Mở đầu trang 57 bài 13 Lịch Sử 8: Tại sao cuộc cách mạng xã hội chủ
nghĩa xảy ra ở Nga? Cuộc cách mạng đã diễn ra như thế nào, mang đến
các giá trị gì cho nước Nga và nhân loại? Trả lời:
* Nguyên nhân dẫn đến Cách mạng tháng Mười Nga:
- Sau Cách mạng tháng Hai, quyền lợi của quần chúng nhân dân chưa
được đáp ứng, mặt khác, cục diện 2 chính quyền song song tồn tại đã xuất
hiện ở Nga, đó là: Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và Xô viết của
đại biểu công nhân và binh lính.
- Trước tình hình đó, Lê-nin và đảng Bôn-sê-vích đã chuẩn bị kế hoạch
tiếp tục làm cách mạng nhằm lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời, giành
chính quyền về tay người lao động.
* Diễn biến chính của Cách mạng tháng Mười Nga:
- Tháng 7/1917, khi Chính phủ tư sản lâm thời công khai đàn áp các phong
trào quần chúng, khủng bố các xô viết, Đảng Bôn-sê-vích đã lãnh đạo giai
cấp công nhân, nông dân, binh lính chuẩn bị đấu tranh vũ trang giành chính quyền.
- Tháng 10/1917, các đội Cận vệ đỏ được thành lập.
- Đêm 24/10/1917 (tức ngày 6/11), dưới sự chỉ huy trực tiếp của Lê-nin,
quân khởi nghĩa đã chiếm được nhiều vị trí then chốt ở thủ đô Pê-tơ-rô- grát
- Đêm 25/10/1917 (tức ngày 7/11), Cung điện Mùa Đông bị chiếm, Chính
phủ tư sản lâm thời sụp đổ. Ngay trong đêm 25/10/1917 , Đại hội Xô viết
toàn Nga lần thứ hai khai mạc. Chính quyền Xô viết thành lập tại Pê-tơ- rô-grát.
- Đầu năm 1918, cách mạng giành thắng lợi hoàn toàn trên toàn nước Nga.
* Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười Nga: - Đối với nước Nga:
+ Lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản và địa chủ.
+ Thiết lập nền chuyên chính vô sản, đưa nhân dân lao động Nga lên nắm chính quyền. - Đối với thế giới:
+ Làm thay đổi cục diện chính trị thế giới (tạo ra một chế độ xã hội đối
lập với xã hội tư bản chủ nghĩa, khiến cho chủ nghĩa tư bản không còn là
một hệ thống hoàn chỉnh trên thế giới).
+ Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế.
+ Mở ra một con đường giải phóng dân tộc cho nhân dân các nước thuộc
địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh (con đường cách mạng vô sản).
1. Nguyên nhân và diễn biến chính
Câu hỏi trang 57 Lịch Sử 8: Em hãy nêu một số nét chính về nguyên
nhân và diễn biến của Cách mạng tháng Mười Nga Trả lời:
- Nguyên nhân dẫn đến cách mạng tháng Mười Nga:
+ Sau cách mạng tháng Hai, chế độ quân chủ chuyên chế ở Nga đã bị lật
đổ, nhưng những vấn đề về “hòa bình, ruộng đất, bánh mì, tự do” của nhân
dân Nga vẫn không được đáp ứng.
+ Mặt khác, sau Cách mạng tháng Hai, hai chính quyền đại diện cho lợi
ích của các giai cấp khác nhau được thành lập và tồn tại song song ở Nga,
đó là: Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và Xô viết của đại biểu công nhân và binh lính.
=> Vấn đề cấp bách đặt ra cho nước Nga: chấm dứt tình trạng hai chính
quyền song song tồn tại; đưa đất nước ra khỏi cuộc chiến tranh đế quốc
và tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa.
+ Trước tình hình đó, Lê-nin và đảng Bôn-sê-vích đã chuẩn bị kế hoạch
tiếp tục làm cách mạng nhằm lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời, giành
chính quyền về tay người lao động.
- Diễn biến chính của Cách mạng tháng Mười Nga:
+ Tháng 7/1917, sau khi Chính phủ tư sản lâm thời công khai đàn áp các
phong trào quần chúng, Đảng Bôn-sê-vích quyết định tiến hành khởi nghĩa vũ trang.
+ Tháng 10/1917, các đội Cận vệ đỏ được thành lập.
+ Đêm 24/10/1917 (tức ngày 6/11), dưới sự chỉ huy trực tiếp của Lê-nin,
quân khởi nghĩa đã chiếm được nhiều vị trí then chốt ở thủ đô Pê-tơ-rô- grát
+ Đêm 25/10/1917 (tức ngày 7/11), Cung điện Mùa Đông bị chiếm, Chính
phủ tư sản lâm thời sụp đổ. Ngay trong đêm 25/10/1917 , Đại hội Xô viết
toàn Nga lần thứ hai khai mạc. Chính quyền Xô viết thành lập tại Pê-tơ- rô-grát.
+ Đầu năm 1918, cách mạng giành thắng lợi hoàn toàn trên toàn nước Nga.
2. Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Mười Nga
Câu hỏi trang 59 Lịch Sử 8: Em hãy nêu ý nghĩa lịch sử của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga Trả lời:
- Ý nghĩa đối với nước Nga:
+ Lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản và địa chủ.
+ Thiết lập nền chuyên chính vô sản, đưa nhân dân lao động Nga lên nắm chính quyền.
- Ý nghĩa đối với thế giới:
+ Làm thay đổi cục diện chính trị thế giới (tạo ra một chế độ xã hội đối
lập với xã hội tư bản chủ nghĩa, khiến cho chủ nghĩa tư bản không còn là
một hệ thống hoàn chỉnh trên thế giới).
+ Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế.
+ Mở ra một con đường giải phóng dân tộc cho nhân dân các nước thuộc
địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh (con đường cách mạng vô sản).
3. Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1 trang 59 Lịch Sử 8: Trình bày những sự kiện tiêu biểu của
Cách mạng tháng Mười Nga. Sự kiện nào đánh dấu thắng lợi của Cách
mạng tháng Mười Nga? Tại sao? Trả lời:
- Những sự kiện tiêu biểu của Cách mạng tháng Mười Nga (1917):
+ Tháng 7/1917, sau khi Chính phủ tư sản lâm thời công khai đàn áp các
phong trào quần chúng, Đảng Bôn-sê-vích quyết định tiến hành khởi nghĩa vũ trang.
+ Tháng 10/1917, các đội Cận vệ đỏ được thành lập.
+ Đêm 24/10/1917 (tức ngày 6/11), dưới sự chỉ huy trực tiếp của Lê-nin,
quân khởi nghĩa đã chiếm được nhiều vị trí then chốt ở thủ đô Pê-tơ-rô- grát
+ Đêm 25/10/1917 (tức ngày 7/11), Cung điện Mùa Đông bị chiếm, Chính
phủ tư sản lâm thời sụp đổ. Ngay trong đêm 25/10/1917 , Đại hội Xô viết
toàn Nga lần thứ hai khai mạc. Chính quyền Xô viết thành lập tại Pê-tơ- rô-grát.
- Sự kiện đánh dấu thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga
(1917) là: cuộc khởi nghĩa vũ trang ở Pê-tơ-rô-grát giành thắng lợi vào
đêm 25/10/1917 (tức ngày 7/11/1917 theo dương lịch). Vì: cuộc khởi
nghĩa ở Pê-tơ-rô-grát đã lật đổ được chính phủ tư sản lâm thời, đưa đến
sự thành lập của nước Nga Xô viết (trong Đại hội Xô viết toàn Nga lần
thứ 2, được họp vào ngay đêm 25/10).
Vận dụng 2 trang 59 Lịch Sử 8: Nhân ngày lễ kỉ niệm Cách mạng tháng
Mười Nga ở trường, em hãy viết một đoạn văn khoảng 150 chữ mô tả lại
cuộc cách cách mạng với những gợi ý sau: Mục đích của cuộc cách mạng.
Cách mạng diễn ra ở đâu? Ai tham gia? Ai có liên quan? Ai lãnh đạo? Họ
đã hành động như thế nào? Kết quả. Trả lời:
(*) Đoạn văn tham khảo
Sau Cách mạng tháng Hai năm 1917, chế độ quân chủ chuyên chế Nga
hoàng đã bị lật đổ, nhưng nỗi khổ cực vẫn đè nặng lên các tầng lớp nhân
dân, đặc biệt là nông dân, công nhân. Một tình hình chính trị chưa từng
có đã diễn ra ở Nga, đó là tình trạng hai chính quyền song song tồn tại:
chính phủ tư sản lâm thời và các Xô viết đại biểu công nhân, binh lính.
Hai chính quyền này đại diện cho các giai cấp có lợi ích đối lập nhau nên
không thể cùng tồn tại. Tình hình trên đã đặt ra nhiệm vụ cấp bách cho
cách mạng Nga lúc này là: chấm dứt tình trạng hai chính quyền song song
tồn tại; đưa đất nước ra khỏi cuộc chiến tranh và tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Trước tình hình đó, V.I.Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích Nga đã chuẩn bị kế
hoạch tiếp tục làm cách mạng, lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời.
Tháng 7/1917, khi Chính phủ tư sản lâm thời công khai đàn áp các phong
trào quần chúng, khủng bố các xô viết, Đảng Bôn-sê-vích đã lãnh đạo giai
cấp công nhân, nông dân, binh lính chuẩn bị đấu tranh vũ trang giành
chính quyền. Đêm 24/10 (tức 6/11/1917 theo dương lịch), quân khởi nghĩa
đã chiếm được Pê-trô-grát và bao vây Cung điện Mùa Đông - nơi ẩn náu
cuối cùng của chính quyền tư sản. Đêm 25/10 (7/11/1917), Cung điện
Mùa Đông bị chiếm, Chính phủ tư sản lâm thời sụp đổ. Đầu năm 1918,
Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười đã giành được thắng lợi hoàn toàn.
Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga đã đập tan bộ máy nhà nước
cũ của giai cấp tư sản và địa chủ, thành lập bộ máy nhà nước mới của giai
cấp công nhân và nông dân Nga.
Cách mạng tháng Mười Nga đã cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng của
giai cấp công nhân quốc tế, chỉ ra cho họ con đường đi tới thắng lợi trong
cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản, đồng thời mở ra con đường giải
phóng cho các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới. Thắng lợi của Cách
mạng tháng Mười Nga và sự ra đời của nước Nga Xô viết cũng có tác
động sâu sắc đến tiến trình lịch sử và cục diện thế giới, đã chặt đứt một
khâu yếu nhất trong hệ thống đế quốc chủ nghĩa, tạo ra chế độ xã hội đối
lập với xã hội tư bản chủ nghĩa.