Giải Sinh học 11 Bài 8: Dinh dưỡng và tiêu hóa ở động vật
Dừng lại và suy ngẫm trang 50 Câu hỏi 1
Điền tên một số loài động vật: hàu, sò, rệp, nhện, ong, thằn lằn, cá chép, cá voi, đại
bàng vào bảng kẻ trong vở và đánh dấu × vào kiểu lấy thức ăn tương ứng. Gợi ý đáp án Câu hỏi 2
Phân biệt tiêu hóa nội bào với tiêu hóa ngoại bào. Gợi ý đáp án
Phân biệt tiêu hóa nội bào với tiêu hóa ngoại bào:
Tiêu Tiêu hóa nội bào
Tiêu hóa ngoại bào chí
Khái - Là sự tiêu hóa thức ăn diễn ra
- Là sự tiêu hóa thức ăn diễn ra bên
niệm bên trong tế bào. ngoài tế bào.
- Trong tiêu hóa nội hóa, các
- Trong tiêu hóa ngoại bào, thức ăn
mảnh thức ăn nhỏ được tế bào
được biến đổi thành những mảnh nhỏ
Cơ thực bào, sau đó, các enzyme của nhờ các enzyme tiêu hóa (ở túi tiêu
chế lysosome phân giải thành các chất hóa) hoặc biến đổi thành các chất
dinh dưỡng đơn giản mà cơ thể có đơn giản nhờ hoạt động cơ học và
thể sử dụng được.
enzyme tiêu hóa (ở ống tiêu hóa).
Đặc - Chỉ tiêu hóa được thức ăn có
- Tiêu hóa được các thức ăn có kích
điểm kích thước nhỏ. thước khác nhau. Câu hỏi 3
Cho biết tác dụng của tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học thức ăn trong ống tiêu hóa. Gợi ý đáp án
- Tác dụng của tiêu hóa cơ học trong ống tiêu hóa: Tiêu hóa cơ học làm cho thức ăn
được phân nhỏ, thấm đều với dịch tiêu hóa vừa tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiêu
hóa hóa học thức ăn, vừa giúp vận chuyển thức ăn đi dọc theo ống tiêu hóa.
- Tác dụng của tiêu hóa hóa học trong ống tiêu hóa: Tiêu hóa hóa học giúp phân giải
các hợp chất hữu cơ phức tạp trong thức ăn thành những hợp chất đơn giải để cơ thể có thể hấp thụ.
Dừng lại và suy ngẫm trang 52 Câu hỏi 1
Cần áp dụng chế độ ăn uống như thế nào để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể? Giải thích. Gợi ý đáp án
- Để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, cần áp dụng một chế độ ăn uống khoa
học: đủ năng lượng và đủ các chất mà cơ thể cần. - Giải thích:
+ Chế độ ăn uống đủ năng lượng đảm bảo cung cấp đủ năng lượng mà cơ thể cần theo
độ tuổi, giới tính, trạng thái sinh lí (mang thai, cho con bú,…).
+ Chế độ dinh dưỡng đủ các chất dinh dưỡng và khối lượng mỗi chất dinh dưỡng giúp
cung cấp đủ 6 nhóm chất dinh dưỡng (carbohydrate, lipid, protein, vitamin, khoáng
chất và nước) với tỉ lệ cân đối, thích hợp. Câu hỏi 2
Tại sao cần có chế độ ăn phù hợp với mỗi lứa tuổi như trẻ em, phụ nữ mang thai, phụ
nữ trong thời kì cho con bú? Gợi ý đáp án
Cần có chế độ ăn phù hợp với mỗi lứa tuổi như trẻ em, phụ nữ mang thai, phụ nữ
trong thời kì cho con bú vì: Nhu cầu dinh dưỡng của từng người không giống nhau,
tùy thuộc vào giới tính, lứa tuổi và trạng thái sinh lí của cơ thể: trẻ em cần nhiều năng
lượng và các chất để cung cấp cho quá trình phát triển tầm vóc cơ thể, phụ nữ khi
mang thời và cho con bú cũng cần nhiều năng lượng và các chất để đáp ứng đủ nhu
cầu của cả cơ thể mẹ và sự phát triển của em bé,... Do đó, cần xây dựng chế độ ăn
uống khoa học để đảm bảo cho cơ thể sinh trưởng, phát triển và hoạt động bình thường. Câu hỏi 3
Tìm hiểu qua tài liệu, internet, đồng thời tìm gặp bác sĩ hoặc những người có chuyên
môn về dinh dưỡng hỏi về các bệnh tiêu hóa phổ biến, các bệnh học đường liên quan
đến dinh dưỡng, sau đó kẻ và hoàn thành các bảng vào vở theo mẫu sau: Gợi ý đáp án
• Một số bệnh tiêu hóa phổ biến: Các
bệnh tiêu Nguyên nhân Cách phòng tránh hóa
- Tăng cường vệ sinh cá nhân,
vệ sinh môi trường: Rửa tay
thường xuyên đặc biệt là trước
khi ăn và sau khi ăn; không đi
- Do lây nhiễm virus (như
vệ sinh bừa bãi; không sử dụng
Rotavirus,…), vi khuẩn (E.coli, phân chưa qua xử lí để bón
Shigella, Tả,…) hoặc kí sinh cây;… 1. Tiêu
trùng (Giardia, Cryptosporidium, - Bảo đảm vệ sinh an toàn thực chảy amip,…).
phẩm: Ăn chín uống sôi; không
- Do thuốc, thức ăn không hợp vệ ăn thực phẩm có dấu hiệu ôi thiu sinh, dị ứng,…
hoặc chứa tác nhân gây dị ứng;
sử dụng thực phẩm có nguồn
gốc, xuất xứ rõ ràng; đảm bảo
vệ sinh trong khâu chế biến và
bảo quản thực phẩm;…
- Hạn chế nguy cơ nhiễm vi - Do nhiễm vi khuẩn HP.
khuẩn HP bằng cách vệ sinh tay
- Do sử dụng thường xuyên các thường xuyên và ăn những loại
loại thuốc kháng viêm không
thực phẩm sạch, được nấu chín 2. Viêm steroid (NSAID). hoàn toàn.
loét dạ dày - Ăn thức ăn cay, thực phẩm
- Hạn chế sử dụng thuốc giảm tá tràng
không lành mạnh và căng thẳng đau hoặc sử dụng thuốc giảm
thần kinh khiến viêm loét dạ dày đau theo tư vấn chuyên môn từ
tá tràng trở nên nghiêm trọng
phía bác sĩ để tránh tình trạng sử hơn. dụng quá nhiều NSAID.
- Không uống rượu và hút thuốc
lá; hạn chế sử dụng thức ăn cay
nóng; giữ tinh thần thoải mái;… - Không hút thuốc lá.
- Do di truyền: Ung thư đại tràng
do liên quan đến một số hội
- Hạn chế thức uống có cồn.
chứng di truyền như bệnh đa
- Duy trì cân nặng hợp lí, tránh
polyp đại tràng gia đình (FAP), tình trạng thừa cân hoặc béo phì.
hội chứng ung thư đại tràng di
- Tuân thủ chế độ ăn nhiều chất truyền không polyp. 3. Ung thư
xơ, tiêu thụ lượng chất đạm hợp
- Do các tổn thương tiền ung thư đạ
lí; chế biến thức ăn khoa học. i tràng
như: Viêm đại tràng chảy máu,
- Tập thể dục thể thao đều đặn, 2
Bệnh Crohn, Polyp đại tràng,… – 3 lần/tuần.
- Do yếu tố dinh dưỡng: Chế độ ăn nhiề
- Chủ động đến ngay cơ sở y tế
u thịt, mỡ động vật, ít chất chuyên khoa để xơ, thiế tầm soát ung u vitamin, hoặc thực
thư đại tràng nhằm phát hiện
phẩm có chứa nitrosamin,…
bệnh sớm và điều trị hiệu quả.
- Một số bệnh học đường liên quan đến dinh dưỡng: Các bệnh học Nguyên nhân Cách phòng tránh đường
- Do ăn nhiều loại thực phẩm nhiều năng
- Lựa chọn một chế độ
lượng, thực phẩm nhiều mỡ, nhiều đường sống lành mạnh như
1. Béo phì hoặc muối, các loại thực phẩm chế biến
tập thói quen ngủ sớm,
sẵn, đồ ăn nhanh hoặc những loại đồ uống ngủ đủ giấc, thường có gas,… xuyên vận động.
- Do lười vận động.
- Thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lí, không
- Do căng thẳng thường xuyên.
quá nhiều chất béo, đồ
- Do mắc bệnh rối loạn chuyển hóa.
ngọt, đồ uống có ga,... - Do gene di truyền.
- Uống bổ sung vi chất
- Chủ yếu do khẩu phần ăn không đảm bảo dinh dưỡng.
2. Thiếu cung cấp đủ các vi chất dinh dưỡng quan
- Thực hiện chế độ ăn vi chất
trọng cho nhu cầu cơ thể, đặc biệt trong đa dạng và đa dạng dinh
một số giai đoạn quan trọng như phụ nữ dưỡ
thực phẩm giàu vi chất ng
đang mang thai, cho con bú, trẻ em đang dinh dưỡng trong bữa tuổi lớn. ăn hằng ngày.
Luyện tập và vận dụng trang 53 Câu hỏi 1
Ở người, để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, cần phải đa dạng thực phẩm
trong chế độ ăn. Giải thích. Câu hỏi 2
Vận dụng những hiểu biết về tiêu hóa, hãy đề xuất một số biện pháp giúp hệ tiêu hóa
khỏe mạnh, hoạt động hiệu quả.