Giải Sử 10 Bài 4: Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại KNTT

Giải Sử 10 Bài 4: Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại KNTT
Mở đầu trang 26 SGK Sử 10 KNTT
“Di sản văn hóa, di sản thiên nhiên là những tài sản vô giá và không thể thay thế,
không chỉ của một dân tộc mà còn là của nhân loại... Bất kì di sản nào trong số đó
biết mất, do xuống cấp hoặc bị hủy hoại, cũng sẽ làm nghèo đi kho tàng di sản của
tất cả các dân tộc trên thế giới”. Em hiểu như thế nào về quan điểm nêu trên? Theo
em, Sử học có vai trò như thế nào trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản
văn hóa, di sản thiên nhiên? Trong bối cảnh của nền kinh tế tri thức, Sử học có đóng
góp như thế nào trong sự phát triển một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại? Lời giải
- Em đồng tình với quan điểm: “Di sản văn hóa, di sản thiên nhiên là những tài sản
vô giá và không thể thay thế, không chỉ của một dân tộc mà còn là của nhân loại...
Bất kì di sản nào trong số đó biết mất, do xuống cấp hoặc bị hủy hoại, cũng sẽ làm
nghèo đi kho tàng di sản của tất cả các dân tộc trên thế giới”
- Đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản: kết quả nghiên cứu của Sử học
sẽ là cơ sở khoa học cho công tác xác định giá trị, bảo tồn và phát huy giá trị đích thực của di sản.
- Sử học có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa.
1.Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên
Câu hỏi 1 trang 27 SGK Sử 10 KNTT: Hãy cho biết: Các di sản được giới thiệu
trong các hình 1, 2, 3 sẽ ra sao nếu trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị của
chúng không quan tâm đến việc sử dụng, ứng dụng những kết quả nghiên cứu của
các ngành khoa học nói chung và Sử học nói riêng? Lời giải
- Trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản được giới thiệu trong
hình 1,2,3, nếu không quan tâm đến việc sử dụng, ứng dụng những kết quả nghiên
cứu của các ngành khoa học nói chung và Sử học nói riêng thì, chúng ta sẽ:
+ Khó có thể xác định một cách đúng đắn và toàn diện giá trị của di sản
+ Khó đưa ra được phương án bảo tồn và phát huy giá trị của di sản một cách bền vững.
Câu hỏi 2 trang 27 SGK Sử 10 KNTT: Hãy phân tích vai trò của Sử học với công
tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên. Lời giải
- Đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản: kết quả nghiên cứu của Sử học
sẽ là cơ sở khoa học cho công tác xác định giá trị, bảo tồn và phát huy giá trị đích thực của di sản.
Câu hỏi 1 trang 29 SGK Sử 10 KNTT: Hãy phân tích vai trò của công tác bảo tồn,
phát huy giá trị của di sản văn hóa, di sản thiên nhiên. Lời giải
- Vai trò của công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hóa, di sản thiên nhiên:
+ Đối với các di sản văn hóa vật thể: công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản góp
phần quan trọng nhất trong việc hạn chế cũng như khắc phục có hiệu quả những tác
động tiêu cực của điều kiện tự nhiên và của con người.
+ Đối với các di sản văn hóa phi vật thể: nhờ công tác bảo tồn di sản, thông qua một
số biện pháp khác nhau mà những di sản đó được tái tạo, giữ gìn và được lưu truyền
từ thế hệ này sang thế hệ khác.
+ Đối với loại hình di sản thiên nhiên: công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di
sản góp phần phát triển đa dạng sinh học, làm tăng giá trị khoa học của di sản.
Câu hỏi 2 trang 29 SGK Sử 10 KNTT: Địa phương em đang sinh sống và học tập
có di sản văn hóa, di sản thiên nhiên nào? Theo em, có thể và nên làm gì để bảo tồn
và phát huy tốt hơn giá trị của di sản đó? Lời giải
- Một số di sản văn hóa ở địa phương em (Hà Nội):
+ Khu di tích Hoàng thành Thăng Long
+ Văn miếu - Quốc tử giám + Khu di tích Cổ Loa + Cột cờ Hà Nội + Chùa Một cột + Làng cổ Đường Lâm
- Theo em, để bảo tồn và phát huy tốt hơn giá trị của di sản đó, chúng ta nên:
+ Đánh giá, xác định một cách toàn diện giá trị của di sản
+ Đề ra phương án khai thác và bảo tồn di sản văn hóa một cách phù hợp, đúng đắn
dựa trên cơ sở kết quả nghiên cứu của các ngành khoa học
+ Nâng cao ý thức của người dân trong việc phát huy, bảo tồn di sản văn hóa
2.Sử học với sự phát triển công nghiệp văn hóa
Câu hỏi 1 trang 30 SGK Sử 10 KNTT: Khai thác Tư liệu 1 (tr.29) hãy cho biết
công nghiệp văn hóa bao gồm những ngành nào? Theo em, những ngành nào cần sử
dụng những chất liệu về lịch sử - văn hóa trong quá trình phát triển? Lời giải
- Công nghiệp văn hóa Việt Nam bao gồm các ngành như: Quảng cáo; Kiến trúc;
Phần mềm và các trò chơi giải trí; Thủ công mĩ nghệ; Điện ảnh; xuất bản; Thời
trang; nghệ thuật biểu diễn; mĩ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; truyền hình và phát
thanh; du lịch và văn hóa.
- Theo em, tất cả các ngành thuộc lĩnh vực công nghiệp văn hóa đều cần sử dụng
những chất liệu về lịch sử - văn hóa trong quá trình phát triển.
Câu hỏi 2 trang 30 SGK Sử 10 KNTT: Quan sát các hình 6.7 hãy cho biết chất
liệu lịch sử - văn hóa có vai trò như thế nào trong các lĩnh vực cụ thể đó? Lời giải
- Các chất liệu lịch sử - văn hóa cung cấp tri thức, ý tưởng và cảm hứng sáng tạo
cho các ngành như xuất bản, điện ảnh, thời trang, kiến trúc,... thông qua các nguồn
sử liệu (chữ viết, hình ảnh, hiện vật,...) và các thành tựu nghiên cứu về lịch sử - văn
hoá của dân tộc và nhân loại.
Câu hỏi 3 trang 30 SGK Sử 10 KNTT: Hãy phân tích vai trò của Sử học đối với
một số ngành như thế nào trong các lĩnh vực cụ thể đó? Lời giải
- Lựa chọn: phân tích vai trò của sử học với ngành điện ảnh: sử học cung cấp tri
thức, ý tưởng và cảm hứng sáng tạo cho ngành điện ảnh. Ví dụ:
+ Bộ phim điện ảnh Thủ lĩnh nô lệ (công chiếu vào năm 1960) được lấy cảm hứng
từ cuộc khởi nghĩa nô lệ do Xpac-ta-cút lãnh đạo.
+ Bộ phim điện ảnh Hoàng đế cuối cùng (công chiếu vào năm 1987) được lấy cảm
hứng từ cuộc đời của Phổ Nghi - vị vua cuối cùng trong lịch sử phong kiến Trung Quốc.
Câu hỏi trang 30 SGK Sử 10 KNTT: Sự phát triển các ngành trong công nghiệp
văn hóa có vai trò thế nào trong việc quảng bá tri thức và bảo tốn truyền thống lịch
sử, giá trị văn hóa dân tộc và của nhân loại? Lời giải
- Khi công nghiệp văn hoá phát triển đồng nghĩa với việc các thành tựu của Sử học
được quảng bá, lan toả rộng rãi dưới nhiều hình thức sinh động, hấp dẫn. Nhờ vậy,
những giá trị và truyền thống lịch sử - văn hoá tốt đẹp ngày càng được củng cố,
truyền lại cho các thế hệ sau.
- Mặt khác, sự phát triển của công nghiệp văn hoá đã đóng góp một nguồn lực vật
chất đáng kể để tái đầu tư cho công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy các giá trị
của các công trình lịch sử - văn hoá.
3. Sử học với sự phát triển du lịch
Câu hỏi 1 trang 31 SGK Sử 10 KNTT: Khai thác các tư liệu 2, 3, 4 hãy cho biết
nội dung phản ánh của các tư liệu có điểm gì chung? Lời giải
- Các tư liệu số 2, 3, 4 đều phản ánh về: vai trò của lịch sử đối với sự phát triển của ngành du lịch.
Câu hỏi 2 trang 31 SGK Sử 10 KNTT: Từ kết quả trả lời câu 1, em hãy cho biết
lịch sử và văn hóa có vai trò như thế nào đối với du lịch? Lời giải
- Vai trò của lịch sử và văn hóa đối với du lịch:
+ Các di tích lịch sử, di tích cách mạng…. là nguồn tài nguyên quý giá để phát triển ngành du lịch
+ Cung cấp các tri thức để hỗ trợ việc quảng bá, thúc đẩy ngành du lịch phát triển một cách bền vững
+ Cung cấp các bài học kinh nghiệm, hình thành ý tưởng để lên kế hoạch, xây dựng
chiến lược phát triển ngành du lịch.
Câu hỏi trang 32 SGK Sử 10 KNTT: Dựa vào kiến thức đã học và thông qua ví
dụ cụ thể hãy phân tích vai trò của du lịch đối với công tác bảo tồn di tích lịch sử, văn hóa. Lời giải
- Vai trò của du lịch đối với công tác bảo tồn di tích lịch sử, văn hóa.
+ Nhu cầu tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm của du khách đã thôi thúc các cấp chính
quyền và nhân dân biết quý trọng, tự hào, quan tâm hơn nữa đến việc gìn giữ, bảo
tồn, phục dựng, phát huy những giá trị của di tích, di sản. Ví dụ: quần thể di tích Cố
đô Huế của Việt Nam hiện nay là một trong những địa điểm thu hút khách du lịch
trong và ngoài nước. Để bảo tồn và phát huy giá trị của di sản này, tháng 6/2010,
chính phủ Việt Nam đã phê duyệt khoản đầu tư 2300 tỉ đồng với mục tiêu: hoàn
thiện bảo tồn tổng thể quần thể di tích Cố đô Huế vào năm 2020.
+ Một phần doanh thu từ du lịch đã được tái đầu tư vào việc bảo tồn, tôn tạo, tôn
vinh, phục dựng và quản lí di tích, di sản. Các di sản văn hoá phi vật thể nhờ đó
cũng được sưu tầm, nghiên cứu, phục dựng, truyền dạy và tổ chức trình diễn,... Ví
dụ: để bảo tồn và phát triển Nhã nhạc cung đình (di sản văn hóa phi vật thể), thành
phố Huế đã tổ chức nhiều Tour du lịch đưa du khách tới tham quan, trải nghiệm và thưởng thức nhã nhạc.
Luyện tập và vận dụng trang 32 SGK Sử 10 KNTT
Luyện tập 1 trang 32 SGK Sử 10 KNTT: Hãy kể tên một số di tích lịch sử, di sản
văn hóa/ di sản thiên nhiên của địa phương em (tỉnh/ thành phố/ huyện/ thị). Lời giải
- Một số di tích lịch sử, di sản văn hóa ở Thừa Thiên Huế: + Nhã nhạc cung đình
+ Quần thể di tích Cố đô Huế (Đại nội, Ngọ môn; Điện Thái Hòa; Lăng tẩm các vua
Nguyễn; Đàn Nam Giao; Văn Miếu…) + Miếu Bà Giàng
+ Lăng mộ và nhà thờ Trần Đình Bá + Địa đạo An Hô + …
Luyện tập 2 trang 32 SGK Sử 10 KNTT: Địa phương em đã làm gì để bảo tồn để
phát huy giá trị của các công trình, di sản văn hóa/di sản thiên nhiên? Lời giải
- Một số biện pháp bảo tồn và phát huy giá trị của các công trình, di sản văn hóa ở Huế:
+ Trùng tu, tôn tạo các công trình/ di sản văn hóa theo đúng yêu cầu trùng tu; yêu
cầu giữ nguyên kết cấu kiến trúc ban đầu…
+ Nghiên cứu và phục dựng thành công nhiều loại hình nghệ thuật, nhiều lễ hội…
+ Tăng cường quảng bá hình ảnh của Huế tới công chúng trong và ngoài nước
+ Bảo tồn giá trị của di tích gắn liền với phát triển du lịch
+ Nâng cao ý thức của người dân trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản. +…
Vận dụng 1 trang 32 SGK Sử 10 KNTT: Giả sử có một công trình thuộc di sản
văn hóa đã xuống cấp nghiêm trọng, cần được bảo tồn. Có hai quan điểm:
- Xây công trình tương tự với kiến trúc quy mô và hiện đại hơn trên nền di tích cũ.
- Bảo tồn nguyên trạng di tích.
Nếu được giao nhiệm vụ tư vấn để bào tồn di tích đó, ý kiến của em như thế nào? Lời giải
- Nếu được giao nhiệm vụ tư vấn để bào tồn di tích đó, em sẽ đề xuất việc: ưu tiên
bảo tồn nguyên trạng di tích; tiến hành trùng tu, tôn tạo di tích với nguyên tắc: giữ
nguyên kết cấu và hình thức ban đầu; hạn chế việc thay thế các chi tiết, vật liệu khác….
Vận dụng 2 trang 32 SGK Sử 10 KNTT: Giả sử có một chủ đề của hội thảo về du
lịch di sản như sau: “Lựa chọn lợi ích về kinh tế hay văn hóa lịch sử? Lợi ích lâu dài
hay trước mặt?”. Dựa vào kiến thức đã học và hiểu biết của bản thân, em hãy viết
một bài khoảng 200 từ thể hiện quan điểm của em về vấn đề được nêu. Lời giải (*) Bài viết tham khảo:
- Với bề dày truyền thống ngàn năm văn hiến, Việt Nam có một kho tàng vô cùng
phong phú các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Kho tàng đó là nguồn tài
nguyên nhân văn quý giá để các thế hệ hôm nay kế thừa, khai thác, phát huy phục
vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.
- Việc cân đối, hài hòa giữa bảo tồn di sản với phát triển kinh tế - xã hội là khuynh
hướng ứng xử với di sản lý tưởng nhất và được khuyến khích nhất. Khi gắn phát
triển du lịch với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản, chúng ta sẽ đạt được
“mục tiêu kép” vừa bảo vệ được di sản, vừa đạt được mục tiêu kinh tế. Tuy nhiên,
trên thực tế, đây cũng là một bài toán khó không dễ gì thực hiện và hiện nay chỉ có
một số di sản đạt tới.
+ Hội An là một ví dụ tiêu biểu về sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản văn hóa
với phát triển kinh tế - xã hội. Các ngôi nhà cổ với những nét kiến trúc Nhật Bản và
Trung Hoa đa phần được quan tâm trùng tu, tôn tạo, bảo vệ đúng quy cách; các đền,
chùa, hội quán vẫn giữ được bản sắc riêng; những đêm Rằm phố cổ vừa giữ được
không khí cổ xưa, vừa mang hơi thở cuộc sống mới…
+ Quần thể di tích cố đô Huế, sau một thời gian bị UNESCO đưa vào “danh sách
đen”, đến nay đã trở thành nơi bảo tồn khá tốt các giá trị cảnh quan, kiến trúc, nghệ
thuật cũng như các giá trị văn hóa phi vật thể gắn với vùng đất cố đô, với con người
Huế. Những kỳ festival với sự góp mặt của các làng nghề thủ công truyền thống, ẩm
thực, trang phục phối hợp cùng với các sự kiện văn hóa mới đã ngày càng khẳng
định thương hiệu. Năm 2019, tổng lượng khách tham quan các di tích cố đô Huế đạt
hơn 3,5 triệu lượt, tổng doanh thu bán vé đạt gần 388 tỷ đồng (tăng 1,6% so năm
2018), doanh thu dịch vụ đạt gần 19 tỷ đồng.
+ Tại Vịnh Hạ Long, sau khi bị UNESCO đưa vào danh sách khuyến nghị, chính
quyền tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều cố gắng cải thiện và đạt nhiều bước tiến trong
việc kết hợp giữa khai thác cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp với những hình thức lễ
hội mới như trình diễn đường phố, carnaval, ẩm thực đường phố… Năm 2019, Vịnh
Hạ Long đã đón được 4,4 triệu khách, trong đó có 2,9 triệu khách quốc tế, doanh
thu từ du lịch đạt 1.237 tỷ đồng.
- Nhằm xử lý mối quan hệ giữa bảo tồn di sản văn hóa với phát triển kinh tế - xã hội,
có thể tập trung vào một số giải pháp như sau:
+ Một là, tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về bảo tồn và phát
huy giá trị di sản văn hóa.
+ Hai là, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về di sản.
+ Ba là, phát huy vai trò của cộng đồng trong công cuộc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.
+ Bốn là, tận dụng vai trò của các nhà khoa học, chuyên gia, phản biện xã hội trong
bảo tồn và phát huy di sản văn hóa.
- Một dân tộc muốn phát triển đi lên không thể không giữ gìn và phát huy các di sản
văn hóa quý giá từ quá khứ. Bên cạnh đó, trong quá trình phát triển đòi hỏi sự sáng
tạo không ngừng, sự chủ động linh hoạt vận dụng các nguyên tắc khoa học để lựa
chọn phương án bảo tồn tối ưu, làm sao vừa khai thác được tiềm năng kinh tế của di
sản, vừa giữ gìn được các giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, nghệ thuật của chúng,
đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững của di sản.
Vận dụng 3 trang 32 SGK Sử 10 KNTT: Hãy xây dựng kế hoạch hành động để
góp phần bảo vệ một di sản ở địa phương. Lời giải
- Lựa chọn: kế hoạch hành động bảo vệ nghệ thuật ca trù
+ Nỗ lực rèn luyện, học hỏi kinh nghiệm từ các ca nương
+ Tham gia vào câu lạc bộ ca trù tại địa phương
+ Tham gia tổ chức/ biểu diễn ca trù vào các dịp lễ tết, liên hoàn văn nghệ… (theo
kế hoạch của câu lạc bộ/ của địa phương)
+ Quảng bá loại hình nghệ thuật ca trù thông qua các trang mạng xã hội như:
Fackebook; You tube; Tiktok…