Giải Kinh tế và Pháp luật 10 bài 18: Hiến pháp
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về bộ máy nhà nước
Mở đầu trang 110 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy chia sẻ hiểu biết của mình về một
cơ quan, tổ chức trong bộ máy nhà nước? Lời giải:
- Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một cơ quan thực hiện quyền
lập pháp quan trọng trong hệ thống chính trị Việt Nam, là cơ quan đại biểu cao nhất của
nhân dân và là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước CHXHCN Việt Nam.
- Nhiệm kì của mỗi khóa Quốc hội kéo dài 5 năm. Mỗi năm Quốc hội họp thường kì 2 lần.
- Quốc hội Việt Nam tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, làm việc
theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số.
- Quốc hội đương nhiệm hiện nay là Quốc hội khóa XV, được bầu vào ngày 23 tháng 5
năm 2021. Chủ tịch Quốc hội đương nhiệm là ông Vương Đình Huệ. 1. Quốc hội
Câu hỏi trang 111 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:
a) Thông tin 1 cho thấy Quốc hội có nhiệm vụ quan trọng như thế nào trong ban hành văn bản pháp luật?
b) Thông tin 2 cho thấy hoạt động chất vấn của đại biểu Quốc hội là thực hiện nhiệm vụ nào của Quốc hội?
c) Theo thông tin 3 và 4, bầu các chức danh quan trọng trong bộ máy nhà nước có phải là
nhiệm vụ của Quốc hội không? Nêu các nhiệm vụ khác của Quốc hội. Lời giải:
Yêu cầu a) Quốc hội có nhiệm vụ sửa đổi Hiến pháp, làm luật và sửa đổi luật.
Yêu cầu b) Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, luật và
nghị quyết của Quốc hội. Yêu cầu c)
– Bầu các chức danh quan trọng trong bộ máy nhà nước là một trong những nhiệm vụ của Quốc hội.
- Các nhiệm vụ khác của Quốc hội:
+ Quyết định những vấn đề cơ bản và quan trọng của quốc gia như mục tiêu, chỉ tiêu,
chính sách, nhiệm vụ cơ bản phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
+ Quyết định chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ, dân tộc, tôn giáo, tổ chức hoạt động
của bộ máy nhà nước, bầu miễn nhiệm các chức danh trong bộ máy nhà nước theo Hiến pháp quy định.
+ Quyết định đại xá, quyết định các vấn đề chiến tranh và hòa bình, tình trạng khẩn cấp,
các biện pháp đặc biệt bảo đảm quốc phòng an ninh, quốc gia.
+ Quyết định chính sách cơ bản về đối ngoại.
+ Quyết định trưng cầu ý dân,…
2. Chủ tịch nước
Câu hỏi trang 112 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy nêu nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ
tịch nước thông qua các thông tin trên? Lời giải:
- Nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước thông qua các thông tin:
+ Công bố Hiến pháp, luật, pháp lệnh.
+ Kí quyết định bổ nhiệm, bãi nhiệm các chức danh quan trọng của nhà nước như Phó
Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng,…
+ Kí điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước.
+ Quyết định tặng thưởng huân chương, huy chương, các giải thưởng nhà nước, danh
hiệu vinh dự nhà nước.
+ Quyết định cho nhập quốc tịch, thôi quốc tịch, trở lại quốc tịch hoặc tước quốc tịch Việt Nam.
+ Quyết định đặc xá, căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội, công bố quyết định đại xá.
+ Phong hàm, cấp đại sứ. 3. Chính phủ
Câu hỏi trang 113 Kinh tế và Pháp luật 10: Qua hoạt động trên, theo em, Chính phủ có
nhiệm vụ, quyền hạn gì? Trình bày những nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ được quy
định trong Hiến pháp sửa đổi năm 2013. Lời giải
- Nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ:
+ Xây dựng và tổ chức thi hành Hiến pháp, pháp luật của các cơ quan có thẩm quyền theo luật định.
+ Trình Quốc hội, ủy ban thường vụ Quốc hội về tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính theo thẩm quyền.
+ Thống nhất quản lý nhà nước về các lĩnh vực trong xã hội.
+ Thống nhất quản lý nền hành chính quốc gia.
+ Thực hiện quyền quản lý nhà nước về cán bộ, công chức, viên chức và công vụ trong các cơ quan nhà nước.
- Lãnh đạo công tác của các bộ, cơ quan ngang bộ thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp.
- Hướng dẫn, kiểm tra Hội đồng nhân dân trong việc thực hiện văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên.
- Tạo điều kiện để Hội đồng nhân dân thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do luật định.
- Bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước và xã hội, quyền con người, quyền công dân.
- Bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.
+ Tổ chức đàm phán, ký điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước theo ủy quyền của Chủ tịch nước.
+ Quyết định việc ký, gia nhập, phê duyệt hoặc chấm dứt hiệu lực điều ước quốc tế nhân
danh Chính phủ, trừ điều ước quốc tế trình Quốc hội phê chuẩn quy định.
+ Bảo vệ lợi ích của Nhà nước, lợi ích chính đáng của tổ chức và công dân Việt Nam ở nước ngoài.
+ Phối hợp với Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và cơ quan trung ương
của tổ chức chính trị - xã hội trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.
4. Tòa án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân
Câu hỏi trang 114 Kinh tế và Pháp luật 10: Tòa án và Viện Kiểm sát có nhiệm vụ gì? Lời giải:
- Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân,
bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
- Viện Kiểm sát nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền
công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích
hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.
5. Chính quyền địa phương
Câu hỏi trang 115 Kinh tế và Pháp luật 10: Hiến pháp sửa đổi năm 2013 quy định về
nhiệm vụ, quyền hạn của Chính quyền địa phương như thế nào? Lời giải:
- Nhiệm vụ, quyền hạn của Chính quyền địa phương:
+ Tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương
+ Quyết định các vấn đề của địa phương do luật định.
+ Chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước cấp trên.
+ Trong trường hợp cần thiết, chính quyền địa phương được giao thực hiện một số nhiệm
vụ của cơ quan nhà nước cấp trên với các điều kiện bảo đảm thực hiện nhiệm vụ đó.
6. Hội đồng Bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước
Câu hỏi trang 116 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Em hãy chia sẻ hiểu biết của mình về Hội đồng Bầu cử quốc gia?
b) Nhiệm vụ của Kiểm toán nhà nước là gì trong bộ máy nhà nước? Lời giải:
Yêu cầu a) Hội đồng bầu cử quốc gia là cơ quan do Quốc hội thành lập, có nhiệm vụ tổ
chức bầu cử đại biểu quốc hội, chỉ đạo và hướng dẫn công tác bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.
Yêu cầu b) Kiểm toán nhà nước thực hiện nhiệm vụ kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. 7. Luyện tập
Luyện tập 1 trang 116 Kinh tế và Pháp luật 10: Nội dung nào sau đây đúng về cơ quan
trong bộ máy nhà nước theo Hiến pháp sửa đổi năm 2013?
A. Quốc hội có chức năng lập hiến, lập pháp, quyết định những vấn đề cơ bản và quan
trọng của quốc gia, giám sát tối cao.
B. Tòa án có chức năng xét xử.
C. Viện Kiểm sát thực hiện quyền tư pháp.
D. Viện Kiểm sát thực hiện quyền công tố và kiểm soát các hoạt động tư pháp.
E. Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất.
G. Chính quyền địa phương có nhiệm vụ tổ chức thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương.
H. Hội đồng bầu cử quốc gia là cơ quan thuộc Chính phủ.
I. Kiểm toán nhà nước là cơ quan của Quốc hội. Lời giải:
- Những nội dung đúng là:
+ A. Quốc hội có chức năng lập hiến, lập pháp, quyết định những vấn đề cơ bản và quan
trọng của quốc gia, giám sát tối cao.
+ B. Tòa án có chức năng xét xử.
+ D. Viện Kiểm sát thực hiện quyền công tố và kiểm soát các hoạt động tư pháp.
+ G. Chính quyền địa phương có nhiệm vụ tổ chức thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương.
+ I. Kiểm toán nhà nước là cơ quan của Quốc hội.
Luyện tập 2 trang 117 Kinh tế và Pháp luật 10: Các hoạt động sau tương ứng với
nhiệm vụ, quyền hạn nào của Chính phủ:
- Chính phủ ban hành nghị định để triển khai luật
- Chính phủ chỉ đạo phòng chống dịch Covid
- Thi tuyển công chức vào Bộ X
- Xử phạt vi phạm trong lĩnh vực môi trường
Các hoạt động sau tương ứng với nhiệm vụ, quyền hạn nào của Chính phủ Lời giải:
- Chính phủ ban hành nghị định để triển khai luật => Nhiệm vụ/ quyền hạn: Tổ chức thi
hành Hiến pháp và pháp luật.
- Chính phủ chỉ đạo phòng chống dịch Covid => Nhiệm vụ/ quyền hạn: Thống nhất quản
lý tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội.
- Thi tuyển công chức vào Bộ X => Nhiệm vụ/ quyền hạn: Thực hiện quản lí cán bộ công
chức viên chức và công vụ trong cơ quan nhà nước.
- Xử phạt vi phạm trong lĩnh vực môi trường => Nhiệm vụ/ quyền hạn: Bảo vệ quyền và
lợi ích của Nhà nước và xã hội; quyền con người, quyền công dân, bảo đảm trật tự an toàn xã hội.
Luyện tập 3 trang 117 Kinh tế và Pháp luật 10: Bạn A cho rằng, ở Việt Nam Tòa án
và Viện Kiểm sát đều là cơ quan xét xử để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà
nước, của công dân, cá nhân, tổ chức.
Theo em, quan điểm của bạn A đúng hay sai? Giải thích tại sao. (Nêu điều luật để chứng minh) Lời giải: - Bạn A nói sai vì:
+ Tòa án là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp. Tòa án có nhiệm vụ bảo vệ công lý,
bảo vệ quyền cong người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích
của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
+ Viện Kiểm sát thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp. Viện kiểm sát
nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền
công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích
hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.
Luyện tập 4 trang 117 Kinh tế và Pháp luật 10: H là học sinh của một trường trung
học phổ thông muốn thực hiện quyền khiếu nại vì có quyết định cho H đi nghĩa vụ quân
sự. H gửi đơn khiếu nại đến Hội đồng nhân dân xã X.
Trong trường hợp trên, nếu là bạn của H, em sẽ làm gì để H hiểu về nhiệm vụ, quyền hạn
của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân để H thực hiện đúng quyền của mình? Lời giải:
- Nếu là bạn của H, em sẽ giải thích để H biết về quyền hạn của Hội đồng nhân dân, Ủy
ban nhân dân để bạn thực hiện đúng quyền khiếu nại của mình.