Giải Kinh tế pháp luật 10: Ngân sách nhà nước
Trả lời câu hỏi phần Mở đầu
Theo em, các khoản kinh phí đầu tư cho giáo dục được lấy từ nguồn nào? Em hãy chia
sẻ ý nghĩa của các khoản hỗ trợ và đầu tư đó đối với sự phát triển của giáo dục đào tạo. Hướng dẫn giải:
* Các khoản kinh phí đầu tư cho giáo dục được lấy từ nguồn: - Ngân sách nhà nước.
- Ngân sách địa phương. - Ngân hàng Chính sách.
- Ngân sách địa phương.
* Ý nghĩa của các khoản hỗ trợ và đầu tư:
- Xây dựng thêm phòng học cho giáo dục mầm non và phổ thông để xóa phòng học
tạm thời, xây dựng các phòng học bộ môn, phòng thí nghiệm, hỗ trợ đầu tư xây dựng
trường trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề trọng điểm ở các địa phương…
- Chính sách miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí cho học sinh, sinh viên nghèo; kinh
phí hỗ trợ phát triển giáo dục mầm non; kinh phí hỗ trợ phát triển giáo dục đối với con
em đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa; kinh phí hỗ trợ học bổng và hỗ trợ
phương tiện, đồ dùng học tập thực hiện chính sách giáo dục đối với người khuyết tật…
- Tạo điều kiện cho hàng triệu học sinh, sinh viên thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ
có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn học tập và lập nghiệp.
Trả lời câu hỏi phần Luyện tập Luyện tập 1
Em đồng ý hay không đồng ý với ý kiến nào sau đây? Vì sao?
A. Ngân sách nhà nước là quỹ tiền tệ của Nhà nước được thiết lập hằng năm do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được dùng để Nhà nước điều tiết kinh tế và bình ổn giá cả.
B. Ngân sách nhà nước là dự toán các khoản thu, chi của Nhà nước do cơ quan nhà
nước có thẩm quyền quyết định và được dùng để chi trả các khoản chỉ tiêu của Nhà nước.
C. Ngân sách Nhà nước là bản dự toán thu chi của Nhà nước do cơ quan nhà nước có
thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước
trong một thời gian nhất định.
D. Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và
thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền
quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Gợi ý đáp án
- Em không đồng ý với ý kiến A. Vì Ngân sách nhà nước còn dùng đối với toàn bộ các
hoạt động kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng, đối nội, đối ngoại của quốc gia.
- Em không đồng ý với ý kiến B. Vì Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi
của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.
- Em không đồng ý với ý kiến C. Vì ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi
của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.
- Em đồng ý với ý kiến D. Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà
nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà
nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Luyện tập 2
Nội dung nào sau đây không phải là đặc điểm của ngân sách nhà nước? Vì sao?
A. Ngân sách nhà nước bao gồm toàn bộ các khoản thu chi được dự toán và thực hiện
trong một thời gian nhất định.
B. Ngân sách nhà nước được quyết định bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
C. Ngân sách nhà nước được xây dựng và thực hiện nhằm mục tiêu bảo đảm về mặt
tài chính cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước vì lợi ích chung của quốc gia.
D. Ngân sách nhà nước là văn bản tài chính mô tả các khoản thu và chi của Nhà nước. Gợi ý đáp án
- Nội dung “D. Ngân sách nhà nước là văn bản tài chính mô tả các khoản thu và chi
của Nhà nước.” không phải là đặc điểm của ngân sách nhà nước.
- Vì: đặc điểm của Ngân sách nhà nước là:
+ Bao gồm toàn bộ các khoản thu chỉ được dự toán và thực hiện trong một thời gian nhất định.
+ Được quyết định bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
+ Hoạt động thu chi của ngân sách nhà nước được thực hiện theo nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp
+ Được xây dựng và thực hiện nhằm mục tiêu bảo đảm về mặt tài chính cho việc thực
hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước vì lợi ích chung của quốc gia. Luyện tập 3
Em hãy đọc thông tin sau và trả lời câu hỏi
Báo cáo của Bộ Tài chính cho biết, giáo dục nghề nghiệp là bộ phận của hệ thống giáo
dục quốc dân. Hằng năm, ngân sách nhà nước đều ưu tiên bố trí kinh phí cho lĩnh vực
giáo dục đào tạo và dạy nghề đảm bảo tỷ lệ theo quy định tại Nghị quyết số 29-
NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng nhu cầu công
nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế. Cụ thể, thường xuyên ngân sách nhà nước cho giáo dục,
đào tạo và dạy nghề năm 2019 là 244 835 tỉ đồng, bằng 24,49% tổng chi thường
xuyên ngân sách nhà nước (ngân sách trung ương 28 335 tỉ đồng, ngân sách địa
phương 216 500 tỉ đồng); năm 2020 là 258 750 tỉ đồng, bằng 24,49% tổng chi thường
xuyên ngân sách nhà nước (ngân sách trung ương 30 250 tỉ đồng, ngân sách địa
phương 228 500 tỉ đồng).
(Theo Thời báo tài chính Việt Nún, ngày 12/5/2020)
a) Tại sao Nhà nước chi ngân sách cho công tác giáo dục nghề nghiệp?
b) Vai trò của ngân sách nhà nước ở đây là gì? Gợi ý đáp án
Yêu cầu a) Nhà nước chi ngân sách cho công tác giáo dục nghề nghiệp vì: giáo dục
nghề nghiệp là bộ phận của hệ thống giáo dục quốc dân, đáp ứng nhu cầu công nghiệp
hóa, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.
Yêu cầu b) Vai trò của ngân sách nhà nước ở đây là đẩy nhanh quá trình hội nhập quốc tế. Luyện tập 4
Em hãy đọc tình huồng dưới đây và trả lời câu hỏi
Bà X có thu nhập thuộc diện phải nộp thuế vào ngân sách nhà nước nhưng bà đã kê
khai không chính xác thu nhập của mình để không phải nộp tiền vào ngân sách. Biết
hành vi của mẹ là sai, Q đã khuyên mẹ nên thực hiện đúng quy định của pháp luật về ngân sách.
a) Em hãy nhận xét việc làm của bà X trong tình huống trên.
b) Em đồng tình hay không đồng tình với việc làm của Q? Vì sao? Gợi ý đáp án
Yêu cầu a) Việc làm của bà X trong tình huống trên là sai, vi phạm pháp luật. Vì:
Nghĩa vụ nộp thuế là một nghĩa vụ bắt buộc với các công dân.
Yêu cầu b) Em đồng tình với việc làm của anh Q. Vì: công dân có nghĩa vụ nộp đầy
đủ, đúng hạn các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản nộp khác vào ngân sách nhà
nước theo quy định của Pháp luật.
Trả lời câu hỏi phần Vận dụng Vận dụng 1
Em hãy tìm hiệu việc chỉ ngân sách địa phương tại nơi em sinh sông cho lĩnh vực giáo
dục và đào tạo; chia sẻ kết quả tìm hiểu với các bạn. Gợi ý đáp án Em tự thực hiện. Vận dụng 2
Viết bài luận ngắn (khoảng 300 từ) thể hiện quan điểm của em về một hành vi vi
phạm pháp luật ngân sách nhà nước mà em biết. Gợi ý đáp án
Chiêu “lách thuế” của các doanh nghiệp địa ốc. Bài tham khảo
Theo quy định Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp thì DN phải chịu mức thuế suất là
20%, tuy nhiên các DN địa ốc đang dùng "chiêu" hợp đồng 3 bên để lách thuế xuống
2% theo Luật Thuế thu nhập cá nhân. Việc lách luật này đang làm thất thoát lớn tiền
thuế nhà nước, trong khi theo quy định thì doanh nghiệp đúng. Hiện nay thị trường bất
động sản đang diễn ra những giao dịch hết sức đặc biệt. Đó là dù chủ đầu tư bán dự án,
khách hàng mua trực tiếp của chủ đầu tư ở những đợt mở bán đầu tiên nhưng khi ra
hợp đồng mua bán thì thủ tục lại là khách hàng mua lại sản phẩm của một cá nhân nào
đó, còn chủ đầu tư chỉ là đơn vị được ủy quyền bán sản phẩm của mình. Hiện thuế thu
nhập doanh nghiệp đang là 20%, còn thuế thu nhập cá nhân là 2%. Nếu doanh nghiệp
là chủ đầu tư bán thẳng sản phẩm cho khách hàng thì chủ đầu tư phải đóng thuế 20%,
như vậy với mức 1 tỷ đồng/nền đất thì chủ đầu tư phải đóng tới 200 triệu tiền thuế.
Chính vì vậy, chủ đầu tư nghĩ ra cách hợp đồng 3 bên để lách luật thuế và việc lách
luật này hoàn toàn hợp pháp nếu bị thanh tra. Với trường hợp lách thuế kể trên, Cơ
quan thuế đã và đang thực hiện các chính sách để giải quyết các bấp cập. Nếu không
đảm bảo các nguyên tắc trong việc xây dựng các chính sách thuế thì có nguy cơ xảy ra
sự bất công, không hợp lý trong thực tế, mặt khác số thuế thu được còn thấp hơn
những thiệt hại ở lĩnh vực khác mà chưa đong đếm hay liệt kê hết.