Giải Kinh tế và Pháp luật 10 Bài 3: Thị trường CD
Mở đầu trang 16 SGK KTPL 10 CD
Em hãy cùng các bạn đóng vai các chủ thể tham gia vào hoạt động trao đổi sản
phẩm theo các gợi ý sau:
a) Xác định nơi diễn ra hoạt động trao đổi.
b) Ở đó, các chủ thể trao đổi, mua bán sản phẩm gì?
c) Các chủ thể thoả thuận về những điều gì? Lời giải
- Nơi diễn ra hoạt động trao đổi: chợ
- Ở đó, các chủ thể trao đổi các sản phẩm như quần áo, thực phẩm thiết yếu.
- Các chủ thể thỏa thuận về giá cả, chất lượng sản phẩm.
1. Khái niệm thị trường
Câu hỏi trang 16 SGK KTPL 10 CD: Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi
a) Em hãy xác định các chủ thể kinh tế xuất hiện trong hình ảnh. Các chủ thể này
đang tiến hành hoạt động gì? Ở đâu?
b) Để các hoạt động này diễn ra, các chủ thể kinh tế nêu trên cần thoả thuận với
nhau để xác định điều gì?
c) Những quan hệ nào được xác lập trong quá trình mua bán ở các hình ảnh trên? Lời giải Yêu cầu a)
- Các chủ thể kinh tế xuất hiện trong hình ảnh là: người bán và người mua.
- Các chủ thể này đang tiến hành hoạt động mua và bán ở chợ, siêu thị.
Yêu cầu b) Để các hoạt động này diễn ra, các chủ thể kinh tế nêu trên cần thoả
thuận với nhau về số lượng, giá cả hàng hóa.
Yêu cầu c) Những quan hệ được xác lập trong quá trình mua bán ở các hình ảnh
trên là: quan hệ hàng hóa - tiền tệ; quan hệ mua - bán; quan hệ cung - cầu.
2. Các loại thi trường
Câu hỏi trang 17 SGK KTPL 10 CD: Em hãy đọc thông tin và thảo luận
Thông tin 1. Thị trường thép thế giới dự báo sẽ hồi phục mạnh mẽ trong năm 2021,
sau khi suy giảm mạnh ở năm 2020 do đại dịch COVID-19. Sự hồi phục về nhu cầu
thép thế giới ở nửa cuối năm 2020 đã đẩy giá tất cả các loại thép tăng lên. Trung
Quốc đã tăng thị phần của mình trong sản lượng thép dài thế giới lên 61,2%. Trung
Quốc nói riêng và châu Á nói chung vẫn là thị trường tiêu thụ thép dài chủ chốt và
trong tương lai gần xu hướng này sẽ chưa thay đổi. Tại Việt Nam, từ giữa năm 2020,
thị trường thép trong nước cũng bắt đầu hồi phục. Ngành thép Việt Nam được dự
báo sẽ hưởng lợi khi các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn được triển khai.
(Theo Báo cáo thị trường thép On III 2021, tại vietcuubiz. com)
Thông tin 2. Vải thiều là trái cây đặc sản của miền Bắc, được trồng nhiều ở hai tỉnh
Hải Dương và Bắc Giang. Thông thường, cứ đến vụ vải chín hằng năm, vải thiều
được thương lái mua buôn tại vườn, vận chuyển đến các chợ đầu mối trên cả nước
để cung cấp cho người tiêu dùng những quả vải tươi ngon. Vải tươi cũng là nguyên
liệu cho ngành công nghiệp chế biến nông sản để có những sản phẩm như vải đông
lạnh, nước vải thiều xuất khẩu. Từ vụ vải tháng 5 năm 2021, vải thiều Thanh Hà của
tỉnh Hải Dương đã xuất hiện trên sàn thương mại điện tử. Việc đưa nông sản lên sàn
thương mại điện tử tạo thêm một kênh phân phối bền vững cho sản phẩm tiềm năng
của các địa phương. Đây là kết quả của nỗ lực kết nối các chủ thể kinh tế có liên
quan như người sản xuất, các doanh nghiệp kinh doanh, nhà cung cấp dịch vụ
thương mại trực tuyến và sự hỗ trợ của Nhà nước.
(Theo Cục xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương, năm 2021)
a) Em hãy cho biết trong hai thông tin trên, nếu xét theo đối tượng sản phẩm được
đưa ra mua bán thì thị trường được phân loại như thế nào?
b) Em hãy cho biết các sản phẩm trong hai thông tin trên có vai trò gì đối với sản
xuất và tiêu dùng? Căn cứ vào vai trò đó có thể phân chia thị trường thành những loại nào?
c) Theo em, xét theo phạm vi không gian, thép được tiêu thụ ở đâu?
d) Thông tin 2 cho em biết điều gì về cách thức gặp nhau giữa các chủ thể của thị trưởng vải thiều? Lời giải
Yêu cầu a) Trong hai thông tin trên, nếu xét theo đối tượng sản phẩm được đưa ra
mua bán thì thị trường được phân loại là: thị trường thép, thị trường vải. Yêu cầu b)
- Các sản phẩm trong hai thông tin trên có vai trò:
+ Thúc đẩy các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn được triển khai;
+ Cung cấp cho người tiêu dùng những quả vải tươi ngon, nguyên liệu cho ngành
công nghiệp chế biến nông sản đối với sản xuất và tiêu dùng.
- Căn cứ vào vai trò đó có thể phân chia thị trường thành những loại như:
+ Thị trường yếu tố sản xuất (nơi mua và bán các yếu tố phục vụ quá trình sản xuất
như máy móc, nguyên vật liệu, sức lao động)
+ Thị trường hàng tiêu dùng (nơi mua và bán các sản phẩm phục vụ trực tiếp nhu
cầu sinh hoạt nhau thực phẩm, quần áo, đồ dùng, .. ).
Yêu cầu c) Theo em, xét theo phạm vi không gian, thép được tiêu thụ ở thị trường thế giới.
Yêu cầu d) Thông tin 2 cho biết cách thức gặp nhau giữa các chủ thể của thị trường
vải thiều là thị trường truyền thống (giao dịch trực tiếp), thị trường trực tuyến (giao
dịch qua nền tảng công nghệ số).
3. Chức năng của thị trường
Câu hỏi trang 18 SGK KTPL 10 CD: Em hãy đọc thông tin trong trường hợp sau và trả lời câu hỏi:
Thông tin. Hằng năm, cứ mỗi dịp sắp bắt đầu năm học mới, các cơ sở sản xuất giấy
vở học sinh trong huyện A lại hoạt động nhộn nhịp. Năm học trước, một số xưởng
sản xuất đã đầu tư thêm vào công nghệ in ấn bìa vở để có những hình ảnh đẹp mắt
hơn, đồng thời in thêm các công thức toán, vài ý đẹp lời hay phù hợp với thị hiếu
các bạn học sinh tiểu học và trung học cơ sở. Sản phẩm mới đã được các bạn nhỏ
đón nhận nhiệt tình. Số lượng vở bán được năm trước của các cơ sở đó đã tăng
trung bình 150% mặc dù giá bán cao hơn 10% so với giá bán vở bìa trơn truyền
thống, doanh thu và lợi nhuận thu được cũng tăng theo. Mùa khai trương năm nay,
các cơ sở sản xuất khác cũng đã đầu tư theo công nghệ in ấn mới để có thêm những
sản phẩm sinh động, hữu ích tương tự phục vụ thị trường vở học sinh tại địa phương.
a) Từ trường hợp trên, em hãy chỉ ra dấu hiệu cho thấy sản phẩm mới của các cơ sở
sản xuất giấy và học sinh được đón nhận trên thị trường.
b) Em hãy cho biết số lượng và mức giá của sản phẩm vở mới thay đổi như thế nào?
c) Theo em, thông tin nào từ thị trường tác động đến quyết định đầu tư công nghệ in
ấn mới của các cơ sở sản xuất giấy và học sinh?
d) Với tư cách là người tiêu dùng, thông tin từ thị trường và học sinh tác động như
thế nào tới quyết định mua vở của em? Lời giải
Yêu cầu a) a) Từ trường hợp trên, dấu hiệu cho thấy sản phẩm mới của các cơ sở
sản xuất giấy và học sinh được đón nhận trên thị trường là: Số lượng vở bán được
năm trước của các cơ sở đó đã tăng trung bình 150% mặc dù giá bán cao hơn 10%
so với giá bán vở bìa trơn truyền thống, doanh thu và lợi nhuận thu được cũng tăng theo.
Yêu cầu b) Số lượng và mức giá của sản phẩm vở mới thay đổi: Số lượng vở bán
được năm trước của các cơ sở đó đã tăng trung bình 150% , giá bán cao hơn 10% so
với giá bán vở bìa trơn truyền thống.
Yêu cầu c) Theo em, thông tin từ thị trường tác động đến quyết định đầu tư công
nghệ in ấn mới của các cơ sở sản xuất giấy và học sinh là: Năm học trước, một số
xưởng sản xuất đã đầu tư thêm vào công nghệ in ấn bìa vở để có những hình ảnh
đẹp mắt hơn, đồng thời in thêm các công thức toán, vài ý đẹp lời hay phù hợp với
thị hiếu các bạn học sinh tiểu học và trung học cơ sở. Sản phẩm mới đã được các
bạn nhỏ đón nhận nhiệt tình.
Yêu cầu d) Với tư cách là người tiêu dùng, thông tin từ thị trường và học sinh tác
động mạnh tới quyết định mua vở của em: Một hàng hóa bán được trên thị trường
nghĩa là chủng loại, hình thuộc, chất lượng hàng hoá do đáp ứng yêu cầu của xã hội.
Luyện tập và vận dụng SGK KTPL 10 CD
Luyện tập 1 trang 19 SGK KTPL 10 CD: Em hãy cho biết các nhận định sau đây đúng hay sai? Vì sao?
A. Thị trường là nơi thực hiện hoạt động mua và bán.
B. Người mua, người bán là một trong những yếu tố cơ bản của thị trường.
C. Chỉ có thể tìm đến thị trường thì con người mới thoả mãn được nhu cầu.
D. Tiền là một yếu tố cơ bản của thị trường.
E. Mua - bán không phải là quan hệ của thị trường. Lời giải - Nhận định đúng:
+ A. Thị trường là nơi thực hiện hoạt động mua và bán.
+ B. Người mua, người bán là một trong những yếu tố cơ bản của thị trường.
+ C. Chỉ có thể tìm đến thị trường thì con người mới thoả mãn được nhu cầu.
+ D. Tiền là một yếu tố cơ bản của thị trường. - Nhận định sai:
E. Mua - bán không phải là quan hệ của thị trường.
Bởi vì các quan hệ của thị trường bao gồm: hàng hóa – tiền tệ, cung – cầu và mua – bán.
Luyện tập 2 trang 19 SGK KTPL 10 CD: Em hãy đọc trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:
Cà phê là nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam với sự tham gia của
nhiều chủ thể khác nhau trong quá trình sản xuất, chế biến và tiêu thụ. Kênh xuất
khẩu phần lớn dưới hình thức nguyên liệu thô (cà phê nhân) chiếm đến 95% sản
lượng cà phê sản xuất ra. Các doanh nghiệp chế biến sử dụng nguyên liệu từ cà phê
nhân để chế biến ra cà phê rang xay, cà phê hoà tan,... Những sản phẩm này được
tiêu thụ nội địa và xuất khẩu đi một số nước trên thế giới. Trong bối cảnh chuyển
đổi số nền kinh tế, bên cạnh các kênh giao dịch trực tiếp, truyền thống của thị
trường cà phê thì ngày càng có nhiều doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh cà phê
sử dụng sàn giao dịch điện tử để kết nói với khách hàng, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm.
a) Em hãy chỉ ra sự khác biệt về chủ thể tham gia mua bán đổi với cà phê nhân và
cà phê hoà tan. Hai loại sản phẩm cà phê đó được trao đổi trên những loại thị trường nào?
b) Nếu xét theo phạm vi không gian, cà phê Việt Nam được bán ở những thị trường
nào? Cách thức giao dịch giữa các chủ thể của thị trường cà phê hiện nay có điểm gì mới? Lời giải
a) - Sự khác biệt về chủ thể tham gia mua bán đối với cà phê nhân và cà phê hoà tan:
+ Chủ thể mua bán cà phê nhân: doanh nghiệp chế biến cà phê.
+ Chủ thể mua bán cà phê hoà tan: người tiêu dùng từ các nước.
- Hai loại sản phẩm cà phê được trao đổi trên những loại thị trường:
+ Cà phê nhân: tiêu thụ cho các doanh nghiệp chế biến sử dụng nguyên liệu để chế biến.
+ Cà phê hoà tan: tiêu thụ nội địa và xuất khẩu đi một số nước trên thế giới.
b) - Xét theo phạm vi không gian, cà phê Việt Nam được bán ở những thị trường:
+ Thị trường trong nước.
+ Thị trường thế giới.
- Cách thức giao dịch giữa các chủ thể của thị trường cà phê hiện nay có điểm mới
là: ngày càng có nhiều doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh cà phê sử dụng sàn
giao dịch điện tử ( thị trường trực tuyến) để kết nối với khách hàng, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm.
Luyện tập 3 trang 20 SGK KTPL 10 CD: Bạn A cho rằng, thị trường có chức
năng cung cấp thông tin để các chủ thể kinh tế điều tiết hoạt động sản xuất và tiêu
dùng sao cho có lợi nhất.
Em có đồng ý với nhận định của bạn A không? Vì sao? Lời giải
- Em đồng ý với nhận định của bạn A. - Lý do:
+ Thị trường giúp mọi người xác định được giá cả, số lượng của các loại hàng hóa
để đưa ra quyết định mua hàng hợp lí.
+ Thị trường sẽ làm điều tiết các hoạt động mua bán, quyết định sự hình thành và
vận động của giá cả thị trường.
Luyện tập 4 trang 20 SGK KTPL 10 CD: Em hãy tham gia vào cuộc tranh luận
sau đây và chia sẻ ý kiến của mình.
Hai bạn M và C tranh luận với nhau về chức năng của thị trường, bạn M khẳng định,
thị trường xác định mức giá tương ứng với số lượng hàng hoá mà người bán muốn
bán, người mua muốn mua. Bạn C không đồng ý vì cho rằng mua bao nhiêu, bán giá
như thế nào là do thoả thuận của người mua và người bán chứ thị trường không can thiệp. Lời giải
- Theo em, bạn M nói đúng. - Lý do:
+ Hàng hóa ở trên thị trường, người mua bao giờ cũng muốn tôi đa hoá lợi ích sử
dụng. Người mua luôn ép giá thị trường với mức gia thấp. Ngược lại, người bán bao
giờ cũng muốn tôi đá hoá lợi nhuận, và do đó, muốn bán với giá cao. Đó chính là
mục đích trong buôn bán.
+ Giá thị trường đặt ra nhằm thực hiện các chức năng cân đối cầu cung ở ngay thời
điểm mua bán. Thông qua sự vận động của giá thị trường, các nhà sản xuất có thể
nhận biết tương đối chính xác cầu của thị trường và họ có thể chủ động đưa ra thị
trường một khối lượng hàng hoá tương đối phù hợp với nhu cầu đó.
Vận dụng 1 trang 20 SGK KTPL 10 CD: Em hãy cùng bạn lập kế hoạch để khảo
sát một số thị trường tại nơi em sinh sống theo gợi ý sau:
- Đối tượng khảo sát;
- Tên thị trường khảo sát; - Thời gian khảo sát; - Nội dung khảo sát;
- Các công việc được thực hiện khi khảo sát;
- Kết luận sau khảo sát;
- Báo cáo kết quả khảo sát (cách thức báo cáo, địa điểm báo cáo,...). Lời giải
Có thể dựa vào mẫu khảo sát sau:
- Đối tượng khảo sát: rau xanh được bán tại các cửa hàng.
- Tên thị trường khảo sát: thị trường rau
- Thời gian khảo sát: 9h ngày 09/12/2022 - Nội dung khảo sát:
+ Chất lượng của rau, màu sắc, tình trạng…
+ Giá cả của các loại rau.
+ Vệ sinh an toàn thực phẩm.
+ Mức độ tiêu thụ rau theo từng ngày. + Nguồn nhập rau.
- Các công việc được thực hiện khi khảo sát:thực hiện theo các nội dung đã đưa ra.
- Kết luận sau khảo sát:
+ Rau tươi, không bị khô héo.
+ Giá cả phù hợp với mặt bằng chung.
+ Nguồn nhập rau an toàn, có uy tín, chất lượng.
- Báo cáo kết quả khảo sát (cách thức báo cáo, địa điểm báo cáo,...).
+ Viết lại dưới bài báo cáo toàn diện.
+ Địa điểm báo cáo: đầu giờ học.
Vận dụng 2 trang 20 SGK KTPL 10 CD: Em hãy cùng người thân trong gia đình
(bố, mẹ, anh, chị,...) tham gia một thị trường tại nơi em sinh sống và ghi chép lại
những gì em đã được trải nghiệm tại thị trường này. Lời giải
Ví dụ: Thực hiện khảo sát thị trường trên địa bàn em sinh sống như sau:
- Các hàng hóa trên thị trường: + Đồ dùng hàng ngày
+ Thực phẩm: hải sản, thịt, rau, các loại củ…
- Các chủ thể trong thị trường:
+ Chủ thể sản xuất: sản xuất ra các mặt hàng như quần áo, rau, trứng, thịt...
+ Chủ thể tiêu dùng: mọi người mua và dùng sản phẩm đó.
- Giá cả của hàng hóa đó trên thị trường: phù hợp với từng mặt hàng. - Cách thức giao dịch: + Giao dịch trực tiếp
+ Giao dịch qua nền tảng công nghệ số: bán hàng online…
- Các tình huống phát sinh trong quá trình giao dịch:
+ Chưa cập nhật giá hàng ngày.
+ Đôi khi, một số thực phẩm còn héo, chưa được tươi ngon…