Giải bài tập trang 53 SGK Sinh lớp 9: Mối quan hệ giữa gen và ARN A. Tóm tắt lý thuyết:
ARN (axit ribônuclêic) cũng như ADN thuộc loại axit nuclêic. Tuỳ theo chức năng mà
các ARN được chia thành loại khác nhau như ARN thông tin (mARN), ARN vận chuyển
(tARN), ARN ribôxôm (rARN), cụ thể là:
– mXRN có vai trò truyền đạt thông tin quy định cấu trúc cùa prôtêin cần tổng hợp.
– t ARN có chức năng vận chuyển axit amin tương ứng tới nơi tổng hợp prôtêin.
– ARN là thành phần cấu tạo nên ribôxôm – nơi tổng hợp prôtêin.
ARN cũng được cấu tạo từ các nguyên tố C, H, O, N và P thuộc loại đại phân tử nhưng có
kích thước và khối lượng nhỏ hơn nhiều so với ADN. ARN được cấu tạo theo nguyên tắc
đa phân gồm hàng trăm, hàng nghìn đơn phân. Đơn phân cấu tạo nên ARN cũng là
nuclêôtit gồm 4 loại là A (ađêmin), G (guanin), X (xitozin) và U (uraxin). Nhìn chung
phân tử ARN khi mới được tổng hợp ở trong nhân tế bào có mô hình cấu trúc như hình dưới đây
Nói chung, quá trình tổng hợp các loại ARN diễn ra trong nhân, tại các NST thuộc
trung gian đang ở dạng sợi mảnh chưa xoắn. Các loại ARN đều được tổng hợp dựa trên
khuôn mẫu là ADN dưới tác động của enzim. Khi bắt đầu tổng hợp ARN, gen được tháo
xoắn và tách dần 2 mạch đơn đồng thời các nuclêôtit trên mạch vừa được tách ra liên kết
với các nuclêôtit tự do trong môi trường nội bào thành từng cặp để hình thành dần dần
mạch ARN. Sự hình thành mạch ARN được thể hiện đơn giản hoá ở hình 17.2. Khi kết
thúc, phân từ ARN được hình thành liền tách khỏi gen và sau đó rời nhân đi ra chất tế bào
để thực hiện quá trình tổng hợp prôtêin. Phân tử ARN này được tổng hợp dựa trên khuôn
mẫu là gen mang thông tin cấu trúc của một loại prôtêin được gọi là mARN. Quá trình
tổng hợp tARN và rARN cũng theo nguyên tắc tương tự, nhưng sau khi được hình thành,
mạch nuclêôtít sẽ tiếp tục hoàn thành phân tử tARN hay rARN hoàn chỉnh.
Như vậy, quá trình tổng hợp phân tử ARN dựa trên một mạch đem của gen với vai trò
khuôn mẫu và sự liên kết giữa các nuclêôtit trên mạch khuôn với các nuclêôtit tự do của
môi trường cũng diễn ra theo NTBS. trong đó A liên kết với u, T liên kết với A, G liên kết
với X và X liên kết với G. Mạch ARN được tổng hợp có trình tự các nuclêôtit tương ứng
với trình tự các nuclêôtit trên mạch khuôn nhưng theo NTBS, hay giống như trình tự các
nuclêôtit trên mạch bổ sung với mạch khuôn, chỉ khác T được thay thế bằng U. Qua đó
cho thấy trình tự các nuclêôtit trên mạch khuôn của gen quy định trình tự các nuclêôtit trong mạch ARN.
B. Hướng dẫn giải bài tập SGK trang 53 Sinh Học lớp 9: Bài 1: (trang 53 SGK Sinh 9)
Nêu những điểm khác nhau cơ bản trong cấu trúc ARN và AND
Đáp án và hướng dẫn giải bài 1: Đặc điểm ARN AND Số mạch đơn 1 2 Các loại đơn phân A, U, G, X A, T, G, X Bài 2: (trang 53 SGK Sinh 9)
ARN được tổng hợp dựa trên những nguyên tắc nào? Nêu bản chất của mối quan hệ theo sơ đồ gen ARN?
Đáp án và hướng dẫn giải bài 2:
– ARN được tổng hợp dựa trên nguyên tắc bổ sung và khuôn mẫu, do đó trình tự các
nuclêôtit trên mạch khuôn ADN quy định trình tự các nuclêôtit trên mạch ARN. Bài 3: (trang 53 SGK Sinh 9)
Một đoạn mạch của gen có cấu trúc sau: Mach 1: A-T-G-X-T-X-G Mạch 2: T-A-X-G-A-G-X
Xác định trình tự các đơn phân của đoạn mạch ARN được tổng hợp từ mạch 2.
Đáp án và hướng dẫn giải bài 3:
Mạch ARN có trình tự các đơn phân như sau: A-U-G-X-U-X-G Bài 4: (trang 53 SGK Sinh 9)
Một đoạn mạch ARN có trình tự các nuclêôtit như sau: A-U-G-X-U-G-A-X
Xác định trình tự các nuclêôtit trong đoạn gen đã tổng hợp ra đoạn mạch ARN trên.
Đáp án và hướng dẫn giải bài 4:
Mạch khuôn: T-A-X-G-A-X-T-G
Mạch bổ sung: A-T-G-X-T-G-A-X Bài 5: (trang 53 SGK Sinh 9)
Loại ARN nào sau đây có chức năng truyền đạt thông tin di truyền? a) ARN vận chuyển b) ARN thông tin c) ARN ribôxôm d) Cả 3 loại ARN trên
Đáp án và hướng dẫn giải bài 5:
Đáp án đúng: b) ARN thông tin.