Giao dịch trung gian là gì? Các hình thức giao dịch trung gian phổ biến
Giao dịch trung gian là dịch vụ phổ biến hiện nay, trong có sự hiện diện của bên thứ ba nhằm mục đích
khiến cho các giao dịch giữa hai bên được thực hiện an toàn hơn và tiện ích hơn. Để tìm hiểu xem
giao dịch trung gian là gì và các hình thức giao dịch trung gian phổ biến, hãy cùng Luật Minh Khuê theo
dõi bài viết dưới đây.
Mục lục bài viết
1. Giao dịch trung gian là gì?
Những năm gần đây, khi công nghệ hiện đại phát triển nhanh chóng, con người có những thói quen
mới trong các hoạt động hằng ngày và nổi bật là giao dịch mua bán. Vậy công nghệ hiện đại đã làm
thay đổi hay làm xuất hiện thêm hình thức giao dịch mới nào? Đó chính là hình như mua bán và trao
đổi hàng hoá online. Ở giai đoạn đầu, hình thức mua sắm online còn gặp nhiều khó khăn và còn lạ
lẫm. Đặc biệt là việc thay đổi thói quen giao dịch từ trực tiếp chuyển sang online của phần lớn người dân.
Cho đến khi sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của các trang thương mại điện tử như Shopee, Tiki,
Sendo… cùng rất nhiều trang web tích hợp mua sắm trực tuyến ra đời. Điều này đã tạo được sự ảnh
hưởng dẫn tới thay đổi vô cùng lớn thói quen mua hàng của người tiêu dùng. Những doanh nghiệp,
những sàn giao dịch thương mại điện tử này trở thành một địa điểm đáng tin cậy, là trung gian liên
kết người mua và người bán trực tuyến. Từ đó, giao dịch trung gian trở thành hình thức cần có và
ngày càng phát triển.
Giao dịch trung gian tiếng Anh là Intermediary Transactions được hiểu là hình thức giao dịch ngoài chủ
thể hai bên còn có sự tham gia của bên thứ ba. Người thứ ba trung gian có nhiệm vụ cài đặt các mối
quan hệ, thỏa thuận các điều kiện mua bán và hình thức xảy ra hoạt động mua bán, cách thức thanh
toán. Ngoài ra có thể hiểu giao dịch trung gian là giao dịch diễn ra dưới sự góp mặt của một người mà
người đấy được mọi người tin cậy, đứng giữa hai chủ thể giao dịch bảo đảm cho giao dịch được diễn
ra an toàn, không xảy ra trạng thái lừa dối, gian lận.
2. Đặc điểm của giao dịch trung gian
Giao dịch trung gian có bản chất là một hoạt động thương mại với chủ thể được bên thuê cấp quyền
tham gia xác lập và thực hiện giao dịch với bên thứ hai nhằm đem đến các lợi ích cho bên thuê và
nhận được thù lao. Chủ thể này có tư cách pháp lý tự do và độc lập với bên thứ hai.
Giao dịch trung gian hoạt động tồn tại song song với hai nhóm quan hệ, cụ thể đó là:
• Quan hệ giữa bên thuê và bên trung gian thực hiện dịch vụ.
• Quan hệ giữa bên trung gian dịch vụ và bên thứ hai.
Các giao dịch nêu trên sẽ hoạt động tùy vào hình thức hợp đồng.
3. Các hình thức giao dịch trung gian phổ biến
Ở Việt Nam, hoạt động trung gian thương mại được xác định là hoạt động của thương nhân để thực
hiện các giao dịch thương mại cho một hoặc một số thương nhân được xác định. Luật Thương mại
năm 2005 thừa nhận những hình thức trung gian thương mại sau: hoạt động đại diện cho thương
nhân, môi giới thương mại, ủy thác mua bán hàng hoá và đại lí thương mại.
3.1 Đại diện cho thương nhân
Đại diện là việc cá nhân, pháp nhân (gọi chung là người đại diện) nhân danh và vì lợi ích của cá nhân
hoặc pháp nhân khác (gọi là người được đại diện) xác lập, thực hiện giao dịch dân sự. Quan hệ đại
diện có thể được thiết lập trong nhiều lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội và bao gồm hai loại: Đại
diện theo pháp luật và đại diện theo ủy quyền. Trong hoạt động thương mại, đại diện cho thương
nhân là việc một thương nhân nhận ủy quyền (gọi là bên đại diện) của thương nhân khác (gọi là bên
giao đại diện) để thực hiện các hoạt động thương mại với danh nghĩa, theo sự chỉ dẫn của thương
nhân đó và được hưởng thủ lao về việc đại diện.
Từ quy định của BLDS năm 2015 và LTM năm 2005 có thể khẳng định đại diện cho thương nhân là một
dạng của đại diện theo ủy quyền được thực hiện trong hoạt động thương mại.
3.2 Môi giới thương mại
Theo Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học, môi giới được hiểu là người làm trung gian để cho hai
bên tiếp xúc, giao thiệp với nhau. Tương tự với cách hiểu thông thường về môi giới, Điều 150 LTM
năm 2005 đã định nghĩa môi giới thương mại như sau:
“Môi giới thương mại là hoạt động thương mại, theo đó một thương nhân làm trung gian (gọi là bên
môi giới) cho các bên mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ (gọi là bên được môi giới) trong việc đàm
phán, giao kết hợp đồng mua bán hàng hoá, dịch vụ và được hưởng thù lao theo hợp đồng môi giới".
3.3 Ủy thác mua bán hàng hoá
Ủy thác mua bán hàng hoá là hoạt động thương mại, theo đó bên nhận ủy thác thực hiện việc mua
bán hàng hoá với danh nghĩa của mình theo những điều kiện đã thỏa thuận với bên ủy thác và được
nhận thù lao ủy thác (Điều 155 LTM năm 2005).
3.4 Đại lí thương mại
Đại lí thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên giao đại lí và bên đại lí thỏa thuận việc bên
đại lí nhân danh chính mình mua, bán hàng hoá cho bên giao đại lí hoặc cung ứng dịch vụ của bên giao
đại lí cho khách hàng để hưởng thù lao.
Đại li thương mại bao gồm các hình thức sau:
- Đại li bao tiêu là hình thức đại lí mà bên đại lí thực hiện việc mua, bán trọn vẹn một khối lượng hàng
hoá hoặc cung ứng đầy đủ một dịch vụ cho bên giao đại lí. Trong hình thức đại lí này, bên giao đại lí ấn
định giá giao đại li, bên đại li quyết định giá bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ cho khách hàng, do đó,
thù lao mà bên đại li được hưởng là mức chênh lệch giá giữa giả mua, giá bán thực tế so với giá mua,
giá bán do bên giao đại li quy định.
- Đại lí độc quyền là hình thức đại lí mà tại một khu vực địa lí nhất định bên giao đại lí chỉ giao cho một
đại lí mua, bán một hoặc một số mặt hàng hoặc cung ứng một số loại dịch vụ nhất định.
- Tổng đại li mua bán hàng hoả, cung ứng dịch vụ là hình thức đại lí mà bên đại lí tổ chức một hệ thống
đại lí trực thuộc để thực hiện việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ cho bên giao đại lí. Tổng đại lí
là đối tác trực tiếp của bên giao đại li. Tổng đại lí đại diện cho hệ thống đại li trực thuộc. Các đại lí trực
thuộc hoạt động dưới sự quản lí của tổng đại lí và với danh nghĩa của tổng đại lí.
- Các hình thức đại li khác mà các bên thỏa thuận. Các bên tham gia quan hệ đại lí có thể thỏa thuận
các hình thức đại lí khác như: đại lí hoa hồng, đại lí bảo đảm thanh toán v.v..
4. Giao dịch trung gian có thuận lợi và khó khăn gì? 4.1 Thuận lợi
Người trung gian có sự am hiểu đối với thị trường, sự am hiểu nhất định đối với những quy định của
pháp luật, của tập quán buôn bán, thủ tục của quá trình mua bán tại địa phương thì sẽ tiết kiệm được
nhiều thời gian, hạn chế được rủi ro xuống mức thấp nhất.
Người ủy thác sẽ không cần phải bỏ ra sự đầu tư nhiều về cơ sở vật chất, giảm bớt được các khoản
chi phí trung gian nhờ vào hệ thống có sẵn của trung gian. 4.2 Khó khăn
Nhược điểm tồn tại ở đây là công ty sẽ không có được sự liên hệ trực tiếp đối với khách hàng của
mình và đối với thị trường nên tốc độ phản ứng sẽ chậm khi đứng trước sự cạnh tranh. Vốn thường
sẽ bị chiếm dụng, lợi nhuận cùng theo đó mà bị san sẻ, bị yêu sách khi mà các nhà đại lý, trung gian bán được hàng hóa.
Để cho quá trình giao dịch trung gian diễn ra an toàn và đảm bảo tốt, bạn nên chú ý một số chi tiết sau:
- Xác định và đảm bảo rằng bên thứ ba người trung gian có uy tín, không gian lận.
- Quá trình giao dịch thường sẽ được thực hiện theo thứ tự sau: Bên mua chuyển tiền cho bên trung
gian -> Bên trung gian xác nhận -> Bên trung gian chuyển tiền cho bên bán -> Hoàn thành giao dịch.