Giải Sinh học 10: Ôn tập phần 3 | Cánh diều

Giải Sinh học 10: Ôn tập phần 3 Bài 1
Nêu cac đăc điêm cua vi sinh vât. Đăc điêm nao la thê manh ma công nghê vi sinh vât
đang tâp trung khai thac? Vi sao? Lời giải
- Cac đăc điêm cua vi sinh vât: + Co kich thươc nho be.
+ Hâp thu va chuyên hoa vât chât nhanh.
+ Sinh trương va sinh san nhanh.
+ Sô lương nhiêu va phân bô rông.
- Đăc điêm la thê manh ma công nghê vi sinh vât đang tâp trung khai thac la kha năng
sinh trương va sinh san nhanh cua vi sinh vât. Vi: Nhơ kha năng sinh trương va sinh
san nhanh cua vi sinh vât co thê đap ưng viêc tao ra sô lương lơn san phâm trong môt thơi gian ngăn. Bài 2
Câu khuân A co kich thươc 1,5 μm × 1,5 μm va trưc khuân B (hinh tru) co kich thươc
2 μm × 1,2 μm. Hay tinh ti lê S/V cua hai vi khuân nay. Đê nuôi thu sinh khôi vi
khuân thi em se chon câu khuân A hay trưc khuân B? Vi sao? Bài 3
Trinh bay cac pha sinh trương cua quân thê vi khuân trong hê kin. Đê nuôi thu nhân
sinh khôi cua vi khuân thi nên dưng ơ pha nao? Vi sao? Lời giải
- Cac pha sinh trương cua quân thê vi khuân trong hê kin:
+ Pha tiêm phat (pha lag): Vi khuân thich ưng dân vơi môi trương, chung tông hơp
cac enzyme trao đôi chât va DNA, chuân bi cho qua trinh phân bao. Mât đô tê bao vi
khuân trong quân thê gân như không thay đôi. Dinh dương đây đu cho sư sinh trương cua quân thê vi khuân.
+ Pha luy thưa (pha log): Vi khuân phân chia manh me. Mât đô tê bao vi khuân trong
quân thê tăng nhanh, quân thê đat tôc đô sinh trương tôi đa. Dinh dương đây đu nhưng
tiêu hao nhanh cho sư sinh trương cua quân thê vi khuân.
+ Pha cân băng: Sô tê bao sinh ra cân băng vơi sô tê bao chêt đi. Mât đô tê bao vi
khuân trong quân thê hâu như không thay đôi. Dinh dương băt đâu thiêu hut cho sư
sinh trương cua quân thê vi khuân.
+ Pha suy vong: Sô tê bao chêt hoăc bi phân huy nhiêu hơn sô tê bao sinh ra. Mât đô
tê bao vi khuân trong quân thê băt đâu suy giam. Dinh dương can kiêt va cac chât đôc
hai cho sư sinh trương cua quân thê vi khuân tich luy tăng dân.
- Đê nuôi thu nhân sinh khôi cua vi khuân thi nên dưng ơ cuôi pha luy thưa va đâu pha
cân băng vi ơ thơi điêm nay, sinh khôi vi khuân se đat cưc đai. Bài 4
So sanh cac hinh thưc sinh san cua vi sinh vât nhân sơ va vi sinh vât nhân thưc. Lời giải So sanh Vi sinh vật nhân sơ
Vi sinh vật nhân thưc Giông nhau
- Đêu co cac hinh thưc sinh san vô tinh la phân đôi, nay chôi, hinh thanh bao tư vô tinh. Khac nhau
- Chi co hinh thưc sinh san - Co ca hinh thưc sinh san vô tinh
vô tinh, không co hinh thưc va hinh thưc sinh san hưu tinh sinh san hưu tinh.
(sinh san băng bao tư hưu tinh). Bài 5
Liêt kê cac yêu tô anh hương đên sư sinh trương cua vi sinh vât. Chung ta nên lam gi
đê han chê sư gây hai cua vi sinh vât đôi vơi lương thưc vi du gao, ngô, đô hoăc thưc phâm? Cho vi du. Lời giải
- Cac yêu tô anh hương đên sư sinh trương cua vi sinh vât:
+ Cac yêu tô hoa hoc: Nguôn dinh dương; cac chât hoa hoc khac như nông đô H+, cac kim loai năng,…
+ Cac yêu tô vât li: Nhiêt đô; đô âm; tia bưc xa (tia UV, tia X,…);…
+ Cac yêu tô sinh hoc: Môi quan hê giưa cac vi sinh vât khac, cac thưc vât va đông vât
sông trong cung môi trương vơi chung. + Thuôc khang sinh.
- Đê han chê sư gây hai cua vi sinh vât đôi vơi lương thưc vi du gao, ngô, đô hoăc
thưc phâm, cân điêu chinh cac yêu tô anh hương đên sư sinh trương cua vi sinh vât đê
han chê sư sinh trương, sinh san cua nhưng vi sinh vât gây hai. Vi du: Đê bao quan
cac loai hat, ngươi ta phơi khô va cât giư ơ nơi khô rao; đê bao quan rau qua, ngươi ta
thương đê ơ điêu kiên nhiêt đô thâp (tu lanh);… Bài 6
Nêu môt sô vi du vê qua trinh tông hơp ơ vi sinh vât va ưng dung cua qua trinh đo trong thưc tiên. Lời giải
Môt sô vi du vê qua trinh tông hơp ơ vi sinh vât va ưng dung cua qua trinh đo trong thưc tiên:
- Qua trinh tông hơp amino acid ơ vi khuân Corynebacterium glutamicum, vi khuân
Brevibacterium đươc ưng dung đê san xuât amino acid.
- Qua trinh tông hơp lipid cua nâm men hoăc vi tao đươc ưng dung đê san xuât dâu diesel sinh hoc.
- Qua trinh tông hơp khang sinh cua nâm môc Penicillium chrysogenum đươc ưng
dung đê san xuât khang sinh penicillin. Bài 7
Trinh bay môt sô vi du vê qua trinh phân giai ơ vi sinh vât va ưng dung cua qua trinh đo trong thưc tiên. Lời giải
Môt sô vi du vê qua trinh phân giai ơ vi sinh vât va ưng dung cua qua trinh đo trong thưc tiên:
- Qua trinh phân giai cac tinh bôt ơ nâm men Saccharomyces cerevisiae đươc ưng
dung trong san xuât rươu, bia.
- Qua trinh phân giai protein ơ nâm môc Aspergillus oryzae đươc ưng dung trong san xuât nươc măm.
- Qua trinh phân giai cellulose ơ nâm men đươc ưng dung đê san xuât ethanol sinh hoc. Bài 8
Liêt kê it nhât ba yêu tô anh hương đên qua trinh lam sưa chua, dưa chua hoăc lam
banh mi. Nêu biên phap kiêm soat hoăc điêu khiên cac yêu tô đo theo hương co lơi
cho sư phat triên cua vi sinh vât. Lời giải
- Ba yêu tô anh hương đên qua trinh lam sưa chua, dưa chua hoăc lam banh mi: Nhiêt
đô, lương cơ chât (ham lương đương, muôi, sưa/rau cai/bôt), lương vi sinh vât tham gia lên men.
- Biên phap kiêm soat hoăc điêu khiên cac yêu tô đo theo hương co lơi cho sư phat triên cua vi sinh vât:
+ Cân chinh xac khôi lương cac nguyên liêu đê đam bao đu lương cơ chât, đu lương vi sinh vât tham gia lên men.
+ Sư dung nhiêt kê đê kiêm tra nhiêt đô khi u va chuân bi cac biên phap u phu hơp cho tưng qua trinh. Bài 9
Vi sao lai xêp virus ơ ranh giơi trung gian giưa vât sông va vât không sông? Lời giải
Xêp virus ơ ranh giơi trung gian giưa vât sông va vât không sông vi: Virus không co
câu tao tê bao, không co kha năng tư trao đôi chât va nhân lên ma phu thuôc vao tê bao chu. Bài 10
Liêt kê cac giai đoan trong chu trinh nhân lên cua virus. Ưc chê giai đoan nao thi se ưc
chê đươc sư nhân lên cua virus? Lời giải
- Cac giai đoan trong chu trinh nhân lên cua virus: Bam dinh (hâp phu) → Xâm nhâp
→ Sinh tông hơp → Lăp rap → Giai phong.
- Đê ưc chê sư nhân lên cua virus cân ưc chê giai đoan bam dinh, xâm nhâp hoăc sinh tông hơp. Bài 11
Nêu va cho vi du vê môt sô lơi ich va tac hai cua virus đôi vơi con ngươi. Lời giải
- Vi du vê môt sô lơi ich cua virus:
+ Virus đươc sư dung lam vector chuyên va biêu hiên gene đich đê san xuât khang thê, vaccine,… dung trong y hoc.
+ Lưa chon nhưng virus ki sinh gây bênh trên nhưng sinh vât co hai cho con ngươi đê
san xuât cac chê phâm phuc vu cuôc sông cho con ngươi như chê phâm thuôc trư sâu sinh hoc,…
- Vi du vê môt sô tac hai cua virus:
+ Virus TMV gây cac vêt lôm đôt trên la cua cây thuôc la khiên năng suât cua cây thuôc la giam manh.
+ Virus HIV gây ra cai chêt cho hang chuc triêu ngươi trên thê giơi. Bài 12
Nêu cac phương thưc lây truyên virus ơ ngươi. Giai thich y nghia cua thông điêp 5K
trong phong chông dich COVID – 19. Lời giải
- Cac phương thưc lây truyên virus ơ ngươi:
+ Lây truyên doc: la sư lây truyên cua virus tư cơ thê me sang cơ thê con thông qua
qua trinh mang thai, sinh nơ hoăc chăm soc (bu, mơm).
+ Lây truyên ngang: la sư lây truyên virus tư cơ thê nay sang cơ thê khac thông qua
cac con đương chinh la qua đương hô hâp, đương tiêu hoa, vêt trây xươc trên cơ thê,
quan hê tinh duc, vât trung gian truyên bênh, đương mau.
- Giai thich y nghia cua thông điêp 5K trong phong chông dich COVID – 19:
Thông điêp 5K: Khâu trang – Khư khuân – Khoang cach – Không tâp trung – Khai bao y tê.
+ Khâu trang: Đeo khâu trang vai thương xuyên tai nơi công công, nơi tâp trung đông
ngươi; đeo khâu trang y tê tai cac cơ sơ y tê, khu cach ly.
+ Khư khâu: Rưa tay thương xuyên băng xa phong hoăc dung dich sat khuân tay. Vê
sinh cac bê măt/ vât dung thương xuyên tiêp xuc (tay năm cưa, điên thoai, may tinh
bang, măt ban, ghê,…). Giư vê sinh, lau rưa va đê nha cưa thông thoang.
+ Khoang cach: Giư khoang cach khi tiêp xuc vơi ngươi khac.
+ Không tu tâp đông ngươi.
+ Khai bao y tê: Thưc hiên khai bao Y tê trên App NCOVI; cai đăt ưng dung
Bluezone tai đia chi https://www.bluezone.gov.vn đê đươc canh bao nguy cơ lây
nhiêm dich COVID-19. Khi co dâu hiêu sôt, ho, kho thơ hay goi điên cho đương dây
nong cua Bô Y tê 19009095, hoăc đương dây nong cua y tê đia phương đê đươc tư
vân, hô trơ, hương dẫn đi kham bênh đam bao an toan. Bài 13
Tai sao chât khang sinh lai không co tac dung đôi vơi nhưng bênh do virus? Lời giải
Chât khang sinh lai không co tac dung đôi vơi nhưng bênh do virus vi đăc điêm câu
tao va đăc điêm sinh san khac hoan toan giưa virus va vi khuân:
- Virus không đươc câu tao tư tê bao, ma chi đươc câu tao đơn gian gôm bô gen (hoăc
DNA hoăc RNA) bao quanh la lơp vo protein. Do câu tao đăc biêt đo nên băt buôc
virus phai sông ki sinh băt buôc bên trong tê bao chu ma no xâm nhiêm. Khi vao cơ
thê, ao protein bi loai bo, chi hoat đông bơi ARN hoăc ADN cua no nên không co cach gi đê nhân biêt.
- Hơn nưa, khang sinh diêt đươc vi khuân vi vi khuân ki sinh ngoai tê bao nên khang
sinh co thê diêt nguyên vi khuân, con virus năm trong vât chât di truyên cua tê bao
chu cho nên nêu khang sinh diêt virus thi đông nghia vơi diêt ca tê bao cua chu (ngươi hoăc đông vât).
- Thâm chi, nhiêu virus con co kha năng năm ân minh vai năm trong tê bao trươc khi phat bênh. Bài 14
Trinh bay cac biên phap phong bênh do virus. Biên phap nao se giup cơ thê chung ta
chu đông hinh thanh khang thê khang virus? Lời giải
- Cac biên phap phong bênh do virus:
+ Vê sinh, tâp luyên, giư gin cho cơ thê sach se, khoe manh.
+ Giư gin môi trương sông sach.
+ Ăn uông đu chât, đam bao an toan vê sinh thưc phâm.
+ Phun thuôc khư trung, tiêu diêt sinh vât trung gian truyên bênh như muôi, bo chet,…
+ Không dung chung đô dung ca nhân như ban chai đanh răng, khăn măt, dao cao râu.
+ Không dung chung bơm kim tiêm.
+ Không tiêp xuc trưc tiêp, tang trư, buôn ban, tiêu thu đông vât hoang da.
+ Khoanh vung, tiêu huy đông vât bi bênh.
+ Đôi vơi cac bênh lây lan qua đương hô hâp thi cân co cac biên phap cach li va han
chê tiêp xuc vơi ngươi bênh, khi tiêp xuc vơi ngươi bênh phai sư dung cac dung cu
bao hô vi du như găng tay, khâu trang y tê,…
+ Tiêm vaccine đê phong bênh do virus.
- Biên phap se giup cơ thê chung ta chu đông hinh thanh khang thê khang virus la tiêm vaccine. Bài 15
Tai sao virus gây bênh cum A hay HIV/AIDS lai thương co nhiêu biên thê? Đăc điêm
đo gây kho khăn gi trong phat triên vaccine phong bênh va thuôc chưa bênh? Lời giải
- Virus gây bênh cum A hay HIV/AIDS la nhưng virus co hê gene la RNA, enzyme
polymerase do chung tông hơp không co cơ chê sưa sai nên co tân sô va tôc đô đôt
biên rât cao. Bên canh đo, cac biên chung cung đươc tao ra do cơ chê tai tô hơp virus
tư nhiêu nguôn khac nhau. Do vây, virus gây bênh cum A hay HIV/AIDS thương co nhiêu biên thê.
- Viêc co nhiêu biên chung dẫn đên kha năng khang thuôc cua virus rât nhanh, đoi hoi
phai điêu chê thuôc mơi liên tuc, gây kho khăn trong phat triên vaccine phong bênh va thuôc chưa bênh.
Document Outline

• Giải Sinh học 10: Ôn tập phần 3
  • Bài 1
  • Bài 2
  • Bài 3
  • Bài 4
  • Bài 5
  • Bài 6
  • Bài 7
  • Bài 8
  • Bài 9
  • Bài 10
  • Bài 11
  • Bài 12
  • Bài 13
  • Bài 14
  • Bài 15