Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 10: Ngân sách Nhà nước
Giải Kinh tế pháp luật 10: Ngân sách Nhà nước
Trả lời câu hỏi phần Mở đầu
Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:
1/ Ngân sách nhà nước góp phần cho sự phát triển của các tỉnh miền núi như thế nào?
2/ Hãy chia sẻ hiểu biết của em về ngân sách nhà nước. Gợi ý đáp án
- Yêu cầu số 1: Ngân sách nhà nước đã góp phần giúp các tỉnh miền núi mở rộng, nâng cấp
các tuyến đường giao thông; kéo điện lưới quốc gia về các bản vùng sâu; xây dựng, tu bổ,
nâng cấp trường học, cơ sở y tế; ứng dụng khoa học kĩ thuật vào sản xuất, đầu tư chuyển dịch
cơ cấu cây trồng, vật nuôi; phát triển mô hình rừng trang trại, vườn rừng,…
- Yêu cầu số 2: Ngân sách nhà nước là các quỹ tiền của nhà nước để sử dụng cho các mục
đích mang tính cộng đồng, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.
Trả lời câu hỏi phần Luyện tập Luyện tập 1
Em hãy cho biết ý kiến nào sau đây là đúng/không đúng. Vì sao?
a. Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nước trong một năm.
b. Nguồn thu của ngân sách nhà nước là các khoản thu của mỗi người dân trong một quốc gia.
c. Nguồn chi bảo đảm sự hoạt động của bộ máy nhà nước là nguồn chi từ ngân sách nhà nước.
d.Ngân sách nhà nước do nhà nước sở hữu nên người dân không cần phải kiểm tra, giám sát
việc nhà nước sử dụng ngân sách như thế nào. Gợi ý đáp án
- Ý kiến a. Sai. Theo điều 4 Luật ngân sách nhà nước năm 2015, ngân sách nhà nước là toàn
bộ khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định.
- Ý kiến b. Sai. Nguồn thu của nhà nước đến từ nhiều nguồn khác không chỉ là các khoản thu
của mỗi người dân trong một quốc gia. Các khoản thu của mỗi người dân trong một quốc gia
chiếm phần lớn trong tổng thu ngân sách nhà nước, ngoài ra còn có thu cân đối từ hoạt động
xuất nhập khẩu, thu viện trợ, thu từ dầu thô,…
Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 10: Ngân sách Nhà nước
- Ý kiến c. Đúng. Nguồn chi từ ngân sách nhà nước là nguồn chi bảo đảm cho sự hoạt động của bộ máy nhà nước.
- Ý kiến d. Sai. Theo điều 2, chương I, Luật hiến pháp 2013: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì
Nhân dân.” Vậy nên, nhà nước chỉ là công cụ do Nhân dân lập nên để điều hành các công
việc mang tính công cộng của xã hội. Do đó, ngân sách nhà nước do nhà nước sở hữu cũng là
do dân sở hữu, nền dân cần phải kiểm tra, giám sát việc nhà nước sử dụng ngân sách nhà nước. Luyện tập 2
Theo em, trong các tình huống sau, ai thực hiện đúng, ai vi phạm pháp luật ngân sách nhà nước? Vì sao?
a. Ông M đưa ông N là em trai minh vào danh sách nhận hỗ trợ của Chính phủ cho người dân
vùng bão lũ. Tuy nhiên, thấy mình có điều kiện tốt hơn nhiều người khác nên ông N đã tự
nguyện xin không nhận sự hỗ trợ này, nhường cho người khác có hoàn cảnh khó khăn hơn.
b. Do phải nộp nhiều khoản không đúng theo quy định của pháp luật, người dân xã X yêu cầu
cán bộ xã phải giải trình công khai các khoản thu chi. Tuy nhiên, cán bộ xã trả lời rằng. họ
không có nghĩa vụ phải làm điều đó, trừ khi có yêu cầu từ cấp trên.
c. H luôn thực hành và nhắc các bạn tiết kiệm điện nước, bảo vệ tải sản của nhà trường.
d. Các cơ quan nhà nước trong tỉnh A đều hưởng ứng phong trào tiết kiệm chỉ tiêu công,
không sử dụng ô tô của cơ quan đưa nhân viên đi tham quan, du lịch. Gợi ý đáp án
- Trong trường hợp a, ông N đã làm đúng, ông M đã vi phạm pháp luật. Bởi vì, ngân sách nhà
nước để hỗ trợ những người hoàn cảnh thật sự khó khăn, tuy nhiên ông M đã tự ý đưa ông N
vào danh sách nhận hỗ trợ của Chính phủ.
- Trong trường hợp b. Cán bộ xã đã vi phạm pháp luật, bởi vì theo Hiến pháp, người dân có
quyền giám sát các hoạt động của bộ máy nhà nước. Vậy nên, người dân có quyền yêu cầu
cán bộ xã phải giải trình công khai các khoản thu chi.
- Trong trường hợp c. H đã làm đúng, bởi vì điện nước và tài sản của nhà trường là tài sản
công của nhà nước, vậy nên người dân phải có nghĩa vụ sử dụng đúng mục đích, đúng chế độ, tiết kiệm, hiệu quả.
- Trong trường hợp d. Các cơ quan nhà nước ở tỉnh A đã làm đúng. Bởi vì ô tô của cơ quan là
của công, vậy nên người dân không được tự ý sử dụng. Luyện tập 3
Em hãy giải đáp thắc mắc giúp các bạn trong những tình huống sau:
Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 10: Ngân sách Nhà nước
a. Gần nhà H có một cụ già sống một mình. Cùng với sự giúp đỡ của mọi người trong thôn
xóm, cụ còn được nhận một khoản trợ cấp hằng tháng của Nhà nước. H băn khoăn: "Nhà
nước lấy đâu ra tiên để trợ cấp cho các cụ nhỉ?".
b. Gia đỉnh T về thăm quê. Qua trạm thu phí trên đường cao tốc, bố trả tiền cho nhân viên thu
phi. Tùng thắc mắc: "Bồ ơi, sao minh phải trả tiền cho họ ạ?". Gợi ý đáp án
- Tình huống a. Tiền trợ cấp cho các cụ được trích ra từ các quỹ hỗ trợ trong ngân sách nhà
nước, các khoản trong ngân sách nhà nước được thu từ nội bộ (thuế), thu từ dầu mỏ,…
- Tình huống b. Bởi vì, cái phí mình trả tiền cho nhân viên thu phí là phí để mình sử dụng các
dịch vụ công cộng, như đường cao tốc, được nhà nước trích ngân sách nhà nước để xây dựng.
Trả lời câu hỏi phần Vận dụng Vận dụng 1
Viết về một công trình sử dụng ngân sách nhà nước ở địa phương em và ý nghĩa của công trình đó. Gợi ý đáp án
- Ngày trước, đường ở khu nhà em có rất nhiều ổ gà do xuống cấp. Sau đó, con đường đã
được sửa lại khiến cho việc di chuyển của người dân trở nên dễ dàng hơn, giảm thiểu được
những tai nạn hay va chạm không đáng có. Vận dụng 2
Gia đình em đã thực hiện nghĩa vụ gì và được hưởng những quyền lợi gì từ ngân sách nhà
nước? Hãy thống kê theo mẫu sau: 1. Nộp thuế Nghĩa vụ 2.
1. Sử dụng dịch vụ công Quyền lợi 2. Gợi ý đáp án 1. Nộp thuế Nghĩa vụ
2. Trả phí khi qua các đường cao tốc
1. Sử dụng dịch vụ công Quyền lợi
Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 10: Ngân sách Nhà nước
2. Được nhà nước hỗ trợ tiền học phí cấp tiểu học và THCS
3. Được tiêm Vác-xin Covid miễn phí