Giáo án sinh học 12 phương pháp mới

Tổng hợp Giáo án sinh học 12 phương pháp mới rất hay và bổ ích cho các thầy cô giáo. Giúp các thầy cô chuẩn bị môn học chi tiết và sinh động hấp dẫn hơn. Mời quý thầy cô và các bạn theo dõi đón xem.

59 30 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Trang 1

DI TRUYỀN HỌC

Chương I : CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ

Tiết 1 - Bài 1: GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI ADN

Ngày soạn :...........................................

I. Mục tiêu:

1. Về kiến thức:

Sau khi học xong bài này học sinh phải

- Nêu được khái niệm, cấu trúc chung của gen.

- Nêu được khái niệm, các đặc điểm chung về mã di truyền. Giải thích

được tại sao mã di truyền phải là mã bộ ba.

- Từ mô hình tự nhân đôi của ADN, mô tả được các bước của quá trình tự

nhân đôi ADN làm cơ sở cho sự tự nhân đôi nhiễm sắc thể.

- Nêu được điểm khác nhau giữa sao chép ở sinh vật nhân sơ và nhân

chuẩn.

- Tăng cường khả năng suy luận, nhận thức thông qua kiến thức về cách

tổng hợp mạch mới dựa theo 2 mạch khuôn khác nhau.

2. Về kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích hình ảnh, kỹ năng so sánh và tổng

hợp.

3. GDMT:

- Biết được sự đa dạng của gen chính là đa dạng di truyền của sinh giới.

Do đó bảo vệ nguồn gen, đặc biệt là nguồn gen quý bằng cách bảo vệ, nuôi

dưỡng, chăm sóc động vật quý hiếm.

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin về khái niệm gen, cấu trúc chung

của gen cấu trúc; mã di truyền và quá trình nhân đôi AND.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

- Xác đnh đúng quyền và nghĩa v học tập chủ đề...

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

5. Phương pháp:

- Thuyết trình giảng giải

- Thảo luận nhóm

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 2

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

I. Gen

- Nêu được khái

niệm thế nào là gen

cấu trúc.

- Lấy được một s

ví d về gen cấu

trúc

II. Mã di

truyền

- Nêu được khái

niệm thế nào là mã

di truyền

- Nêu được đặc

điểm của mã di

truyền

- Giải thích được

tại sao mã di

truyền là mã bộ

- Vận dng lý

thuyết về mã di

truyền để giải

một s bài tập

đơn giản

- Vận dng lý

thuyết về mã di

truyền để giải

một s bài tập

phức tạp

III. Quá

trình

nhân đôi

ADN

- Nêu được các

bước trong quá

trình nhân đôi

ADN

- Nêu được các

yếu t và vai trò

của các yếu t

tham gia vào

quá trình nhân

đôi ADN

- Giải thích được

tại sao trong quá

trình tổng hợp

ADN một mạch

được tổng hợp

liên tc còn một

mạch được tổng

hợp ngắt quảng

- Vận dng lý

thuyết về quá

trình nhân đôi

ADN để giải

một s bài tập

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Gen là gi ? cho ví d minh họa. ( câu hỏi nhận biết)

2. Giải thích nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo tồn trong quá trình nhân

đôi ADN. Nêu ý nghĩa của quá trình nhân đôi ADN. ( câu hỏi thông hiểu).

3. Mã di truyền có đặc điểm gì ? ( câu hỏi nhận biết)

4. Hãy giải thích tại sao trên mỗi chạc chữ Y chỉ có một mạch của phân tử ADN

được tổng hợp liên tc, mạch còn lại được tổng hợp một cách gián đoạn ? ( câu

hỏi vận dng)

5. Giả sử bộ ba mã hóa trên mARN là 3

’

UAX5

’

thì bộ ba đỗi mã của nó là:

a. 3

’

AUG 5

’

b. 5

’

AUG 3

’

c. 3

’

GUA 5

’

d. Cả b và c

(Câu hỏi vận dụng cao)

II. chuẩn bị:

1. GV:

- Tranh phóng to hình 1.1, 1.2 và bảng 1 SGK, bảng ph.

- Phim( ảnh động) về sự tự nhân đôi của ADN, máy tính...

2. HS:

- Xem trước bài mới.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. ổn định tổ chức

Trang 3

2. Bài mới:

A. Khởi động: GV giới thiệu sơ lược chương trình sinh 12.

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu

khái niệm gen và cấu

trúc chung của gen

1. Yêu cầu học sinh đọc

mc I kết hợp quan sát

hình 1.1 SGK và cho

biết: gen là gì? Gen ở

sinh vật nhân sơ và sinh

vật nhân thực ging và

khác nhau ở điểm nào?

2. Gọi 1- 2 học sinh bất

kì trả lời và yêu cầu một

s học sinh khác nhận

xét, bổ sung.

3. GV chỉnh sửa và kết

luận để học sinh ghi bài.

GDMT : có rất nhiều

loại gen như : gen điều

hoà, gen cấu trúc.... Từ

đó chứng tỏ sự đa dạng

di truyền của sinh giới.

Hoạt động 2:

Giải thích về bằng

chứng về mã bộ 3 và

đặc điểm của mã di

truyền.

1. Yêu cầu học sinh đọc

SGK mc II và hoàn

thành những yêu cầu sau:

- Nêu khái niệm về mã di

truyền.

- Chứng minh mã di

truyền là mã bộ ba.

- Nêu đặc điểm chung

của mã di truyền

2. Với mỗi nội dung, gọi

1 học sinh bất kì trả lời,

cả lớp theo dõi, nhận xét,

bổ sung, cui cùng GV

giải thích các đặc điểm

HS tìm hiểu khái niệm

gen và cấu trúc chung

của gen

- Đọc mc I và quan sát

hình 1.1.

- Trả lời/nhận xét, bổ

sung.

- Ghi bài

=> Phải bảo vệ vốn

gen để bảo vệ sự đa

dạng di truyền.

HS tìm hiểu về mã di

truyền

- Đọc SGK

- Trình tự sắp xếp các

Nu trong gen quy đnh

trình tự sắp xếp các axit

amin trong prôtêin.

- Trả lời câu hỏi và

nhận xét, bổ sung phần

trả lời của bạn.

I/ Gen: (10’)

1. Khái niệm:

Gen là một đoạn phân tử ADN

mang thông tin mã hoá cho một

chuỗi polipeptit hoặc một phân

tử ARN.

2.Cấu trúc chung của gen:

- Gen ở sinh vật nhân sơ và

nhân thực đều có cấu trúc gồm 3

vùng :

+ Vùng điều hoà : mang tín hiệu

khởi động và điều hoà phiên mã.

+ Vùng mã hoá : Mang thông

tin mã hoá các axit amin.

+ Vùng kết thúc : mang tín hiệu

kết thúc phiên mã.

Tuy nhiên ở sinh vật nhân sơ có

vùng mã hoá liên tc còn ở sinh

vật nhân thực có vùng mã hoá

không liên tc.

II/ Mã di truyền. (10’)

- Khái niệm: Là trình tự các nu

trong gen quy đnh trình tự các

axit amin trong prôtêin.

- Bằng chứng về mã bộ ba, trong

ADN có 4 loại nu là (A, T, G,

X), nhưng trong prôtêin có 20

loại aa, nên :

Nếu 1 nu xác đnh 1 aa thìo có

= 4 tổ hợp ( chưa đủ mã hoá

20 loại aa.

Nếu 2 nu....4

= 16 tổ hợp (chưa

đủ mã hóa 20 loại aa)

Nếu 3 nu ....4

= 64 tổ hợp( thừa

đủ) => mã bộ ba là mã hợp lí.

- Đặc điểm chung của mã di

truyền:

+ Mã di truyền được đọc từ một

điểm xác đinh theo từng bộ ba

Trang 4

chung của mã di truyền

dựa vào bảng 1.1 và kết

luận.

Hoạt động 3: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu và

mô tả lại quá trình nhân

đôi ADN.

1. Giới thiệu đoạn phim

về quá trình nhân đôi

ADN.

2. Yêu cầu học sinh quan

sát phim, hình 1.2 SGK

kết hợp đọc SGK mc III

để mô tả lại quá trình

nhân đôi ADN.

3. Gọi một HS bất kì mô

tả, sau đó gọi 1 vài học

sinh khác nhận xét, bổ

sung.

4. GV hoàn thiện, bổ

sung và vấn đáp học sinh

để làm rõ thêm về

nguyên tắc bổ sung, bán

bảo toàn và cơ chế nửa

gián đoạn.

- Ghi bài.

HS tìm hiểu và mô tả

lại quá trình nhân đôi

ADN.

- Theo dõi GV giới

thiệu

- Quan sát phim, hình

và đọc SGK mc III.

- Mô tả/ nhận xét/ bổ

sung

- Theo dõi GV nhận

xét, trả lời câu hỏi và

ghi bài.

nuclêôtít mà không gi lên nhau.

+ Mã di truyền mang tính phổ

biến, túc là tất cả các loài đều

dùng chung một bộ mã di

truyền( trừ một vài ngoại lệ).

+ Mã di truyền mang tính đặc

hiệu, tức là một bộ ba chỉ mã

hoá cho một loại axit amin.

+ Mã di truyền mang tính thoái

hoá, tức là nhiều bộ ba khác

nhau cùng mã hoá cho một loại

axit amin, trừ AUG và UGG.

III/ Quá trình nhân đôi

ADN(tái bản ADN) ( 10’)

Diến ra trong pha S của chu kì

TB.

- Bước 1: Tháo xoắn phân tử

- Bước 2: Tổng hợp các mạch

ADN mới

- Bước 3: Hai phân tử ADN con

được tạo thành

*) ý nghĩa của quá trình : Nhờ

nhân đôi, thông tin di truyền

trong hệ gen ( ADN) được

truyền từ TB này sang TB khác.

C. Luyện tập – Vận dụng (3’)

1. Quá trình nhân đôi ADN diễn ra ở đâu của tế bào? Diễn ra khi nào? Kể tên và

vai trò của các yếu t tham gia.

2. Quá trình tự nhân đôi của ADN, enzim ADN - pôlimeraza có vai trò

A. tháo xoắn phân tử ADN

B. bẻ gãy các liên kết H giữa 2 mạch ADN

C. lắp ráp các nuclêôtit tự do theo nguyên tắc bổ xung với mỗi mạch

khuôn của ADN.

D. bẻ gãy các liên kết H giữa 2 mạch ADN.

D. Tìm tòi mở rộng

Trang 5

- Học bài và làm bài tập SGK, sách bài tập.

- Đọc trước bài 2 sgk/11

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

Trang 6

Tiết 2 - Bài 2: PHIÊN MÃ VÀ DỊCH MÃ

Ngày soạn :...........................................

I. Mục tiêu:

1. Kiến thức:

Sau khi học xong bài này học sinh phải:

- Nêu được những thành phần tham gia vào quá trình phiên mã và dch

mã.

- Trình bày được các diễn biến chính của quá trình phiên mã và dch mã.

- Giải thích được sự khác nhau về nơi xảy ra phiên mã và dch mã.

- Phân biệt được sự khác nhau cơ bản của phiên mã và dch mã.

- Phân biệt được sự khác nhau cơ bản của phiên mã ở sinh vật nhân sơ và

sinh vật nhân thực.

- Giải thích được vì sao thông tin di truyền ở trong nhân tế bào nhưng

vẫn chỉ đạo được sự tổng hợp prôtêin ở tế bào chất.

2. Kỹ năng.

- Rèn luyện được khả năng quan sát hình, mô tả hiện tượng biểu hiện trên

hình.

- Phát triển được kỹ năng so sánh, suy luận trên cơ sở hiểu biết về mã di

truyền.

- Từ kiến thức: " Hoạt động của các cấu trúc vật chất trong tế bào là nhp

nhàng và thng nhất, b mẹ truyền cho con không phải là các tính trạng có sẵn

mà là các ADN- cơ sở vật chất của các tính trạng" từ đó có quan niệm đúng về

tính vật chất của hiện tượng di truyền.

3. Thái độ

- Nâng cao nhận thức đúng đắn và khoa học về gen và mã di truyền.

- Hình thành thái độ yêu thích khoa học tìm tòi nghiên cứu

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

5. Phương pháp:

- Thuyết trình, giảng giải

- Vấn đáp

- Thảo luận nhóm

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 7

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

I. Phiên

mã

- Nêu được khái

niệm phiên mã

- Trình bày được

các giai đoạn của

quá trình phiên mã

- Hiểu được cấu

trúc và chức

năng của từng

loại ARN.

- Phân biệt được

phiên mã ở sinh

vật nhân sơ và

phiên mã ở sinh

vật nhân thực

- Vận dng lý

thuyết về phiên

mã để làm một

s bài tập đơn

giản

- Vận dng lý

thuyết về phiên mã

để làm một s bài

tập khó

II. Dịch

mã

- Nêu được khái

niệm dch mã

- Nêu được các

bước của quá trình

dch mã

- Giải thích vai

trò của các yếu

t tham gia vào

quá trình dch

mã

- Vận dng kiến

thức dch mã để

giải một s bài

tập đơn giản

- Vận dng kiến

thức dch mã để

giải một s bài tập

khó

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Thế nào là phiên mã ? ( Câu hỏi nhận biết)

2. Quá trình dch mã ở riboxom diễn ra như thế nào ? ( Câu hỏi thông hiểu)

3. Một đoạn gen có trình tự các nucleootit như sau :

3’ XGA GAA TTT XGA 5’

5’ GXT XTT AAA GXT 3’

A. Hãy xác đnh trình tự các axits amjn trong chuỗi polipeptit được tổng

hợp từ đoạn gen trên. ( Vận dng)

B. Một đoạn phân tử ADN có trình tự axit amin như sau :

- lowxxin- alanin- valin- lizin-

Hãy xác đnh trình tự các cặp nu trong đoạn gen mang thông tin quy đnh

cấu trúc đoạn protein đó. ( Vận dng cao)

II. chuẩn bị:

1. GV:

- Phim( hoặc ảnh động, tranh ảnh phóng to) quá trình phiên mã và dch

mã và máy chiếu, máy tính( nếu dạy ƯDCNTT).

- Phiếu học tập.

- Bảng ph.

2. HS:

- Giấy rôki, bút phớt.

- Học bài cũ và xem trước bài mới.

III. Chuỗi hoạt động học:

Trang 8

1. ổn định tổ chức

2. Kiểm tra: ( 5’)

a. Câu hỏi :

Mã di truyền là gì ? Nêu các đặc điểm của mã di truyền.

b. Đáp án – biểu điểm

3. Bài mới:

A. Khởi động:

Tại sao thông tin di truyền trên ADN nằm trong nhân tế bào nhưng vẫn

chỉ đạo được sự tổng hợp prôtêin ở tế bào chất? Quá trình tổng hợp prôtêin diễn

ra như thế nào và gồm những giai đoạn nào?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng dẫn

học sinh tìm hiểu cơ chế

phiên mã.

1. Phát phiếu học tập 1

theo nhóm bàn.

2. Giới thiệu đoạn phim(

hoặc ảnh động) về quá

trình phiên mã.

3. Yêu cầu học sinh quan

sát phim, hình 2.1, kết hợp

độc lập đọc SGK mc I-2,

sau đó thảo luận nhóm và

hoàn thành nội dung phiếu

học tập 1 trong thời gian

7'.

4. Yêu cầu các nhóm trao

đổi phiếu kết quả để kiểm

tra chéo, GV đưa kết quả

một phiếu bất kì để cả lớp

cùng quan sát sau đó gọi

bất kì một học sinh nhóm

khác nhận xét, phân tích.

5. Nhận xét, bổ sung, hoàn

thiện, và đưa ra đáp án,

tóm tắt những ý chính để

học sinh hiểu và tự đánh

giá cho nhau.

6. Trên cơ sở nội dung đã

tóm tắt và đoạn phim, yêu

cầu một học sinh trình bày

lại diễn biến của quá trình

phiên mã

Hoạt động 2: Hướng dẫn

HS tìm hiểu cơ chế phiên

mã.

- Nhận phiếu học tập 1.

- Theo dõi giáo viên giới

thiệu.

- Quan sát phim, hình 2.1,

độc lập đọc SGK, thảo

luận nhóm và ghi nội

dung vào tấm bản trong(

hoặc giấy rôki).

- Trao đổi phiếu kết quả

cho nhóm bạn.

- Quan sát phiếu giáo viên

treo trên bảng, cùng nhận

xét để hoàn thiện kiến

thức.

- Đánh giá kết quả cho

nhóm bạn.

- Ghi nội dung tóm tắt vào

vở hoặc hoàn thiện phiếu

học tập và về nhà tóm tắt

vào vở.

- Trình bày diễn biến cơ

chế phiên mã.

I/ Phiên mã: (15’)

*) KN phiên mã: ....

1. Cấu trúc và chức năng

của các loại ARN:

- mARN là phiên bản của

genlàm khuôn cho dch mã

ở Ribôxôm.

- tARN có nhiều loại mang

aa tới Ribôxôm để dch mã.

- rARN kết hợp với prôtêin

tạo thành Ribôxôm – nơI

tổng hợp prôtêin.

2. Cơ chế phiên mã:

- Mở đầu : Enzim ARN

pôlimeraza bám vào vùng

khởi động làm gen tháo

xoắn, mạch 3’-> 5’ lộ ra để

khởi đầu tổng hợp mARN.

- Kéo dài :Enzim trượt dọc

theo gen,tổng hợp mạch

ARN bổ sung với mạch mã

gc theo NTBS( A-U, G-X)

theo chiều 5’ -> 3’).

- Kết thúc : Khi e di chuyển

đến cui gen gặp tín hiệu

kết thúc thì dừng lại.

Trang 9

học sinh tìm hiểu diễn

biến của quá trình dch

mã.

1. Yêu cầu học sinh đọc

mc II-1 SGK và tóm tắt

giai đoạn hoạt hoá axit

amin bằng sơ đồ. Sau đó

giáo viên hướng dẫn để

học sinh hoàn thiện và ghi

vở. ( có thể chiếu minh

hoạ cho học sinh xem

đoạn phim về quá trình

hoạt hoá các axit amin)

2. ĐVĐ chuyển ý: Các aa

sau khi được hoạt hoá và

gắn với tARN tương ứng,

giai đoạn tiếp theo diễn ra

như thế nào?

3. Phát phiếu học tập s 2

theo nhóm bàn.

4. Giới thiệu 3 đoạn phim(

ảnh động) về cơ chế dch

mã.

5. Yêu cầu học sinh quan

sát phim kết hợp độc lập

đọc SGK mc II-2 trang

13, sau đó thảo luận nhóm

và hoàn thành nội dung

phiếu học tập 2 trong thời

gian 10 phút.

6. Yêu cầu các nhóm trao

đổi phiếu kết quả để kiểm

tra chéo và lấy một phiếu

bất kì để cả lớp cùng

quan sát sau đó gọi bất kì

một học sinh nhóm khác

nhận xét, phân tích.

7. Nhận xét, bổ sung, hoàn

thiện, đưa ra đáp án, giải

thích và tóm tắt những ý

chính để học sinh hiểu và

tự đánh giá cho nhau.

Lưu ý cho học sinh:

- Nhờ một loại enzim, aa

mở đầu được tách khỏi

HS tìm hiểu diễn biến của

quá trình dch mã.

- Đọc mc II SGK.

- Tóm tắt giai đoạn hoạt

hoá aa bằng sơ đồ.

- Ghi bài theo sơ đồ giáo

viên đã chỉnh sửa.

- Nhận phiếu học tập s 2.

- Theo dõi giáo viên giới

thiệu.

- Quan sát phim, độc lập

đọc SGK, thảo luận nhóm

và ghi nội dung vào tấm

bản trong( hoặc giấy rôki).

- Trao đổi phiếu kết quả

cho nhóm bạn.

- Quan sát phiếu giáo

viên treo trên bảng, cùng

nhận xét để hoàn thiện

kiến thức.

- Đánh giá kết quả cho

nhóm bạn.

- Ghi nội dung tóm tắt vào

vở hoặc hoàn thiện phiếu

học tập và về nhà tóm tắt

vào vở.

II/ Dịch mã: ( 20’)

1. Hoạt hoá axit amin:

- Dưới tác dng của năng

lượng ATP, enzim aa kết

hợp với tARN tạo phức hợp

aa-tARN

2. Tổng hợp chuỗi

pôlipeptit:

a) Thành phần tham gia:

mARN trưởng thành,

tARN, một s loại enzim,

ATP, các axit amin tự do.

b) Diễn biến:

- Gồm 3 bước:

+ Mở đầu : tARN mang aa

mở đầu tới Ri đi mã của

nó khớp với mã mở đùu

trên mARN theo NTBS.

+ Kéo dài chuỗi

polipeptit :

tARN mang aa1 tới Ri, đi

mã của nó khớp với mã thứ

nhất /mARN theo NTBS,

liên kết peptit được hình

thành giưa aamđ và aa1. Ri

dch chuyển 1 bộ

ba/mARN, tARN- aamdd

đi ra ngoài. Lởp tức, tARN

mang aa2 tới Ri, đi mx

của nó khớp với mã thứ

2/mARN theo NTBS. Cứ

tiếp tc với các bộ ba tiếp

theo.

+ Kết thúc : Khi Ri tiếp xúc

với 1 trong 3 bộ ba kết thúc

thì quá trình dch mã dừng

lại.

Trang 10

chuỗi pôlipeptit vừa tổng

hợp.

- Trên mARN thường có

nhiều ribôxôm tham gia

dch mã gọi là pôlixôm.

8. Hãy giải thích sơ đồ cơ

chế phân tử của hiện

tượng di truyền:

ADN-> mARN-> prôtêin-

> tính trạng

- ADN được truyền lại

cho đời sau thông qua cơ

chế tự sao.

- Trình bày được tính

trạng của cơ thể hình

thành thông qua cơ chế

phiên mã từ ADN sang

mARN rồi dch mã từ

mARN sang prôtêin và từ

prôtêin qui đnh tính

trạng.

* Cơ chế phân tử của hiện

tượng di truyền: SGK

C. Luyện tập – Vận dụng (4’)

- Yêu cầu học sinh xác đnh thời gian, v trí và thành phần tham gia phiên mã,

dch mã.

- GV có thể treo bảng ph hoặc chiếu trên màn hình các câu hỏi trắc nghiệm,

yêu cầu cả lớp quan sát, gọi một học sinh bất kỳ chọn phương án trả lời đúng,

sau đó hỏi cả lớp về sự nhất trí hay không lần lượt các phương án lựa chọn của

học sinh đã trả lời. Từ đó củng c và đánh giá được sự tiếp thu bài của cả lớp.

- Chọn phương án trả lới đúng hoặc đúng nhất trong mỗi câu sau :

1) Giai đoạn không có trong quá trình phiên mã của sinh vật nhân sơ là:

A. enzim tách 2 mạch của gen.

B. tổng hợp mạch polinuclêôtit mới.

C. cắt ni các exon.

D. các enzim thực hiện việc sửa sai.

2. Các prôtêin được tổng hợp trong tế bào nhân chuẩn đều

A. bắt đầu từ một phức hợp aa- tARN.

B. kết thúc bằng axitfoocmin- Met.

C. kết thúc bằng Met.

D. bắt đầu bằng axitamin Met.

3. Thành phần nào sau đây không trực tiếp tham gia quá trình dch mã?

A- mARN. B- ADN. C- tARN. D- Ribôxôm.

Đáp án: 1C ,2D,3B.

D. Tìm tòi mở rộng

1) Hãy kẻ bảng so sánh cơ chế phiên mã và dch mã.

2) Nhắc nhở chuẩn b bài 3.

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

Tiết 3 - Bài 3 : ĐIỀU HOÀ HOẠT ĐỘNG GEN

Trang 11

Ngày soạn :...........................................

I/ Mục tiêu :

1. Kiến thức :

Sau khi học xong bài này học sinh phải :

- Trình bày được cơ chế điều hoà hoạt động của các gen qua opêrôn ở

sinh vật nhân sơ.

- Giải thích được vì sao trong tế bào lại chỉ tổng hợp prôtêin khi nó cần

đến. Từ đó nêu được ý nghĩa điều hoà hoạt động gen ở sinh vật.

- Nêu được sự khác nhau cơ bản về cơ chế điều hoà hoạt động gen giữa

sinh vật nhân sơ và nhân chuẩn.

2. Kỹ năng:

- Tăng cường khả năng quan sát hình và diễn tả hiện tượng diễn ra trên

phim, mô hình, hình vẽ.

- Rèn luyện khả năng suy luận về sự ti ưu trong hoạt động của thế giới

sinh vật.

3. Thái độ:

– Hình thành thái độ yêu thích khoa học tìm tòi nghiên cứu

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

cao

I. Khái

quát về

điều

hòa

hoạt

động

- Nêu được khái

niệm điều hòa hoạt

động gen.

- Trình bày được

các cấp độ điều hòa

hoạt động gen

- Hiểu được sự

phức tạp trong

điều hòa hoạt

động gen ở sinh

vật nhân sơ với

điều hòa hoạt

động gen ở sinh

- Giải thích được

vì sao trong đời

sng cá thể sinh

vật tùy từng thời

điểm mà chỉ có

một s gen hoạt

động còn phần

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 12

gen

vật nhân thực.

lớn là không hoạt

động

II. Điều

hòa

hoạt

động

gen ở

sinh

vật

nhân

sơ

- Nêu được khái

niệm ooperon lac

- Nêu được các

thành phần trong

cấu trúc của operon

lac

- Gải thích được

vai trò của các

thành phần trong

cấu tạo của

operon lac

- Giải thích được

cơ chế hoạt động

của operon lac

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Thế nào là điều hòa hoạt động gen. ( Câu hỏi nhận biết)

2. Operon là gì ? Trình bày cấu trúc của operon lác ở E. Coly ( câu hỏi thông

hiểu)

3. Giải thích điều hòa hoạt động của operon lac ( Câu hỏi thông hiểu)

4. Để điều hoà được quá trình phiên mã mỗi gen có đặc điểm gì ? ( Câu hỏi

vận dng)

5. Hãy trình bày vai trò của các thành phần của một opêrôn. ( Câu hỏi nhận

biệt)

6. Mô tả hoạt động của các gen trong môi trường không có lactôzơ và môi

trường có lactôzơ. ( Câu hỏi nhận biết)

Môi trường không có lactôzơ

II/ chuẩn bị :

1. GV:

- Phim( hoặc ảnh động) về sự điều hoà hoạt động các gen ở Lac opêrôn,

máy chiếu,máy tính ( nếu ƯDCNTT)

- Phiếu học tập, tranh ảnh phóng to hình 3.2a, 3.2b, bảng ph

2. HS:

- Học bài cũ và xem trước bài mới.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra: ( 5’)

1. Trên mạch khuôn của một đoạn gen cấu trúc có trình tự các nuclêôtit như sau:

-XGA GAA TTT XGA-, hãy xác đnh trình tự các axit amin trong chuỗi

pôlipeptit được điều khiển tổng hợp từ đoạn gen đó là

Trang 13

Đáp án- biểu điểm:

ADN : 3’ - XGA GAA TTT XGA – 5’

mARN : 5’ – GXU XUU AAA GXU – 3’ ( 5đ)

polipeptit : - Ala- Leu- Lys- Ala- ( 5đ)

3. Bài mới:

A. Khởi động:

Trong tế bào có rất nhiều gen, song ở mỗi thời điểm chỉ có một s gen

hoạt động, phần lớn các gen ở trạng thái bất hoạt. Tế bào chỉ tổng hợp prôtêin

cần thiết vào những lúc thích hợp. Vậy cơ chế nào giúp cơ thể thực hiện quá

trình này?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu

khái niệm, ý nghĩa và các

cấp độ điều hoà hoạt

động gen.

1. Yêu cầu học sinh độc

lập đọc SGK mc I sau

đó thảo luận nhóm( bàn)

và trả lời tóm tắt các câu

hỏi sau vào tấm bản

trong ( hoặc bảng ph)

trong thời gian 5 phút:

- Thế nào là điều hoà

hoạt động của gen?

- Sự điều hoà hoạt động

của gen có ý nghĩa như

thế nào đi với hoạt động

sng của tế bào?

- Điều hoà hoạt động của

gen ở tế bào nhân sơ

khác tế bào nhân thực

như thế nào?

2. Yêu cầu 1 nhóm treo (

hoặc chiếu) kết quả lên

bảng, các nhóm khác

trao đổi để kiểm tra chéo

kết qua cho nhau.

3. Gọi 1 vài học sinh

nhận xét từng nội dung

của nhóm bạn trên bảng.

4. Cho lớp cùng trao đổi

để thng nhất nội dung

trả lời từng câu và nhận

xét kết quả của nhóm

HS tìm hiểu khái niệm,

ý nghĩa và các cấp độ

điều hoà hoạt động gen.

- Độc lập đọc SGK.

- Thảo luận nhóm.

- Ghi tóm tắt câu trả lời.

- 1 nhóm treo kết quả.

- Các nhóm còn lại trao

đổi phiếu kết quả để

kiểm tra chéo cho nhau.

- Nhận xét.

- Tranh luận, trao đổi và

thng nhất nội dung.

- Đánh giá kết quả làm

I/ Khái quát về điều hoà

hoạt động gen. ( 10’)

1. Khái niệm về điều hoà

hoạt động của gen và ý

nghĩa :

Là điều hoà lượng sản phẩm

do gen tạo ra.

2. Các cấp độ điều hoà hoạt

động gen:

- ở sinh vật nhân sơ, điều hoà

hoạt động gen chủ yếu được

tiến hành ở cấp độ phiên mã.

- ở sinh vật nhân thực, sự điều

hoà phức tạp hơn ở nhiều cấp

độ từ mức ADN (trước phiên

mã), đến mức phiên mã, dch

mã và sau dch mã.

Trang 14

bạn mà mình được giao

kiểm tra.

5. Nhận xét đánh giá kết

quả hoạt động của học

sinh và chỉnh sửa, hoàn

thiện để học sinh ghi bài.

việc của nhóm bạn

- Ghi bài.

Hoạt động 2: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu

điều hoà hoạt động của

gen ở sinh vật nhân sơ

1. Phát phiếu học tập

theo nhóm bàn.

2. Giới thiệu sơ đồ mô

hình điều hoà của Lac

opêrôn và giới thiệu

đoạn phim về hoạt động

của các gen trong Lac

opêrôn khi môi trường

có lactôzơ và không có

lactôzơ.

3. Yêu cầu học sinh quan

sát hình, phim kết hợp

độc lập đọc SGK mc II

và thảo luận nhóm để

hoàn thành nội dung

phiếu học tập trong thời

gian 15 phút.

4. Yêu cầu 1 nhóm treo (

hoặc chiếu) kết quả lên

bảng, các nhóm khác

trao đổi để kiểm tra chéo

kết qua cho nhau.

5. Gọi 1 vài học sinh

nhận xét từng nội dung

của nhóm bạn trên bảng.

6. Cho lớp cùng trao đổi

để thng nhất từng nội

dung và nhận xét kết quả

của nhóm bạn mà mình

được giao kiểm tra.

7. Nhận xét đánh giá kết

quả hoạt động của học

sinh và chỉnh sửa, hoàn

thiện để học sinh ghi bài.

HS tìm hiểu điều hoà

hoạt động của gen ở

sinh vật nhân sơ

- Nhận phiếu học tập.

- Theo dõi phần GV

giới thiệu.

- Quan sát tranh và

phim.

- Đọc SGK.

- Thảo luận nhóm để

thng nhất hoàn thành

nội dung phiếu học tập.

- 1 nhóm treo kết quả.

- Các nhóm còn lại trao

đổi phiếu kết quả để

kiểm tra chéo cho nhau.

- Nhận xét.

- Tranh luận, trao đổi và

thng nhất nội dung.

- Ghi bài hoặc sửa

phiếu học tập để về nhà

tự hoàn thiện vào vở.

II/ Điều hoà hoạt động của

gen ở sinh vật nhân sơ. (

20’)

1. Gen có thể hoạt động được

khi mỗi gen hoặc ít nhất một

nhóm gen(opêron) phải có

vùng điều hoà, tại đó các

enzim pôliraza và prôtêin điều

hoà bám vào để tổng hợp

hoặc ức chế tổng hợp mARN.

2. Mô hình điều hoà opêrôn:

SGK

3. Sự điều hoà hoạt động các

gen của ôpêrôn Lac:

- Khi môi trường không có

lactôzơ: Gen điều hoà tổng

hợp prôtêin ức chế. Prôtêin

này gắn vào vùng O -> các

gen cấu trúc không hoạt động.

- Khi môi trường có lactôzơ:

Lactôzơ gắn với prôtêin ức

chế -> biến đổi cấu hình của

prôtêin ức chế-> prôtêin ức

chế không thể gắn vào vùng O

-> các gen cấu trúc hoạt động.

C. Luyện tập – Vận dụng ( 8’)

Trang 15

1) ThÕ nµo lµ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña gen?

2) Tr×nh bµy c¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña gen trong

Lac opªr«n.

D. Tìm tòi mở rộng

1) Trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

Tiết 4 - Bài 4 : ĐỘT BIẾN GEN

Trang 16

Ngày soạn :...........................................

I/ Mục tiêu:

Sau khi học xong bài này học sinh phải

1. Kiến thức :

- Nêu được khái niệm các dạng và cơ chế phát sinh chung của đột biến

gen.

- Nêu được hậu quả và ý nghĩa của đột biến gen.

2. Kỹ năng :

- Phát triển kỹ năng quan sát hình vẽ để rút ra hiện tượng, bản chất sự vật.

3. Tư duy :

- Hình thành quan điểm duy vật, phương pháp biện chứng khi xem xét

hiện tượng tự nhiên, từ đó phát triển tư duy lí luận,

4. GDMT :

- HS thấy được tính cấp thiết của việc bảo vệ môi trường, ngăn ngừa,

giảm thiểu việc sử dụng các tác nhân gây đột biến gen.

5. Phát triển năng lực

- HS xác đnh được mc tiêu học tập chủ đề là gì

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

6. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

I. Khái

niệm và

các

- Nêu được khái

niệm đột biến điểm.

- Nêu được thế nào

là đột biến điểm

- Hiểu được đột

biến gen ph

thuộc vào những

yếu t nào.

- Vận dng lý

thuyết đột biến

gen để giải thích

một s hiện

- Nhận đnh và

xá đnh được

một s bệnh do

đột biến gen

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 17

dạng

đột biến

gen

tượng biến d

trong cuộc sng :

Vd giải thích

hiện tượng bệnh

bạch tang, bệnh

máu khó đông,

các bệnh do chất

độc màu da cam

gây ra.

- Phân biệt được

các dạng đột biến

gen.

trên cơ thể

động vật hoặc

con người

- Đưa ra những

giải pháp nhằm

hạn chế các đột

biến gen

- Trong các

loại đột biến

gen đánh giá

được laoij đột

biến nào là

nguy hiểm nhất

và giải thích

II.

Nguyên

nhân và

cơ chế

phát

sinh đột

biến gen

- Nêu được các

nguyên nhân của

đột biến gen

- Gải thích được

các cơi chế gây

đột biến gen

- Vận dng lý

thuyết để gải một

s bài tập cơ bản

về đột biến gen

- Vận dng lý

thuyết để giải

những bài tập

phức tạp.

III. Hậu

quả và ý

nghĩa

của đột

biến gen

- Đánh giá được

vai trò và tác hại

của đột biến gen

trong sinh vật

- Vận dng

được lý thuyết

đột biến gen

vào công tác

chon ging.

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Đột biến gen là gì ? Nêu các dạng đột biến điểm thường gặp và hậu quả

của nó. ( Câu hỏi nhận biết)

2. Nêu một s cơ chế phát sinh đột biến gen. ( Câu hỏi nhận biết)

3. Hậu quả của đột biến gen ph thuộc vào những yếu t nào ? ( câu hỏi

thông hiểu)

4. Nêu vai trò và ý nghĩa của đột biến gen. ( Câu hỏi thông hiểu)

II/ chuẩn bị:

1. GV:

- Phiếu học tập.

2. HS:

- Học bài cũ và xem trước bài mới.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra bài cũ: (5’)

a.Câu hỏi :

Mô tả cơ chế điều hoà của opêron Lac.

b. Đáp án – biểu điểm :

Sự điều hoà hoạt động các gen của ôpêrôn Lac:

Trang 18

- Khi môi trường không có lactôzơ: Gen điều hoà tổng hợp prôtêin ức chế.

Prôtêin này gắn vào vùng O -> các gen cấu trúc không hoạt động. ( 5đ)

- Khi môi trường có lactôzơ: Lactôzơ gắn với prôtêin ức chế -> biến đổi cấu

hình của prôtêin ức chế -> prôtêin ức chế không thể gắn vào vùng O -> các gen

cấu trúc hoạt động. ( 5đ)

3. Bài mới:

A. Khởi động:

Trong tự nhiên, ở người bình thường có hồng cầu hình đĩa lõm hai mặt,

tuy nhiên một s người hồng cầu có hình liềm rất dễ vỡ gây thiếu máu và kéo

theo một s hậu quả xấu. Tại sao có hiện tượng như vậy ? Để giải thích hiện

tượng này ta tìm hiểu bài…

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng dẫn học

sinh tìm hiểu khái niệm đột

biến gen, thể đột biến, các

dạng đột biến gen, hậu quả và

ý nghĩa của đột biến gen.

1. Yêu cầu học sinh nhắc lại

khái niệm đột biến gen đã học

lớp 9.

2. Phát phiếu học tập theo

nhóm bàn.

3. Giới thiệu hình vẽ một gen

bình thường và các dạng đột

biến gen có đánh s thứ tự( tự

vẽ).

4. Yêu cầu học sinh quan sát

hình kết hợp độc lập đọc SGK

mc I-2 và mc III sau đó

thảo luận nhóm để hoàn thành

nội dung phiếu học tập 1

trong thời gian 7 phút.

5. Yêu cầu 1-2 nhóm treo kết

quả lên bảng( nếu sử dng

máy chiếu thì chỉ chiếu kết

quả của 1 nhóm) , các nhóm

khác trao đổi để kiểm tra chéo

kết qua cho nhau.

6. Yêu cầu cả lớp cùng đi

chiếu kết quả của 2 nhóm và

trao đổi để thng nhất từng

nội dung và nhận xét kết quả

của nhóm bạn mà mình được

giao kiểm tra.

7- Nhận xét đánh giá kết quả

HS tìm hiểu khái niệm

đột biến gen, các dạng

đột biến gen, hậu quả

và ý nghĩa của đột

biến gen.

- Nêu khái niệm đột

biến gen.

- Nhận phiếu học tập

theo nhóm bàn.

- Quan sát hình vẽ.

- Độc lập đọc SGK.

- Thảo luận nhóm để

hoàn thành nội dung

phiếu học tập 1.

- 1-2 nhóm treo kết

quả lên bảng.

- Đi chiếu, so sánh

kết quả của 2 nhóm và

nhận xét, bổ sung

đồng thời đánh giá kết

I/ Đột biến gen. ( 10’)

1. Khái niệm chung: Đột

biến gen là những biến đổi

xảy ra trong cấu trúc của

gen thường liên quan tới 1

hoặc 1 s cặp nu.

Thể đột biến là những cá

thể mang đột biến đã biểu

hiện ra kiểu hình.

2. Các dạng đột biến gen.

3. Hậu quả và ý nghĩa của

đột biến gen: ( 15’)( ghi

như nội dung phiếu học tập

s 1)

Trang 19

hoạt động của học sinh và

chỉnh sửa, hoàn thiện để học

sinh ghi bài.

GDMT : Nguyên nhân gây

ĐB là do các nhân tố ngoại

cảnh hoặc do rối loạn bên

trong TB cũng đều là do sự

ảnh hưởng của môi trường.

Hoạt động 2: Hướng dẫn học

sinh tìm hiểu cơ chế phát sinh

đột biến gen.

1. Giới thiệu đoạn phim và

hình ảnh về cơ chế phát sinh

đột biến gen. 2.Yêu cầu học

sinh quan sát phim, hình ảnh

kết hợp đọc SGK mc II và

nêu cơ chế phát sinh đột biến

gen.

GV có thể yêu cầu học sinh

trả lời câu hỏi vào bài ở trên.

quả của nhóm bạn

được giao kiểm tra.

- Ghi bài như nội dung

phiếu học tập 1.

HS tìm hiểu cơ chế

phát sinh đột biến gen.

- Theo dõi nội dung

GV giới thiệu.

- Quan sát phim, hình

ảnh và đọc SGK để trả

lời câu hỏi.

II/ Cơ chế phát sinh đột

biến gen. ( 10’)

1. Sự kết cặp không đúng

trong tái bản ADN.

2. Do tác động của các tác

nhân lý, hoá, sinh học...

C. Luyện tập – Vận dụng: (4’)

Hãy chọn phương án đúng/đúng nhất trong mỗi câu sau:

1) Dạng đột biến gen gây hậu quả lớn nhất về mặt cấu trúc của gen là

A. mất 1 cặp nuclêôtit đầu tiên.

B. mất 3 cặp nuclêôtit trước mã kết thúc.

C. đảo v trí 2 cặp nuclêôtit.

D. thay thế 1 nuclêôtit này bằng 1 cặp nuclêôtit khác.

2) Đột biến thêm cặp nuclêôtit trong gen

A. làm cho gen trở nên dài hơn so với gen ban đầu.

B. có thể làm cho gen trở nên ngắn hơn so với gen ban đầu.

C. tách thành hai gen mới bằng nhau.

D. có thể làm cho gen trở nên dài hoặc ngắn hơn gen ban đầu.

3) Đột biến thay thế cặp nuclêôtit trong gen

A. làm cho gen có chiều dài không đổi.

B. có thể làm cho gen trở nên ngắn hơn so với gen ban đầu.

C. làm cho gen trở nên dài hơn gen ban đầu.

D. có thể làm cho gen trở nên dài hoặc ngắn hơn gen ban đầu.

Đáp án :1A, 2D ,3D .

D. Tìm tòi mở rộng

1) Trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

2) Đọc trước bài 5 SGK/23

3) Chuẩn b bài 5, bút phớt.

----------------------------------------------------

Phiếu học tập

Hãy quan sát hình kết hợp độc lập đọc SGK mc I-2 và mc III sau đó

thảo luận nhóm để hoàn thành bảng sau trong thời gian 7 phút.

Trang 20

Dạng đột biến

Điểm so sánh

Đột biến thay thế một cặp

nuclêôtit

Đột biến thêm hay mất

một cặp nuclêôtit

Hậu quả mỗi loại

Hậu quả chung và ý

nghĩa( Ging nhau)

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

Tiết 5 - Bài 5 : NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM

SẮC THỂ

Trang 21

Ngày soạn :...........................................

I/ Mục tiêu:

1. Kiến thức :

Sau khi học xong bài này học sinh phải

- Mô tả được hình thái, đặc biệt là cấu trúc siêu hiển vi của NST ở sinh

vật nhân thực.

- Nêu được khái niệm đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.

- Nêu được nguyên nhân phát sinh, hậu quả và vai trò của mỗi dạng đột

biến cấu trúc nhiễm sắc thể đi với tiến hoá và chọn ging.

2. Thái độ:

- Rèn luyện được khả năng quan sát hình, mô tả hiện tượng biểu hiện trên

hình.

- Phát triển được kỹ năng tổng hợp từ những thông tin trình bày trong

sách giáo khoa và từ kết quả của các nhóm.

3. GDMT :

- Nhận thức được nguyên nhân và sự nguy hại của đột biến nói chung và

đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể nói riêng đối với con người, từ đó bảo vệ môi

trường sống, tánh các hành vi gây ô nhiễm môi trường như làm tăng chất thải,

chất độc hại gây đột biến.

- Biết được những ứng dụng của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể có lợi

vào thực tiễn sản xuất và tạo nên sự đa dạng loài.

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

I. HÌnh

- Nêu được khái

niệm NST.

- Hiểu được vai

trò cảu từng bộ

- Phân biệt được

NST thường và

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 22

thái và

cấu

trúc

NST

- Nắm được cấu

trúc đại thể cảu một

NST

- Nêu được thành

phần cấu tạo của

NST

phận tham gia

cấu tạo lên NST

NST giới tính

- Phân biệt được

các dạng cấu trúc

khác nhau của

NST.

II. Đột

Biến

cấu

trúc

NST

- Trình bày được

khái niệm đột biến

cấu trúc NST

- Nêu được các tác

nhân gây đột biến

cấu trúc NST.

- Mô tả được các

dạng đột biến

cấu trúc NST

- Phân biệt được

các dạng đột biến

Cấu trúc NST

- Đánh giá được

hậu quả của

từng dạng đột

biến cấu trúc

NST.

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Mô tả cấu trúc siêu hiển vi của NSt ở sinh vật nhân thực. ( Câu hỏi nhận

biết)

2. Tại sao mỗi NST lại được xoắn lại theo nhiều cấp độ khác nhau ? ( Câu

hỏi vận dng)

3. Đột biến cấu trúc NST là gì? có những dạng nào? nêu ý nghĩa ( Câu hỏi

nhận biết)

4. Tại sao phần lớn các dạng đột biến cấu trúc NST là có hại, thậm chí gây

chết cho các thể đột biến ? ( Câu hỏi vận dng)

II. Chuẩn bị:

1. GV:

- Phim( hoặc ảnh động, tranh ảnh phóng to)cấu trúc hiển vi, siêu hiển vi

và các dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.

- Phiếu học tập.

2. HS:

- Học bài cũ và xem lại bài 8, bài 22 Sinh học 9.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra bài cũ : ( 5’) :

a. Câu hỏi : GV dùng câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới các kiến thức trọng tâm

của bài trước để kiểm tra.

1) Trường hợp gen cấu trúc b đột biến thay thế 1 cặp A-T bằng 1 cặp G-X, s

liên kết hyđrô sẽ

A. tăng 1. B. tăng 2. C. giảm 1. D. giảm 2.

2) Chuỗi pôlipeptit do gen đột biến tổng hợp so với chuỗi pôlipeptit do gen bình

thường tổng hợp có s axit amin bằng nhau nhưng khác nhau về axit amin thứ

80. Gen cấu trúc đã b đột biến dạng

A. thay thế 1 cặp nuclêôtit này bằng 1 cặp nuclêôtit khác ở bộ ba thứ 80.

B. đảo v trí cặp nuclêôtit ở v trí 80.

C. thêm 1 cặp nuclêôtit vào v trí 80.

D. mất cặp nuclêôtit ở v trí thứ 80.

Trang 23

3) Dạng đột biến thay thế nếu xảy ra trong một bộ ba từ bộ 3 mã hoá thứ nhất

đến bộ 3 mã hoá cui cùng trước mã kết thúc có thể

A. làm thay đổi toàn bộ axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy

tổng hợp.

B. không hoặc làm thay đổi 1 axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó

chỉ huy tổng hợp.

C. làm thay đổi 2 axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy tổng

hợp..

D. làm thay đổi một s axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy

tổng hợp.

4) Đột biến gen có ý nghĩa đi với tiến hoá vì

A. làm xuất hiện các alen mới, tổng đột biến trong quần thể có s lượng đủ

lớn.

B. tổng đột biến trong quần thể có s lượng lớn nhất.

C. đột biến không gây hậu quả nghiêm trọng.

D. là những đột biến nhỏ.

b. đáp án – biểu điểm :

ĐA : 1A ,2A, 3B, 4A

Mỗi câu đúng 2,5đ

3. Bài mới:

A. Khởi động:

Đột biến ở cấp độ phân tử chính là đột biến gen vậy đột biến ở cấp độ tế

bào là gì, cơ chế phát sinh, hậu quả và có ý nghĩa như thế nào ?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng dẫn học

sinh tìm hiểu hình thái và cấu

trúc NST.

1. Giới thiệu hình ảnh về hình

thái, cấu trúc hiển vi và cấu

trúc siêu hiển vi của NST.

2. Yêu cầu học sinh quan sát

hình 5.1, 5.2 kết hợp đọc SGK

mc I và hoàn thành các nội

dung sau trong thời gian 10

phút:

- NST ở sinh vật nhân sơ và

nhân thực ging và khác nhau

ở điểm nào?

- Mô tả sự biến đổi hình thái

NST qua các kì của phân bào.

- Mô tả cấu trúc siêu hiển vi

của NST, ý nghĩa của các mức

xoắn cuộn.

3. Gọi một vài học sinh trả lời

từng nội dung và cho lớp cùng

HS tìm hiểu hình thái

và cấu trúc NST.

- Quan sát hình.

- Đọc SGK.

- Xác đnh những điểm

ging và khác nhau về

NST ở sinh vật nhân

sơ và nhân thực.

- Mô tả sự biến đổi

hình thái NST qua các

kì của phân bào.

- Mô tả cấu trúc siêu

hiển vi của NST

I/ Hình tháI và cấu trúc

nhiễm sắc thể. ( 15’)

1. Hình thái NST.

ở sinh vật nhân thực:

- Cấu trúc hiển vi, sự biến

đổi hình thái( Giải thích ở

H 5.1)

2. Cấu trúc siêu hiển

vi :(mô tả như hình 5.2) ; ý

nghĩa của các mức xoắn

cuộn(khổ đầu phần in

nghiêng SGK)

- Điểm ging và khác

nhau của NST ở sinh vật

nhân sơ và nhân thực :

ging nhau là đều có một

thành phần quan trọng là

axit nuclêic nhưng khác

nhau về s lượng và mức

độ tổ chức.

ở sinh vật nhân sơ : chỉ là

Trang 24

tranh luận để thng nhất nội

dung.

4. Bổ sung và nhấn mạnh các

nội dung sau:

- NST ở sinh vật nhân sơ và

nhân thực ging nhau là đều có

một thành phần quan trọng là

axit nuclêic nhưng khác nhau

về s lượng và mức độ tổ chức.

- ở sinh vật nhân thực, mỗi loài

có bộ NST đặc trưng về s

lượng, hình thái, cấu trúc. ở

phần lớn các loài, bộ NST

trong tế bào xôma thường tồn

tại thành từng cặp tương đồng

ging nhau về hình thái và kích

thước cũng như trình tự các

gen.

Hoạt động 2 : Hướng dẫn học

sinh hình thành và phát triển

khái niệm về đột biến cấu trúc

nhiễm sắc thể, các dạng, hậu

quả và ý nghĩa của các dạng

đột biến NST thông qua vấn

đáp tái hiện và nghiên cứu

thông tin SGK.

1. Yêu cầu học sinh nhắc lại

khái niệm về đột biến cấu trúc

nhiễm sắc thể đã đựơc học ở

lớp 9.

2. Trên cơ sở câu trả lời của

học sinh, GV chỉnh lý bổ sung

để học sinh hoàn thiện khái

niệm.

3. Phát phiếu học tập theo

nhóm bàn.

4. Giới thiệu đoạn phim về các

dạng đột biến cấu trúc NST.

5- Yêu cầu học sinh quan sát

phim kết hợp độc lập đọc SGK

mc II, sau đó thảo luận nhóm

để hoàn thành nội dung phiếu

học tập trong thời gian 10phút(

Ghi vào bản trong/bảng

ph/giấy rôki)

6. Thu phiếu trả lời của 1 nhóm

HS tự hình thành và

phát triển khái niệm

đột biến cấu trúc

nhiễm sắc thể, các

dạng, hậu quả và ý

nghĩa của đột biến cấu

trúc NST trên cơ sở

kiến thức lớp 9 và

những thông tin được

trình bày trong SGK.

- Trình bày khái niệm

đột biến cấu trúc NST

đã được học ở lớp 9.

- Ghi khái niệm

- Nhận phiếu học tập.

- Theo dõi phần GV

giới thiệu.

phân tử ADN mạch kép,

có dạng vòng chưa có cấu

trúc NST.

II/ Đột biến cấu trúc nst.

1. Khái niệm: ( 5’)

SGK

2. Các dạng đột biến cấu

trúc nhiễm sắc thể: ( 15’)

Gồm 4 dạng.

- Mất đoạn

- Lặp đoạn

- Đảo đoạn

- Chuyển đoạn.

( Như đáp án phiếu học

tập)

*) ý nghĩa : Cấu trúc lại hệ

gen dẫn đến cách li sinh

sản,là 1 trong những con

đường để hình thành loài

mới, tạo nên sự đa dạng

loài và đa dạng sinh học

Trang 25

bất kì treo/chiếu lên bảng để cả

lớp cùng quan sát, nhận xét.

Đồng thời yêu cầu các nhóm

còn lại trao đổi kết quả để kiểm

tra chéo cho nhau.

7. Gọi một s học sinh bất kì(

thuộc nhóm khác) nhận xét

đánh giá kết quả, bổ sung từng

phần trong phiếu được treo trên

bảng.

8. Nhận xét đánh giá hoạt động

của từng nhóm và bổ sung,

hoàn thiện những nội dung học

sinh làm chưa đúng. (cung cấp

phiếu đáp án hoặc sửa trực tiếp

trên tờ kết quả của 1 nhóm đã

được treo lên cho cả lớp thảo

luận).

9. Có thể yêu cầu học sinh giải

thích thêm: dạng đột biến cấu

trúc nhiễm sắc thể nào gây hậu

quả nghiêm trọng nhất? Tại

sao?

- Quan sát phim, đọc

SKG và thảo luận

nhóm hoàn thành

phiếu học tập.

- Trao đổi phiếu kết

quả cho nhóm bạn.

Quan sát kết quả trên

bảng.

- Nhận xét, bổ sung

những nội dung chưa

hoàn chỉnh của phiếu

trên bảng.

- Ghi bài theo nội dung

đã chỉnh sửa ở phiếu

học tập.

- Trả lời câu hỏi và

giải thích.

C. Luyện tập – Vận dụng: (4’)

Hãy chọn phương án đúng/đúng nhất trong mỗi câu sau:

2/ Thành phần hoá học chính của nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực có ADN

và prôtêin

A. dạng hitstôn. B. cùng các en zim tái bản.

C. dạng phi histôn. D. dạng hitstôn và phi histôn.

4/ Mỗi nhiễm sắc thể chứa một phân tử ADN dài gấp hàng ngàn lần so với

đường kính của nhân tế bào do

A. ADN có khả năng đóng xoắn.

B. sự gói bọc ADN theo các mức xoắn khác nhau.

C. ADN cùng với prôtêin hitstôn tạo nên các nuclêôxôm.

D. có thể ở dạng sợi cực mảnh.

*5/ Sự thu gọn cấu trúc không gian của nhiễm sắc thể

A. thuận lợi cho sự phân ly các nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào.

B. thuận lợi cho sự tổ hợp các nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào.

C. thuận lợi cho sự phân ly, sự tổ hợp các nhiễm sắc thể trong quá trình phân

bào.

D. giúp tế bào chứa được nhiều nhiễm sắc thể.

6/ Một nuclêôxôm gồm

A. một đoạn phân tử ADN quấn 11/4 vòng quanh khi cầu gồm 8 phân tử

histôn.

B. phân tử ADN quấn 7/4 vòng quanh khi cầu gồm 8 phân tử histôn.

Trang 26

C. phân tử histôn được quấn quanh bởi một đoạn ADN dài 146 cặp nuclêôtit.

D. 8 phân tử histôn được quấn quanh bởi 7/4 vòng xoắn ADN dài 146 cặp

nuclêôtit.

Đáp án:1A, 2B, 3C, 4D .

D. Tìm tòi mở rộng

- Yêu cầu học sinh chuẩn b bút phớt, bản trong/ giấy rôki, sưu tầm một

s mẫu vật đột biến đa bội ( một s loại quả như: cam, nho...) và một s hình

ảnh về đột biến s lượng nhiễm sắc thể.

- Nhắc nhở học bài và trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

- Đọc trước bài 6 sgk/27.

-------------------------------------------------------

Phiếu học tập

Xem những thông tin ở mc II, III trang SGK và thảo luận nhóm để hoàn

thành nội dung bảng sau trong thời gian 10 phút:

Dạng đột biến CT

NST

Hậu quả

Lợi ích

ý nghĩa chung

Mất đoạn

Đảo đoạn

Lặp đoạn

Chuyển đoạn

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

..............................................................................

Tiết 6 - Bài 6: ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ

Trang 27

Ngày soạn :...........................................

I/ Mục tiêu:

1. Kiến thức:

Sau khi học xong bài này học sinh phải:

- Trình bày được khái niệm đột biến s lượng nhiễm sắc thể.

- Phân biệt được các dạng đột biến s lượng NST.

- Trình bày được nguyên nhân và cơ chế phát sinh các dạng đột biến s

lượng nhiễm sắc thể.

2. Kĩ năng

- Rèn kĩ năng phân tích để rút ra nguyên nhân, hậu qủa, ý nghĩa của đột

biến s lượng NST.

3. GDMT

- Nêu hậu quả và vai trò của các dạng đột biến số lượng NST trong tiến

hoá, chọn giống và quá trình hình thành loài. Từ đó có ý thức bảo vệ nguồn gen,

nguồn biến dị phát sinh, bảo tồn sự đa dạng sinh học đồng thời có biện pháp

phòng tránh, giảm thiểu các hội chứng do đột biến số lượng NST như các hội

chứng Đao, Tớcnơ, Klaiphentơ ...

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

I. Đột

biến

lệch bội

- Nêu được khái

niệm đột biến lệch

bội

- Nêu được các

dạng đột biến lệch

bội.

- Mô tả được các

dạng đột biến

lệch bội.

- Mô tả được cơ

chế đột biến lệch

bội.

- Nêu được hậu

- Quan sát hình

hoặc tiêu bản

hiển vi phân biệt

được các dạng

đột biến lệch bội

NST.

- Tiên đoán được

hậu quả và ý

nghĩa của một s

đột biến lệch bội

ở người, thực vật

và động vật.

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 28

quả của một s

dạng đột biến

lệch bội.

II. Đột

biến đa

bội

- Nêu được khái

niệm đột biến đa

bội

- Phân biệt được

các dạng đột

biến đa bội.

- Trình bày được

cơ chế phát sinh

các dạng đa bội.

- Vận dng lý

thuyết để gải một

s bài tập cơ bản

về đột biến đa

bội.

- Phân biệt được

tự đa bội và d đa

bội.

- Vận dng lý

thuyết để giải

những bài tập

phức tạp.

- Tiên đoán được

đặc điểm hình

thái và đặc tính

sinh học của các

dạng tự đa bội.

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Nêu các dạng đột biến đa bội ở sinh vật lưỡng bội và hậu quả của từng

dạng. ( Câu hỏi nhận biết)

2. Phân biệt tự đa bội và d đa bội. Thế nào là thể song nh bội ? ( Câu hỏi

vận dng)

3. Nêu một s hiện tượng đa bội ở thực vật ( câu hỏi vận dng cao)

4. Nêu các đặc điểm của thể đa bội ( Câu hỏi nhận biệt)

IIChuẩn bị:

1. GV:

- Đoạn phim( ảnh động) về cơ chế phát sinh đột biến lệch bội.

2. HS:

- Học bài cũ và xem lại bài 23 Sinh học 9.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra bài cũ : ( 5’)

a. Câu hỏi :

GV có thể dùng câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới các kiến thức trọng tâm của

bài trước để kiểm tra.

1/ Mức xoắn 1 của nhiễm sắc thể là

A. sợi cơ bản, đường kính 10 nm.

B. sợi chất nhiễm sắc, đường kính 30 nm.

C. siêu xoắn, đường kính 300 nm.

D. crômatít, đường kính 700 nm.

2/ Đột biến mất đoạn nhiễm sắc thể là

A. sự rơi rng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm s lượng gen trên nhiễm

sắc thể.

B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng s

lượng gen trên đó.

C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngược 180

và ni lại làm thay đổi

trình tự phân b gen.

D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tương đồng làm thay đổi nhóm

gen liên kết.

3/ Đột biến lặp đoạn nhiễm sắc thể là

Trang 29

A. sự rơi rng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm s lượng gen trên nhiễm

sắc thể.

B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng s

lượng gen trên đó.

C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngược 180

và ni lại làm thay đổi

trình tự phân b gen.

D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tương đồng làm thay đổi nhóm

gen liên kết.

4/ Đột biến chuyển đoạn nhiễm sắc thể là

A. sự rơi rng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm s lượng gen trên nhiễm

sắc thể.

B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng s

lượng gen trên đó.

C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngược 180

và ni lại làm thay đổi

trình tự phân b gen.

D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tương đồng làm thay đổi nhóm

gen liên kết.

b. Đáp án – biểu điểm:

Đáp án: 1A ,2A ,3B ,4D mỗi câu đúng 2,5đ.

3. Bài mới :

A. Khởi động:

Cơ thể sinh vật lưỡng bội có bộ nhiễm sắc thể bình thường 2n, điều gì sẽ

xảy ra khi cơ thể sinh vật nào đó của loài mang bộ nhiễm sắc thể không phải là

2n? Tại sao xuất hiện những cơ thể mang bộ nhiễm sắc thể đó?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Yêu cầu học sinh nhắc

lại khái niệm đột biến s

lượng NST đã được học

lớp 9.

Hoạt động 1: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu

khái niệm và phân loại,

cơ chế phát sinh và hậu

quả, ý nghĩa của đột biến

lệch bội.

1. Yêu cầu học sinh quan

sát hình 6.1 kết hợp đọc

SGK mc I trong thời

gian 7 phút và hoàn

thành những yêu cầu sau

- Hãy chỉ ra những điểm

ging và khác nhau giữa

các thể: không, một, ba

và bn nhiễm. Từ đó đưa

HS nhắc lại khái niệm

HS tìm hiểu khái niệm

và phân loại, cơ chế phát

sinh và hậu quả, ý nghĩa

của đột biến lệch bội

- Quan sát hình + đọc

SGK.

- Ging: Biến đổi s

lượng NST ở 1 hay một

s cặp.

- Khác: thể không: thiếu

cả 2 NST của cặp; thể

* Khái niệm chung: ( 2’)

I/ Đột biến lệch bội. ( 18’)

1. Khái niệm và phân loại :

- Khái niệm: SGK

- Phân loại : Thường gặp 2

dạng phổ biến : thể một 2n-1,

thể ba 2n+1.

Ngoài ra còn có thể gặp các

dạng : thể không, thể một kép,

thể ba kép, thể bn, thể bn

kép.

2. Cơ chế phát sinh:

Do ri loạn phân bào-> một

hoặc vài cặp NST không phân

li.

- Sự không phân li xảy ra trong

giảm phân-> giao tử bất

thường, th tinh với giao tử

Trang 30

ra công thức tổng quát về

s lượng NST trong các

dạng trên.

- Trình bày khái niệm

đột biến lệch bội.

- Thế nào là thể một kép,

thể 4 kép?

- Những cơ chế nào làm

xuất hiện đột biến lệch

bội?

- Vì sao đột biến lệch bội

thường gây chết hoặc

giảm sức sng?

- Nêu vai trò của đột biến

lệch bội.

2. Mỗi nội dung tương

ứng, yêu cầu 1 vài học

sinh trả lời và cho lớp

cùng thảo luận để thng

nhất, hoàn thiện từng

đơn v kiến thức. Với

mỗi đơn v kiến thức GV

có thể cht lại để học

sinh ghi bài.

Hoạt động 2: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu các

dạng đột biến đa bội.

1. Phát phiếu học tập s

1 theo nhóm bàn.

2. Yêu cầu học sinh quan

sát sơ đồ 6.2, 6.3 kết hợp

độc lập đọc SGK mc II

và thảo luận nhóm để

hoàn thành nội dung

phiếu học tập s 1 trong

thời gian 10 phút.

3. Thu phiếu trả lời của 1

nhóm bất kì treo/chiếu

lên bảng để cả lớp cùng

quan sát, nhận xét. Đồng

thời yêu cầu các nhóm

còn lại trao đổi kết quả

để kiểm tra chéo cho

nhau.

4. Gọi một s học sinh

bất kì( thuộc nhóm khác)

một: thiếu 1 NST của

cặp; thể 3: thừa 1 NST

của cặp; thể 4: thừa 2

NST của cặp.

- Nêu khái niệm.

- Thể 4 kép: thừa 4 NST

ở 2 cặp khác nhau; thể 1

kép: thiếu 2 NST ở 2 cặp

khác nhau.

- NST không phân li

trong nguyên phân, giảm

phân.

- Đột biến lệch bội

thường gây chết vì làm

mất cân bằng của toàn

hệ gen.

HS tìm hiểu các dạng đột

biến đa bội.

- Nhận phiếu học tập

theo nhóm bàn.

- Quan sát hình và độc

lập đọc SGK sau đó thảo

luận nhóm để cùng nhau

hoàn thành nội dung

phiếu học tập s 1.

- 1 nhóm nộp phiếu học

tập, các nhóm còn lại

trao đổi phiếu để kiểm

tra chéo cho nhau.

bình thường-> thể lệch bội.

- Sự không phân li xảy ra trong

nguyên phân tế bào sinh dưỡng

-> thể khảm

3. Hậu quả: SGK.

4. ý nghĩa:

Đột biến lệch bội tạo nguyên

liệu cho quá trình tiến hoá và

chọn giống.

II/ Đột biến đa bội. ( 15’)

1.Khái niêm và cơ chế phát

sinh thể tự đa bội.

*) Khái niệm.

Là dạng đột biến làm tăng một

s nguyờn lần bộ NST đơn bội

của loài và lớn hơn 2n

Vớ d: 3n, 4n, 5n, 6n,

7n, 8n,....trong đú 3n, 5n,7n,...

gọi là đa bội lẻ; cũn 4n, 6n,

8n,... gọi là đa bội chẵn

*) Cơ chế phát sinh:

Gv giảng giải theo sơ đồ.

2.Khái niêm và cơ chế phát

sinh thể dị đa bội.

*) Khái niệm.

Trang 31

nhận xét đánh giá kết

quả, bổ sung từng phần

trong phiếu được treo

trên bảng.

5. Nhận xét đánh giá

hoạt động và của từng

nhóm và bổ sung, hoàn

thiện những nội dung

học sinh làm chưa đúng.

(cung cấp phiếu đáp án

hoặc sửa trực tiếp trên tờ

kết quả của 1 nhóm đã

được treo lên cho cả lớp

thảo luận).

- Trao đổi, nhận xét, bổ

sung những nội dung

chưa hoàn chỉnh của

phiếu trên bảng.

- Ghi bài theo nội dung

đã chỉnh sửa ở phiếu học

tập

Là hiờn tượng làm gia tăng s

bộ NST đơn bội của 2 loài

khỏc nhau trong 1 tế bào.

*) Cơ chế phát sinh:

Gv giảng giải theo sơ đồ.

3. Hậu quả và vai trò của đột

biến đa bội.

Đóng vai trò quan trọng trong

tiến hoá và chọn giống vì nó

góp phần hình thành nên loài

mới, giống mới( chủ yếu là

thực vật có hoa.

C. Luyện tập – Vận dụng: (3’)

Bài tâp :

Tế bào của một loài có 2n = 10. Xác đnh s NST của :

a) thể một.

b) thể ba.

c) thể tam bội.

d) thể tứ bội.

D. Tìm tòi mở rộng

- Học bài và trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

- Đọc trước bài 7 SGK/ 31

- Hoàn thành phiếu học tập.

----------------------------------------------

Phiếu học tập

Hãy phân biệt đột biến lệch bội với đột biến đa bội theo bảng sau:

Chỉ tiêu phân biệt

Đột biến lệch bội

Đột biến đa bội

Khái niệm

Các dạng

Cơ chế hình thành

Hậu quả

Vai trò

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

Tiết 7 – Bài 7 : THỰC HÀNH

QUAN SÁT CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ

TRÊN TIÊU BẢN CỐ ĐỊNH VÀ TRÊN TIÊU BẢN TẠM THỜI

Trang 32

Ngày soạn :...........................................

I. Mục tiêu bài dạy

1. Kiến thức

- Xác đnh được 1 s dạng đột biến NST trên các tiêu bản NST c đnh.

2. Kỹ năng

- Rèn luyện kỹ năng làm tiêu bản NST và xác đnh s lượng NST dưới kính hiển vi.

- Quan sát được các cặp NST tương đồng của người trên ảnh chp.

3. Thái độ

- Giữ gìn các trang thiết b thí nghiệm và an toàn trong khi làm thực hành.

4. Phát triển năng lực

- HS đặt biết làm tiêu bản NST

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Thảo luận nhóm

- Thực hành thí nghiệm

II. Chuẩn bị

- Kính hiển vi quang học ( 4 em 1 chiếc )

- Tiêu bản bộ NST TB bạch cầu của người bình thường và bất thường.

- Tranh vẽ phóng bộ NST người bình thường và bất thường.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Kiểm tra 15 phút

a. Câu hỏi:

Tế bào của một loài sinh vật có 2n = 18. Tính s NST có ở dạng đơn bội,

tam bội, tứ bội.

Trong các dạng trên dạng nào là đa bội chẵn, dạng nào là đa bội lẻ? Mô tả

cơ chế hình thành các dạng đa bội trên( bằng sơ đồ).

b. Đáp án - biểu điểm:

- Xác đnh s NST ( 3đ)

Đơn bội n = 9. Tam bội 3n = 27. Tứ bội 4n = 36

- Trong đó: 3n là đa bội lẻ, 4n là đa bội chẵn. ( 2đ)

- Cơ chế hình thành:

+ Trong giảm phân: ( 4đ)

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 33

2n = 18 x 2n = 18 2n = 18 x 2n = 18

GP bình thường Ri loạn GP Ri loạn GP Ri loạn GP

n = 9 2n = 18 2n = 18 2n = 18

( giao tử đơn bội) ( giao tử lưỡng bội) ( giao tử lưỡng bội)

3n 4n

Tam bội Tứ bội

+ Trong Nguyên phân: ( 1đ)

n x n 2n Ri loạn NP lần đầu 4n phát triển thành thể tứ bội.

2. Bài mới

Hoạt động của GV

Hoạt động của trò

* Hoạt động 1:

GV: Chia lớp thành 6 nhóm. Mỗi

nhóm được trang b:

- Kính hiển vi quang học

- Tiêu bản c đnh bộ NST TB bach

cầu của người bình thường và bất

bình thường.

GV: Treo các tranh ảnh bộ NST bình

thường, bộ NST bất thường ở người

và 1 s loài khác.

- Phát tiuêu bản mẫu cho các nhóm

- Nêu yêu cầu khi quan sát.

GV: Quan sát các nhóm làm việc,

nhắc nhở giúp đỡ các nhóm còn yếu.

- Kiểm tra kết quả của các nhóm ngay

trên kính hiển vi.

GV: Yêu cầu thảo luận chung về kết

quả đạt được.

GV: Nhận xét, đánh giá

* Hoạt động 2: Viết báo các thu

hoạch

GV: yêu cầu HS ghi mẫu báo các thu

hoạch vào vở

1. Quan sát các dạng đột biến số

lượng NST trên tiêu bản cố định. (

20’)

HS: Quan sát tranh hình:

- Mỗi cá nhân quan sát kĩ các tranh

hình

+ Vận dng lí thuyết, trao đổi nhóm

nhận biết các dạng đột biến s lượng

NST (thể 3 nhiễm, thể 1 nhiễm,....)

HS: Quan sát tiêu bản:

- Điều chỉnh kính hiển vi

- Đưa tiêu bản lên kính, quan ssat mẫu

ở bội giác rõ nhất.

- Cá nhân trong nhóm đều quan sát,

trao đổi và thng nhất nhận dạng đột

biến s lượng NST trên tiêu bản.

- So sánh với tranh để quan sát được rõ

và chính xác hơn.

- Ghi chép kết quả.

Đại diện HS trình bày lớp cùng thảo

luận, nhận xét, bổ sung.

2. Báo các thu hoạch ( 7’)

HS: ghi chép lại những nội dung đã

học

Trang 34

MẪU BÁO CÁO THU HOẠCH

STT

Đối tượng

Số NST/ TB

Giải thích cơ chế hình thành đột

biến

Người bình

thường

Bình thường

Bệnh nhân Đao

giao tử (n) x giao tử (n + 1) → hợp tử

(2n + 1= 46 + 1)

Bệnh nhân Tơcno

giao tử (22 + X) x giao tử ( 22 + 0 )

→ hợp tử (44 + X0)

C. Nhận xét ( 2’)

- GV nhận xét giờ học, đánh giá kết quả của các nhóm.

D. Tìm tòi mở rộng

- Hoàn thành báo cáo.

- Ôn tập kiến thức về di truyền Menđen.

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

........................................................................

Chương II - TÍNH QUY LUẬT CỦA HIỆN TƯỢNG DI TRUYỀN

Tiết 8 - Bài 8: QUY LUẬT MENĐEN: QUY LUẬT PHÂN LI

Ngày soạn :...........................................

Trang 35

I- Mục tiêu:

1. Kiến thức:

Sau khi học xong bài này học sinh phải

- Mô tả được thí nghiệm và hiểu cách giải thích kết quả thí nghiệm của

Menden. Trình bày được nội dung của quy luật phân li.

- Hiểu được cơ sở tế bào học của quy luật phân li.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình để từ đó thu nhận

thông tin.

3. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

4. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

Phương

pháp

nghiên

cứu di

truyền

học của

Menđen

- Mô tả được

phương pháp

nghiên cứu di

truyền học của

Menđen.

- Mô tả được thí

nghiệm của

Menđen.

Phát biểu dược nội

dung quy luật phân

li.

- Giải thích được

kết quả thí

nghiệm theo

quan niệm của

MenĐen

- Vận dng

phương pháp

nghiên cứu di

truyền học của

Menđen vào giải

quyết những bài

tập đơn giản

- Vận dng viết

được giao tử dựa

theo quy luật phân

- Vận dng

phương pháp

nghiên cứu di

truyền học của

Menđen vào giải

quyết những bài

tập phức tạp

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 36

II. Hình

thành

học

thuyết

khoa

học

- Khái quát được

các giả thuyết khoa

học của Menđen

- Tìm được mi

liên hệ giữa các

giả thuyết khoa

học của Menđen

với kiến thức di

truyền học hiện

đại

- Vận dng giả

thuyết khoa học

của Menđen với

kiến thức di

truyền học hiện

đại để giải thích

được thí nghiệm

của Menđen

III. Cơ

sở tế

bào học

của quy

luật

phân ly

- Mô tả được cơ sở

khoa học của quy

luật phân ly

Vận dng kiến

thức di ruyền

học hiện đại để

khảng đnh cơ sở

di truyền học của

quy luật phân ly

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Nếu các alen của cùng một gen không có quan hệ trội lặn hoàn toàn

mà là đồng trội ( mỗi alen biểu hiện kiểu hình của riêng mình) thì

quy luật phân ly của Menden còn đúng hay không? tại sao ? ( Câu

hỏi vận dng cao)

2. Trong phép lai một tính trạng, để cho đời sau có tỷ lệ phân ly kiểu

hình xấp xỉ 3 trội : 1 lặn thì cần có các điều kiện gì ? ( Câu hỏi vận

dng)

3. Cần phải làm gì để biết chính xác kiểu gen của một cá thể có kiểu

hình trội ? ( câu hỏi thông hiểu)

II. Chuẩn bị:

1. GV:

- Phim( ảnh động) về lai một tính và cơ sở tế bào học của quy luật phân li.

- Phiếu học tập.

2. HS:

- Xem lại bài 2,3 SH 9.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2.Kiểm tra: Không kiểm tra.

3. Bài mới:

A. Khởi động:

Cùng thời với Menđen có nhiều người cùng nghiên cứu về Di truyền,

nhưng vì sao ông lại được coi là cha đẻ của Di truyền ? Điều gì đã khiến ông có

được những thành công đó?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Phương

pháp nghiên cứu di

truyền của Menđen.

HS tìm hiểu phương

pháp nghiên cứu di

I/ Phương pháp nghiên cứu

di truyền học của Menđen.

(20 phút)

Trang 37

1. Yêu cầu học sinh đọc

SGK mc I, kết hợp kiến

thức đã học ở bài 1, 2 SH 9

để hoàn thiện những nội

dung sau trong thời gian 10

phút:

- Hãy nêu những đặc điểm

trong phương pháp nghiên

cứu di truyền của Menden.

- Nêu thí nghiệm của

Menden? Từ kết quả thí

nghiệm có nhận xét gì về

xu hướng biểu hiện tính

trạng ở F

? Về sự biểu hiện

tính trạng của b mẹ ở F

và F

- Dựa vào đâu Menđen kết

luận được tỉ lệ kiểu hình

3:1 ở F

tương ứng với tỉ lệ

kiểu gen 1:2:1?

2. Gọi 1 vài học sinh bất kì

trả lời từng nội dung, đồng

thời cho lớp trao đổi, nhận

xét và bổ sung cho mỗi nội

dung, sau đó GV chỉnh sửa

và giải thích ( nếu cần) và

tóm tắt lại để học sinh ghi

bài.

Hoạt động 2: Hình thành

học thuyết khoa học của

Menđen và cơ sở tế bào

học của quy luật phân li.

1. Phát phiếu học tập theo

nhóm bàn.

2. Giới thiệu đoạn phim về

lai 1 tính trạng và cơ sở tế

bào học của quy luật phân

li.

3. Yêu cầu học sinh quan

sát phim kết hợp độc lập

đọc SGK mc II, III và

thảo luận nhóm để hoàn

thành nội dung phiếu học

tập trong thời gian 10 phút.

4. Với mỗi nội dung của

phiếu học tập, có thể sử

truyền của Menđen.

- Đọc SGK và tái hiện

kiến thức SH 9, hoàn

thành các yêu cầu GV

đặt ra.

- Phương pháp nghiên

cứu

- Nêu thí nghiệm

- F

đồng tính ging b

hoặc mẹ.

- F

chỉ biểu hiện tính

trạng của 1 bên b hoặc

mẹ, F

biểu hiện cả tính

trạng của b và mẹ với tỉ

lệ 3:1

- Từ kết quả F

HS tìm hiểu quá trình

hình thành học thuyết

khoa học của Menđen,

nội dung của quy luật

phân ly và cơ sở tế bào

học của quy luật phân li.

- Nhận phiếu học tập

- Theo dõi phần GV giới

thiệu.

- Quan sát phim kết hợp

độc lập đọc SGK và thảo

Phương pháp phân tích con

lai với quy trình(SGK)

II/ Hình thành học thuyết

khoa học. ( 15’)

(Giải thích theo Menden và

nội dung quy luật như đáp án

phiếu học tập).

III/ Cơ sở tế bào học của

quy luật phân li. ( 7’)

( như đáp án phiếu học tập)

Trang 38

dng kết quả của một nhóm

khác nhau và tổ chức cho

các nhóm khác nhận xét, bổ

sung.

5. Hoàn thiện từng nội

dung để học sinh ghi bài.

6. Nhận xét đánh giá ý thức

hoạt động của các nhóm.

luận nhóm để hoàn thành

nội dung phiếu học tập.

- Trao đổi từng nội dung

của phiếu học tập và

đánh giá kết quả của

nhóm bạn.

- Ghi bài như nội dung

phiếu học tập đã được

chỉnh sửa.

3. Củng cố: ( 2’)

Gv hướng dẫn HS hệ thng lại kiến thức

D. Tìm tòi mở rộng

1. Học bài và trả lời câu hỏi và làm bài tập 1/trang 66SGK.

2. Đọc trước bài 9 SGK/38.

-------------------------------------------------

Phiếu học tập

Đọc SGK mc II và III sau đó thảo luận nhóm để hoàn thành nội dung

phiếu học tập sau trong thời gian 10 phút.

1. Nêu nội dung, giải thích kết quả thí nghiệm theo Menđen và theo thuyết

nhiễm sắc thể( cơ sở tế bào học) bằng cách điền nội dung vào bảng sau:

Nội dung quy luật và giải thích kết

quả theo Menđen

Theo theo thuyết nhiễm sắc thể( cơ sở

tế bào học)

2. Trình bày phương pháp kiểm tra giả thuyết của Menđen.

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

Tiết 9 - Bài 9: QUY LUẬT MENĐEN: QUY LUẬT PHÂN LI ĐỘC LẬP

Ngày soạn :...........................................

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

Trang 39

I- Mục tiêu:

Sau khi học xong bài này học sinh phải

1. Kiến thức:

- Mô tả được thí nghiệm lai hai tính trạng của Menđen.

- Giải thích được tại sao Menđen suy ra được quy luật các cặp alen phân li

độc lập nhau trong quá trình hình thành giao tử.

- Trình bày được nội dung của quy luật phân ly độc lập.

- Giải thích được cơ sở tế bào học của quy luật phân li độc lập.

- Suy luận ra kiểu gen của sinh vật dựa trên kết quả phân li kiểu hình của

các phép lai.

- Hình thành được công thức tổng quát về tỉ lệ phân li giao tử, tỉ lệ kiểu

gen, kiểu hình trong các phép lai nhiều tính trạng.

2. Kỹ năng:

- Phát triển kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình.

- Phát triển kỹ năng phân tích kết quả thí nghiệm.

3. Thái độ : HS xây dựng và củng c niềm tin vào khoa học

4. GDMT:

- Nhận thức được sự xuất hiện các biến d tổ hợp tạo nguồn nguyên liệu

cho tiến hóa và chọn ging, tạo đa dạng loài, có ý thức bảo vệ biến d phát sinh,

bảo tồn đa dạng sinh học.

5. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

6. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

- Mô tả được thí

- Suy luận và dự

- Biết phân tích

- Giải thích được

12B

Trang 40

I. Thí

nghiệm

lai hai

tính

trạng

nghiệm lai hai tính

trạng ở đậu Hà Lan

của Menđen.

- Phát biểu được

nội dung quy luật

phân ly độc lập.

đoán được kết

quả của thí

nghiệm.

kết quả thí

nghiệm lai hai

cặp tính trạng

của Menđen

kết quả lai hai

cặp tính trạng

theo quan niệm

của MenĐen

II. Cơ

sở tế

bào học

- Hiểu được sự

biểu hiện của

tính trạng là do

nhân t di truyền

nằm trong nhân

quy đnh

- Vận dng kiến

thức di truyền

học hiện đại để

giải thích cơ sở

tế bào học của

quy luật phân ly

độc lập.

- Giải thích được

cơ sở tế bào học

của quy luật qua

việc vẽ hình.

- Rút ra được

những điều kiện

nghiệm đúng của

quy luật

Menđen.

- Vận dng kiến

thức về quy luật

phân ly để giải

những bài tập

phức tạp.

III. Ý

nghĩa

của quy

luật

Menđen

- Trình bày được ý

nghĩa tuhwcj tiễn

và ý nghĩa lý luận

của các quy luật

Menđen

- Giải thích được

vì sao Menđen

lại thành công

trong nghiên cứu

di truyền học

còn những tác

giả khác thì

không.

- Vận dng kiến

thức về quy luật

phân ly độc lập

để giải thích

nghững vấn đề

thực tiễn.

- Vận dng kiến

thức quy luật

phân ly độc lập

để suy luận và

giải một s dạng

bài tập.

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Nêu điều kiện nghiệm đúngcho quy luật phân ly độc lập của Menđen. (

Câu hỏi thông hiểu)

2. Nêu các điều kiện cần có để khi lai các cơ thể khác nhau về hai tính

trạng sẽ thu được đời con có tỷ lệ phân ly kiểu hình xấp xỉ 9 : 3 : 3 : 1. (

Câu hỏi vận dng)

3. Làm thế nào để biết hai gen nào đó nằm trên hai NST tương đồng khác

nhau nếu chỉ dựa trên kết quả của các phép lai ? ( Câu hỏi vận dng)

4. Gải thích tại sao không thể tìm được hai người có kieur gen ging hệt

nhau trên trái đất, ngoại trừ trường hợp sinh đôi cùng trứng ? ( Câu hỏi

vận dng cao)

II. chuẩn bị:

Trang 41

1. GV:

Phim( ảnh động) về lai hai tính và cơ sở tế bào học của quy luật phân li

độc lập.

2. HS:

Xem lại bài 4,5 SH 9.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra: (5 phút)

a. Câu hỏi :

Cho đậu hạt nâu giao phấn với đậu hạt trắng thu được F1 toàn đậu hạt nâu. Cho

F1 tự th phấn thu được F2 cho tỉ lệ 3 đậu hạt nâu : 1 đậu hạt trắng. Biên luận

và viết sơ đồ lai từ P đến F2.

b. Đáp án – biểu điểm :

F1 đồng tính toàn hạt nâu



P thuần chủng và hạt nâu trội hơn so với hạt

trắng. F2 cho tỉ lệ 3 : 1



tuân theo quy luật phân li của Men đen. ( 3đ)

Quy ước gen : A – hạt nâu, a – hạt trắng. ( 1đ)

Sơ đồ lai : P : AA x aa ( 1đ)

Gp : A a ( 1đ)

F1 : Aa( 100% đậu hạt nâu) x Aa ( 1đ)

GF1 : A, a A, a ( 1đ)

F2 : 1AA : 2Aa : 1aa ( 1đ)

3hạt nâu : 1 hạt trắng ( 1đ)

3. Bài mới:

A. Khởi động:

Qua quá trình sinh sản đời con đã thừa hưởng nhiều đặc điểm ging với

cha mẹ, tổ tiên, song bên cạnh đó cũng xuất hiện rất nhiều các đặc điểm sai khác

với họ. Tại sao có hiện tượng đó?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Thí nghiệm lai

2 tính trạng :

1. Yêu cầu học sinh đọc mc I

SGK để tái hiện thí nghiệm

Menđenvà hoàn thiện các yêu

cầu sau trong thời gian 10

phút:

- Menđen đã tiến hành thí

nghiệm lai hai tính trạng trên

đậu Hà Lan như thế nào?

- Dựa vào đâu Menđen có thể

đi đến kết luận các cặp nhân

t di truyền trong thí nghiệm

đó đã phân li độc lập với

nhau trong quá trình hình

thành giao tử?

- Phát biểu nội dung quy luật

HS đọc SGK để tái hiện

lại thí nghiệm Menđen

- Tóm tắt thí nghiệm của

Menđen.

- Phân tích tỉ lệ phân li

của từng tính trạng riêng

rẽ đều 3 :1. xác suất mỗi

kiểu hình F

bằng tích các

tỉ lệ của các cặp tính trạng

hợp thành chúng  các

cặp nhân t di truyền quy

I/ Thí nghiệm lai hai

tính trạng. ( 15’)

Pt/c VT x XN

: 100% VT

x F

: 9VT:3VN:3XT:1XN

Phân tích kết quả TN:

V: X = 3: 1

T : N = 3:1

=> mỗi tính trạng di

truyền độc lập.

3. Nội dung quy luật

phân li độc lập: Các cặp

nhân t di truyền quy

đnh các tính trạng khác

nhau phân li độc lập

trong quá trình hình

Trang 42

phân li độc lập.

2. Mỗi nội dung, yêu cầu 1

học sinh trình bày sau đó cho

cả lớp cùng trao đổi, bổ sung-

> GV chỉnh sửa để học sinh

ghi bài.

Hoạt động 2: Cơ sở tế bào

học của quy luật phân li độc

lập

1. Giới thiệu đoạn phim về lai

hai tính trạng và cơ sở tế bào

học của quy luật phân li độc

lập.

2. Yêu cầu học sinh đọc SGK

mc II, kết hợp tái hiện kiến

thức lớp 9 để trình bày tóm tắt

cơ sở tế bào học của quy luật

phân li độc lập.

Hoạt động 3: ý nghĩa của

các quy luật di truyền của

Menđen.

1. Yêu cầu học sinh đọc SGK

mc III và hoàn thành những

yêu cầu sau trong thời gian 5

phút:

- Thực hiện lệnh mc III SGK

- Trình bày ý nghĩa thực tiễn

và ý nghĩa lý luận của các quy

luật Menđen

2. Với mỗi yêu cầu đã đặt ra,

gọi 1 vài học sinh bất kì trả

lời, yêu cầu cả lớp theo dõi và

nhận xét.

3. Nhận xét, bổ sung và hoàn

thiện kiến thức để học sinh

ghi bài

đnh các tính trạng khác

nhau phân li hoàn toàn

độc lập nhau trong quá

trình hình thành giao tử.

- Trình bày các nội dung

đã chuẩn b, nhận xét bổ

sung, ghi bài.

HS giải thích cơ sở tế bào

học của quy luật phân li

độc lập

- Theo dõi GV giới thiệu

- Quan sát đoạn phim kết

hợp đọc SGK và trình bày

cơ sở tế bào học.

HS thực hiện lệnh lệnh

của phần III SGK và nêu ý

nghĩa của các quy luật di

truyền của Menđen

- Đọc SGK

- Thực hiện lệnh mc III

SGK

- ý nghĩa thực tiễn: Dự

đoán trước được kết quả

phân li ở đời sau

- ý nghĩa lý luận: Giải

thích được tính đa dạng

của sinh giới(xuất hiện

biến dị tổ hợp



con cháu

có những sai khác với bố

mẹ, tổ tiên).

- Trả lời từng nội dung

tương ứng và nhận xét.

- Ghi bài

thành giao tử.

II/ Cơ sở tế bào học.

(10’)

Sự phân ly độc lập và tổ

hợp tự do của các cặp

NST tương đồng trong

phát sinh giao tử đưa đến

sự phân ly độc lập và tổ

hợp tự do của các cặp

alen.

III/ ý nghiã của các quy

luật Menđen. ( 10’)

- Khi biết một tính trạng

nào đó di truyền theo

quy luật Menđen, ta có

thể tiên đoán trước được

kết quả lai.

- Giải thích được nguyên

nhân xuất hiện biến dị tổ

hợp.

Trang 43

C. Luyện tập – Vận dụng: (4’)

- GV hướng dẫn HS hệ thng kiến thức của bài.

- Chọn phương án đúng.

1. Cơ sở tế bào học của quy luật phân độc lập là

A. Sự phân ly độc lập và tổ hợp tự do của các cặp NST tương đồng trong

phát sinh giao tử đưa đến sự phân ly độc lập và tổ hợp tự do của các cặp alen.

A. sự phân ly độc lập, tổ hợp tự do của các nhiễm sắc thể.

B. các gen nằm trên các nhiễm sắc thể.

C. do sự di truyền cùng nhau của cặp alen trên một nhiễm sắc thể.

2. Một loài thực vật gen A quy đnh cây cao, gen a- cây thấp; gen B quả đỏ, gen

b- quả trắng. Các gen di truyền độc lập. Đời lai có một loại kiểu hình cây thấp,

quả trắng chiếm 1/16. Kiểu gen của các cây b mẹ là

A. AaBb x Aabb. B. AaBB x aaBb.

C. Aabb x AaBB. D. AaBb x AaBb.

Đáp án 1A, 2D.

D. Tìm tòi mở rộng

1. Hoàn thành lệnh thuộc phần II

2. Học bài và trả lời câu hỏi và bài tập SGK trang 66, 67.

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

Tiết 10 - Bài 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA

GEN

Ngày soạn :...........................................

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

Trang 44

I. Mục tiêu:

1. Kiến thức:

Sau khi học xong bài này học sinh phải

- Nhận biết tương tác gen thông qua sự biến đổi tỉ lệ phân li kiểu hình của

Menđen trong các phép lai hai tính trạng.

- Giải thích được thế nào là tương tác cộng gộp và nêu vai trò của gen

cộng gộp trong việc qui đnh tính trạng s lượng.

- Giải thích được một gen có thể qui đnh nhiều tính trạng khác nhau,

thông qua ví d c thể về gen qui đnh hồng cầu hình liềm ở người.

-Lấy được ví d về tính trạng do nhiều gen chi phi ( tác động cộng gộp)

và ví d về tác động đa hiệu của gen.

2. Kỹ năng:

- Phát triển kỹ năng quan sát.

- Phát triển được kỹ năng phân tích kết quả thí nghiệm.

3. Thái độ: yêu thích thiên nhiên và sinh vật

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

cao

I. Tương

tác gen

- Trình bày được

thế nào là tương tác

gen.

- Chỉ ra được tương

tác gen gồm những

dạng nào ?

- Phân biệt được

tương tác gen

alen và tương tác

gen không alen.

12A

12B

Trang 45

1. Tương

tác bổ

sung

- Mô tả được thí

nghiệm tương tác

bổ sung

- Tóm tắt được

thí nghiệm

Dự đoán và

giải thích

được thí

nghiệm tương

tác bổ sung.

2. Tương

tác cộng

gộp

- Mô tả được thí

nghiệm tương tác

cộng gộp

- Tóm tắt được

thí nghiệm

Dự đoán và

giải thích

được thí

nghiệm tương

tác cộng gộp

II. Tác

động đa

hiệu của

gen

- Trình bày được

thế nào là gen đa

hiệu.

- Phân biệt

được hiện

tượng một gen

quy đnh một

tính trạng, hai

hay hiều gen

quy đnh một

tính trạng,

nhiều gen cùng

quy đnh một

tính trạng.

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Hãy giải thích các mi quan hệ giữa gen và tính trạng sau đây và cho biết

kiểu quan hệ nào là chính xác hơn :

- Một gen quy đnh một tính trạng.

- Một gen quy đnh một enzim/protein.

- Một gen quy đnh một chuỗi polypeptit.

2. Trong một thí nghiệm, người ta cho cây hoa đỏ lai với cây hoa trắng và thu

được F1 toàn cây hoa đỏ. Cho các cây F1 tự th phấn, thu được các cây F2

với tỷ lệ phân ly kiểu hình là 245 cây hoa trắng và 315 cây hoa đỏ. Hãy giải

thích kết quả lai và viết sơ đồ lai từ thế hệ P tới F1 và F2. ( Câu hỏi vận dng

cao)

3. hai alen thuộc cùng một gen có thể tương tác với nhau hay không ? Giải

thích. ( Câu hỏi vận dng)

4. Sự tương tác giữa các gen có mâu thuẫn gì với các quy luật phân ly của

các alen hay không ? Tại sao ? ( Câu hỏi vận dng)

II. chuẩn bị:

1. GV:

Hình 10.1, 10.2 SGK.

2. HS:

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)

a. Câu hỏi :

Trang 46

Khi cho lai hai dòng đậu thuần chủng hạt tím, trơn và hạt trắng, nhăn thu được

F1 toàn đậu cho hạt tím, trơn. Cho F1 tự thu phấn sẽ thu được F2 có tỉ lệ KG và

KH ntn ? Biết rằng phép lai trên tuân theo quy luật phân li độc lập của Menđen.

b. Đáp án – biểu điểm :

- Ta thấy F1 toàn đậu hạt tím, trơn



Tím>trắng, Trơn>nhăn. Để xác đnh được

F2 ta phải viết được sơ đồ lai. ( 2đ)

Quy ước : A- hạt tím, a – hạt trắng. ( 1đ)

B – hạt trơn, b – hạt nhăn.

Sơ đồ lai : P

t/c

: AABB( tím, trơn) x aabb( hạt trắng, nhăn) (

3đ)

AB ab

: AaBb( toàn đậu hạt tím, trơn) x AaBb

GF1 AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB,

(2 đ)

AABB

AABb

AaBB

AaBb

AABb

AAbb

AaBb

Aabb

AaBB

AaBb

aaBB

aaBb

AaBb

Aabb

aaBb

aabb

F2 cò tỉ lệ KG : 1 AABB KH : 9 A- B- : Đậu hạt tím, trơn. ( 3đ)

2 AABb 3 A- bb : Đậu hạt tím, nhăn.

2 AaBB 3 aaB- : Đậu hạt trắng, trơn.

4 AaBb 1 aabb : Đậu hạt trắng, nhăn.

2 Aabb

1 AAbb

2 aaBb

1 aaBB

1 aabb

3. Bài mới:

A. Khởi động:

ĐVĐ : ( 1’)Trong thí nghiệm của Menđen khi lai b mẹ thuần chủng khác

nhau bởi 2 tính trạng tương phản, F

d hợp tử 2 cặp gen thu được đời lai gồm 16

tổ hợp. Vây có khi nào lai b mẹ thuộc 2 dòng thuần chủng chỉ khác nhau một

tính trạng, nhưng đời F

cũng thu được 16 tổ hợp không ? Để trả lời câu hỏi này

chúng ta nghiên cứu bài hôm nay.

C. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng dẫn học

sinh tìm hiểu khái niệm tương

I/ Tương tác gen.

Tương tác gen là sự tác động

Trang 47

tác gen và kiểu tương tác bổ

sung ( 17’)

Yêu cầu học sinh đọc SGK mc

I-1 và thực hiện các yêu cầu sau:

- Nêu khái niệm tương tác gen.

GV giải thích thế nào là gen

không alen.

GV cung cấp cho HS một s tỉ lệ

thường gặp của kiểu tương tác

bổ sung.

GV đưa ra thí nghiệm và yêu

cầu HS :

- Hãy cho biết sự ging và khác

giữa thí nghiệm lai trong tương

tác bổ sung so với thí nghiệm lai

hai tính trạng của Menđen

- Từ tỉ lệ kiểu hình ở F

cho

phép ta kết luận được gì về KG

của F

- Tóm tắt TN và viết SĐL từ P

đến F

3. Với mỗi yêu cầu đã đặt ra, gọi

1 vài học sinh bất kì trả lời, yêu

cầu cả lớp theo dõi và nhận xét.

3. Nhận xét, bổ sung và hoàn

thiện kiến thức để học sinh ghi

bài.

Hoạt động 2: Hướng dẫn học

sinh tìm hiểu bản chất của

kiểu tương tác cộng gộp ( 10’)

1. Yêu cầu học sinh đọc mc I-2

và quan sát hình 10.1 SGK hoàn

thành những nội dung sau:

- Thế nào là tương tác cộng gộp?

- Nêu ví d về tính trạng do

HS tìm hiểu khái

niệm tương tác gen,

sự tương tác bổ

sung

- Đọc mc I-1. SGK

- Phát biểu khái

niệm tương tác gen.

HS xem xét Tno và

so sánh để tìm ra

quy luật di truyền.

- Ging: Pt/c; F

đồng tính; F

xuất

hiện 16 tổ hợp.

- Khác: P ging

nhau; F

khác P; tỉ

lệ KH F

≠ 9:3:3:1.

- Vì F

cho 16 tổ

hợp=>F

d hợp về

2 cặp gen.

- Viết SĐL như

SGK

- Trình bày từng nội

dung trên

- Nhận xét

- Ghi bài

Học sinh tìm hiểu

bản chất của kiểu

tương tác cộng gộp

- Đọc SGK mc I-2

và quan sát hình

qua lại giữa các gen trong quá

trình hình thành tính trạng

(gen không alen)

1. Tương tác bổ sung:

- Tỉ lệ : 9 : 7 ; 9 :6 :1 ;

9 :4 :3 ;......

- TN:Lai ở bí đỏ

Pt/c : Tròn x Tròn

100% dẹt

x F

9 dẹt: 6 tròn : 1 dài.

- Giải thích:

có 16 tổ hợp gen => mỗi

bên F

phải cho 4 loại giao tử

=> F

d hợp tử về 2 cặp gen

nằm trên 2 cặp NST tương

đồng khác nhau. Tuy nhiên, tỉ

lệ phân li không phải là

9 :3 :3 :1 như quy luật

Menđen mà chỉ có 3 loại KH

của cùng một tính trạng hình

dạng quả. Nên ta có thể kết

luận tính trang hình dạng quả

bí do 2 cặp gen nằm trên 2

cặp NST khác nhau qquy đnh

và tương tác với nhau theo

kiểu tương tác bổ sung.

Giả sử khi xuất hiện đồng

thời 2 alen trội A và B cho

KH quả dẹt.

Khi chỉ có 1 trong 2 alen trội

A hoặc B cho KH quả tròn.

Khi không có alen trội nào

cho quả dài.

SĐL( SGK)

- KN : Tương tác bổ sung là

kiểu tương tác của 2 hay

nhiều gen không alen làm

xuất hiện KH mới.

2. Tương tác cộng gộp:

- Tỉ lệ : 15 :1 ;1 :4 :6 :4 :1 ;

........

- Khái niệm: Là kiểu tương

tác trong đó mỗi gen cùng loại

góp phần như nhau vào sự

hình thành tính trạng.

Trang 48

nhiều gen chi phi qua đó có

nhận xét gì về mi tương quan

giữa s lượng gen cùng loại(trội

hoặc lặn) trong một kiểu gen với

sự biểu hiện tính trạng.

- Những loại tính trạng nào chu

sự chi phi của kiểu tương tác

này ?

- Trong phép lai 2 tính trạng kết

luận chắc chắn có sự tương tác

gen căn cứ vào kiểu hình ở đời

lai nào ?

2. Với mỗi yêu cầu đã đặt ra, gọi

1 vài học sinh bất kì trả lời, yêu

cầu cả lớp theo dõi và nhận xét.

3. Nhận xét, bổ sung và hoàn

thiện kiên thức để học sinh ghi

bài.

Hoạt động 3: Hướng dẫn HS

tìm hiểu tác động đa hiệu của

gen ( 7’)

1. Yêu cầu học sinh đọc mc II

và quan sát hình 10.2 SGK và

trả lời các câu hỏi sau:

- Trình bày khái niệm gen đa

hiệu?

- Những biểu hiện nào cho thấy

gen đột biến HbS có phải là gen

đa hiệu không ?

- Khi một gen đa hiệu b đột

biến dẫn đến hậu quả gì?

2. Với mỗi yêu cầu đã đặt ra, gọi

1 s học sinh bất kì trả lời, yêu

cầu cả lớp theo dõi và nhận xét.

3. Nhận xét, bổ sung và hoàn

thiện kiến thức để học sinh ghi

bài.

4. Tuỳ đi tượng học sinh GV

có thể giới thiệu qua một s các

dạng tương tác khác(át chế)

Hoạt động 4 : Củng cố : ( 4’)

GV hướng dẫn HS trả lời một s

câu hỏi trắc nghiệm :

1 Trường hợp mỗi gen cùng

loại(trội hoặc lặn của các gen

không alen) đều góp phần như

10.1 giả quyết các

yêu cầu GV đề ra

- Mỗi gen cùng loại

góp phần như nhau

vào sự hình thành

tính trạng.

- Tính trạng s

lượng.

- Tỉ lệ phân tính

kiểu hình ở đời F

- Trình bày từng nội

dung trên

- Nhận xét

- Ghi bài

HS tìm hiểu tác

động đa hiệu của

gen

- Tác động của một

gen lên sự biểu hiện

của nhiều tính trạng

- Sự xuất hiện hàng

loạt ri loạn bệnh lí

trong cơ thể

- Biến đổi hàng loạt

tính trạng do gen

chi phi.

- Một vài học sinh

trả lời, cả lớp theo

dõi và nhận xét.

- HS nghiên cứu

thêm ví d của

Menđen.

- Ghi bài

HS trao đổi, trả lời

câu hỏi trắc

- Những tính trạng do nhiều

gen cùng qui đnh theo kiểu

tương tác cộng gộp thường là

tính trạng s lượng.

- Tno :

Pt/c : hoa đỏ x hoa trắng

100% hoa hồng

x F

: 1 đỏ : 4 đỏ nhạt :6 hồng :

4 hồng nhạt : 1 trắng.

- Giải thích tương tự như trên

nhưng căn cứ tỉ lệ khác.

II/ Tác động đa hiệu của

gen.

Gen đa hiệu là gen có thể tác

động đến sự biểu hiện của

nhiều tính trạng.

Trang 49

nhau vào sự biểu hiện tính trạng

là tương tác

A. bổ sung. B. át chế.

C.cộng gộp. D.đồng trội.

2 Khi cho giao phấn các cây lúa

mì hạt màu đỏ với nhau, đời lai

thu được 9/16 hạt mầu đỏ; 6/16

hạt màu nâu: 1/16 hạt màu trắng.

Biết rằng các gen qui đnh tính

trạng nằm trên nhiễm sắc thể

thường. Tính trạng trên chu sự

chi phi của quy luật

A. tương tác át chế.

B. tương tác bổ trợ.

C. tương tác cộng gộp.

D. phân ly.

nghiệm :

Câu 1A, 2B

D. Tìm tòi mở rộng

1. Học bài và trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

2. Phân biệt tương tác gen với quy luật phân li độc lập của Menđen.

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

........................

.................................................................................................................................

Tiết 11 - Bài 11: LIÊN KẾT GEN VÀ HOÁN VỊ GEN

Ngày soạn :...........................................

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

Trang 50

I- Mục tiêu:

1. Kiến thức:

Sau khi học xong bài này học sinh phải:

- Nhận biết được hiện tượng liên kết hoàn toàn và hoán v gen. Các dặc

điểm của LKG, HVG.

- Giải thích được cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán v gen.

- Đnh nghĩa được hoán v gen, tính được tần s hoán v gen.

- Nhớ được ý nghĩa của di truyền liên kết hoàn toàn và hoán v gen.

2. Kỹ năng:

- Phát triển được kỹ năng phân tích kết quả thí nghiệm.

- Rèn luyện kĩ năng viết sơ đồ lai.

3. Thái độ: Có ý thức học tập tích cực, yêu khoa học.

4. GDMT:

- Nhận thức được liên kết gen duy trì sự ổn đnh của loài, giữ cân bằng

sinh thái. Hoán v gen tăng nguồn biến d tổ hợp, tạo độ đa dạng về loài.

5. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

- Xác đnh đúng quyền và nghĩa v học tập chủ đề...

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

6. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

I. Liên

kết gen

- Mô tả được thí

nghiệm Liên kết

gen của Moocgan

- Phân tích được

kết quả của thí

nghiệm.

- Giải thích được

kết quả thí

nghiệm theo

Moocgan.

- Viết được

kiểu gen, tỷ lệ

giao tử, tổ hợp

các laoij giao

tử của thí

nghiệm

12A

12B

Trang 51

II.

Hoán

vị gen

- Mô tả được thí

nghiệm hoán v gen

- Tóm tắt được

thí nghiệm hoán

v gen.

- Tính được tần

s hoán v gen.

- Giải thích được

kết quả của thí

nghiệm hoán v

gen theo

Moocgan

- Viết được

kiểu gen, tỷ lệ

giao tử, các tổ

hợp giao tử

của thí nghiệm

III. Ya

nghĩa

của

hiện

tượng

liên kết

gen và

hoán vị

gen

- Trình bày được ý

nghĩa của liên kết

gen và hoán v gen

- Trình bày được

thế nào là bản đồ

di truyền học.

- Hiểu cách lập

bản đồ di truyền.

- Ý nghĩa của

bản đồ di truyền.

- Vận dng kiến

thức bản đồ di

truyền học để

giải một s bài

tạp di truyền

hoán v gen.

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Làm thế nào để phát hiện hai gen nào đó liên kết hay phân ly độc lập ? ( Câu

hỏi thông hiểu)

2. Có thể dùng những phép lai nào để xác đnh khoảng cách giữa hai gen trên

NST ? Phép lai nào hay được dùng hơn ? Vì sao ? ( Câu hỏi vận dng)

3. Ruồi giấm có 4 cặp NST. Vậy ta có thể phát hiện được ti đa bao nhiêu nhóm

gen liên kết ? ( Bài tập vận dng)

4. Làm thế nào đẻ có thể chứng minh được hai gen có khoảng cách bằng 50cM lạ

cùng nằm trên 1 NST ? ( Câu hỏi vận dng cao)

II- Chuẩn bị:

1. Chuẩn b của GV:

- Hình 11 SGK, đoạn phim cơ sở tế bào học của hoán v gen

- Phiếu học tập

- Máy chiếu, máy vi tính

2. Chuẩn b của HS:

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra bài cũ ( 5 phút)

a. Câu hỏi : Cho A- hạt vàng, a- hạt xanh.

B- hạt trơn, b – hạt nhăn.

Biết 2 cặp gen trên nằm trên 2 cặp NST khác nhau và trội là trội hoàn toàn.

Xác đnh kiểu gen và KH cho phép lai sau : AaBb(vàng-trơn) x aabb (xanh-

nhăn).

b. Đáp án – biểu điểm :

Để xác đnh được KG và KH của phép lai chúng ta cần viết sơ đồ lai : ( 2đ)

P : AaBb (vàng – trơn) x aabb ( xanh – nhăn) ( 2đ)

Gp : AB, Ab, aB, ab ab ( 2đ)

F : có KG : 1AaBb : 1Aabb : 1aaBb : 1aabb. ( 2đ)

KH : 1vàng-trơn : 1vàng-nhăn : 1xanh-trơn : 1xanh-nhăn. ( 2đ)

Trang 52

3. Bài mới:

A. Khởi động:

GV dùng luôn nội dung kiểm tra bài cũ để nêu vấn đề cho bài mới.

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu

về liên kết gen. ( 10’)

GV đưa ra bài toán

của Moocgan rồi đăth

ra câu hỏi :

- Từ kết quả của F1 ta

rút ra được điều gì ?

- Hãy quy ước gen ?

- Cũng là phép lai phân

tích hai tính trạng

nhưng tỉ lệ phân tính

đời lai không ging kết

quả của phép lai phân

tích theo Menđen. Từ

những sai khác đó rút ra

kết luận gì?

GV giới thiệu với học

sinh cách viết kiểu gen

và giao tở khi các gen

cùng nằm trên 1 cặp

NST KG :

hoặc

giao tử AB

GV yêu cầu HS khái

quát thế nào là LKG.

Đặc điểm của LKG.

Gv hướng dẫn HS viết

sơ đồ lai.

GV Nhận xét, bổ sung

và hoàn thiện kiến thức

để học sinh ghi bài

Hoạt động 2: Hướng

dẫn học sinh phân tích

kết quả TN của

Moocgan về hiện

tượng hoán vị gen ( 8’)

Gv đưa ra thí nghiệm

của Moocgan và yêu

cầu HS phân tích kết

quả lai.

Gv hướng dẫn học sinh

HS vận dng kiến thức đã

học, trao đổi nhanh chỉ ra

được :

- thân xám>thân đen ; cánh

dài> cánh ct.

- Quy ước : A- thân xám.

a – thân đen.

B- cánh dài.

b- cánh ct.

HS giải thích : P thuần

chủng về 2 tính trạng đem

lai=> F1 đồng tính trội, d

hợp tử 2 cặp gen. Nếu các

gen phân li độc lập thì khi lai

phân tích phải cho tỉ lệ

1 :1 :1 :1. Nhưng trong bài

toán chỉ cho tỉ lệ 1 :1. Tức là

ruồi đực F1 chỉ cho 2 loại

giao tử, điều này chỉ xảy ra

khi 2 cặp gen quy đnh 2 tính

trạng trên cùng nằm trên 1

cặp NST tương đồng và di

truyền cùng nhau.

HS viết sơ đồ lai.

HS khái quát kiến thức theo

hướng dẫn của GV.

HS vận dng kiến thức đã

học, trao đổi nhanh và so

sánh thấy được sự khác biệt

trong kết quả lai với các

phép lai đã học và phân tích

I/ Liên kết gen.

- ĐN : Liên kết gen là hiện

tượng một s gen cùng nằm

trên 1 NST phân li cùng nhau

trong giảm phân và tổ hợp lại

cùng nhau trong th tinh làm

cho một s tính của cơ thể

cùng di truyền với nhau.

- Đặc điểm của LKG : Các

gen nằm trên cùng một NST

phân li cùng nhau trong quá

trình phân bào tạo thành một

nhóm gen liên kết và có xu

hướng di truyền cùng nhau.

S nhóm liên kết của mỗi loài

tương ứng với s NST trong

bộ đơn bội của loài.

SĐL :

Pt/c : ♀

x ♂

Gp : AB ab

F1 :

( thân xám –

cánh dài)

Lai phân tích ruồi đực F1.

F1 : ♂

x ♀

Gf1 : AB, ab ab

Fa :

1xám – dài : 1đen - ct.

II/ Hoán vị gen.

1. Thí nghiệm của Moocgan

và hiện tượng HVG.

SĐL :

Pt/c : ♀

x ♂

Gp : AB ab

F1 :

( thân xám –

Trang 53

so sánh và phân tích kết

quả của phép lai để rút

ra được quy luật di

truyền chi phi phép

lai.

Gv hướng dẫn HS viết

sơ đồ lai.

Hoạt động 3 : Hướng

dẫn HS tìm hiểu về cơ

sở TB của HVG. ( 10’)

GV Giới thiệu đoạn

phim về hoán v gen và

cơ sở TB của hiện

tượng HVG rồi yêu cầu

HS :

Quan sát phim kết hợp

độc lập nghiên cứu

SGK mc II.2, thảo

luận nhóm nhỏ để trả

lời câu hỏi :

- Thế nào gọi là HVG ?

- Cơ sở TB của HVG là

gì ?

- HVG có đặc điểm gì ?

- Làm thế nào để tính

được tần s HVG ?

Gv hướng đẫn HS vào

tính TSHVG c thể TN

trong bài.

GV nhận xét đánh giá.

Hoạt động 4 : Hướng

dẫn HS tìm hiểu ý

nghĩa của LKG và

HVG. ( 7’)

được :

Ruồi đực thân đen- cách ct

chỉ cho 1 loại giao tử, mà Fa

lại cho 4 loại tổ hợp



ruồi

cái F1 phải cho 4 loại giao tử

nhưng không theo tỉ lệ

1 :1 :1 :1 như phân li độc lập

mà cho tỉ lệ

41,5% :41,5% :8,5% : 8,5%.

Điều này chỉ xảy ra khi trong

quá trình tạo thành giao tử

của ruồi cái các gen A và B,

a và b đã liên kết không

hoàn toàn với nhau. Nghĩa là

có HVG xảy ra.

HS viết sơ đồ lai.

Hs quan sát phim kết hợp

đọc SGK và thảo luận nhóm

để trả lời các câu hỏi :

- KN HVG.

- Cơ sở TB.

- Đ

của HVG.

- CT tính TSHVG.

- Ghi bài theo nội dung đã

chỉnh sửa ở phiếu học tập.

cánh dài)

Lai phân tích ruồi cái F1.

F1 : ♀

x ♂

Gf1 :AB=ab= 41,5% ab

Ab=aB=8,5%

Fa : 41,5%

: 41,5%

8,5%

: 8,5%

41,5% thân xám – cánh dài :

41,5% thân đen – cánh ct :

8,5% thân xám – cánh ct :

8,5% thân đen – cánh dài.

2. Cơ sở tế bào học của hiện

tượng HVG.

- ĐN : HVG là hiện tượng

một s gen trên NST này đổi

chỗ với một s gen tương ứng

trên NST kia( 2 NST cùng

cặp).

- Cơ sở TB : Do sự trao đổi

chéo giữa các crômatit trong

cặp NST kép ở kì đầu của GPI

trong qúa trình phát sinh giao

tử



các gen tương ứng đổi

chỗ cho nhau.

- Đặc điểm của HVG :

+ Các gen càng nằm xa nhau

trên NST càng dễ xảy ra HV.

+ Các gen trên NST có xu

hướng chủ yếu là liên kết nên

tần s HVG luôn nhỏ hơn

50%.( Khi TSHVG =50% kết

quả ging phân li độc lập).

- Công thức tính tần s HVG :

+ TSHVG = tổng % các loại

giao tử có HV.

+ TSHVG = % 1 loại gt HVx

s gt HV.

.........

III/ ý nghĩa của hiện tượng

liên kết gen và hoán vị gen.

1. ý nghĩa của hiện tượng

liên kết gen :

- Hạn chế biến dị tổ hợp



Trang 54

Gv yêu cầu HS nghiên

cứu SGK chỉ ra được ý

nghĩa của hiện tượng

liên kết gen và hiện

tượng HVG.

- GV giới thiệu thêm về

bản đồ DT.

HS nghiên cứu SGK chỉ ra

được ý nghĩa của LKG.

hạn chế số KG, KH ở thế hệ

sau, làm giảm tính biến dị của

cá thể. Duy trì sự ổn định của

loài, giữ cân bằng sinh thái.

- Các gen liên kết hoàn toàn

với nhau tạo ĐK để các nhóm

tính trạng tt đi kèm với nhau

trong quá trình DT.

- Giúp sự DT chính xác từng

cm gen cho thế hệ sau.

2. ý nghĩa của hiện tượng

HVG.

- Làm tăng nguồn biến dị tổ

hợp, tăng số KG, KH ở thế hệ

sau, tạo độ đa dạng về loài.

Toạ nguồn nguyên liệu cho

tiến hóa và chọn giống.

- ứng dng HVG để ttổ hợp

các gen tt vào trong cùng

một cơ thể.

C. Luyện tập – Vận dụng (2’)

Gv hệ thng nhanh lại kiến thức của bài.

D. Tìm tòi mở rộng

1. Học bài và trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

2. Hoàn thành bảng so sánh hiện tượng di truyền phân ly độc lập và di

truyền liên kết (tuỳ đi tượng HS mà GV có thể cho tự lập bảng hoặc hoàn thành

bảng cho sẵn)

Đặc điểm so sánh

DT phân ly độc lập

DT liên kết

Đặc điểm

Cơ chế

Kết quả

ý nghĩa

3. Hoàn thành bảng so sánh hiện tượng di truyền liên kết gen và hoán v

gen (tuỳ đi tượng HS mà GV có thể cho tự lập bảng hoặc hoàn thành bảng cho

sẵn)

Tiêu chí so sánh

DT liên kết gen

Hoán v gen

Cơ thể b mẹ đem

lai

Kết quả lai F

Phép lai sử dng

trong thí nghiệm

Cơ thể F

đem lai

Kết quả thu được F

S loại kiểu hình ở

Trang 55

Đặc điểm kiểu hình

thu được ở F

so với

3. Đọc trước bài 12 SGK/50

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

Tiết 12 - Bài 12: DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH VÀ

DI TRUYỀN NGOÀI NHÂN

Ngày soạn :...........................................

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

Trang 56

I- Mục tiêu:

1. Kiến thức:

Sau khi học xong bài này học sinh phải

- Biết được các cơ chế xác đnh giới tính bằng NST

- Trình bày được các thí nghiệm và cơ sở tế bào học của di truyền liên kết

với giới tính.

- Thấy được ý nghĩa của di truyền liên kết với giới tính.

- Trình bày được đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân và cách thức

nhận biết một gen nằm ở ngoài nhân hay ở trong nhân, gen trên NST thường hay

NST giới tính.

2. Kỹ năng:

- Phát triển kỹ năng quan sát và lập luận để tìm ra quy luật di truyền..

- Phát triển được kỹ năng phân tích kết quả thí nghiệm.

3. Thái độ:

- Học sinh yêu thích bộ môn, thích tìm hiểu, khám phá các quy luật biểu

hiện tính trạng.

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

I. Di

truyền

liên kết

với giới

tính

- Trình bày được

thế nào là NST giới

tính.

- Khái quát được

cấu trúc của cặp

NST giới tính

tương đồng và

- Hiểu được đặc

điểm cấu trúc

của cặp NST

giới tính tương

đồng và không

tương đồng.

- Phân tích kết

quả của phép lai

thuận và phép lai

nghch.

- Giải thích được

đặc điểm di

truyền của gen

trên NST giới

- Giải thích được

kết quả của phép

lai thuận và phép

lai nghch theo

Moocgan.

- Viết được kiểu

gen, tỷ lệ giao tử,

tổ hợp giao tử

12B

Trang 57

không tương đồng.

- Mô tả được thí

nghiệm của ruồi

giấm.

tính Y.

của phép lai

thuận và phép lai

nghch.

- Phân biết được

đặc điểm di

truyền do gen

nằm trên NST

giới tính X và

gen nằm trên

NST giới tính Y.

II. Di

truyền

ngoài

nhân

- Mô tả được thí

nghiệm di truyền ở

cây hoa phấn

- Tóm tắt được

thí nghiệm lai ở

cây hoa phấn.

- Tìm đắc điểm

di truyền ở cây

hoa phấn.

- Giải thích được

kết quả của thí

nghiệm di truyền

theo dòng mẹ

của cây hoa

phấn.

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Nêu các đặc điểm di truyền của tính trạng do gen nằm trên NST X quy đnh. (

Câu hỏi thông hiểu)

2. Bệnh mù màu đỏ- xanh lc ở người là do một gen lặn nằm trên NST X quy

đnh. Một ph nữ bình thường có em trai b bệnh muc màu lấy một người

chồng bình thường. Nếu cặp vợ chồng này sinh được một người con trai thì xác

suất để sinh được một người con trai đó b bệnh muc màu là bao nhiêu ? Biết

rằng b mẹ của cặp vợ chồng này đều không b bệnh. ( Câu hỏi vận dng cao)

3. Làm thé nào để biết được một bệnh nào đó ở người là do gen lặn trên NST giới

tính X hay do gen trên NST thường quy đnh ? ( Câu hỏi vận dng)

4. Nêu đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân. Làm thế nào để biết được tính

trạng nào đó là do gen trong nhân hay gen nằm ngoài nhân quy đnh ? ( Câu hỏi

nhận biết)

II- chuẩn bị:

1. GV:

- Đoạn phim về sơ sở tế bào học của sự di truyền màu mắt ở ruồi giấm.

- Phiếu học tập

2. HS:

- Xem lại bài 12 SH 9

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra bài cũ : (5’)

a. Câu hỏi :

Trình bày ý nghĩa của LKG và HVG.

b. Đáp án – biểu điểm.

*. ý nghĩa của hiện tượng liên kết gen : (5đ)

Trang 58

- Hạn chế biến d tổ hợp



hạn chế s KG, KH ở thế hệ sau, làm giảm tính biến

d của cá thể. Duy trì sự ổn đnh của loài, giữ cân bằng sinh thái.

- Các gen liên kết hoàn toàn với nhau tạo ĐK để các nhóm tính trạng tt đi kèm

với nhau trong quá trình DT.

- Giúp sự DT chính xác từng cm gen cho thế hệ sau.

*. ý nghĩa của hiện tượng HVG. (5đ)

- Làm tăng nguồn biến d tổ hợp, tăng s KG, KH ở thế hệ sau, tạo độ đa dạng

về loài. Tạo nguồn nguyên liệu cho tiến hóa và chọn ging.

- ứng dng HVG để tổ hợp các gen tt vào trong cùng một cơ thể.

3. Bài mới:

A. Khởi động:

Trong các thí nghiệm của Menđen kết quả phép lai thuận và nghch hoàn

toàn ging nhau, sự phân b tính trạng đều ở cả 2 giới. Nhưng khi Moocgan cho

lai ruồi giấm cũng thuần chủng, khác nhau bởi 2 cặp tính trạng tương phản trong

phép lai thuận nghch không thu được tỉ lệ phân tính kiểu hình ging với thí

nghiệm của Menđen. Hiện tượng này được giải thích như thế nào?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu

NST giới tính và một số

cơ chế xác định giới

tính. ( 5’)

GV yêu cầu học sinh đọc

SGK mc I-1 kết hợp

kiến thức đã học ở bài 12

SH 9 và trả lời các câu

hỏi sau :

- Nêu những điểm khác

nhau cơ bản giữa NST

giới tính và NST thường.

- Hãy chỉ ra các vùng

tương đồng và không

tương đồng trên cặp

nhiễm sắc thể giới tính,

các đoạn này có đặc

điểm gì ?

- Cho vớ d về 1 cặp

NST giới tớnh ở 1 s sv?

Hoạt động 2 : Hướng

dẫn HS tìm hiểu về sự

Hs đọc SGK và trả lời câu

hỏi :

- NST thường: Luôn luôn

tồn tại thành từng cặp

tương đồng; chỉ chứa các

gen quy đnh tính trạng

thường. Còn NST giới

tính tồn tại thành cặp

tương đồng( XX) hoặc

không tương đồng(XY);

ngoài các gen quy đnh

giới còn có các gen quy

đnh tính trạng thường.

- Chỉ ra các vùng tương

đồng và không tương

đồng với việc chứa các

gen đặc trưng.

- HS lấy ví d về cặp NST

giới tính ở người.

I/ Di truyền liên kết với giới

tính.

1. NST giới tính và cơ chế tế

bào học xác định giới tính

bằng nhiễm sắc thể:

a. NST giới tớnh

- Là loại NST cú chứa gen

quy đnh giới tớnh

- Trong cặp NST giới tớnh ở

người:

Cặp XX gồm 2 chiếc tương

đồng

Cặp NST XY cú vựng tương

đồng và cú vựng khng tương

đồng.

b. Một s cơ chế tb xỏc đnh

giới tớnh bằng NST:

- Ở đv cú vỳ, ruồi giấm: ♀

XX, ♂ XY

- Ở chim, bướm, cỏ, ếch nhỏi:

♀ XY, ♂ XX

- Ở chõu chấu, rẹp, bọ xớt: ♀

XX, ♂ XO

2. Di truyền liên kết với giới

tính.

a. Gen trên X :

Trang 59

DT của các gen trên

NST giới tính. ( 20’)

GV yêu cầu học sinh

quan sát đoạn phim về cơ

sở tế bào học của sự di

truyền màu mắt ở ruồi

giấm, kết hợp độc lập

đọc SGK mc I-2-3 và

thảo luận nhóm để hoàn

thành các mc tiêu sau

trong thời gian 15 phút.(

ghi kết quả vào bảng

ph)

- Nêu thí nghiệm về sự di

truyền màu mắt ở ruồi

giấm.

- Kết quả lai thuận

nghch như thế nào ?

Moóc gan giải thích như

thế nào về kết quả đó ?

- Căn cứ vào sơ đồ 12.2

viết sơ đồ lai trong mỗi

trường hợp.

- Nêu đặc điểm sự di

truyền gen trên NST X,

- Làm thế nào để phát

hiện được 1 tính trạng

nào đó do gen nằm trên

NST quy đnh ?

- Thế nào là sự di truyền

liên kết với giới tính ?

- Nêu ý nghĩa của di

truyền liên kết với giới

tính.

GV thu phiếu trả lời của

1 nhóm bất kì treo/chiếu

lên bảng để cả lớp cùng

quan sát. Đồng thời yêu

cầu các nhóm còn lại

trao đổi kết quả để kiểm

tra chéo cho nhau.

GV gọi một s học sinh

bất kì( thuộc nhóm khác)

nhận xét đánh giá kết

quả, bổ sung từng phần

- Theo dõi giáo viên giới

thiệu đoạn phim

- Độc lập đọc SGK và

thảo luận nhóm để thực

hiện từng nội dung của

lệnh, c thể:

- Nêu thí nghiệm

- Kết quả lai thuận khác

lai nghch; màu mắt biểu

hiện không ging nhau ở 2

giới.

- Giải thích

- Viết sơ đồ lai

- Gen trên X di truyền

chéo, gen trên Y di truyền

thẳng.

- Dựa vào các tính trạng

liên kết giới tính để sớm

phân biệt đực cái và điều

chỉnh tỉ lệ đực cái theo ý

mun của nhà sản xuất.

- 1 nhóm nộp phiếu kết

quả, các nhóm còn lại trao

đổi phiếu để kiểm tra chéo

cho nhau.

- Nhận xét, bổ sung phần

trình bày của nhóm bạn.

- Thí nghiệm ( SGK)

- Cơ sở tế bào học:

Do sự phõn li và tổ hợp của

cặp NST giới tớnh dẫn đến sự

phõn li và tổ hợp của cỏc gen

nằm trờn NST giới tớnh.

- Đặc điểm di truyền của

gen trờn NST giới tớnh X:

Kết quả của phộp lai

thuận, nghch là k.nhau.

Cú hiện tượng di truyền chộo

(gen từ ông ngoại



con gái



cháu trai).

- Giải thích : Tính trạng phân

b không đều ở 2 giớigen

quy đnh tính trạng màu mắt

chỉ có trên X mà không có

trên Y và do gen lặn quy đnh,

vì vậy cá thể đực XY chỉ cần

một gen lặn nằm trên X đã

biểu hiện kiểu hình, trong đó

cá thể cái XX cần 2 gen lặn

mới biểu hiện tính trạng này

thấy xuât hiện ở ruồi đực

nhiều hơn.

- Sơ đồ lai

Giả sử W: mắt đỏ, w: mắt

trắng), gen quy đnh màu mắt

nằm trên NST X.

- SĐL: Lai thuận

P X

x X

, Y

, X

, Y

, X

Y, X

, X

Lai nghch: học sinh về nhà

viết tiếp.

b) Gen trên Y:

- Vớ dụ : người b cú tỳm

lng tai sẽ truyền cho tất cả

con trai mà con gỏi thỡ khng

b tật này. Hoặc gen quy đnh

tật dớnh ngún 2, 3 chỉ biểu

hiện ở nam giới.

- Giải thớch : Gen quy đnh

tớnh trạng/NST Y, khng cú

Trang 60

trong phiếu được treo

trên bảng.

GV nhận xét đánh giá

hoạt động và của từng

nhóm và bổ sung, hoàn

thiện những nội dung

học sinh làm chưa đúng

để học sinh ghi bài.

GV đặt vấn đề tiếp :

trong các phép lai thuận

nghch của Menđen vai

trò của b và mẹ như

nhau trong di truyền.

Nhưng trong một s thí

nghiệm khác người ta

không thu được kết quả

như vậy ? Điều này giải

thích như thế nào ?

Hoạt động 3: Tổ chức

cho học sinh tìm hiểu

sự di truyền ngoài nhân

( 8’)

GV yêu cầu học sinh độc

lập đọc SGK mc II và

thảo luận nhóm để hoàn

thành nội dung : Từ kết

quả thí nghiệm của

Côren có thể rút ra

những nhận xét gì?

Tại sao có hiện tượng

đó ?

Gen quy đnh sự di

truyền các tính trạng đó

nằm ở đâu ?

- Theo dõi phần GV tiểu

kết và ghi bài

HS tìm hiểu sự di truyền

ngoài nhân

- Đọc SGK và thảo luận

nhóm.

- 1 nhóm trình bày, các

nhóm khác nhận xét bổ

sung.

- Ghi bài

alen tương ứng trờn X → Di

truyền cho cỏ thể mang kiểu

gen XY.

- Đặc điểm di truyền của

gen trờn NST Y:

Cú hiện tượng di truyền

thẳng (luôn truyền cho 100%

cơ thể XY)

KL chung : - Một tính trạng

sự di truyền luôn gắn với giới

tính gọi là sự di truyền liên

kết với giới tính.

- Lai thuận nghch kết quả

tính trạng phân b không đều

ở 2 giớigen quy đnh tính

trạng nằm trên NST giới tính.

c) ý nghĩa của di truyền liên

kết với giới tính:

- Dựa vào tớnh trạng liờn kết

với giới tớnh để sớm phõn

biệt đực, cỏi và điều chỉnh tỉ

lệ đực, cỏi tuỳ thuộc vào mc

tiờu sản xuất.

Vd: .................

II/ Di truyền ngoài nhân.

*)Thớ nghiệm: sgk

*)Giải thớch

Do khi th tinh, giao tử đực

chỉ truyền nhõn mà hầu như

khng truyền tbc cho trứng.

Do vậy, cỏc gen nằm trong

tbc (trong ti thể hoặc trong lc

lạp) chỉ được mẹ truyền cho

con qua tbc của trứng.

*). Đặc điểm di truyền ngoài

nhõn (di truyền ở ti thể và

lc lạp):

- Lai thuận lai nghch kết quả

khỏc nhau biểu hiện kiểu

hỡnh ở đời con theo dũng mẹ.

- Trong di truyền qua tế bào

chất vai trũ chủ yếu thuộc về

tế bào chất của tế bào sinh

dc cỏi.

Trang 61

C. Luyện tập – Vận dụng (5’)

Để khắc sâu kiến thức, GV hướng dẫn HS trả lời một s câu hỏi trắc nghiệm liên

quan đến bài.

Chọn phương án trả lời đúng trong mỗi câu sau:

1. Trong cặp nhiễm sắc thể giới tính XY, vùng không tương đồng chứa các gen

A. alen.

B. đặc trưng cho từng nhiễm sắc thể.

C. tồn tại thành từng cặp tương ứng.

D. di truyền tương tự như các gen nằm trên nhiễm sắc thể thường.

2. Trong cặp nhiễm sắc thể giới tính XY, vùng tương đồng chứa các gen di

truyền

A. tương tự như các gen nằm trên nhiễm sắc thể thường.

B. thẳng.

C. chéo.

D. theo dòng mẹ.

3. Kết quả của phép lai thuận nghch cho tỉ lệ phân tính kiểu hình khác nhau ở

hai giới thì gen quy đnh tính trạng

A. nằm trên nhiễm sắc thể thường.

B. nằm trên nhiễm sắc thể giới tính.

C. nằm ở ngoài nhân.

D. có thể nằm trên nhiễm sắc thể thường hoặc nhiễm sắc thể giới tính.

4. Lai thuận và lai nghch đã được sử dng để phát hiện ra quy luật di truyền

A. tương tác gen, trội lặn không hoàn toàn.

B. tương tác gen, phân ly độc lập.

C. liên kết gen trên nhiễm sắc thể thường và trên nhiễm sắc thể giới tính,

di truền qua tế bào chất.

D. trội lặn hoàn toàn, phân ly độc lập.

5. Kết quả của phép lai thuận nghch khác nhau theo kiểu đời con luôn có kiểu

hình ging mẹ thì gen quy đnh tính trạng đó

A. nằm trên nhiễm sắc thể thường.

B. nằm trên nhiễm sắc thể giới tính.

C. nằm ở ngoài nhân.

D. có thể nằm trên nhiễm sắc thể thường hoặc nhiễm sắc thể giới tính.

D. Tìm tòi mở rộng

1. Học và trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

2.So sánh gen trong nhân và gen ngoài nhân

Điểm phân biệt

Gen trong nhân

Gen ngoài nhân

Khác nhau

Ging nhau

Trang 62

3. Đọc trước bài 13 SGK/55

Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

........................

.................................................................................................................................

Tiết 13 - Bài 13. ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG

LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN

Ngày soạn :...........................................

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 63

I- Môc tiªu:

1. KiÕn thøc:

Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh ph¶i

- Thấy ®-îc nh÷ng ¶nh h-ëng cña m«i tr-êng ngoµi

®Õn sù biÓu hiÖn cña gen.

- Ph©n tÝch ®-îc mèi quan hÖ gi÷a kiÓu gen, m«i

tr-êng vµ kiÓu h×nh.

- Tr×nh bµy ®-îc kh¸i niÖm vµ nh÷ng tÝnh chÊt cña

th-êng biÕn.

- Tr×nh bµy ®-îc kh¸i niÖm møc ph¶n øng, vai trß

cña kiÓu gen vµ m«i tr-êng ®èi víi n¨ng suÊt cña vËt

nu«i vµ c©y trång.

2. Kü n¨ng:

- Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh

h×nh.

- Ph¸t triÓn ®-îc kü n¨ng vËn dông lý thuyÕt vµo

thùc tiÔn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.

3. Thái độ : Yêu thích bộ môn, thích tìm hiểu, khám phá các quy luật biểu hiện

tính trạng.

4. GDMT:

- Tõ nhËn thøc: cã rÊt nhiÒu yÕu tè cña m«i

tr-êng ¶nh h-ëng ®Õn sù biÓu hiÖn cña kiÓu gen nªn

b¶o vÖ m«i tr-êng sèng, h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng cã h¹i

®Õn sinh tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña ®éng, thùc vËt vµ

con ng-êi.

5. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

6. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội

Mức độ nhận thức

Trang 64

dung

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

I. Mối

quan

hệ giữa

gen và

tính

trạng

- Nhận biết được

những ảnh hưởng

của môi trường

ngoài đến sự biểu

hiện của gen.

II. Sự

tương

tác

giữa

kiểu

gen và

môi

trường

- Mô tả được thí

nghiệm ảnh hưởng

của các yếu t môi

trường lên sự biểu

hiện của gen.

- Ph©n tÝch

®-îc mèi

quan hÖ

gi÷a kiÓu

gen, m«i

tr-êng vµ

kiÓu h×nh.

-Vận dng kiến

thức về sự tương

tác giữa kiểu gen

và môi trường để

dự đoán kết quả

biểu hiện kiểu

hình của cây

trồng trong các

môi trường sng

khác nhau.

-Vận dng kiến

thức về sự tương

tác giữa kiểu gen

và môi trường để

dự đoán kết quả

biểu hiện kiểu kiểu

hình từ đó cói thể

đề xuất các biện

pháp phòng ngừa

và hạn chế sự biểu

hiện của tính trạng

không mong mun

ở người và vật

nuôi.

III.

Mức

phản

ứng

của

kiểu

gen

- Trình bày được

thế nào là mức phản

ứng của kiểu gen.

- Lấy được ví d về

những tính trạng có

mức phản ứng rộng,

những tính trạng có

mức phản ứng hẹp.

- Trình bày được

thế nào là thường

biến.

- Mức phản ứng

của một kiểu gen

do những yếu t

nào quy đnh.

- Trình bày được

phương pháp

nghiên cứu mức

phản ứng của

một kieur gen.

- Hiểu được vai

trò của thường

biến đi với đời

sng sinh vật.

- Phân loại được

mức phản ứng

rộng và mức

phản ứng hẹp

- Phân biệt được

mức phản ứn

rộng với mức

phản ứng hẹp.

- Vận dng được

kiến thức về mức

phản ứng trong

trồng trọt và chăn

nuôi.

* Hệ thống câu hỏi và bài tập

1. Thế nào là mức phản ứng của một kiểu gen ? ( Câu hỏi nhận biết)

2. Mun nghiên cứu mức phản ứng của một kiểu gen nào đó ở động vật , ta cần

phải làm gì ? ( Câu hỏi vận dng)

3. Nói : Cô ấy được mẹ truyền cho tính trạng ‘má lúm đồng tiền’ có chính xác

không ? Nếu cần thì phải sử lại câu này như thế nào ? ( Câu hỏi vận

dng)

Trang 65

4. Một s ba con nông dân đã mua hạt ngo lai có năng suất cao về trồng nhưng

cây ngô lại không cho hạt. Giả sử công ty ging đã cung cấp hạt ging đúng

tiêu chuẩn. Hãy giải thích nguyên nhân dẫn đến tình trạng cây ngo không cho

hạt trong trường hợp trên.

II. ChuÈn bÞ:

1. GV: GA + SGK

2. HS:

- Xem l¹i bµi 25 SGK SH 9.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức

2. KiÓm tra bµi cò : ( 5’)

- KiÓm tra bµi tËp 2 cña bµi häc tr-íc.

3. Bµi míi:

A. Khởi động:

T¹i sao trong tù nhiªn cã nh÷ng c¬ thÓ khi sèng ë

m«i tr-êng kh¸c nhau biÓu hiÖn ra c¸c kiÓu h×nh kh¸c

nhau? Gièng bß ®ùc cña ViÖt nam nÕu ch¨m sãc tèt, 5

tuæi ®¹t 250 kg thÞt h¬i, cßn gièng bß cao s¶n nhiÖt

®íi 15-18 th¸ng tuæi nÕu ch¨m sãc tèt ®¹t 420 - 450

kg thÞt h¬i( th«ng tin tõ Internet). Nh-ng nÕu ch¨m

sãc tèt h¬n n÷a cã hy väng v-ît qua ®-îc n¨ng suÊt

trªn kh«ng ?

B. Hình thành kiến thức

Ho¹t ®éng cña thÇy

Ho¹t ®éng cña

trß

Néi dung

Ho¹t ®éng 1: H-íng

dÉn H/S nªu ®-îc con

®-êng biÓu hiÖn tõ

gen tíi tÝnh tr¹ng ;

ph©n tÝch mèi quan

hÖ gi÷a kiÓu gen,

m«i tr-êng vµ kiÓu

h×nh. ( 18’)

Yªu cÇu häc sinh ®éc

lËp ®äc SGK phÇn I,

II( l-u ý vÝ dô môc

II) th¶o luËn nhãm

theo bµn vµ hoµn

thµnh môc tiªu sau

trong15 phót : - Qua

vÝ dô cho biÕt nhiÖt

®é ¶nh h-ëng nh- thÕ

nµo ®Õn sù biÓu hiÖn

cña gen tæng hîp

mªlalin

- Nªu con ®-êng tõ

HS t×m hiÓu

con ®-êng

biÓu hiÖn tõ

gen tíi tÝnh

tr¹ng b»ng

c¸ch ®éc lËp

®äc SGK phÇn

I II, th¶o

luËn nhãm

theo bµn vµ

hoµn thµnh

môc tiªu ®ã.

- §¹i diÖn

lÇn l-ît vµi

nhãm bÊt k×

tr×nh bµy

tõng néi

dung, c¸c

I/ Con ®-êng tõ gen

tíi tÝnh tr¹ng.



Gen (AND)



mARN 



polipeptit



Protein



tÝnh tr¹ng.

( MT : m«i tr-êng)

- Qúa trình biểu hiện của gen

qua nhiều bước nên có thể b

nhiều yếu t môi trường bên

trong cũng như bên ngoài chi

phi.

II/ Sù t-¬ng t¸c gi÷a

kiÓu gen vµ m«i

Trang 66

gen tíi tÝnh tr¹ng.

- Tõ gen thÓ hiÖn ra

tÝnh tr¹ng chÞu ¶nh

h-ëng cña nh÷ng yÕu

tè nµo ? H·y s¬ ®å

ho¸ mèi quan hÖ ®ã.

- Cã thÓ rót ra ®-îc

nh÷ng kÕt luËn nµo

vÒ vai trß cña kiÓu

gen vµ ¶nh h-ëng cña

m«i tr-êng ®èi víi

sù h×nh thµnh tÝnh

tr¹ng.

G/V §iÒu khiÓn ho¹t

®éng nhãm vµ chØnh

lý kiÕn thøc. Cã thÓ

ph©n tÝch thªm : t¸c

®éng cña c¸c yÕu tè

m«i tr-êng trong ®Õn

ho¹t ®éng cña gen

nh- t-¬ng t¸c gi÷a

c¸c gen alen, kh«ng

alen, gen nh©n vµ tÕ

bµo chÊt hoÆc giíi

tÝnh cña c¬ thÓ.

Gv yêu cầu v gîi ý

cho HS lÊy thªm c¸c

vÝ dô vÒ sù ¶nh

h-ëng cña c¸c nh©n

tè kh¸c tõ MT ngoµi

®Õn sù biÓu hiÖn cña

gen.

Ho¹t ®éng 2: H-íng

dÉn H/S t×m hiÓu vÒ

møc ph¶n øng vµ

thêng biÕn. ( 15’)

G/V ®-a ra vÝ dô :

víi chÕ ®é ch¨n nu«i

tèt nhÊt lîn Ø Nam

§Þnh 10 th¸ng tuæi

chØ ®¹t kh«ng qu¸ 50

kg, nh-ng lîi §¹i

B¹ch ®¹t tíi 185 kg,

nÕu ch¨m sãc kh«ng

nhãm kh¸c

nhËn xÐt bæ

sung.

- NhiÖt ®é

¶nh h-ëng ®Õn

sù tæng hîp

s¾c tè

mªlalin(

nhiÖt ®é

thÊp gen

tæng hîp

®-îc ; nhiÖt

®é caogen

kh«ng tæng

hîp ®-îc)

- S¬ ®å

- KÕt luËn

mèi quan hÖ

gi÷a kiÓu

gen, m«i

tr-êng, kiÓu

h×nh.

- Ghi bµi

HS t×m hiÓu

møc ph¶n øng,

th-êng biÕn

chó ý theo

dâi vÝ dô G/V

®-a ra, ®éc

lËp ®äc SGK

môc III, quan

s¸t h×nh 13,

th¶o luËn

nhãm gi¶i

tr-êng.

* Hiện tượng:

- Ở thỏ: Tại v trí đầu mút cơ thể

(tai, bàn chân, đuôi, mõm) có

lông màu đen. Ở những v trí

khác lông trắng mut.

* Giải thích:

- Tại các tế bào ở đầu mút cơ thể

có nhiệt độ thấp hơn nên có khả

năng tổng hợp được sắc t

mêlanin làm cho lông màu đen.

- Các vùng khác có nhiệt độ cao

hơn không tổng hợp mêlanin

nên lông màu trắng.

→ làm giảm nhiệt độ thì vùng

lông trắng sẽ chuyển sang màu

đen.

* Kết luận: - Môi trường có thể

ảnh hưởng đến sự biểu hiện của

kiểu gen.

M«i tr-êng

KiÓu gen

kiÓu h×nh

- Bè vµ mÑ kh«ng

truyÒn cho con nh÷ng

tÝnh tr¹ng ®· cã s½n

mµ chØ truyÒn cho con

c¸c alen.

III/ Møc ph¶n øng cña

kiÓu gen.

*. Mức phản ứng:

- KN: Tập hợp các kiểu hình

của cùng 1 kiểu gen tương ứng

với các môi trường khác nhau

gọi là mức phản ứng của 1 kiểu

gen

- VD: Con tắc kè hoa

+ Trên lá cây: da có hoa văn

màu xanh của lá cây

+ Trên đá: màu hoa rêu của đá

+ Trên thân cây: da màu hoa nâu

- Đặc điểm: + Mức phản ứng do

gen quy đnh, trong cùng 1 kiểu

gen mỗi gen có mức phản ứng

riêng.

+ Có 2 loại mức phản ứng: mức

Trang 67

tèt (tuú møc ®é)lîn

Ø Nam §Þnh cã thÓ

chØ cho 30, 35,

42,,, kg. Qua vÝ dô

trªn kÕt hîp ®éc lËp

®äc SGK môc III,

quan s¸t h×nh 13,

th¶o luËn nhãm gi¶i

quyÕt môc tiªu sau :

- TËp hîp c¸c th«ng

sè thÓ träng cña lîn

Ø Nam §Þnh gäi lµ

g× ?

- Kh¸i niÖm møc ph¶n

øng, th-êng biÕn,

møc ph¶n øng do yÕu

tè nµo quy ®Þnh ?

- Trong ch¨n nu«i vµ

trång trät muèn cã

n¨ng suÊt cao cÇn

quan t©m tíi kiÓu

gen hay m«i tr-êng ?

GV yêu cầu HS trả lời lệnh :

Tại sao các nhà KH.....cùng

một v ?

quyÕt môc

tiªu :

-TËp hîp c¸c

th«ng sè thÓ

träng cña lîn

Ø Nam §Þnh

gäi lµ møc

ph¶n øng cña

lîn Ø Nam

§Þnh.

- Møc ph¶n

øng lµ tËp

hîp c¸c kiÓu

h×nh cña mét

kiÓu gen

t-¬ng øng víi

c¸c m«i

tr-êng kh¸c

nhau.

- Møc ph¶n

øng do kiÓu

gen quy ®Þnh.

- HiÖn t-îng

mét kiÓu gen

cã thÓ thay

®æi kiÓu h×nh

tr-íc c¸c

®iÒu kiÖn m«i

tr-êng kh¸c

nhau gäi lµ

sù mÒm dÎo

kiÓu h×nh(hay

gäi th-êng

biÕn)

- Trong ch¨n

nu«i vµ trång

trät muèn cã

n¨ng suÊt cao

kh«ng chØ

quan t©m tíi

chän kiÓu gen

mµ cÇn ph¶i

quan t©m tíi

chÕ ®é ch¨m

sãc(m«i

tr-êng).

phản ứng rộng và mức phản ứng

hẹp, mức phản ứng càng rộng

sinh vật càng dễ thích nghi.

+ Di truyền được vì do kiểu gen

quy đnh.

+ Thay đổi theo từng loại tính

trạng.

- Phương pháp xác định mức

phản ứng:

Để xác đnh mức phản ứng của

1 kiểu gen cần phải tạo ra các cá

thể sinh vật có cùng 1 kiểu gen,

rồi cho chúng sinh trưởng trong

các MT khác nhau và theo dõi

đặc điểm của chúng.

*. Sự mềm dẻo về kiểu hình

( thường biến)

- Hiện tượng một kiểu gen có

thể thay đổi kiểu hình trước

những điều kiện môi trường

khác nhau gọi là sự mềm dẻo về

kiểu hình.

- Do sự tự điều chỉnh về sinh lí

giúp sinh vật thích nghi với

những thay đổi của môi trường.

- Mức độ mềm dẻo về kiểu hình

ph thuộc vào kiểu gen.

- Mỗi kiểu gen chỉ có thể điều

chỉnh kiểu hình của mình trong

1 phạm vi nhất đnh.

Trang 68

HS trả lời lệnh :

Nếu trồng như vậy

họ sẽ rơi vào tình

trạng « Được ăn cả,

ngã về không »Vì

chúng ta khó có thể

dự đoán được ĐK

khí hậu thời tiết

cũng như dch bệnh.

C Luyện tập – Vận dụng (5’)

Chän ph-¬ng ¸n tr¶ líi ®óng hoÆc ®óng nhÊt trong mçi

c©u sau:

1. Th-êng biÕn kh«ng di truyÒn v× ®ã lµ nh÷ng biÕn

®æi

A. kh«ng liªn quan ®Õn nh÷ng biÕn ®æi trong kiÓu

gen.

B. do t¸c ®éng cña m«i tr-êng.

C. ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸ thÓ.

D. kh«ng liªn quan ®Õn rèi lo¹n ph©n bµo.

2. KiÓu h×nh cña c¬ thÓ lµ kÕt qu¶ cña

A. sù t-¬ng t¸c gi÷a kiÓu gen víi m«i tr-êng.

B. sù truyÒn ®¹t nh÷ng tÝnh tr¹ng cña bè mÑ cho

con c¸i.

C. qu¸ tr×nh ph¸t sinh ®ét biÕn.

D. sù ph¸t sinh c¸c biÕn dÞ tæ hîp.

3. Møc ph¶n øng lµ

A. kh¶ n¨ng sinh vËt cã thÓ ph¶n øng tr-íc nh÷ng

®iÒu kiÖn bËt lîi cña m«i tr-êng.

B. møc ®é biÓu hiÖn kiÓu h×nh tr-íc nh÷ng ®iÒu kiÖn

m«i tr-êng kh¸c nhau.

C. tËp hîp c¸c kiÓu h×nh cña mét kiÓu gen t-¬ng øng

víi c¸c m«i tr-êng kh¸c nhau

D. kh¶ n¨ng biÕn ®æi cña sinh vËt tr-íc sù thay ®æi

cña m«i tr-êng.

4. Nh÷ng tÝnh tr¹ng cã møc ph¶n øng réng th-êng lµ

nh÷ng tÝnh tr¹ng

A. chÊt l-îng. B. sè l-îng.

C. tréi lÆn kh«ng hoµn toµn. D. tréi

lÆn hoµn toµn.

D. Tìm tòi mở rộng

1. T×m c¸c vÝ dô chøng minh mèi quan hÖ gen vµ

tÝnh tr¹ng; mèi quan hÖ gi÷a kiÓu gen, m«i tr-êng vµ

kiÓu h×nh; vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc trong c¸c

ho¹t ®éng häc tËp, vµ ®êi sèng.

2. Häc vµ tr¶ lêi c©u hái vµ bµi tËp cuèi bµi.

3. Đọc trước bài 14 thực hành lai ging SGK/ 59

§¸nh gi¸ nhËn xÐt sau giê d¹y :

Trang 69

.................................................................................................................................

................................................

TIẾT 14 – BÀI 14: THỰC HÀNH LAI GIỐNG

Trang 70

Ngày soạn :...........................................

I. Mục tiêu:

1. Kiến thức:

- Học sinh làm quen với các thao thác lai hữu tính, biết cách b trí thí nghiệm

thực hành lai ging, đánh giá kết quả thí nghiệm bằng phương pháp thng kê.

- Thực hiện thành công các bước tiên hành lai ging trên 1 s đi tượng cây

trồng ở đa phương.

2. Kĩ năng:

Rèn luyện kĩ năng thực hành, kĩ năng làm việc theo nhóm và làm việc độc lập.

Tư duy phân tích và tổng hợp.

3. GDMT:

- Chủ động tạo gióng mới có nhiều ưu điểm.

- Giáo dc lòng yêu thiên nhiên, niềm tin vào khoa học

4. Năng lực : Tiến hành thí nghiệm

5. Phương pháp : Thực hành thí nghiệm

II. Chuẩn bị:

1. Giáo viên:

- Cây cà chua b mẹ

- Kẹp, kéo, kim mũi mác, đĩa kính đồng hồ, bao cách li, nhãn, bút chì, bút

lông, bông, hộp pêtri.

- Giáo án, sách giáo khoa và các tài liệu tham khảo.

Chuẩn bị cây bố mẹ

- Chọn ging: chọn các ging cây khác nhau rõ ràng về hình dạng hoặc màu

sắc quả để có thể phân biệt dể dàng bằng mắt thường.

- Gieo hạt những cây dùng làm b trước những cây dùng làm mẹ từ 8 đến 10

ngày.

- Khi cây b ra hoa thì tỉa bớt s hoa trong chùm và ngắt bỏ những quả non để

tập trung lấy phấn được tt.

- Khi cây mẹ ra được 9 lá thì bấm ngọn và chỉ để 2 cành, mỗi cành lấy 3 chùm

hoa, mỗi chùm hoa lấy từ 3 đến 5 quả.

2. Học sinh:

Học bài cũ và đọc bài mới trước khi tới lớp.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Kiểm tra bài cũ:

Kh«ng kiÓm tra.

2. Nội dung bài mới:

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung

*GV: Tại sao phải gieo hạt những cây làm

bố trước những cây làm mẹ? Mục đích

của việc ngắt bỏ những chùm hoa và quả

1. Khử nhị trên cây mẹ:( 10’)

- Chọn những hoa còn là nụ có màu vàng

nhạt để khử nhị (hoa chưa tự thụ phấn).

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 71

non trên cây bố, bấm ngọn và ngắt tỉa

cành, tỉa hoa trên cây mẹ?

GV hướng dẫn hs thực hiện thao tác khử

nhị trên cây mẹ

? Tại sao cần phải khử nhị trên cây mẹ?

Gv thực hiện mẫu: kỹ thuật chọn nhị hoa

để khử, các thao tác khi khử nhị.

* Mục đích của việc dùng bao cách li sau

khi đã khử nhị?

* GV hướng dẫn học sinh chọn hoa trên

cây mẹ để thụ phấn.

Gv thực hiện các thao tác mẫu:

- Không chọn những hoa đầu nhuỵ khô,

màu xanh nhạt nghĩa là hoa còn non, đầu

nhuỵ màu nâu và đã bắt đầu héo thụ phấn

không có kết quả.

- Có thể thay bút lông bằng những chiếc

lông gà.

GV hướng dẫn học sinh phương pháp thu

hoạch và cất giữ hạt lai.

* GV hướng dẫn học sinh nghiên cứu

phương pháp xử lý kết quả lai theo

phương pháp thống kê được giới thiệu

trong sách giáo khoa.

Việc xử lý thống kê không bắt buộc học

sinh phải làm, gv hướng dẫn hs khá giỏi

yêu thích khoa học kiểm tra đánh giá kết

quả thí nghiệm và thông báo cho toàn lớp.

* Trong khi học sinh làm thí nghiệm giáo

viên đi từng bàn để kiểm tra, sửa sai,

- Dùng kim mũi mác tách 1 bao phấn ra

nếu phấn còn là chất trắng sữa hay màu

xanh thì được. Nếu phấn đã là hạt màu

trắng thì không được.

- Đùng ngón trỏ và ngón cái của tay để

giữ lấy nụ hoa.

- Tay phải cầm kẹp tách bao hoa ra, tỉa

từng nhị một, cần làm nhẹ tay tránh để

đầu nhuỵ và bầu nhuỵ bị thương tổn.

- Trên mỗi chùm chọn 4 đến 6 hoa cùng

lúc và là những hoa mập để khử nhị, cắt

tỉa bỏ những hoa khác.

- Bao các hoa đã khử nhị bằng bao cách

li.

2. Thụ phấn: ( 7’)

- Chọn những hoa đã nở xoè, đầu nhị to

màu xanh sẫm, có dịch nhờn.

- Thu hạt phấn trên cây bố: chọn hoa vừa

nở, cánh hoa và bao phấn vàng tươi, khi

chín hạt phấn chín tròn và trắng.

- Dùng kẹp ngắt nhị bỏ vào đĩa đồng hồ.

- Đùng bút lông chà nhẹ trên các bao

phấn để hạt phấn bung ra.

- Dùng bút lông chấm hạt phấn cây bố

lên đầu nhuỵ hoa của cây mẹ đã khử nhị.

- Bao chùm hoa đã thụ phấn bằng túi

cách li, buộc nhãn, ghi ngày và công

thức lai.

3.Chăm sóc và thu hoạch: ( 5’)

- Tưới nước đầy đủ.

- Khi quả lai chín thì thu hoạch, cẩn thận

tránh nhầm lẫn các công thức lai.

- Bổ từng quả trải hạt lên tờ giấy lọc ghi

công thức lai và thứ tự quả lên tờ giấy

đó.

- Phơi khô hạt ở chổ mát khi cần gieo thì

ngâm tờ giấy đó vào nước lã hạt sẽ tách

ra.

4. Xử lí kết quả lai ( 5’)

Kết qủa thí nghiệm được tổ hợp lại và xử

lí theo phương pháp thống kê.

5. Học sinh thực hành: ( 10’)

Từng nhóm học sinh tiến hành thao tác

theo hướng dẫn của giáo viên

6. Viết báo cáo: (7’)

Học sinh viết báo cáo về các bước tiến

Trang 72

hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm.

hành thí nghiệm và kết quả nhận được

3. Củng cố ( trong nội dung bài học)

4. Hướng dẫn học bài: ( 1’)

- Hoàn thành bài thu hoạch và nộp lại vào giờ sau.

- Đọc bài mới trước khi tới lớp.

§¸nh gi¸ nhËn xÐt sau giê d¹y :

.................................................................................................................................

........................

.................................................................................................................................

........................

Tiết 15 - Bài 15. BÀI TẬP CHƯƠNG I – II

Trang 73

Ngày soạn :...........................................

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.

1. Kiến thức: Khắc sâu kiến thức về cơ sở vật chất - cơ chế di truyền và biến

d cùng các quy luật di truyền.

2. Kĩ năng:

- Biết cách ứng dng toán xác suất vào giải các bài tập di truyền.

- Thông qua việc phân tích kết quả lai: Biết cách nhận biết được các hiện

tượng tương tác gen; phân biệt được phân li độc lập với liên kết - hoán v

gen; nhận biết được gen nằm trên NST thường, NST giới tính hay gen ngoài

nhân.

- Rèn kĩ năng vận dng lí thuyết giải các bài tập di truyền.

3. Thái độ: Yêu thích bộ môn, thích tìm hiểu, khám phá, giải các bài toán

sinh học.

4. Năng lực :

- Tính toán

- Trình bày

II. CHUẨN BỊ.

- Hình ảnh về cấu trúc ADN theo nguyên tắc bổ sung, cơ chế phiên mã, giải

mã ...

- Máy tính, máy chiếu, phiếu học tập hoặc bảng ph.

III. TRỌNG TÂM BÀI HỌC: Mi quan hệ giữa các qui luật di truyền chi phi

1 cặp và nhiều cặp TT.

IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC.

1. Ổn định tổ chức lớp:

2. Kiểm tra bài cũ: Lồng ghép vào bài giảng.

3. Bài mới:

A. Phương pháp giải bài tập di truyền (chương II) :

a. Cách giải bài tập lai một cặp tính trạng:

Phép lai một cặp TT đề cập tới các qui luật di truyền: Phân li, trội không hoàn

toàn, tương tác gen không alen, tác động cộng gộp, di truyền liên kết giới tính.

* Xác định tỉ lệ KG, KH ở F

hay F

Đề bài cho biết TT là trội, lặn hay trung gian hoặc gen qui đnh TT (gen đa

hiệu, tương tác giữa các gen không alen, TT đa gen...) và KH của P. Căn cứ vào

yêu cầu của đề (xác đnh F

hay F

), ta suy nhanh ra KG của P. Từ đó viết sơ đồ

lai từ P đến F

hoặc F

để xác đnh tỉ lệ KG và KH của F

hay F

Ví d tỉ lệ KH 3:1 (trội hoàn toàn), 1:1 (lai phân tích), 1:2:1 (trội không hoàn

toàn), 9:7 (tương tác gen không alen)...

* Xác định KG, KH của P:

Đề bài cho biết s lượng hay tỉ lệ các KH ở F

hoặc F

. Căn cứ vào KH hay tỉ lệ

của nó ta nhanh chóng suy ra KG và KH (nếu đề bài chưa cho).

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 74

Ví d: Nếu F

có tỉ lệ KH 3:1 thì P đều d hợp tử, hay 1:1 thì một bên P là thể d

hợp, bên còn lại là thể đồng hợp lặn, nếu F

có tổng tỉ lệ KH bằng 16 và tùy từng

tỉ lệ KH mà xác đnh kiểu tương tác gen không alen c thể.

b. Cách giải bài tập lai nhiều cặp tính trạng:

Phép lai hai hay nhiều cặp TT đề cập tới các qui luật di truyền: Phân li độc lập,

di truyền liên kết hoàn toàn và không hoàn toàn.

* Xác định tỉ lệ KG, KH ở F

hay F

Đề bài cho qui luật di truyền của từng cặp TT và các gen chi phi các cặp TT

nằm trên cùng một NST hoặc trên các NST khác nhau. Dựa vào dữ kiện đề đã

cho ta viết sơ đồ lai từ P đến F

hoặc F

để xác đnh tỉ lệ KG và KH ở F

hoặc

* Xác định KG, KH của P:

Đề bài cho biết s lượng cá thể hoặc tỉ lệ các KH ở F

hay F

. Trước hết phải

xác đnh qui luật di truyền chi phi từng cặp TT, từ đó suy ra kiểu gen ở P hoặc

của cặp TT. Căn cứ vào tỉ lệ KH thu được của phép lai để xác đnh qui luật di

truyền chi phi các TT:

- Nếu tỉ lệ mỗi KH bằng tích xác suất của các TT hợp thành nó thì các TT b chi

phi bởi qui luật phân li độc lập.

- Nếu tỉ lệ KH là 3:1 hoặc 1:2:1 thì các cặp TT di truyền liên kết hoàn toàn.

- Nếu tỉ lệ KH không ứng với 2 trường hợp trên thì các cặp tính trạng di truyền

liên kết không hoàn toàn.

B. Gợi ý đáp án bài tập chương I trang 64:

1/65:

a) Mạch khuôn 3’ … TAT GGG XAT GTA ATG GGX …5’

Mạch bổ sung 5’ … ATA XXX GTA XAT TAX XXG …3’

mARN 5’ … AUA XXX GUA XAU UAX XXG…3’

b) Có 18/3 = 6 codon/mARN.

c) Các bộ ba đi mã của tARN đi với mỗi codon: UAU GGG XAU GUA AUG

GGX.

2/65:

Từ bảng mã di truyền

a) Các codon GGU GGX GGA GGG trong mARN đều mã hóa glixin.

b) Có 2 codon mã hóa lizin: - Các codon/mARN: AAA, AAG

- Các cm đi mã/tARN: UUU, UUX

c) Cođon AAG/mARN được dch mã thì lizin được bổ sung vào chuỗi polipeptit.

3/65:

Đoạn chuỗi polipeptit Arg Gly Ser Phe Val Asp Arg

mARN 5’ AGG GGU UXX UUX GUX GAU

XGG 3’

ADN: - Mạch khuôn 3’ TXX XXA AGG AAG XAG XTA

GXX 5’

- Mạch bổ sung 5’ AGG GGT TXX TTX GTX GAT

XGG 3’

4/65:

a. Bn cô đon cần cho việc đặt các aa Val – Trp – Lys – Pro vào chuỗi

polipeptit được tổng hợp.

Trang 75

b. Trình tự các nucleotit trên mARN là GUU UUG AAG XXA

5/65:

a. mARN: 5

’

.... XAU AAG AAU XUU GX... 3

’

mạch mã gc: 3

’

.... GTA TTX TTA GAA XG... 5

’

b. His – Lys – Asn – Leu

c. 5

’

… XAG

AAG AAU XUU GX… 3

’

Gln - Lys - Asn - Leu

d. 5

’

... XAU G

AA GAA UXU UGX ... 3

’

His - Glu - Glu - Ser - Cys

e. Trên cơ sở những thông tin ở c và d, loại đột biến thêm một nucleotit trong

ADN có ảnh hưởng lớn hơn lên do protein do dch mã, vì ở c là đột biến thay thế

U bằng G

ở cô đon thứ nhất XAU -> XAG

, nên chỉ ảnh hưởng tới 1 aa mà nó

mã hóa (nghĩa là cô đon mã hóa His thành cô đon mã hóa Glu), còn ở d là đột

biến thêm 1 nucleotit vào đầu cô đon thứ 2, nên từ v trí này, khung đọc dch đi

một nucleotit nên ảnh hưởng (làm thay đổi) tất cả các cô đon từ v trí thêm và tất

cả các aa từ đó cũng thay đổi.

6/65 : Theo đề ra, 2n = 10 -> n = 5. S lượng thể ba ti đa là 5 không tính đến

trường hợp thể ba kép.

7/65 : Cây thể ba ở cặp NST s 2 là 2n+1, cây lưỡng bội bình thường là 2n.

P : mẹ 2n+1 x b 2n

Gp : n, n+1 n

2n: 2n+1

Như vậy, có 2 loại cây con, mỗi loại chiếm 50%, tức là 50% s cây con là thể ba

(2n+1) và 50% s cây con là lưỡng bội bình thường (2n).

9/66:

b. Điểm khác nhau giữa chui rừng và chui nhà:

Đặc điểm

Chui rừng

Chui nhà

Lượng ADN

Tổng hợp chất HC

Tế bào

Cơ quan sinh dưỡng

Phát triển

Khả năng sinh giao

tử

Bình thường

Bình thường -> có

hạt

Cao

Mạnh

Khỏe

Không có khả năng sinh GT bình

thường nên không hạt

C. Gợi ý đáp án các bài tập chương II SGK:

1/66: Đây là bệnh do gen lặn qui đnh nên cả người vợ lẫn người chồng đều có

xác suất mang gen bệnh (d hợp tử) là 2/3. Xác suất để cả 2 vợ chồng đều là d

hợp tử và sinh con b bệnh là: 2/3 x 2/3 x 1/4 = 1/9.

2/66: Cần phải sử dng qui luật xác suất để giải thì sẽ nhanh.

a. Tỉ lệ KH trội về gen A là 1/2, về gen B là 3/4, về gen C là 1/2, về gen D là 3/4

và về gen E là 1/2 . Do vậy tỉ lệ đời con có tỉ lệ KH trội về tất cả 5 tính trạng sẽ

bằng:

1/2x3/4x1/2x3/4x1/2.

b. Tỉ lệ đời con có KH ging mẹ sẽ bằng 1/2x3/4x1/2x3/4x1/2.

c. Tỉ lệ đời con có KG ging b sẽ bằng: 1/2x1/2x1/2x1/2x1/2.

Trang 76

3/66:

a. Xác suất mẹ truyền NST X mang gen bệnh cho con là 1/2. Xác suất sinh con

trai là 1/2 nên xác suất để sinh con trai mang NST X có gen gây bệnh sẽ là:

1/2x1/2=1/4.

b. Vì b không b bệnh nên con gái chắc chắn sẽ nhận gen X không mang gen

gây bệnh. Do vậy xác suất để sinh con gái b bệnh là bằng 0.

4/67: Gen qui đnh chiều dài nằm trên NST X còn gen qui đnh màu mắt nằm

trên NST thường.

5/67: Dùng phép lai thuận nghch. Nếu kết quả phép lai thuận nghch ging

nhau thì gen nằm trên NST thường. Nếu kết quả phép lai luôn theo KH ging

mẹ thì gen nằm trong ti thể. Nếu kết quả phép lai cho tỉ lệ phân li kiểu hình ở 2

giới khác nhau thì gen nằm trên NST X.

6/67: C

7/67:D

4. Củng cố:

- Nêu cách nhận biết các qui luật di truyền.

- GV tóm nhận xét tiết học, ý thức chuẩn b bài tập của học sinh.

5. Dặn dò:

- Ôn tập chuẩn b kiểm tra 1 tiết.

- Làm bài tập còn lại của bài Ôn tập chương I, II

Tiết: KIỂM TRA 1 TIẾT

Ngày soạn :...........................................

Trang 77

Chương III - DI TRUYỀN HỌC QUẦN THỂ

Tiết 17 – Bài 16: CẤU TRÚC DI TRUYỂN CỦA QUẦN THỂ

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 78

Ngày soạn :...........................................

I. Mục tiêu

1. Kiến thức

Nhận biết

- Nhận biết được khái niệm quần thể.

Thông hiểu

- Lấy được ví d về quần thể.

Vận dụng

- Biết cách tính tần s alen và tần s kiểu gen của quần thể.

Vận dụng cao

- Nêu được xu hướng thay đổi cấu trúc di truyền của quần thể tự th phấn

và giao phi gần

2. Kĩ năng

- Rèn luyện kĩ năng tư duy, khái quát hóa kiến thức.

- Rèn luyện kỹ năng suy luận lôgic, so sánh, tổng hợp kiến thức.

- Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm và hoạt động độc lập với SGK.

3. Thái độ

- Yêu thích sinh vật, đề xuất các biện pháp bảo vệ môi trường sng của

sinh vật.

4. Định hướng các năng lực được hình thành

*Năng lực (NL) chung:

a. Năng lực tự học

* Học sinh xác đnh được mc tiêu học tập của chuyên đề:

- Nhận biết được khái niệm quần thể.

- Nêu được các đặc trưng của quần thể về mặt di truyền học là đơn v tiến hoá cơ

sở của loài giao phi

- Lấy được ví d về quần thể.

- Giải thích được thế nào là một quần thể sinh vật cùng các đặc trưng di truyền

của quần thể.

- Biết cách tính tần s alen và tần s kiểu gen của quần thể.

- Nêu được xu hướng thay đổi cấu trúc di truyền của quần thể tự th phấn và

giao phi gần.

- Biết so sánh quần thể xét về mặt sinh thái học và di truyền học, tính toán cấu

trúc kiểu gen của quần thể, tần s tương đi của các alen.

- Làm được các dạng bài tập cơ bản về cấu trúc di truyền của quần thể tự th

phấn và quần thể giao phi gần.

- Vận dng kiến thức di truyền học quần thể để giải các dạng bài tập khó.

b. Năng lực giải quyết vấn đề

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 79

- Thu thập thông tin về quần thể: từ thực tế, sách, SGK, báo, mạng internet,…

c. Năng lực tư duy sáng tạo

- Học sinh đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập: Tại sao cấu trúc di

truyền của quần thể tự th phấn và quần thể giao phi gần lại biến đổi theo

hướng tăng dần tần s kiểu gen đồng hợp và giảm dần tần s kiểu gen d hợp?

- Các kĩ năng tư duy: phân biệt sự khác nhau về tần s alen và tần s kiểu gen.

d. Năng lực tự quản lý

- Quản lí bản thân:

+ Đánh giá được thời gian và phương tiện để thực hiện các nhiệm v học

tập: như sưu tầm tranh ảnh và ví d về quần thể, ứng dng trong đời sng sản

xuất

+ Xác đnh đúng quyền và nghĩa v học tập chủ đề: Di truyền học quần

thể... để có ứng dng trong sản xuất và đời sng.

- Quản lí nhóm: Lắng nghe ý kiến của bạn và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi

trong học tập của nhóm

e. Năng lực giao tiếp

- Xác đnh đúng các hình thức giao tiếp: Ngôn ngữ nói: HS lấy ví d về quần

thể, sự biến đồng về tần s alen và thành phần kiểu gen trong quần thể; viết: viết

các nội dung về tần s alen, tần s kiểu gen, phương trình đnh luật Hacdy-

Vanbec

g. Năng lực hợp tác

- Làm việc nhóm cùng nhau khai thác nội dung kiến thức trong bài

h. Năng lực sử dng CNTT và truyền thông : Để sưu tầm các ví d, các dạng bài

toán trên mạng internet,…

y. Năng lực sử dng ngôn ngữ:

- Có thể nghe ý kiến của bạn bè, giáo viên về các nội dung trong chủ đề.

- Năng lực sử dng Tiếng Việt: Để nghe, trình bày, đọc, viết các kiến thức trong

chủ đề

k. Năng lực tính toán:

- Có thể vận dng tính tấn s alen của một gen hay tần s kiểu gen qua 1, 2.

3…n thế hệ tự phi hoặc ngẫu phi.

* Các năng lực chuyên biệt (đặc thù của bộ môn Sinh học):

Các kĩ năng khoa học

1. Quan sát: tranh, ảnh, đoạn phim về quần thể

2. Phân loại hay sắp xếp theo nhóm các quần thể

3.Tìm mi liên hệ giữa kiểu gen và kiểu hình

4.Tính toán: vận dng kiến thức về cách tính tần s alen và tần s kiểu

gen để giải các bài toán cơ bản và nâng cao.

5. Xử lí và trình bày các s liệu: vận dng kiến thức về di truyền học quần

thể để xử lý các tình hung đặt ra trong các dạng bài tập.

6. Xác đnh được các biến và đi chứng: Xác đnh được tần s alen và tần

s kiểu gen có thể b biến đổi bởi các yếu t nào?( Đột biến, chọn lọc tự nhiên,

các yếu t ngẫu nhiên…)

Trang 80

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức lớp

2. Kiểm tra bài cũ

3. Bài mới

A. Khởi động

Trong tự nhiên, các cá thể cùng loài thường sng riêng lẻ hay tập trung ?

Sau khi HS trả lời xong, GV gợi ý vào bài.

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động I. KHÁI NIỆM QUẦN THỂ

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO

VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC

SINH

NỘI DUNG BÀI

HỌC

Đưa ra một s tập hợp các cá

thể cùng loài. Gợi mở cho học

sinh biết cách xác đnh QT và

tự rút ra KN về QT

? Quần thể là gì ? Cho ví d

Phân biệt QT tự phi với QT

giao phi?

Nhớ lại kiến thức Sinh học 9 kết

hợp thông tin mc I SGK trả lời

QT là một cộng đồng có tính lch

sử phát triển chung, có thành

phần KG đặc trưng và ổn đnh.

- QT tự phi gồm các QTTV tự

th phấn, các ĐV lưỡng tính tự

th tinh

- QT giao phi gồm các QT giao

phi có lựa chọn và QT ngẫu phi

QT là một tập hợp

các cá thể cùng loài

chung sng trong

một khoảng không

gian xác đnh, tồn tại

qua thời gian xác

đnh, giao phi với

nhau sinh ra thế hệ

sau (QT giao phi)

Hoạt động II. TẦN SỐ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ALEN VÀ KIỂU GEN

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO

VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

NỘI DUNG BÀI

HỌC

? Các đặc trưng của QT về

DTH ?

Giới thiệu kĩ các KN: vn

gen, tần s tương đi của gen

thông qua bài tập về di truyền

màu sắc hoa trong SGK/68

Dựa vào thông tin SGK trả lời

Biết được các KN: vn gen, TSTĐ

của gen, TSTĐ của một KG Thông

qua VD về di truyền màu sắc hoa

trong SGK/68

Xác đnh được TSTĐ của các

- Mỗi QT được đặc

trưng bằng một vn

gen nhất đnh, tần

s tương đi của

các alen, các KG và

KH.

Trang 81

- Giáo viên đưa công thức tính

tần s tuơng đi kiểu gen, tần

s tương đi của các alen.

Yêu cầu học sinh tính tần s

tương đi của từng kiểu gen

và của từng alen trong quần

thể đậu SGK/68

Gọi: N là tổng s cá thể trong

D là s cá thể có KG ĐH

trội

H là s cá thể có KG d

hợp

R là s cá thể có KG

đồng hợp lặn

Thì : N = D + H + R

*TSTĐ của các KG:

d =

, h =

, r =

*TSTĐ của các alen:

p =



= d +

;

q =



= r +

Nêu các kí hiệu:

d (TS tương đi của KG AA)

h (TS tương đi của KG Aa)

r (TS tương đi của KG aa)

p (TS tương đi của alen A)

q (TS tương đi của alen a)

Lưu ý: Trong QT:

p + q = 1 và d + h + r = 1

KG.

TSTĐ của KG :

AA = 500/(500 + 200 + 300)= 0,5

TSTĐ của KG:

Aa = 200/ ( 500 + 200 + 300) =

0,2

TSTĐ của KG :

aa = 300/ ( 500 + 200 + 300) =

0,3

TSTĐ của alen A = 0,5 + 0,2/2 =

0,6

TSTĐ của alen a = 0,3 + 0,2/2 =

0,4

Thảo luận nhóm và trao đổi thầy

trò. Thng nhất lời giải: p = d +

; q = r +

- Vn gen là toàn

bộ các alen của tất

cả các gen trong QT

(vn gen bao gồm

những KG riêng

biệt được biểu hiện

thành những KH

nhất đnh)

- Tần s tương đi

của gen (TS alen)

được tính bằng tỉ lệ

giữa s alen được

xét đến trên tổng s

alen thuộc một

locut trong QT

(bằng tỉ lệ phần

trăm s giao tử

mang alen đó trong

QT).

- Tần s tương đi

của một KG được

xác đnh bằng tỉ s

cá thể có KG đó

trên tổng s cá thể

trong QT.

- Tần s tương đi

của các alen được

xác đnh bằng các

công thức:

p = d +

; q = r

Với:

p là TSTĐ của alen

trội

q là TSTĐ của alen

lặn

d là TSTĐ của thể

ĐH trội

h là TSTĐ của thể

r là TSTĐ của thể

ĐH lặn

Hoạt động III. QUẦN THỂ TỰ PHỐI (tự th phấn và giao phi gần)

Trang 82

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO

VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC

SINH

NỘI DUNG BÀI HỌC

Có thể yêu cầu HS viết các

SĐL:

+ 2 kiểu tự phi: AA x AA và

aa x aa qua 1 thế hệ.

+ kiểu giao phi: Aa x Aa

qua 3 thế hệ

Treo bảng ph minh họa để

hoàn chỉnh

? Em có nhận xét gì về tỉ lệ

DH sau mỗi thế hệ tự phi ?

? Cấu trúc DT của QT sẽ như

thế nào qua các thế hệ tự phi

Cho HS giải trình bảng 16

SGK

Nếu gọi h

là tỉ lệ thể DH

trong QT ở thế hệ ban đầu và

là tỉ lệ thể DH trong QT ở

thế hệ thứ n: h

= (1/2)

Trong QT tự phi, thành phần

d hợp dần dần b triệt tiêu,

thành phần đồng hợp tử cui

cùng bằng tần s của các alen

tương ứng.

Nếu QT ban đầu gồm toàn

thể DH (0 : 1: 0) thì sau n thế

hệ tự phi: thành phần

DHT là







và ĐHT là 1 -







Viết được SĐL của cả 3

trường hợp trên và nhận xét

P: AA x AA F

: AA

P: aa x aa F

: aa

P: Aa x Aa I

: 1/4 AA :

2/4 Aa : 1/4 aa

: 3/8 AA :

1/4 Aa : 3/8 aa

: 7/16 AA :

1/8 Aa : 7/16 aa

Nhận xét:

- Thể ĐH tự phi không

làm thay đổi TS alen và

thành phần KG của QT

- Khi một thể DH tự phi

thì tỉ lệ thể DH giảm dần và

thể ĐH tăng dần nhưng

TSTĐ của các alen thì

không thay đổi.

Giải trình bảng 16 SGK qua

đó thấy được:

Tỉ lệ thể DH giảm đi một

nửa sau mỗi thế hệ tự

phối.

Chú ý theo dõi và ghi nhận

kiến thức

Hiểu được:

Nếu QT ban đầu ( I

) có cấu

trúc:

d (AA) : h (Aa) : r (aa)

Sau n thế hệ tự phi (I

) QT

có cấu trúc DT là:

d + h -

2.2

(AA) :

(Aa): r

+h -

2.2

(aa)

Hay :

TSTĐ của AA là d + h -

2.2

- Quá trình tự phi làm

cho QT dần b phân

thành những dòng thuần

có KG khác nhau và sự

chọn lọc trong dòng

thuần không có hiệu

quả.

- Cấu trúc di truyền của

QT tự phi biến đổi qua

các thế hệ theo hướng

giảm dần tỉ lệ DH và

tăng dần tỉ lệ ĐH

nhưng không làm thay

đổi TSTĐ của các

alen.

- Sau mỗi thế hệ tự

phi tỉ lệ thể DH giảm

đi một nửa và QT dần

được đồng hợp tử hóa.

Trang 83

TSTĐ của Aa là

TSTĐ của aa là r +h -

2.2

Hoạt động IV. Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU CẤU TRÚC DI

TRUYỀN QUẦN THỂ

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

? Việc nghiên cứu cấu trúc DT của QT

có giá tr gì về mặt lí thuyết và thực tiễn

Có thể gợi mở để HS tự trả lời sau đó GV

hoàn chỉnh lại để HS tự ghi nhận và tiếp

thu được kiến thức

- Cho phép xác đnh trạng thái của QT về

mặt DT

- Xác đnh TS các alen

- Biết được QT đang ở trạng thái ổn đnh

hay biến động.

- Sự tồn tại của các ĐB có hại trong các

QT hay QT đang chu sự tác động của các

nhân t tiến hóa nào

C. Luyện tập – Vận dụng

- Cho HS đọc nội dung tóm tắt trong SGK cui bài.

- Biết vận dng các công thức vào việc giải bài tập.

D. Tìm tòi mở rộng

Trả lời được các câu hỏi lí thuyết s 1,2,3 ở cui bài

Đọc trước bài 17 và soạn trước các lệnh của bài vào vở tập bài tập

Tiết 18 - Bài 17 : CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ (tiếp theo)

Ngày soạn :...........................................

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

Trang 84

I. Mục tiêu :

1. Kiến thức :

Nhận biết

- Phát biểu được nội dung của đnh luật Hacđi - Vanbec.

- Nêu được công thức khái quát khi quần thể ở trạng thái cân bằng di

truyền.

- Nêu được các điều kiện nghiệm đúng của đnh luật Hacđy- Vanbec

Thông hiểu

- Hiểu và tự giải thích được các điều kiện nghiệm đúng của đnh luật

Hacđy- Vanbec

- Trình bày được ý nghĩa và những điều kiện cần thiết để một quần thể

sinh vật đạt được trạng thái cân bằng di truyền về thành phần kiểu gen đi với

một gen nào đó.

Vận dụng

- Vận dng đnh luật Hacđy- Vanbec để xác đnh một quần thể ngẫu phi

đã cân bằng di truyền hay chưa.

- Xác đnh được sự biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu phi qua

các thế hệ

Vận dụng cao

- Giải được các dạng bài tập về di truyền học quần thể ngẫu phi.

2. Kỹ năng:

- Phát triển được năng lực tư duy lý thuyết và tính toán.

- Rèn luyện kỹ năng suy luận lôgic, so sánh, tổng hợp kiến thức.

- Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm và hoạt động độc lập với SGK.

3. Thái độ:

- Từ nhận thức về cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu phi: thấy được sự

ổn đnh lâu dài của quần thể trong tự nhiên đẩm bảo cân bằng sinh thái. mun

được như vậy phải bảo vệ môi trường sng của sinh vật, đảm bảo sự phát triển

bền vững.

4. Định hướng các năng lực được hình thành

*Năng lực (NL) chung:

a. Năng lực tự học

* Học sinh xác đnh được mc tiêu học tập của chuyên đề:

- Trình bày được nội dung, ý nghĩa lí luận và ý nghĩa thực tiễn của đnh luật

Hacđi – Vanbec

- Hiểu được thế nào là quần thể ngẫu phi, lấy được ví d về quần thể ngẫu

phi.

- Đặc điểm di truyền của quần thể ngẫu phi.

- Biết so sánh quần thể xét về mặt sinh thái học và di truyền học, tính toán cấu

trúc kiểu gen của quần thể, tần s tương đi của các alen.

- Làm được các dạng bài tập cơ bản về cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu

phi.

12B

Trang 85

- Giải thích được tại sao trong tự nhiên có những quần thể tồn tại trong một

khoảng thời gian dài.

- Vận dng kiến thức di truyền học quần thể để giải các dạng bài tập khó.

b. Năng lực giải quyết vấn đề

- Thu thập thông tin về quần thể: từ thực tế, sách, SGK, báo, mạng internet,…

c. Năng lực tư duy sáng tạo

- Tại sao quần thể ngẫu phi lại đa hình về kiểu gen và kiểu hình?....

- Các kĩ năng tư duy: So sánh được sự ging và khác nhau giứa quần thể tự th

và quần thể ngẫu phi.

d. Năng lực tự quản lý

- Quản lí bản thân:

+ Đánh giá được thời gian và phương tiện để thực hiện các nhiệm v học

tập: như sưu tầm tranh ảnh và ví d về quần thể, ứng dng trong đời sng sản

xuất

+ Xác đnh đúng quyền và nghĩa v học tập chủ đề: Di truyền học quần

thể... để có ứng dng trong sản xuất và đời sng.

- Quản lí nhóm: Lắng nghe ý kiến của bạn và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi

trong học tập của nhóm

e. Năng lực giao tiếp

- Xác đnh đúng các hình thức giao tiếp: Ngôn ngữ nói: HS lấy ví d về quần

thể, sự biến đồng về tần s alen và thành phần kiểu gen trong quần thể; viết: viết

các nội dung về tần s alen, tần s kiểu gen, phương trình đnh luật Hacdy-

Vanbec

g. Năng lực hợp tác

- Làm việc nhóm cùng nhau khai thác nội dung kiến thức trong bài

h. Năng lực sử dng CNTT và truyền thông : Để sưu tầm các ví d, các dạng bài

toán trên mạng internet,…

y. Năng lực sử dng ngôn ngữ:

- Có thể nghe ý kiến của bạn bè, giáo viên về các nội dung trong chủ đề.

- Năng lực sử dng Tiếng Việt: Để nghe, trình bày, đọc, viết các kiến thức trong

chủ đề

k. Năng lực tính toán:

- Có thể vận dng tính tấn s alen của một gen hay tần s kiểu gen qua 1, 2.

3…n thế hệ tự phi hoặc ngẫu phi.

* Các năng lực chuyên biệt (đặc thù của bộ môn Sinh học):

Các kĩ năng khoa học

1. Quan sát: tranh, ảnh, đoạn phim về quần thể

2. Phân loại hay sắp xếp theo nhóm các quần thể

3.Tìm mi liên hệ giữa kiểu gen và kiểu hình

4.Tính toán: vận dng kiến thức về cách tính tần s alen và tần s kiểu

gen để giải các bài toán cơ bản và nâng cao.

5. Xử lí và trình bày các s liệu: vận dng kiến thức về di truyền học quần

thể để xử lý các tình hung đặt ra trong các dạng bài tập.

Trang 86

6. Xác đnh được các biến và đi chứng: Xác đnh được tần s alen và tần

s kiểu gen có thể b biến đổi bởi các yếu t nào?( Đột biến, chọn lọc tự nhiên,

các yếu t ngẫu nhiên…

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức lớp

2. Kiểm tra bài cũ

3. Bài mới

A. Khởi động

Khi quần thể sinh sản bằng cách tự th phấn hoặc giao phi cận huyết,

cấu trúc di truyền có tỉ lệ kiểu gen đồng hợp tử ngày một tăng dần, tỉ lệ kiểu gen

d hợp tử ngày một giảm dần qua các thế hệ-> điều này thường dẫn tới giảm ưu

thế lai và thoái hóa ging. Nhưng nếu cho chúng ngẫu phi (giao phi tự do)

hiện tượng trên có xảy ra nữa không? Tại sao?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu

khái niệm và đặc

điểm di truyền của

quần thể ngẫu phối. (

10’)

- GV yêu cầu học sinh

độc lập đọc SGK phần

1.III trong thời gian 5

phút và trả lời các câu

hỏi sau :

(?) Quần thể ngẫu phi

có đặc điểm gì nổi bật ?

Điều này có ý nghĩa gì

đi với tiến hóa ?

GV gọi 1- 2 HS trả lời

các học sinh khác nhận

HS tìm hiểu khái niệm

và đặc điểm di truyền

của quần thể ngẫu phi.

- Học sinh độc lập đọc

SGK phần 1.III trong

thời gian 5 phút và trả

lời :

- Các cá thể có kiểu gen

khác nhau kết đôi một

cách ngẫu nhiên. Do đó

tạo ra một s lượng lớn

các biến d tổ hợp là

nguồn nguyên liệu chủ

yếu của tiến hóa và chọn

ging đồng thời quần thể

ngẫu phi có thể duy trì

tần s các kiểu gen khác

nhau trong quần thể qua

các thể hệ trong những

điều kiện nhất đnh.

-1-> 2 HS trả lời các học

sinh khác nhận xét, bổ

III- Cấu trúc di truyền của

quần thể ngẫu phối.

1. Quần thể ngẫu phối:

- Các cá thể có kiểu gen khác

nhau kết đôi một cách ngẫu

nhiên. Do đó tạo ra một s lượng

lớn các biến d tổ hợp là nguồn

nguyên liệu chủ yếu của tiến hóa

và chọn ging đồng thời quần thể

ngẫu phi có thể duy trì tần s các

kiểu gen khác nhau trong quần

thể qua các thể hệ trong những

điều kiện nhất đnh.

Trang 87

xét, bổ xung, GV chỉnh

lí kiến thức.

Hoạt động 2: Hướng

dẫn học sinh tìm hiểu

trạng thái cân bằng di

truyền của quần thể. (

20’)

- GV phát phiếu học

tập theo nhóm bàn. Rồi

yêu cầu học sinh độc

lập đọc SGK mc III.2

và thảo luận nhóm để

hoàn thành nội dung

phiếu học tập trong thời

gian 25 phút.

- Gv yêu cầu 1 nhóm

bất kì trình bày nội

dung của phiếu học tập,

các nhóm khác theo dõi

và nhận xét.

- Sau khi các nhóm đã

đưa ra nhận xét, GV bổ

sung, hoàn thiện và

đưa ra đáp án phiếu học

tập để học sinh ghi bài.

Yêu cầu học sinh tìm

hiểu và cho biết ý nghĩa

của đnh luật Hacdy-

Vanbec

- GV hướng dẫn HS

làm bài tập lệnh:

+ Vì bệnh là do gen lặn

trên NST thường quy

đnh nên quy ước được:

A- bình thường, a- bạch

tạng.

+ QT CBDT nên thoả

mãn đẳng thức:

AA+ 2pqAa+ q

aa=1

xung, ghi bài.

HS tìm hiểu trạng thái

cân bằng di truyền của

quần thể.

- Nhận phiếu học tập

theo nhóm bàn.

- Độc lập đọc SGK mc

III.2 và thảo luận nhóm

để hoàn thành nội dung

phiếu học tập.

- 1 nhóm trình bày kết

quả thảo luận nhóm, các

nhóm còn lại theo dõi,

nhận xét, bổ sung.

- Ghi bài

- Về sự biểu hiện của các

tần s alen ở các thế hệ

sau không đổi.

- Những điều kiện đảm

bảo cấu trúc di truyền

của quần thể trên được

duy trì ổn đnh

- Nêu ý nghĩa của đnh

luật.

- Làm bài tập lệnh theo

hướng dẫn của GV.

2. Trạng thái cân bằng di

truyền của quần thể:

a. Nội dung đnh luật Hacđi-

Vanbec: SGK

b. Điều kiện nghiệm đúng: SGK

c. Công thức về cấu trúc di truyền

của quần thể ở trạng thái cân bằng

AA+ 2pqAa+ q

(trong đó p,q lần lượt là tần s

của A, a).

d. ý nghĩa đnh luật :

- Là cơ sở để giải thích vì sao

trong tự nhiên có các quần thể

duy trì sự ổn định trong một thời

gian lâu dài.

- Khi biết QT ở trạng thái CBDT

thì từ tỉ lệ các cá thể có KH lặn có

thể suy ra tần s tương đi cảu

các alen lặn, alen trội cũng như

tần s các KG trong QT.

Trang 88

đề bài cho tỉ lệ người

b bạch tạng là 1/10000,

tức là q

= 1/10000 =>

q = 0,01.

Mà p+q= 1=> p= 1- q =

1- 0,01 = 0,99.

Thay p và q vào đẳng

thức ta được: 0,9801AA

+ 0,0198Aa + 0,0001aa

Để sinh con bạch tạng

thì ít nhất b mẹ phải

mang gen bệnh, tỉ lệ b

và mẹ mang gen bệnh

trong s những người

bình thường đều là

pqp



. Vậy xác suất

những người bình

thường trong quần thể

lấy nhau sinh con b

bạch tạng là:

(

pqp



)

. 1/4 =

0,000098.

C. Luyện tập – Vận dụng:

Yêu cầu HS làm bài tập s 2 trang 73

Câu 1 . Quan sát các hình sau và cho biết thế nào là một quần thể? ( nhận biết)

Câu 2. Theo em thế nào là tần s alen và tần s kiểu gen? ( nhận biết)

Câu 3. Tần s alen và tần s các kiểu gen của quần thể cây tự th phấn và quần

thể động vật giao phi gần sẽ thay đổi như thế nào qua các thế hệ? ( nhận biết)

Câu 4. Trình bày đnh luật Hacđy- Vanbec. ( nhận biết)

Câu 5. Trình bày các điều kiện nghiệm đúng của đnh luật Hacđy- Vanbec. (

nhận biết)

Câu 6. Trong các đặc điểm sau, những đặc điểm nào có thể có ở một quần thể

sinh vât?

A. Quần thể bao gồm nhiều cá thể sinh vật.

B. Quần thể là tập hợp của các cá thể cùng loài.

C. Các cá thể trong quần thể có khả năng giao phi với nhau.

Trang 89

D. Quần thể gồm nhiều cá thể cùng loài phân b ở các nơi xa nhau.

E. Các cá thể trongn quần thể có kiểu gen hoàn toàn ging nhau.

F. Quần thể có thể có khu vực phân b rất rộng, giới hạn bởi các chướng

ngại của thiên nhiên như sông , núi, eo biển...

G. Trong quá trình hình thành quần thể, tất cả các cá thể cùng loài đều thích

nghi với môi truowngff mới mà chúng phát tán tới.

Câu 7. Các quần thể cùng loài thường khác biệt nhau về những đặc điểm di

truyền nào?

Câu 8:

a) So sánh đặc điểm cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu phi và quần thể

tự phi.

b) Tại sao nói quần thể giao phi là một kho dự trữ biến d vô cùng phong

phú cho quá trình tiến hoá?

D. Hướng dẫn về nhà : (3’)

1. Học và trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

2. Tìm hiểu các thành tựu tạo ging vật nuôi, cây trồng có ưu thế lai cao ở

Việt Nam và trên thế giới.

Phụ lục: Phiếu học tập

1. Giả sử 1 quần thể ngẫu phi(giao phi ngẫu nhiên) xét gen A chỉ có 2

alen A và a có tỉ lệ các kiểu gen ở thế hệ P như trong bảng dưới đây. Hãy xác

đnh tần s các kiểu gen và tần s các alen bằng cách điền tiếp vào bảng.

Thế

hệ

Tần số

kiểu gen

Tần số

kiểu gen

Tần số

kiểu gen

Tần số

alen A

Tần số

alen a

0,25AA

0,50Aa

0,25aa

...?AA

...?Aa

...?aa

...?A

...?a

...?AA

...?Aa

...?aa

...?A

...?a

...?AA

...?Aa

...?aa

...?A

...?a

...

...?

2 . Từ kết quả trên em có nhận xét gì về sự biểu hiện của các tần s alen ở

các thế hệ sau? Cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu phi khác quần thể tự th

phấn (giao phi cận huyết) như thế nào? Nếu gọi p và q lần lượt là tần s tương

ứng của alen A và a, có thể xây dựng công thức thành phần kiểu gen của quần

thể trên ở các thế hệ như thế nào? Hãy phát biểu nội dung đnh luật Hacđi-

Vanbec.

3. Những điều kiện nào đảm bảo cấu trúc di truyền của quần thể trên được

duy trì ổn đnh?

4. Nêu ý nghĩa của đnh luật.

Trang 90

Chương IV. ỨNG DỤNG DI TRUYỀN

Tiết 19 - Bài 18. CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA

TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP

Lớp

Ngày dạy

Học sinh vắng

Ghi chú

12A

12B

Trang 91

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.

1. Kiến thức:

- Biết được nguồn vật liệu cho chọn ging từ tự nhiên và nhân tạo.

- Biết được vai trò của biến d tổ hợp trong chọn ging vật nuôi và cây trồng.

2. Kĩ năng: Phân tích hiện tượng để tìm hiểu bản chất của sự việc qua tạo,

chọn ging mới từ nguồn biến d tổ hợp.

3. Thái độ: Hình thành niềm tin vào khoa học, vào trí tuệ con người qua

những thành tựu tạo ging bằng phương pháp lai.

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

II. CHUẨN BỊ.

1. Giáo viên: SGk, giáo án, hình 18.1, 18.2 SGK.

2. Học sinh: SGK, đọc trước bài ở nhà.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức lớp: Ổn đnh lớp, kiểm tra sĩ s.

2. Kiểm tra bài cũ:

- Khi nào quần thể được cho là đang ở trạng thái cân bằng di truyền? VD

minh họa?

- Các gen di truyền liên kết giới tính có thể đạt được trạng thái cân bằng di

truyền theo Hardi - Valberg hay không khi tần s alen ở 2 giới khác nhau?

3. Bài mới :

A. Khởi động:

Biến d tổ hợp là nguồn nguyên liệu thứ cấp, có vai trò quan trọng với tiến

hóa và chọn ging. Chúng ta cùng tìm hiểu xem, biến d tổ hợp được ứng

dng như thế nào trong công tác chọn tạo ging vật nuôi cây trồng!

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức cơ bản

* Hoạt động 1: Tạo giống thuần

từ nguồn biến dị tổ hợp.

GV: Biến d tổ hợp là gì? Tại sao

lai lại là phương pháp cơ bản để

tạo sự đa dạng các vật liệu di

truyền cho chọn ging? Tại sao

BDTH có vai trò quan trọng trong

I.TẠO GIỐNG THUẦN DỰA

TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ

HỢP.

Các bước tạo giống dựa trên

nguồn biến dị tổ hợp:

- Tạo ra các dòng thuần khác nhau.

- Lai ging và tạo ra những tổ hợp

Trang 92

việc tạo ging mới? Ưu điểm của

phương pháp tạo ging thuần dựa

trên nguồn biến d tổ hợp là gì?

HS: Trả lời qua việc nghiên cứu

thông tin SGK -> lớp nhận xét, bổ

sung

GV: Chỉnh sửa, chính xác hóa

kiến thức.

GV cung cấp kiến thức:

+ Dòng thuần chủng có ý nghĩa

đặc biệt quan trọng trong phân

tích di truyền cũng như trong chọn

tạo ging mới. Gen ở trạng thái

đồng hợp tử dù lặn hay trội đều

biểu hiện thành KH. Do đó có thể

tìm hiểu được hoạt động của gen

đặc biệt là gen cho sản phẩm quí

hiếm mong mun.

Hoạt động2: Tìm hiểu về tạo

giống lai có ưu thế lai cao.

GV: Ưu thế lai là gì?

HS: Tái hiện kiến thức đã học ở

lớp 9 trả lời câu hỏi.

GV: Phân tích khái niệm ưu thế

lai.

GV: Tại sao con lai có được KH

vượt trội về nhiều mặt so với các

dạng b mẹ? Tại sao ưu thế lai đạt

cao nhất ở F

sau đó giảm dần qua

các thế hệ.

HS: Nghiên cứu thông tin SGK

trả lời -> lớp nhận xét -> GV

chính xác hóa kiến thức.

GV: Phương pháp tạo ưu thế lai?

Hãy kể những thành tựu tạo

ging vật nuôi cây trồng có ưu thế

lai cao ở Việt Nam và trên thế giới

mà em biết?

HS: Nghiên cứu thông tin SGK và

gen mong mun.

- Tiến hành cho tự th phấn hoặc

giao phi gần để tạo ra ging thuần

chủng.

II. TẠO GIỐNG LAI CÓ ƯU

THẾ LAI CAO.

1. Khái niệm về ưu thế lai.

- Ưu thế lai là hiện tượng con lai có

năng suất, phẩm chất, sức chng

chu, khả năng sinh trưởng và phát

triển vượt trội so với các dạng b mẹ.

- Ưu thế lai đạt cao nhất ở F

sau đó

giảm dần qua các thế hệ -> đây là lí

do không dùng con lai F

làm ging,

chỉ dùng vào mc đích kinh tế.

2. Cơ sở di truyền của ưu thế lai:

- Giả thuyết siêu trội: Ở trạng thái d

hợp tử về nhiều cặp gen khác nhau,

con lai có được kiểu hình vượt trội

nhiều mặt so với các dạng b mẹ có

nhiều gen ở trạng thái đồng hợp tử.

- Con lai F

không dùng làm ging vì

ở các thế hệ sau tỉ lệ d hợp giảm dẫn

-> ưu thế lai giảm.

3. Phương pháp tạo ưu thế lai:

- Tạo dòng thuần chủng khác nhau.

- Lai các dòng thuần chủng với nhau

để tìm các tổ hợp lai có năng suất

cao.

4. Thành tựu ứng dụng ưu thế lai

trong sản xuất nông nghiệp ở Việt

Nam.

- Vật nuôi: Lợn lai kinh tế, bò lai....

Trang 93

liên hệ thực tế để trả lời.

GV: Nhận xét và bổ sung để hoàn

thiện kiến thức.

- Cây trồng: Ngô lai Baiosit, các

giing lúa....

C. Luyện tập – Vận dụng:

- Cho biết thành tựu chọn ging ở Việt Nam về một vài ging cây trồng, vật

nuôi có ưu thế cao?

- Nguyên nhân tạo ra biến d tổ hợp? Tại sao biến d tổ hợp là quan trọng cho

chọn ging vật nuôi, cây trồng?

D. Tìm tòi mở rộng

- Ôn tập kiến thức trả lời câu hỏi 1, 2, 3,4 SGK trang 78.

- Đọc trước bài 19.

Tiết 20 - Bài 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN

VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO

Lớp

Ngày dạy

Học sinh vắng

Ghi chú

12A

12B

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.

Trang 94

1. Kiến thức:

- Trình bày qui trình taọ ging mới bằng phương pháp gây đột biến và tác

động của các tác nhân vật lí, hóa học.

- Trình bày được các công nghệ TB trong chọn ging và động vật.

2. Kĩ năng: Phân tích hiện tượng để tìm hiểu bản chất của sự việc qua tạo

ging mới từ nguồn biến d đột biến.

3. Thái độ: Củng c niềm tin khoa học vào trí tuệ con người qua những

thành tựu tạo ging bằng phương pháp gây đột biến, công nghệ tế bào.

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

II. CHUẨN BỊ.

1. Giáo viên: SGk, giáo án, hình 19.

2. Học sinh: SGK, đọc trước bài ở nhà.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức lớp học: Ổn đnh lớp, kiểm tra sĩ s.

2. Kiểm tra :

- Hãy phân biệt nguồn gen tự nhiên và nhân tạo ? Nêu lợi ích của mỗi nguồn

gen này?

- Nguyên nhân tạo ra biến d tổ hợp là gì? Tại sao biến d tổ hợp là quan trọng

cho chọn ging vật nuôi, cây trồng?

3. Bài mới:

A. Khởi động:

Đột biến tạo ra nguồn nguyên liệu sơ cấp cho tiến hóa va chọ ging, bên

cạnh những hậu quả xấu gây ra do đột biến thì quá trình này còn góp phần

quan trọng trong công tác chọn tạo ging, giúp tạo ra các ging cây trồng vật

nuôi mới với nhiều đực tính vượt trội.

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức cơ bản

* Hoạt động1: Khái niệm về tạo

giống bằng phương pháp gây đột

biến.

GV: Hãy phân tích lí do của việc

gây đột biến tạo vật liệu cho chọn

ging? Gây đột biến để tạo ging

mới dựa trên cơ sở nào? Có ý

nghĩa gì? Qui trình tạo ging mới

I. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG

PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN.

1. Quy trình:

- Xử lí mẫu vật bằng tác nhân gây đột

biến.

- Chọn lọc các cá thể đột biến có kiểu

hình mong mun.

- Tạo dòng thuần chủng.

Trang 95

bằng gây đột biến gồm mấy

bước ?

HS: Nnghiên cứu thông tin SGK

trang 79 trả lời câu hỏi.

GV: Để gây đột biến ở thực vật

bằng tác nhân vật lí, người ta tiến

hành như thế nào?

- Các tác nhân hóa học gây đột

biến gen và đột biến cấu trúc NST

theo cơ chế nào ?

HS: Nghiên cứu thông tin SGK để

trả lời.

GV: Nhận xét và bổ sung về

những thành tựu ở Việt Nam.

* Hoạt động 2: Tìm hiểu về tạo

giống bằng công nghệ tế bào.

GV: Công nghệ tế bào là gì ?

+ Tại sao ở mỗi giao tử đều có s

lượng là n, nhưng lại không ging

nhau về KG ?

HS: Trả lời, lớp nhận xét -> GV

đánh giá hoàn chỉnh kiến thức.

GV: Phương pháp nuôi cấy hạt

phấn có hiệu như thế nào ?

+ Tại sao phải bóc thành

xenlulôzơ của tế bào? Có mấy

cách để thực hiện điều này?

HS: Nghiên cứu thông tin SGK

trang 80 trả lời câu hỏi -> lớp

nhận xét, bổ sung.

GV : giới thiệu : Công nghệ cấy

truyền phôi (hợp tử) nhằm tạo ra

nhiều cá thể con ging có phẩm

chất ging nhau từ một hợp tử ban

đầu. Làm thế nào để đạt được mc

đích trên

đây ? Bản chất di truyền của việc

nhân dòng vật nuôi này dựa trên

cơ sở nào?

HS: trả lời -> GV hoàn thiện kiến

thức.

GV hỏi tiếp: Trong phương pháp

cấy truyền phôi người ta còn sử

dng những kĩ thuật nào?

2. Một số thành tựu tạo giống bằng

gây đột biến ở Việt Nam.

- Tạo được nhiều chủng VSV, nhiều

ging lúa, đậu tương… có nhiều đặc

tính quý.

- Sử dng Cônsixin tạo được dâu tằm tứ

bội 4n.

- Xử lí NMU/Táo Gia Lộc → Táo má

hồng cho năng suất cao, phẩm chất tt,

02 v/năm.

- Sản xuất penicilin, vacxin...

II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG

NGHỆ TẾ BÀO.

1. Công nghệ tế bào thực vật.

- Nuôi cấy mô, tế bào trong ng nghiệm

 cây mới: Nhân nhanh các ging cây

quý, tạo sự đồng nhất kiểu gen của quần

thể cây trồng.

- Lai tế bào sinh dưỡng (Dung hợp hai

tế bào trần)  tạo ging lai khác loài ở

thực vật.

- Nuôi cấy hạt phấn, noãn chưa th tinh

trong ng nghiệm  cây đơn bội (n)

Concicin



cây lưỡng bội (2n).

2. Công nghệ tế bào động vật.

a. Nhân bản vô tính động vật

- Tách nhân TB của cơ thể cần nhân bản

và chuyển vào Trứng đã hủy nhân 

TB chứa nhân 2n của động vật cần nhân

bản  Nuôi TB chuyển nhân trong ng

nghiệm cho phát triển thành phôi 

Cấy phôi vào tử cung cái ging cho

mang thai, sinh sản bình thường.

- Tạo được nhiều vật nuôi cùng mang

các gen quý.

b. Cấy truyền phôi

- Phôi được tách thành nhiều phôi  tử

cung các vật cái ging  mỗi phôi sẽ

phát triển thành một cơ thể mới.

Trang 96

GV yêu cầu HS: Hãy trình bày

các bước cần tiến hành của

phương pháp nhân bản vô tính ở

động vật để tạo thành công cừu

Đôly?

HS: nghiên cứu thông tin SGK

trình bày các bước.

GV: hỏi tiếp: Thành công này đã

mở ra cho công tác chọn tạo ging

động vật khả năng gì?

HS: trả lời -> GV bổ sung hoàn

chỉnh kiến thức.

C. Luyện tập – Vận dụng :

- Hãy phân tích lí do của việc gây đột biến tạo vật liệu cho chọn ging ?

- Tác nhân, hậu quả và mc đích của việc gây đột biến ở vật nuôi, cây trồng

là gì ?

- Hãy phân biệt các phương pháp chọn ging thực vật bằng kĩ thuật nuôi cấy

tế bào?

- So sánh 2 phương pháp cấy truyền phôi và nhân bản vô tính bằng kĩ thuật

chuyển nhân ở động vật.

D. Tìm tòi mở rộng

- Ôn tập trả lời các câu hỏi ở cui bài trang 82 SGK.

- Đọc bài tạo ging thực vật bằng công nghệ ge

Tiết 21 - Bài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN

Lớp

Ngày dạy

Học sinh vắng

Ghi chú

12A

12B

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.

1. Kiến thức:

Trang 97

- Hiểu được bản chất các khái niệm công nghệ gen, kĩ thuật chuyển gen.

- Nắm được qui trình chuyển gen.

- Nêu được những thành tựu chọn ging VSV, TV, ĐV bằng công nghệ gen.

2. Kĩ năng : Phát triển kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình trong bài học.

3. Thái độ : Hình thành niềm tin và say mê khoa học từ những thành tựu của

công nghệ gen trong chọn tạo ging mới.

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

II.CHUẨN BỊ.

1. Giáo viên: SGk, giáo án, Tranh vẽ các hình 25.1, 25.2, 25.3 SGK.

2. Học sinh: SGK, đọc trước bài ở nhà.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Ổn định tổ chức lớp : Ổn đnh lớp, kiểm tra sĩ s.

2. Kiểm tra : Phân biệt các phương pháp chọn ging thực vật bằng kĩ thuật

nuôi cấy tế bào ?

3. Bài mới:

A. Khởi động : Công nghệ gen là một phần của công nghệ sinh học, được

ứng dng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Vậy trong công tác tạo

ging vật nuôi và cây trồng mới, công nghệ này được ứng dng như thế nào?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

* Hoạt động 1: Tìm hiểu về công

nghệ gen.

GV: Lấy gen của loài này lắp vào

hệ gen của loài khác thì có được

không và bằng cách nào?

HS: Nêu khái niệm về công nghệ

gen.

GV: Nhận xét và bổ sung để hoàn

thiện kiến thức.

GV: Yêu HS quan sát hình 25.1

SGK và cho biết :

+ Kĩ thuật chuyển gen có mấy khâu

I. CÔNG NGHỆ GEN.

1. Khái niệm công nghệ gen.

- Công nghệ gen là qui trình tạo ra

những tế bào hoặc sinh vật có gen

b biến đổi, có thêm gen mới, từ đó

tạo ra cơ thể với những đặc điểm

mới.

- Trung tâm của công nghệ gen là

kĩ thuật tạo ADN tái tổ hợp( kỹ

thuật chuyển gen).

2. Các bước cần tiến hành trong

kĩ thuật chuyển gen.

a. Tạo ADN tái tổ hợp.

Trang 98

chủ yếu?

+ ADN tái tổ hợp là gì?

GV nêu vấn đề: Trong công nghệ

gen, để đưa một gen từ tế bào này

sang tế bào khác cần phải sử dng

một phân tử ADN đặc biệt, kĩ thuật

này gọi là tạo ADN tái tổ hợp. Câu

hỏi đặt ra là phân tử ADN đó được

gọi là gì?

HS trả lời được: Gọi là thể truyền

gen

GV: Vậy làm cách nào để có đúng

đoạn ADN mang gen cần thiết của

tế bào cho để thực hiện chuyển

gen?

HS phải nêu được: Nhờ enzim cắt

giới hạn restrictaza, enzim này cắt

2 mạch đơn của phân tử ADN ở

những v nucleotit xác đnh.

GV: Làm thế nào gắn được nó vào

ADN của tế bào nhận?

HS: Nhờ enzim ni ligaza.

GV: Vậy kĩ thuật tạo ADN tái tổ

hợp là gì?

GV:Khi đã có ADN tái tổ hợp rồi

thì để đưa được phân tử ADN vào

tế bào nhận bằng cách nào?

HS: Nghiên cứu thông tin SGK để

trả lời.

GV: Khi thực hiện bước 2 của kĩ

thuật chuyển gen, trong ng

nghiệm có vô s các tế bào vi

khuẩn, một s có ADN tái tổ hợp,

một s không có ADN tái tổ hợp

xâm nhập vào, làm thế nào để tách

được các tế bào có ADN tái tổ hợp

với các tế bào không có ADN tái tổ

hợp?

HS: Nghiên cứu thông tin mc II.c

trang 84 trả lời câu hỏi.

* Hoạt động 2 : Tìm hiểu ứng

dụng công nghệ gen trong tạo

giống biến đổi gen.

GV nêu vấn đề :Trên chương trình

khoa học và đời sng VTV2 các

nhà khoa học đã tạo ra ging chuột

- ADN tái tổ hợp là 1 phân tử ADN

nhỏ được lắp ráp từ các đoạn ADN

lấy từ các tế bào khác nhau.

- Thể truyền là 1 phân tử ADN nhỏ

có khả năng nhân đôi một cách đọc

lập với hệ gen của tế bào và có thể

gắn vào hệ gen của tế bào.

- Các loại thể truyền : plasmit,

virut, NST nhân tạo, thể thực

khuẩn.

- Các bước tạo ADN tái tổ hợp :

+ Tách thể truyền và hệ gen cần

chuyển ra khổi ế bào.

+ Dùng Restrictaza để cắt ADN và

Plasmid tại những điểm xác đnh,

tạo đầu dính.

+ Dùng Ligaza để gắn ADN và

Plasmid lại thành ADN tái tổ hợp.

b. Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào

nhận.

- Dùng CaCl

hoặc dùng xung điện

để làm giãn màng sinh chất của tế

bào nhận.

- Phân tử ADN tái tổ hợp dễ dàng

chui qua màng vào tế bào nhận.

* Tải nạp : Trường hợp thể truyền

là pha gơ, chúng mang gen cần

chuyển chủ động xâm nhập vào tế

bào chủ (vi khuẩn).

c. Phân lập(tách) dòng tế bào

chứa ADN tái tổ hợp.

- Nhận biết tế bào có ADN tái tổ

hợp bằng cách chọn thể truyền có

gen đánh dấu.

II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ

GEN TRONG TẠO GIỐNG

BIẾN ĐỔI GEN.

1. Khái niệm sinh vật biến đổi

gen :

- Khái niệm : Là sinh vật mà hệ gen

của nó được con người làm biến

đổi phù hợp với lợi ích của mình.

- Cách để làm biến đổi hệ gen của

sinh vật :

Trang 99

không sợ mèo bằng cách nào ?

HS: Con chuột đó được gọi là sinh

vật biến đổi gen.

GV :Sinh cật biến đổi gen là gì ?

Có những cách nào để tạo được

sinh vật biến đổi gen ? HS: Suy

nghĩ sựa vào SGK trả lời.

GV nêu vấn đề : Tạo ging bằng

công nghệ gen đi với cây trồng đã

thu được những thành tựu gì ?

HS : Nghiên cứu thông tin SGk

trang 84, 85 để trả lời.

GV: Nhận xét, bổ sung để hoàn

thiện kiến thức.

+ Đưa thêm một gen lạ vào hệ gen

của SV.

+ Làm biến đổi 1 gen đã có sãn

trong hệ gen.

+ Loại bỏ hoặc làm bất hoạt một

gen nào đó trong hệ gen.

2. Một số thành tựu tạo giống

biến đổi gen.

a. Tạo động vật chuyển gen :

b. Tạo ging cây trồng biến đổi

gen.

c. Tạo dòng vi sinh vật biến đổi

gen.

( SGK trang 84, 85 )

C. Luyện tập – Vận dụng :

- Trình bày qui trình tạo ADN tái tổ hợp, chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào

nhận?

- Hệ gen của sinh vật có thể được biến đổi bằng những cách nào?

- Trình bày phương pháp tạo động vật chuyển gen và những thành tựu tạo

ging động vật biến đổi gen?

D. Tìm tòi mở rộng

- Học bài và trả lời câu hỏi SGK.

- Đọc trước bài 21.

Chương V - DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI

Tiết 22 - Bài 21: DI TRUYỀN Y HỌC

Ngày soạn :...........................................

I- Mục tiêu :

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 100

1. Kiến thức :

Sau khi học xong bài này học sinh phải

- Nêu được khái niệm di truyền y học.

- Nêu được khái niệm và kể được một s bệnh, bệnh di truyền phân tử,

bệnh NST( cơ chế phát sinh bệnh Đao), bệnh ung thư.

2. Kỹ năng:

Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, so sánh, khái quát hoá.

3. Thái độ: Giáo dc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ tương lai di

truyền của con người.

4. Phát triển năng lực

- HS xác đnh được mc tiêu học tập chủ đề là gì

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ nhận thức

Mức độ nhận thức

Các NL hướng

tới trong chủ

đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

ND1. Bệnh di truyền phân tử

- Nêu được

khái niệm

bệnh di

truyền phân

tử

- Lấy được

một s vi d

về bệnh di

truyền phân

tử

- Phân tích được

đặc điểm của

bệnh di truyền

phân tử.

- Giải thích

được tại sao

những bệnh di

truyền phân tử

lại không chữa

được

- Giải thích cơ

chế gây hội

- Giải thích

- quan sát, so

sánh.

- Năng lực

GQVĐ

ND 2: Bệnh, hội chứng bệnh

do đột biến NST

- Kĩ năng

phân tích.

Trang 101

- Nêu được

khái niệm

hội chứng

bệnh liên

quan đến đột

biến NST

- Lấy một s

ví d về

bệnh, hội

chứng bệnh

di truyền ở

người.

- Phân tích được

đặc điểm của

bệnh di truyền

liên quan đến đột

biến NST.

chứng Đao ở

người.

- Giải thích

được vì sao

không phát hiện

được các bệnh

nhân có thừa

NST s 1 hoặc

NST s 2 ở

người

- Giải thích

được khi sử

dng quá nhiều

thuc bảo vệ

thực vật có thể

để lại những

hậu quả nặng nề

được tại sao

những bệnh,

hội chứng bệnh

liên quan tới

đột biến NST

thường gây

hậu quả

nghiêm trọng

hơn so với các

bệnh do đột

biến gen

- Nhiều loại

bệnh ung thư

xuất hiện do

gen tiền ung

thư hoạt động

quá mức gây ra

quá nhiều sản

phẩm của gen.

giải thích được

một s kiểu đột

biến làm cho

một gen bình

thường thành

gen ung thư.

- Phân tích

được vai trò

quan trọng của

các biện pháp

sàng lọc trước

sinh.

- NL

GQV

ND3. Ung thư

-KN so sánh

- NL GQVĐ

Trang 102

cho con người.

- Phân tích một

biện pháp bảo

vệ môi trường

hiệu quả nhất ở

đa phương em.

- Giải thích

được, liệu pháp

gen được coi là

kĩ thuật của

tương lai.

* Hệ thống các câu hỏi

Bài tập 1. (Vận dụng cao) Khảo sát sự di truyền tính trạng tầm vóc thấp ở

người, biểu hiện qua ba thế hệ như sau :

1. Xác đnh đặc điểm di truyền của tính trạng ?

2. Xác đnh kiểu gen của những người trong phả hệ trên ?

- Sưu tầm tư liệu về tật, bệnh di truyền và thành tựu trong việc hạn chế, điều tr

bệnh hoặc tật di truyền.

- Biết dựa vào kết quả phân tích ADN xác đnh mi quan hệ huyết thng giữa

những người trong gia đình.

Câu 2( Thông hiểu) Giải thích tại sao những bệnh, hội chứng bệnh liên quan tới

đột biến NST thường gây hậu quả nghiêm trọng hơn so với các bệnh do đột biến

gen?

Hướng dẫn trả lời:

Bệnh , tật do đột biến NST thường gây hậu quả nặng hơn bệnh ,tật do đột biến

gen vì Đột biến NST liên quan đến nhiều gen còn bệnh do đột biến gen chỉ liên

quan tới 1 gen ?

1 2

: Nam tÇm vãc thÊp

Ghi chó:

: Nam tÇm vãc cao

: N÷ tÇm vãc thÊp

III

: N÷ tÇm vãc cao

Trang 103

Câu 3 ( Câu hỏi nhận biết) Bệnh di truyền phân tử chủ yếu biến đổi phân tử

nào?

A. ADN. B. ARN. C. Pr. D. AND và

ARN

Câu 4 ( Thông hiểu) Vì sao người ta không phát hiện bệnh nhân thừa NST s 1

hoặc s 2?

A. NST s 1 hoặc 2 là NST lớn chứa nhiều gen quan trọng nên thường gây

chết?.

B. NST s 1 hoặc 2 là NST lớn chứa nhiều gen không quan trọng nên thường

gây chết.

C.NST s 1 hoặc 2 là NST nhỏ chứa nhiều gen quan trọng nên thường gây chết.

D.NST s 1 hoặc 2 là NST Bình thường chứa nhiều gen quan trọng nên thường

gây chết.

Câu 5 (Câu hỏi vận dụng) U ác và u lành khác nhau chủ yếu là?

A. U lành thường xuất hiện ở những nơi không quan trọng.

B. U ác thì có khả năng di căn còn u lành không có.

C. U ác thì không chữa được còn u lành điều tr được.

D. U ác chèn ép các cơ quan trong cơ thể còn u lành thì không.

II- chuẩn bị :

1. GV:

- Một s hình ảnh về bệnh di truyền ở người.

- Máy chiếu, máy vi tính

2. HS:

- Bản trong/ bảng ph/ giấy rôki, bút phớt.

- Xem lại bài 29 SH 9.

III – Tiến trình bài học:

1. Kiểm tra bài cũ (5’):

Câu hỏi :

Nêu các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen?

Đáp án – biểu điểm:

Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen

a. tạo ADN tái tổ hợp ( 5 đ)

* Nguyên liệu:

+ Gen cần chuyển

+ Thể truyền : Plasmit hoặc thể thực khuẩn là ADN dạng vòng có khả năng tự

nhân đôi độc lập với ADN vi khuẩn .

+Enzim cắt (restrictaza) và E ni( ligaza)

* Cách tiến hành:

- Tách chiết thể truyền và gen cần chuyển ra khỏi tế bào

-Xử lí bằng một loại enzin giới hạn để tạo ra cùng 1 loại đầu dinh

- Dùng enzim ni để gắn chúng tạo ADN tái tổ hợp

Trang 104

b. Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận ( 2,5 đ)

- Dùng mui canxi clorua hoặc xung điện cao áp làm giãn màng sinh chất của tế

bào để ADN tái tổ hợp dễ dàng đi qua

c. Phân lập dòng tb chứa ADN tái tổ hợp ( 2,5 đ)

- Chọn thể truyền có gen đánh dấu

- Bằng các kỹ thuật nhất đnh nhận biết được sản phẩm đánh dấu

2. Bài mới:

A. Khởi đông:

Con người là đi tượng quan trọng trong sinh giới. Chính vì vậy, nhiều

vấn đề được đặt ra với con người trong lĩnh vực di truyền, đó là những vấn đề

gì?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Hướng dẫn

học sinh tìm hiểu khái

niệm di truyền y học

Gv yêu cầu học sinh đọc

SGK mc I và nêu khái

niệm di truyền y học. Giải

thích tại sao nói Di truyền y

học là một bộ phận của Di

truyền học người.

Gv gọi 1 học trả lời và một

vài học sinh khác nhận xét,

bổ sung.

GV bổ sung và kết luận để

học sinh ghi bài.

Hoạt động 2: Hướng dẫn

học sinh tìm hiểu các

bệnh di truyền phân tử và

các bệnh NST, bệnh ung

thư.

Gv phát phiếu học tập theo

nhóm bàn, rồi yêu cầu học

sinh độc lập đọc SGK mc

I, II, III và thảo luận nhóm

để hoàn thành nội dung

phiếu học tập trong thời

gian 20 phút.

- Yêu cầu 1 nhóm bất kì

trình bày nội dung của

phiếu học tập, các nhóm

khác theo dõi và nhận xét.

- Sau khi các nhóm đã đưa

ra nhận xét, GV bổ sung,

hoàn thiện đồng thời giới

HS tìm hiểu khái

niệm di truyền y

học

- Đọc mc I SGK

và trả lời câu hỏi.

- Di truyền y học là

một bộ phận của Di

truyền học người vì

chuyên nghiên cứu

và ngăn chặn hậu

quả của các khuyết

tật di truyền ở

người.

HS tìm hiểu các

bệnh di truyền phân

tử và các bệnh NST,

bệnh ung thư.

- Nhận phiếu học

tập theo nhóm bàn.

- Đọc SGK mc I,

II, III và thảo luận

nhóm.

- Trình bày kết quả

thảo luận nhóm và

*Khái niệm di truyền y học : ( 5’)

Là 1 bộ phận của di truyền người,

chuyên nghiên cứu phát hiện các

cơ chế gây bệnh dt và đề xuất các

biện pháp phòng ngừa, cách chữa

tr các bệnh di truyền ở người.

I. Bệnh di truyền phân tử ( 10’)

- Khái niệm: Là những bệnh di

truyền được nghiên cứu cơ chế gây

bệnh ở mức độ phân tử.

- Nguyên nhân: do các đột biến

gen. Mức độ nặng nhẹ của bệnh

phụ thuộc vào chức năng của loại

Pr do gen đột biến quy định trong

tế bào.

- Cơ chế:

+ Alen đột biến có thể hoàn toàn

không tổng hợp được Pr.

+ Tăng hay giảm s lượng Pr hoặc

tổng hợp ra Pr b thay đổi chức

năng → ri loạn TĐC trong cơ thể

→ bệnh.

- Ví dụ: bệnh phêninkêtô - niệu ở

Trang 105

thiệu một s hình ảnh về

bệnh tật di truyền ở người

và đưa ra đáp án phiếu học

tập để học sinh ghi bài.

nhận xét, bổ sung

cho nhóm bạn.

- Theo dõi GV nhận

xét, quan sát các

hình ảnh, sửa nội

dung phiếu học tập

ghi vào vở.

người.

- Chữa bệnh: phát hiện sớm ở trẻ

→ cho ăn kiêng

II. Hội chứng bệnh liên quan đến

đột biến NST ( 10’)

- Khái niệm: Các ĐB cấu trúc hay

s lượng NST thường liên quan

đến rất nhiều gen gây ra hàng loạt

tổn thương ở các hệ cơ quan của

người bệnh.

- Ví dụ: hội chứng Đao, Tơcno,

Claiphentơ,...

- Cơ chế gây hội chứng Đao: NST

21 giảm phân không bình thường (ở

người mẹ) cho giao tử mang 2 NST

21, khi th tinh kết hợp với giao tử

có 1 NST 21→ cơ thể mang 3 NST

21 gây nên hội chứng Đao.

- Đặc điểm: người thấp bé, má

phệ, cổ rt, d tật tim, lưỡi dày và

dài,....

- Cách phòng bệnh: không nên

sinh con khi tuổi cao.

III. Bệnh ung thư ( 10’)

- Khái niệm: là loại bệnh đặc

trưng bởi sự tăng sinh không kiểm

soát được của 1 s loại tế bào cơ

thể dẫn đến hình thành các khi u

chèn ép các cơ quan trong cơ thể.

+ Khối u là ác tính nếu các tế bào

khi u có khả năng tách khỏi mô

ban đầu di chuyển vào máu và đến

các nơi khác trong cơ thể tạo các

khi u khác nhau.

+ Khối u là lành tính nếu các tế

bào khi u không có khả năng di

chuyển vào máu để đến các nơi

khác trong cơ thể.

- Nguyên nhân, cơ chế: đột biến

gen, đột biến NST,...

- Cách điều trị: chưa có thuốc

điều trị, dùng tia phóng xạ hoặc

hoá chất để diệt các tế bào ung

thư.

- Thức ăn đảm bảo vệ sinh, môi

trường sống trong lành.

Trang 106

C. Luyện tập – Vận dụng ( 4’)

Phiếu học tập

Đọc SGK mc II, III kết hợp kiến thức đã học về đột biến và thảo luận

nhóm để hoàn thành nội dung bảng sau .

Điểm phân biệt

Bệnh di truyền

phân tử

Bệnh NST

Bệnh ưng thư

Khái niệm

Cơ chế/Đặc điểm

Một s bệnh đã gặp

D. Tìm tòi mở rộng

1. Học và trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

2. Đọc trước bài 22SGK/92.

Nhận xét đánh giá sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

Tiết 23 - Bài 22: BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI

VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC

Ngày soạn :...........................................

I- Mục tiêu :

Sau khi học xong bài này học sinh phải

1. Kiến thức :

- Trình bày các biện pháp bảo vệ vn gen người

- Giải thích được cơ sở của di truyền y học tư vấn.

- Nêu một s vấn đề xã hội của Di truyền học.

2. Kỹ năng:

Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, so sánh, khái quát hoá.

3. GDMT

- Nâng cao nhận thức về tài sản di truyền của loài người từ đó tích cực

đấu tranh vì hoà bình, chng thảm hoạ do chiến tranh hạt nhân ( kể cả thử vũ khí

hạt nhân) gây nên cũng như các hình thức chiến tranh khác làm tổn thương đến

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 107

môi trường sng của con người nói riêng và của sinh vật nói chung ( chiến tranh

hoá học, chiến tranh sinh học).

4. Phát triển năng lực

- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.

- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.

- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm

nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.

- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.

- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu t tác động đến bản thân: tác

động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài

học

Nội dung

Mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

cao

I. Bảo vệ

vốn gen

của loài

người

- Nêu được các

biện pháp nhằm hạn

chế các tác nhân

gây đột biến.

- Nêu được khái

niệm tư vấn di

truyền.

- Nêu được các biện

pháp sàng lọc trước

sinh.

- Nêu được các khái

niệm về liệu pháp

gen.

- Đi tượng

nào cần tư vấn

di truyền.

- Phân tích bản

chất của liệu

pháp gen.

- Giải thích được

khi sử dng quá

nhiều thuc bảo

vệ thực vật có

thể để lại những

hậu quả nặng nề

cho con người.

- Phân tích một

biện pháp bảo vệ

môi trường hiệu

quả nhất ở đa

phương em.

- Giải thích

được, liệu pháp

- Phân tích

được vai trò

quan trọng

của các biện

pháp sàng lọc

trước sinh.

Trang 108

gen được coi là

kĩ thuật của

tương lai.

II. Một số

vấn đề xã

hội của di

truyền học

- Nêu được một s

vấn đề phát sinh do

công nghệ gen và

công nghệ tế bào.

- Nêu được các con

đường lây truyền

HIV.

- phân tích

được tác động

xã hội của việc

giải mã bộ gen

người.

Tính được chỉ s

IQ(bài tập c

thể)

- Giải thích

được tại sao

HIV/AIDS

trở thành đại

dch của

nhân loại.

- Thực hiện

các biện pháp

phòng ngừa

HIV/AIDS

và tuyên

truyền cách

phòng tránh

cho cộng

đồng

* Hệ thống câu hỏi

Câu 1: Biện pháp nào sau đây không được dùng nhằm hạn chế sinh con b

bệnh, tật di truyền?

A. Tư vấn di truyền. B. Sinh thiết tua nhau thai.

C. Chọc dò dch nước i.

D. Lập phả hệ của người

bệnh.

Câu 2: Một bạn học sinh năm nay 16 tuổi bạn tham gia kiểm tra IQ và trả lời

câu hỏi của tuổi 18 vây IQ của bạn bằng bao nhiêu?

A. 100. B. 110. C. 113.

D. 120

Câu 3: Tại sao liệu pháp gen không sử dng thể truyền là plasmit?

A. Vì trong tế bào người không có plasmit.

B. Vì trong tế bào không cho palsmit nhân đôi.

C. Vì trong tế bào người không có plasmit nên plasmit không sng được trong

tế bào người.

D. Vì trong tế bào người có rất ít plasmit nên lượng sản phẩm tạo ra rất ít.

Ii. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. GV:

- Một s hình ảnh về HIV/AIDS và bệnh nhân AIDS để thực hiện lồng

ghép tuyên truyền.

- Máy chiếu, máy vi tính

Trang 109

2. HS:

- Xem lại bài 30 SH9.

- Tổ 1 và 2 độc lập tìm hiểu và viết báo cáo phần I và II SGK; tổ 3 phần

III. Chuỗi hoạt động học:

I. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)

Câu hỏi :

Di truyền y học là gì ? Nêu cơ chế gây hội chứng Đao.

Đáp án – biểu điểm.

* Khái niệm di truyền y học : (5đ)

Là 1 bộ phận của di truyền người, chuyên nghiên cứu phát hiện các cơ chế gây

bệnh dt và đề xuất các biện pháp phòng ngừa, cách chữa tr các bệnh di truyền ở

người.

+ Cơ chế gây hội chứng Đao : ( 5đ)

NST 21 giảm phân không bình thường (ở người mẹ ) cho giao tử mang 2 NST

21, khi th tinh kết hợp với giao tử có 1 NST 21 → cơ thể mang 3NST 21 gây

nên hội chứng đao

2. Bài mới:

A. Khởi động:

Đứng trước sự biến đổi không ngừng cảu điều kiện tự nhiên, đặc biệt là sự

biến đổi bất lợi của môi trường sng (biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường...) đã

đặt ra cho nhân loại hàng loạt các vấn đề cần giải quyết, trong đó có việc phải tự

bảo vệ lấy vn gen của chính mình. Vậy chúng ta cần thực hiện việc đó như thế

nào?

B. Hình thành kiến thức

Hoạt động của thầy

HĐ của trò

Nội dung

Hoạt động 1: Tổ

chức cho học sinh

báo cáo và thảo luận

về bảo vệ vn gen

của loài người và

một s vấn đề xã hội

của Di truyền học

1. Yêu cầu từng tổ cử

đại diện lên báo cáo

kết quả đã tìm hiểu

trong thời gian không

quá 3 phút.

2. Tiến hành cho cả

lớp thảo luận vấn đề

của nhóm vừa báo

cáo.

3. GV nhận xét đánh

giá kết quả của từng

nhóm và bổ sung

thêm một s thông

Học sinh thảo

luận và báo cáo

về bảo vệ vn

gen của loài

người và một s

vấn đề xã hội của

Di truyền học

- Mỗi tổ cử 1 đại

diện lần lượt báo

cáo

- Nhận xét, chất

vấn những nội

dung mà nhóm

bạn chưa trình

bày rõ.

I/ Bảo vệ vốn gen của loài người. ( 20’)

1. Tạo môi trường trong sạch nhằm hạn chế

các tác nhân gây đột biến

Trồng cây, bảo vệ rừng. Bảo vệ môi trường,

hạn chế tác động xấu, tránh các đột biến phát

sinh, giảm thiểu gánh nặng di truyền cho loài

người.

2. Tư vấn di truyền và việc sàng lọc trước

sinh

- Là hình thức chuyên gia di truyền đưa ra các

tiên đoán về khả năng đứa trẻ sinh ra mắc 1 tật

bệnh di truyền và cho các cặp vợ chồng lời

khuyên có nên sinh con tiếp theo không, nếu có

thì làm gì để tránh cho ra đời những đứa trẻ tật

nguyền.

- Kỹ thuật: chuẩn đoán đúng bệnh, xây dựng

phả hệ người bệnh, chuẩn đoán trước sinh.

- Xét nghiệm trước sinh: Là xét nghiệm phân

tích NST, ADN xem thai nhi có b bệnh di

truyền hay không.

Trang 110

tin hoặc chỉnh sửa

những thông tin chưa

chính xác để học sinh

tự tóm tắt ghi vở.

Hoạt động 2: Giới

thiệu một s hình ảnh

về bệnh nhân AIDS

để thông qua đó

tuyên truyền giáo dc

HS sng lành mạnh

và ngăn chặn đại

dch AIDS, thảo luận

một s vấn đề xã hội

khác của di truyền

học.

Gv giới thiệu bảng s

liệu về s ca nhiễm

HIV và bệnh nhân

AIDS qua các năm

và một s hình ảnh

bệnh nhân AIDS.

- Yêu cầu học sinh

quan sát, rút ra nhận

xét và nêu nguyên

nhân, biện pháp ngăn

chặn và thảo luận

một s vấn đề xã hội

khác của di truyền

học.

- Kết luận

- Ghi bài

Hoạt động 2:

Tìm hiểu rõ hơn

về nguyên nhân,

hậu quả của căn

bệnh AIDS và

một s vấn đề xã

hội khác của di

truyền học .

- Quan sát bảng

s liệu và một s

hình ảnh.

- Nhận xét.

Phương pháp : + chọc dò dch i

+ sinh thiết tua nhau thai

3. Liệu pháp gen - kỹ thuật của tương lai

- Là kỹ thuật chữa bệnh bằng thay thế gen

bệnh bằng gen lành.

- Về nguyên tắc là kỹ thuật chuyển gen

- Một s khó khăn gặp phải: vi rut có thể gây hư

hỏng các gen khác (không chèn gen lành vào v

trí của gen vn có trên NST)

II/ Một số vấn đề xã hội của di truyền học. (

17’)

1. Tác động xã hội của việc giải mã bộ gen

người

- Việc giải mã bộ gen người ngoài những tích

cực mà nó đem lại cũng làm xuất hiện nhiều

vấn đề tâm lý xã hội.

2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và

công nghệ tế bào

- Phát tán gen kháng thuc sang vi sinh vật

gây bệnh.

- An toàn sức khoẻ cho con người khi sử dng

thực phẩm biến đổi gen.

3. Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ

a) Hệ s thông minh (IQ)

được xác đnh bằng các trắc nghiệm với các

bài tập tích hợp có độ khó tăng dần

b) Khả năng trí tuệ và sự di truyền

- Tập tính di truyền có ảnh hưởng nhất đnh

tới khả năng trí tuệ

4. Di truyền học với bệnh AIDS

- Để làm chậm sự tiến triển của bệnh người ta sử

dng biện pháp di truyền nhằm hạn chế sự phát

triển của virut HIV.

C. Luyện tập – Vận dụng: ( 2’)

Chọn phương án trả lời đúng hoặc đúng nhất trong các câu sau:

1. Điều không đúng về nhiệm v của di truyền y học tư vấn là

A. góp phần chế tạo ra một s loại thuc chữa bệnh di truyền.

B. chẩn đoán, cung cấp thông tin về khả năng mắc các loại bệnh di truyền ở

đời con của các gia đình đã có bệnh này.

C. cho lời khuyên trong việc kết hôn, sinh đẻ.

D. cho lời khuyên trong việc đề phòng và hạn chế hậu quả xấu của ô nhiễm

môi trường.

2. Điều không đúng về liệu pháp gen là

Trang 111

A. việc chữa tr các bệnh di truyền bằng cách phc hồi chức năng các gen b

đột biến.

B. dựa trên nguyên tắc đưa bổ xung gen lành vào cơ thể người bệnh.

C. có thể thay thế gen bệnh bằng gen lành.

D. nghiên cứu hoạt động của bộ gen người để giải quyết các vấn đề của y

học.

Đáp án 1A 2D

D. Tìm tòi mở rộng

- Học và trả lời câu hỏi và bài tập cui bài.

- Đọc trước bài 23sgk/97

Nhận xét đánh giá sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

............................................................

.......................................................................................................

TIẾT 24 – BÀI 23 : ÔN TẬP PHẦN DI TRUYỀN HỌC

Ngày soạn :...........................................

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:

Sau khi học xong bài này học sinh có khả năng:

1. Kiến thức:

- Nêu được các khái niệm cơ bản, các cơ chế chính trong di truyền học từ mức

độ phân tử, tế bào, cơ thể cũng như quần thể. Nêu được các cách chọn tạo ging.

- Giải thích được các cách phân loại biến d và đặc điểm của từng loại.

2. Kĩ năng:

Biết cách hệ thng hoá kiến thức thông qua xây dựng bản đồ khái niệm.

3.Thái độ:

Vận dng lý thuyết giải quyết các vấn đề thực tiễn và đời sng sản xuất.

5. Phương pháp:

- Trực quan

- Vấn đáp – tìm tòi

- Thảo luận nhóm

- Thyết trình giảng giải

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ

1. Giáo viên:

- Phiếu học tập, máy chiếu.

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Trang 112

- Giáo án, SGK và các tài liệu tham khảo.

2. Học sinh:

Học sinh ôn tập kiến thức ở nhà.

III. Chuỗi hoạt động học:

1. Kiểm tra bài cũ: ( lồng ghép trong bài)

2. Nội dung bài mới:

Hệ thống hoá kiến thức

GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm giao nhiệm v hoàn thành nội dung 1

phiếu học tập, sau đó lần lượt đại diện các tổ lên báo cáo, các nhóm khác đóng

góp ý kiến bổ sung.

Phiếu học tập số 1:

1. Hãy điền các chú thích thích hợp vào bên cạnh các mũi tên nêu trong sơ

đồ dưới đây để minh hoạ cho quá trình di truyền ở mức độ phân tử

ADN → A RN → Prôtêin → Tính trạng ( hình thái, sinh lí ….. )



ADN

2. Vẽ bản đồ khái niệm với các khái niệm dưới đây:

gen, ADN - pôlimeraza, nguyên tắc bảo toàn, nguyên tắc bổ sung, tự nhân

đôi

Phiếu học tập số 2: Bảng tóm tắt các quy luật di truyền

Tên quy luật

Nội dung

Cơ sở tế bào học

Điều kiện

nghiệm đúng

nghĩa

Phân li

Tác động bổ sung

Tác động cộng gộp

Tác động đa hiệu

Di truyền độc lập

Liên kết gen

Hoán v gen

Di truyền giới tính

Di truyền LK với

giới tính

Phiếu học tập số 3: Hãy giải thích cách thức phân loại biến d theo sơ đồ dưới

đây:

Biến d

biến d di truyền thường

biến

đột biến biến d tổ hợp

Trang 113

đột biến NST đột biến gen

đột biến SL đột biến cấu trúc

đột biến đa bội đột biến lệch bội

đột biến đa bội chẵn đột biến đa bội lẻ

Phiếu học tập số 4: Hãy đánh dấu + ( nếu cho là đúng) vào bảng so sánh sau:

Bảng so sánh quần thể ngẫu phối và tự phối:

Chỉ tiêu so sánh

Tự phi

Ngẫu phi

- Giảm tỉ lệ thể d hợp, tăng dần thể đồng hợp

qua các thế hệ

- Tạo trạng thái cân bằng di truyền của quần thể

- Tần s alen không đổi qua các thế hệ

- Có cấu trúc: p

AA: 2pqAa: q

- Thành phần các kiểu gen thay đổi qua các thế

hệ

- Tạo ra nguồn biến d tổ hợp

Phiếu học tập số 5: Hãy điền nội dung phù hợp vào bảng sau:

Bảng nguồn vật liệu và phương pháp chọn giống

Đi tượng

Nguồn vật liệu

Phương pháp

Vi sinh vật

Thực vật

Động vật

Đáp án phiếu học tập số 1

Đó là các cm từ : (1) Phiên mã

(2) Dch mã

(3) Biểu hiện

(4) Sao mã

2. Bản đồ

nguyên tắc b sung

GEN GEN

Nguyên tắc bán bảo toàn

Đáp án phiếu học tập số 4

Chỉ tiêu so sánh

Tự phi

Ngẫu phi

- Giảm tỉ lệ thể d hợp, tăng dần tỉ lệ thể đồng hợp

- Tạo trạng thái cân bằng di truyền của quần thể

- Tần s alen không đổi qua các thế hệ

- Có cấu trúc p

AA: 2pqAa: q

- Thành phần các kiểu gen thay đổi qua các thế hệ

- Tạo ra nguồn biến d tổt hợp

Trang 114

Đáp án phiếu học tập số 5

Đi tượng

Nguồn vật liệu

Phương pháp

Vi sinh vật

Đột biến

Gây đột biến nhân tạo

Thực vật

Đột biến, biến d tổ hợp

Gây đột biến, lai tạo

Động vật

Biến d tổ hợp (chủ yếu)

Lai tạo

Các phiếu học tập khác giáo viên cho hs về nhà tự làm để hôm sau kiểm

tra.

III. CỦNG CỐ BÀI HỌC

IV. BÀI TẬP VỀ NHÀ

- Học bài cũ và trả lời các câu hỏi trong SGK

- Đọc bài mới trước khi tới lớp

Nhận xét đánh giá sau giờ dạy :

.................................................................................................................................

.......................................................................................................

Tiết 25: KIỂM TRA HỌC KÌ I

Ngày soạn :...........................................

Lớp dạy

Tiết

Ngày dạy

Ghi chú

12A

12B

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/114

| | Tải xuống

Preview text:

DI TRUYỀN HỌC
Chương I : CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ
Tiết 1 - Bài 1: GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI ADN
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I. Mục tiêu: 1. Về kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải
- Nêu được khái niệm, cấu trúc chung của gen.
- Nêu được khái niệm, các đặc điểm chung về mã di truyền. Giải thích
được tại sao mã di truyền phải là mã bộ ba.
- Từ mô hình tự nhân đôi của ADN, mô tả được các bước của quá trình tự
nhân đôi ADN làm cơ sở cho sự tự nhân đôi nhiễm sắc thể.
- Nêu được điểm khác nhau giữa sao chép ở sinh vật nhân sơ và nhân chuẩn.
- Tăng cường khả năng suy luận, nhận thức thông qua kiến thức về cách
tổng hợp mạch mới dựa theo 2 mạch khuôn khác nhau. 2. Về kỹ năng:
- Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích hình ảnh, kỹ năng so sánh và tổng hợp. 3. GDMT:
- Biết được sự đa dạng của gen chính là đa dạng di truyền của sinh giới.
Do đó bảo vệ nguồn gen, đặc biệt là nguồn gen quý bằng cách bảo vệ, nuôi
dưỡng, chăm sóc động vật quý hiếm.
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin về khái niệm gen, cấu trúc chung
của gen cấu trúc; mã di truyền và quá trình nhân đôi AND.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…
- Xác định đúng quyền và nghĩa vụ học tập chủ đề...
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập... 5. Phương pháp:
- Thuyết trình giảng giải - Thảo luận nhóm Trang 1
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học
Mức độ nhận thức Nội dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao - Nêu được khái I. Gen niệm thế nào là gen cấu trúc. - Lấy được một số ví dụ về gen cấu trúc - Nêu được khái
- Giải thích được - Vận dụng lý - Vận dụng lý II. Mã di
niệm thế nào là mã tại sao mã di thuyết về mã di thuyết về mã di truyền di truyền truyền là mã bộ truyền để giải truyền để giải - Nêu được đặc ba một số bài tập một số bài tập điểm của mã di đơn giản phức tạp truyền III. Quá - Nêu được các - Nêu được các
- Giải thích được - Vận dụng lý trình bước trong quá
yếu tố và vai trò tại sao trong quá thuyết về quá
nhân đôi trình nhân đôi của các yếu tố trình tổng hợp trình nhân đôi ADN ADN tham gia vào ADN một mạch ADN để giải quá trình nhân được tổng hợp một số bài tập đôi ADN liên tục còn một mạch được tổng hợp ngắt quảng
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Gen là gi ? cho ví dụ minh họa. ( câu hỏi nhận biết)
2. Giải thích nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo tồn trong quá trình nhân
đôi ADN. Nêu ý nghĩa của quá trình nhân đôi ADN. ( câu hỏi thông hiểu).
3. Mã di truyền có đặc điểm gì ? ( câu hỏi nhận biết)
4. Hãy giải thích tại sao trên mỗi chạc chữ Y chỉ có một mạch của phân tử ADN
được tổng hợp liên tục, mạch còn lại được tổng hợp một cách gián đoạn ? ( câu hỏi vận dụng)
5. Giả sử bộ ba mã hóa trên mARN là 3’UAX5’ thì bộ ba đỗi mã của nó là: a. 3’ AUG 5’
b. 5’ AUG 3’ c. 3’ GUA 5’ d. Cả b và c
(Câu hỏi vận dụng cao) II. chuẩn bị: 1. GV:
- Tranh phóng to hình 1.1, 1.2 và bảng 1 SGK, bảng phụ.
- Phim( ảnh động) về sự tự nhân đôi của ADN, máy tính... 2. HS: - Xem trước bài mới.
III. Chuỗi hoạt động học:
1. ổn định tổ chức Trang 2 2. Bài mới:
A. Khởi động: GV giới thiệu sơ lược chương trình sinh 12.
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hướng I/ Gen: (10’)
dẫn học sinh tìm hiểu HS tìm hiểu khái niệm 1. Khái niệm:
khái niệm gen và cấu gen và cấu trúc chung Gen là một đoạn phân tử ADN trúc chung của gen của gen
mang thông tin mã hoá cho một
1. Yêu cầu học sinh đọc
chuỗi polipeptit hoặc một phân mục I kết hợp quan sát tử ARN.
hình 1.1 SGK và cho - Đọc mục I và quan sát 2.Cấu trúc chung của gen:
biết: gen là gì? Gen ở hình 1.1.
- Gen ở sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân sơ và sinh
nhân thực đều có cấu trúc gồm 3
vật nhân thực giống và vùng : khác nhau ở điểm nào?
+ Vùng điều hoà : mang tín hiệu
2. Gọi 1- 2 học sinh bất
khởi động và điều hoà phiên mã.
kì trả lời và yêu cầu một
+ Vùng mã hoá : Mang thông
số học sinh khác nhận - Trả lời/nhận xét, bổ tin mã hoá các axit amin. xét, bổ sung. sung.
+ Vùng kết thúc : mang tín hiệu
3. GV chỉnh sửa và kết - Ghi bài kết thúc phiên mã.
luận để học sinh ghi bài.
Tuy nhiên ở sinh vật nhân sơ có
GDMT : có rất nhiều => Phải bảo vệ vốn vùng mã hoá liên tục còn ở sinh
loại gen như : gen điều gen để bảo vệ sự đa vật nhân thực có vùng mã hoá
hoà, gen cấu trúc.... Từ dạng di truyền. không liên tục.
đó chứng tỏ sự đa dạng
di truyền của sinh giới. Hoạt động 2:
II/ Mã di truyền. (10’)
Giải thích về bằng
- Khái niệm: Là trình tự các nu
chứng về mã bộ 3 và HS tìm hiểu về mã di trong gen quy định trình tự các
đặc điểm của mã di truyền axit amin trong prôtêin. truyền.
- Bằng chứng về mã bộ ba, trong
1. Yêu cầu học sinh đọc
ADN có 4 loại nu là (A, T, G,
SGK mục II và hoàn - Đọc SGK
X), nhưng trong prôtêin có 20
thành những yêu cầu sau: loại aa, nên :
- Nêu khái niệm về mã di
Nếu 1 nu xác định 1 aa thìo có truyền.
- Trình tự sắp xếp các 41 = 4 tổ hợp ( chưa đủ mã hoá
- Chứng minh mã di Nu trong gen quy định 20 loại aa. truyền là mã bộ ba.
trình tự sắp xếp các axit Nếu 2 nu....42= 16 tổ hợp (chưa
- Nêu đặc điểm chung amin trong prôtêin. đủ mã hóa 20 loại aa) của mã di truyền
Nếu 3 nu ....43= 64 tổ hợp( thừa
2. Với mỗi nội dung, gọi - Trả lời câu hỏi và đủ) => mã bộ ba là mã hợp lí.
1 học sinh bất kì trả lời, nhận xét, bổ sung phần - Đặc điểm chung của mã di
cả lớp theo dõi, nhận xét, trả lời của bạn. truyền: bổ sung, cuối cùng GV
+ Mã di truyền được đọc từ một
giải thích các đặc điểm
điểm xác đinh theo từng bộ ba Trang 3 chung của mã di truyền
nuclêôtít mà không gối lên nhau.
dựa vào bảng 1.1 và kết - Ghi bài.
+ Mã di truyền mang tính phổ luận.
biến, túc là tất cả các loài đều dùng chung một bộ mã di
truyền( trừ một vài ngoại lệ).
+ Mã di truyền mang tính đặc
hiệu, tức là một bộ ba chỉ mã
hoá cho một loại axit amin.
+ Mã di truyền mang tính thoái
hoá, tức là nhiều bộ ba khác
nhau cùng mã hoá cho một loại axit amin, trừ AUG và UGG.
III/ Quá trình nhân đôi
Hoạt động 3: Hướng
ADN(tái bản ADN) ( 10’)
dẫn học sinh tìm hiểu và
Diến ra trong pha S của chu kì
mô tả lại quá trình nhân TB. đôi ADN.
- Bước 1: Tháo xoắn phân tử
1. Giới thiệu đoạn phim
- Bước 2: Tổng hợp các mạch về quá trình nhân đôi ADN mới ADN.
HS tìm hiểu và mô tả - Bước 3: Hai phân tử ADN con
2. Yêu cầu học sinh quan lại quá trình nhân đôi được tạo thành sát phim, hình 1.2 SGK ADN.
*) ý nghĩa của quá trình : Nhờ
kết hợp đọc SGK mục III
nhân đôi, thông tin di truyền
để mô tả lại quá trình - Theo dõi GV giới trong hệ gen ( ADN) được nhân đôi ADN. thiệu
truyền từ TB này sang TB khác.
3. Gọi một HS bất kì mô
tả, sau đó gọi 1 vài học - Quan sát phim, hình
sinh khác nhận xét, bổ và đọc SGK mục III. sung. 4. GV hoàn thiện, bổ
sung và vấn đáp học sinh - Mô tả/ nhận xét/ bổ
để làm rõ thêm về sung nguyên tắc bổ sung, bán
bảo toàn và cơ chế nửa - Theo dõi GV nhận gián đoạn.
xét, trả lời câu hỏi và ghi bài.
C. Luyện tập – Vận dụng (3’)
1. Quá trình nhân đôi ADN diễn ra ở đâu của tế bào? Diễn ra khi nào? Kể tên và
vai trò của các yếu tố tham gia.
2. Quá trình tự nhân đôi của ADN, enzim ADN - pôlimeraza có vai trò
A. tháo xoắn phân tử ADN
B. bẻ gãy các liên kết H giữa 2 mạch ADN
C. lắp ráp các nuclêôtit tự do theo nguyên tắc bổ xung với mỗi mạch khuôn của ADN.
D. bẻ gãy các liên kết H giữa 2 mạch ADN.
D. Tìm tòi mở rộng Trang 4
- Học bài và làm bài tập SGK, sách bài tập.
- Đọc trước bài 2 sgk/11
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy : Trang 5
Tiết 2 - Bài 2: PHIÊN MÃ VÀ DỊCH MÃ
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I. Mục tiêu: 1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải:
- Nêu được những thành phần tham gia vào quá trình phiên mã và dịch mã.
- Trình bày được các diễn biến chính của quá trình phiên mã và dịch mã.
- Giải thích được sự khác nhau về nơi xảy ra phiên mã và dịch mã.
- Phân biệt được sự khác nhau cơ bản của phiên mã và dịch mã.
- Phân biệt được sự khác nhau cơ bản của phiên mã ở sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân thực.
- Giải thích được vì sao thông tin di truyền ở trong nhân tế bào nhưng
vẫn chỉ đạo được sự tổng hợp prôtêin ở tế bào chất. 2. Kỹ năng.
- Rèn luyện được khả năng quan sát hình, mô tả hiện tượng biểu hiện trên hình.
- Phát triển được kỹ năng so sánh, suy luận trên cơ sở hiểu biết về mã di truyền.
- Từ kiến thức: " Hoạt động của các cấu trúc vật chất trong tế bào là nhịp
nhàng và thống nhất, bố mẹ truyền cho con không phải là các tính trạng có sẵn
mà là các ADN- cơ sở vật chất của các tính trạng" từ đó có quan niệm đúng về
tính vật chất của hiện tượng di truyền. 3. Thái độ
- Nâng cao nhận thức đúng đắn và khoa học về gen và mã di truyền.
- Hình thành thái độ yêu thích khoa học tìm tòi nghiên cứu
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập... 5. Phương pháp:
- Thuyết trình, giảng giải - Vấn đáp - Thảo luận nhóm Trang 6
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học Nội
Mức độ nhận thức dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao
- Nêu được khái - Hiểu được cấu - Vận dụng lý - Vận dụng lý
I. Phiên niệm phiên mã trúc và chức thuyết về phiên thuyết về phiên mã mã
- Trình bày được năng của từng mã để làm một để làm một số bài
các giai đoạn của loại ARN. số bài tập đơn tập khó quá trình phiên mã
- Phân biệt được giản phiên mã ở sinh vật nhân sơ và phiên mã ở sinh vật nhân thực
- Nêu được khái - Giải thích vai - Vận dụng kiến - Vận dụng kiến
II. Dịch niệm dịch mã
trò của các yếu thức dịch mã để thức dịch mã để mã
- Nêu được các tố tham gia vào giải một số bài giải một số bài tập
bước của quá trình quá trình dịch tập đơn giản khó dịch mã mã
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Thế nào là phiên mã ? ( Câu hỏi nhận biết)
2. Quá trình dịch mã ở riboxom diễn ra như thế nào ? ( Câu hỏi thông hiểu)
3. Một đoạn gen có trình tự các nucleootit như sau : 3’ XGA GAA TTT XGA 5’ 5’ GXT XTT AAA GXT 3’
A. Hãy xác định trình tự các axits amjn trong chuỗi polipeptit được tổng
hợp từ đoạn gen trên. ( Vận dụng)
B. Một đoạn phân tử ADN có trình tự axit amin như sau :
- lowxxin- alanin- valin- lizin-
Hãy xác định trình tự các cặp nu trong đoạn gen mang thông tin quy định
cấu trúc đoạn protein đó. ( Vận dụng cao) II. chuẩn bị: 1. GV:
- Phim( hoặc ảnh động, tranh ảnh phóng to) quá trình phiên mã và dịch
mã và máy chiếu, máy tính( nếu dạy ƯDCNTT). - Phiếu học tập. - Bảng phụ. 2. HS: - Giấy rôki, bút phớt.
- Học bài cũ và xem trước bài mới.
III. Chuỗi hoạt động học: Trang 7 1. ổn định tổ chức 2. Kiểm tra: ( 5’) a. Câu hỏi :
Mã di truyền là gì ? Nêu các đặc điểm của mã di truyền.
b. Đáp án – biểu điểm 3. Bài mới: A. Khởi động:
Tại sao thông tin di truyền trên ADN nằm trong nhân tế bào nhưng vẫn
chỉ đạo được sự tổng hợp prôtêin ở tế bào chất? Quá trình tổng hợp prôtêin diễn
ra như thế nào và gồm những giai đoạn nào?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hướng dẫn I/ Phiên mã: (15’)
học sinh tìm hiểu cơ chế HS tìm hiểu cơ chế phiên *) KN phiên mã: .... phiên mã. mã.
1. Cấu trúc và chức năng
1. Phát phiếu học tập 1 - Nhận phiếu học tập 1. của các loại ARN: theo nhóm bàn.
- Theo dõi giáo viên giới - mARN là phiên bản của
2. Giới thiệu đoạn phim( thiệu. genlàm khuôn cho dịch mã
hoặc ảnh động) về quá - Quan sát phim, hình 2.1, ở Ribôxôm. trình phiên mã.
độc lập đọc SGK, thảo - tARN có nhiều loại mang
3. Yêu cầu học sinh quan luận nhóm và ghi nội aa tới Ribôxôm để dịch mã.
sát phim, hình 2.1, kết hợp dung vào tấm bản trong( - rARN kết hợp với prôtêin
độc lập đọc SGK mục I-2, hoặc giấy rôki).
tạo thành Ribôxôm – nơI
sau đó thảo luận nhóm và tổng hợp prôtêin.
hoàn thành nội dung phiếu 2. Cơ chế phiên mã:
học tập 1 trong thời gian - Trao đổi phiếu kết quả - Mở đầu : Enzim ARN 7'. cho nhóm bạn. pôlimeraza bám vào vùng
4. Yêu cầu các nhóm trao - Quan sát phiếu giáo viên khởi động làm gen tháo
đổi phiếu kết quả để kiểm treo trên bảng, cùng nhận xoắn, mạch 3’-> 5’ lộ ra để
tra chéo, GV đưa kết quả xét để hoàn thiện kiến khởi đầu tổng hợp mARN.
một phiếu bất kì để cả lớp thức.
- Kéo dài :Enzim trượt dọc
cùng quan sát sau đó gọi - Đánh giá kết quả cho theo gen,tổng hợp mạch
bất kì một học sinh nhóm nhóm bạn.
ARN bổ sung với mạch mã
khác nhận xét, phân tích.
- Ghi nội dung tóm tắt vào gốc theo NTBS( A-U, G-X)
5. Nhận xét, bổ sung, hoàn vở hoặc hoàn thiện phiếu theo chiều 5’ -> 3’).
thiện, và đưa ra đáp án, học tập và về nhà tóm tắt - Kết thúc : Khi e di chuyển
tóm tắt những ý chính để vào vở.
đến cuối gen gặp tín hiệu
học sinh hiểu và tự đánh - Trình bày diễn biến cơ kết thúc thì dừng lại. giá cho nhau. chế phiên mã.
6. Trên cơ sở nội dung đã
tóm tắt và đoạn phim, yêu
cầu một học sinh trình bày
lại diễn biến của quá trình phiên mã
Hoạt động 2: Hướng dẫn Trang 8 học sinh tìm hiểu diễn
II/ Dịch mã: ( 20’)
biến của quá trình dịch HS tìm hiểu diễn biến của 1. Hoạt hoá axit amin: mã. quá trình dịch mã.
- Dưới tác dụng của năng
1. Yêu cầu học sinh đọc lượng ATP, enzim aa kết
mục II-1 SGK và tóm tắt - Đọc mục II SGK.
hợp với tARN tạo phức hợp
giai đoạn hoạt hoá axit - Tóm tắt giai đoạn hoạt aa-tARN
amin bằng sơ đồ. Sau đó hoá aa bằng sơ đồ.
giáo viên hướng dẫn để - Ghi bài theo sơ đồ giáo
học sinh hoàn thiện và ghi viên đã chỉnh sửa.
vở. ( có thể chiếu minh hoạ cho học sinh xem đoạn phim về quá trình hoạt hoá các axit amin)
2. ĐVĐ chuyển ý: Các aa
sau khi được hoạt hoá và 2. Tổng hợp chuỗi
gắn với tARN tương ứng, pôlipeptit:
giai đoạn tiếp theo diễn ra như thế nào? a) Thành phần tham gia:
3. Phát phiếu học tập số 2 mARN trưởng thành, theo nhóm bàn.
tARN, một số loại enzim,
4. Giới thiệu 3 đoạn phim( ATP, các axit amin tự do.
ảnh động) về cơ chế dịch - Nhận phiếu học tập số 2. b) Diễn biến: mã. - Gồm 3 bước:
5. Yêu cầu học sinh quan - Theo dõi giáo viên giới + Mở đầu : tARN mang aa
sát phim kết hợp độc lập thiệu.
mở đầu tới Ri đối mã của đọc SGK mục II-2 trang
nó khớp với mã mở đùu
13, sau đó thảo luận nhóm - Quan sát phim, độc lập trên mARN theo NTBS.
và hoàn thành nội dung đọc SGK, thảo luận nhóm + Kéo dài chuỗi
phiếu học tập 2 trong thời và ghi nội dung vào tấm polipeptit : gian 10 phút.
bản trong( hoặc giấy rôki). tARN mang aa1 tới Ri, đối
6. Yêu cầu các nhóm trao
mã của nó khớp với mã thứ
đổi phiếu kết quả để kiểm nhất /mARN theo NTBS,
tra chéo và lấy một phiếu - Trao đổi phiếu kết quả liên kết peptit được hình
bất kì để cả lớp cùng cho nhóm bạn.
thành giưa aamđ và aa1. Ri
quan sát sau đó gọi bất kì - Quan sát phiếu giáo dịch chuyển 1 bộ
một học sinh nhóm khác viên treo trên bảng, cùng ba/mARN, tARN- aamdd nhận xét, phân tích.
nhận xét để hoàn thiện đi ra ngoài. Lởp tức, tARN kiến thức. mang aa2 tới Ri, đối mx
7. Nhận xét, bổ sung, hoàn - Đánh giá kết quả cho của nó khớp với mã thứ
thiện, đưa ra đáp án, giải nhóm bạn. 2/mARN theo NTBS. Cứ
thích và tóm tắt những ý - Ghi nội dung tóm tắt vào tiếp tục với các bộ ba tiếp
chính để học sinh hiểu và vở hoặc hoàn thiện phiếu theo. tự đánh giá cho nhau.
học tập và về nhà tóm tắt + Kết thúc : Khi Ri tiếp xúc Lưu ý cho học sinh: vào vở.
với 1 trong 3 bộ ba kết thúc
- Nhờ một loại enzim, aa
thì quá trình dịch mã dừng
mở đầu được tách khỏi lại. Trang 9
chuỗi pôlipeptit vừa tổng - ADN được truyền lại hợp. cho đời sau thông qua cơ
- Trên mARN thường có chế tự sao.
nhiều ribôxôm tham gia - Trình bày được tính
dịch mã gọi là pôlixôm. trạng của cơ thể hình thành thông qua cơ chế
8. Hãy giải thích sơ đồ cơ phiên mã từ ADN sang
chế phân tử của hiện mARN rồi dịch mã từ * Cơ chế phân tử của hiện tượng di truyền:
mARN sang prôtêin và từ tượng di truyền: SGK
ADN-> mARN-> prôtêin- prôtêin qui định tính > tính trạng trạng.
C. Luyện tập – Vận dụng (4’)
- Yêu cầu học sinh xác định thời gian, vị trí và thành phần tham gia phiên mã, dịch mã.
- GV có thể treo bảng phụ hoặc chiếu trên màn hình các câu hỏi trắc nghiệm,
yêu cầu cả lớp quan sát, gọi một học sinh bất kỳ chọn phương án trả lời đúng,
sau đó hỏi cả lớp về sự nhất trí hay không lần lượt các phương án lựa chọn của
học sinh đã trả lời. Từ đó củng cố và đánh giá được sự tiếp thu bài của cả lớp.
- Chọn phương án trả lới đúng hoặc đúng nhất trong mỗi câu sau :
1) Giai đoạn không có trong quá trình phiên mã của sinh vật nhân sơ là:
A. enzim tách 2 mạch của gen.
B. tổng hợp mạch polinuclêôtit mới. C. cắt nối các exon.
D. các enzim thực hiện việc sửa sai.
2. Các prôtêin được tổng hợp trong tế bào nhân chuẩn đều
A. bắt đầu từ một phức hợp aa- tARN.
B. kết thúc bằng axitfoocmin- Met. C. kết thúc bằng Met.
D. bắt đầu bằng axitamin Met.
3. Thành phần nào sau đây không trực tiếp tham gia quá trình dịch mã? A- mARN. B- ADN. C- tARN. D- Ribôxôm. Đáp án: 1C ,2D,3B. D. Tìm tòi mở rộng
1) Hãy kẻ bảng so sánh cơ chế phiên mã và dịch mã.
2) Nhắc nhở chuẩn bị bài 3.
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tiết 3 - Bài 3 : ĐIỀU HOÀ HOẠT ĐỘNG GEN Trang 10
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I/ Mục tiêu : 1. Kiến thức :
Sau khi học xong bài này học sinh phải :
- Trình bày được cơ chế điều hoà hoạt động của các gen qua opêrôn ở sinh vật nhân sơ.
- Giải thích được vì sao trong tế bào lại chỉ tổng hợp prôtêin khi nó cần
đến. Từ đó nêu được ý nghĩa điều hoà hoạt động gen ở sinh vật.
- Nêu được sự khác nhau cơ bản về cơ chế điều hoà hoạt động gen giữa
sinh vật nhân sơ và nhân chuẩn. 2. Kỹ năng:
- Tăng cường khả năng quan sát hình và diễn tả hiện tượng diễn ra trên phim, mô hình, hình vẽ.
- Rèn luyện khả năng suy luận về sự tối ưu trong hoạt động của thế giới sinh vật. 3. Thái độ:
– Hình thành thái độ yêu thích khoa học tìm tòi nghiên cứu
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập...
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học
Mức độ nhận thức Nội dung Vận dụng Nhận biết Thông hiểu Vận dụng cao
- Nêu được khái - Hiểu được sự - Giải thích được
I. Khái niệm điều hòa hoạt phức tạp trong vì sao trong đời
quát về động gen.
điều hòa hoạt sống cá thể sinh điều
- Trình bày được động gen ở sinh vật tùy từng thời hòa
các cấp độ điều hòa vật nhân sơ với điểm mà chỉ có hoạt hoạt động gen
điều hòa hoạt một số gen hoạt động
động gen ở sinh động còn phần Trang 11 gen vật nhân thực. lớn là không hoạt động
- Nêu được khái - Gải thích được - Giải thích được
II. Điều niệm ooperon lac
vai trò của các cơ chế hoạt động hòa
- Nêu được các thành phần trong của operon lac hoạt
thành phần trong cấu tạo của động cấu trúc của operon gen ở operon lac lac sinh vật nhân sơ
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Thế nào là điều hòa hoạt động gen. ( Câu hỏi nhận biết)
2. Operon là gì ? Trình bày cấu trúc của operon lác ở E. Coly ( câu hỏi thông hiểu)
3. Giải thích điều hòa hoạt động của operon lac ( Câu hỏi thông hiểu)
4. Để điều hoà được quá trình phiên mã mỗi gen có đặc điểm gì ? ( Câu hỏi vận dụng)
5. Hãy trình bày vai trò của các thành phần của một opêrôn. ( Câu hỏi nhận biệt)
6. Mô tả hoạt động của các gen trong môi trường không có lactôzơ và môi
trường có lactôzơ. ( Câu hỏi nhận biết)
Môi trường không có lactôzơ
Môi trường không có lactôzơ II/ chuẩn bị : 1. GV:
- Phim( hoặc ảnh động) về sự điều hoà hoạt động các gen ở Lac opêrôn,
máy chiếu,máy tính ( nếu ƯDCNTT)
- Phiếu học tập, tranh ảnh phóng to hình 3.2a, 3.2b, bảng phụ 2. HS:
- Học bài cũ và xem trước bài mới.
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra: ( 5’)
1. Trên mạch khuôn của một đoạn gen cấu trúc có trình tự các nuclêôtit như sau:
-XGA GAA TTT XGA-, hãy xác định trình tự các axit amin trong chuỗi
pôlipeptit được điều khiển tổng hợp từ đoạn gen đó là Trang 12 Đáp án- biểu điểm:
ADN : 3’ - XGA GAA TTT XGA – 5’
mARN : 5’ – GXU XUU AAA GXU – 3’ ( 5đ)
polipeptit : - Ala- Leu- Lys- Ala- ( 5đ) 3. Bài mới: A. Khởi động:
Trong tế bào có rất nhiều gen, song ở mỗi thời điểm chỉ có một số gen
hoạt động, phần lớn các gen ở trạng thái bất hoạt. Tế bào chỉ tổng hợp prôtêin
cần thiết vào những lúc thích hợp. Vậy cơ chế nào giúp cơ thể thực hiện quá trình này?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hướng
I/ Khái quát về điều hoà
dẫn học sinh tìm hiểu HS tìm hiểu khái niệm, hoạt động gen. ( 10’)
khái niệm, ý nghĩa và các ý nghĩa và các cấp độ
cấp độ điều hoà hoạt điều hoà hoạt động gen. động gen.
1. Khái niệm về điều hoà
1. Yêu cầu học sinh độc - Độc lập đọc SGK.
hoạt động của gen và ý
lập đọc SGK mục I sau - Thảo luận nhóm. nghĩa :
đó thảo luận nhóm( bàn) - Ghi tóm tắt câu trả lời. Là điều hoà lượng sản phẩm
và trả lời tóm tắt các câu do gen tạo ra. hỏi sau vào tấm bản
2. Các cấp độ điều hoà hoạt trong ( hoặc bảng phụ) động gen: trong thời gian 5 phút:
- ở sinh vật nhân sơ, điều hoà - Thế nào là điều hoà
hoạt động gen chủ yếu được hoạt động của gen?
tiến hành ở cấp độ phiên mã.
- Sự điều hoà hoạt động
- ở sinh vật nhân thực, sự điều của gen có ý nghĩa như
hoà phức tạp hơn ở nhiều cấp
thế nào đối với hoạt động
độ từ mức ADN (trước phiên sống của tế bào?
mã), đến mức phiên mã, dịch
- Điều hoà hoạt động của mã và sau dịch mã. gen ở tế bào nhân sơ khác tế bào nhân thực như thế nào? 2. Yêu cầu 1 nhóm treo (
hoặc chiếu) kết quả lên
bảng, các nhóm khác - 1 nhóm treo kết quả.
trao đổi để kiểm tra chéo - Các nhóm còn lại trao kết qua cho nhau.
đổi phiếu kết quả để
3. Gọi 1 vài học sinh kiểm tra chéo cho nhau.
nhận xét từng nội dung - Nhận xét.
của nhóm bạn trên bảng.
4. Cho lớp cùng trao đổi
để thống nhất nội dung - Tranh luận, trao đổi và
trả lời từng câu và nhận thống nhất nội dung.
xét kết quả của nhóm - Đánh giá kết quả làm Trang 13
bạn mà mình được giao việc của nhóm bạn kiểm tra.
5. Nhận xét đánh giá kết
quả hoạt động của học - Ghi bài. sinh và chỉnh sửa, hoàn
thiện để học sinh ghi bài.
Hoạt động 2: Hướng HS tìm hiểu điều hoà II/ Điều hoà hoạt động của
dẫn học sinh tìm hiểu hoạt động của gen ở gen ở sinh vật nhân sơ. (
điều hoà hoạt động của sinh vật nhân sơ 20’) gen ở sinh vật nhân sơ
1. Gen có thể hoạt động được
1. Phát phiếu học tập - Nhận phiếu học tập.
khi mỗi gen hoặc ít nhất một theo nhóm bàn. nhóm gen(opêron) phải có
2. Giới thiệu sơ đồ mô - Theo dõi phần GV vùng điều hoà, tại đó các
hình điều hoà của Lac giới thiệu.
enzim pôliraza và prôtêin điều opêrôn và giới thiệu
hoà bám vào để tổng hợp
đoạn phim về hoạt động
hoặc ức chế tổng hợp mARN. của các gen trong Lac
2. Mô hình điều hoà opêrôn: opêrôn khi môi trường SGK có lactôzơ và không có
3. Sự điều hoà hoạt động các lactôzơ. gen của ôpêrôn Lac:
3. Yêu cầu học sinh quan - Quan sát tranh và - Khi môi trường không có
sát hình, phim kết hợp phim.
lactôzơ: Gen điều hoà tổng
độc lập đọc SGK mục II - Đọc SGK.
hợp prôtêin ức chế. Prôtêin
và thảo luận nhóm để - Thảo luận nhóm để này gắn vào vùng O -> các
hoàn thành nội dung thống nhất hoàn thành gen cấu trúc không hoạt động.
phiếu học tập trong thời nội dung phiếu học tập. - Khi môi trường có lactôzơ: gian 15 phút.
Lactôzơ gắn với prôtêin ức
4. Yêu cầu 1 nhóm treo ( - 1 nhóm treo kết quả.
chế -> biến đổi cấu hình của
hoặc chiếu) kết quả lên - Các nhóm còn lại trao prôtêin ức chế-> prôtêin ức
bảng, các nhóm khác đổi phiếu kết quả để chế không thể gắn vào vùng O
trao đổi để kiểm tra chéo kiểm tra chéo cho nhau. -> các gen cấu trúc hoạt động. kết qua cho nhau. - Nhận xét. 5. Gọi 1 vài học sinh nhận xét từng nội dung
của nhóm bạn trên bảng. - Tranh luận, trao đổi và
6. Cho lớp cùng trao đổi thống nhất nội dung.
để thống nhất từng nội
dung và nhận xét kết quả
của nhóm bạn mà mình - Ghi bài hoặc sửa được giao kiểm tra.
phiếu học tập để về nhà
7. Nhận xét đánh giá kết tự hoàn thiện vào vở.
quả hoạt động của học sinh và chỉnh sửa, hoàn
thiện để học sinh ghi bài.
C. Luyện tập – Vận dụng ( 8’) Trang 14
1) ThÕ nµo lµ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña gen?
2) Tr×nh bµy c¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña gen trong Lac opªr«n. D. Tìm tòi mở rộng
1) Trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tiết 4 - Bài 4 : ĐỘT BIẾN GEN Trang 15
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I/ Mục tiêu:
Sau khi học xong bài này học sinh phải 1. Kiến thức :
- Nêu được khái niệm các dạng và cơ chế phát sinh chung của đột biến gen.
- Nêu được hậu quả và ý nghĩa của đột biến gen. 2. Kỹ năng :
- Phát triển kỹ năng quan sát hình vẽ để rút ra hiện tượng, bản chất sự vật. 3. Tư duy :
- Hình thành quan điểm duy vật, phương pháp biện chứng khi xem xét
hiện tượng tự nhiên, từ đó phát triển tư duy lí luận, 4. GDMT :
- HS thấy được tính cấp thiết của việc bảo vệ môi trường, ngăn ngừa,
giảm thiểu việc sử dụng các tác nhân gây đột biến gen.
5. Phát triển năng lực
- HS xác định được mục tiêu học tập chủ đề là gì
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập... 6. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học Nội
Mức độ nhận thức dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao
- Nêu được khái - Hiểu được đột - Vận dụng lý - Nhận định và
I. Khái niệm đột biến điểm. biến gen phụ thuyết đột biến xá định được
niệm và - Nêu được thế nào thuộc vào những gen để giải thích một số bệnh do các là đột biến điểm yếu tố nào. một số hiện đột biến gen Trang 16 dạng tượng biến dị trên cơ thể đột biến
trong cuộc sống : động vật hoặc gen Vd giải thích con người
hiện tượng bệnh - Đưa ra những bạch tang, bệnh giải pháp nhằm máu khó đông, hạn chế các đột
các bệnh do chất biến gen
độc màu da cam - Trong các gây ra. loại đột biến - Phân biệt được gen đánh giá
các dạng đột biến được laoij đột gen. biến nào là nguy hiểm nhất và giải thích
- Nêu được các - Gải thích được - Vận dụng lý - Vận dụng lý II.
nguyên nhân của các cơi chế gây thuyết để gải một thuyết để giải Nguyên đột biến gen đột biến gen
số bài tập cơ bản những bài tập nhân và về đột biến gen phức tạp. cơ chế phát sinh đột biến gen III. Hậu - Đánh giá được - Vận dụng quả và ý
vai trò và tác hại được lý thuyết nghĩa
của đột biến gen đột biến gen của đột trong sinh vật vào công tác biến gen chon giống.
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Đột biến gen là gì ? Nêu các dạng đột biến điểm thường gặp và hậu quả
của nó. ( Câu hỏi nhận biết)
2. Nêu một số cơ chế phát sinh đột biến gen. ( Câu hỏi nhận biết)
3. Hậu quả của đột biến gen phụ thuộc vào những yếu tố nào ? ( câu hỏi thông hiểu)
4. Nêu vai trò và ý nghĩa của đột biến gen. ( Câu hỏi thông hiểu) II/ chuẩn bị: 1. GV: - Phiếu học tập. 2. HS:
- Học bài cũ và xem trước bài mới.
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ: (5’) a.Câu hỏi :
Mô tả cơ chế điều hoà của opêron Lac.
b. Đáp án – biểu điểm :
Sự điều hoà hoạt động các gen của ôpêrôn Lac: Trang 17
- Khi môi trường không có lactôzơ: Gen điều hoà tổng hợp prôtêin ức chế.
Prôtêin này gắn vào vùng O -> các gen cấu trúc không hoạt động. ( 5đ)
- Khi môi trường có lactôzơ: Lactôzơ gắn với prôtêin ức chế -> biến đổi cấu
hình của prôtêin ức chế -> prôtêin ức chế không thể gắn vào vùng O -> các gen
cấu trúc hoạt động. ( 5đ) 3. Bài mới: A. Khởi động:
Trong tự nhiên, ở người bình thường có hồng cầu hình đĩa lõm hai mặt,
tuy nhiên một số người hồng cầu có hình liềm rất dễ vỡ gây thiếu máu và kéo
theo một số hậu quả xấu. Tại sao có hiện tượng như vậy ? Để giải thích hiện
tượng này ta tìm hiểu bài…
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hướng dẫn học
I/ Đột biến gen. ( 10’)
sinh tìm hiểu khái niệm đột HS tìm hiểu khái niệm 1. Khái niệm chung: Đột
biến gen, thể đột biến, các đột biến gen, các dạng biến gen là những biến đổi
dạng đột biến gen, hậu quả và đột biến gen, hậu quả xảy ra trong cấu trúc của
ý nghĩa của đột biến gen.
và ý nghĩa của đột gen thường liên quan tới 1
1. Yêu cầu học sinh nhắc lại biến gen. hoặc 1 số cặp nu.
khái niệm đột biến gen đã học
Thể đột biến là những cá lớp 9.
- Nêu khái niệm đột thể mang đột biến đã biểu
2. Phát phiếu học tập theo biến gen. hiện ra kiểu hình. nhóm bàn.
2. Các dạng đột biến gen.
3. Giới thiệu hình vẽ một gen
bình thường và các dạng đột - Nhận phiếu học tập
biến gen có đánh số thứ tự( tự theo nhóm bàn.
3. Hậu quả và ý nghĩa của vẽ). - Quan sát hình vẽ.
đột biến gen: ( 15’)( ghi
4. Yêu cầu học sinh quan sát
như nội dung phiếu học tập
hình kết hợp độc lập đọc SGK số 1)
mục I-2 và mục III sau đó
thảo luận nhóm để hoàn thành - Độc lập đọc SGK.
nội dung phiếu học tập 1 - Thảo luận nhóm để trong thời gian 7 phút. hoàn thành nội dung
5. Yêu cầu 1-2 nhóm treo kết phiếu học tập 1.
quả lên bảng( nếu sử dụng
máy chiếu thì chỉ chiếu kết
quả của 1 nhóm) , các nhóm - 1-2 nhóm treo kết
khác trao đổi để kiểm tra chéo quả lên bảng. kết qua cho nhau.
6. Yêu cầu cả lớp cùng đối
chiếu kết quả của 2 nhóm và
trao đổi để thống nhất từng
nội dung và nhận xét kết quả - Đối chiếu, so sánh
của nhóm bạn mà mình được kết quả của 2 nhóm và giao kiểm tra. nhận xét, bổ sung
7- Nhận xét đánh giá kết quả đồng thời đánh giá kết Trang 18
hoạt động của học sinh và quả của nhóm bạn
chỉnh sửa, hoàn thiện để học được giao kiểm tra. sinh ghi bài.
GDMT : Nguyên nhân gây - Ghi bài như nội dung
ĐB là do các nhân tố ngoại phiếu học tập 1.
cảnh hoặc do rối loạn bên
trong TB cũng đều là do sự
ảnh hưởng của môi trường.
Hoạt động 2: Hướng dẫn học
sinh tìm hiểu cơ chế phát sinh
II/ Cơ chế phát sinh đột đột biến gen.
HS tìm hiểu cơ chế biến gen. ( 10’)
1. Giới thiệu đoạn phim và phát sinh đột biến gen.
hình ảnh về cơ chế phát sinh
1. Sự kết cặp không đúng
đột biến gen. 2.Yêu cầu học - Theo dõi nội dung trong tái bản ADN.
sinh quan sát phim, hình ảnh GV giới thiệu.
2. Do tác động của các tác
kết hợp đọc SGK mục II và
nhân lý, hoá, sinh học...
nêu cơ chế phát sinh đột biến gen. - Quan sát phim, hình
GV có thể yêu cầu học sinh ảnh và đọc SGK để trả
trả lời câu hỏi vào bài ở trên. lời câu hỏi.
C. Luyện tập – Vận dụng: (4’)
Hãy chọn phương án đúng/đúng nhất trong mỗi câu sau:
1) Dạng đột biến gen gây hậu quả lớn nhất về mặt cấu trúc của gen là
A. mất 1 cặp nuclêôtit đầu tiên.
B. mất 3 cặp nuclêôtit trước mã kết thúc.
C. đảo vị trí 2 cặp nuclêôtit.
D. thay thế 1 nuclêôtit này bằng 1 cặp nuclêôtit khác.
2) Đột biến thêm cặp nuclêôtit trong gen
A. làm cho gen trở nên dài hơn so với gen ban đầu.
B. có thể làm cho gen trở nên ngắn hơn so với gen ban đầu.
C. tách thành hai gen mới bằng nhau.
D. có thể làm cho gen trở nên dài hoặc ngắn hơn gen ban đầu.
3) Đột biến thay thế cặp nuclêôtit trong gen
A. làm cho gen có chiều dài không đổi.
B. có thể làm cho gen trở nên ngắn hơn so với gen ban đầu.
C. làm cho gen trở nên dài hơn gen ban đầu.
D. có thể làm cho gen trở nên dài hoặc ngắn hơn gen ban đầu. Đáp án :1A, 2D ,3D . D. Tìm tòi mở rộng
1) Trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
2) Đọc trước bài 5 SGK/23
3) Chuẩn bị bài 5, bút phớt.
---------------------------------------------------- Phiếu học tập
Hãy quan sát hình kết hợp độc lập đọc SGK mục I-2 và mục III sau đó
thảo luận nhóm để hoàn thành bảng sau trong thời gian 7 phút. Trang 19 Dạng đột biến
Đột biến thay thế một cặp
Đột biến thêm hay mất nuclêôtit
một cặp nuclêôtit Điểm so sánh Hậu quả mỗi loại Hậu quả chung và ý nghĩa( Giống nhau)
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tiết 5 - Bài 5 : NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Trang 20
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I/ Mục tiêu: 1. Kiến thức :
Sau khi học xong bài này học sinh phải
- Mô tả được hình thái, đặc biệt là cấu trúc siêu hiển vi của NST ở sinh vật nhân thực.
- Nêu được khái niệm đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.
- Nêu được nguyên nhân phát sinh, hậu quả và vai trò của mỗi dạng đột
biến cấu trúc nhiễm sắc thể đối với tiến hoá và chọn giống. 2. Thái độ:
- Rèn luyện được khả năng quan sát hình, mô tả hiện tượng biểu hiện trên hình.
- Phát triển được kỹ năng tổng hợp từ những thông tin trình bày trong
sách giáo khoa và từ kết quả của các nhóm. 3. GDMT :
- Nhận thức được nguyên nhân và sự nguy hại của đột biến nói chung và
đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể nói riêng đối với con người, từ đó bảo vệ môi
trường sống, tánh các hành vi gây ô nhiễm môi trường như làm tăng chất thải,
chất độc hại gây đột biến.
- Biết được những ứng dụng của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể có lợi
vào thực tiễn sản xuất và tạo nên sự đa dạng loài.
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập... 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học Nội
Mức độ nhận thức dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao
- Nêu được khái - Hiểu được vai - Phân biệt được I. HÌnh niệm NST.
trò cảu từng bộ NST thường và Trang 21 thái và
- Nắm được cấu phận tham gia NST giới tính cấu
trúc đại thể cảu một cấu tạo lên NST trúc NST - Phân biệt được NST - Nêu được thành các dạng cấu trúc phần cấu tạo của khác nhau của NST NST.
- Trình bày được - Mô tả được các - Phân biệt được - Đánh giá được
II. Đột khái niệm đột biến dạng đột biến các dạng đột biến hậu quả của Biến cấu trúc NST cấu trúc NST Cấu trúc NST từng dạng đột cấu - Nêu được các tác biến cấu trúc trúc nhân gây đột biến NST. NST cấu trúc NST.
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Mô tả cấu trúc siêu hiển vi của NSt ở sinh vật nhân thực. ( Câu hỏi nhận biết)
2. Tại sao mỗi NST lại được xoắn lại theo nhiều cấp độ khác nhau ? ( Câu hỏi vận dụng)
3. Đột biến cấu trúc NST là gì? có những dạng nào? nêu ý nghĩa ( Câu hỏi nhận biết)
4. Tại sao phần lớn các dạng đột biến cấu trúc NST là có hại, thậm chí gây
chết cho các thể đột biến ? ( Câu hỏi vận dụng) II. Chuẩn bị: 1. GV:
- Phim( hoặc ảnh động, tranh ảnh phóng to)cấu trúc hiển vi, siêu hiển vi
và các dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể. - Phiếu học tập. 2. HS:
- Học bài cũ và xem lại bài 8, bài 22 Sinh học 9.
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ : ( 5’) :
a. Câu hỏi : GV dùng câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới các kiến thức trọng tâm
của bài trước để kiểm tra.
1) Trường hợp gen cấu trúc bị đột biến thay thế 1 cặp A-T bằng 1 cặp G-X, số liên kết hyđrô sẽ
A. tăng 1. B. tăng 2. C. giảm 1. D. giảm 2.
2) Chuỗi pôlipeptit do gen đột biến tổng hợp so với chuỗi pôlipeptit do gen bình
thường tổng hợp có số axit amin bằng nhau nhưng khác nhau về axit amin thứ
80. Gen cấu trúc đã bị đột biến dạng
A. thay thế 1 cặp nuclêôtit này bằng 1 cặp nuclêôtit khác ở bộ ba thứ 80.
B. đảo vị trí cặp nuclêôtit ở vị trí 80.
C. thêm 1 cặp nuclêôtit vào vị trí 80.
D. mất cặp nuclêôtit ở vị trí thứ 80. Trang 22
3) Dạng đột biến thay thế nếu xảy ra trong một bộ ba từ bộ 3 mã hoá thứ nhất
đến bộ 3 mã hoá cuối cùng trước mã kết thúc có thể
A. làm thay đổi toàn bộ axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy tổng hợp.
B. không hoặc làm thay đổi 1 axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy tổng hợp.
C. làm thay đổi 2 axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy tổng hợp..
D. làm thay đổi một số axitamin trong chuỗi pôlypéptít do gen đó chỉ huy tổng hợp.
4) Đột biến gen có ý nghĩa đối với tiến hoá vì
A. làm xuất hiện các alen mới, tổng đột biến trong quần thể có số lượng đủ lớn.
B. tổng đột biến trong quần thể có số lượng lớn nhất.
C. đột biến không gây hậu quả nghiêm trọng.
D. là những đột biến nhỏ.
b. đáp án – biểu điểm : ĐA : 1A ,2A, 3B, 4A
Mỗi câu đúng 2,5đ 3. Bài mới: A. Khởi động:
Đột biến ở cấp độ phân tử chính là đột biến gen vậy đột biến ở cấp độ tế
bào là gì, cơ chế phát sinh, hậu quả và có ý nghĩa như thế nào ?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hướng dẫn học
I/ Hình tháI và cấu trúc
sinh tìm hiểu hình thái và cấu HS tìm hiểu hình thái nhiễm sắc thể. ( 15’) trúc NST. và cấu trúc NST. 1. Hình thái NST.
1. Giới thiệu hình ảnh về hình ở sinh vật nhân thực:
thái, cấu trúc hiển vi và cấu - Quan sát hình.
- Cấu trúc hiển vi, sự biến
trúc siêu hiển vi của NST.
đổi hình thái( Giải thích ở
2. Yêu cầu học sinh quan sát H 5.1)
hình 5.1, 5.2 kết hợp đọc SGK - Đọc SGK.
2. Cấu trúc siêu hiển
mục I và hoàn thành các nội
vi :(mô tả như hình 5.2) ; ý dung sau trong thời gian 10
nghĩa của các mức xoắn phút: cuộn(khổ đầu phần in
- NST ở sinh vật nhân sơ và - Xác định những điểm nghiêng SGK)
nhân thực giống và khác nhau giống và khác nhau về - Điểm giống và khác ở điểm nào?
NST ở sinh vật nhân nhau của NST ở sinh vật
- Mô tả sự biến đổi hình thái sơ và nhân thực. nhân sơ và nhân thực :
NST qua các kì của phân bào.
giống nhau là đều có một
- Mô tả cấu trúc siêu hiển vi - Mô tả sự biến đổi thành phần quan trọng là
của NST, ý nghĩa của các mức hình thái NST qua các axit nuclêic nhưng khác xoắn cuộn. kì của phân bào.
nhau về số lượng và mức
3. Gọi một vài học sinh trả lời - Mô tả cấu trúc siêu độ tổ chức.
từng nội dung và cho lớp cùng hiển vi của NST
ở sinh vật nhân sơ : chỉ là Trang 23
tranh luận để thống nhất nội phân tử ADN mạch kép, dung.
có dạng vòng chưa có cấu
4. Bổ sung và nhấn mạnh các trúc NST. nội dung sau:
- NST ở sinh vật nhân sơ và
nhân thực giống nhau là đều có
một thành phần quan trọng là
axit nuclêic nhưng khác nhau
về số lượng và mức độ tổ chức.
- ở sinh vật nhân thực, mỗi loài
có bộ NST đặc trưng về số
lượng, hình thái, cấu trúc. ở
phần lớn các loài, bộ NST
trong tế bào xôma thường tồn
tại thành từng cặp tương đồng
giống nhau về hình thái và kích
thước cũng như trình tự các
II/ Đột biến cấu trúc nst. gen.
1. Khái niệm: ( 5’)
Hoạt động 2 : Hướng dẫn học SGK
sinh hình thành và phát triển
khái niệm về đột biến cấu trúc
nhiễm sắc thể, các dạng, hậu
quả và ý nghĩa của các dạng
đột biến NST thông qua vấn HS tự hình thành và
đáp tái hiện và nghiên cứu phát triển khái niệm thông tin SGK. đột biến cấu trúc
1. Yêu cầu học sinh nhắc lại nhiễm sắc thể, các
khái niệm về đột biến cấu trúc dạng, hậu quả và ý
nhiễm sắc thể đã đựơc học ở nghĩa của đột biến cấu 2. Các dạng đột biến cấu lớp 9.
trúc NST trên cơ sở trúc nhiễm sắc thể: ( 15’)
2. Trên cơ sở câu trả lời của kiến thức lớp 9 và Gồm 4 dạng.
học sinh, GV chỉnh lý bổ sung những thông tin được - Mất đoạn
để học sinh hoàn thiện khái trình bày trong SGK. - Lặp đoạn niệm. - Đảo đoạn
3. Phát phiếu học tập theo - Trình bày khái niệm - Chuyển đoạn. nhóm bàn.
đột biến cấu trúc NST ( Như đáp án phiếu học
4. Giới thiệu đoạn phim về các đã được học ở lớp 9. tập)
dạng đột biến cấu trúc NST.
*) ý nghĩa : Cấu trúc lại hệ
5- Yêu cầu học sinh quan sát
gen dẫn đến cách li sinh
phim kết hợp độc lập đọc SGK - Ghi khái niệm
sản,là 1 trong những con
mục II, sau đó thảo luận nhóm
đường để hình thành loài
để hoàn thành nội dung phiếu - Nhận phiếu học tập.
mới, tạo nên sự đa dạng
học tập trong thời gian 10phút(
loài và đa dạng sinh học Ghi vào bản
trong/bảng - Theo dõi phần GV phụ/giấy rôki) giới thiệu.
6. Thu phiếu trả lời của 1 nhóm Trang 24
bất kì treo/chiếu lên bảng để cả - Quan sát phim, đọc
lớp cùng quan sát, nhận xét. SKG và thảo luận
Đồng thời yêu cầu các nhóm nhóm hoàn thành
còn lại trao đổi kết quả để kiểm phiếu học tập. tra chéo cho nhau. - Trao đổi phiếu kết
7. Gọi một số học sinh bất kì( quả cho nhóm bạn.
thuộc nhóm khác) nhận xét Quan sát kết quả trên
đánh giá kết quả, bổ sung từng bảng.
phần trong phiếu được treo trên - Nhận xét, bổ sung bảng. những nội dung chưa
8. Nhận xét đánh giá hoạt động hoàn chỉnh của phiếu
của từng nhóm và bổ sung, trên bảng.
hoàn thiện những nội dung học
sinh làm chưa đúng. (cung cấp
phiếu đáp án hoặc sửa trực tiếp - Ghi bài theo nội dung
trên tờ kết quả của 1 nhóm đã đã chỉnh sửa ở phiếu
được treo lên cho cả lớp thảo học tập. luận).
9. Có thể yêu cầu học sinh giải - Trả lời câu hỏi và
thích thêm: dạng đột biến cấu giải thích.
trúc nhiễm sắc thể nào gây hậu
quả nghiêm trọng nhất? Tại sao?
C. Luyện tập – Vận dụng: (4’)
Hãy chọn phương án đúng/đúng nhất trong mỗi câu sau:
2/ Thành phần hoá học chính của nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực có ADN và prôtêin A. dạng hitstôn.
B. cùng các en zim tái bản. C. dạng phi histôn.
D. dạng hitstôn và phi histôn.
4/ Mỗi nhiễm sắc thể chứa một phân tử ADN dài gấp hàng ngàn lần so với
đường kính của nhân tế bào do
A. ADN có khả năng đóng xoắn.
B. sự gói bọc ADN theo các mức xoắn khác nhau.
C. ADN cùng với prôtêin hitstôn tạo nên các nuclêôxôm.
D. có thể ở dạng sợi cực mảnh.
*5/ Sự thu gọn cấu trúc không gian của nhiễm sắc thể
A. thuận lợi cho sự phân ly các nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào.
B. thuận lợi cho sự tổ hợp các nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào.
C. thuận lợi cho sự phân ly, sự tổ hợp các nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào.
D. giúp tế bào chứa được nhiều nhiễm sắc thể. 6/ Một nuclêôxôm gồm
A. một đoạn phân tử ADN quấn 11/4 vòng quanh khối cầu gồm 8 phân tử histôn.
B. phân tử ADN quấn 7/4 vòng quanh khối cầu gồm 8 phân tử histôn. Trang 25
C. phân tử histôn được quấn quanh bởi một đoạn ADN dài 146 cặp nuclêôtit.
D. 8 phân tử histôn được quấn quanh bởi 7/4 vòng xoắn ADN dài 146 cặp nuclêôtit. Đáp án:1A, 2B, 3C, 4D .
D. Tìm tòi mở rộng
- Yêu cầu học sinh chuẩn bị bút phớt, bản trong/ giấy rôki, sưu tầm một
số mẫu vật đột biến đa bội ( một số loại quả như: cam, nho...) và một số hình
ảnh về đột biến số lượng nhiễm sắc thể.
- Nhắc nhở học bài và trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
- Đọc trước bài 6 sgk/27.
------------------------------------------------------- Phiếu học tập
Xem những thông tin ở mục II, III trang SGK và thảo luận nhóm để hoàn
thành nội dung bảng sau trong thời gian 10 phút: Dạng đột biến CT ý nghĩa chung NST Hậu quả Lợi ích Mất đoạn Đảo đoạn Lặp đoạn Chuyển đoạn
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
..............................................................................
Tiết 6 - Bài 6: ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ Trang 26
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I/ Mục tiêu: 1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải:
- Trình bày được khái niệm đột biến số lượng nhiễm sắc thể.
- Phân biệt được các dạng đột biến số lượng NST.
- Trình bày được nguyên nhân và cơ chế phát sinh các dạng đột biến số lượng nhiễm sắc thể. 2. Kĩ năng
- Rèn kĩ năng phân tích để rút ra nguyên nhân, hậu qủa, ý nghĩa của đột biến số lượng NST. 3. GDMT
- Nêu hậu quả và vai trò của các dạng đột biến số lượng NST trong tiến
hoá, chọn giống và quá trình hình thành loài. Từ đó có ý thức bảo vệ nguồn gen,
nguồn biến dị phát sinh, bảo tồn sự đa dạng sinh học đồng thời có biện pháp
phòng tránh, giảm thiểu các hội chứng do đột biến số lượng NST như các hội
chứng Đao, Tớcnơ, Klaiphentơ ...
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin. 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học Nội
Mức độ nhận thức dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao
- Nêu được khái - Mô tả được các - Quan sát hình - Tiên đoán được
I. Đột niệm đột biến lệch dạng đột biến hoặc tiêu bản hậu quả và ý biến bội lệch bội.
hiển vi phân biệt nghĩa của một số
lệch bội - Nêu được các - Mô tả được cơ được các dạng đột biến lệch bội
dạng đột biến lệch chế đột biến lệch đột biến lệch bội ở người, thực vật bội. bội. NST. và động vật. - Nêu được hậu Trang 27 quả của một số dạng đột biến lệch bội.
- Nêu được khái - Phân biệt được - Vận dụng lý - Vận dụng lý II. Đột
niệm đột biến đa các dạng đột thuyết để gải một thuyết để giải biến đa bội biến đa bội. những bài tập số bài tập cơ bản bội phức tạp.
- Trình bày được về đột biến đa - Tiên đoán được cơ chế phát sinh bội. đặc điểm hình
các dạng đa bội. - Phân biệt được
tự đa bội và dị đa thái và đặc tính bội. sinh học của các dạng tự đa bội.
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Nêu các dạng đột biến đa bội ở sinh vật lưỡng bội và hậu quả của từng
dạng. ( Câu hỏi nhận biết)
2. Phân biệt tự đa bội và dị đa bội. Thế nào là thể song nhị bội ? ( Câu hỏi vận dụng)
3. Nêu một số hiện tượng đa bội ở thực vật ( câu hỏi vận dụng cao)
4. Nêu các đặc điểm của thể đa bội ( Câu hỏi nhận biệt) IIChuẩn bị: 1. GV:
- Đoạn phim( ảnh động) về cơ chế phát sinh đột biến lệch bội. 2. HS:
- Học bài cũ và xem lại bài 23 Sinh học 9.
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ : ( 5’) a. Câu hỏi :
GV có thể dùng câu hỏi trắc nghiệm liên quan tới các kiến thức trọng tâm của
bài trước để kiểm tra.
1/ Mức xoắn 1 của nhiễm sắc thể là
A. sợi cơ bản, đường kính 10 nm.
B. sợi chất nhiễm sắc, đường kính 30 nm.
C. siêu xoắn, đường kính 300 nm.
D. crômatít, đường kính 700 nm.
2/ Đột biến mất đoạn nhiễm sắc thể là
A. sự rơi rụng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm số lượng gen trên nhiễm sắc thể.
B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng số lượng gen trên đó.
C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngược 1800 và nối lại làm thay đổi trình tự phân bố gen.
D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tương đồng làm thay đổi nhóm gen liên kết.
3/ Đột biến lặp đoạn nhiễm sắc thể là Trang 28
A. sự rơi rụng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm số lượng gen trên nhiễm sắc thể.
B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng số lượng gen trên đó.
C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngược 1800 và nối lại làm thay đổi trình tự phân bố gen.
D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tương đồng làm thay đổi nhóm gen liên kết.
4/ Đột biến chuyển đoạn nhiễm sắc thể là
A. sự rơi rụng từng đoạn nhiễm sắc thể, làm giảm số lượng gen trên nhiễm sắc thể.
B. một đoạn của nhiễm sắc thể có thể lặp lại một hay nhiều lần, làm tăng số lượng gen trên đó.
C. một đoạn nhiễm sắc thể đứt ra rồi đảo ngược 1800 và nối lại làm thay đổi trình tự phân bố gen.
D. sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể không tương đồng làm thay đổi nhóm gen liên kết.
b. Đáp án – biểu điểm:
Đáp án: 1A ,2A ,3B ,4D mỗi câu đúng 2,5đ. 3. Bài mới : A. Khởi động:
Cơ thể sinh vật lưỡng bội có bộ nhiễm sắc thể bình thường 2n, điều gì sẽ
xảy ra khi cơ thể sinh vật nào đó của loài mang bộ nhiễm sắc thể không phải là
2n? Tại sao xuất hiện những cơ thể mang bộ nhiễm sắc thể đó?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung Yêu cầu học sinh nhắc
lại khái niệm đột biến số HS nhắc lại khái niệm
* Khái niệm chung: ( 2’)
lượng NST đã được học
I/ Đột biến lệch bội. ( 18’) lớp 9.
Hoạt động 1: Hướng HS tìm hiểu khái niệm 1. Khái niệm và phân loại :
dẫn học sinh tìm hiểu và phân loại, cơ chế phát - Khái niệm: SGK
khái niệm và phân loại, sinh và hậu quả, ý nghĩa - Phân loại : Thường gặp 2
cơ chế phát sinh và hậu của đột biến lệch bội
dạng phổ biến : thể một 2n-1,
quả, ý nghĩa của đột biến thể ba 2n+1. lệch bội.
- Quan sát hình + đọc Ngoài ra còn có thể gặp các
1. Yêu cầu học sinh quan SGK.
dạng : thể không, thể một kép,
sát hình 6.1 kết hợp đọc
thể ba kép, thể bốn, thể bốn SGK mục I trong thời kép. gian 7 phút và hoàn
2. Cơ chế phát sinh: thành những yêu cầu sau
Do rối loạn phân bào-> một :
- Giống: Biến đổi số hoặc vài cặp NST không phân
- Hãy chỉ ra những điểm lượng NST ở 1 hay một li.
giống và khác nhau giữa số cặp.
- Sự không phân li xảy ra trong
các thể: không, một, ba - Khác: thể không: thiếu giảm phân-> giao tử bất
và bốn nhiễm. Từ đó đưa cả 2 NST của cặp; thể thường, thụ tinh với giao tử Trang 29
ra công thức tổng quát về một: thiếu 1 NST của bình thường-> thể lệch bội.
số lượng NST trong các cặp; thể 3: thừa 1 NST - Sự không phân li xảy ra trong dạng trên.
của cặp; thể 4: thừa 2 nguyên phân tế bào sinh dưỡng
- Trình bày khái niệm NST của cặp. -> thể khảm đột biến lệch bội. - Nêu khái niệm.
- Thế nào là thể một kép, - Thể 4 kép: thừa 4 NST thể 4 kép?
ở 2 cặp khác nhau; thể 1 3. Hậu quả: SGK.
- Những cơ chế nào làm kép: thiếu 2 NST ở 2 cặp 4. ý nghĩa:
xuất hiện đột biến lệch khác nhau.
Đột biến lệch bội tạo nguyên bội?
- NST không phân li liệu cho quá trình tiến hoá và
- Vì sao đột biến lệch bội trong nguyên phân, giảm chọn giống.
thường gây chết hoặc phân. giảm sức sống?
- Đột biến lệch bội
- Nêu vai trò của đột biến thường gây chết vì làm lệch bội.
mất cân bằng của toàn
2. Mỗi nội dung tương hệ gen.
ứng, yêu cầu 1 vài học
sinh trả lời và cho lớp
cùng thảo luận để thống nhất, hoàn thiện từng
đơn vị kiến thức. Với
mỗi đơn vị kiến thức GV
có thể chốt lại để học sinh ghi bài.
Hoạt động 2: Hướng
dẫn học sinh tìm hiểu các
dạng đột biến đa bội.
HS tìm hiểu các dạng đột
1. Phát phiếu học tập số biến đa bội.
II/ Đột biến đa bội. ( 15’) 1 theo nhóm bàn.
1.Khái niêm và cơ chế phát
2. Yêu cầu học sinh quan - Nhận phiếu học tập sinh thể tự đa bội.
sát sơ đồ 6.2, 6.3 kết hợp theo nhóm bàn. *) Khái niệm.
độc lập đọc SGK mục II - Quan sát hình và độc Là dạng đột biến làm tăng một
và thảo luận nhóm để lập đọc SGK sau đó thảo số nguyờn lần bộ NST đơn bội
hoàn thành nội dung luận nhóm để cùng nhau của loài và lớn hơn 2n
phiếu học tập số 1 trong hoàn thành nội dung Vớ dụ: 3n, 4n, 5n, 6n, thời gian 10 phút. phiếu học tập số 1.
7n, 8n,....trong đú 3n, 5n,7n,...
3. Thu phiếu trả lời của 1
gọi là đa bội lẻ; cũn 4n, 6n, nhóm bất kì treo/chiếu
8n,... gọi là đa bội chẵn
lên bảng để cả lớp cùng - 1 nhóm nộp phiếu học
quan sát, nhận xét. Đồng tập, các nhóm còn lại
thời yêu cầu các nhóm trao đổi phiếu để kiểm *) Cơ chế phát sinh:
còn lại trao đổi kết quả tra chéo cho nhau.
Gv giảng giải theo sơ đồ. để kiểm tra chéo cho nhau.
2.Khái niêm và cơ chế phát
4. Gọi một số học sinh
sinh thể dị đa bội.
bất kì( thuộc nhóm khác) *) Khái niệm. Trang 30
nhận xét đánh giá kết - Trao đổi, nhận xét, bổ Là hiờn tượng làm gia tăng số
quả, bổ sung từng phần sung những nội dung bộ NST đơn bội của 2 loài
trong phiếu được treo chưa hoàn chỉnh của khỏc nhau trong 1 tế bào. trên bảng. phiếu trên bảng. 5. Nhận xét đánh giá
hoạt động và của từng
*) Cơ chế phát sinh: nhóm và bổ sung, hoàn
Gv giảng giải theo sơ đồ.
thiện những nội dung - Ghi bài theo nội dung 3. Hậu quả và vai trò của đột
học sinh làm chưa đúng. đã chỉnh sửa ở phiếu học biến đa bội.
(cung cấp phiếu đáp án tập
Đóng vai trò quan trọng trong
hoặc sửa trực tiếp trên tờ
tiến hoá và chọn giống vì nó
kết quả của 1 nhóm đã
góp phần hình thành nên loài
được treo lên cho cả lớp
mới, giống mới( chủ yếu là thảo luận). thực vật có hoa.
C. Luyện tập – Vận dụng: (3’) Bài tâp :
Tế bào của một loài có 2n = 10. Xác định số NST của : a) thể một. b) thể ba. c) thể tam bội. d) thể tứ bội. D. Tìm tòi mở rộng
- Học bài và trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
- Đọc trước bài 7 SGK/ 31
- Hoàn thành phiếu học tập.
---------------------------------------------- Phiếu học tập
Hãy phân biệt đột biến lệch bội với đột biến đa bội theo bảng sau:
Chỉ tiêu phân biệt
Đột biến lệch bội Đột biến đa bội Khái niệm Các dạng Cơ chế hình thành Hậu quả Vai trò
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
Tiết 7 – Bài 7 : THỰC HÀNH
QUAN SÁT CÁC DẠNG ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ
TRÊN TIÊU BẢN CỐ ĐỊNH VÀ TRÊN TIÊU BẢN TẠM THỜI Trang 31
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I. Mục tiêu bài dạy 1. Kiến thức
- Xác định được 1 số dạng đột biến NST trên các tiêu bản NST cố định. 2. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng làm tiêu bản NST và xác định số lượng NST dưới kính hiển vi.
- Quan sát được các cặp NST tương đồng của người trên ảnh chụp. 3. Thái độ
- Giữ gìn các trang thiết bị thí nghiệm và an toàn trong khi làm thực hành.
4. Phát triển năng lực
- HS đặt biết làm tiêu bản NST
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập... 5. Phương pháp: - Trực quan - Thảo luận nhóm
- Thực hành thí nghiệm II. Chuẩn bị
- Kính hiển vi quang học ( 4 em 1 chiếc )
- Tiêu bản bộ NST TB bạch cầu của người bình thường và bất thường.
- Tranh vẽ phóng bộ NST người bình thường và bất thường.
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Kiểm tra 15 phút a. Câu hỏi:
Tế bào của một loài sinh vật có 2n = 18. Tính số NST có ở dạng đơn bội, tam bội, tứ bội.
Trong các dạng trên dạng nào là đa bội chẵn, dạng nào là đa bội lẻ? Mô tả
cơ chế hình thành các dạng đa bội trên( bằng sơ đồ).
b. Đáp án - biểu điểm:
- Xác định số NST ( 3đ)
Đơn bội n = 9. Tam bội 3n = 27. Tứ bội 4n = 36
- Trong đó: 3n là đa bội lẻ, 4n là đa bội chẵn. ( 2đ) - Cơ chế hình thành:
+ Trong giảm phân: ( 4đ) Trang 32
2n = 18 x 2n = 18 2n = 18 x 2n = 18
GP bình thường Rối loạn GP Rối loạn GP Rối loạn GP
n = 9 2n = 18 2n = 18 2n = 18
( giao tử đơn bội) ( giao tử lưỡng bội) ( giao tử lưỡng bội) 3n 4n Tam bội Tứ bội
+ Trong Nguyên phân: ( 1đ)
n x n 2n Rối loạn NP lần đầu 4n phát triển thành thể tứ bội. 2. Bài mới
Hoạt động của GV
Hoạt động của trò * Hoạt động 1:
1. Quan sát các dạng đột biến số
GV: Chia lớp thành 6 nhóm. Mỗi lượng NST trên tiêu bản cố định. (
nhóm được trang bị: 20’) - Kính hiển vi quang học HS: Quan sát tranh hình:
- Tiêu bản cố định bộ NST TB bach - Mỗi cá nhân quan sát kĩ các tranh
cầu của người bình thường và bất hình bình thường.
+ Vận dụng lí thuyết, trao đổi nhóm
GV: Treo các tranh ảnh bộ NST bình nhận biết các dạng đột biến số lượng
thường, bộ NST bất thường ở người NST (thể 3 nhiễm, thể 1 nhiễm,....) và 1 số loài khác. HS: Quan sát tiêu bản:
- Phát tiuêu bản mẫu cho các nhóm
- Điều chỉnh kính hiển vi
- Nêu yêu cầu khi quan sát.
- Đưa tiêu bản lên kính, quan ssat mẫu
GV: Quan sát các nhóm làm việc, ở bội giác rõ nhất.
nhắc nhở giúp đỡ các nhóm còn yếu.
- Cá nhân trong nhóm đều quan sát,
- Kiểm tra kết quả của các nhóm ngay trao đổi và thống nhất nhận dạng đột trên kính hiển vi.
biến số lượng NST trên tiêu bản.
GV: Yêu cầu thảo luận chung về kết - So sánh với tranh để quan sát được rõ quả đạt được. và chính xác hơn. GV: Nhận xét, đánh giá - Ghi chép kết quả.
Đại diện HS trình bày lớp cùng thảo
* Hoạt động 2: Viết báo các thu luận, nhận xét, bổ sung. hoạch
2. Báo các thu hoạch ( 7’)
GV: yêu cầu HS ghi mẫu báo các thu HS: ghi chép lại những nội dung đã hoạch vào vở học Trang 33 MẪU BÁO CÁO THU HOẠCH
Giải thích cơ chế hình thành đột STT Đối tượng Số NST/ TB biến Người bình 1 thường 46 Bình thường
giao tử (n) x giao tử (n + 1) → hợp tử 2 Bệnh nhân Đao 47 (2n + 1= 46 + 1)
giao tử (22 + X) x giao tử ( 22 + 0 ) 3 Bệnh nhân Tơcno 45 → hợp tử (44 + X0) C. Nhận xét ( 2’)
- GV nhận xét giờ học, đánh giá kết quả của các nhóm. D. Tìm tòi mở rộng - Hoàn thành báo cáo.
- Ôn tập kiến thức về di truyền Menđen.
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
........................................................................
Chương II - TÍNH QUY LUẬT CỦA HIỆN TƯỢNG DI TRUYỀN
Tiết 8 - Bài 8: QUY LUẬT MENĐEN: QUY LUẬT PHÂN LI
Ngày soạn :........................................... Trang 34 Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I- Mục tiêu: 1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải
- Mô tả được thí nghiệm và hiểu cách giải thích kết quả thí nghiệm của
Menden. Trình bày được nội dung của quy luật phân li.
- Hiểu được cơ sở tế bào học của quy luật phân li. 2. Kỹ năng:
- Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình để từ đó thu nhận thông tin.
3. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô… 4. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học Nội
Mức độ nhận thức dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao -
Mô tả được - Giải thích được - Vận dụng - Vận dụng viết I. phương pháp kết quả thí phương pháp được giao tử dựa Phương nghiên cứu di nghiệm theo nghiên cứu di theo quy luật phân pháp
truyền học của quan niệm của truyền học của li nghiên Menđen. MenĐen
Menđen vào giải - Vận dụng cứu di - Mô tả được thí
quyết những bài phương pháp truyền nghiệm của tập đơn giản nghiên cứu di học của Menđen. truyền học của
Menđen Phát biểu dược nội Menđen vào giải dung quy luật phân quyết những bài li. tập phức tạp Trang 35
- Khái quát được - Tìm được mối - Vận dụng giả
II. Hình các giả thuyết khoa liên hệ giữa các thuyết khoa học thành học của Menđen
giả thuyết khoa của Menđen với học
học của Menđen kiến thức di thuyết
với kiến thức di truyền học hiện khoa đại để giải thích học
truyền học hiện được thí nghiệm đại của Menđen
III. Cơ - Mô tả được cơ sở Vận dụng kiến sở tế
khoa học của quy thức di ruyền
bào học luật phân ly học hiện đại để của quy khảng định cơ sở luật di truyền học của phân ly quy luật phân ly
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Nếu các alen của cùng một gen không có quan hệ trội lặn hoàn toàn
mà là đồng trội ( mỗi alen biểu hiện kiểu hình của riêng mình) thì
quy luật phân ly của Menden còn đúng hay không? tại sao ? ( Câu hỏi vận dụng cao)
2. Trong phép lai một tính trạng, để cho đời sau có tỷ lệ phân ly kiểu
hình xấp xỉ 3 trội : 1 lặn thì cần có các điều kiện gì ? ( Câu hỏi vận dụng)
3. Cần phải làm gì để biết chính xác kiểu gen của một cá thể có kiểu
hình trội ? ( câu hỏi thông hiểu) II. Chuẩn bị: 1. GV:
- Phim( ảnh động) về lai một tính và cơ sở tế bào học của quy luật phân li. - Phiếu học tập. 2. HS: - Xem lại bài 2,3 SH 9.
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Ổn định tổ chức
2.Kiểm tra: Không kiểm tra. 3. Bài mới: A. Khởi động:
Cùng thời với Menđen có nhiều người cùng nghiên cứu về Di truyền,
nhưng vì sao ông lại được coi là cha đẻ của Di truyền ? Điều gì đã khiến ông có
được những thành công đó?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Phương
I/ Phương pháp nghiên cứu pháp nghiên cứu
di HS tìm hiểu phương di truyền học của Menđen.
truyền của Menđen.
pháp nghiên cứu di (20 phút) Trang 36
1. Yêu cầu học sinh đọc truyền của Menđen.
Phương pháp phân tích con
SGK mục I, kết hợp kiến lai với quy trình(SGK)
thức đã học ở bài 1, 2 SH 9 - Đọc SGK và tái hiện
để hoàn thiện những nội kiến thức SH 9, hoàn
dung sau trong thời gian 10 thành các yêu cầu GV phút: đặt ra.
- Hãy nêu những đặc điểm
trong phương pháp nghiên - Phương pháp nghiên
cứu di truyền của Menden. cứu
- Nêu thí nghiệm của - Nêu thí nghiệm
Menden? Từ kết quả thí - F đồ 1 ng tính giống bố
nghiệm có nhận xét gì về hoặc mẹ.
xu hướng biểu hiện tính - F1 chỉ biểu hiện tính
trạng ở F1? Về sự biểu hiện trạng của 1 bên bố hoặc
tính trạng của bố mẹ ở F1 mẹ, F2 biểu hiện cả tính và F2?
trạng của bố và mẹ với tỉ
- Dựa vào đâu Menđen kết lệ 3:1
luận được tỉ lệ kiểu hình
3:1 ở F2 tương ứng với tỉ lệ kiểu gen 1:2:1?
2. Gọi 1 vài học sinh bất kì - Từ kết quả F3 .
trả lời từng nội dung, đồng
thời cho lớp trao đổi, nhận
xét và bổ sung cho mỗi nội
dung, sau đó GV chỉnh sửa
và giải thích ( nếu cần) và
tóm tắt lại để học sinh ghi bài.
Hoạt động 2: Hình thành
học thuyết khoa học của
II/ Hình thành học thuyết
Menđen và cơ sở tế bào khoa học. ( 15’)
học của quy luật phân li.
(Giải thích theo Menden và
1. Phát phiếu học tập theo
nội dung quy luật như đáp án nhóm bàn. phiếu học tập).
2. Giới thiệu đoạn phim về HS tìm hiểu quá trình III/ Cơ sở tế bào học của
lai 1 tính trạng và cơ sở tế hình thành học thuyết quy luật phân li. ( 7’)
bào học của quy luật phân khoa học của Menđen, ( như đáp án phiếu học tập) li. nội dung của quy luật
3. Yêu cầu học sinh quan phân ly và cơ sở tế bào
sát phim kết hợp độc lập học của quy luật phân li. đọc SGK mục II, III và
thảo luận nhóm để hoàn - Nhận phiếu học tập
thành nội dung phiếu học - Theo dõi phần GV giới
tập trong thời gian 10 phút. thiệu.
4. Với mỗi nội dung của - Quan sát phim kết hợp
phiếu học tập, có thể sử độc lập đọc SGK và thảo Trang 37
dụng kết quả của một nhóm luận nhóm để hoàn thành
khác nhau và tổ chức cho nội dung phiếu học tập.
các nhóm khác nhận xét, bổ - Trao đổi từng nội dung sung. của phiếu học tập và
5. Hoàn thiện từng nội đánh giá kết quả của
dung để học sinh ghi bài. nhóm bạn.
6. Nhận xét đánh giá ý thức - Ghi bài như nội dung
hoạt động của các nhóm.
phiếu học tập đã được chỉnh sửa. 3. Củng cố: ( 2’)
Gv hướng dẫn HS hệ thống lại kiến thức D. Tìm tòi mở rộng
1. Học bài và trả lời câu hỏi và làm bài tập 1/trang 66SGK.
2. Đọc trước bài 9 SGK/38.
------------------------------------------------- Phiếu học tập
Đọc SGK mục II và III sau đó thảo luận nhóm để hoàn thành nội dung
phiếu học tập sau trong thời gian 10 phút.
1. Nêu nội dung, giải thích kết quả thí nghiệm theo Menđen và theo thuyết
nhiễm sắc thể( cơ sở tế bào học) bằng cách điền nội dung vào bảng sau:
Nội dung quy luật và giải thích kết Theo theo thuyết nhiễm sắc thể( cơ sở quả theo Menđen tế bào học)
2. Trình bày phương pháp kiểm tra giả thuyết của Menđen.
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tiết 9 - Bài 9: QUY LUẬT MENĐEN: QUY LUẬT PHÂN LI ĐỘC LẬP
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A Trang 38 12B I- Mục tiêu:
Sau khi học xong bài này học sinh phải 1. Kiến thức:
- Mô tả được thí nghiệm lai hai tính trạng của Menđen.
- Giải thích được tại sao Menđen suy ra được quy luật các cặp alen phân li
độc lập nhau trong quá trình hình thành giao tử.
- Trình bày được nội dung của quy luật phân ly độc lập.
- Giải thích được cơ sở tế bào học của quy luật phân li độc lập.
- Suy luận ra kiểu gen của sinh vật dựa trên kết quả phân li kiểu hình của các phép lai.
- Hình thành được công thức tổng quát về tỉ lệ phân li giao tử, tỉ lệ kiểu
gen, kiểu hình trong các phép lai nhiều tính trạng. 2. Kỹ năng:
- Phát triển kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình.
- Phát triển kỹ năng phân tích kết quả thí nghiệm.
3. Thái độ : HS xây dựng và củng cố niềm tin vào khoa học 4. GDMT:
- Nhận thức được sự xuất hiện các biến dị tổ hợp tạo nguồn nguyên liệu
cho tiến hóa và chọn giống, tạo đa dạng loài, có ý thức bảo vệ biến dị phát sinh,
bảo tồn đa dạng sinh học.
5. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập... 6. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học Nội
Mức độ nhận thức dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao
- Mô tả được thí - Suy luận và dự - Biết phân tích - Giải thích được Trang 39 I. Thí
nghiệm lai hai tính đoán được kết kết quả thí kết quả lai hai
nghiệm trạng ở đậu Hà Lan quả của thí nghiệm lai hai cặp tính trạng lai hai của Menđen. nghiệm. cặp tính trạng theo quan niệm tính - Phát biểu được của Menđen của MenĐen trạng nội dung quy luật phân ly độc lập. -
- Hiểu được sự - Vận dụng kiến - Vận dụng kiến II. Cơ
biểu hiện của thức di truyền thức về quy luật sở tế
tính trạng là do học hiện đại để phân ly để giải bào học
nhân tố di truyền giải thích cơ sở những bài tập phức tạp.
nằm trong nhân tế bào học của quy luật phân ly quy định độc lập. - Giải thích được cơ sở tế bào học của quy luật qua việc vẽ hình. - Rút ra được những điều kiện nghiệm đúng của quy luật Menđen. III. Ý
- Trình bày được ý - Giải thích được - Vận dụng kiến - Vận dụng kiến nghĩa
nghĩa tuhwcj tiễn vì sao Menđen thức về quy luật thức quy luật
của quy và ý nghĩa lý luận lại thành công phân ly độc lập phân ly độc lập luật
của các quy luật trong nghiên cứu để giải thích để suy luận và Menđen Menđen giải một số dạng
di truyền học nghững vấn đề thực tiễn. bài tập. còn những tác giả khác thì không.
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Nêu điều kiện nghiệm đúngcho quy luật phân ly độc lập của Menđen. ( Câu hỏi thông hiểu)
2. Nêu các điều kiện cần có để khi lai các cơ thể khác nhau về hai tính
trạng sẽ thu được đời con có tỷ lệ phân ly kiểu hình xấp xỉ 9 : 3 : 3 : 1. ( Câu hỏi vận dụng)
3. Làm thế nào để biết hai gen nào đó nằm trên hai NST tương đồng khác
nhau nếu chỉ dựa trên kết quả của các phép lai ? ( Câu hỏi vận dụng)
4. Gải thích tại sao không thể tìm được hai người có kieur gen giống hệt
nhau trên trái đất, ngoại trừ trường hợp sinh đôi cùng trứng ? ( Câu hỏi vận dụng cao) II. chuẩn bị: Trang 40 1. GV:
Phim( ảnh động) về lai hai tính và cơ sở tế bào học của quy luật phân li độc lập. 2. HS: Xem lại bài 4,5 SH 9.
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra: (5 phút) a. Câu hỏi :
Cho đậu hạt nâu giao phấn với đậu hạt trắng thu được F1 toàn đậu hạt nâu. Cho
F1 tự thụ phấn thu được F2 cho tỉ lệ 3 đậu hạt nâu : 1 đậu hạt trắng. Biên luận
và viết sơ đồ lai từ P đến F2.
b. Đáp án – biểu điểm :
F1 đồng tính toàn hạt nâu P thuần chủng và hạt nâu trội hơn so với hạt
trắng. F2 cho tỉ lệ 3 : 1  tuân theo quy luật phân li của Men đen. ( 3đ)
Quy ước gen : A – hạt nâu, a – hạt trắng. ( 1đ)
Sơ đồ lai : P : AA x aa ( 1đ) Gp : A a ( 1đ)
F1 : Aa( 100% đậu hạt nâu) x Aa ( 1đ)
GF1 : A, a A, a ( 1đ)
F2 : 1AA : 2Aa : 1aa ( 1đ)
3hạt nâu : 1 hạt trắng ( 1đ) 3. Bài mới: A. Khởi động:
Qua quá trình sinh sản đời con đã thừa hưởng nhiều đặc điểm giống với
cha mẹ, tổ tiên, song bên cạnh đó cũng xuất hiện rất nhiều các đặc điểm sai khác
với họ. Tại sao có hiện tượng đó?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Thí nghiệm lai
I/ Thí nghiệm lai hai 2 tính trạng :
HS đọc SGK để tái hiện tính trạng. ( 15’)
1. Yêu cầu học sinh đọc mục I lại thí nghiệm Menđen Pt/c VT x XN
SGK để tái hiện thí nghiệm F1: 100% VT
Menđenvà hoàn thiện các yêu F1x F1
cầu sau trong thời gian 10 - Tóm tắt thí nghiệm của F2: 9VT:3VN:3XT:1XN phút: Menđen. Phân tích kết quả TN:
- Menđen đã tiến hành thí V: X = 3: 1
nghiệm lai hai tính trạng trên T : N = 3:1
đậu Hà Lan như thế nào? => mỗi tính trạng di
- Dựa vào đâu Menđen có thể - Phân tích tỉ lệ phân li truyền độc lập.
đi đến kết luận các cặp nhân của từng tính trạng riêng 3. Nội dung quy luật
tố di truyền trong thí nghiệm rẽ đều 3 :1. xác suất mỗi phân li độc lập: Các cặp
đó đã phân li độc lập với kiểu hình F2 bằng tích các nhân tố di truyền quy
nhau trong quá trình hình tỉ lệ của các cặp tính trạng định các tính trạng khác thành giao tử?
hợp thành chúng  các nhau phân li độc lập
- Phát biểu nội dung quy luật cặp nhân tố di truyền quy trong quá trình hình Trang 41 phân li độc lập.
định các tính trạng khác thành giao tử. nhau phân li hoàn toàn độc lập nhau trong quá
2. Mỗi nội dung, yêu cầu 1 trình hình thành giao tử.
học sinh trình bày sau đó cho
cả lớp cùng trao đổi, bổ sung- - Trình bày các nội dung
> GV chỉnh sửa để học sinh đã chuẩn bị, nhận xét bổ II/ Cơ sở tế bào học. ghi bài. sung, ghi bài. (10’)
Hoạt động 2: Cơ sở tế bào
Sự phân ly độc lập và tổ
học của quy luật phân li độc HS giải thích cơ sở tế bào hợp tự do của các cặp lập
học của quy luật phân li NST tương đồng trong
1. Giới thiệu đoạn phim về lai độc lập
phát sinh giao tử đưa đến
hai tính trạng và cơ sở tế bào
sự phân ly độc lập và tổ
học của quy luật phân li độc - Theo dõi GV giới thiệu
hợp tự do của các cặp lập. alen.
2. Yêu cầu học sinh đọc SGK
mục II, kết hợp tái hiện kiến
thức lớp 9 để trình bày tóm tắt - Quan sát đoạn phim kết
cơ sở tế bào học của quy luật hợp đọc SGK và trình bày phân li độc lập. cơ sở tế bào học.
Hoạt động 3: ý nghĩa của
III/ ý nghiã của các quy
các quy luật di truyền của HS thực hiện lệnh lệnh luật Menđen. ( 10’) Menđen.
của phần III SGK và nêu ý - Khi biết một tính trạng
1. Yêu cầu học sinh đọc SGK nghĩa của các quy luật di nào đó di truyền theo
mục III và hoàn thành những truyền của Menđen quy luật Menđen, ta có
yêu cầu sau trong thời gian 5
thể tiên đoán trước được phút: kết quả lai.
- Thực hiện lệnh mục III SGK - Đọc SGK
- Giải thích được nguyên
- Trình bày ý nghĩa thực tiễn
nhân xuất hiện biến dị tổ
và ý nghĩa lý luận của các quy hợp. luật Menđen
- Thực hiện lệnh mục III
2. Với mỗi yêu cầu đã đặt ra, SGK
gọi 1 vài học sinh bất kì trả - ý nghĩa thực tiễn: Dự
lời, yêu cầu cả lớp theo dõi và đoán trước được kết quả nhận xét. phân li ở đời sau
3. Nhận xét, bổ sung và hoàn - ý nghĩa lý luận: Giải
thiện kiến thức để học sinh thích được tính đa dạng ghi bài
của sinh giới(xuất hiện
biến dị tổ hợp con cháu
có những sai khác với bố mẹ, tổ tiên).
- Trả lời từng nội dung
tương ứng và nhận xét. - Ghi bài Trang 42
C. Luyện tập – Vận dụng: (4’)
- GV hướng dẫn HS hệ thống kiến thức của bài. - Chọn phương án đúng.
1. Cơ sở tế bào học của quy luật phân độc lập là
A. Sự phân ly độc lập và tổ hợp tự do của các cặp NST tương đồng trong
phát sinh giao tử đưa đến sự phân ly độc lập và tổ hợp tự do của các cặp alen.
A. sự phân ly độc lập, tổ hợp tự do của các nhiễm sắc thể.
B. các gen nằm trên các nhiễm sắc thể.
C. do sự di truyền cùng nhau của cặp alen trên một nhiễm sắc thể.
2. Một loài thực vật gen A quy định cây cao, gen a- cây thấp; gen B quả đỏ, gen
b- quả trắng. Các gen di truyền độc lập. Đời lai có một loại kiểu hình cây thấp,
quả trắng chiếm 1/16. Kiểu gen của các cây bố mẹ là A. AaBb x Aabb. B. AaBB x aaBb. C. Aabb x AaBB. D. AaBb x AaBb. Đáp án 1A, 2D. D. Tìm tòi mở rộng
1. Hoàn thành lệnh thuộc phần II
2. Học bài và trả lời câu hỏi và bài tập SGK trang 66, 67.
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tiết 10 - Bài 10: TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú Trang 43 12A 12B I. Mục tiêu: 1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải
- Nhận biết tương tác gen thông qua sự biến đổi tỉ lệ phân li kiểu hình của
Menđen trong các phép lai hai tính trạng.
- Giải thích được thế nào là tương tác cộng gộp và nêu vai trò của gen
cộng gộp trong việc qui định tính trạng số lượng.
- Giải thích được một gen có thể qui định nhiều tính trạng khác nhau,
thông qua ví dụ cụ thể về gen qui định hồng cầu hình liềm ở người.
-Lấy được ví dụ về tính trạng do nhiều gen chi phối ( tác động cộng gộp)
và ví dụ về tác động đa hiệu của gen. 2. Kỹ năng:
- Phát triển kỹ năng quan sát.
- Phát triển được kỹ năng phân tích kết quả thí nghiệm.
3. Thái độ: yêu thích thiên nhiên và sinh vật
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô… 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học
Mức độ nhận thức Nội dung Vận dụng Nhận biết Thông hiểu Vận dụng cao
- Trình bày được - Phân biệt được
I. Tương thế nào là tương tác tương tác gen tác gen gen. alen và tương tác
- Chỉ ra được tương gen không alen. tác gen gồm những dạng nào ? Trang 44
- Mô tả được thí - Tóm tắt được Dự đoán và
1. Tương nghiệm tương tác thí nghiệm giải thích tác bổ bổ sung được thí sung nghiệm tương tác bổ sung.
2. Tương - Mô tả được thí - Tóm tắt được Dự đoán và tác cộng
nghiệm tương tác thí nghiệm giải thích gộp cộng gộp được thí nghiệm tương tác cộng gộp II. Tác - Trình bày được - Phân biệt động đa thế nào là gen đa được hiện hiệu của hiệu. tượng một gen gen quy định một tính trạng, hai hay hiều gen quy định một tính trạng, nhiều gen cùng quy định một tính trạng.
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Hãy giải thích các mối quan hệ giữa gen và tính trạng sau đây và cho biết
kiểu quan hệ nào là chính xác hơn :
- Một gen quy định một tính trạng.
- Một gen quy định một enzim/protein.
- Một gen quy định một chuỗi polypeptit.
2. Trong một thí nghiệm, người ta cho cây hoa đỏ lai với cây hoa trắng và thu
được F1 toàn cây hoa đỏ. Cho các cây F1 tự thụ phấn, thu được các cây F2
với tỷ lệ phân ly kiểu hình là 245 cây hoa trắng và 315 cây hoa đỏ. Hãy giải
thích kết quả lai và viết sơ đồ lai từ thế hệ P tới F1 và F2. ( Câu hỏi vận dụng cao)
3. hai alen thuộc cùng một gen có thể tương tác với nhau hay không ? Giải
thích. ( Câu hỏi vận dụng)
4. Sự tương tác giữa các gen có mâu thuẫn gì với các quy luật phân ly của
các alen hay không ? Tại sao ? ( Câu hỏi vận dụng) II. chuẩn bị: 1. GV: Hình 10.1, 10.2 SGK. 2. HS:
III. Chuỗi hoạt động học:
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút) a. Câu hỏi : Trang 45
Khi cho lai hai dòng đậu thuần chủng hạt tím, trơn và hạt trắng, nhăn thu được
F1 toàn đậu cho hạt tím, trơn. Cho F1 tự thu phấn sẽ thu được F2 có tỉ lệ KG và
KH ntn ? Biết rằng phép lai trên tuân theo quy luật phân li độc lập của Menđen.
b. Đáp án – biểu điểm :
- Ta thấy F1 toàn đậu hạt tím, trơn Tím>trắng, Trơn>nhăn. Để xác định được
F2 ta phải viết được sơ đồ lai. ( 2đ)
Quy ước : A- hạt tím, a – hạt trắng. ( 1đ)
B – hạt trơn, b – hạt nhăn.
Sơ đồ lai : Pt/c : AABB( tím, trơn) x aabb( hạt trắng, nhăn) ( 3đ) Gp AB ab
F1 : AaBb( toàn đậu hạt tím, trơn) x AaBb
GF1 AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab F2 (2 đ) AB Ab aB ab AB AABB AABb AaBB AaBb Ab AABb AAbb AaBb Aabb aB AaBB AaBb aaBB aaBb ab AaBb Aabb aaBb aabb
F2 cò tỉ lệ KG : 1 AABB KH : 9 A- B- : Đậu hạt tím, trơn. ( 3đ)
2 AABb 3 A- bb : Đậu hạt tím, nhăn.
2 AaBB 3 aaB- : Đậu hạt trắng, trơn.
4 AaBb 1 aabb : Đậu hạt trắng, nhăn. 2 Aabb 1 AAbb 2 aaBb 1 aaBB 1 aabb 3. Bài mới: A. Khởi động:
ĐVĐ : ( 1’)Trong thí nghiệm của Menđen khi lai bố mẹ thuần chủng khác
nhau bởi 2 tính trạng tương phản, F1 dị hợp tử 2 cặp gen thu được đời lai gồm 16
tổ hợp. Vây có khi nào lai bố mẹ thuộc 2 dòng thuần chủng chỉ khác nhau một
tính trạng, nhưng đời F2 cũng thu được 16 tổ hợp không ? Để trả lời câu hỏi này
chúng ta nghiên cứu bài hôm nay.
C. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hướng dẫn học I/ Tương tác gen.
sinh tìm hiểu khái niệm tương
Tương tác gen là sự tác động Trang 46
tác gen và kiểu tương tác bổ HS tìm hiểu khái qua lại giữa các gen trong quá sung ( 17’)
niệm tương tác gen, trình hình thành tính trạng
Yêu cầu học sinh đọc SGK mục sự tương tác bổ (gen không alen)
I-1 và thực hiện các yêu cầu sau: sung
1. Tương tác bổ sung:
- Nêu khái niệm tương tác gen.
- Đọc mục I-1. SGK - Tỉ lệ : 9 : 7 ; 9 :6 :1 ;
GV giải thích thế nào là gen 9 :4 :3 ;...... không alen.
- Phát biểu khái - TN:Lai ở bí đỏ
GV cung cấp cho HS một số tỉ lệ niệm tương tác gen. Pt/c : Tròn x Tròn
thường gặp của kiểu tương tác F1 100% dẹt bổ sung. F1 x F1
GV đưa ra thí nghiệm và yêu HS xem xét Tno và F2 9 dẹt: 6 tròn : 1 dài. cầu HS :
so sánh để tìm ra - Giải thích:
- Hãy cho biết sự giống và khác quy luật di truyền.
F2 có 16 tổ hợp gen => mỗi
giữa thí nghiệm lai trong tương - Giống: Pt/c; F1 bên F1 phải cho 4 loại giao tử
tác bổ sung so với thí nghiệm lai đồng tính; F2 xuất => F1 dị hợp tử về 2 cặp gen
hai tính trạng của Menđen hiện 16 tổ hợp.
nằm trên 2 cặp NST tương
- Từ tỉ lệ kiểu hình ở F đồ 2 cho - Khác: P giống
ng khác nhau. Tuy nhiên, tỉ
phép ta kết luận được gì về KG nhau; F1 khác P; tỉ lệ phân li không phải là của F1? lệ KH F2 9 :3 :3 :1 như quy luật
- Tóm tắt TN và viết SĐL từ P ≠ 9:3:3:1.
Menđen mà chỉ có 3 loại KH đến F2.
- Vì F2 cho 16 tổ của cùng một tính trạng hình
3. Với mỗi yêu cầu đã đặt ra, gọi hợp=>F1 dị hợp về dạng quả. Nên ta có thể kết
1 vài học sinh bất kì trả lời, yêu 2 cặp gen.
luận tính trang hình dạng quả
cầu cả lớp theo dõi và nhận xét.
bí do 2 cặp gen nằm trên 2
3. Nhận xét, bổ sung và hoàn - Viết SĐL như cặp NST khác nhau qquy định
thiện kiến thức để học sinh ghi SGK
và tương tác với nhau theo bài.
kiểu tương tác bổ sung.
- Trình bày từng nội Giả sử khi xuất hiện đồng dung trên
thời 2 alen trội A và B cho - Nhận xét KH quả dẹt.
Khi chỉ có 1 trong 2 alen trội - Ghi bài
A hoặc B cho KH quả tròn.
Khi không có alen trội nào cho quả dài. SĐL( SGK)
- KN : Tương tác bổ sung là
kiểu tương tác của 2 hay nhiều gen không alen làm
Hoạt động 2: Hướng dẫn học xuất hiện KH mới.
sinh tìm hiểu bản chất của
2. Tương tác cộng gộp:
kiểu tương tác cộng gộp ( 10’)
Học sinh tìm hiểu - Tỉ lệ : 15 :1 ;1 :4 :6 :4 :1 ;
1. Yêu cầu học sinh đọc mục I-2 bản chất của kiểu ........
và quan sát hình 10.1 SGK hoàn tương tác cộng gộp
- Khái niệm: Là kiểu tương
thành những nội dung sau:
tác trong đó mỗi gen cùng loại
- Thế nào là tương tác cộng gộp? - Đọc SGK mục I-2 góp phần như nhau vào sự
- Nêu ví dụ về tính trạng do và quan sát hình hình thành tính trạng. Trang 47
nhiều gen chi phối qua đó có 10.1 giả quyết các - Những tính trạng do nhiều
nhận xét gì về mối tương quan yêu cầu GV đề ra
gen cùng qui định theo kiểu
giữa số lượng gen cùng loại(trội - Mỗi gen cùng loại tương tác cộng gộp thường là
hoặc lặn) trong một kiểu gen với góp phần như nhau tính trạng số lượng.
sự biểu hiện tính trạng.
vào sự hình thành - Tno :
- Những loại tính trạng nào chịu tính trạng.
Pt/c : hoa đỏ x hoa trắng
sự chi phối của kiểu tương tác F1 100% hoa hồng này ? - Tính trạng số F1 x F1
- Trong phép lai 2 tính trạng kết lượng.
F2 : 1 đỏ : 4 đỏ nhạt :6 hồng :
luận chắc chắn có sự tương tác 4 hồng nhạt : 1 trắng.
gen căn cứ vào kiểu hình ở đời - Tỉ lệ phân tính - Giải thích tương tự như trên lai nào ? kiểu hình ở đời F2.
nhưng căn cứ tỉ lệ khác.
2. Với mỗi yêu cầu đã đặt ra, gọi - Trình bày từng nội
1 vài học sinh bất kì trả lời, yêu dung trên
cầu cả lớp theo dõi và nhận xét. - Nhận xét
3. Nhận xét, bổ sung và hoàn - Ghi bài
thiện kiên thức để học sinh ghi bài.
Hoạt động 3: Hướng dẫn HS
tìm hiểu tác động đa hiệu của
II/ Tác động đa hiệu của gen ( 7’) gen.
1. Yêu cầu học sinh đọc mục II
Gen đa hiệu là gen có thể tác
và quan sát hình 10.2 SGK và
động đến sự biểu hiện của
trả lời các câu hỏi sau:
HS tìm hiểu tác nhiều tính trạng.
- Trình bày khái niệm gen đa động đa hiệu của hiệu? gen
- Những biểu hiện nào cho thấy - Tác động của một
gen đột biến HbS có phải là gen gen lên sự biểu hiện đa hiệu không ? của nhiều tính trạng
- Khi một gen đa hiệu bị đột - Sự xuất hiện hàng
biến dẫn đến hậu quả gì?
loạt rối loạn bệnh lí
2. Với mỗi yêu cầu đã đặt ra, gọi trong cơ thể
1 số học sinh bất kì trả lời, yêu - Biến đổi hàng loạt
cầu cả lớp theo dõi và nhận xét. tính trạng do gen
3. Nhận xét, bổ sung và hoàn chi phối.
thiện kiến thức để học sinh ghi - Một vài học sinh bài. trả lời, cả lớp theo
4. Tuỳ đối tượng học sinh GV dõi và nhận xét.
có thể giới thiệu qua một số các - HS nghiên cứu
dạng tương tác khác(át chế) thêm ví dụ của
Hoạt động 4 : Củng cố : ( 4’) Menđen.
GV hướng dẫn HS trả lời một số - Ghi bài câu hỏi trắc nghiệm :
1 Trường hợp mỗi gen cùng
loại(trội hoặc lặn của các gen HS trao đổi, trả lời
không alen) đều góp phần như câu hỏi trắc Trang 48
nhau vào sự biểu hiện tính trạng nghiệm : là tương tác Câu 1A, 2B A. bổ sung. B. át chế.
C.cộng gộp. D.đồng trội.
2 Khi cho giao phấn các cây lúa
mì hạt màu đỏ với nhau, đời lai
thu được 9/16 hạt mầu đỏ; 6/16
hạt màu nâu: 1/16 hạt màu trắng.
Biết rằng các gen qui định tính
trạng nằm trên nhiễm sắc thể
thường. Tính trạng trên chịu sự chi phối của quy luật A. tương tác át chế. B. tương tác bổ trợ. C. tương tác cộng gộp. D. phân ly. D. Tìm tòi mở rộng
1. Học bài và trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
2. Phân biệt tương tác gen với quy luật phân li độc lập của Menđen.
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
................................................................................................................................. ........................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tiết 11 - Bài 11: LIÊN KẾT GEN VÀ HOÁN VỊ GEN
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú Trang 49 12A 12B I- Mục tiêu: 1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải:
- Nhận biết được hiện tượng liên kết hoàn toàn và hoán vị gen. Các dặc điểm của LKG, HVG.
- Giải thích được cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen.
- Định nghĩa được hoán vị gen, tính được tần số hoán vị gen.
- Nhớ được ý nghĩa của di truyền liên kết hoàn toàn và hoán vị gen. 2. Kỹ năng:
- Phát triển được kỹ năng phân tích kết quả thí nghiệm.
- Rèn luyện kĩ năng viết sơ đồ lai.
3. Thái độ: Có ý thức học tập tích cực, yêu khoa học. 4. GDMT:
- Nhận thức được liên kết gen duy trì sự ổn định của loài, giữ cân bằng
sinh thái. Hoán vị gen tăng nguồn biến dị tổ hợp, tạo độ đa dạng về loài.
5. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…
- Xác định đúng quyền và nghĩa vụ học tập chủ đề...
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập... 6. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học Nội
Mức độ nhận thức dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao
- Giải thích được - Viết được I. Liên
- Mô tả được thí - Phân tích được kết quả thí kiểu gen, tỷ lệ
kết gen nghiệm Liên kết kết quả của thí nghiệm theo giao tử, tổ hợp gen của Moocgan nghiệm. Moocgan. các laoij giao tử của thí nghiệm Trang 50
- Mô tả được thí - Tóm tắt được - Giải thích được - Viết được II.
nghiệm hoán vị gen thí nghiệm hoán kết quả của thí kiểu gen, tỷ lệ Hoán vị gen. nghiệm hoán vị giao tử, các tổ vị gen hợp giao tử
- Tính được tần gen theo của thí nghiệm số hoán vị gen. Moocgan III. Ya
- Trình bày được ý - Trình bày được - Vận dụng kiến nghĩa
nghĩa của liên kết thế nào là bản đồ thức bản đồ di của gen và hoán vị gen di truyền học. truyền học để hiện giải một số bài tượng
- Hiểu cách lập tạp di truyền liên kết
bản đồ di truyền. hoán vị gen. gen và - Ý nghĩa của hoán vị bản đồ di truyền. gen
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Làm thế nào để phát hiện hai gen nào đó liên kết hay phân ly độc lập ? ( Câu hỏi thông hiểu)
2. Có thể dùng những phép lai nào để xác định khoảng cách giữa hai gen trên
NST ? Phép lai nào hay được dùng hơn ? Vì sao ? ( Câu hỏi vận dụng)
3. Ruồi giấm có 4 cặp NST. Vậy ta có thể phát hiện được tối đa bao nhiêu nhóm
gen liên kết ? ( Bài tập vận dụng)
4. Làm thế nào đẻ có thể chứng minh được hai gen có khoảng cách bằng 50cM lạ
cùng nằm trên 1 NST ? ( Câu hỏi vận dụng cao) II- Chuẩn bị: 1. Chuẩn bị của GV:
- Hình 11 SGK, đoạn phim cơ sở tế bào học của hoán vị gen - Phiếu học tập - Máy chiếu, máy vi tính 2. Chuẩn bị của HS:
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ ( 5 phút)
a. Câu hỏi : Cho A- hạt vàng, a- hạt xanh.
B- hạt trơn, b – hạt nhăn.
Biết 2 cặp gen trên nằm trên 2 cặp NST khác nhau và trội là trội hoàn toàn.
Xác định kiểu gen và KH cho phép lai sau : AaBb(vàng-trơn) x aabb (xanh- nhăn).
b. Đáp án – biểu điểm :
Để xác định được KG và KH của phép lai chúng ta cần viết sơ đồ lai : ( 2đ)
P : AaBb (vàng – trơn) x aabb ( xanh – nhăn) ( 2đ)
Gp : AB, Ab, aB, ab ab ( 2đ)
F : có KG : 1AaBb : 1Aabb : 1aaBb : 1aabb. ( 2đ)
KH : 1vàng-trơn : 1vàng-nhăn : 1xanh-trơn : 1xanh-nhăn. ( 2đ) Trang 51 3. Bài mới: A. Khởi động:
GV dùng luôn nội dung kiểm tra bài cũ để nêu vấn đề cho bài mới.
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hướng I/ Liên kết gen.
dẫn học sinh tìm hiểu
về liên kết gen. ( 10’)
- ĐN : Liên kết gen là hiện GV đưa ra bài toán
tượng một số gen cùng nằm
của Moocgan rồi đăth HS vận dụng kiến thức đã trên 1 NST phân li cùng nhau ra câu hỏi :
học, trao đổi nhanh chỉ ra trong giảm phân và tổ hợp lại
- Từ kết quả của F1 ta được :
cùng nhau trong thụ tinh làm
rút ra được điều gì ?
- thân xám>thân đen ; cánh cho một số tính của cơ thể - Hãy quy ước gen ? dài> cánh cụt. cùng di truyền với nhau.
- Cũng là phép lai phân - Quy ước : A- thân xám.
- Đặc điểm của LKG : Các
tích hai tính trạng a – thân đen.
gen nằm trên cùng một NST
nhưng tỉ lệ phân tính B- cánh dài.
phân li cùng nhau trong quá
đời lai không giống kết b- cánh cụt.
trình phân bào tạo thành một
quả của phép lai phân HS giải thích : P thuần nhóm gen liên kết và có xu
tích theo Menđen. Từ chủng về 2 tính trạng đem hướng di truyền cùng nhau.
những sai khác đó rút ra lai=> F1 đồng tính trội, dị Số nhóm liên kết của mỗi loài kết luận gì?
hợp tử 2 cặp gen. Nếu các tương ứng với số NST trong
GV giới thiệu với học gen phân li độc lập thì khi lai bộ đơn bội của loài.
sinh cách viết kiểu gen phân tích phải cho tỉ lệ SĐL :
và giao tở khi các gen 1 :1 :1 :1. Nhưng trong bài AB ab Pt/c : ♀ x ♂
cùng nằm trên 1 cặp toán chỉ cho tỉ lệ 1 :1. Tức là AB ab AB Ab Gp : AB ab NST KG : hoặc
ruồi đực F1 chỉ cho 2 loại ab aB
giao tử, điều này chỉ xảy ra AB F1 : ( thân xám – giao tử AB
khi 2 cặp gen quy định 2 tính ab
GV yêu cầu HS khái trạng trên cùng nằm trên 1 cánh dài)
quát thế nào là LKG. cặp NST tương đồng và di Lai phân tích ruồi đực F1. Đặc điểm của LKG. truyền cùng nhau. AB ab F1 : ♂ x ♀
Gv hướng dẫn HS viết HS viết sơ đồ lai. ab ab sơ đồ lai.
HS khái quát kiến thức theo Gf1 : AB, ab ab
GV Nhận xét, bổ sung hướng dẫn của GV. AB ab Fa : :
và hoàn thiện kiến thức ab ab để học sinh ghi bài
1xám – dài : 1đen - cụt.
Hoạt động 2: Hướng II/ Hoán vị gen.
dẫn học sinh phân tích
1. Thí nghiệm của Moocgan kết quả TN của
và hiện tượng HVG. Moocgan về hiện SĐL :
tượng hoán vị gen ( 8’) HS vận dụng kiến thức đã SĐL : Gv đưa ra thí nghiệm AB ab
học, trao đổi nhanh và so Pt/c : ♀ x ♂
của Moocgan và yêu sánh thấy được sự khác biệt AB ab cầu HS phân tích kết Gp : AB ab
trong kết quả lai với các AB quả lai.
phép lai đã học và phân tích F1 : ( thân xám – Gv hướng dẫn học sinh ab Trang 52
so sánh và phân tích kết được : cánh dài)
quả của phép lai để rút Ruồi đực thân đen- cách cụt Lai phân tích ruồi cái F1.
ra được quy luật di chỉ cho 1 loại giao tử, mà Fa AB ab F1 : ♀ x ♂
truyền chi phối phép lại cho 4 loại tổ hợp  ruồi ab ab lai.
cái F1 phải cho 4 loại giao tử Gf1 :AB=ab= 41,5% ab
nhưng không theo tỉ lệ Ab=aB=8,5%
Gv hướng dẫn HS viết 1 :1 :1 :1 như phân li độc lập AB ab Fa : 41,5% : 41,5% : sơ đồ lai. mà cho tỉ lệ ab ab 41,5% :41,5% :8,5% : 8,5%. Ab aB 8,5% : 8,5%
Điều này chỉ xảy ra khi trong ab ab
quá trình tạo thành giao tử 41,5% thân xám – cánh dài :
của ruồi cái các gen A và B, 41,5% thân đen – cánh cụt :
a và b đã liên kết không 8,5% thân xám – cánh cụt :
hoàn toàn với nhau. Nghĩa là 8,5% thân đen – cánh dài. có HVG xảy ra. HS viết sơ đồ lai.
2. Cơ sở tế bào học của hiện
Hoạt động 3 : Hướng tượng HVG.
dẫn HS tìm hiểu về cơ
- ĐN : HVG là hiện tượng
sở TB của HVG. ( 10’)
một số gen trên NST này đổi GV Giới thiệu đoạn
chỗ với một số gen tương ứng phim về hoán vị gen và trên NST kia( 2 NST cùng cơ sở TB của hiện cặp). tượng HVG rồi yêu cầu
- Cơ sở TB : Do sự trao đổi HS :
chéo giữa các crômatit trong Quan sát phim kết hợp
cặp NST kép ở kì đầu của GPI độc lập nghiên cứu
trong qúa trình phát sinh giao
SGK mục II.2, thảo Hs quan sát phim kết hợp tử  các gen tương ứng đổi
luận nhóm nhỏ để trả đọc SGK và thảo luận nhóm chỗ cho nhau. lời câu hỏi :
để trả lời các câu hỏi : - Đặc điểm của HVG :
- Thế nào gọi là HVG ? - KN HVG.
+ Các gen càng nằm xa nhau
- Cơ sở TB của HVG là - Cơ sở TB.
trên NST càng dễ xảy ra HV. gì ? + Các gen trên NST có xu
- HVG có đặc điểm gì ? - Đ2 của HVG.
hướng chủ yếu là liên kết nên
- Làm thế nào để tính - CT tính TSHVG.
tần số HVG luôn nhỏ hơn được tần số HVG ? 50%.( Khi TSHVG =50% kết Gv hướng đẫn HS vào
quả giống phân li độc lập). tính TSHVG cụ thể TN
- Công thức tính tần số HVG : trong bài.
+ TSHVG = tổng % các loại GV nhận xét đánh giá. giao tử có HV. + TSHVG = % 1 loại gt HVx số gt HV. .........
Hoạt động 4 : Hướng
III/ ý nghĩa của hiện tượng
dẫn HS tìm hiểu ý - Ghi bài theo nội dung đã liên kết gen và hoán vị gen.
nghĩa của LKG và chỉnh sửa ở phiếu học tập.
1. ý nghĩa của hiện tượng HVG. ( 7’) liên kết gen :
- Hạn chế biến dị tổ hợp  Trang 53 Gv yêu cầu HS nghiên
hạn chế số KG, KH ở thế hệ
cứu SGK chỉ ra được ý HS nghiên cứu SGK chỉ ra sau, làm giảm tính biến dị của
nghĩa của hiện tượng được ý nghĩa của LKG.
cá thể. Duy trì sự ổn định của liên kết gen và hiện
loài, giữ cân bằng sinh thái. tượng HVG.
- Các gen liên kết hoàn toàn
với nhau tạo ĐK để các nhóm
- GV giới thiệu thêm về
tính trạng tốt đi kèm với nhau bản đồ DT. trong quá trình DT.
- Giúp sự DT chính xác từng cụm gen cho thế hệ sau.
2. ý nghĩa của hiện tượng HVG.
- Làm tăng nguồn biến dị tổ
hợp, tăng số KG, KH ở thế hệ
sau, tạo độ đa dạng về loài.
Toạ nguồn nguyên liệu cho
tiến hóa và chọn giống.
- ứng dụng HVG để ttổ hợp
các gen tốt vào trong cùng một cơ thể.
C. Luyện tập – Vận dụng (2’)
Gv hệ thống nhanh lại kiến thức của bài. D. Tìm tòi mở rộng
1. Học bài và trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
2. Hoàn thành bảng so sánh hiện tượng di truyền phân ly độc lập và di
truyền liên kết (tuỳ đối tượng HS mà GV có thể cho tự lập bảng hoặc hoàn thành bảng cho sẵn) Đặc điểm so sánh DT phân ly độc lập DT liên kết Đặc điểm Cơ chế Kết quả ý nghĩa
3. Hoàn thành bảng so sánh hiện tượng di truyền liên kết gen và hoán vị
gen (tuỳ đối tượng HS mà GV có thể cho tự lập bảng hoặc hoàn thành bảng cho sẵn) Tiêu chí so sánh DT liên kết gen Hoán vị gen Cơ thể bố mẹ đem lai Kết quả lai F1 Phép lai sử dụng trong thí nghiệm Cơ thể F1 đem lai Kết quả thu được Fb Số loại kiểu hình ở Fb Trang 54 Đặc điểm kiểu hình thu được ở Fb so với P
3. Đọc trước bài 12 SGK/50
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tiết 12 - Bài 12: DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH VÀ
DI TRUYỀN NGOÀI NHÂN
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A Trang 55 12B I- Mục tiêu: 1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này học sinh phải
- Biết được các cơ chế xác định giới tính bằng NST
- Trình bày được các thí nghiệm và cơ sở tế bào học của di truyền liên kết với giới tính.
- Thấy được ý nghĩa của di truyền liên kết với giới tính.
- Trình bày được đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân và cách thức
nhận biết một gen nằm ở ngoài nhân hay ở trong nhân, gen trên NST thường hay NST giới tính. 2. Kỹ năng:
- Phát triển kỹ năng quan sát và lập luận để tìm ra quy luật di truyền..
- Phát triển được kỹ năng phân tích kết quả thí nghiệm. 3. Thái độ:
- Học sinh yêu thích bộ môn, thích tìm hiểu, khám phá các quy luật biểu hiện tính trạng.
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô… 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học Nội
Mức độ nhận thức dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao - Phân tích kết - Giải thích được I. Di
- Trình bày được - Hiểu được đặc quả của phép lai kết quả của phép
truyền thế nào là NST giới điểm cấu trúc thuận và phép lai lai thuận và phép liên kết tính. của cặp NST nghịch. lai nghịch theo
với giới - Khái quát được giới tính tương - Giải thích được Moocgan. tính
cấu trúc của cặp đồng và không đặc điểm di - Viết được kiểu NST giới tính tương đồng. truyền của gen gen, tỷ lệ giao tử, tương đồng và trên NST giới tổ hợp giao tử Trang 56
không tương đồng. - Mô tả được thí tính Y. của phép lai nghiệm của ruồi thuận và phép lai giấm. nghịch. - Phân biết được đặc điểm di truyền do gen nằm trên NST giới tính X và gen nằm trên NST giới tính Y.
- Mô tả được thí - Tóm tắt được - Giải thích được II. Di
nghiệm di truyền ở thí nghiệm lai ở kết quả của thí
truyền cây hoa phấn cây hoa phấn. nghiệm di truyền ngoài
- Tìm đắc điểm theo dòng mẹ nhân
di truyền ở cây của cây hoa phấn. hoa phấn .
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Nêu các đặc điểm di truyền của tính trạng do gen nằm trên NST X quy định. ( Câu hỏi thông hiểu)
2. Bệnh mù màu đỏ- xanh lục ở người là do một gen lặn nằm trên NST X quy
định. Một phụ nữ bình thường có em trai bị bệnh muc màu lấy một người
chồng bình thường. Nếu cặp vợ chồng này sinh được một người con trai thì xác
suất để sinh được một người con trai đó bị bệnh muc màu là bao nhiêu ? Biết
rằng bố mẹ của cặp vợ chồng này đều không bị bệnh. ( Câu hỏi vận dụng cao)
3. Làm thé nào để biết được một bệnh nào đó ở người là do gen lặn trên NST giới
tính X hay do gen trên NST thường quy định ? ( Câu hỏi vận dụng)
4. Nêu đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân. Làm thế nào để biết được tính
trạng nào đó là do gen trong nhân hay gen nằm ngoài nhân quy định ? ( Câu hỏi nhận biết) II- chuẩn bị: 1. GV:
- Đoạn phim về sơ sở tế bào học của sự di truyền màu mắt ở ruồi giấm. - Phiếu học tập 2. HS: - Xem lại bài 12 SH 9
III. Chuỗi hoạt động học:
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ : (5’) a. Câu hỏi :
Trình bày ý nghĩa của LKG và HVG.
b. Đáp án – biểu điểm.
*. ý nghĩa của hiện tượng liên kết gen : (5đ) Trang 57
- Hạn chế biến dị tổ hợp  hạn chế số KG, KH ở thế hệ sau, làm giảm tính biến
dị của cá thể. Duy trì sự ổn định của loài, giữ cân bằng sinh thái.
- Các gen liên kết hoàn toàn với nhau tạo ĐK để các nhóm tính trạng tốt đi kèm
với nhau trong quá trình DT.
- Giúp sự DT chính xác từng cụm gen cho thế hệ sau.
*. ý nghĩa của hiện tượng HVG. (5đ)
- Làm tăng nguồn biến dị tổ hợp, tăng số KG, KH ở thế hệ sau, tạo độ đa dạng
về loài. Tạo nguồn nguyên liệu cho tiến hóa và chọn giống.
- ứng dụng HVG để tổ hợp các gen tốt vào trong cùng một cơ thể. 3. Bài mới: A. Khởi động:
Trong các thí nghiệm của Menđen kết quả phép lai thuận và nghịch hoàn
toàn giống nhau, sự phân bố tính trạng đều ở cả 2 giới. Nhưng khi Moocgan cho
lai ruồi giấm cũng thuần chủng, khác nhau bởi 2 cặp tính trạng tương phản trong
phép lai thuận nghịch không thu được tỉ lệ phân tính kiểu hình giống với thí
nghiệm của Menđen. Hiện tượng này được giải thích như thế nào?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
I/ Di truyền liên kết với giới tính.
Hoạt động 1: Hướng
1. NST giới tính và cơ chế tế
dẫn học sinh tìm hiểu
bào học xác định giới tính
NST giới tính và một số
bằng nhiễm sắc thể:
cơ chế xác định giới a. NST giới tớnh tính. ( 5’)
- Là loại NST cú chứa gen
GV yêu cầu học sinh đọc quy định giới tớnh
SGK mục I-1 kết hợp Hs đọc SGK và trả lời câu - Trong cặp NST giới tớnh ở
kiến thức đã học ở bài 12 hỏi : người:
SH 9 và trả lời các câu
Cặp XX gồm 2 chiếc tương hỏi sau :
- NST thường: Luôn luôn đồng
- Nêu những điểm khác tồn tại thành từng cặp Cặp NST XY cú vựng tương
nhau cơ bản giữa NST tương đồng; chỉ chứa các đồng và cú vựng khụng tương
giới tính và NST thường. gen quy định tính trạng đồng.
- Hãy chỉ ra các vùng thường. Còn NST giới b. Một số cơ chế tb xỏc định
tương đồng và không tính tồn tại thành cặp giới tớnh bằng NST:
tương đồng trên cặp tương đồng( XX) hoặc - Ở đv cú vỳ, ruồi giấm: ♀
nhiễm sắc thể giới tính, không tương đồng(XY); XX, ♂ XY
các đoạn này có đặc ngoài các gen quy định - Ở chim, bướm, cỏ, ếch nhỏi: điểm gì ?
giới còn có các gen quy ♀ XY, ♂ XX
- Cho vớ dụ về 1 cặp định tính trạng thường.
- Ở chõu chấu, rẹp, bọ xớt: ♀
NST giới tớnh ở 1 số sv? - Chỉ ra các vùng tương XX, ♂ XO đồng và không tương
đồng với việc chứa các gen đặc trưng.
2. Di truyền liên kết với giới
Hoạt động 2 : Hướng - HS lấy ví dụ về cặp NST tính.
dẫn HS tìm hiểu về sự giới tính ở người.
a. Gen trên X : Trang 58
DT của các gen trên - Thí nghiệm ( SGK)
NST giới tính. ( 20’)
- Cơ sở tế bào học: GV yêu cầu học sinh
Do sự phõn li và tổ hợp của
quan sát đoạn phim về cơ - Theo dõi giáo viên giới cặp NST giới tớnh dẫn đến sự
sở tế bào học của sự di thiệu đoạn phim
phõn li và tổ hợp của cỏc gen
truyền màu mắt ở ruồi
nằm trờn NST giới tớnh.
giấm, kết hợp độc lập đọc SGK mục I-2-3 và
- Đặc điểm di truyền của
thảo luận nhóm để hoàn - Độc lập đọc SGK và gen trờn NST giới tớnh X: Kết quả của phộp lai
thành các mục tiêu sau thảo luận nhóm để thực thuận, nghịch là k.nhau.
trong thời gian 15 phút.( hiện từng nội dung của Cú hiện tượng di truyền chộo
ghi kết quả vào bảng lệnh, cụ thể:
(gen từ ông ngoại  con gái phụ)  cháu trai).
- Nêu thí nghiệm về sự di
- Giải thích : Tính trạng phân
truyền màu mắt ở ruồi
bố không đều ở 2 giớigen giấm.
quy định tính trạng màu mắt
- Kết quả lai thuận - Nêu thí nghiệm
chỉ có trên X mà không có nghịch như thế nào ?
trên Y và do gen lặn quy định, Moóc gan giải thích như
vì vậy cá thể đực XY chỉ cần
thế nào về kết quả đó ?
- Kết quả lai thuận khác một gen lặn nằm trên X đã
- Căn cứ vào sơ đồ 12.2 lai nghịch; màu mắt biểu biểu hiện kiểu hình, trong đó
viết sơ đồ lai trong mỗi hiện không giống nhau ở 2 cá thể cái XX cần 2 gen lặn trường hợp. giới.
mới biểu hiện tính trạng này
- Nêu đặc điểm sự di - Giải thích
thấy xuât hiện ở ruồi đực truyền gen trên NST X, nhiều hơn. Y. - Viết sơ đồ lai - Làm thế nào để phát - Sơ đồ lai
Giả sử W: mắt đỏ, w: mắt
hiện được 1 tính trạng - Gen trên X di truyền trắng), gen quy định màu mắt
nào đó do gen nằm trên chéo, gen trên Y di truyền nằm trên NST X. NST quy định ? thẳng. - SĐL: Lai thuận
- Thế nào là sự di truyền P XWXW x XwY
liên kết với giới tính ?
- Dựa vào các tính trạng G
- Nêu ý nghĩa của di liên kết giới tính để sớm p XW Xw, Y F
truyền liên kết với giới phân biệt đực cái và điều 1 XWXw, XWY GF tính.
chỉnh tỉ lệ đực cái theo ý 1 XW, Xw XW, Y F
GV thu phiếu trả lời của muốn của nhà sản xuất. 2 XWXW, XwY, XWXw, XWY
Lai nghịch: học sinh về nhà
1 nhóm bất kì treo/chiếu - 1 nhóm nộp phiếu kết viết tiếp.
lên bảng để cả lớp cùng quả, các nhóm còn lại trao
quan sát. Đồng thời yêu đổi phiếu để kiểm tra chéo b) Gen trên Y:
- Vớ dụ : người bố cú tỳm
cầu các nhóm còn lại cho nhau.
lụng tai sẽ truyền cho tất cả
trao đổi kết quả để kiểm
con trai mà con gỏi thỡ khụng tra chéo cho nhau.
bị tật này. Hoặc gen quy định
GV gọi một số học sinh
tật dớnh ngún 2, 3 chỉ biểu
bất kì( thuộc nhóm khác) hiện ở nam giới.
nhận xét đánh giá kết - Nhận xét, bổ sung phần - Giải thớch : Gen quy định
quả, bổ sung từng phần trình bày của nhóm bạn.
tớnh trạng/NST Y, khụng cú Trang 59 trong phiếu được treo
alen tương ứng trờn X → Di trên bảng.
truyền cho cỏ thể mang kiểu GV nhận xét đánh giá gen XY.
hoạt động và của từng
- Đặc điểm di truyền của
nhóm và bổ sung, hoàn - Theo dõi phần GV tiểu gen trờn NST Y:
thiện những nội dung kết và ghi bài
Cú hiện tượng di truyền học sinh làm chưa đúng
thẳng (luôn truyền cho 100% để học sinh ghi bài. cơ thể XY)
GV đặt vấn đề tiếp :
KL chung : - Một tính trạng trong các phép lai thuận
sự di truyền luôn gắn với giới nghịch của Menđen vai
tính gọi là sự di truyền liên
trò của bố và mẹ như kết với giới tính. nhau trong di truyền.
- Lai thuận nghịch kết quả Nhưng trong một số thí
tính trạng phân bố không đều nghiệm khác người ta
ở 2 giớigen quy định tính
không thu được kết quả
trạng nằm trên NST giới tính.
như vậy ? Điều này giải
c) ý nghĩa của di truyền liên thích như thế nào ?
kết với giới tính:
- Dựa vào tớnh trạng liờn kết
với giới tớnh để sớm phõn
biệt đực, cỏi và điều chỉnh tỉ
lệ đực, cỏi tuỳ thuộc vào mục tiờu sản xuất. Vd: .................
Hoạt động 3: Tổ chức
II/ Di truyền ngoài nhân.
cho học sinh tìm hiểu
*)Thớ nghiệm: sgk
sự di truyền ngoài nhân *)Giải thớch ( 8’)
HS tìm hiểu sự di truyền Do khi thụ tinh, giao tử đực
GV yêu cầu học sinh độc ngoài nhân
chỉ truyền nhõn mà hầu như lập đọc SGK mục II và
khụng truyền tbc cho trứng.
thảo luận nhóm để hoàn
Do vậy, cỏc gen nằm trong
thành nội dung : Từ kết - Đọc SGK và thảo luận tbc (trong ti thể hoặc trong lục
quả thí nghiệm của nhóm.
lạp) chỉ được mẹ truyền cho Côren có thể rút ra con qua tbc của trứng. những nhận xét gì?
*). Đặc điểm di truyền ngoài Tại sao có hiện tượng
nhõn (di truyền ở ti thể và đó ?
- 1 nhóm trình bày, các lục lạp):
Gen quy định sự di nhóm khác nhận xét bổ - Lai thuận lai nghịch kết quả
truyền các tính trạng đó sung.
khỏc nhau biểu hiện kiểu nằm ở đâu ?
hỡnh ở đời con theo dũng mẹ. - Ghi bài
- Trong di truyền qua tế bào
chất vai trũ chủ yếu thuộc về
tế bào chất của tế bào sinh dục cỏi. Trang 60
C. Luyện tập – Vận dụng (5’)
Để khắc sâu kiến thức, GV hướng dẫn HS trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm liên quan đến bài.
Chọn phương án trả lời đúng trong mỗi câu sau:
1. Trong cặp nhiễm sắc thể giới tính XY, vùng không tương đồng chứa các gen A. alen.
B. đặc trưng cho từng nhiễm sắc thể.
C. tồn tại thành từng cặp tương ứng.
D. di truyền tương tự như các gen nằm trên nhiễm sắc thể thường.
2. Trong cặp nhiễm sắc thể giới tính XY, vùng tương đồng chứa các gen di truyền
A. tương tự như các gen nằm trên nhiễm sắc thể thường. B. thẳng. C. chéo. D. theo dòng mẹ.
3. Kết quả của phép lai thuận nghịch cho tỉ lệ phân tính kiểu hình khác nhau ở
hai giới thì gen quy định tính trạng
A. nằm trên nhiễm sắc thể thường.
B. nằm trên nhiễm sắc thể giới tính.
C. nằm ở ngoài nhân.
D. có thể nằm trên nhiễm sắc thể thường hoặc nhiễm sắc thể giới tính.
4. Lai thuận và lai nghịch đã được sử dụng để phát hiện ra quy luật di truyền
A. tương tác gen, trội lặn không hoàn toàn.
B. tương tác gen, phân ly độc lập.
C. liên kết gen trên nhiễm sắc thể thường và trên nhiễm sắc thể giới tính,
di truền qua tế bào chất.
D. trội lặn hoàn toàn, phân ly độc lập.
5. Kết quả của phép lai thuận nghịch khác nhau theo kiểu đời con luôn có kiểu
hình giống mẹ thì gen quy định tính trạng đó
A. nằm trên nhiễm sắc thể thường.
B. nằm trên nhiễm sắc thể giới tính. C. nằm ở ngoài nhân.
D. có thể nằm trên nhiễm sắc thể thường hoặc nhiễm sắc thể giới tính. D. Tìm tòi mở rộng
1. Học và trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
2.So sánh gen trong nhân và gen ngoài nhân Điểm phân biệt Gen trong nhân Gen ngoài nhân Khác nhau Giống nhau Trang 61
3. Đọc trước bài 13 SGK/55
Đánh giá nhận xét sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
................................................................................................................................. ........................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tiết 13 - Bài 13. ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG
LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B Trang 62 I- Môc tiªu: 1. KiÕn thøc:
Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh ph¶i
- Thấy ®-îc nh÷ng ¶nh h-ëng cña m«i tr-êng ngoµi
®Õn sù biÓu hiÖn cña gen.
- Ph©n tÝch ®-îc mèi quan hÖ gi÷a kiÓu gen, m«i tr-êng vµ kiÓu h×nh.
- Tr×nh bµy ®-îc kh¸i niÖm vµ nh÷ng tÝnh chÊt cña th-êng biÕn.
- Tr×nh bµy ®-îc kh¸i niÖm møc ph¶n øng, vai trß
cña kiÓu gen vµ m«i tr-êng ®èi víi n¨ng suÊt cña vËt nu«i vµ c©y trång. 2. Kü n¨ng:
- Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh.
- Ph¸t triÓn ®-îc kü n¨ng vËn dông lý thuyÕt vµo
thùc tiÔn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.
3. Thái độ : Yêu thích bộ môn, thích tìm hiểu, khám phá các quy luật biểu hiện tính trạng. 4. GDMT:
- Tõ nhËn thøc: cã rÊt nhiÒu yÕu tè cña m«i
tr-êng ¶nh h-ëng ®Õn sù biÓu hiÖn cña kiÓu gen nªn
b¶o vÖ m«i tr-êng sèng, h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng cã h¹i
®Õn sinh tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña ®éng, thùc vËt vµ con ng-êi.
5. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- HS đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập... 6. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học Nội
Mức độ nhận thức Trang 63 dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao I. Mối - Nhận biết được quan những ảnh hưởng
hệ giữa của môi trường gen và ngoài đến sự biểu tính hiện của gen. trạng
- Mô tả được thí - Ph©n tÝch -Vận dụng kiến -Vận dụng kiến II. Sự
nghiệm ảnh hưởng ®-îc
mèi thức về sự tương thức về sự tương tương
của các yếu tố môi quan
hÖ tác giữa kiểu gen tác giữa kiểu gen tác
trường lên sự biểu gi÷a
kiÓu và môi trường để và môi trường để giữa hiện của gen. gen,
m«i dự đoán kết quả dự đoán kết quả kiểu tr-êng vµ biểu hiện kiểu biểu hiện kiểu kiểu gen và kiÓu h×nh. hình của cây hình từ đó cói thể môi trồng trong các đề xuất các biện trường môi trường sống pháp phòng ngừa khác nhau. và hạn chế sự biểu hiện của tính trạng không mong muốn ở người và vật nuôi. III.
- Trình bày được - Mức phản ứng - Phân loại được - Vận dụng được Mức
thế nào là mức phản của một kiểu gen mức phản ứng kiến thức về mức phản ứng của kiểu gen.
do những yếu tố rộng và mức phản ứng trong ứng
- Lấy được ví dụ về nào quy định. phản ứng hẹp trồng trọt và chăn của
những tính trạng có - Trình bày được - Phân biệt được nuôi. kiểu
mức phản ứng rộng, phương pháp mức phản ứn gen
những tính trạng có nghiên cứu mức rộng với mức mức phản ứng hẹp.
phản ứng của phản ứng hẹp.
- Trình bày được một kieur gen.
thế nào là thường - Hiểu được vai biến. trò của thường biến đối với đời sống sinh vật.
* Hệ thống câu hỏi và bài tập
1. Thế nào là mức phản ứng của một kiểu gen ? ( Câu hỏi nhận biết)
2. Muốn nghiên cứu mức phản ứng của một kiểu gen nào đó ở động vật , ta cần
phải làm gì ? ( Câu hỏi vận dụng)
3. Nói : Cô ấy được mẹ truyền cho tính trạng ‘má lúm đồng tiền’ có chính xác
không ? Nếu cần thì phải sử lại câu này như thế nào ? ( Câu hỏi vận dụng) Trang 64
4. Một số ba con nông dân đã mua hạt ngo lai có năng suất cao về trồng nhưng
cây ngô lại không cho hạt. Giả sử công ty giống đã cung cấp hạt giống đúng
tiêu chuẩn. Hãy giải thích nguyên nhân dẫn đến tình trạng cây ngo không cho
hạt trong trường hợp trên. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: GA + SGK 2. HS: - Xem l¹i bµi 25 SGK SH 9.
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Ổn định tổ chức
2. KiÓm tra bµi cò : ( 5’)
- KiÓm tra bµi tËp 2 cña bµi häc tr-íc. 3. Bµi míi: A. Khởi động:
T¹i sao trong tù nhiªn cã nh÷ng c¬ thÓ khi sèng ë
m«i tr-êng kh¸c nhau biÓu hiÖn ra c¸c kiÓu h×nh kh¸c
nhau? Gièng bß ®ùc cña ViÖt nam nÕu ch¨m sãc tèt, 5
tuæi ®¹t 250 kg thÞt h¬i, cßn gièng bß cao s¶n nhiÖt
®íi 15-18 th¸ng tuæi nÕu ch¨m sãc tèt ®¹t 420 - 450
kg thÞt h¬i( th«ng tin tõ Internet). Nh-ng nÕu ch¨m
sãc tèt h¬n n÷a cã hy väng v-ît qua ®-îc n¨ng suÊt trªn kh«ng ?
B. Hình thành kiến thức
Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña Néi dung trß
Ho¹t ®éng 1: H-íng
I/ Con ®-êng tõ gen
dÉn H/S nªu ®-îc con tíi tÝnh tr¹ng.
®-êng biÓu hiÖn tõ MT
gen tíi tÝnh tr¹ng ; HS t×m hiÓu MT ph©n tÝch mèi quan con ®-êng hÖ gi÷a kiÓu gen, biÓu hiÖn tõ   m«i tr-êng vµ kiÓu gen tíi tÝnh Gen (AND)  mARN  h×nh. ( 18’) tr¹ng b»ng MT
Yªu cÇu häc sinh ®éc c¸ch ®éc lËp MT
lËp ®äc SGK phÇn I, ®äc SGK phÇn 
II( l-u ý vÝ dô môc I II, th¶o  II) th¶o luËn nhãm luËn nhãm polipeptit  Protein theo bµn vµ hoµn theo bµn vµ  tÝnh tr¹ng. thµnh môc tiªu sau hoµn thµnh ( MT : m«i tr-êng)
trong15 phót : - Qua môc tiªu ®ã. - Qúa trình biểu hiện của gen
vÝ dô cho biÕt nhiÖt - §¹i diÖn
qua nhiều bước nên có thể bị
®é ¶nh h-ëng nh- thÕ lÇn l-ît vµi
nhiều yếu tố môi trường bên
nµo ®Õn sù biÓu hiÖn nhãm bÊt k×
trong cũng như bên ngoài chi cña gen tæng hîp tr×nh bµy phối. mªlalin tõng néi
II/ Sù t-¬ng t¸c gi÷a - Nªu con ®-êng tõ dung, c¸c kiÓu gen vµ m«i Trang 65
gen tíi tÝnh tr¹ng. nhãm kh¸c tr-êng.
- Tõ gen thÓ hiÖn ra nhËn xÐt bæ * Hiện tượng: tÝnh tr¹ng chÞu ¶nh sung.
- Ở thỏ: Tại vị trí đầu mút cơ thể
h-ëng cña nh÷ng yÕu - NhiÖt ®é
(tai, bàn chân, đuôi, mõm) có tè nµo ? H·y s¬ ®å
¶nh h-ëng ®Õn lông màu đen. Ở những vị trí
ho¸ mèi quan hÖ ®ã. sù tæng hîp khác lông trắng muốt.
- Cã thÓ rót ra ®-îc s¾c tè * Giải thích: nh÷ng kÕt luËn nµo mªlalin(
- Tại các tế bào ở đầu mút cơ thể
vÒ vai trß cña kiÓu nhiÖt ®é
có nhiệt độ thấp hơn nên có khả
gen vµ ¶nh h-ëng cña thÊp gen
năng tổng hợp được sắc tố m«i tr-êng ®èi víi tæng hîp
mêlanin làm cho lông màu đen. sù h×nh thµnh tÝnh ®-îc ; nhiÖt
- Các vùng khác có nhiệt độ cao tr¹ng. ®é caogen
hơn không tổng hợp mêlanin
G/V §iÒu khiÓn ho¹t kh«ng tæng nên lông màu trắng. ®éng nhãm vµ chØnh hîp ®-îc)
→ làm giảm nhiệt độ thì vùng
lý kiÕn thøc. Cã thÓ - S¬ ®å
lông trắng sẽ chuyển sang màu
ph©n tÝch thªm : t¸c - KÕt luËn đen.
®éng cña c¸c yÕu tè mèi quan hÖ
* Kết luận: - Môi trường có thể
m«i tr-êng trong ®Õn gi÷a kiÓu
ảnh hưởng đến sự biểu hiện của ho¹t ®éng cña gen gen, m«i kiểu gen.
nh- t-¬ng t¸c gi÷a tr-êng, kiÓu M«i tr-êng c¸c gen alen, kh«ng h×nh. alen, gen nh©n vµ tÕ KiÓu gen bµo chÊt hoÆc giíi - Ghi bµi kiÓu h×nh tÝnh cña c¬ thÓ. - Bè vµ mÑ kh«ng
Gv yêu cầu v gîi ý truyÒn cho con nh÷ng
cho HS lÊy thªm c¸c tÝnh tr¹ng ®· cã s½n vÝ dô vÒ sù ¶nh mµ chØ truyÒn cho con h-ëng cña c¸c nh©n c¸c alen.
tè kh¸c tõ MT ngoµi
III/ Møc ph¶n øng cña
®Õn sù biÓu hiÖn cña kiÓu gen. gen. *. Mức phản ứng:
- KN: Tập hợp các kiểu hình
của cùng 1 kiểu gen tương ứng
với các môi trường khác nhau
Ho¹t ®éng 2: H-íng
gọi là mức phản ứng của 1 kiểu
dÉn H/S t×m hiÓu vÒ HS t×m hiÓu gen møc ph¶n øng vµ
møc ph¶n øng, - VD: Con tắc kè hoa
thêng biÕn. ( 15’) th-êng biÕn
+ Trên lá cây: da có hoa văn G/V ®-a ra vÝ dô : chó ý theo màu xanh của lá cây
víi chÕ ®é ch¨n nu«i dâi vÝ dô G/V + Trên đá: màu hoa rêu của đá tèt nhÊt lîn Ø Nam ®-a ra, ®éc
+ Trên thân cây: da màu hoa nâu §Þnh 10 th¸ng tuæi lËp ®äc SGK
- Đặc điểm: + Mức phản ứng do
chØ ®¹t kh«ng qu¸ 50 môc III, quan gen quy định, trong cùng 1 kiểu kg, nh-ng lîi §¹i s¸t h×nh 13,
gen mỗi gen có mức phản ứng
B¹ch ®¹t tíi 185 kg, th¶o luËn riêng. nÕu ch¨m sãc kh«ng nhãm gi¶i
+ Có 2 loại mức phản ứng: mức Trang 66
tèt (tuú møc ®é)lîn quyÕt môc
phản ứng rộng và mức phản ứng Ø Nam §Þnh cã thÓ tiªu :
hẹp, mức phản ứng càng rộng chØ cho 30, 35,
sinh vật càng dễ thích nghi.
42,,, kg. Qua vÝ dô -TËp hîp c¸c
+ Di truyền được vì do kiểu gen
trªn kÕt hîp ®éc lËp th«ng sè thÓ quy định. ®äc SGK môc III,
träng cña lîn + Thay đổi theo từng loại tính quan s¸t h×nh 13, Ø Nam §Þnh trạng.
th¶o luËn nhãm gi¶i gäi lµ møc
- Phương pháp xác định mức
quyÕt môc tiªu sau : ph¶n øng cña phản ứng:
- TËp hîp c¸c th«ng lîn Ø Nam
Để xác định mức phản ứng của
sè thÓ träng cña lîn §Þnh.
1 kiểu gen cần phải tạo ra các cá Ø Nam §Þnh gäi lµ - Møc ph¶n
thể sinh vật có cùng 1 kiểu gen, g× ? øng lµ tËp
rồi cho chúng sinh trưởng trong
- Kh¸i niÖm møc ph¶n hîp c¸c kiÓu
các MT khác nhau và theo dõi øng, th-êng biÕn, h×nh cña mét đặc điểm của chúng.
møc ph¶n øng do yÕu kiÓu gen
*. Sự mềm dẻo về kiểu hình tè nµo quy ®Þnh ?
t-¬ng øng víi ( thường biến)
- Trong ch¨n nu«i vµ c¸c m«i
- Hiện tượng một kiểu gen có trång trät muèn cã tr-êng kh¸c
thể thay đổi kiểu hình trước n¨ng suÊt cao cÇn nhau.
những điều kiện môi trường quan t©m tíi kiÓu - Møc ph¶n
khác nhau gọi là sự mềm dẻo về
gen hay m«i tr-êng ? øng do kiÓu kiểu hình. gen quy ®Þnh.
- Do sự tự điều chỉnh về sinh lí - HiÖn t-îng
giúp sinh vật thích nghi với mét kiÓu gen
những thay đổi của môi trường. cã thÓ thay
- Mức độ mềm dẻo về kiểu hình ®æi kiÓu h×nh
phụ thuộc vào kiểu gen. tr-íc c¸c
- Mỗi kiểu gen chỉ có thể điều ®iÒu kiÖn m«i
chỉnh kiểu hình của mình trong tr-êng kh¸c 1 phạm vi nhất định. nhau gäi lµ sù mÒm dÎo kiÓu h×nh(hay gäi th-êng biÕn) - Trong ch¨n nu«i vµ trång
GV yêu cầu HS trả lời lệnh : trät muèn cã
Tại sao các nhà KH.....cùng n¨ng suÊt cao một vụ ? kh«ng chØ quan t©m tíi chän kiÓu gen mµ cÇn ph¶i quan t©m tíi chÕ ®é ch¨m sãc(m«i tr-êng). Trang 67 HS trả lời lệnh : Nếu trồng như vậy họ sẽ rơi vào tình trạng « Được ăn cả, ngã về không »Vì chúng ta khó có thể dự đoán được ĐK khí hậu thời tiết cũng như dịch bệnh.
C Luyện tập – Vận dụng (5’)
Chän ph-¬ng ¸n tr¶ líi ®óng hoÆc ®óng nhÊt trong mçi c©u sau:
1. Th-êng biÕn kh«ng di truyÒn v× ®ã lµ nh÷ng biÕn ®æi
A. kh«ng liªn quan ®Õn nh÷ng biÕn ®æi trong kiÓu gen.
B. do t¸c ®éng cña m«i tr-êng.
C. ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸ thÓ.
D. kh«ng liªn quan ®Õn rèi lo¹n ph©n bµo.
2. KiÓu h×nh cña c¬ thÓ lµ kÕt qu¶ cña
A. sù t-¬ng t¸c gi÷a kiÓu gen víi m«i tr-êng.
B. sù truyÒn ®¹t nh÷ng tÝnh tr¹ng cña bè mÑ cho con c¸i.
C. qu¸ tr×nh ph¸t sinh ®ét biÕn.
D. sù ph¸t sinh c¸c biÕn dÞ tæ hîp. 3. Møc ph¶n øng lµ
A. kh¶ n¨ng sinh vËt cã thÓ ph¶n øng tr-íc nh÷ng
®iÒu kiÖn bËt lîi cña m«i tr-êng.
B. møc ®é biÓu hiÖn kiÓu h×nh tr-íc nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i tr-êng kh¸c nhau.
C. tËp hîp c¸c kiÓu h×nh cña mét kiÓu gen t-¬ng øng
víi c¸c m«i tr-êng kh¸c nhau
D. kh¶ n¨ng biÕn ®æi cña sinh vËt tr-íc sù thay ®æi cña m«i tr-êng.
4. Nh÷ng tÝnh tr¹ng cã møc ph¶n øng réng th-êng lµ nh÷ng tÝnh tr¹ng A. chÊt l-îng. B. sè l-îng.
C. tréi lÆn kh«ng hoµn toµn. D. tréi lÆn hoµn toµn. D. Tìm tòi mở rộng
1. T×m c¸c vÝ dô chøng minh mèi quan hÖ gen vµ
tÝnh tr¹ng; mèi quan hÖ gi÷a kiÓu gen, m«i tr-êng vµ
kiÓu h×nh; vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc trong c¸c
ho¹t ®éng häc tËp, vµ ®êi sèng.
2. Häc vµ tr¶ lêi c©u hái vµ bµi tËp cuèi bµi.
3. Đọc trước bài 14 thực hành lai giống SGK/ 59
§¸nh gi¸ nhËn xÐt sau giê d¹y : Trang 68
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................
TIẾT 14 – BÀI 14: THỰC HÀNH LAI GIỐNG Trang 69
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I. Mục tiêu: 1. Kiến thức:
- Học sinh làm quen với các thao thác lai hữu tính, biết cách bố trí thí nghiệm
thực hành lai giống, đánh giá kết quả thí nghiệm bằng phương pháp thống kê.
- Thực hiện thành công các bước tiên hành lai giống trên 1 số đối tượng cây trồng ở địa phương. 2. Kĩ năng:
Rèn luyện kĩ năng thực hành, kĩ năng làm việc theo nhóm và làm việc độc lập.
Tư duy phân tích và tổng hợp. 3. GDMT:
- Chủ động tạo gióng mới có nhiều ưu điểm.
- Giáo dục lòng yêu thiên nhiên, niềm tin vào khoa học
4. Năng lực : Tiến hành thí nghiệm
5. Phương pháp : Thực hành thí nghiệm II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên:
- Cây cà chua bố mẹ
- Kẹp, kéo, kim mũi mác, đĩa kính đồng hồ, bao cách li, nhãn, bút chì, bút lông, bông, hộp pêtri.
- Giáo án, sách giáo khoa và các tài liệu tham khảo.
Chuẩn bị cây bố mẹ
- Chọn giống: chọn các giống cây khác nhau rõ ràng về hình dạng hoặc màu
sắc quả để có thể phân biệt dể dàng bằng mắt thường.
- Gieo hạt những cây dùng làm bố trước những cây dùng làm mẹ từ 8 đến 10 ngày.
- Khi cây bố ra hoa thì tỉa bớt số hoa trong chùm và ngắt bỏ những quả non để
tập trung lấy phấn được tốt.
- Khi cây mẹ ra được 9 lá thì bấm ngọn và chỉ để 2 cành, mỗi cành lấy 3 chùm
hoa, mỗi chùm hoa lấy từ 3 đến 5 quả. 2. Học sinh:
Học bài cũ và đọc bài mới trước khi tới lớp.
III. Chuỗi hoạt động học: 1. Kiểm tra bài cũ: Kh«ng kiÓm tra.
2. Nội dung bài mới:
Hoạt động của thầy và trò Nội dung
*GV: Tại sao phải gieo hạt những cây làm 1. Khử nhị trên cây mẹ:( 10’)
bố trước những cây làm mẹ? Mục đích - Chọn những hoa còn là nụ có màu vàng
của việc ngắt bỏ những chùm hoa và quả nhạt để khử nhị (hoa chưa tự thụ phấn). Trang 70
non trên cây bố, bấm ngọn và ngắt tỉa - Dùng kim mũi mác tách 1 bao phấn ra
cành, tỉa hoa trên cây mẹ?
nếu phấn còn là chất trắng sữa hay màu
GV hướng dẫn hs thực hiện thao tác khử xanh thì được. Nếu phấn đã là hạt màu nhị trên cây mẹ
trắng thì không được.
? Tại sao cần phải khử nhị trên cây mẹ?
- Đùng ngón trỏ và ngón cái của tay để
Gv thực hiện mẫu: kỹ thuật chọn nhị hoa giữ lấy nụ hoa.
để khử, các thao tác khi khử nhị.
- Tay phải cầm kẹp tách bao hoa ra, tỉa
từng nhị một, cần làm nhẹ tay tránh để
đầu nhuỵ và bầu nhuỵ bị thương tổn.
- Trên mỗi chùm chọn 4 đến 6 hoa cùng
lúc và là những hoa mập để khử nhị, cắt
tỉa bỏ những hoa khác.
* Mục đích của việc dùng bao cách li sau - Bao các hoa đã khử nhị bằng bao cách khi đã khử nhị? li.
* GV hướng dẫn học sinh chọn hoa trên 2. Thụ phấn: ( 7’)
cây mẹ để thụ phấn.
- Chọn những hoa đã nở xoè, đầu nhị to
Gv thực hiện các thao tác mẫu:
màu xanh sẫm, có dịch nhờn.
- Không chọn những hoa đầu nhuỵ khô, - Thu hạt phấn trên cây bố: chọn hoa vừa
màu xanh nhạt nghĩa là hoa còn non, đầu nở, cánh hoa và bao phấn vàng tươi, khi
nhuỵ màu nâu và đã bắt đầu héo thụ phấn chín hạt phấn chín tròn và trắng. không có kết quả.
- Dùng kẹp ngắt nhị bỏ vào đĩa đồng hồ.
- Có thể thay bút lông bằng những chiếc - Đùng bút lông chà nhẹ trên các bao lông gà.
phấn để hạt phấn bung ra.
- Dùng bút lông chấm hạt phấn cây bố
lên đầu nhuỵ hoa của cây mẹ đã khử nhị.
- Bao chùm hoa đã thụ phấn bằng túi
cách li, buộc nhãn, ghi ngày và công thức lai.
GV hướng dẫn học sinh phương pháp thu 3.Chăm sóc và thu hoạch: ( 5’)
hoạch và cất giữ hạt lai.
- Tưới nước đầy đủ.
- Khi quả lai chín thì thu hoạch, cẩn thận
tránh nhầm lẫn các công thức lai.
- Bổ từng quả trải hạt lên tờ giấy lọc ghi
công thức lai và thứ tự quả lên tờ giấy đó.
- Phơi khô hạt ở chổ mát khi cần gieo thì
* GV hướng dẫn học sinh nghiên cứu ngâm tờ giấy đó vào nước lã hạt sẽ tách
phương pháp xử lý kết quả lai theo ra.
phương pháp thống kê được giới thiệu 4. Xử lí kết quả lai ( 5’)
trong sách giáo khoa.
Kết qủa thí nghiệm được tổ hợp lại và xử
Việc xử lý thống kê không bắt buộc học lí theo phương pháp thống kê.
sinh phải làm, gv hướng dẫn hs khá giỏi 5. Học sinh thực hành: ( 10’)
yêu thích khoa học kiểm tra đánh giá kết Từng nhóm học sinh tiến hành thao tác
quả thí nghiệm và thông báo cho toàn lớp. theo hướng dẫn của giáo viên
* Trong khi học sinh làm thí nghiệm giáo 6. Viết báo cáo: (7’)
viên đi từng bàn để kiểm tra, sửa sai, Học sinh viết báo cáo về các bước tiến Trang 71
hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm.
hành thí nghiệm và kết quả nhận được
3. Củng cố ( trong nội dung bài học)
4. Hướng dẫn học bài: ( 1’)
- Hoàn thành bài thu hoạch và nộp lại vào giờ sau.
- Đọc bài mới trước khi tới lớp.
§¸nh gi¸ nhËn xÐt sau giê d¹y :
.................................................................................................................................
................................................................................................................................. ........................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................. ........................
Tiết 15 - Bài 15. BÀI TẬP CHƯƠNG I – II Trang 72
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.
1. Kiến thức: Khắc sâu kiến thức về cơ sở vật chất - cơ chế di truyền và biến
dị cùng các quy luật di truyền. 2. Kĩ năng:
- Biết cách ứng dụng toán xác suất vào giải các bài tập di truyền.
- Thông qua việc phân tích kết quả lai: Biết cách nhận biết được các hiện
tượng tương tác gen; phân biệt được phân li độc lập với liên kết - hoán vị
gen; nhận biết được gen nằm trên NST thường, NST giới tính hay gen ngoài nhân.
- Rèn kĩ năng vận dụng lí thuyết giải các bài tập di truyền.
3. Thái độ: Yêu thích bộ môn, thích tìm hiểu, khám phá, giải các bài toán sinh học. 4. Năng lực : - Tính toán - Trình bày II. CHUẨN BỊ.
- Hình ảnh về cấu trúc ADN theo nguyên tắc bổ sung, cơ chế phiên mã, giải mã ...
- Máy tính, máy chiếu, phiếu học tập hoặc bảng phụ.
III. TRỌNG TÂM BÀI HỌC: Mối quan hệ giữa các qui luật di truyền chi phối 1 cặp và nhiều cặp TT.
IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC.
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: Lồng ghép vào bài giảng.
3. Bài mới:
A. Phương pháp giải bài tập di truyền (chương II) :
a. Cách giải bài tập lai một cặp tính trạng:
Phép lai một cặp TT đề cập tới các qui luật di truyền: Phân li, trội không hoàn
toàn, tương tác gen không alen, tác động cộng gộp, di truyền liên kết giới tính.
* Xác định tỉ lệ KG, KH ở F1 hay F2.
Đề bài cho biết TT là trội, lặn hay trung gian hoặc gen qui định TT (gen đa
hiệu, tương tác giữa các gen không alen, TT đa gen...) và KH của P. Căn cứ vào
yêu cầu của đề (xác định F
), ta suy nhanh ra KG của P. Từ đó viết sơ đồ 1 hay F2
lai từ P đến F1 hoặc F2 để xác định tỉ lệ KG và KH của F1 hay F2.
Ví dụ tỉ lệ KH 3:1 (trội hoàn toàn), 1:1 (lai phân tích), 1:2:1 (trội không hoàn
toàn), 9:7 (tương tác gen không alen)...
* Xác định KG, KH của P:
Đề bài cho biết số lượng hay tỉ lệ các KH ở F . Căn 1 hoặc F2 cứ vào KH hay tỉ lệ
của nó ta nhanh chóng suy ra KG và KH (nếu đề bài chưa cho). Trang 73
Ví dụ: Nếu F1 có tỉ lệ KH 3:1 thì P đều dị hợp tử, hay 1:1 thì một bên P là thể dị
hợp, bên còn lại là thể đồng hợp lặn, nếu F2 có tổng tỉ lệ KH bằng 16 và tùy từng
tỉ lệ KH mà xác định kiểu tương tác gen không alen cụ thể.
b. Cách giải bài tập lai nhiều cặp tính trạng:
Phép lai hai hay nhiều cặp TT đề cập tới các qui luật di truyền: Phân li độc lập,
di truyền liên kết hoàn toàn và không hoàn toàn.
* Xác định tỉ lệ KG, KH ở F1 hay F2.
Đề bài cho qui luật di truyền của từng cặp TT và các gen chi phối các cặp TT
nằm trên cùng một NST hoặc trên các NST khác nhau. Dựa vào dữ kiện đề đã
cho ta viết sơ đồ lai từ P đến F1 hoặc F2 để xác định tỉ lệ KG và KH ở F1 hoặc F2.
* Xác định KG, KH của P:
Đề bài cho biết số lượng cá thể hoặc tỉ lệ các KH ở F . Trước hết phải 1 hay F2
xác định qui luật di truyền chi phối từng cặp TT, từ đó suy ra kiểu gen ở P hoặc
F1 của cặp TT. Căn cứ vào tỉ lệ KH thu được của phép lai để xác định qui luật di truyền chi phối các TT:
- Nếu tỉ lệ mỗi KH bằng tích xác suất của các TT hợp thành nó thì các TT bị chi
phối bởi qui luật phân li độc lập.
- Nếu tỉ lệ KH là 3:1 hoặc 1:2:1 thì các cặp TT di truyền liên kết hoàn toàn.
- Nếu tỉ lệ KH không ứng với 2 trường hợp trên thì các cặp tính trạng di truyền
liên kết không hoàn toàn.
B. Gợi ý đáp án bài tập chương I trang 64: 1/65: a) Mạch khuôn
3’ … TAT GGG XAT GTA ATG GGX …5’
Mạch bổ sung 5’ … ATA XXX GTA XAT TAX XXG …3’
mARN 5’ … AUA XXX GUA XAU UAX XXG…3’ b) Có 18/3 = 6 codon/mARN.
c) Các bộ ba đối mã của tARN đối với mỗi codon: UAU GGG XAU GUA AUG GGX. 2/65:
Từ bảng mã di truyền
a) Các codon GGU GGX GGA GGG trong mARN đều mã hóa glixin.
b) Có 2 codon mã hóa lizin: - Các codon/mARN: AAA, AAG
- Các cụm đối mã/tARN: UUU, UUX
c) Cođon AAG/mARN được dịch mã thì lizin được bổ sung vào chuỗi polipeptit. 3/65:
Đoạn chuỗi polipeptit Arg Gly Ser Phe Val Asp Arg
mARN 5’ AGG GGU UXX UUX GUX GAU XGG 3’
ADN: - Mạch khuôn 3’ TXX XXA AGG AAG XAG XTA GXX 5’
- Mạch bổ sung 5’ AGG GGT TXX TTX GTX GAT XGG 3’ 4/65:
a. Bốn cô đon cần cho việc đặt các aa Val – Trp – Lys – Pro vào chuỗi
polipeptit được tổng hợp. Trang 74
b. Trình tự các nucleotit trên mARN là GUU UUG AAG XXA 5/65:
a. mARN: 5’ .... XAU AAG AAU XUU GX... 3’
mạch mã gốc: 3’ .... GTA TTX TTA GAA XG... 5’
b. His – Lys – Asn – Leu
c. 5’ … XAG* AAG AAU XUU GX… 3’ Gln - Lys - Asn - Leu
d. 5’ ... XAU G*AA GAA UXU UGX ... 3’ His - Glu - Glu - Ser - Cys
e. Trên cơ sở những thông tin ở c và d, loại đột biến thêm một nucleotit trong
ADN có ảnh hưởng lớn hơn lên do protein do dịch mã, vì ở c là đột biến thay thế
U bằng G* ở cô đon thứ nhất XAU -> XAG*, nên chỉ ảnh hưởng tới 1 aa mà nó
mã hóa (nghĩa là cô đon mã hóa His thành cô đon mã hóa Glu), còn ở d là đột
biến thêm 1 nucleotit vào đầu cô đon thứ 2, nên từ vị trí này, khung đọc dịch đi
một nucleotit nên ảnh hưởng (làm thay đổi) tất cả các cô đon từ vị trí thêm và tất
cả các aa từ đó cũng thay đổi.
6/65 : Theo đề ra, 2n = 10 -> n = 5. Số lượng thể ba tối đa là 5 không tính đến
trường hợp thể ba kép.
7/65 : Cây thể ba ở cặp NST số 2 là 2n+1, cây lưỡng bội bình thường là 2n. P : mẹ 2n+1 x bố 2n Gp : n, n+1 n F1 2n: 2n+1
Như vậy, có 2 loại cây con, mỗi loại chiếm 50%, tức là 50% số cây con là thể ba
(2n+1) và 50% số cây con là lưỡng bội bình thường (2n). 9/66:
b. Điểm khác nhau giữa chuối rừng và chuối nhà: Đặc điểm Chuối rừng Chuối nhà Lượng ADN Bình thường Cao Tổng hợp chất HC Bình thường Mạnh Tế bào Bình thường To
Cơ quan sinh dưỡng Bình thường To Phát triển Bình thường Khỏe Khả năng sinh giao Bình thường -> có
Không có khả năng sinh GT bình tử hạt thường nên không hạt
C. Gợi ý đáp án các bài tập chương II SGK:
1/66: Đây là bệnh do gen lặn qui định nên cả người vợ lẫn người chồng đều có
xác suất mang gen bệnh (dị hợp tử) là 2/3. Xác suất để cả 2 vợ chồng đều là dị
hợp tử và sinh con bị bệnh là: 2/3 x 2/3 x 1/4 = 1/9.
2/66: Cần phải sử dụng qui luật xác suất để giải thì sẽ nhanh.
a. Tỉ lệ KH trội về gen A là 1/2, về gen B là 3/4, về gen C là 1/2, về gen D là 3/4
và về gen E là 1/2 . Do vậy tỉ lệ đời con có tỉ lệ KH trội về tất cả 5 tính trạng sẽ bằng: 1/2x3/4x1/2x3/4x1/2.
b. Tỉ lệ đời con có KH giống mẹ sẽ bằng 1/2x3/4x1/2x3/4x1/2.
c. Tỉ lệ đời con có KG giống bố sẽ bằng: 1/2x1/2x1/2x1/2x1/2. Trang 75 3/66:
a. Xác suất mẹ truyền NST X mang gen bệnh cho con là 1/2. Xác suất sinh con
trai là 1/2 nên xác suất để sinh con trai mang NST X có gen gây bệnh sẽ là: 1/2x1/2=1/4.
b. Vì bố không bị bệnh nên con gái chắc chắn sẽ nhận gen X không mang gen
gây bệnh. Do vậy xác suất để sinh con gái bị bệnh là bằng 0.
4/67: Gen qui định chiều dài nằm trên NST X còn gen qui định màu mắt nằm trên NST thường.
5/67: Dùng phép lai thuận nghịch. Nếu kết quả phép lai thuận nghịch giống
nhau thì gen nằm trên NST thường. Nếu kết quả phép lai luôn theo KH giống
mẹ thì gen nằm trong ti thể. Nếu kết quả phép lai cho tỉ lệ phân li kiểu hình ở 2
giới khác nhau thì gen nằm trên NST X. 6/67: C 7/67:D 4. Củng cố:
- Nêu cách nhận biết các qui luật di truyền.
- GV tóm nhận xét tiết học, ý thức chuẩn bị bài tập của học sinh. 5. Dặn dò:
- Ôn tập chuẩn bị kiểm tra 1 tiết.
- Làm bài tập còn lại của bài Ôn tập chương I, II
Tiết: KIỂM TRA 1 TIẾT
Ngày soạn :........................................... Trang 76 Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B
Chương III - DI TRUYỀN HỌC QUẦN THỂ
Tiết 17 – Bài 16: CẤU TRÚC DI TRUYỂN CỦA QUẦN THỂ Trang 77
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I. Mục tiêu 1. Kiến thức
Nhận biết
- Nhận biết được khái niệm quần thể. Thông hiểu
- Lấy được ví dụ về quần thể. Vận dụng
- Biết cách tính tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể. Vận dụng cao
- Nêu được xu hướng thay đổi cấu trúc di truyền của quần thể tự thụ phấn và giao phối gần 2. Kĩ năng
- Rèn luyện kĩ năng tư duy, khái quát hóa kiến thức.
- Rèn luyện kỹ năng suy luận lôgic, so sánh, tổng hợp kiến thức.
- Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm và hoạt động độc lập với SGK. 3. Thái độ
- Yêu thích sinh vật, đề xuất các biện pháp bảo vệ môi trường sống của sinh vật.
4. Định hướng các năng lực được hình thành
*Năng lực (NL) chung: a. Năng lực tự học
* Học sinh xác định được mục tiêu học tập của chuyên đề:
- Nhận biết được khái niệm quần thể.
- Nêu được các đặc trưng của quần thể về mặt di truyền học là đơn vị tiến hoá cơ sở của loài giao phối
- Lấy được ví dụ về quần thể.
- Giải thích được thế nào là một quần thể sinh vật cùng các đặc trưng di truyền của quần thể.
- Biết cách tính tần số alen và tần số kiểu gen của quần thể.
- Nêu được xu hướng thay đổi cấu trúc di truyền của quần thể tự thụ phấn và giao phối gần.
- Biết so sánh quần thể xét về mặt sinh thái học và di truyền học, tính toán cấu
trúc kiểu gen của quần thể, tần số tương đối của các alen.
- Làm được các dạng bài tập cơ bản về cấu trúc di truyền của quần thể tự thụ
phấn và quần thể giao phối gần.
- Vận dụng kiến thức di truyền học quần thể để giải các dạng bài tập khó.
b. Năng lực giải quyết vấn đề Trang 78
- Thu thập thông tin về quần thể: từ thực tế, sách, SGK, báo, mạng internet,…
c. Năng lực tư duy sáng tạo
- Học sinh đặt ra được nhiều câu hỏi về chủ đề học tập: Tại sao cấu trúc di
truyền của quần thể tự thụ phấn và quần thể giao phối gần lại biến đổi theo
hướng tăng dần tần số kiểu gen đồng hợp và giảm dần tần số kiểu gen dị hợp?
- Các kĩ năng tư duy: phân biệt sự khác nhau về tần số alen và tần số kiểu gen.
d. Năng lực tự quản lý - Quản lí bản thân:
+ Đánh giá được thời gian và phương tiện để thực hiện các nhiệm vụ học
tập: như sưu tầm tranh ảnh và ví dụ về quần thể, ứng dụng trong đời sống sản xuất
+ Xác định đúng quyền và nghĩa vụ học tập chủ đề: Di truyền học quần
thể... để có ứng dụng trong sản xuất và đời sống.
- Quản lí nhóm: Lắng nghe ý kiến của bạn và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi trong học tập của nhóm e. Năng lực giao tiếp
- Xác định đúng các hình thức giao tiếp: Ngôn ngữ nói: HS lấy ví dụ về quần
thể, sự biến đồng về tần số alen và thành phần kiểu gen trong quần thể; viết: viết
các nội dung về tần số alen, tần số kiểu gen, phương trình định luật Hacdy- Vanbec g. Năng lực hợp tác
- Làm việc nhóm cùng nhau khai thác nội dung kiến thức trong bài
h. Năng lực sử dụng CNTT và truyền thông : Để sưu tầm các ví dụ, các dạng bài
toán trên mạng internet,…
y. Năng lực sử dụng ngôn ngữ:
- Có thể nghe ý kiến của bạn bè, giáo viên về các nội dung trong chủ đề.
- Năng lực sử dụng Tiếng Việt: Để nghe, trình bày, đọc, viết các kiến thức trong chủ đề k. Năng lực tính toán:
- Có thể vận dụng tính tấn số alen của một gen hay tần số kiểu gen qua 1, 2.
3…n thế hệ tự phối hoặc ngẫu phối.
* Các năng lực chuyên biệt (đặc thù của bộ môn Sinh học):
Các kĩ năng khoa học
1. Quan sát: tranh, ảnh, đoạn phim về quần thể
2. Phân loại hay sắp xếp theo nhóm các quần thể
3.Tìm mối liên hệ giữa kiểu gen và kiểu hình
4.Tính toán: vận dụng kiến thức về cách tính tần số alen và tần số kiểu
gen để giải các bài toán cơ bản và nâng cao.
5. Xử lí và trình bày các số liệu: vận dụng kiến thức về di truyền học quần
thể để xử lý các tình huống đặt ra trong các dạng bài tập.
6. Xác định được các biến và đối chứng: Xác định được tần số alen và tần
số kiểu gen có thể bị biến đổi bởi các yếu tố nào?( Đột biến, chọn lọc tự nhiên,
các yếu tố ngẫu nhiên…) Trang 79 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
III. Chuỗi hoạt động học:
1. Ổn định tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới
A. Khởi động
Trong tự nhiên, các cá thể cùng loài thường sống riêng lẻ hay tập trung ?
Sau khi HS trả lời xong, GV gợi ý vào bài.
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động I. KHÁI NIỆM QUẦN THỂ
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC NỘI DUNG BÀI VIÊN SINH HỌC
Đưa ra một số tập hợp các cá QT là một tập hợp
thể cùng loài. Gợi mở cho học các cá thể cùng loài
sinh biết cách xác định QT và chung sống trong tự rút ra KN về QT một khoảng không
? Quần thể là gì ? Cho ví dụ Nhớ lại kiến thức Sinh học 9 kết
gian xác định, tồn tại ?
hợp thông tin mục I SGK trả lời qua thời gian xác
QT là một cộng đồng có tính lịch định, giao phối với
sử phát triển chung, có thành nhau sinh ra thế hệ
phần KG đặc trưng và ổn định. sau (QT giao phối)
Phân biệt QT tự phối với QT
- QT tự phối gồm các QTTV tự giao phối?
thụ phấn, các ĐV lưỡng tính tự thụ tinh
- QT giao phối gồm các QT giao
phối có lựa chọn và QT ngẫu phối
Hoạt động II. TẦN SỐ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ALEN VÀ KIỂU GEN
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH NỘI DUNG BÀI VIÊN HỌC
? Các đặc trưng của QT về
Dựa vào thông tin SGK trả lời - Mỗi QT được đặc DTH ?
Biết được các KN: vốn gen, TSTĐ trưng bằng một vốn
Giới thiệu kĩ các KN: vốn
của gen, TSTĐ của một KG Thông gen nhất định, tần
gen, tần số tương đối của gen qua VD về di truyền màu sắc hoa số tương đối của
thông qua bài tập về di truyền trong SGK/68 các alen, các KG và màu sắc hoa trong SGK/68
Xác định được TSTĐ của các KH. Trang 80
- Giáo viên đưa công thức tính KG. - Vốn gen là toàn
tần số tuơng đối kiểu gen, tần TSTĐ của KG : bộ các alen của tất
số tương đối của các alen.
AA = 500/(500 + 200 + 300)= 0,5 cả các gen trong QT
Yêu cầu học sinh tính tần số TSTĐ của KG: (vốn gen bao gồm
tương đối của từng kiểu gen
Aa = 200/ ( 500 + 200 + 300) = những KG riêng
và của từng alen trong quần 0,2 biệt được biểu hiện thể đậu SGK/68 TSTĐ của KG : thành những KH
Gọi: N là tổng số cá thể trong aa = 300/ ( 500 + 200 + 300) = nhất định) QT 0,3 - Tần số tương đối
D là số cá thể có KG ĐH của gen (TS alen) trội
được tính bằng tỉ lệ
H là số cá thể có KG dị giữa số alen được hợp
TSTĐ của alen A = 0,5 + 0,2/2 =
xét đến trên tổng số R là số cá thể có KG 0,6 alen thuộc một đồng hợp lặn
TSTĐ của alen a = 0,3 + 0,2/2 = locut trong QT Thì : N = D + H + R 0,4 (bằng tỉ lệ phần *TSTĐ của các KG:
Thảo luận nhóm và trao đổi thầy trăm số giao tử D H R h mang alen đó trong d = , h = , r =
trò. Thống nhất lời giải: p = d + N N N 2 QT).
*TSTĐ của các alen: h ; q = r + - Tần số tương đối 2D  H h p = = d + ; 2 của một KG được 2N 2
xác định bằng tỉ số 2R  H h q = = r + cá thể có KG đó 2N 2 trên tổng số cá thể Nêu các kí hiệu: trong QT.
d (TS tương đối của KG AA) - Tần số tương đối
h (TS tương đối của KG Aa) của các alen được
r (TS tương đối của KG aa) xác định bằng các
p (TS tương đối của alen A) công thức:
q (TS tương đối của alen a) h
Lưu ý: Trong QT: p = d + ; q = r 2 p + q = 1 và d + h + r = 1 h + 2 Với: p là TSTĐ của alen trội q là TSTĐ của alen lặn d là TSTĐ của thể ĐH trội h là TSTĐ của thể DH r là TSTĐ của thể ĐH lặn
Hoạt động III. QUẦN THỂ TỰ PHỐI (tự thụ phấn và giao phối gần) Trang 81
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC NỘI DUNG BÀI HỌC VIÊN SINH
- Quá trình tự phối làm
Có thể yêu cầu HS viết các
Viết được SĐL của cả 3 cho QT dần bị phân SĐL:
trường hợp trên và nhận xét thành những dòng thuần
+ 2 kiểu tự phối: AA x AA và P: AA x AA F có KG khác nhau và sự 1: AA aa x aa qua 1 thế hệ. P: aa x aa F chọn lọc trong dòng 1: aa
+ kiểu giao phối: Aa x Aa P: A a x A a I thuần không có hiệu 1: 1/4 AA : qua 3 thế hệ 2/4 Aa : 1/4 aa quả.
Treo bảng phụ minh họa để I2: 3/8 AA :
- Cấu trúc di truyền của hoàn chỉnh 1/4 Aa : 3/8 aa
QT tự phối biến đổi qua I các thế hệ theo hướng 3: 7/16 AA : 1/8 Aa : 7/16 aa
giảm dần tỉ lệ DH và
? Em có nhận xét gì về tỉ lệ Nhận xét:
tăng dần tỉ lệ ĐH
DH sau mỗi thế hệ tự phối ?
- Thể ĐH tự phối không
nhưng không làm thay
? Cấu trúc DT của QT sẽ như làm thay đổi TS alen và
đổi TSTĐ của các
thế nào qua các thế hệ tự phối thành phần KG của QT alen. ?
- Khi một thể DH tự phối - Sau mỗi thế hệ tự
thì tỉ lệ thể DH giảm dần và phối tỉ lệ thể DH giảm thể ĐH tăng dần nhưng đi một nửa và QT dần
Cho HS giải trình bảng 16 TSTĐ của các alen thì
được đồng hợp tử hóa. SGK không thay đổi.
Giải trình bảng 16 SGK qua đó thấy được:
Tỉ lệ thể DH giảm đi một
nửa sau mỗi thế hệ tự
Nếu gọi h là tỉ lệ thể DH phối 0 .
trong QT ở thế hệ ban đầu và h
Chú ý theo dõi và ghi nhận
n là tỉ lệ thể DH trong QT ở thế hệ thứ n: h kiến thức n = (1/2) n. h h 0 = 2n
Trong QT tự phối, thành phần Hiểu được:
dị hợp dần dần bị triệt tiêu,
Nếu QT ban đầu ( I ) có cấu 0
thành phần đồng hợp tử cuối trúc:
cùng bằng tần số của các alen d (AA) : h (Aa) : r (aa) tương ứng.
Sau n thế hệ tự phối (In) QT có cấu trúc DT là:
Nếu QT ban đầu gồm toàn h h
thể DH (0 : 1: 0) thì sau n thế d + h - (AA) : (Aa): r 2.2n 2n
hệ tự phối: thành phần h +h - (aa) n  1  2.2n
DHT là   và ĐHT là 1 -  Hay : 2  TSTĐ của AA là d + h n -  1    h  2  2.2n Trang 82 TSTĐ của Aa là h 2n TSTĐ của aa là r +h - h 2.2n
Hoạt động IV. Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU CẤU TRÚC DI TRUYỀN QUẦN THỂ
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
? Việc nghiên cứu cấu trúc DT của QT
- Cho phép xác định trạng thái của QT về
có giá trị gì về mặt lí thuyết và thực tiễn mặt DT ? - Xác định TS các alen
Có thể gợi mở để HS tự trả lời sau đó GV - Biết được QT đang ở trạng thái ổn định
hoàn chỉnh lại để HS tự ghi nhận và tiếp hay biến động. thu được kiến thức
- Sự tồn tại của các ĐB có hại trong các
QT hay QT đang chịu sự tác động của các nhân tố tiến hóa nào
C. Luyện tập – Vận dụng
- Cho HS đọc nội dung tóm tắt trong SGK cuối bài.
- Biết vận dụng các công thức vào việc giải bài tập. D. Tìm tòi mở rộng
Trả lời được các câu hỏi lí thuyết số 1,2,3 ở cuối bài
Đọc trước bài 17 và soạn trước các lệnh của bài vào vở tập bài tập
Tiết 18 - Bài 17 : CẤU TRÚC DI TRUYỀN CỦA QUẦN THỂ (tiếp theo)
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A Trang 83 12B I. Mục tiêu : 1. Kiến thức : Nhận biết
- Phát biểu được nội dung của định luật Hacđi - Vanbec.
- Nêu được công thức khái quát khi quần thể ở trạng thái cân bằng di truyền.
- Nêu được các điều kiện nghiệm đúng của định luật Hacđy- Vanbec Thông hiểu
- Hiểu và tự giải thích được các điều kiện nghiệm đúng của định luật Hacđy- Vanbec
- Trình bày được ý nghĩa và những điều kiện cần thiết để một quần thể
sinh vật đạt được trạng thái cân bằng di truyền về thành phần kiểu gen đối với một gen nào đó. Vận dụng
- Vận dụng định luật Hacđy- Vanbec để xác định một quần thể ngẫu phối
đã cân bằng di truyền hay chưa.
- Xác định được sự biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu phối qua các thế hệ Vận dụng cao
- Giải được các dạng bài tập về di truyền học quần thể ngẫu phối. 2. Kỹ năng:
- Phát triển được năng lực tư duy lý thuyết và tính toán.
- Rèn luyện kỹ năng suy luận lôgic, so sánh, tổng hợp kiến thức.
- Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm và hoạt động độc lập với SGK. 3. Thái độ:
- Từ nhận thức về cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu phối: thấy được sự
ổn định lâu dài của quần thể trong tự nhiên đẩm bảo cân bằng sinh thái. muốn
được như vậy phải bảo vệ môi trường sống của sinh vật, đảm bảo sự phát triển bền vững.
4. Định hướng các năng lực được hình thành *Năng lực (NL) chung: a. Năng lực tự học
* Học sinh xác định được mục tiêu học tập của chuyên đề:
- Trình bày được nội dung, ý nghĩa lí luận và ý nghĩa thực tiễn của định luật Hacđi – Vanbec
- Hiểu được thế nào là quần thể ngẫu phối, lấy được ví dụ về quần thể ngẫu phối.
- Đặc điểm di truyền của quần thể ngẫu phối.
- Biết so sánh quần thể xét về mặt sinh thái học và di truyền học, tính toán cấu
trúc kiểu gen của quần thể, tần số tương đối của các alen.
- Làm được các dạng bài tập cơ bản về cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu phối. Trang 84
- Giải thích được tại sao trong tự nhiên có những quần thể tồn tại trong một khoảng thời gian dài.
- Vận dụng kiến thức di truyền học quần thể để giải các dạng bài tập khó.
b. Năng lực giải quyết vấn đề
- Thu thập thông tin về quần thể: từ thực tế, sách, SGK, báo, mạng internet,…
c. Năng lực tư duy sáng tạo
- Tại sao quần thể ngẫu phối lại đa hình về kiểu gen và kiểu hình?....
- Các kĩ năng tư duy: So sánh được sự giống và khác nhau giứa quần thể tự thụ
và quần thể ngẫu phối.
d. Năng lực tự quản lý - Quản lí bản thân:
+ Đánh giá được thời gian và phương tiện để thực hiện các nhiệm vụ học
tập: như sưu tầm tranh ảnh và ví dụ về quần thể, ứng dụng trong đời sống sản xuất
+ Xác định đúng quyền và nghĩa vụ học tập chủ đề: Di truyền học quần
thể... để có ứng dụng trong sản xuất và đời sống.
- Quản lí nhóm: Lắng nghe ý kiến của bạn và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi trong học tập của nhóm e. Năng lực giao tiếp
- Xác định đúng các hình thức giao tiếp: Ngôn ngữ nói: HS lấy ví dụ về quần
thể, sự biến đồng về tần số alen và thành phần kiểu gen trong quần thể; viết: viết
các nội dung về tần số alen, tần số kiểu gen, phương trình định luật Hacdy- Vanbec g. Năng lực hợp tác
- Làm việc nhóm cùng nhau khai thác nội dung kiến thức trong bài
h. Năng lực sử dụng CNTT và truyền thông : Để sưu tầm các ví dụ, các dạng bài
toán trên mạng internet,…
y. Năng lực sử dụng ngôn ngữ:
- Có thể nghe ý kiến của bạn bè, giáo viên về các nội dung trong chủ đề.
- Năng lực sử dụng Tiếng Việt: Để nghe, trình bày, đọc, viết các kiến thức trong chủ đề k. Năng lực tính toán:
- Có thể vận dụng tính tấn số alen của một gen hay tần số kiểu gen qua 1, 2.
3…n thế hệ tự phối hoặc ngẫu phối.
* Các năng lực chuyên biệt (đặc thù của bộ môn Sinh học):
Các kĩ năng khoa học
1. Quan sát: tranh, ảnh, đoạn phim về quần thể
2. Phân loại hay sắp xếp theo nhóm các quần thể
3.Tìm mối liên hệ giữa kiểu gen và kiểu hình
4.Tính toán: vận dụng kiến thức về cách tính tần số alen và tần số kiểu
gen để giải các bài toán cơ bản và nâng cao.
5. Xử lí và trình bày các số liệu: vận dụng kiến thức về di truyền học quần
thể để xử lý các tình huống đặt ra trong các dạng bài tập. Trang 85
6. Xác định được các biến và đối chứng: Xác định được tần số alen và tần
số kiểu gen có thể bị biến đổi bởi các yếu tố nào?( Đột biến, chọn lọc tự nhiên,
các yếu tố ngẫu nhiên… 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
III. Chuỗi hoạt động học:
1. Ổn định tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới
A. Khởi động
Khi quần thể sinh sản bằng cách tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết,
cấu trúc di truyền có tỉ lệ kiểu gen đồng hợp tử ngày một tăng dần, tỉ lệ kiểu gen
dị hợp tử ngày một giảm dần qua các thế hệ-> điều này thường dẫn tới giảm ưu
thế lai và thoái hóa giống. Nhưng nếu cho chúng ngẫu phối (giao phối tự do)
hiện tượng trên có xảy ra nữa không? Tại sao?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hướng HS tìm hiểu khái niệm III- Cấu trúc di truyền của
dẫn học sinh tìm hiểu và đặc điểm di truyền quần thể ngẫu phối.
khái niệm và đặc của quần thể ngẫu phối.
1. Quần thể ngẫu phối:
điểm di truyền của
quần thể ngẫu phối. ( - Học sinh độc lập đọc 10’) SGK phần 1.III trong
- GV yêu cầu học sinh thời gian 5 phút và trả
độc lập đọc SGK phần lời : 1.III trong thời gian 5
phút và trả lời các câu
- Các cá thể có kiểu gen khác hỏi sau :
- Các cá thể có kiểu gen nhau kết đôi một cách ngẫu
(?) Quần thể ngẫu phối khác nhau kết đôi một nhiên. Do đó tạo ra một số lượng
có đặc điểm gì nổi bật ? cách ngẫu nhiên. Do đó lớn các biến dị tổ hợp là nguồn
Điều này có ý nghĩa gì tạo ra một số lượng lớn nguyên liệu chủ yếu của tiến hóa đối với tiến hóa ?
các biến dị tổ hợp là và chọn giống đồng thời quần thể
nguồn nguyên liệu chủ ngẫu phối có thể duy trì tần số các
yếu của tiến hóa và chọn kiểu gen khác nhau trong quần
giống đồng thời quần thể thể qua các thể hệ trong những
ngẫu phối có thể duy trì điều kiện nhất định.
tần số các kiểu gen khác nhau trong quần thể qua các thể hệ trong những
điều kiện nhất định.
GV gọi 1- 2 HS trả lời -1-> 2 HS trả lời các học
các học sinh khác nhận sinh khác nhận xét, bổ Trang 86
xét, bổ xung, GV chỉnh xung, ghi bài. lí kiến thức.
2. Trạng thái cân bằng di
Hoạt động 2: Hướng HS tìm hiểu trạng thái truyền của quần thể:
dẫn học sinh tìm hiểu cân bằng di truyền của a. Nội dung định luật Hacđi-
trạng thái cân bằng di quần thể. Vanbec: SGK
truyền của quần thể. (
b. Điều kiện nghiệm đúng: SGK 20’)
- GV phát phiếu học - Nhận phiếu học tập
tập theo nhóm bàn. Rồi theo nhóm bàn.
yêu cầu học sinh độc - Độc lập đọc SGK mục
lập đọc SGK mục III.2 III.2 và thảo luận nhóm
và thảo luận nhóm để để hoàn thành nội dung
hoàn thành nội dung phiếu học tập.
phiếu học tập trong thời
c. Công thức về cấu trúc di truyền gian 25 phút.
của quần thể ở trạng thái cân bằng
- Gv yêu cầu 1 nhóm - 1 nhóm trình bày kết p2AA+ 2pqAa+ q2aa
bất kì trình bày nội quả thảo luận nhóm, các (trong đó p,q lần lượt là tần số
dung của phiếu học tập, nhóm còn lại theo dõi, của A, a).
các nhóm khác theo dõi nhận xét, bổ sung. và nhận xét. - Ghi bài
- Sau khi các nhóm đã - Về sự biểu hiện của các
đưa ra nhận xét, GV bổ tần số alen ở các thế hệ
sung, hoàn thiện và sau không đổi.
đưa ra đáp án phiếu học d. ý nghĩa định luật :
tập để học sinh ghi bài.
- Là cơ sở để giải thích vì sao
trong tự nhiên có các quần thể
- Những điều kiện đảm duy trì sự ổn định trong một thời
Yêu cầu học sinh tìm bảo cấu trúc di truyền gian lâu dài.
hiểu và cho biết ý nghĩa của quần thể trên được - Khi biết QT ở trạng thái CBDT
của định luật Hacdy- duy trì ổn định
thì từ tỉ lệ các cá thể có KH lặn có Vanbec
- Nêu ý nghĩa của định thể suy ra tần số tương đối cảu luật.
các alen lặn, alen trội cũng như tần số các KG trong QT.
- GV hướng dẫn HS - Làm bài tập lệnh theo làm bài tập lệnh: hướng dẫn của GV. + Vì bệnh là do gen lặn trên NST thường quy
định nên quy ước được: A- bình thường, a- bạch tạng. + QT CBDT nên thoả mãn đẳng thức: p2AA+ 2pqAa+ q2aa=1 Trang 87
đề bài cho tỉ lệ người
bị bạch tạng là 1/10000, tức là q2 = 1/10000 => q = 0,01. Mà p+q= 1=> p= 1- q = 1- 0,01 = 0,99. Thay p và q vào đẳng thức ta được: 0,9801AA + 0,0198Aa + 0,0001aa =1 Để sinh con bạch tạng
thì ít nhất bố mẹ phải
mang gen bệnh, tỉ lệ bố và mẹ mang gen bệnh trong số những người bình thường đều là 2 pq . Vậy xác suất p2  2 pq những người bình thường trong quần thể lấy nhau sinh con bị bạch tạng là: 2 pq ( )2 . 1/4 = p2  2 pq 0,000098.
C. Luyện tập – Vận dụng:
Yêu cầu HS làm bài tập số 2 trang 73
Câu 1 . Quan sát các hình sau và cho biết thế nào là một quần thể? ( nhận biết)
Câu 2. Theo em thế nào là tần số alen và tần số kiểu gen? ( nhận biết)
Câu 3. Tần số alen và tần số các kiểu gen của quần thể cây tự thụ phấn và quần
thể động vật giao phối gần sẽ thay đổi như thế nào qua các thế hệ? ( nhận biết)
Câu 4. Trình bày định luật Hacđy- Vanbec. ( nhận biết)
Câu 5. Trình bày các điều kiện nghiệm đúng của định luật Hacđy- Vanbec. ( nhận biết)
Câu 6. Trong các đặc điểm sau, những đặc điểm nào có thể có ở một quần thể sinh vât?
A. Quần thể bao gồm nhiều cá thể sinh vật.
B. Quần thể là tập hợp của các cá thể cùng loài.
C. Các cá thể trong quần thể có khả năng giao phối với nhau. Trang 88
D. Quần thể gồm nhiều cá thể cùng loài phân bố ở các nơi xa nhau.
E. Các cá thể trongn quần thể có kiểu gen hoàn toàn giống nhau.
F. Quần thể có thể có khu vực phân bố rất rộng, giới hạn bởi các chướng
ngại của thiên nhiên như sông , núi, eo biển...
G. Trong quá trình hình thành quần thể, tất cả các cá thể cùng loài đều thích
nghi với môi truowngff mới mà chúng phát tán tới.
Câu 7. Các quần thể cùng loài thường khác biệt nhau về những đặc điểm di truyền nào? Câu 8:
a) So sánh đặc điểm cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu phối và quần thể tự phối.
b) Tại sao nói quần thể giao phối là một kho dự trữ biến dị vô cùng phong
phú cho quá trình tiến hoá?
D. Hướng dẫn về nhà : (3’)
1. Học và trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
2. Tìm hiểu các thành tựu tạo giống vật nuôi, cây trồng có ưu thế lai cao ở
Việt Nam và trên thế giới.
Phụ lục: Phiếu học tập
1. Giả sử 1 quần thể ngẫu phối(giao phối ngẫu nhiên) xét gen A chỉ có 2
alen A và a có tỉ lệ các kiểu gen ở thế hệ P như trong bảng dưới đây. Hãy xác
định tần số các kiểu gen và tần số các alen bằng cách điền tiếp vào bảng. Thế Tần số Tần số Tần số Tần số Tần số hệ
kiểu gen kiểu gen kiểu gen alen A alen a AA Aa aa P 0,25AA 0,50Aa 0,25aa ?A ?a F1 ...?AA ...?Aa ...?aa ...?A ...?a F2 ...?AA ...?Aa ...?aa ...?A ...?a F3 ...?AA ...?Aa ...?aa ...?A ...?a ... ... ... ... ... ... Fn ...? ...? ...? ...? ...?
2 . Từ kết quả trên em có nhận xét gì về sự biểu hiện của các tần số alen ở
các thế hệ sau? Cấu trúc di truyền của quần thể ngẫu phối khác quần thể tự thụ
phấn (giao phối cận huyết) như thế nào? Nếu gọi p và q lần lượt là tần số tương
ứng của alen A và a, có thể xây dựng công thức thành phần kiểu gen của quần
thể trên ở các thế hệ như thế nào? Hãy phát biểu nội dung định luật Hacđi- Vanbec.
3. Những điều kiện nào đảm bảo cấu trúc di truyền của quần thể trên được duy trì ổn định?
4. Nêu ý nghĩa của định luật. Trang 89
Chương IV. ỨNG DỤNG DI TRUYỀN
Tiết 19 - Bài 18. CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA
TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP Lớp Ngày dạy Học sinh vắng Ghi chú 12A 12B Trang 90
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC. 1. Kiến thức:
- Biết được nguồn vật liệu cho chọn giống từ tự nhiên và nhân tạo.
- Biết được vai trò của biến dị tổ hợp trong chọn giống vật nuôi và cây trồng.
2. Kĩ năng: Phân tích hiện tượng để tìm hiểu bản chất của sự việc qua tạo,
chọn giống mới từ nguồn biến dị tổ hợp.
3. Thái độ: Hình thành niềm tin vào khoa học, vào trí tuệ con người qua
những thành tựu tạo giống bằng phương pháp lai.
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô… 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải II. CHUẨN BỊ.
1. Giáo viên: SGk, giáo án, hình 18.1, 18.2 SGK.
2. Học sinh: SGK, đọc trước bài ở nhà.
III. Chuỗi hoạt động học:
1. Ổn định tổ chức lớp: Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ:
- Khi nào quần thể được cho là đang ở trạng thái cân bằng di truyền? VD minh họa?
- Các gen di truyền liên kết giới tính có thể đạt được trạng thái cân bằng di
truyền theo Hardi - Valberg hay không khi tần số alen ở 2 giới khác nhau? 3. Bài mới : A. Khởi động:
Biến dị tổ hợp là nguồn nguyên liệu thứ cấp, có vai trò quan trọng với tiến
hóa và chọn giống. Chúng ta cùng tìm hiểu xem, biến dị tổ hợp được ứng
dụng như thế nào trong công tác chọn tạo giống vật nuôi cây trồng!
B. Hình thành kiến thức TG
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức cơ bản
* Hoạt động 1: Tạo giống thuần I.TẠO GIỐNG THUẦN DỰA
từ nguồn biến dị tổ hợp.
TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ
GV: Biến dị tổ hợp là gì? Tại sao HỢP.
lai lại là phương pháp cơ bản để
Các bước tạo giống dựa trên
tạo sự đa dạng các vật liệu di
nguồn biến dị tổ hợp:
truyền cho chọn giống? Tại sao
- Tạo ra các dòng thuần khác nhau.
BDTH có vai trò quan trọng trong - Lai giống và tạo ra những tổ hợp Trang 91
việc tạo giống mới? Ưu điểm của gen mong muốn.
phương pháp tạo giống thuần dựa - Tiến hành cho tự thụ phấn hoặc
trên nguồn biến dị tổ hợp là gì?
giao phối gần để tạo ra giống thuần
HS: Trả lời qua việc nghiên cứu chủng.
thông tin SGK -> lớp nhận xét, bổ sung
GV: Chỉnh sửa, chính xác hóa kiến thức.
GV cung cấp kiến thức:
+ Dòng thuần chủng có ý nghĩa
đặc biệt quan trọng trong phân
tích di truyền cũng như trong chọn
tạo giống mới. Gen ở trạng thái
đồng hợp tử dù lặn hay trội đều
biểu hiện thành KH. Do đó có thể
tìm hiểu được hoạt động của gen
đặc biệt là gen cho sản phẩm quí hiếm mong muốn.
II. TẠO GIỐNG LAI CÓ ƯU THẾ LAI CAO.
1. Khái niệm về ưu thế lai.
Hoạt động2: Tìm hiểu về tạo
- Ưu thế lai là hiện tượng con lai có
giống lai có ưu thế lai cao.
năng suất, phẩm chất, sức chống
GV: Ưu thế lai là gì?
chịu, khả năng sinh trưởng và phát
HS: Tái hiện kiến thức đã học ở
triển vượt trội so với các dạng bố mẹ.
lớp 9 trả lời câu hỏi.
- Ưu thế lai đạt cao nhất ở F1 sau đó
GV: Phân tích khái niệm ưu thế
giảm dần qua các thế hệ -> đây là lí lai.
do không dùng con lai F làm giống, 1
chỉ dùng vào mục đích kinh tế.
GV: Tại sao con lai có được KH
2. Cơ sở di truyền của ưu thế lai:
vượt trội về nhiều mặt so với các
- Giả thuyết siêu trội: Ở trạng thái dị
dạng bố mẹ? Tại sao ưu thế lai đạt hợp tử về nhiều cặp gen khác nhau, cao nhất ở F
con lai có được kiểu hình vượt trội 1 sau đó giảm dần qua các thế hệ.
nhiều mặt so với các dạng bố mẹ có
nhiều gen ở trạng thái đồng hợp tử.
HS: Nghiên cứu thông tin SGK
- Con lai F1 không dùng làm giống vì
trả lời -> lớp nhận xét -> GV
ở các thế hệ sau tỉ lệ dị hợp giảm dẫn
chính xác hóa kiến thức. -> ưu thế lai giảm.
3. Phương pháp tạo ưu thế lai:
- Tạo dòng thuần chủng khác nhau.
GV: Phương pháp tạo ưu thế lai?
- Lai các dòng thuần chủng với nhau
Hãy kể những thành tựu tạo
để tìm các tổ hợp lai có năng suất
giống vật nuôi cây trồng có ưu thế cao.
lai cao ở Việt Nam và trên thế giới 4. Thành tựu ứng dụng ưu thế lai mà em biết?
trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam.
HS: Nghiên cứu thông tin SGK và - Vật nuôi: Lợn lai kinh tế, bò lai.... Trang 92
liên hệ thực tế để trả lời.
- Cây trồng: Ngô lai Baiosit, các giiống lúa....
GV: Nhận xét và bổ sung để hoàn thiện kiến thức.
C. Luyện tập – Vận dụng:
- Cho biết thành tựu chọn giống ở Việt Nam về một vài giống cây trồng, vật nuôi có ưu thế cao?
- Nguyên nhân tạo ra biến dị tổ hợp? Tại sao biến dị tổ hợp là quan trọng cho
chọn giống vật nuôi, cây trồng? D. Tìm tòi mở rộng
- Ôn tập kiến thức trả lời câu hỏi 1, 2, 3,4 SGK trang 78. - Đọc trước bài 19.
Tiết 20 - Bài 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO Lớp Ngày dạy Học sinh vắng Ghi chú 12A 12B
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC. Trang 93 1. Kiến thức:
- Trình bày qui trình taọ giống mới bằng phương pháp gây đột biến và tác
động của các tác nhân vật lí, hóa học.
- Trình bày được các công nghệ TB trong chọn giống và động vật.
2. Kĩ năng: Phân tích hiện tượng để tìm hiểu bản chất của sự việc qua tạo
giống mới từ nguồn biến dị đột biến.
3. Thái độ: Củng cố niềm tin khoa học vào trí tuệ con người qua những
thành tựu tạo giống bằng phương pháp gây đột biến, công nghệ tế bào.
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin. 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải II. CHUẨN BỊ.
1. Giáo viên: SGk, giáo án, hình 19.
2. Học sinh: SGK, đọc trước bài ở nhà.
III. Chuỗi hoạt động học:
1. Ổn định tổ chức lớp học: Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra :
- Hãy phân biệt nguồn gen tự nhiên và nhân tạo ? Nêu lợi ích của mỗi nguồn gen này?
- Nguyên nhân tạo ra biến dị tổ hợp là gì? Tại sao biến dị tổ hợp là quan trọng
cho chọn giống vật nuôi, cây trồng? 3. Bài mới:
A. Khởi động:
Đột biến tạo ra nguồn nguyên liệu sơ cấp cho tiến hóa va chọ giống, bên
cạnh những hậu quả xấu gây ra do đột biến thì quá trình này còn góp phần
quan trọng trong công tác chọn tạo giống, giúp tạo ra các giống cây trồng vật
nuôi mới với nhiều đực tính vượt trội.
B. Hình thành kiến thức TG
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức cơ bản
* Hoạt động1: Khái niệm về tạo
I. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG
giống bằng phương pháp gây đột PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN. biến. 1. Quy trình:
GV: Hãy phân tích lí do của việc
- Xử lí mẫu vật bằng tác nhân gây đột
gây đột biến tạo vật liệu cho chọn biến.
giống? Gây đột biến để tạo giống - Chọn lọc các cá thể đột biến có kiểu
mới dựa trên cơ sở nào? Có ý hình mong muốn.
nghĩa gì? Qui trình tạo giống mới - Tạo dòng thuần chủng. Trang 94
bằng gây đột biến gồm mấy bước ?
2. Một số thành tựu tạo giống bằng
HS: Nnghiên cứu thông tin SGK
gây đột biến ở Việt Nam.
trang 79 trả lời câu hỏi.
- Tạo được nhiều chủng VSV, nhiều
GV: Để gây đột biến ở thực vật
giống lúa, đậu tương… có nhiều đặc
bằng tác nhân vật lí, người ta tiến tính quý. hành như thế nào?
- Sử dụng Cônsixin tạo được dâu tằm tứ
- Các tác nhân hóa học gây đột bội 4n.
biến gen và đột biến cấu trúc NST - Xử lí NMU/Táo Gia Lộc → Táo má theo cơ chế nào ?
hồng cho năng suất cao, phẩm chất tốt, 02 vụ/năm.
HS: Nghiên cứu thông tin SGK để - Sản xuất penicilin, vacxin... trả lời.
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG
GV: Nhận xét và bổ sung về NGHỆ TẾ BÀO.
những thành tựu ở Việt Nam.
1. Công nghệ tế bào thực vật.
* Hoạt động 2: Tìm hiểu về tạo
- Nuôi cấy mô, tế bào trong ống nghiệm
giống bằng công nghệ tế bào.
 cây mới: Nhân nhanh các giống cây
GV: Công nghệ tế bào là gì ?
quý, tạo sự đồng nhất kiểu gen của quần
+ Tại sao ở mỗi giao tử đều có số thể cây trồng.
lượng là n, nhưng lại không giống - Lai tế bào sinh dưỡng (Dung hợp hai nhau về KG ?
tế bào trần)  tạo giống lai khác loài ở
HS: Trả lời, lớp nhận xét -> GV thực vật.
đánh giá hoàn chỉnh kiến thức.
- Nuôi cấy hạt phấn, noãn chưa thụ tinh
GV: Phương pháp nuôi cấy hạt
trong ống nghiệm  cây đơn bội (n)
phấn có hiệu như thế nào ? Concicin   cây lưỡng bội (2n).
+ Tại sao phải bóc thành
2. Công nghệ tế bào động vật.
xenlulôzơ của tế bào? Có mấy
a. Nhân bản vô tính động vật
cách để thực hiện điều này?
- Tách nhân TB của cơ thể cần nhân bản
HS: Nghiên cứu thông tin SGK
và chuyển vào Trứng đã hủy nhân 
trang 80 trả lời câu hỏi -> lớp
TB chứa nhân 2n của động vật cần nhân nhận xét, bổ sung.
bản  Nuôi TB chuyển nhân trong ống
nghiệm cho phát triển thành phôi 
GV : giới thiệu : Công nghệ cấy
Cấy phôi vào tử cung cái giống cho
truyền phôi (hợp tử) nhằm tạo ra
mang thai, sinh sản bình thường.
nhiều cá thể con giống có phẩm
- Tạo được nhiều vật nuôi cùng mang
chất giống nhau từ một hợp tử ban các gen quý.
đầu. Làm thế nào để đạt được mục b. Cấy truyền phôi đích trên
- Phôi được tách thành nhiều phôi  tử
đây ? Bản chất di truyền của việc cung các vật cái giống 
nhân dòng vật nuôi này dựa trên mỗi phôi sẽ cơ sở nào?
phát triển thành một cơ thể mới.
HS: trả lời -> GV hoàn thiện kiến thức.
GV hỏi tiếp: Trong phương pháp
cấy truyền phôi người ta còn sử
dụng những kĩ thuật nào? Trang 95
GV yêu cầu HS: Hãy trình bày
các bước cần tiến hành của
phương pháp nhân bản vô tính ở
động vật để tạo thành công cừu Đôly?
HS: nghiên cứu thông tin SGK trình bày các bước.
GV: hỏi tiếp: Thành công này đã
mở ra cho công tác chọn tạo giống
động vật khả năng gì?
HS: trả lời -> GV bổ sung hoàn chỉnh kiến thức.
C. Luyện tập – Vận dụng :
- Hãy phân tích lí do của việc gây đột biến tạo vật liệu cho chọn giống ?
- Tác nhân, hậu quả và mục đích của việc gây đột biến ở vật nuôi, cây trồng là gì ?
- Hãy phân biệt các phương pháp chọn giống thực vật bằng kĩ thuật nuôi cấy tế bào?
- So sánh 2 phương pháp cấy truyền phôi và nhân bản vô tính bằng kĩ thuật
chuyển nhân ở động vật. D. Tìm tòi mở rộng
- Ôn tập trả lời các câu hỏi ở cuối bài trang 82 SGK.
- Đọc bài tạo giống thực vật bằng công nghệ ge
Tiết 21 - Bài 20. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN Lớp Ngày dạy Học sinh vắng Ghi chú 12A 12B
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.
1. Kiến thức: Trang 96
- Hiểu được bản chất các khái niệm công nghệ gen, kĩ thuật chuyển gen.
- Nắm được qui trình chuyển gen.
- Nêu được những thành tựu chọn giống VSV, TV, ĐV bằng công nghệ gen.
2. Kĩ năng : Phát triển kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình trong bài học.
3. Thái độ : Hình thành niềm tin và say mê khoa học từ những thành tựu của
công nghệ gen trong chọn tạo giống mới.
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô… 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải II.CHUẨN BỊ.
1. Giáo viên: SGk, giáo án, Tranh vẽ các hình 25.1, 25.2, 25.3 SGK.
2. Học sinh: SGK, đọc trước bài ở nhà.
III. Chuỗi hoạt động học:
1. Ổn định tổ chức lớp : Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra : Phân biệt các phương pháp chọn giống thực vật bằng kĩ thuật nuôi cấy tế bào ? 3. Bài mới:
A. Khởi động : Công nghệ gen là một phần của công nghệ sinh học, được
ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Vậy trong công tác tạo
giống vật nuôi và cây trồng mới, công nghệ này được ứng dụng như thế nào?
B. Hình thành kiến thức TG
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
* Hoạt động 1: Tìm hiểu về công I. CÔNG NGHỆ GEN. nghệ gen.
1. Khái niệm công nghệ gen.
- Công nghệ gen là qui trình tạo ra
GV: Lấy gen của loài này lắp vào
những tế bào hoặc sinh vật có gen
hệ gen của loài khác thì có được
bị biến đổi, có thêm gen mới, từ đó không và bằng cách nào?
tạo ra cơ thể với những đặc điểm
HS: Nêu khái niệm về công nghệ mới. gen.
- Trung tâm của công nghệ gen là
GV: Nhận xét và bổ sung để hoàn
kĩ thuật tạo ADN tái tổ hợp( kỹ thiện kiến thức. thuật chuyển gen).
GV: Yêu HS quan sát hình 25.1
2. Các bước cần tiến hành trong SGK và cho biết :
kĩ thuật chuyển gen.
+ Kĩ thuật chuyển gen có mấy khâu a. Tạo ADN tái tổ hợp. Trang 97 chủ yếu?
- ADN tái tổ hợp là 1 phân tử ADN
+ ADN tái tổ hợp là gì?
nhỏ được lắp ráp từ các đoạn ADN
GV nêu vấn đề: Trong công nghệ
lấy từ các tế bào khác nhau.
gen, để đưa một gen từ tế bào này
- Thể truyền là 1 phân tử ADN nhỏ
sang tế bào khác cần phải sử dụng
có khả năng nhân đôi một cách đọc
một phân tử ADN đặc biệt, kĩ thuật lập với hệ gen của tế bào và có thể
này gọi là tạo ADN tái tổ hợp. Câu gắn vào hệ gen của tế bào.
hỏi đặt ra là phân tử ADN đó được - Các loại thể truyền : plasmit, gọi là gì?
virut, NST nhân tạo, thể thực
HS trả lời được: Gọi là thể truyền khuẩn. gen
- Các bước tạo ADN tái tổ hợp :
GV: Vậy làm cách nào để có đúng
+ Tách thể truyền và hệ gen cần
đoạn ADN mang gen cần thiết của chuyển ra khổi ế bào.
tế bào cho để thực hiện chuyển
+ Dùng Restrictaza để cắt ADN và gen?
Plasmid tại những điểm xác định,
HS phải nêu được: Nhờ enzim cắt tạo đầu dính.
giới hạn restrictaza, enzim này cắt
+ Dùng Ligaza để gắn ADN và
2 mạch đơn của phân tử ADN ở
Plasmid lại thành ADN tái tổ hợp.
những vị nucleotit xác định.
b. Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào
GV: Làm thế nào gắn được nó vào nhận. ADN của tế bào nhận?
- Dùng CaCl2 hoặc dùng xung điện
HS: Nhờ enzim nối ligaza.
để làm giãn màng sinh chất của tế
GV: Vậy kĩ thuật tạo ADN tái tổ bào nhận. hợp là gì?
- Phân tử ADN tái tổ hợp dễ dàng
GV:Khi đã có ADN tái tổ hợp rồi
chui qua màng vào tế bào nhận.
thì để đưa được phân tử ADN vào
* Tải nạp : Trường hợp thể truyền
tế bào nhận bằng cách nào?
là pha gơ, chúng mang gen cần
HS: Nghiên cứu thông tin SGK để
chuyển chủ động xâm nhập vào tế trả lời. bào chủ (vi khuẩn).
GV: Khi thực hiện bước 2 của kĩ
c. Phân lập(tách) dòng tế bào
thuật chuyển gen, trong ống
chứa ADN tái tổ hợp.
nghiệm có vô số các tế bào vi
- Nhận biết tế bào có ADN tái tổ
khuẩn, một số có ADN tái tổ hợp,
hợp bằng cách chọn thể truyền có
một số không có ADN tái tổ hợp
gen đánh dấu.
xâm nhập vào, làm thế nào để tách
được các tế bào có ADN tái tổ hợp
với các tế bào không có ADN tái tổ II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ hợp?
GEN TRONG TẠO GIỐNG
HS: Nghiên cứu thông tin mục II.c BIẾN ĐỔI GEN.
trang 84 trả lời câu hỏi.
1. Khái niệm sinh vật biến đổi
* Hoạt động 2 : Tìm hiểu ứng gen :
dụng công nghệ gen trong tạo
- Khái niệm : Là sinh vật mà hệ gen
giống biến đổi gen.
của nó được con người làm biến
GV nêu vấn đề :Trên chương trình
đổi phù hợp với lợi ích của mình.
khoa học và đời sống VTV2 các
- Cách để làm biến đổi hệ gen của
nhà khoa học đã tạo ra giống chuột sinh vật : Trang 98
không sợ mèo bằng cách nào ?
+ Đưa thêm một gen lạ vào hệ gen
HS: Con chuột đó được gọi là sinh của SV. vật biến đổi gen.
+ Làm biến đổi 1 gen đã có sãn
GV :Sinh cật biến đổi gen là gì ? trong hệ gen.
Có những cách nào để tạo được
+ Loại bỏ hoặc làm bất hoạt một
sinh vật biến đổi gen ? HS: Suy gen nào đó trong hệ gen.
nghĩ sựa vào SGK trả lời.
2. Một số thành tựu tạo giống
GV nêu vấn đề : Tạo giống bằng biến đổi gen.
công nghệ gen đối với cây trồng đã a. Tạo động vật chuyển gen :
thu được những thành tựu gì ?
b. Tạo giống cây trồng biến đổi
HS : Nghiên cứu thông tin SGk gen.
trang 84, 85 để trả lời.
c. Tạo dòng vi sinh vật biến đổi
GV: Nhận xét, bổ sung để hoàn gen. thiện kiến thức. ( SGK trang 84, 85 )
C. Luyện tập – Vận dụng :
- Trình bày qui trình tạo ADN tái tổ hợp, chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận?
- Hệ gen của sinh vật có thể được biến đổi bằng những cách nào?
- Trình bày phương pháp tạo động vật chuyển gen và những thành tựu tạo
giống động vật biến đổi gen? D. Tìm tòi mở rộng
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK. - Đọc trước bài 21.
Chương V - DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI
Tiết 22 - Bài 21: DI TRUYỀN Y HỌC
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I- Mục tiêu : Trang 99 1. Kiến thức :
Sau khi học xong bài này học sinh phải
- Nêu được khái niệm di truyền y học.
- Nêu được khái niệm và kể được một số bệnh, bệnh di truyền phân tử,
bệnh NST( cơ chế phát sinh bệnh Đao), bệnh ung thư. 2. Kỹ năng:
Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, so sánh, khái quát hoá.
3. Thái độ: Giáo dục nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ tương lai di truyền của con người.
4. Phát triển năng lực
- HS xác định được mục tiêu học tập chủ đề là gì
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô…
- Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập... 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ nhận thức
Mức độ nhận thức Các NL hướng Nhận biết Thông hiểu Vận dụng
Vận dụng cao tới trong chủ
ND1. Bệnh di truyền phân tử đề - Nêu được - Phân tích được - Giải thích - quan sát, so khái niệm đặc điểm của được tại sao sánh. bệnh di bệnh di truyền những bệnh di - Năng lực truyền phân phân tử. GQVĐ truyền phân tử tử lại không chữa - Lấy được được một số vi dụ về bệnh di truyền phân tử
ND 2: Bệnh, hội chứng bệnh - Giải thích cơ - Kĩ năng do đột biến NST chế gây hội - Giải thích phân tích. Trang 100 được tại sao - Nêu được - Phân tích được chứng Đao ở - NL ngườ những bệnh, khái niệm đặc điểm của i. GQV hội chứng bệnh Đ hội chứng bệnh di truyền - Giải thích được vì sao liên quan tới bệnh liên liên quan đến đột quan đến độ
không phát hiện đột biến NST t biến NST. được các bệnh thường gây biến NST nhân có thừa hậu quả - Lấy một số NST số 1 hoặc nghiêm trọng ví dụ về NST số 2 ở hơn so với các bệnh, hội người bệnh do đột chứng bệnh biến gen di truyền ở người. - Nhiều loại bệnh ung thư xuất hiện do ND3. Ung thư -KN so sánh gen tiền ung - NL GQVĐ thư hoạt động quá mức gây ra quá nhiều sản phẩm của ge n. giải thích được một số kiểu đột biến làm cho một gen bình thường thành gen ung thư. - Giải thích được khi sử - Phân tích được vai trò dụng quá nhiều quan trọng của thuốc bảo vệ các biện pháp thực vật có thể để sàng lọc trước lại những hậu quả nặng nề sinh. Trang 101 cho con người. - Phân tích một biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả nhất ở địa phương em. - Giải thích được, liệu pháp gen được coi là kĩ thuật của tương lai.
* Hệ thống các câu hỏi
Bài tập 1. (Vận dụng cao) Khảo sát sự di truyền tính trạng tầm vóc thấp ở
người, biểu hiện qua ba thế hệ như sau : 1 2 3 4 Ghi chó: I : Nam tÇm vãc thÊp : Nam tÇm vãc cao II 1 2 3 4 : N÷ tÇm vãc thÊp III : N÷ tÇm vãc cao 1 2
1. Xác định đặc điểm di truyền của tính trạng ?
2. Xác định kiểu gen của những người trong phả hệ trên ?
- Sưu tầm tư liệu về tật, bệnh di truyền và thành tựu trong việc hạn chế, điều trị
bệnh hoặc tật di truyền.
- Biết dựa vào kết quả phân tích ADN xác định mối quan hệ huyết thống giữa
những người trong gia đình.
Câu 2( Thông hiểu) Giải thích tại sao những bệnh, hội chứng bệnh liên quan tới
đột biến NST thường gây hậu quả nghiêm trọng hơn so với các bệnh do đột biến gen?
Hướng dẫn trả lời:
Bệnh , tật do đột biến NST thường gây hậu quả nặng hơn bệnh ,tật do đột biến
gen vì Đột biến NST liên quan đến nhiều gen còn bệnh do đột biến gen chỉ liên quan tới 1 gen ? Trang 102
Câu 3 ( Câu hỏi nhận biết) Bệnh di truyền phân tử chủ yếu biến đổi phân tử nào? A. ADN. B. ARN. C. Pr. D. AND và ARN
Câu 4 ( Thông hiểu) Vì sao người ta không phát hiện bệnh nhân thừa NST số 1 hoặc số 2?
A. NST số 1 hoặc 2 là NST lớn chứa nhiều gen quan trọng nên thường gây chết?.
B. NST số 1 hoặc 2 là NST lớn chứa nhiều gen không quan trọng nên thường gây chết.
C.NST số 1 hoặc 2 là NST nhỏ chứa nhiều gen quan trọng nên thường gây chết.
D.NST số 1 hoặc 2 là NST Bình thường chứa nhiều gen quan trọng nên thường gây chết.
Câu 5 (Câu hỏi vận dụng) U ác và u lành khác nhau chủ yếu là?
A. U lành thường xuất hiện ở những nơi không quan trọng.
B. U ác thì có khả năng di căn còn u lành không có.
C. U ác thì không chữa được còn u lành điều trị được.
D. U ác chèn ép các cơ quan trong cơ thể còn u lành thì không. II- chuẩn bị : 1. GV:
- Một số hình ảnh về bệnh di truyền ở người. - Máy chiếu, máy vi tính 2. HS:
- Bản trong/ bảng phụ/ giấy rôki, bút phớt. - Xem lại bài 29 SH 9.
III – Tiến trình bài học:
1. Kiểm tra bài cũ (5’): Câu hỏi :
Nêu các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen?
Đáp án – biểu điểm:
Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen
a. tạo ADN tái tổ hợp ( 5 đ) * Nguyên liệu: + Gen cần chuyển
+ Thể truyền : Plasmit hoặc thể thực khuẩn là ADN dạng vòng có khả năng tự
nhân đôi độc lập với ADN vi khuẩn .
+Enzim cắt (restrictaza) và E nối( ligaza) * Cách tiến hành:
- Tách chiết thể truyền và gen cần chuyển ra khỏi tế bào
-Xử lí bằng một loại enzin giới hạn để tạo ra cùng 1 loại đầu dinh
- Dùng enzim nối để gắn chúng tạo ADN tái tổ hợp Trang 103
b. Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận ( 2,5 đ)
- Dùng muối canxi clorua hoặc xung điện cao áp làm giãn màng sinh chất của tế
bào để ADN tái tổ hợp dễ dàng đi qua
c. Phân lập dòng tb chứa ADN tái tổ hợp ( 2,5 đ)
- Chọn thể truyền có gen đánh dấu
- Bằng các kỹ thuật nhất định nhận biết được sản phẩm đánh dấu 2. Bài mới: A. Khởi đông:
Con người là đối tượng quan trọng trong sinh giới. Chính vì vậy, nhiều
vấn đề được đặt ra với con người trong lĩnh vực di truyền, đó là những vấn đề gì?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò Nội dung
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu khái *Khái niệm di truyền y học : ( 5’)
học sinh tìm hiểu khái niệm di truyền y Là 1 bộ phận của di truyền người,
niệm di truyền y học học
chuyên nghiên cứu phát hiện các
Gv yêu cầu học sinh đọc
cơ chế gây bệnh dt và đề xuất các
SGK mục I và nêu khái - Đọc mục I SGK biện pháp phòng ngừa, cách chữa
niệm di truyền y học. Giải và trả lời câu hỏi.
trị các bệnh di truyền ở người.
thích tại sao nói Di truyền y - Di truyền y học là
học là một bộ phận của Di một bộ phận của Di truyền học người.
truyền học người vì
Gv gọi 1 học trả lời và một chuyên nghiên cứu
vài học sinh khác nhận xét, và ngăn chặn hậu bổ sung.
quả của các khuyết
GV bổ sung và kết luận để tật di truyền ở học sinh ghi bài. người.
Hoạt động 2: Hướng dẫn
học sinh tìm hiểu các
bệnh di truyền phân tử và HS tìm hiểu các I. Bệnh di truyền phân tử ( 10’)
các bệnh NST, bệnh ung bệnh di truyền phân - Khái niệm: Là những bệnh di thư.
tử và các bệnh NST, truyền được nghiên cứu cơ chế gây
Gv phát phiếu học tập theo bệnh ung thư.
bệnh ở mức độ phân tử.
nhóm bàn, rồi yêu cầu học
- Nguyên nhân: do các đột biến
sinh độc lập đọc SGK mục - Nhận phiếu học gen. Mức độ nặng nhẹ của bệnh
I, II, III và thảo luận nhóm tập theo nhóm bàn. phụ thuộc vào chức năng của loại
để hoàn thành nội dung - Đọc SGK mục I, Pr do gen đột biến quy định trong
phiếu học tập trong thời II, III và thảo luận tế bào. gian 20 phút. nhóm. - Cơ chế:
- Yêu cầu 1 nhóm bất kì
+ Alen đột biến có thể hoàn toàn trình bày nội dung của
không tổng hợp được Pr.
phiếu học tập, các nhóm
+ Tăng hay giảm số lượng Pr hoặc
khác theo dõi và nhận xét.
tổng hợp ra Pr bị thay đổi chức
- Sau khi các nhóm đã đưa
năng → rối loạn TĐC trong cơ thể
ra nhận xét, GV bổ sung, - Trình bày kết quả → bệnh.
hoàn thiện đồng thời giới thảo luận nhóm và - Ví dụ: bệnh phêninkêtô - niệu ở Trang 104
thiệu một số hình ảnh về nhận xét, bổ sung người.
bệnh tật di truyền ở người cho nhóm bạn.
- Chữa bệnh: phát hiện sớm ở trẻ
và đưa ra đáp án phiếu học → cho ăn kiêng
tập để học sinh ghi bài.
- Theo dõi GV nhận II. Hội chứng bệnh liên quan đến
xét, quan sát các đột biến NST ( 10’)
hình ảnh, sửa nội - Khái niệm: Các ĐB cấu trúc hay
dung phiếu học tập số lượng NST thường liên quan ghi vào vở.
đến rất nhiều gen gây ra hàng loạt
tổn thương ở các hệ cơ quan của người bệnh.
- Ví dụ: hội chứng Đao, Tơcno, Claiphentơ,...
- Cơ chế gây hội chứng Đao: NST
21 giảm phân không bình thường (ở
người mẹ) cho giao tử mang 2 NST
21, khi thụ tinh kết hợp với giao tử
có 1 NST 21→ cơ thể mang 3 NST
21 gây nên hội chứng Đao.
- Đặc điểm: người thấp bé, má
phệ, cổ rụt, dị tật tim, lưỡi dày và dài,....
- Cách phòng bệnh: không nên sinh con khi tuổi cao.
III. Bệnh ung thư ( 10’)
- Khái niệm: là loại bệnh đặc
trưng bởi sự tăng sinh không kiểm
soát được của 1 số loại tế bào cơ
thể dẫn đến hình thành các khối u
chèn ép các cơ quan trong cơ thể.
+ Khối u là ác tính nếu các tế bào
khối u có khả năng tách khỏi mô
ban đầu di chuyển vào máu và đến
các nơi khác trong cơ thể tạo các khối u khác nhau.
+ Khối u là lành tính nếu các tế
bào khối u không có khả năng di
chuyển vào máu để đến các nơi khác trong cơ thể.
- Nguyên nhân, cơ chế: đột biến gen, đột biến NST,...
- Cách điều trị: chưa có thuốc
điều trị, dùng tia phóng xạ hoặc
hoá chất để diệt các tế bào ung thư.
- Thức ăn đảm bảo vệ sinh, môi
trường sống trong lành. Trang 105
C. Luyện tập – Vận dụng ( 4’) Phiếu học tập
Đọc SGK mục II, III kết hợp kiến thức đã học về đột biến và thảo luận
nhóm để hoàn thành nội dung bảng sau . Bệnh di truyền Điểm phân biệt Bệnh NST phân tử Bệnh ưng thư Khái niệm Cơ chế/Đặc điểm Một số bệnh đã gặp D. Tìm tòi mở rộng
1. Học và trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
2. Đọc trước bài 22SGK/92.
Nhận xét đánh giá sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Tiết 23 - Bài 22: BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI
VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I- Mục tiêu :
Sau khi học xong bài này học sinh phải 1. Kiến thức :
- Trình bày các biện pháp bảo vệ vốn gen người
- Giải thích được cơ sở của di truyền y học tư vấn.
- Nêu một số vấn đề xã hội của Di truyền học. 2. Kỹ năng:
Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, so sánh, khái quát hoá. 3. GDMT
- Nâng cao nhận thức về tài sản di truyền của loài người từ đó tích cực
đấu tranh vì hoà bình, chống thảm hoạ do chiến tranh hạt nhân ( kể cả thử vũ khí
hạt nhân) gây nên cũng như các hình thức chiến tranh khác làm tổn thương đến Trang 106
môi trường sống của con người nói riêng và của sinh vật nói chung ( chiến tranh
hoá học, chiến tranh sinh học).
4. Phát triển năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy phân tích, khái quát hoá.
- Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp.
- Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm
nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm.
- Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin.
- Quản lí bản thân: Nhận thức được các yếu tố tác động đến bản thân: tác
động đến quá trình học tập như bạn bè phương tiện học tập, thầy cô… 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
* Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua bài học
Mức độ nhận thức Nội dung Vận dụng Nhận biết Thông hiểu Vận dụng cao
- Giải thích được - Phân tích I. Bảo vệ - Nêu được các khi sử dụng quá được vai trò vốn gen - Đối tượng biện pháp nhằm hạn của loài
nào cần tư vấn nhiều thuốc bảo quan trọng người chế các tác nhân di truyền. vệ thực vật có của các biện gây đột biến. thể để lại những pháp sàng lọc - Nêu được khái hậu quả nặng nề trước sinh. niệm tư vấn di cho con người. truyền. - Phân tích bản
- Nêu được các biện chất của liệu - Phân tích một
pháp sàng lọc trước pháp gen. biện pháp bảo vệ sinh. môi trường hiệu - Nêu được các khái quả nhất ở địa niệm về liệu pháp phương em. gen. - Giải thích được, liệu pháp Trang 107 gen được coi là kĩ thuật của tương lai. - Nêu được một số - phân tích
Tính được chỉ số - Giải thích
II. Một số vấn đề phát sinh do IQ(bài tập cụ vấn đề xã được tác động đượ thể) c tại sao
hội của di công nghệ gen và xã hội của việc HIV/AIDS
truyền học công nghệ tế bào. giải mã bộ gen trở thành đại
- Nêu được các con người. dịch của đường lây truyền nhân loại. HIV. - Thực hiện các biện pháp phòng ngừa HIV/AIDS và tuyên truyền cách phòng tránh cho cộng đồng * Hệ thống câu hỏi
Câu 1: Biện pháp nào sau đây không được dùng nhằm hạn chế sinh con bị bệnh, tật di truyền? A. Tư vấn di truyền.
B. Sinh thiết tua nhau thai.
C. Chọc dò dịch nước ối.
D. Lập phả hệ của người bệnh.
Câu 2: Một bạn học sinh năm nay 16 tuổi bạn tham gia kiểm tra IQ và trả lời
câu hỏi của tuổi 18 vây IQ của bạn bằng bao nhiêu? A. 100. B. 110. C. 113. D. 120
Câu 3: Tại sao liệu pháp gen không sử dụng thể truyền là plasmit?
A. Vì trong tế bào người không có plasmit.
B. Vì trong tế bào không cho palsmit nhân đôi.
C. Vì trong tế bào người không có plasmit nên plasmit không sống được trong tế bào người.
D. Vì trong tế bào người có rất ít plasmit nên lượng sản phẩm tạo ra rất ít.
Ii. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 1. GV:
- Một số hình ảnh về HIV/AIDS và bệnh nhân AIDS để thực hiện lồng ghép tuyên truyền. - Máy chiếu, máy vi tính Trang 108 2. HS: - Xem lại bài 30 SH9.
- Tổ 1 và 2 độc lập tìm hiểu và viết báo cáo phần I và II SGK; tổ 3 phần
III. Chuỗi hoạt động học:
I. Kiểm tra bài cũ: (5 phút) Câu hỏi :
Di truyền y học là gì ? Nêu cơ chế gây hội chứng Đao.
Đáp án – biểu điểm.
* Khái niệm di truyền y học : (5đ)
Là 1 bộ phận của di truyền người, chuyên nghiên cứu phát hiện các cơ chế gây
bệnh dt và đề xuất các biện pháp phòng ngừa, cách chữa trị các bệnh di truyền ở người.
+ Cơ chế gây hội chứng Đao : ( 5đ)
NST 21 giảm phân không bình thường (ở người mẹ ) cho giao tử mang 2 NST
21, khi thụ tinh kết hợp với giao tử có 1 NST 21 → cơ thể mang 3NST 21 gây nên hội chứng đao 2. Bài mới: A. Khởi động:
Đứng trước sự biến đổi không ngừng cảu điều kiện tự nhiên, đặc biệt là sự
biến đổi bất lợi của môi trường sống (biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường...) đã
đặt ra cho nhân loại hàng loạt các vấn đề cần giải quyết, trong đó có việc phải tự
bảo vệ lấy vốn gen của chính mình. Vậy chúng ta cần thực hiện việc đó như thế nào?
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động của thầy HĐ của trò Nội dung Hoạt động 1: Tổ
I/ Bảo vệ vốn gen của loài người. ( 20’) chức cho học sinh
1. Tạo môi trường trong sạch nhằm hạn chế
báo cáo và thảo luận Học sinh thảo các tác nhân gây đột biến
về bảo vệ vốn gen luận và báo cáo Trồng cây, bảo vệ rừng. Bảo vệ môi trường,
của loài người và về bảo vệ vốn hạn chế tác động xấu, tránh các đột biến phát
một số vấn đề xã hội gen của
loài sinh, giảm thiểu gánh nặng di truyền cho loài của Di truyền học
người và một số người.
1. Yêu cầu từng tổ cử vấn đề xã hội của 2. Tư vấn di truyền và việc sàng lọc trước
đại diện lên báo cáo Di truyền học sinh
kết quả đã tìm hiểu - Mỗi tổ cử 1 đại - Là hình thức chuyên gia di truyền đưa ra các
trong thời gian không diện lần lượt báo tiên đoán về khả năng đứa trẻ sinh ra mắc 1 tật quá 3 phút. cáo
bệnh di truyền và cho các cặp vợ chồng lời 2. Tiến hành cho cả
khuyên có nên sinh con tiếp theo không, nếu có
lớp thảo luận vấn đề
thì làm gì để tránh cho ra đời những đứa trẻ tật của nhóm vừa báo nguyền. cáo.
- Nhận xét, chất - Kỹ thuật: chuẩn đoán đúng bệnh, xây dựng
3. GV nhận xét đánh vấn những nội phả hệ người bệnh, chuẩn đoán trước sinh.
giá kết quả của từng dung mà nhóm - Xét nghiệm trước sinh: Là xét nghiệm phân
nhóm và bổ sung bạn chưa trình tích NST, ADN xem thai nhi có bị bệnh di
thêm một số thông bày rõ. truyền hay không. Trang 109
tin hoặc chỉnh sửa - Ghi bài
Phương pháp : + chọc dò dịch ối những thông tin chưa + sinh thiết tua nhau thai chính xác để học sinh
3. Liệu pháp gen - kỹ thuật của tương lai tự tóm tắt ghi vở.
- Là kỹ thuật chữa bệnh bằng thay thế gen bệnh bằng gen lành.
- Về nguyên tắc là kỹ thuật chuyển gen
- Một số khó khăn gặp phải: vi rut có thể gây hư
hỏng các gen khác (không chèn gen lành vào vị
trí của gen vốn có trên NST)
II/ Một số vấn đề xã hội của di truyền học. (
Hoạt động 2: Giới Hoạt động 2: 17’)
thiệu một số hình ảnh Tìm hiểu rõ hơn 1. Tác động xã hội của việc giải mã bộ gen
về bệnh nhân AIDS về nguyên nhân, người
để thông qua đó hậu quả của căn - Việc giải mã bộ gen người ngoài những tích
tuyên truyền giáo dục bệnh AIDS và cực mà nó đem lại cũng làm xuất hiện nhiều
HS sống lành mạnh một số vấn đề xã vấn đề tâm lý xã hội.
và ngăn chặn đại hội khác của di 2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và
dịch AIDS, thảo luận truyền học . công nghệ tế bào
một số vấn đề xã hội
- Phát tán gen kháng thuốc sang vi sinh vật khác của di truyền gây bệnh. học.
- An toàn sức khoẻ cho con người khi sử dụng
Gv giới thiệu bảng số
thực phẩm biến đổi gen.
liệu về số ca nhiễm - Quan sát bảng 3. Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ
HIV và bệnh nhân số liệu và một số a) Hệ số thông minh (IQ)
AIDS qua các năm hình ảnh.
được xác định bằng các trắc nghiệm với các và một số hình ảnh
bài tập tích hợp có độ khó tăng dần bệnh nhân AIDS.
b) Khả năng trí tuệ và sự di truyền - Yêu cầu học sinh
- Tập tính di truyền có ảnh hưởng nhất định
quan sát, rút ra nhận - Nhận xét. tới khả năng trí tuệ xét và nêu nguyên
4. Di truyền học với bệnh AIDS nhân, biện pháp ngăn
- Để làm chậm sự tiến triển của bệnh người ta sử chặn và thảo luận
dụng biện pháp di truyền nhằm hạn chế sự phát
một số vấn đề xã hội triển của virut HIV. khác của di truyền học. - Kết luận
C. Luyện tập – Vận dụng: ( 2’)
Chọn phương án trả lời đúng hoặc đúng nhất trong các câu sau:
1. Điều không đúng về nhiệm vụ của di truyền y học tư vấn là
A. góp phần chế tạo ra một số loại thuốc chữa bệnh di truyền.
B. chẩn đoán, cung cấp thông tin về khả năng mắc các loại bệnh di truyền ở
đời con của các gia đình đã có bệnh này.
C. cho lời khuyên trong việc kết hôn, sinh đẻ.
D. cho lời khuyên trong việc đề phòng và hạn chế hậu quả xấu của ô nhiễm môi trường.
2. Điều không đúng về liệu pháp gen là Trang 110
A. việc chữa trị các bệnh di truyền bằng cách phục hồi chức năng các gen bị đột biến.
B. dựa trên nguyên tắc đưa bổ xung gen lành vào cơ thể người bệnh.
C. có thể thay thế gen bệnh bằng gen lành.
D. nghiên cứu hoạt động của bộ gen người để giải quyết các vấn đề của y học. Đáp án 1A 2D D. Tìm tòi mở rộng
- Học và trả lời câu hỏi và bài tập cuối bài.
- Đọc trước bài 23sgk/97
Nhận xét đánh giá sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
............................................................
.......................................................................................................
TIẾT 24 – BÀI 23 : ÔN TẬP PHẦN DI TRUYỀN HỌC
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Sau khi học xong bài này học sinh có khả năng: 1. Kiến thức:
- Nêu được các khái niệm cơ bản, các cơ chế chính trong di truyền học từ mức
độ phân tử, tế bào, cơ thể cũng như quần thể. Nêu được các cách chọn tạo giống.
- Giải thích được các cách phân loại biến dị và đặc điểm của từng loại. 2. Kĩ năng:
Biết cách hệ thống hoá kiến thức thông qua xây dựng bản đồ khái niệm. 3.Thái độ:
Vận dụng lý thuyết giải quyết các vấn đề thực tiễn và đời sống sản xuất. 5. Phương pháp: - Trực quan - Vấn đáp – tìm tòi - Thảo luận nhóm
- Thyết trình giảng giải
II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ 1. Giáo viên:
- Phiếu học tập, máy chiếu. Trang 111
- Giáo án, SGK và các tài liệu tham khảo. 2. Học sinh:
Học sinh ôn tập kiến thức ở nhà.
III. Chuỗi hoạt động học:
1. Kiểm tra bài cũ: ( lồng ghép trong bài) 2. Nội dung bài mới:
Hệ thống hoá kiến thức
GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm giao nhiệm vụ hoàn thành nội dung 1
phiếu học tập, sau đó lần lượt đại diện các tổ lên báo cáo, các nhóm khác đóng góp ý kiến bổ sung.
Phiếu học tập số 1:
1. Hãy điền các chú thích thích hợp vào bên cạnh các mũi tên nêu trong sơ
đồ dưới đây để minh hoạ cho quá trình di truyền ở mức độ phân tử
ADN → A RN → Prôtêin → Tính trạng ( hình thái, sinh lí ….. )  ADN
2. Vẽ bản đồ khái niệm với các khái niệm dưới đây:
gen, ADN - pôlimeraza, nguyên tắc bảo toàn, nguyên tắc bổ sung, tự nhân đôi
Phiếu học tập số 2: Bảng tóm tắt các quy luật di truyền Điều kiện Tên quy luật Ý
Nội dung Cơ sở tế bào học nghiệm đúng nghĩa Phân li Tác động bổ sung Tác động cộng gộp Tác động đa hiệu Di truyền độc lập Liên kết gen Hoán vị gen Di truyền giới tính Di truyền LK với giới tính
Phiếu học tập số 3: Hãy giải thích cách thức phân loại biến dị theo sơ đồ dưới đây: Biến dị
biến dị di truyền thường biến
đột biến biến dị tổ hợp Trang 112
đột biến NST đột biến gen
đột biến SL đột biến cấu trúc
đột biến đa bội đột biến lệch bội
đột biến đa bội chẵn đột biến đa bội lẻ
Phiếu học tập số 4: Hãy đánh dấu + ( nếu cho là đúng) vào bảng so sánh sau:
Bảng so sánh quần thể ngẫu phối và tự phối: Chỉ tiêu so sánh Tự phối Ngẫu phối
- Giảm tỉ lệ thể dị hợp, tăng dần thể đồng hợp qua các thế hệ
- Tạo trạng thái cân bằng di truyền của quần thể
- Tần số alen không đổi qua các thế hệ
- Có cấu trúc: p2AA: 2pqAa: q2aa
- Thành phần các kiểu gen thay đổi qua các thế hệ
- Tạo ra nguồn biến dị tổ hợp
Phiếu học tập số 5: Hãy điền nội dung phù hợp vào bảng sau:
Bảng nguồn vật liệu và phương pháp chọn giống Đối tượng Nguồn vật liệu Phương pháp Vi sinh vật Thực vật Động vật
Đáp án phiếu học tập số 1
Đó là các cụm từ : (1) Phiên mã (2) Dịch mã (3) Biểu hiện (4) Sao mã 2. Bản đồ nguyên tắc bố sung GEN GEN
Nguyên tắc bán bảo toàn
Đáp án phiếu học tập số 4 Chỉ tiêu so sánh Tự phối Ngẫu phối
- Giảm tỉ lệ thể dị hợp, tăng dần tỉ lệ thể đồng hợp +
- Tạo trạng thái cân bằng di truyền của quần thể +
- Tần số alen không đổi qua các thế hệ +
- Có cấu trúc p2AA: 2pqAa: q2aa +
- Thành phần các kiểu gen thay đổi qua các thế hệ +
- Tạo ra nguồn biến dị tổt hợp + + Trang 113
Đáp án phiếu học tập số 5 Đối tượng Nguồn vật liệu Phương pháp Vi sinh vật Đột biến
Gây đột biến nhân tạo Thực vật
Đột biến, biến dị tổ hợp Gây đột biến, lai tạo Động vật
Biến dị tổ hợp (chủ yếu) Lai tạo
Các phiếu học tập khác giáo viên cho hs về nhà tự làm để hôm sau kiểm tra. III. CỦNG CỐ BÀI HỌC IV. BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Học bài cũ và trả lời các câu hỏi trong SGK
- Đọc bài mới trước khi tới lớp
Nhận xét đánh giá sau giờ dạy :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.......................................................................................................
Tiết 25: KIỂM TRA HỌC KÌ I
Ngày soạn :........................................... Lớp dạy Tiết Ngày dạy Ghi chú 12A 12B Trang 114

Giáo án sinh học 12 phương pháp mới

Thông tin :

Tài liệu liên quan:

Tài liệu Tóm tắt Lý thuyết Sinh học 12 | Tài liệu Ôn thi THPT Quốc Gia môn Sinh Học

Trường hợp nào tháp sinh khối của thuyết sinh vật bị đảo ngược? Câu hỏi ôn tập Sinh học 12 nâng cao

Hướng dẫn chấm Đề thi chọn HSG Quốc gia năm 2019 môn Sinh học

Trắc nghiệm Sinh học lớp 12 theo từng chương trình

Đề cương ôn tập Sinh học 12