā cũng bị xáo trộn.. Từ thực tißn nghiên cứu, đề tài cũng đã đưa ra
nhāng con đưáng nghiên cứu tư¢ng lai, nhāng quan điểm mßi của các nhà nghiên cứu
về sự hồi phāc của chuỗi cung ứng toàn cÁu hÁu đ¿i dịch.
1.3. KhoÁng tráng nghiên cąu
Từ tổng quan tài liáu nghiên cứu trong và ngoài nưßc, có thể th¿y rằng đề tài nghiên
cứu về tác động của đ¿i dịch Covid-19 thu hút r¿t nhiều sự quan tâm của nhāng nhà
nghiên cứu. Tuy nhiên, một phÁn vì v¿n đề này còn nhiều sự mßi mẻ, các của v¿n đề v¿n chưa đưÿc khai thác hÁt. Cā thể là tìm hiểu, đánh giá, phân tích chính
xác tác động của đ¿i dịch Covid-19 đÁn một mặt hàng, ngành hàng cā thể trong chuỗi
cung ứng sÁn phẩm toàn cÁu.
1.4. ĐiÃm mßi nghiên cąu
Đề tài nghiên cứu -19 đ¿n thß trưßng xuất khẩu h¿t
điều Viát Nam= chính là đề tài l¿p đÁy lỗ hổng nghiên cứu hián có. Thông qua sự tìm
hiểu và đánh giá, phân tích cā thể trong bài nghiên cứu, ta s¿ nhìn có cái nhìn khách
quan về tác động cā thể của đ¿i dịch Covid-19 đÁn mặt hàng h¿t điều VN xu¿t khẩu,
đánh giá mức độ tác động nặng hay nhẹ, nhāng mặt trái còn tồn t¿i trong thị trưáng này
là gì. Từ c¢ sã thực tißn đó, kiÁn nghị và đề xu¿t nhāng chính sách phù hÿp, có tác động
một cách trực tiÁp và hiáu quÁ nh¿t để tháo gỡ khó khăn cho ngành trong đ¿i dịch Covid- 19.
Ch°¢ng 2: C¢ sã lý lu¿n, thực tißn vÁ xuÃt khÇu h¿t điÁu Viát Nam
2.1. Tổng quan vÁ xuÃt khÇu
2.1.1. Khái niám xu¿t khẩu
Xu¿t khẩu đưÿc hiểu theo một cách đ¢n giÁn chính là ho¿t động bán hàng hóa, dịch
vā của quốc gia này cho một quốc gia khác và dựa trên c¢ sã sÿ dāng tiền tá làm phư¢ng
thức thanh toán. Trong chủ nghĩa trọng thư¢ng trưßc kia, phư¢ng thức thanh toán không
chỉ đ¢n giÁn là tiền tá, mà còn là vàng b¿c, đá quý… Trong bối cÁnh kinh tÁ hián đ¿i,
tiền tá là phư¢ng thức chủ yÁu, và có thể sÿ dāng đồng tiền của một trong hai quốc gia
hoặc đồng tiền của một quốc gia thứ ba khác.
T¿i điều 28, khoÁn 1 LuÁt Thư¢ng m¿i 2005 của Viát Nam có chỉ rõ hàng hóa là viác hàng hóa được đưa ra khỏi lãnh thổ Viát Nam hoặc đưa vào khu vực
đặc biát nằm trên lãnh thổ Viát Nam được coi là khu vực hÁi quan riêng theo quy đßnh
cāa pháp luật=. Như vÁy, hiểu theo luÁt của Viát Nam thì c¢ bÁn xu¿t khẩu chính là
viác bán hàng cho nưßc ngoài, cho các quốc gia khác Viát Nam.
2.1.2. Hình thức xu¿t khẩu
T¿i Viát Nam, xu¿t khẩu đưÿc thể hián qua bốn hình thức chính
Xuất khẩu trực ti¿p. Đây là hình thức xu¿t khẩu phổ biÁn hián nay, hình thức mua
bán hàng hóa, cung ứng dịch vā mà bên bán và bên mua dựa trên giao dịch trực tiÁp, 9
thỏa thuÁn, thư¢ng lưÿng về quyền lÿi của mỗi bên theo đúng pháp luÁt của từng nưßc
tham gia giao dịch và tiÁn hành ký kÁt hÿp đồng sau cùng. Đây cũng là hình thức thể
hián sự tự chủ của doanh nghiáp trong viác buôn bán hàng hóa, tìm kiÁm đối tác thị
trưáng trên c¢ sã nghiên cứu thị trưáng, thị hiÁu ngưái tiêu dùng t¿i quốc gia hưßng
đÁn. Tuy nhiên, DN s¿ là đ¢n vị trực tiÁp đứng ra tiÁn hành nghiáp vā, thủ tāc giao dịch,
chi phí phát sinh, tiền lãi thu đưÿc và tiền lỗ khi kinh doanh đều đưÿc DN tự chịu trách nhiám.
Xuất khẩu āy thác. Hình thức xu¿t khẩu này tồn t¿i vßi hai chủ thể chính là DN sÁn
xu¿t kinh doanh nội địa và thị trưáng- quốc gia hưßng đÁn xu¿t khẩu cùng vßi một DN
trung gian ho¿t động t¿i nưßc ngoài. Hình thức này đưÿc áp dāng khi DN nội địa gặp
rào cÁn về khÁ năng tài chính, đối tác, ngôn ngā… họ s¿ tiÁn hành đàm phán và ủy thác
cho DN trung gian để thực hián xu¿t khẩu hàng hóa. DN trung gian sau khi nhÁn ủy
thác s¿ đÁm nhÁn mọi thủ tāc xu¿t khẩu của DN nội địa, chi phí phát sinh, tiền hòa hồng
và quyền đưÿc nhÁn sau ủy thác đưÿc ghi rõ trong hÿp đồng giāa hai bên.
Xuất khẩu t¿i chß, là hình thức hàng hóa của một doanh nghiáp sÁn xu¿t nội địa, tiÁn
hành bán cho thư¢ng nhân, doanh nghiáp nưßc ngoài nhưng l¿i giao t¿t cÁ số hàng hóa
nhÁn đưÿc cho một doanh nghiáp đưÿc chỉ định khác trong nưßc. Cā thể theo Thông tư
số 38/2015/TT-BTC về chß=, điều số 86 thì hàng hóa xu¿t khẩu t¿i chỗ gồm 3 lo¿i chính:
- SÁn phẩm gia công; máy móc thiÁt bị thuê hoặc mưÿn; nguyên liáu, vÁt tư dư
thừa; phÁ liáu, phÁ phẩm thuộc hÿp đồng gia công theo quy định t¿i khoÁn 3-
Điều 32- Nghị định 187/2013/ NĐ- CP.
- Hàng hóa đưÿc mua bán giāa DN nội địa vßi DN chÁ xu¿t, DN trong khu phi thuÁ quan
- Hàng hóa đưÿc mua bán giāa doanh nghiáp Viát Nam vßi các cá nhân, tổ chức
nưßc ngoài không có sự hián dián t¿i Viát Nam và đưÿc thư¢ng nhân chỉ định
giao, nhÁn hàng hóa vßi DN khác t¿i Viát Nam.
T¿m nhập tái xuất. Là hình thức thư¢ng nhân Viát Nam t¿m nhÁp khẩu hàng hóa, dịch
vā của một DN sÁn xu¿t, kinh doanh nội địa. Sau đó l¿i sÿ dāng chính hàng hóa đó xu¿t
khẩu sang quốc gia khác ngoài lãnh thổ Viát Nam. Hình thức này cho th¿y nó dißn ra
cÁ quá trình nhÁp và xu¿t khẩu, nên lưÿng ngo¿i tá doanh thu thu l¿i s¿ lßn h¢n so vßi
số vốn ban đÁu đưÿc bỏ ra.
2.1.3. Vai trò của xu¿t khẩu
Xuất khẩu- đáng lực quan trọng cāa tăng trưáng kinh t¿
Xu¿t khẩu hàng hóa, dịch vā là ho¿t động thuộc ph¿m vi quốc tÁ, dißn ra đối vßi t¿t
cÁ các chủ thể trên thị trưáng và có sự điều hành của Nhà nưßc. Māc đích của viác xu¿t
khẩu nhằm đem hàng hóa, dịch vā của mình đÁn các quốc gia khác trên thÁ gißi. Từ
viác kinh doanh đó s¿ giúp cho các chủ thể thu về đưÿc nhiều ngo¿i tá h¢n. Đối vßi một
nưßc chủ nghĩa xã hội, vßi nền kinh tÁ đang phát triển như Viát Nam, chiÁn lưÿc mã
của nền kinh tÁ thông qua xu¿t khẩu có vai trò thực sự to lßn và quan trọng. Vì khi xu¿t 10
khẩu, lưÿng ngo¿i tá thu về nhiều, tiÁp cÁn đÁn sự đổi mßi khoa học- công nghá, chuyển
giao KHCN.. Bên c¿nh đó, viác mã cÿa nền kinh tÁ cũng giúp cho đ¿t nưßc thu về
nhāng bài học kinh nghiám từ các quốc gia phát triển, sau đó kÁt hÿp vßi các chính sách
của Chính phủ để cÁi thián nền kinh tÁ, gia tăng tốc độ tăng trưãng kinh tÁ và thu hẹp
khoÁng cách vßi các quốc gia phát triển.
Xuất khẩu- cơ hái nâng cao chất lượng sÁn phẩm, hàng hóa Viát
V¿n đề xu¿t khẩu không phÁi chỉ đ¢n giÁn là có thể xu¿t khẩu hàng hóa, dịch vā sang
một quốc gia nào khác ngoài lãnh thổ Viát Nam. Trên thực tÁ, hàng hóa đưÿc thông qua
của HÁi quan và tiêu dùng trong quốc gia khác đều phÁi trÁi qua sự kiểm tra gÃt gao,
đÁm bÁo tiêu chuẩn ch¿t lưÿng đÁu vào t¿i quốc gia hưßng đÁn xu¿t khẩu. Chính v¿n đề
này đã đặt ra cho các chủ thể sÁn xu¿t, kinh doanh hàng hóa, dịch vā xu¿t khẩu cÁn có
sự đÁu tư chỉn chu và nghiêm túc, áp dāng nhāng cách thức sÁn xu¿t kinh doanh mßi,
đổi mßi trang thiÁt bị, công nghá sÁn xu¿t để ngày càng nâng cao ch¿t lưÿng sÁn phẩm.
Điều này vừa giúp cho hàng hóa, dịch vā xu¿t khẩu có con đưáng thuÁn tián h¢n khi
gia nhÁp vào thị phÁn kinh tÁ nưßc b¿n, đồng thái cũng khẳng định vị thÁ quan trọng
của hàng hóa, sÁn phẩm Viát Nam ch¿t lưÿng cao.
Xuất khẩu- đáng lực giúp chuyển dßch cơ cấu kinh t¿
Một trong nhāng vai trò xu¿t khẩu chính là tiền đề cho nền kinh tÁ Viát Nam chuyển
dịch theo một hưßng thích hÿp h¢n. ThÁt vÁy, đặt trong bối cÁnh nền kinh tÁ mã cÿa,
ĐÁng và Nhà nưßc ta chú trọng r¿t nhiều vào xu¿t khẩu, trong đó có nhiều ngành xu¿t
khẩu chủ lực như g¿o, h¿t điều, dát may, thủy hÁi sÁn… Song song vßi đó, nó còn kéo
theo sự phát triển của một chuỗi cung ứng từ sÁn xu¿t nguyên liáu thô đÁn khâu chÁ
biển,.. Điều này giúp các chủ thể kinh tÁ tiÁp cÁn nhiều h¢n đÁn phư¢ng thức sÁn xu¿t
tự động hóa và mô hình sÁn xu¿t theo chuỗi cā thể. Đó chính là lý do giúp c¢ c¿u nưßc
ta chuyển dịch nhanh chóng h¢n.
Xuất khẩu- y¿u tố giÁi quy¿t viác làm, nâng cao đßi sống nhân dân
Viác đẩy m¿nh xu¿t khẩu đòi hỏi hàng hóa, sÁn phẩm phÁi đưÿc làm ra vßi số lưÿng
lßn, đặt ra v¿n đề nguồn cung lao động cho các DN và Nhà nưßc ta. Đặt trong bối cÁnh
nưßc ta đang là một nưßc dân số trẻ, xu¿t khẩu chính là c¢ hội giúp ngưái lao động tìm
đưÿc công ăn viác làm phù hÿp vßi từng trình độ tay nghề. Ngưái lao động s¿ kiÁm
đưÿc nguồn thu nhÁp cao h¢n, mức sống cũng từ đó cao h¢n.
Xuất khẩu- tiền đề má ráng và thúc đẩy quan há kinh t¿ đối ngo¿i
Có thể nói, xu¿t khẩu và quan há kinh tÁ đối ngo¿i có mối quan há hai chiều vßi nhau.
Trên thực tÁ, viác xu¿t khẩu hàng hóa, dịch vā sang một quốc gia s¿ giúp cho Viát Nam
có thêm nhiều mối quan há thư¢ng m¿i, giao thư¢ng trên thị trưáng quốc tÁ, đồng thái
nâng cao vai trò và tÁm vóc của đ¿t nưßc ta. â chiều ngưÿc l¿i, quan há kinh tÁ đối
ngo¿i vßi các nưßc chính là tiền đề giúp cho Viát Nam hiểu rõ thị trưáng, thị hiÁu t¿i
quốc gia đó và cân nhÃc xu¿t khẩu; các quốc gia khác cũng s¿ có cái nhìn trực quan h¢n
về hàng hóa Viát Nam để rồi có đồng ý nhÁp khẩu hàng hóa từ Viát Nam hay không. 11
Vì vÁy, có thể nói xu¿t khẩu chính là động lực thúc đẩy quan há đối ngo¿i của Viát Nam vßi b¿n bè năm châu.
Nhìn chung, xu¿t khẩu đóng góp một phÁn quan trọng trong nền kinh tÁ quốc dân, sự
viác thúc đẩy chuyển dịch c¢ c¿u kinh tÁ đÁn sự tham gia vào trong nhāng v¿n đề chính
trị- xã hội. Xu¿t khẩu cũng chính là quá trình giúp đ¿t nưßc ta phát huy tÁm vóc hàng
hóa Viát cũng như rút ngÃn khoÁng cách, độ chênh lách kinh tÁ vßi các nưßc khác.
2.2. Tổng quan vÁ h¿t điÁu Viát Nam
2.2.1. Nguồn gốc và đặc điểm h¿t điều VN Điều (thực vÁt) – Wikipedia tiÁng Viát
2.1.1.1. Nguồn gốc của h¿t điều Viát Nam
Theo Wikipedia, điều có tên tiÁng anh là Cashew, tên khoa học là Anacardium
occidentale và là một cây công nghiáp dài ngày thuộc họ Xoài (Anacardiaceae). Nguồn
gốc chính thức của h¿t điều là từ Đông BÃc Brazil. Sau đó, giống h¿t này đưÿc phân bố
và đem đi trồng t¿i khÃp các quốc gia, khu vực có khí hÁu nhiát đßi trong đó có Viát
Nam. Hián nay, bên c¿nh h¿t óc chó, h¿nh nhân thì điều là một trong số nhāng lo¿i h¿t
đưÿc nuôi trồng để l¿y nhân h¿t chÁ biÁn làm thực phẩm, đem l¿i giá trị kinh tÁ cao.
T¿i Viát Nam, cây điều chính thức du nhÁp từ nhāng năm 80 thÁ kỷ XX, sau đó,
vì độ thích nghi vßi địa hình, thổ nhưỡng nưßc ta và giá trị kinh tÁ nó đem l¿i thì h¿t
điều, nhân điều trã thành một trong nhāng mặt hàng xu¿t khẩu chủ lực của nưßc ta. 2.1.1.2. Phân bố
â nưßc ta, cây điều đưÿc trồng chủ yÁu t¿i các tỉnh thành Trung và Nam Bộ, từ
QuÁng Trị đổ vào các tỉnh thành phía Nam, trong đó Bình Phưßc đưÿc coi là h¿t điều t¿i Viát Nam vßi dián tích khoÁng 170.000 theo Sã Nông nghiáp và Phát triển
nông thôn tỉnh Bình Phưßc.
2.1.1.3. Phân lo¿i h¿t điều VN xu¿t khẩu
Phân lo¿i nhân h¿t điều s¢ chÁ đưÿc đo lưáng và áp dāng theo tiêu chuẩn Viát
Nam TCVN 4850:2010 từ năm 2010 cho đÁn hián t¿i.
Về yêu cầu chung của h¿t điều xu¿t khẩu, nhân h¿t điều phÁi đưÿc s¿y khô, có
hình d¿ng đặc trưng và đưÿc phân chia thành từng lo¿i, từng c¿p riêng biát. Nhân h¿t
điều không đưÿc phép còn tồn dư xác sâu h¿i, n¿m mốc, nhißm bẩn, không đưÿc dính
dÁu vỏ h¿t điều, tỷ lá nhân còn sót vỏ lāa không quá 1.5% trên tổng khối lưÿng đ¢n vị điều nhân.
Nhân h¿t điều phÁi có mùi th¢m đặc trưng, không đưÿc pha l¿n bãi mùi khác, độ
ẩm không đưÿc lßn h¢n 5%/ khối lưÿng đ¢n vị điều nhân.
Mỗi c¿p nhân h¿t điều không đưÿc l¿n quÁ 5% nhân c¿p th¿p h¢n và không l¿n
quá 5% nhân vỡ lúc đóng gói trên khối lưÿng đ¢n vị điều nhân. Về yêu cầu cÿ thể, CÃp Ký hiáu Sá nhân/kg Sá nhân/lb Tên th°¢ng Mô tÁ m¿i 12 1 W160 265-353 120-160 Nhân nguyên Nhân h¿t trÃng điều có màu sÃc đồng 2 W180 355-395 161-180 nh¿t, hoặc trÃng, trÃng 3 W210 440-465 200-210 ngà, vàng nh¿t… 4 W240 485-530 220-240 5 W320 660-705 300-320 6 W450 880-990 400-450 7 SW240 485-530 220-240 Nhân nguyên Nhân có màu vàng vàng trong quá trình chÁ 8 SW320 660-705 300-320 biÁn hoặc một vài màu 9 SW - - thay thÁ như nâu, ngà, xám tro.. 10 WS - -
Nhân vỡ dọc Có màu sÃc trÃng giống nhân nguyên trÃng 11 LP - - MÁnh nhân Nhân vỡ lßn lßn không lọt qua sàn 4.75mm 12 SSP - - MÁnh nhân Nhân vỡ nhỏ nhỏ vàng có màu sÃc giống nhân nguyên vàng. 13 BB - - MÁnh vān Không phân biát màu sÃc
BÁng 1. BÁng phân cấp chất lượng cāa nhân h¿t điều Mô tÁ Ti¿ng Anh Vi¿t tÁt 1. TrÃng White W 13 2. Vàng Scorched S 3. Vàng xém Second Scorched SS 4. Nám nh¿t Light Blemish LB 5. Nám Blemish B 6. Nám đÁm Dark Blemish DB 7. Vỡ ngang Butt B 8. Vỡ ngang nám Blemish Butt BB 9. Vỡ dọc Split S 10. MÁnh nhân lßn Large Pieces LP 11. MÁnh nhân nhỏ Small Pieces SP 12. MÁnh vān Baby-bits B-B
BÁng 2. BÁng các chữ vi¿t tắt phân cấp h¿t điều
2.3. Phân tích SWOT vÁ xuÃt khÇu h¿t điÁu VN 2.3.1. Điểm m¿nh
Điều kián tự nhiên
Về điều kián tự nhiên, tự thân cây điều thích hÿp đưÿc trùng t¿i nhāng quốc gia
có khí hÁu nhiát đßi. T¿i Viát Nam, cây điều đưÿc trồng t¿i chủ yÁu t¿i miền Đông Nam
Bộ, Tây Nam Bộ và Tây Nguyên. Tuy nhiên, điều đưÿc trồng nhiều và phù hÿp nh¿t
vßi đặc trưng vùng Đông Nam Bộ, đây đưÿc coi là n¢i có điều kián sinh thái, đ¿t đỏ
bazan, khí hÁu phù hÿp nh¿t (khí hÁu nóng quanh năm) vßi viác trồng cây điều. Đây
cũng đưÿc coi là vùng trồng điều có quy mô và ch¿t lưÿng đứng đÁu nưßc ta khi phủ= điều Bình Phưßc nằm trong khu vực này. H¿t điều t¿i vùng ĐNB đưÿc cho là có
ch¿t lưÿng h¢n so vßi h¿t điều của các vùng khác khi cho ra h¿t điều to, đẹp, nhân h¿t
điều nhiều thịt. Chính nhá có khí hÁu, đ¿t đai và há sinh thái phù hÿp mà đây là vùng
cho ra nguồn h¿t điều ch¿t lưÿng cao phāc vā chÁ biÁn, xu¿t khẩu t¿i nưßc ta.
Chất lượng h¿t điều
Có thể nói, h¿t điều ch¿t lưÿng cao Viát Nam là một trong số nhāng tiêu chí giúp
h¿t điều nưßc ta nhÁn đưÿc sự yêu chuộng đÁn từ nhiều quốc gia khác nhau. Cā thể hóa,
h¿t điều Viát Nam có mùi vị đặc trưng th¢m nồng, vị béo ngÁy, bùi bùi. Mặn, ngọt, béo
và hÁu vị ngọt thanh chính là nhāng mùi vị tÁp hÿp trong h¿t điều Viát Nam.
Khi nhÃc đÁn ch¿t lưÿng h¿t điều Viát Nam thì không thể bỏ qua ch¿t lưÿng h¿t
điều của gißi chuyên gia gọi bằng cái tên mỹ miều 14
điều Bình Phưßc còn đưÿc đánh giá cao h¢n so vßi điều A cồ (điều cao sÁn ) Campuchia
vì mặc dù kích thưßc nhỏ h¢n nhưng h¿t điều Bình Phưßc l¿i có vị ngÁy, béo, bùi bùi
trong khi h¿t điều A cồ mặc dù to h¢n nhưng ch¿t lưÿng không thể so vßi h¿t điều Bình Phưßc.
Bên c¿nh h¿t điều Bình Phưßc, h¿t điều Đồng Nai cũng là một trong nhāng niềm
tự hào của nưßc ta về ch¿t lưÿng khi sÁn lưÿng đÁu ra vừa nhiều vừa đÁm bÁo ch¿t
lưÿng 3 tốt của h¿t điều: tốt vị- tốt hư¢ng- tốt h¿t.
Nhìn chung, h¿t điều Viát Nam vßi nhāng mùi vị đặc trưng không trộn l¿n khi
xu¿t khẩu đã khiÁn cho hÁu hÁt các quốc gia nó đi tßi và trong mÃt nhāng ngưái sành
ăn thì họ đều đánh giá r¿t cao. Đây đưÿc coi là một điểm m¿nh vô cùng to lßn đối vßi
ngành điều Viát Nam xu¿t khẩu.
Dây chuyền sÁn xuất hián đ¿i
Dưßi tác động của cuộc Cách m¿ng công nghiáp 4.0, công nghá và thành tựu khoa
học kỹ thuÁt là một yÁu tố không thể thiÁu đối vßi b¿t kỳ ngành nào trên thị trưáng.
Ngành điều Viát Nam cũng không nằm ngoài tÁm vßi đó. Trưßc tác động đó, hián nay
đã và đang có r¿t nhiều DN kinh doanh, sÁn xu¿t điều tiÁn hành áp dāng công nghá tự
động hóa, công nghá cao trong chuỗi quy trình sÁn xu¿t thành phẩm. Nhiều DN đã vay
vốn chính sách và l¿y tiền vốn của công ty để tân trang l¿i há thống vÁt tư phāc vā sÁn
xu¿t như máy rang, tách h¿t điều tự động, máy bÃn màu.. điều này nhằm h¿n chÁ sự lao
động của sức ngưái, tiÁt kiám thái gian và chi phí sÁn xu¿t về lâu về dài. Đây cũng
chính là động thái cho th¿y ngành điều Viát Nam đang chú trọng công nghá trong t¿t cÁ
các khâu, nhằm cho ra năng su¿t và sÁn lưÿng điều cao nh¿t phāc vā xu¿t khẩu.
Vai trò cāa VINACAS- Hiáp hái điều Viát Nam
Sự phát triển của ngành điều Viát Nam từ con số 0 cho đÁn khi trã thành mặt hàng
chiÁm thị phÁn lßn trong các quốc gia nó hưßng đÁn xu¿t khẩu đều không tách rái vßi
vai trò của Vinacas. Trong h¢n 30 năm phát triển, Vinacas vßi tư cách là đ¿i dián cho
nhāng chủ thể kinh doanh trong ngành điều Viát Nam đã ghi d¿u ¿n đÁm nét trong viác
tham gia vào công tác thị trưáng, hỗ trÿ DN tháo gỡ khó khăn, cÁu nối giāa Nhà nưßc
vßi các DN sÁn xu¿t điều trong viác phát triển, hỗ trÿ chính sách, xúc tiÁn các chư¢ng
trình hỗ trÿ, xúc tiÁn thư¢ng m¿i,...Vßi nhāng nỗ lực trong viác hỗ trÿ đẩy m¿nh thị
trưáng h¿t điều, Vinacas đã trã thành niềm tin và chỗ dựa cho nhiều DN sÁn xu¿t điều.
Bằng chứng cā thể nh¿t có thể th¿y, nÁu như năm 1990 chỉ có h¢n 12 thành viên nằm
trong Hiáp hội điều Viát Nam thì đÁn hián t¿i, con số lên đÁn h¢n 500 thành viên. Như
vÁy, có thể th¿y đưÿc rằng, Vinacas đã chứng minh sự hỗ trÿ và tham gia hÁt mình trong
quá trình tiÁn triển của ngành điều Viát Nam, đây cũng đưÿc coi là bưßc đám giúp mặt
hàng này của nưßc ta ngày càng đưÿc phát triển m¿nh m¿ h¢n. 2.3.2. Điểm yÁu Nguồn nguyên liáu
Sự thiÁu thốn trong nguồn cung nguyên liáu h¿t điều cho chÁ biÁn điều nhân đang
trã thành một trong trong số nhāng bài toán khó giÁi quyÁt của ngành điều Viát Nam. 15
Thực tÁ cho th¿y, bài toán hián nay tồn t¿i trên c¢ sã nguồn cung nguyên liáu h¿t điều
Viát Nam thiÁu hāt quá nhiều. Chỉ tính riêng tỉnh Bình Phưßc, dián tích trồng điều của
tỉnh này theo Sã NN & PTNT năm 2020 là 170.000 ha, chiÁm phÁn lßn dián tích trồng
điều của cÁ nưßc, song vßi từng ¿y dián tích, nó mßi chỉ đáp ứng khoÁng 25% khối
lưÿng nguyên liáu cho các DN chÁ biển trên địa bàn tỉnh. Từ c¢ sã thực tÁ, Viát Nam
muốn đÁm bÁo xu¿t khẩu vßi khối lưÿng lßn, thì nhÁp khẩu h¿t điều thô là điều t¿t yÁu
xÁy ra. Nguồn nguyên liáu nhÁp khẩu chủ yÁu của Viát Nam trưßc đây là các nưßc châu
Phi, tuy nhiên, trong 2-3 năm gÁn đây thì h¿t điều Campuchia l¿i là nguồn nguyên liáu
nhÁp khẩu chủ yÁu. Số liáu của Vinacas cho th¿y, trong 4 tháng đÁu năm 2021, kim
ng¿ch nhÁp khẩu điều thô từ Campuchia của Viát Nam đ¿t tßi 1.4 tỷ USD vßi 836.712
t¿n, đây đưÿc xem như kỷ lāc kim ng¿ch nhÁp khẩu điều thô của nưßc ta. Từ một nưßc
xu¿t siêu trã thành nhÁp siêu điều thô, đây chính là bài toán khó giÁi quyÁt.
Như vÁy, có thể th¿y rằng, thị trưáng điều Viát Nam hián t¿i đang vô cùng thiÁu
thốn lưÿng điều thô nội địa. Đồng nghĩa vßi viác, nÁu không có nhāng chính sách,
hưßng đi cā thể từ Chính phủ và Nhà nưßc thì lưÿng điều Viát Nam v¿n thiÁu và v¿n
phÁi đi nhÁp khẩu từ các nưßc khác.
Quy mô nuôi trồng và sÁn xuất
Thực tÁ cho th¿y một v¿n đề đáng lo ng¿i hián nay đối vßi viác sÁn xu¿t, kinh
doanh mặt hàng điều hián nay bao gồm hai yÁu tố đó là sự lẻ tẻ trong viác trồng điều và
sự nhỏ lẻ trong các DN chÁ biÁn điều. Thứ nh¿t là về quy mô trồng điều, hián nay dián
tích đ¿t trồng điều đang bị thu hẹp l¿i, chưa có quy ho¿ch các vùng chuyên canh trồng
điều hay đ¢n giÁn là chưa có sự liên kÁt nhāng hộ gia đình trồng điều vßi nhau. T¿t cÁ
d¿n đÁn tình tr¿ng manh mún, thiÁu tÁp trung trong khâu trồng điều. V¿n đề thứ hai là
quy mô sÁn xu¿t điều, thể hián ã chỗ v¿n còn nhiều DN quy mô nhỏ vßi phư¢ng thức
sÁn xu¿t truyền thống, năng su¿t lao động không cao. Song, l¿i không có b¿t cứ sự liên
kÁt nào giāa các DN nhỏ, siêu nhỏ vßi nhau để tÁp hÿp thành một khối liên kÁt lßn.
Viác phát triển manh mún, thiÁu liên kÁt này vừa không đem l¿i hiáu su¿t cao, vừa
không đem l¿i nguồn thu cao. Đó cũng là v¿n đề đặt ra cho Nhà nưßc và Vinacas nên
có nhāng kiÁn nghị, chính sách hÿp lý h¢n trong tư¢ng lai.
Sự y¿u kém trong khâu thu mua nguyên liáu
Thực tÁ cho th¿y sự yÁu kém trong khâu thu mua nguyên liáu một phÁn bÃt nguồn
từ viác trồng điều manh mún, nhỏ lẻ, phư¢ng thức sÁn xu¿t truyền thống khó đÁm bÁo
giá trị vẹn nguyên khiÁn cho các DN chÁ biÁn phÁi m¿t một khoÁng thái gian và công
sức để tìm kiÁm nguồn cung ch¿t lưÿng nh¿t, đÁm bÁo xu¿t khẩu.
C¿nh tranh thi¿u lành m¿nh
Ch¿y đua theo lÿi nhuÁn, tiền tài từ giá trị kinh tÁ khủng mà xu¿t khẩu điều đem
l¿i d¿n đÁn sự lũng đo¿n, pha chÁ nguồn nguyên liáu h¿t điều kém ch¿t lưÿng rồi đóng
gói xu¿t khẩu khiÁn cho giá trị mặt hàng điều trã nên yÁu kém h¢n và m¿t đi vị thÁ trên thị trưáng quốc tÁ. 2.3.3. C¢ hội 16
Thứ nhất, các hiáp đßnh thương m¿i tự do
Trong bối cÁnh hội nhÁp vßi nền kinh tÁ toàn cÁu, các hiáp định thư¢ng m¿i đưÿc
đẩy m¿nh, đồng thái nó cũng có nhāng tác động nh¿t định đÁn nền kinh tÁ của các quốc
gia ký kÁt hiáp định. Viát Nam cũng là một trong số các quốc gia đó,
(gia nhÁp các hiáp định song phư¢ng, xu hưßng tiêu dùng- nhu cÁu). Hián nay, nưßc ta
đã ký kÁt 3 hiáp định thư¢ng m¿i tự do kể đÁn như Hiáp định Thư¢ng m¿i Tự do Viát
Nam- Vư¢ng quốc Anh (UKVFTA), Hiáp định Thư¢ng m¿i Tự do Viát Nam- EU
(EVFTA), và Hiáp định Đối tác Toàn dián và TiÁn bộ xuyên Thái Bình Dư¢ng (CPTPP).
Hiáp đßnh Thương m¿i Tự do Viát Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA), mặc dù
mßi chính thức đưÿc ký kÁt vào cuối năm 2020 và có hiáu lực từ tháng 5 năm 2021, tuy
nhiên UKVFTA sau khi đưÿc thông cáo báo chí đã mã đưáng cho thị trưáng nông sÁn
Viát nói chung và mặt hàng điều nhân xu¿t khẩu nói riêng. Bãi l¿ Vư¢ng quốc Anh là
một trong nhāng thị trưáng khó tính, yêu cÁu ch¿t lưÿng r¿t cao đối vßi hàng hóa xu¿t
khẩu. Song song vßi đó, h¿t điều Viát Nam là một trong nhāng mặt hàng đưÿc tiêu thā
khá tốt trong các siêu thị lßn. Như vÁy, vßi bá phóng là hiáp định thư¢ng m¿i này s¿
giúp cho mặt hàng điều xu¿t khẩu dß dàng h¢n, thuÁ cũng đưÿc mißn giÁm và hứa hẹn
s¿ là c¢ hội để xu¿t khẩu ngành điều VN có c¢ hội xu¿t hián và chiÁm lĩnh thị phÁn
nhiều h¢n trên thị trưáng Anh quốc.
Hiáp đßnh Thương m¿i Tự do Viát Nam - EU (EVFTA), EU là một trong số nhāng
thị trưáng lßn của Viát Nam khi hÁu hÁt các quốc gia bên đó đều r¿t ưa chuộng mặt
hàng điều của nưßc ta. Tuy nhiên, đây cũng là một thị trưáng khó tính, đặt ra yêu cÁu
cao cho hàng hóa khi xu¿t khẩu sang từ khâu vá sinh an toàn thực phẩm, kiểm tra ch¿t
lưÿng hàng hóa… Đặc biát, khi Viát Nam chính thức ký kÁt hiáp định vßi EU, thị trưáng
xu¿t khẩu điều Viát Nam s¿ đưÿc mã rộng h¢n. Các DN có c¢ hội gia tăng xu¿t khẩu,
hàng hóa xu¿t khẩu cũng đưÿc mißn giÁm thuÁ s¿ giúp cho DN thu về đưÿc nhiều lÿi
nhuÁn h¢n. Qua đó, DN Viát Nam s¿ đưÿc tiÁp xúc nhiều h¢n vßi thị trưáng và nhu cÁu
của các quốc gia trong khối EU, từ đó có nhāng phư¢ng thức sÁn xu¿t, nâng cao ch¿t
lưÿng mặt hàng để ngày càng đÁm bÁo ch¿t lưÿng và sÁn lưÿng điều nhân xu¿t khẩu.
Hiáp đßnh Đối tác Toàn dián và Ti¿n bá xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), cũng
giống hai hiáp định kể trên, viác tham gia CPTPP giúp cho Viát Nam sáng cÿa h¢n
trong viác xu¿t khẩu sang các nưßc như NhÁt BÁn, Singapore…Trên hÁt, mức độ tự do
hóa của CPTPP đ¿t gÁn 100%, song song vßi đó, mặt hàng điều VN khi xu¿t khẩu đều
s¿ đưÿc giÁm bßt thuÁ quan hoặc lo¿i bỏ. Viác lo¿i bỏ thuÁ quan này giúp các DN tự tin
h¢n trong viác đÁu tư đẩy m¿nh h¿t điều xu¿t khẩu.
Như vÁy, c¢ hội của ngành điều Viát Nam xu¿t khẩu hoàn toàn sáng cÿa khi có r¿t nhiều
cánh cÿa phía trưßc. Chủ động nÃm bÃt các ưu thÁ và ngành điều xu¿t khẩu của VN s¿
ngày càng lßn m¿nh h¢n trong tư¢ng lai.
Thứ hai, trình đá khoa học- công nghá
Dưßi tác động của cuộc Cách m¿ng công nghiáp 4.0, trình độ khoa học công nghá
là yÁu tố quyÁt định sự thành b¿i, ưu thÁ về kinh doanh đối vßi DN. T¿i Viát Nam, hián 17
nay cũng đã có r¿t nhiều DN nhÁn thức đưÿc điều đó và chủ động đổi mßi sÁn xu¿t, tìm
hiểu áp dāng KHCN vào chu trình sÁn xu¿t, chÁ biÁn. Như vÁy, dựa vào nhÁn thức về
KHCN cùng sự sẵn có tài nguyên KHCN s¿ giúp các DN mã rộng c¢ hội cho hàng hóa của mình.
Thứ ba, thß trưßng tiêu thÿ ráng
H¿t điều mặc dù không phÁi hàng hóa thiÁt yÁu tuy nhiên, hÁu hÁt các quốc gia
đều có nhu cÁu vô cùng lßn về mặt hàng này bãi giá trị dinh dưỡng mà nó đem l¿i. Song
song vßi đó, mặt hàng điều VN luôn đÁm bÁo đưÿc ch¿t lưÿng ổn định, t¿o ¿n tưÿng
sâu đÁm trong lòng nhāng ngưái thưãng thức, chính vì thÁ mà nhu cÁu của các nưßc
nhÁp khẩu h¿t điều Viát Nam vô cùng lßn, có thể kể qua một vài thị trưáng chủ yÁu như
Mỹ, Trung Quốc, EU… Điều này giúp cho các DN tích cực sÁn xu¿t, chÁ biÁn điều nhân
xu¿t khẩu, đem l¿i nguồn lÿi kinh tÁ cao. 2.3.4. Thách thức
Xây dựng thương hiáu ngành điều Viát Nam
V¿n đề này không chỉ đ¢n giÁn là của riêng h¿t điều Viát Nam mà nó còn là v¿n
đề của toàn ngành nông sÁn Viát. Ta v¿n biÁt nông sÁn Viát nói riêng và thị trưáng h¿t
điều nói riêng đều là nhāng thÁ m¿nh xu¿t khẩu của Viát Nam, song chuỗi giá trị và lÿi
nhuÁn của nó mang l¿i không đưÿc đánh giá cao. Chỉ đ¢n giÁn là vì VN thiÁu một
thư¢ng hiáu quốc gia cho mặt hàng điều. Viác tổ chức lẻ tẻ, các nhãn hiáu điểu lẻ tẻ
không quy ho¿ch khiÁn mặt hàng điều VN không khẳng định đưÿc vị thÁ trên thị trưáng
và thÁm chí là bị Nhà nưßc và Chính phủ cÁn hành động để hỗ trÿ ngành điều Viát Nam
Sự c¿nh tranh với mặt hàng điều các nước khác
Mặc dù xu¿t khẩu h¿t điều VN đứng thứ nh¿t thÁ gißi, nhưng điểm yÁu của mặt
hàng này chính là nguồn nguyên liáu thiÁu thốn. Nưßc ta thÁm chí từ một nưßc xu¿t
siêu trã thành một nưßc nhÁp siêu sau h¢n 15 năm phát triển ngành điều (2006- 2020).
Chính vì thÁ, về mặt sÁn lưÿng chúng ta s¿ r¿t khó có thể c¿nh tranh trên thị trưáng.
Song song vßi đó, một trong số nhāng thị trưáng cung c¿p nguồn nguyên liáu điều thô
chủ yÁu của nưßc ta là châu Phi bây giá cũng đã dÁn dÁn ch¿m dứt cung c¿p để giā l¿i
điều thô cho họ, phāc vā quá trình chÁ biÁn điều t¿i chỗ giống như VN. Như vÁy, VN
chính thức có thêm đối thủ c¿nh tranh mßi trên thị trưáng này.
Thßi ti¿t và sâu bánh, mặc dù VN có ưu thÁ trong điều kián tự nhiên trồng điểu,
tuy nhiên yÁu tố thái tiÁt và sâu bánh là điều khó tránh khỏi. Điều này cũng Ánh hưãng
ít nhiều đÁn ch¿t lưÿng sÁn phẩm điều.
Yêu cầu cao về chất lượng VSATTP, hàng rào kỹ thuật
Mặc dù mặt hàng điều của Viát Nam đưÿc ưa chuộng, nhưng nó không đồng nghĩa
vßi viác mặt hàng đó s¿ đưÿc dß dàng đi qua cÿa HÁi quan. HÁu hÁt các quốc gia đều
r¿t khÃt khe trong viác yêu cÁu ch¿t lưÿng sÁn phẩm, vá sinh an toàn thực phẩm cũng 18
đưÿc chú trọng, các thông số kỹ thuÁt,.. Điều đó đặt ra thách thức cho các DN trong đổi
mßi quy mô, nâng cao ch¿t lưÿng h¿t điều xu¿t khẩu.
Ch°¢ng 3: Thực tr¿ng thß tr°áng xuÃt khÇu h¿t điÁu Viát Nam d°ßi tác đáng căa đ¿i dßch Covid- 19
3.1. Thực tr¿ng xuÃt khÇu h¿t điÁu Viát Nam
3.1.1. SÁn lưÿng xu¿t khẩu h¿t điều trưßc và trong đ¿i dịch Covid- 19
BÁng 3. SÁn lượng xuất khẩu nhân điều Viát Nam từ 2013-2020 (đơn vß: nghìn tấn)
Từ đồ thị vßi nguồn số liáu thu thÁp từ nhiều nguồn khác nhau như Vinacas, Tổng
cāc HÁi quan… có thể th¿y đưÿc rằng, sÁn lưÿng nhân điều của cÁ nưßc v¿n tăng trưãng
đều, nhìn chung s¿ không th¿y tác động của đ¿i dịch Covid-19 đÁn sÁn lưÿng xu¿t khẩu
nhân điều. Lý giÁi cho điều này, có thể nói nguồn nguyên liáu nội địa luôn là nỗi lo của
ngành khi không đủ nguồn cung xu¿t khẩu. Thực tÁ cho th¿y, điều thô VN từ lâu v¿n
luôn nhÁp khẩu từ châu Phi, tuy nhiên trưßc tác động của đ¿i dịch đã khiÁn cho viác vÁn
chuyển quốc tÁ khó khăn, làm gián đo¿n chuỗi cung ứng điều thô của các quốc gia châu
Phi đÁn VN. Các DN nội địa chuyển hưßng sang nhÁp khẩu h¿t điều Campuchia, vì VN
có biên gißi vßi vßi Campuchia và h¢n hÁt là hÁu hÁt lưÿng điều thô đều đưÿc vÁn
chuyển bằng đưáng bộ, không bị chịu thuÁ quá cao từ cưßc phí hàng hÁi. Đó cũng là lý
do vì sao sÁn lưÿng xu¿t khẩu điều nhân của nưßc ta luôn tăng dù trong đ¿i dịch.
3.1.2. Kim ng¿ch xu¿t khẩu h¿t điều trưßc và trong đ¿i dịch Covid-19 19