Giải Sử 10 Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống Kết nối tri thức

Giải Sử 10 Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống KNTT
Mở đầu trang 15 SGK Sử 10 KNTT
Lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ. Tại sao chúng ta lại phải nghiên cứu,
tìm hiểu, phục dựng lại lịch sử? Chia sẻ hiểu biết của em về ý nghĩa và vai trò của
tri thức lịch sử đối với cuộc sống hiện tại của mỗi cá nhân và xã hội. Lời giải
- Cần phải nghiên cứu, phục dựng lại lịch sử, vì:
+ Tìm hiểu về quá khứ lịch sử, tìm hiểu về cội nguồn tổ tiên là nhu cầu tự thân của
con người. Từ rất xa xưa, con người đã quan tâm đến việc tìm hiểu về cội nguồn của
bản thân, gia đình, dòng họ, cộng đồng…
+ Nhiều sự kiện, quá trình lịch sử hiện nay vẫn còn là bí ẩn, những bí ẩn này đã thôi
thúc lớp người đi sau tham gia tìm tòi, khám phá để hoàn chỉnh thêm nhận thức
chung, làm giàu tri thức lịch sử.
- Ý nghĩa và vai trò của tri thức lịch sử:
+ Cung cấp những hiểu biết về quá khứ lịch sử của chính con người và xã hội loài
người. Nhờ đó, con người biết được nguồn gốc, tổ tiên của bản thân, gia đình, dòng
họ, dân tộc và nhân loại.
+ Nhờ tri thức lịch sử, con người có thể đúc kết và vận dụng nhiều bài học kinh
nghiệm từ quá khứ để phục vụ cho cuộc sống hiện tại và dự đoán tương lai.
+ Hiểu biết về lịch sử là những yếu tố quan trọng tạo nên ý thức dân tộc và bản sắc
văn hóa của cộng đồng, dân tộc đó.
1.Vai trò, ý nghĩa của tri thức lịch sử
Câu hỏi 1 trang 17 SGK Sử 10 KNTT: Thảo luận về các ý kiến được trích dẫn ở
Tư liệu (tr. 16) để làm rõ vai trò và ý nghĩa của lịch sử. Lời giải
- Vai trò và ý nghĩa của lịch sử:
+ Cung cấp những hiểu biết về quá khứ lịch sử của chính con người và xã hội loài
người. Nhờ đó, con người biết được nguồn gốc, tổ tiên của bản thân, gia đình, dòng
họ, dân tộc và nhân loại.
+ Nhờ tri thức lịch sử, con người có thể đúc kết và vận dụng nhiều bài học kinh
nghiệm từ quá khứ để phục vụ cho cuộc sống hiện tại và dự đoán tương lai.
+ Hiểu biết về lịch sử là những yếu tố quan trọng tạo nên ý thức dân tộc và bản sắc
văn hóa của cộng đồng, dân tộc đó.
Câu hỏi 2 trang 17 SGK Sử 10 KNTT: Hãy tìm hiểu về truyền thống ngôi trường
mà em đang theo học. Chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ của em khi biết được những thông tin đó. Lời giải
- Giới thiệu sơ lược: về lịch sử, truyền thống của trường THPT Chu Văn An (Hà Nội)
+ Trường THPT Chu Văn An tiền thân là Trường Thành Chung Bảo hộ do chính
quyền thực dân Pháp xây dựng năm 1908. Do trường được xây dựng ở vùng Kẻ
Bưởi, trên đất làng Thụy Khuê nên người dân vẫn thường gọi là Trường Bưởi. Lúc
đầu, cái tên Trường Bưởi chỉ quen thuộc trong giới học sinh và nhân dân địa
phương, nhưng sau đó danh xưng này đã lấn át cả cái tên chính thức.
+ Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, trường được đổi tên thành Trường Trung
học Chu Văn An. Qua một số lần đổi tên khác, đến năm 1985, trường được mang
tên là Trường THPT Chu Văn An.
+ Trường THPT Chu Văn An đã trở thành một trong những trường phổ thông lâu
đời của nền giáo dục Việt Nam. Kể từ ngày thành lập, Trường THPT Chu Văn An
luôn đạt kết quả cao trong giáo dục và đào tạo.
+ Nhà trường đã được tặng nhiều phần thưởng cao quý, như: Huân chương Lao
động hạng Nhì (năm 1992), Huân chương Độc lập hạng Nhất (năm 1998); Anh
hùng Lao động (năm 2010); Huân chương Độc lập hạng Ba (năm 2018). Ngôi
trường đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia (năm 2004).
+ Trải qua hơn 100 năm xây dựng và phát triển, bao thế hệ thầy cô của trường
THPT Chu Văn An vẫn phát huy được 8 chữ vàng truyền thống: “Yêu nước-Sáng
tạo-Dạy tốt-Học tốt”
- Cảm xúc và suy nghĩ của em:
+ Xúc động, tự hào về lịch sử và những thành tích mà nhà trường đã đạt được.
+ Cần phải nổ lực học tập, rèn luyện bản thân để tiếp nối truyền thống của nhà trường.
2.Học tập và tìm hiểu lịch sử suốt đời
Câu 1 trang 18 SGK Sử 10 KNTT: Vì sao đặt ra vấn đề học tập, khám phá lịch sử suốt đời? Lời giải
- Lý do phải học tập, khám phá lịch sử suốt đời:
+ Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta luôn cần hiểu biết và vận dụng những tri
thức, kinh nghiệm từ quá khứ vào cuộc sống hiện tại, định hướng cho tương lai.
+ Nhiều sự kiện, quá trình lịch sử hiện nay vẫn còn là bí ẩn, cho dù đã có những
cách giải thích khác nhau được đưa ra. Việc tồn tại những khoảng trống, những bí
ẩn trong nghiên cứu lịch sử chính là cơ hội thôi thúc lớp người đi sau tham gia tìm
tòi, khám phá để hoàn chỉnh thêm nhận thức chung, làm giàu tri thức lịch sử.
+ Hiện nay, nhân loại đang sống trong kỉ nguyên toàn cầu hoá. Khám phá lịch sử
giúp chúng ta biết được những thành tựu văn minh của nhân loại qua các thời kì,
hiểu được những kinh nghiệm, rút ra những bài học có giá trị từ lịch sử các nước
khác, phòng tránh được những sai lầm...
+ Hiểu biết sâu sắc về lịch sử và văn hoá của các nước, các khu vực và thế giới giúp
chúng ta: mở rộng và cập nhật vốn kiến thức; hoàn thiện và phát triển kĩ năng… từ
đó có thể hội nhập thành công.
+ Ngày nay, tri thức lịch sử và văn hoá chính là nguồn cảm hứng và ý tưởng cho
nhiều sáng tạo trong các ngành công nghiệp văn hoá, phát triển du lịch,... Do đó,
việc học tập và tìm hiểu lịch sử cũng đưa lại cho chúng ta những cơ hội nghề nghiệp mới đầy thú vị.
Câu hỏi 2 trang 18 SGK Sử 10 KNTT: Hãy kể tên một số bộ phim, chương trình
truyền hình,... ở Việt Nam sử dụng chất liệu là tri thức lịch sử và văn hóa mà em biết. Lời giải
- Một số bộ phim có sử dụng chất liệu và tri thức lịch sử:
+ Phim: Mùi cỏ cháy của đạo diễn Nguyễn Hữu Mười.
+ Phim: Ván bài lật ngửa của đạo diễn Khôi Nguyên.
+ Phim: Chớp mắt cùng số phận của đạo diễn Lê Ngọc Linh.
+ Phim: Vĩ tuyến 17 ngày và đêm của đạo diễn Hải Ninh
+ Phim: Hoa Ban đỏ của đạo diễn Bạch Diệp.
+ Phim: Kí ức Điện Biên của đạo diễn Đỗ Minh Tuấn
+ Phim: Đường lên Điện Biên của đạo diễn Bùi Tuấn Dũng
- Một số chương trình truyền hình có sử dụng chất liệu và tri thức lịch sử:
+ Chương trình: Kí ức vui vẻ được công chiếu trên kênh VTV3
+ Chương trình: Theo dòng lịch sử được công chiếu trên kênh VTV2
Câu hỏi 3 trang 18 SGK Sử 10 KNTT: Có thể học tập và tìm hiểu lịch sử qua các
hình thức nào? Hình thức nào giúp em có hứng thú và đạt hiệu quả cao nhất? Lời giải
* Một số hình thức học lịch sử mà em biết:
- Học Lịch sử thông qua sơ đồ tư duy.
- Học lịch sử thông qua cách trình bày Infographic (kết hợp thông tin kiến thức với
hình ảnh minh họa trực quan, sinh động).
- Tìm hiểu lịch sử thông qua:
+ Phim ảnh đề tài về lịch sử. ví dụ: seri phim hoạt hình lịch sử “Hào khí ngàn năm”.
+ Văn học. Ví dụ: tiểu thuyết “Tuổi thơ dữ dội” của nhà văn Phùng Quán; tiểu
thuyết “Hoàng Lê nhất thống chí”; các câu đó/ ca dao/ dân ca; truyện tranh…
+ Âm nhạc. Ví dụ: bài hát “Hò kéo pháo” của nhạc sĩ Hoàng Vân; “Giải phóng Điện
Biên” của nhạc sĩ Đỗ Nhuận…. + Phim tài liệu.
- Học lịch sử thông qua việc tham quan/ trải nghiệm thực tiễn. Ví dụ: tham quan địa
đạo Củ Chi; Thành cổ Quảng Trị; Hoàng thành Thăng Long; Kinh đô Huế…
* Những cách học lịch sử giúp em thấy hứng thú và đạt hiệu quả nhất là:
- Học lịch sử thông qua cách trình bày Infographic.
- Tìm hiểu lịch sử qua: phim hoạt hình; truyện tranh; câu đố dân gian; tiểu thuyết đề tài lịch sử…
- Học lịch sử thông qua việc tham quan/ trải nghiệm thực tiễn.
Luyện tập và vận dụng trang 18 SGK Sử 10 KNTT
Luyện tập trang 18 SGK Sử 10 KNTT: Tri thức lịch sử có ý nghĩa và vai trò như
thế nào đối với cuộc sống? Hãy nêu một số ví dụ. Lời giải
- Vai trò, ý nghĩa của tri thức lịch sử đối với cuộc sống:
+ Cung cấp những hiểu biết về quá khứ lịch sử của chính con người và xã hội loài
người. Nhờ đó, con người biết được nguồn gốc, tổ tiên của bản thân, gia đình, dòng
họ, dân tộc và nhân loại.
+ Nhờ tri thức lịch sử, con người có thể đúc kết và vận dụng nhiều bài học kinh
nghiệm từ quá khứ để phục vụ cho cuộc sống hiện tại và dự đoán tương lai.
+ Hiểu biết về lịch sử là những yếu tố quan trọng tạo nên ý thức dân tộc và bản sắc
văn hóa của cộng đồng, dân tộc đó. - Một số ví dụ:
+ Ví dụ 1: thất bại của nhà Hồ trước quân xâm lược Minh (vào đầu thế kỉ XV) đã để
lại bài học kinh nghiệm sâu sắc về vai trò và sức mạnh của khối đoàn kết dân tộc
trong quá trình đấu tranh để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
+ Ví dụ 2: Nhờ việc tìm heieur, khám phá về quá khứ, chúng ta biết được rằng: lịch
sử của dân tộc Việt Nam đã trải qua hơn 2700 năm (xóa bỏ quan điểm trước đây
cho rằng: Việt Nam có lịch sử hơn 4000 năm dựng nước và giữ nước).
Vận dụng trang 18 SGK Sử 10 KNTT: Có quan điểm cho rằng: Học tập lịch sử
chỉ diễn ra ở trong các lớp học và khi chúng ta còn là học sinh, sinh viên. Theo em
quan điểm đó đúng hay sai? Vì sao? Lời giải
- Em không đồng tình với quan điểm cho rằng: học tập lịch sử chỉ diễn ra ở trong
các lớp học và khi chúng ta còn là học sinh, sinh viên.
- Theo em, chúng ta cần phải học tập, tìm hiểu và khám phá lịch sử suốt đời. Vì:
+ Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta luôn cần hiểu biết và vận dụng những tri
thức, kinh nghiệm từ quá khứ vào cuộc sống hiện tại, định hướng cho tương lai.
+ Nhiều sự kiện, quá trình lịch sử hiện nay vẫn còn là bí ẩn, cho dù đã có những
cách giải thích khác nhau được đưa ra. Việc tồn tại những khoảng trống, những bí
ẩn trong nghiên cứu lịch sử chính là cơ hội thôi thúc lớp người đi sau tham gia tìm
tòi, khám phá để hoàn chỉnh thêm nhận thức chung, làm giàu tri thức lịch sử.
+ Hiện nay, nhân loại đang sống trong kỉ nguyên toàn cầu hoá. Khám phá lịch sử
giúp chúng ta biết được những thành tựu văn minh của nhân loại qua các thời kì,
hiểu được những kinh nghiệm, rút ra những bài học có giá trị từ lịch sử các nước
khác, phòng tránh được những sai lầm...
+ Hiểu biết sâu sắc về lịch sử và văn hoá của các nước, các khu vực và thế giới giúp
chúng ta: mở rộng và cập nhật vốn kiến thức; hoàn thiện và phát triển kĩ năng… từ
đó có thể hội nhập thành công.
+ Ngày nay, tri thức lịch sử và văn hoá chính là nguồn cảm hứng và ý tưởng cho
nhiều sáng tạo trong các ngành công nghiệp văn hoá, phát triển du lịch,... Do đó,
việc học tập và tìm hiểu lịch sử cũng đưa lại cho chúng ta những cơ hội nghề nghiệp mới đầy thú vị.