Giải Kinh tế và Pháp luật 10 bài 17: Hiến pháp nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về kinh tế, văn
hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường
Mở đầu trang 104 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy chia sẻ những quy định của Hiến
pháp về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, môi trường mà em biết. Lời giải:
- Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để các doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác
đầu tư sản xuất, kinh doanh, phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây dựng đất nước.
- Nhà nước, xã hội tạo môi trường xây dựng gia đình Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh
phúc; xây dựng con người Việt Nam có văn hóa, giàu lòng yêu nước, có ý thức thực hiện trách nhiệm công dân.
- Nhà nước không thu học phí; từng bước phổ cập giáo dục trung học; phát triển giáo dục
đại học, giáo dục nghề nghiệp; thực hiện chính sách học bổng, học phí hợp lí.
- Nhà nước tạo điều kiện để mọi người tham gia và được thụ hưởng lợi ích từ các hoạt
động khoa học và công nghệ.
- Nhà nước khuyến khích mọi hoạt động bảo vệ môi trường, phát triển, sử dụng năng
lượng mới, năng lượng tái tạo.
1. Quy định của Hiến pháp về kinh tế
Câu hỏi trang 105 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Ở trường hợp 1 và 2 Nhà nước đã có những chính sách nào đối với các thành phần kinh tế?
b) Em hãy giải thích thắc mắc của T, vì sao Công ty X phải cần có giấy phép của Nhà
nước mới được khai thác khoáng sản.
c) Căn cứ vào đâu để Nhà nước cấp giấy phép và hỗ trợ các doanh nghiệp trong các
trường hợp, tình huống trên? Lời giải: Yêu cầu a)
- Trường hợp 1: Cấp phép kinh doanh cho doanh nghiệp của anh X và hợp tác xuất khẩu
sản phẩm với doanh nghiệp nước ngoài.
- Trường hợp 2: Hỗ trợ giải quyết khó khăn và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho
công ty để phục hồi sản xuất.
Yêu cầu b) Vì khoáng sản là tài nguyên thiên nhiên thuộc quản lý của Nhà nước nên nếu
công ty X muốn khai thác thì cần phải có giấy phép hằng năm của Nhà nước, không được tự ý khai thác.
Yêu cầu c) Nhà nước căn cứ vào quy định của Hiến pháp năm 2013 và tình hình thực tế
tại các công ty, doanh nghiệp để cấp giấy phép và hỗ trợ các doanh nghiệp trong các tình
huống, trường hợp trên.
2. Quy định của Hiến pháp về văn hóa, giáo dục
Câu hỏi trang 106 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Em hãy chỉ ra các chính sách mà Nhà nước đã thực hiện trong lĩnh vực văn hóa, giáo
dục ở thông tin và các trường hợp trên.
b) Theo em, những chính sách đó của Nhà nước được quy định trong văn bản pháp luật nào? Lời giải: Yêu cầu a)
- Thông tin 1: Nhà nước tạo điều kiện để các tỉnh Tây Nguyên thực hiện di sản văn hóa
cồng chiêng trong các nghi lễ truyền thống, lễ hội, sự kiện văn hóa của địa phương cũng như khu vực.
- Thông tin 2: Nhà nước ưu tiên những học sinh có thành tích xuất sắc trong học tập được
đặc cách vào môi trường học phù hợp với bản thân, để sớm hiện thực hóa ước mơ của mình.
- Thông tin 3: Nhà nước tạo điều kiện để người khuyết tật được trợ cấp hằng tháng và
được hưởng những chính sách xã hội theo đúng quy định.
Yêu cầu b) Những chính sách đó của Nhà nước được quy định trong Hiến pháp năm 2013.
3. Quy định của Hiến pháp về khoa học, công nghệ và môi trường
Câu hỏi trang 107 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Em hãy chỉ ra các chính sách của Nhà nước trong những trường hợp trên là thuộc các lĩnh vực nào?
b) Theo em, căn cứ vào quy định nào để Nhà nước cấp bằng độc quyền sáng chế cho em
H và khuyến khích nhân dân phối hợp với cơ quan kiểm lâm để bảo vệ rừng? Lời giải: Yêu cầu a)
- Trường hợp 1: lĩnh vực khoa học, công nghệ.
- Trường hợp 2: lĩnh vực môi trường.
Yêu cầu b) Nhà nước căn cứ vào quy định ở Hiến pháp năm 2013 để cấp bằng độc quyền
sáng chế cho em H và khuyến khích nhân dân phối hợp với cơ quan kiểm lâm để bảo vệ rừng.
4. Thực hiện nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học,
công nghệ và môi trường
Câu hỏi trang 108 Kinh tế và Pháp luật 10: Em có nhận xét như thế nào về hành vi của
anh B, Y và các bạn trong các trường hợp trên? Lời giải:
- Hành vi chậm thuế của anh B là không tuân thủ theo quy định của Hiến pháp. Dù doanh
nghiệp có gặp khó khăn trong kinh doanh thì chủ doanh nghiệp vẫn phải đóng thuế đúng
hạn cho Nhà nước, nếu khó khăn quá thì có thể xin thêm hỗ trợ.
- Hành vi của Y và các bạn học sinh rất đáng khen và học tập theo. Các bạn đã tích cực
tham gia các hoạt động văn nghệ theo chủ trương của xã nhằm giữ gìn các loại hình nghệ thuật dân gian.\ 5. Luyện tập
Luyện tập 1 trang 108 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy cho biết hành vi nào sau đây
là vi phạm các quy định của Hiến pháp về kinh tế? Vì sao?
A. Ông Q lấn chiếm đất rừng để trồng cây nông nghiệp.
B. Chị H hợp tác với công ty X của nước ngoài để xuất khẩu hải sản theo quy định.
C. Anh P tiến hành khai thác khoáng sản ở địa phương sau khi được cấp giấy phép.
D. Khi mở công ty, anh T đã tiến hành đăng kí kinh doanh ở các cơ quan nhà nước. Lời giải:
- Chọn A vì đất đai là tài sản thuộc quản lý của Nhà nước, nếu muốn sử dụng thì phải
được Nhà nước cấp phép.
Luyện tập 2 trang 108 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy cho biết hành vi nào sau đây
là thực hiện đúng các quy định của Hiến pháp về văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường? Vì sao?
A. Bà G thường đổ rác thải ra sông.
B. Bạn Y được cấp chứng nhận quyền sở hữu trí tuệ cho công nghệ do mình sáng tạo.
C. Anh K luôn tạo điều kiện cho nhân viên của công ty học tập và nâng cao trình độ.
D. Chị D mở lớp dạy miễn phí các làn điệu dân ca cho các em học sinh tại địa phương.
E. Chị V thường xuyên sao chép các tác phẩm của người khác.
G. Bạn M tích cực tham gia hoạt động ngày hội Đại đoàn kết dân tộc ở khu dân cư.
H. Ông Q là giám đốc của cơ quan nhưng thường gây khó dễ đối với anh N trong các
hoạt động nghiên cứu chuyên môn. Lời giải: Chọn B, C, D, G, vì:
+ Nhà nước bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho công nghệ mà bạn Y sáng chế ra.
+ Anh K ưu tiên tạo điều kiện học tập, bồi dưỡng nhân viên.
+ Chị D giúp các em học sinh địa phương hiểu rõ hơn về các làn điệu dân ca của dân tộc.
+ Bạn M có ý thức tham gia các hoạt động của khu dân cư.
Luyện tập 3 trang 109 Kinh tế và Pháp luật 10: Tìm hiểu các quy định của Nhà nước
về giáo dục, D băn khoăn không hiểu tại sao Nhà nước lại không thu học phí đối với học
sinh tiểu học các trường công lập?
Nếu là bạn của D, căn cứ vào các quy định của Hiến pháp, em hãy giải thích cho bạn. Lời giải:
- Tại Khoản 2, Điều 61 của Hiến pháp năm 2013 quy định, Nhà nước ưu tiên đầu tư và
thu hút các nguồn đầu tư khác cho giáo dục; chăm lo giáo dục mầm non; bảo đảm giáo
dục tiểu học là bắt buộc và Nhà nước không thu học phí.
- Quyết định này được đưa ra để tạo điều kiện cho các gia đình, người giám hộ có trách
nhiệm cho con/em mình trong độ tuổi quy định được học tập, phổ cập giáo dục và hoàn
thành giáo dục bắt buộc.
Luyện tập 4 trang 109 Kinh tế và Pháp luật 10: Khi thảo luận về nội dung xây dựng
gia đình văn hóa, ấm no, hạnh phúc, T cho rằng, mỗi thành viên trong gia đình cần phải
thực hiện trách nhiệm của mình, gắn bó và chia sẻ với mọi người. Tuy nhiên, H lại khẳng
định, vì đang độ tuổi học sinh nên chỉ cần học giỏi còn mọi tiêu chuẩn trong xây dựng gia
đình văn hóa bố mẹ sẽ thực hiện.
Em có nhận xét gì về ý kiến của T và H trong trường hợp trên? Lời giải:
- Em đồng ý với ý kiến của T vì muốn xây dựng được một gia đình văn hóa, hạnh phúc
thì mỗi thành viên trong gia đình đều phải có trách nhiệm vun đắp, giữ gìn, gắn bó và
chia sẻ công việc với mọi người; nếu còn ở độ tuổi đi học thì nên cố gắng học tập, rèn
luyện thật tốt và giúp đỡ bố mẹ trong công việc nhà.