Giải SGK Lịch sử 8 bài 11: Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa Mác | Chân trời sáng tạo

Mở đầu trang 50 bài 11 Lịch Sử 8: Trong nền văn minh thịnh vượng về
vật chất do giai cấp tư sản tạo dựng nên, phần đông con người phải sống
trong nghèo đói, bất công, lao động rẻ mạt và lầm than. Những người khốn
khổ đó đã đấu tranh như thế nào? C. Mác và Ph. Ăng-ghen đã cống hiến
nguồn sáng nào cho họ và cho nhân loại để xây đắp xã hội công bằng, tốt đẹp hơn? Trả lời:
- Bị giai cấp tư sản áp bức bóc lột nặng nề nên giai cấp công nhân thường
xuyên nổi dậy đấu tranh dưới nhiều hình thức khác nhau, như: đập phá
máy móc, đốt công xưởng, bãi công, biểu tình,…
- C. Mác và Ph. Ăng-ghen đã khởi xướng nên học thuyết chủ nghĩa xã hội
khoa học, trang bị lý luận cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động,
soi đường cho cuộc đấu tranh của họ để xây đắp nên xã hội công bằng và tốt đẹp hơn.
1. Sự ra đời của giai cấp công nhân
Câu hỏi trang 50 Lịch Sử 8: Giai cấp công nhân đã ra đời trong hoàn cảnh nào? Trả lời:
- Hoàn cảnh ra đời của giai cấp công nhân:
+ Dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp, nền kinh tế - xã hội
của các nước tư bản có sự thay đổi căn bản. Nhiều nhà máy, công xưởng
tại các đô thị mở rộng quy mô sản xuất nên cần một số lượng lớn lao động làm thuê.
+ Đông đảo nông dân bị mất ruộng đất, phải làm thuê trong các đồn điền,
trang trại, hầm mỏ; hoặc ra thành thị làm thuê trong các nhà xưởng,…
=> Giai cấp công nhân ra đời.
2. C.Mác, Ph.Ăng-ghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học
Câu hỏi trang 51 Lịch Sử 8: C. Mác - Ph. Ăng-ghen có những hoạt động
gì cho sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học? Trả lời:
- Từ những năm 40 của thế kỉ XX, C.Mác và Ph.Ăng-ghen đã dần trở
thành lãnh tụ của phong trào công nhân quốc tế, hai người đã có nhiều
hoạt động chuẩn bị cho sự ra đời của học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học, tiêu biểu như:
+ Năm 1842, C. Mác là Tổng biên tập Báo sông Ranh - một tờ báo có tư
tưởng cách mạng, chống lại chủ nghĩa quân phiệt Phổ. Trong khi đó,
Ph.Ăng-ghen sang Anh và biên soạn nên tác phẩm Tình cảnh giai cấp công nhân Anh.
+ Năm 1843, do những hoạt động cách mạng sôi nổi, nên C.Mác bị chính
quyền tư sản trục xuất khỏi Đức, sau đó, ông đã sang Pa-ri và tham gia
lãnh đạo phong trào cách mạng Pháp.
+ Năm 1844, C. Mác gặp Ph. Ăng-ghen ở Pa-ri. Hai ông cùng với một số
nhà cách mạng khác đã thành lập tổ chức Đồng minh những người cộng
sản - đây là chính đảng độc lập đầu tiên của vô sản quốc tế.
+ Tháng 2/1848, tại Luân Đôn, C. Mác và Ph.Ăng-ghen đã soạn thảo
Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản - làm cương lĩnh cho tổ chức Đồng minh
những người Cộng sản. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đã trình bày
những luận điểm cơ bản về sự phát triển của xã hội loài người và sứ mệnh
của giai cấp công nhân. Việc công bố văn kiện này đã đánh dấu sự ra đời
của chủ nghĩa xã hội khoa học.
3. Phong trào Cộng sản và công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
Câu hỏi trang 52 Lịch Sử 8: Nêu các hoạt động nổi bật của phong trào
công nhân cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX. Trả lời:
- Các hoạt động nổi bật của phong trào công nhân cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX:
+ Từ giữa thế kỉ XIX, phong trào công nhân ở các nước Âu - Mỹ diễn ra
sôi nổi, tiêu biểu là cuộc đấu tranh của công nhân Pa-ri (vào tháng 6/1848),…
+ Sau cách mạng 1848, phong trào đấu tranh của công nhân chống lại giai
cấp tư sản nổ ra ở nhiều nơi, như: Bỉ, Đức, Anh, Mỹ,…
+ Do sự lớn mạnh của phong trào công nhân, ngày 28/9/1864, Hội Liên
hiệp lao động quốc tế (còn gọi là: Quốc tế thứ nhất) được thành lập. C.Mác
và Ph. Ăng-ghen đã trở thành những người lãnh đạo cao nhất của tổ chức
này. Trong thời gian tồn tại (1864 - 1876), Quốc tế thứ nhất đã có nhiều
hoạt động nhằm truyền bá chủ nghĩa xã hội khoa học, thúc đẩy sự phát
triển của phong trào Công nhân quốc tế.
+ Cuối thế kỉ XIX, phong trào công nhân diễn ra mạnh mẽ, dẫn tới sự ra
đời nhiều tổ chức chính trị của giai cấp công nhân trên thế giới, như: Đảng
Xã hội dân chủ Đức (1875), Đảng Công nhân Pháp (1879), nhóm Giải
phóng lao động Nga (1883),...
+ Năm 1889, Quốc tế thứ hai được thành lập với sứ mệnh thúc đẩy sự
thành lập của các chính đảng vô sản ở các nước trên toàn thế giới. Tuy
nhiên, khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ (1914), Quốc tế thứ hai bị chia rẽ và tan rã.
4. Luyện tập - Vận dụng
Giải Lịch sử 8 trang 53
Luyện tập 1 trang 53 Lịch Sử 8: Lập bảng thống kê các sự kiện quan
trọng về sự ra đời và hoạt động đấu tranh tiêu biểu của giai cấp công nhân
từ giữa thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX. Trả lời: Thời gian Sự kiện Cuối thế kỉ
XVIII, đầu thế Giai cấp công nhân ra đời kỉ XIX 1831
Công nhân dệt Li-ông (Pháp) nổi dậy đấu tranh. 1836 - 1847
Phong trào Hiến chương ở Anh
Tổ chức Đồng minh những người Cộng sản được thành 1844 lập
Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản được công bố - đánh dấu 1848
sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học
Tháng 6/1848 Công nhân Pa-ri (Pháp) nổi dậy đấu tranh. 1864
Tổ chức Quốc tế thứ nhất được thành lập tại Anh.
Cuộc khởi nghĩa ngày 18/3 tại Pa-ri, đưa tới sự ra đời của 1871
Hội đồng Công xã - đây là cuộc cách mạng vô sản đầu tiên trên thế giới.
Khoảng 40 vạn công nhân thành phố Chi-ca-gô (Mĩ) bãi 1886
công, biểu tình đòi ngày làm 8 giờ.
Nhiều tổ chức chính trị của giai cấp công nhân trên thế
Cuối thế kỉ giới, như: Đảng Xã hội dân chủ Đức (1875), Đảng Công XIX
nhân Pháp (1879), nhóm Giải phóng lao động Nga (1883),... Năm 1889
Quốc tế thứ hai được thành lập
Luyện tập 2 trang 53 Lịch Sử 8: Sự ra đời của Tuyên ngôn của Đảng
Cộng sản (1848) có giá trị gì đối với phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân? Trả lời:
- Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản là văn kiện có tính chất cương lĩnh đầu
tiên của chủ nghĩa xã hội khoa học, đánh dấu bước đầu kết hợp giữa chủ
nghĩa xã hội khoa học với phong trào công nhân. Từ đây, giai cấp công
nhân đã có lý luận cách mạng soi đường để thực hiện cuộc đấu tranh chống
lại giai cấp tư sản, xây dựng một xã hội công bằng và tốt đẹp hơn.
Vận dụng 3 trang 53 Lịch Sử 8: Hãy sưu tầm thêm các thông tin liên
quan đến lịch sử ra đời ngày Quốc tế Lao động 1/5. Ngày kỉ niệm Quốc
tế Lao động 1/5 được tổ chức lần đầu tiên ở nước ta vào thời gian nào? Trả lời:
* Lịch sử ra đời ngày Quốc tế lao Lao động 1/5
+ Năm 1886, tại thành phố Chicago, Đại hội Liên đoàn Lao động Mỹ
thông qua Nghị quyết nêu rõ: “...Từ ngày 1/5/1886, ngày lao động của tất
cả các công nhân sẽ là 8 giờ”. Sở dĩ ngày 1/5 được chọn bởi đây là ngày
bắt đầu một năm kế toán tại hầu hết các nhà máy, xí nghiệp ở Mỹ. Vào
ngày này, hợp đồng mới giữa thợ và chủ sẽ được ký.
+ Ngày 1/5/1886, do yêu cầu của công nhân không được đáp ứng một
cách đầy đủ, công nhân trên toàn nước Mỹ đã tham gia bãi công nhằm gây
áp lực buộc giới chủ thực hiện yêu sách của mình. Tiêu biểu là cuộc tổng
bãi công của gần 40 vạn công nhân tại thành phố Chicagô. Tuy các cuộc
đấu tranh bị đàn áp nhưng có hơn 5 vạn công nhân được hưởng quyền làm việc 8 giờ/ ngày.
+ Ngày 20/6/1889, Đại hội lần thứ nhất của Quốc tế thứ hai đã quyết định
lấy ngày 1/5 hằng năm làm ngày biểu dương lực lượng và đấu tranh chung của vô sản các nước.
* Liên hệ với Việt Nam: Ngày kỉ niệm Quốc tế Lao động được tổ chức
lần đầu tiên ở Việt Nam vào ngày 1/5/1930.