Bài 28: Tinh bột và cellulose
1. Công thức phân tử, trạng thái tự nhiên, tính chất vật lí của tinh bột và cellulose
2. Tính chất hóa học của tinh bột và cellulose
3. Ứng dụng của tinh bột và cellulose – sự tạo thành tinh bột, cellulose và
vai trò của chúng trong cây xanh
Mở đầu trang 121 Bài 28 KHTN 9: Tinh bột và cellulose là những carbohydrate quan
trọng đối với con người. Tinh bột và cellulose có những tính chất gì? Ứng dụng như
thế nào trong đời sống, sản xuất? Trả lời: Tinh bột Cellulose Tính
Là chất rắn, dạng bột vô định hình, màu
Là chất rắn, màu trắng,
chất vật trắng, không tan trong nước lạnh, tan một dạng sợi, không tan lí
phần trong nước nóng thành hồ tinh bột trong nước. Tính
- Có phản ứng thủy phân trong môi trường - Có phản ứng thủy chất hóa acid/enzyme phân trong môi trường học
- Tác dụng với iodine cho màu xanh tím đặc acid trưng. Ứng
- Cung cấp lương thực chính cho con người - Sản xuất giấy, vật liệu dụng
và nhiều loài động vật.
xây dựng (gỗ), sản xuất
- Sản xuất ethylic alcohol, … vải sợi, …
1. Công thức phân tử, trạng thái tự nhiên, tính chất vật lí của tinh bột và cellulose
Câu hỏi thảo luận 1 trang 121 KHTN 9: Liệt kê một số sản phẩm nông nghiệp có chứa tinh bột. Trả lời:
Một số sản phẩm nông nghiệp có chứa tinh bột là gạo, ngô, khoai, sắn, …
Câu hỏi củng cố trang 122 KHTN 9: Hãy cho biết một số loại lương thực dùng để bổ
sung tinh bột cho con người. Trả lời:
Một số loại lương thực dùng để bổ sung tinh bột cho con người là gạo, ngô, khoai, sắn, cao lương, kê, …
Câu hỏi thảo luận 2 trang 122 KHTN 9: Hãy kể tên một số loại thực vật có chứa nhiều cellulose. Trả lời:
Một số loại thực vật có chứa nhiều cellulose là cây tre, cây nứa, cây bông, cây đay, …
Câu hỏi thảo luận 3 trang 122 KHTN 9: Hãy nêu nhận xét về trạng thái, màu sắc,
khả năng tan trong nước của tinh bột và cellulose. Trả lời:
Ở điều kiện thường, tinh bột và cellulose đều là chất rắn, màu trắng. Tinh bột có
hình dạng không xác định, không tan trong nước lạnh nhưng tan được một phần
trong nước nóng; cellulose có dạng sợi và không tan trong nước.
Câu hỏi củng cố trang 122 KHTN 9: Chọn thông tin đúng cho tinh bột hay cellulose,
điền dấu (√) để hoàn thành bảng theo mẫu sau: Chất Tinh bột Cellulose Thông tin Chất rắn ? ? Màu trắng ? ?
Không tan trong nước lạnh ? ?
Có nhiều trong củ, quả, hạt ? ? Trả lời:
2. Tính chất hóa học của tinh bột và cellulose
Câu hỏi thảo luận 4 trang 122 KHTN 9: Hãy cho nhận xét về khối lượng phân tử của tinh bột và cellulose. Trả lời:
Khối lượng phân tử của tinh bột và cellulose đều rất lớn, trong đó khối lượng phân
tử của cellulose lớn hơn so với tinh bột.
Câu hỏi thảo luận 5 trang 123 KHTN 9: Quan sát Thí nghiệm 1 và nêu hiện tượng xảy ra.
Thí nghiệm 1: Tinh bột phản ứng với iodine
Dụng cụ và hóa chất: ống nghiệm, hồ tinh bột, dung dịch iodine.
Tiến hành thí nghiệm:
Bước 1: Cho khoảng 3mL hồ tinh bột vào ống nghiệm sạch.
Bước 2: Thêm tiếp vài giọt dung dịch iodine vào ống nghiệm và quan sát. Trả lời:
Hiện tượng: xuất hiện màu xanh tím.
Câu hỏi thảo luận 6 trang 123 KHTN 9: Quan sát Thí nghiệm 2 và nêu hiện tượng xảy ra.
Thí nghiệm 2: Thuỷ phân tinh bột
Dụng cụ và hoá chất: ống nghiệm, dung dịch hồ tinh bột, dung dịch iodine, dung dịch HCl 2 M.
Tiến hành thí nghiệm:
Bước 1: Cho 50 mL nước vào cốc thuỷ tinh và đun sôi trên ngọn lửa đèn cồn.
Bước 2: Cho khoảng 3 mL dung dịch hồ tinh bột vào ống nghiệm, rồi thêm tiếp
khoảng 1 mL dung dịch HCl 2 M. Sau đó đặt ống nghiệm vào cốc nước sôi và đun tiếp khoảng 10 phút.
Bước 3: Lấy ống nghiệm ra, để nguội rồi nhỏ vài giọt dung dịch iodine. Trả lời:
Sau phản ứng ta thấy dung dịch trở nên trong hơn do hồ tinh bột đã bị thủy phân tạo
ra đường glucose tan được trong nước.
Lấy ống nghiệm ra, để nguội rồi nhỏ vài giọt dung dịch iodine không thấy xuất hiện màu xanh tím. Phương trình hóa học:
3. Ứng dụng của tinh bột và cellulose – sự tạo thành tinh bột,
cellulose và vai trò của chúng trong cây xanh
Câu hỏi thảo luận 7 trang 124 KHTN 9: Hãy liệt kê một số ứng dụng của tinh bột
và cellulose trong đời sống mà em biết. Trả lời:
- Tinh bột là nguồn cung cấp lương thực chính cho con người và nhiều loại động vật;
trong công nghiệp, nó được dùng để sản xuất ethylic alcohol, ...
- Cellulose có nhiều ứng dụng trong đời sống: sản xuất giấy, vật liệu xây dựng (gỗ), sản xuất vải sợi, ...
Câu hỏi thảo luận 8 trang 124 KHTN 9: Theo em, quá trình quang hợp có vai trò quan trọng như thế nào? Trả lời:
Quá trình quang hợp ở cây xanh có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự sống. Nhờ
quá trình quang hợp, hằng năm cây cối trên Trái Đất hấp thụ và đồng hoá được
hàng chục tỉ tấn carbon ở dạng carbon dioxide, đồng thời giải phóng vào khí quyển
một lượng khổng lồ khí oxygen cần thiết cho sự sống trên Trái Đất.