Giải Sử 10 Bài 12: Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại CTST

Giải Sử 10 Bài 12: Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại CTST
I. Cách mạng công nghiệp lần thứ ba
Câu hỏi trang 72 SGK Sử 10 CTST
Nêu bối cảnh lịch sử của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba. Lời giải
- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba diễn ra trong bối cảnh:
+ Kế thừa hai cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại.
+ Cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai và cuộc Chiến tranh lạnh đã thúc đẩy sự ra đời
nhiều phát minh, thành tựu khoa học mới.
+ Từ nửa sau thế kỉ XX, nhân loại đang đối mặt với những khó khăn như: cạn kiệt
nguồn năng lượng; biến đổi khí hậu; bùng nổ dân số…
=> Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba khởi đầu từ nước Mỹ
Câu hỏi 1 trang 73 SGK Sử 10 CTST
Trình bày những thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba. Lời giải
- Những thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba:
+ Trong khoa học cơ bản: nhiều thành tựu lớn trong lĩnh vực Toán học, Vật lí, Hoá
học, Sinh học,.... như sinh sản vô tính, giải mã ADN, thuyết tương đối, tia laze,…
+ Nhiều phát minh về công cụ sản xuất mới nhằm tự động hoá sản xuất.
+ Những vật liệu mới, những nguồn năng lượng mới được sử dụng rộng rãi.
+ Giao thông vận tải, thông tin liên lạc và chinh phục vũ trụ có những tiến bộ thần kì.
+ Cuộc “cách mạng xanh” trong nông nghiệp có những tiến bộ nhảy vọt
+ Công nghệ thông tin phát triển mạnh, hình thành mạng máy tính toàn cầu.
Câu hỏi 2 trang 73 SGK Sử 10 CTST
Trong Cách mạng công nghiệp lần thứ ba, thành tựu nào có vai trò then chốt? Vì sao? Lời giải
- Thành tựu có vai trò then chốt trong Cách mạng công nghiệp lần thứ ba là sự ra
đời của máy tính điện tử.s Vì:
+ Nâng cao sức mạnh trí óc cũng như công nghệ.
+ Sự ra đời của máy tính điện tử đã dẫn đến tự động hóa trong quá trình sản xuất.
+ Máy tính điện tử không những “làm việc” thay con người mà còn “nghĩ” thay con người.
=> Đến những năm 90 của thế kỉ XX, nhiều lĩnh vực, nhiều ngành nghề được điều khiển bằng máy tính.
II. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Câu hỏi trang 73 SGK Sử 10 CTST
Trình bày những nét chính về bối cảnh lịch sử của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Lời giải
- Cuộc cách mạng lần thứ tư diễn ra trong bối cảnh:
+ Có những tiền đề từ ba cuộc cách mạng công nghiệp trước đó.
+ Bước vào thế kỉ XXI, quá trình toàn cầu hoá diễn ra mạnh mẽ, thúc đẩy hợp tác
cùng phát triển giữa các quốc gia trên toàn thế giới.
+ Thế giới phải đối mặt với hàng loạt các vấn đề toàn cầu như ô nhiễm môi trường,
bùng nổ dân số, dịch bệnh,... cùng với các vấn đề an ninh phi truyền thống như chủ
nghĩa khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia.
+ Trước những thay đổi của thế giới, nhu cầu tiến hành một cuộc cách mạng mới
được đặt ra trong thập niên thứ hai của thế kỉ XXI.
Câu hỏi trang 74 SGK Sử 10 CTST
Trong các thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, em ấn tượng với thành tựu nào? Vì sao? Lời giải
- Trong các thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, em ấn tượng với
thành tựu Internet kết nối vạn vật. - Vì:
+ Internet kết nối vạn vật được mô tả là mối quan hệ giữa các sự vật như sản phẩm,
dịch vụ, địa điểm,… và con người, hình thành nhờ sự kết nối của nhiều công nghệ
và nhiều nền tảng khác nhau.
+ Internet kết nối vạn vật có phạm vi ứng dụng rộng lớn như: điều hành sản xuất, xe
thông minh, nhà máy thông minh, giao thông vận tải, quản lí môi trường, mua sắm
thông minh, học tập trực tuyến,…
III. Ý nghĩa và tác động của cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại
Câu hỏi 1 trang 76 SGK Sử 10 CTST
Em hãy cho biết, khi trí tuệ nhân tạo phát triển, máy móc có thể hoàn toàn thay thế con người không? Vì sao? Lời giải
- Khi trí tuệ nhân tạo phát triển, máy móc không thể hoàn toàn thay thế con người. - Vì:
+ Tuy có những Rô-bốt được phát triển trí thông minh nhân tạo để đọc các tín hiệu
cảm xúc, nhưng chúng không thể thay thế con người, nhất là trong các tình huống
phức tạp. Chúng có thể ghi nhận cảm xúc, nhưng khó có thể xây dựng mối quan hệ
và thể hiện sự đồng cảm giữa người với người.
+ Máy móc do con người lập trình và điều khiển. Vì vậy, chúng chỉ có thể làm việc
và hoạt động trong phạm vi được con người cài đặt sẵn.
+ Ngày nay, nhiều ngành nghề không thể bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo như bác sĩ,
giáo viên, quản lý nhân sự, nhà sáng tạo nghệ thuật…
Câu hỏi 2 trang 76 SGK Sử 10 CTST
Hai cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại tác động như thế nào đến sự phát
triển kinh tế và xã hội thế giới? Lời giải
* Tác động đến sự phát triển kinh tế
- Tạo ra bước nhảy vọt chưa từng có của lực lượng sản xuất và năng suất lao động,
làm thay đổi vị trí, cơ cấu các ngành sản xuất và các vùng kinh tế, làm xuất hiện
nhiều ngành công nghiệp mới.
- Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tạo ra một thế giới kết nối, hình thành các mối
quan hệ cộng tác, các hình thức hợp tác mới.
+ Lao động trí tuệ trở thành yếu tố quan trọng nhất trong sản xuất, là động lực chủ
yếu tạo nên sự phát triển.
+ In-tơ-nét, điện thoại thông minh và hàng ngàn ứng dụng trí tuệ nhân tạo có mặt ở
hầu hết mọi nơi, từ những phương tiện giao thông không người lái đến trợ lí ảo và
phần mềm dịch thuật,... đã và đang thay đổi mạnh mẽ cuộc sống của nhân loại.
- Tác động về xã hội:
- Làm cho sự phân công lao động và chuyên môn hoá ngày càng sâu sắc. Các ngành
sản xuất phi vật chất ngày càng được nâng cao, với nội dung, tính chất và hình thức
lao động hoàn toàn khác biệt đã làm thay đổi cách nghĩ, lối sống, phương thức làm
việc và quan hệ của con người trong xã hội.
- Sự tự động hoá ngày càng cao làm cho tình trạng thất nghiệp trên toàn cầu gia tăng,
từ đó dẫn đến những nguy cơ bất ổn về chính trị và xã hội.
Luyện tập và vận dụng trang 76 SGK Sử 10 CTST
Luyện tập 1 trang 76 SGK Sử 10 CTST
Theo em, động lực chính của các cuộc cách mạng công nghiệp là gì? Lời giải
- Động lực chính của các cuộc cách mạng công nghiệp là nhu cầu đời sống vật chất
và tinh thần ngày càng cao của con người.
+ Con người phải lao động, phải sản xuất ra của cải để tồn tại và phát triển.
+ Muốn sản xuất ra nhiều của cải thì con người không chỉ dựa vào bản thân sức lao
động của mình mà còn phải tìm cách cải tiến, hoàn thiện phương tiện sản xuất: công
cụ, máy móc, vật liệu,…
Luyện tập 2 trang 76 SGK Sử 10 CTST
Em hãy lựa chọn và kể tên một số thành tựu cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại
có ảnh hưởng lớn đối với sự phát triển văn minh thế giới. Giải thích lí do lựa chọn của em. Lời giải
(*) Lựa chọn một số thành tựu:
- Thuyết tương đối của An-be Anh-xtanh đã làm nên cuộc cách mạng trong sự hiểu
biết về không gian và thời gian, cũng như những hiện tượng liên quan mà vượt xa
khỏi những ý tưởng và quan sát trực giác. Với Thuyết tương đối, ngành Vũ trụ học
và Vật lí thiên văn đã tiên đoán và quan sát thấy những hiện tượng thiên văn học kì
lạ: lỗ đen, sóng hấp dẫn, thấu kính hấp dẫn,…
- Tự động hóa và công nghệ rô-bót ra đời đã giúp giải phóng sức lao động của con
người, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm công nghiệp.
- Sự xuất hiện của mạng internet, việc kết nối giữa các khu vực trên thế giới, chia sẻ
thông tin giữa các thiết bị được thực hiện mộ cách dễ dàng, hiệu quả hơn.
- Phóng thành công vệ tinh nhân tạo, phóng tàu vũ trụ,… mở ra kỉ nguyên chinh
phục vũ trụ, chinh phục không gian của con người.
- Internet vạn vật không những mang lại sự hiệu quả, kinh tế, tiện nghi cho con
người mà thông qua các thiết bị được kết nối, nhiều dữ liệu được thu thập, giúp
hoàn thiện dữ liệu lớn (Big Data)
Vận dụng 1 trang 76 SGK Sử 10 CTST
Những thành tựu của hai cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba và lần thứ tư tác
động như thế nào đến cuộc sống và học tập của em? Hãy nêu ví dụ cụ thể để chứng minh. Lời giải * Tác động tích cực:
- Giúp em giải phóng sức lao động trong những công việc nhà: sử dụng rô-bốt hút
bụi, rô-bốt lau nhà, máy giặt, máy rửa chén bát,…
- Giúp em có thể trao đổi, giao tiếp thông tin qua các ứng dụng internet thuận tiện
và nhanh chóng; kết nối với bạn bè ở khắp nơi trên thế giới thông qua internet:
thông qua các ứng dụng google, mạng xã hội facebook,… em có thể trao đổi, giao
lưu với bạn bè, người thân ở khắp nơi trên thế giới.
- Trong đại dịch Covid-19, internet giúp em và các bạn khoong bị gián đoạn việc
học thông qua hình thức học tập trực tuyến. * Tác động tiêu cực:
- Em bị lệ thuộc nhiều hơn vào các thiết bị thông minh như điện thoại thông minh, ipad.
- Em ít quan tâm đến các mối quan hệ gia đình: ít tâm sự với bố mẹ và người thân.
- Phát sinh các vấn đề liên quan đến bảo mật thông tin cá nhân, tính chính xác của
các thông tin được chia sẻ,…
Vận dụng 2 trang 76 SGK Sử 10 CTST
Trong cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Cách mạng 4.0) người máy với trí tuệ
nhân tạo có thể thay thế con người trong nhiều hoạt động sẽ tác động như thể nào
đến việc lựa chọn nghề nghiệp của em trong tương lai? Lời giải
- Trí tuệ nhân tạo được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như nhà máy thông minh,
rô-bốt thông minh, giao thông vận tải, y tế, giáo dục, xây dựng,… Trí tuệ nhân tạo
đã góp phần không nhỏ trong việc giúp con người tiết kiệm sức lao động, đẩy nhanh
quá trình tự động hóa và số hóa nền kinh tế với chi phí rẻ hơn so với những cách thức truyền thống.
- Trong tương lai, em lựa chọn nghề giáo viên. Người máy với trí tuệ nhân tạo sẽ hỗ
trợ em tìm kiếm các tư liệu dạy học, thiết kế các bài giảng cho sinh động và hấp dẫn.
Tuy vậy, máy tính với trí tuệ nhân tạo không thể thay thế con người vì nghề giáo là
nghề cần sự giao tiếp, tương tác và cảm xúc giữa con người với con người. Điều này
thì máy tính không thể làm được.