Hệ mặt trời có bao nhiêu hành tinh? Thứ tự các hành tinh trong hệ mặt trời
1. Khái quát chung về Hệ Mặt Trời 1.1. Vũ Trụ là gì?
Vũ Trụ chính là một không gian vô tận chứa đựng các thiên hà. Trong đó, mỗi thiên hà lại là một tập hợp
của rất nhiều các thiên thể như các ngôi sao, vệ tinh (mặt trăng), sao băng, hành tinh, sao chổi,… cùng với
bức xạ điện từ, khí, bụi.
Vũ trụ mà hiện nay chúng ta quan sát được có khoảng 10 tỷ thiên hà. Chúng được mở rộng từ vụ nổ
Bigbang khoảng 13 tỷ năm trước và hiện tại chưa xác định được kích thước. Trong thời điểm hiện tại, vũ trụ
quan sát được có đường kính khoảng 28.5 tỷ parsec (tương đương 93 tỷ năm ánh sáng). Thiên hà chứa
Mặt trời cùng với các hành tinh của nó tạo nên các Dải Ngân Hà.
1.2. Hệ Mặt trời là gì?
Chúng ta hẳn đã không còn xa lạ gì với cái tên Hệ Mặt trời nữa đúng không. Tuy nhiên, không phải ai cũng
biết tường tận về chúng. Hệ Mặt trời hay còn được biết đến với tên gọi Thái Dương Hệ có tên tiếng anh là Solar System.
Hệ Mặt Trời (Thái Dương Hệ) là một hành tinh có Mặt trời ở trung tâm và các thiên thể nằm phạm vi lực hấp
dẫn của hệ mặt trời. Tất cả chúng được hình thành từ sự suy sụp của một đám mây phân tử khổng lồ cách
đây khoảng 4,6 tỷ năm. Giải đáp thắc mắc về có bao nhiêu hệ mặt trời trong ngân hà thì chỉ có 1 hệ mặt trời
thôi bạn nhé. Đa phần các thiên thể sẽ quay xung quanh Mặt trời và khối lượng tập trung chủ yếu vào các
hành tinh với quỹ đạo elip gần tròn và mặt phẳng quỹ đạo. Hệ Mặt trời cũng chứa 2 vùng tập trung các thiên
thể nhỏ hơn. Với lực hấp dẫn các hành tinh chính cùng các hành tinh lùn, cùng hàng nghìn thiên thể nhỏ
nằm giữa và di chuyển tự do giữa 2 vùng này, có kích thước thay đổi như sao chỗi, bụi thiên hành tinh,
centaurs… Ngoài ra, Hệ Mặt trời có một số sao chổi, gồm một nhân rắn chứa bụi và nước đá với các đuôi
hơi nước kéo dài hàng triệu kilomet quay quanh mặt trời theo quỹ đạo ellip rất dẹt.
Từ những thông tin trên thì Hệ Mặt trời nằm trong vũ trụ. Thực chất đó là một hành tinh mà tại đó Mặt trời ở
vị trí trung tâm. Các thiên thể xung quanh nằm trong phạm vi lực hấp dẫn của Hệ Mặt trời. Tất cả chúng
được hình thành từ cách đây khoảng 4.6 tỷ năm bởi sự suy sụp của một đám mây phân tử khổng lồ.
1.3. Hệ mặt trời hình thành như thế nào?
Sự hình thành và tiến hóa của hệ mặt trời bắt đầu từ cách đây khoảng 4,6 tỷ năm với sự suy sụp hấp dẫn
của phần nhỏ thuộc đám mây phân tử khổng lồ. Lúc này, hầu hết khối lượng bị suy sụp đều tích tụ ở trung
tâm, tạo nên mặt trời, còn trong khi đó phần còn lại dẹt ra hình thành một đĩa đám mây bụi tiền hành tinh
tiến hóa dần thành các hành tinh, mặt trăng, tiểu hành tinh và các tiểu thiên thể khác trong hệ mặt trời.
* Hệ mặt trời của chúng ta bao nhiêu tuổi?
Hệ mặt trời hiện nay bao nhiêu tuổi là mối quan tâm, tò mò của rất nhiều người. Các thiên thạch, hoặc các
mảnh đá không gian rơi xuống trái đất, đã giúp các nhà khoa học tìm ra tuổi của hệ mặt trời. Phải kể đến là
thiên thạch Allende, rơi xuống Trái đất năm 1969 và rải rác trên Mexico, là thiên thạch lâu đời nhất được biết
đến với niên đại 4,55 tỷ năm tuổi.
2. Hệ Mặt trời có bao nhiêu hành tinh?
Hệ Mặt trời gồm bao nhiêu hành tinh thì câu trả lời đó chính là gồm Mặt trời và 9 hành tinh quay quanh, theo
các quỹ đạo ellip gần tròn. Vòng trong có 4 hành tinh dạng rắn như sao kim, sao Thủy, Trái Đất, Sao Hỏa,
vòng ngoài có 5 hành tinh dạng khí là Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thiên Vương, Sao Hải Vương và hành tinh
thứ 9 mới phát hiện vào đầu năm 2016. Kể từ năm 1930, khi phát hiện ra sao Diêm Vương, mọi người đều
sẽ được nghe về 9 hành tinh trong hệ mặt trời của chúng ta. Nhưng những năm 1990 các nhà thiên văn học
tranh luận về việc Pluto có phải là một hành tinh hay không. Quyết định gây nhiều tranh cãi vào năm 2006
của hội Thiên văn học Quốc tế gọi sao Diêm Vương là hành tinh lùn, loại bỏ nó ra khỏi danh sách các hành
tinh thực có trong hệ mặt trời. Vì vậy, sẽ có 8 hệ mặt trời như kể trên. Ngày nay các nhà thiên văn học đang
tìm kiếm một hành tinh khác trong hệ mặt trời của chúng ta về hành tinh thực thứ 9, sau khi tìm được bằng
chứng vào ngày 20/1/2016 về “ hành tinh thứ 9” lớn gấp 10 lần khối lượng Trái đất và lớn hơn 5000 lần khối
lượng của sao Thiên Vương. Mặt trời - ngôi sao trung tâm của Hệ Mặt trời Mặt trời (sao mẹ) với nguồn sáng
vô tận, được coi là trung tâm của Hệ Mặt trời, là sao mẹ là là ngôi sao sáng nhất cung cấp năng lượng ánh
sáng cho các hành tinh khác. Trên Mặt Trời luôn xảy ra các phản ứng hạt nhân sinh ra lượng nhiệt vô cùng
lớn và tỏa ra khắp các hành tinh. Sao mẹ tự sinh ra năng lượng và tạo ra lực hấp dẫn khiến các hành tinh
khác quay bao quanh với các quỹ đạo khác nhau.
3. Thứ tự các hành tinh trong Hệ Mặt trời
Thái Dương Hệ có 8 hành tinh, thứ tự của các hành tinh trong hệ Mặt Trời , bắt đầu gần mặt trời nhất và
hoạt động ra bên ngoài là như sau: Sao Thủy , Sao Kim , Trái Đất , Sao Hỏa , Sao Mộc , Sao Thổ , Sao
Thiên Vương , Sao Hải Vương và sau đó là Hành tinh thứ Chín. Cụ thể những hành tinh này lấy Mặt trời là
trung tâm và xếp lần lượt theo thứ tự như sau:
3.1. Hành tinh thứ 1 trong Hệ Mặt trời – Sao Thủy (Mercury)
Hành tinh thứ 1 trong hệ mặt trời Sao Thủy Đây là hành tinh gần Mặt trời nhất và cũng là nhỏ nhất với
đường kính chỉ khoảng 4874km. Mercury chỉ lớn hơn một chút so với mặt trăng của Trái Đất. Do đó mà
hành tinh này chỉ mất 88 ngày để quay quanh Mặt trời. Vì quá gần Mặt trời cho nên sao Thủy có sự thay đổi
đáng kể về nhiệt độ giữa ngày và đêm. Nhiệt độ ban ngày của Mercury có thể lên tới 450 độ C. Còn ban
đêm lại có thể xuống tới âm 180 độ C. Bầu khí quyển của sao Thủy rất mỏng gồm có oxy, natri, hydro, kali
và heli. Chúng không thể phá vỡ các thiên thạch đang bay tới cho nên bề mặt có rất nhiều các vết rỗng.
Sao Thủy là hành tinh gần mặt trời nhất và nó cũng là hành tinh nhỏ nhất, chỉ lớn hơn một chút so với mặt
trăng của Trái đất. Vì quá gần mặt trời (khoảng hai phần năm khoảng cách giữa Trái đất và mặt trời), sao
Thủy trải qua những thay đổi đáng kể về nhiệt độ ngày và đêm của nó: Nhiệt độ ban ngày có thể lên tới 840
F (450 C), đủ nóng để nấu chảy chì. Trong khi đó vào ban đêm, nhiệt độ giảm xuống âm 290 F (âm 180 C).
Sao Thủy có bầu khí quyển rất mỏng gồm oxy, natri, hydro, heli và kali và không thể phá vỡ các thiên thạch
đang bay tới, vì vậy bề mặt của nó có nhiều vết rỗ, giống như mặt trăng. Trong nhiệm vụ kéo dài 4 năm, tàu
vũ trụ MESSENGER của NASA đã tiết lộ những khám phá mới đáng kinh ngạc thách thức sự mong đợi của
các nhà thiên văn học. Trong số những phát hiện đó là việc phát hiện ra băng nước và các hợp chất hữu cơ
đóng băng tại cực bắc của sao Thủy và núi lửa đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành bề mặt hành tinh. Khám phá:
Được người Hy Lạp cổ đại biết đến và có thể nhìn thấy bằng mắt thường
Được đặt tên cho sứ giả của các vị thần La Mã
Đường kính: 3,031 miles (4,878 km)
Quỹ đạo: 88 ngày Trái Đất Ngày: 58,6 ngày Trái Đất
3.2. Hành tinh thứ 2 trong Hệ Mặt trời – Sao Kim (Venus)
Hành tinh thứ hai tính từ mặt trời, Sao Kim có kích thước sinh đôi của Trái đất. Hình ảnh radar bên dưới bầu
khí quyển của nó cho thấy bề mặt của nó có nhiều núi và núi lửa khác nhau. Nhưng ngoài ra, hai hành tinh
không thể khác hơn. Do bầu khí quyển dày đặc, độc hại được tạo thành từ các đám mây axit sulfuric, sao
Kim là một ví dụ điển hình về hiệu ứng nhà kính. Nó nóng như thiêu đốt, thậm chí còn nóng hơn cả sao
Thủy. Nhiệt độ trung bình trên bề mặt Sao Kim là 900 F (465 C). Ở 92 bar, áp suất trên bề mặt sẽ đè bẹp và
giết chết bạn. Và kỳ lạ thay, sao Kim quay chậm từ đông sang tây, hướng ngược lại với hầu hết các hành tinh khác.
Người Hy Lạp tin rằng Sao Kim là hai vật thể khác nhau – một vật thể trên bầu trời buổi sáng và một vật thể
khác vào buổi tối. Vì nó thường sáng hơn bất kỳ vật thể nào khác trên bầu trời, sao Kim đã tạo ra nhiều báo cáo về UFO. Khám phá:
Được người Hy Lạp cổ đại biết đến và có thể nhìn thấy bằng mắt thường
Được đặt tên cho nữ thần tình yêu và sắc đẹp của người La Mã
Đường kính: 7,521 miles (12,104 km)
Quỹ đạo: 225 ngày Trái Đất Ngày: 241 ngày Trái Đất
3.3. Hành tinh thứ 3 trong Hệ Mặt trời – Trái đất (Earth)
Trái Đất có 2/3 hành tinh được đại dương bao phủ. Được biết đến là nơi duy nhất có chứa sự sống. Bầu khí
quyển vì vậy mà rất giàu nitơ và oxy. Trái Đất quay quanh trục của mình với tốc độ 467m/s và hơn
1600km/h tại đường xích đạo. Quỹ đạo của Trái Đất là 365,24 ngày. Một ngày có 23h56′. Đường kính của
hành tinh thứ 3 khoảng 12760km.
Tên bắt nguồn từ “Die Erde”, từ tiếng Đức có nghĩa là “mặt đất.”
Đường kính: 7,926 miles (12,760 km) Quỹ đạo: 365,24 ngày Ngày: 23 giờ, 56 phút
3.4. Hành tinh thứ 4 trong Hệ Mặt trời – Mars (sao Hỏa)
Hành tinh thứ tư tính từ mặt trời là sao Hỏa, và đó là một nơi lạnh lẽo giống như sa mạc phủ đầy bụi. Bụi
này được tạo thành từ các oxit sắt, tạo cho hành tinh màu đỏ mang tính biểu tượng của nó. Sao Hỏa có
những điểm tương đồng với Trái đất: Nó có nhiều đá, có núi, thung lũng và hẻm núi, và các hệ thống bão
khác nhau, từ những con quỷ bụi giống như lốc xoáy cục bộ đến những cơn bão bụi nhấn chìm hành tinh.
Bằng chứng khoa học đáng kể cho thấy rằng sao Hỏa vào một thời điểm hàng tỷ năm trước là một thế giới
ấm hơn, ẩm ướt hơn nhiều. Sông và thậm chí có thể đại dương đã tồn tại . Mặc dù bầu khí quyển của sao
Hỏa quá mỏng để nước lỏng có thể tồn tại trên bề mặt trong bất kỳ khoảng thời gian nào, nhưng tàn tích
của sao Hỏa ẩm ướt hơn đó vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Những tảng băng nước có kích thước bằng
California nằm bên dưới bề mặt sao Hỏa, và ở cả hai cực là những tảng băng được tạo thành từ một phần
nước đóng băng. Vào tháng 7 năm 2018, các nhà khoa học tiết lộ rằng họ đã tìm thấy bằng chứng về một
hồ chất lỏng bên dưới bề mặt của chỏm băng ở cực nam. Đó là ví dụ đầu tiên về một khối nước bền bỉ trên Hành tinh Đỏ.
Các nhà khoa học cũng cho rằng sao Hỏa cổ đại sẽ có các điều kiện hỗ trợ sự sống như vi khuẩn và các vi
sinh vật khác. Hy vọng rằng những dấu hiệu về sự sống trong quá khứ này – và khả năng có cả những
dạng sống hiện tại – có thể tồn tại trên Hành tinh Đỏ đã thúc đẩy nhiều sứ mệnh khám phá không gian và
sao Hỏa hiện là một trong những hành tinh được khám phá nhiều nhất trong hệ mặt trời. Khám phá:
Được người Hy Lạp cổ đại biết đến và có thể nhìn thấy bằng mắt thường
Được đặt tên cho vị thần chiến tranh của người La Mã
Đường kính: 4,217 miles (6,787 km)
Quỹ đạo: 687 ngày Trái Đất
Ngày: Chỉ hơn một ngày Trái Đất (24 giờ, 37 phút)
3.5. Hành tinh thứ 5 trong Hệ Mặt trời – Jupiter (sao Mộc)
Sao Mộc Sao Mộc chính là một thế giới khí khổng lồ. Đây là hành tinh lớn nhất trong Thái Dương hệ của
chúng ta. Chúng nặng gấp đôi so với tổng khối lượng các hành tinh khác. Đặc điểm của hành tinh này chính
là bề mặt có nhiều đám mây xoáy với các màu khác nhau. Nguyên nhân là do các loại khí vi lượng khác
nhau gây nên. Thú vị hơn cả chính là trên sao Mộc có một cơn bão tên tiếng anh là Great Red Spot (Đốm
Đỏ Lớn). Nó là một cơn bão khổng lồ khi di chuyển với tốc độ 400 dặm/h trong 150 năm qua. Cơn bão lớn
đến mức chúng ta có thể nhìn thấy từ Trái Đất thông qua kính viễn vọng. Đường kính của sao Mộc lên tới
139822 km với quỹ đạo lên tới 11,9 năm Trái Đất. Khám phá:
Được người Hy Lạp cổ đại biết đến và có thể nhìn thấy bằng mắt thường
Được đặt tên cho người cai trị của các vị thần La Mã
Đường kính: 86,881 miles (139,822 km)
Quỹ đạo: 11,9 năm Trái Đất Ngày: 9,8 giờ Trái Đất
3.6. Hành tinh thứ 6 trong Hệ Mặt trời – Saturn (sao Thổ)
Hành tinh thứ sáu tính từ mặt trời, Sao Thổ được biết đến nhiều nhất với các vành đai của nó. Khi polymath
Galileo Galilei lần đầu tiên nghiên cứu Sao Thổ vào đầu những năm 1600, ông cho rằng nó là một vật thể
có ba phần: một hành tinh và hai mặt trăng lớn ở hai bên. Không biết mình đang nhìn thấy một hành tinh có
các vành đai, nhà thiên văn bối rối nhập một hình vẽ nhỏ – biểu tượng với một hình tròn lớn và hai hình tròn
nhỏ hơn – vào sổ tay của mình, như một danh từ trong câu mô tả khám phá của mình. Hơn 40 năm sau,
Christiaan Huygens đề xuất rằng chúng là những chiếc nhẫn. Các vòng được làm bằng băng và đá và các
nhà khoa học vẫn chưa chắc chắn chúng hình thành như thế nào. Hành tinh khí chủ yếu là hydro và heli và có nhiều mặt trăng. Khám phá:
Được người Hy Lạp cổ đại biết đến và có thể nhìn thấy bằng mắt thường
Được đặt tên cho vị thần nông nghiệp của người La Mã
Đường kính: 74,900 miles (120,500 km)
Quỹ đạo: 29,5 năm Trái Đất
Ngày: Khoảng 10,5 giờ Trái Đất
3.7. Hành tinh thứ 7 trong Hệ Mặt trời – Uranus (sao Thiên Vương)
Hành tinh thứ bảy tính từ mặt trời, Sao Thiên Vương là một quả cầu kỳ dị. Nó có những đám mây được tạo
thành từ hydrogen sulfide, cùng một chất hóa học khiến trứng thối có mùi rất hôi. Nó quay từ đông sang tây
giống như sao Kim. Nhưng không giống như sao Kim hay bất kỳ hành tinh nào khác, đường xích đạo của
nó gần như vuông góc với quỹ đạo của nó – về cơ bản nó quay quanh một phía của nó. Các nhà thiên văn
học tin rằng một vật thể có kích thước gấp đôi Trái đất đã va chạm với Sao Thiên Vương vào khoảng 4 tỷ
năm trước, khiến Sao Thiên Vương bị nghiêng. Độ nghiêng đó gây ra các mùa khắc nghiệt kéo dài hơn 20
năm và mặt trời đập xuống cực này hoặc cực kia trong 84 năm Trái đất cùng một lúc. Vụ va chạm cũng
được cho là đã hất tung đá và băng vào quỹ đạo của Sao Thiên Vương. Sau này chúng trở thành một số
trong số 27 mặt trăng của hành tinh . Khí mê-tan trong khí quyển mang lại cho Sao Thiên Vương màu xanh
lam-xanh lục của nó. Nó cũng có 13 bộ nhẫn mờ. Khám phá:
1781 bởi William Herschel (ban đầu được cho là một ngôi sao)
Được đặt tên cho hiện thân của thiên đường trong thần thoại cổ đại
Đường kính: 31,763 miles (51,120 km)
Quỹ đạo: 84 năm Trái Đất Ngày: 18 giờ Trái Đất
3.8. Hành tinh thứ 8 trong Hệ Mặt trời – Neptune (sao Hải Vương)
Hành tinh thứ tám tính từ mặt trời, Sao Hải Vương có kích thước bằng Sao Thiên Vương và được biết đến
với những cơn gió mạnh siêu thanh. Sao Hải Vương xa và lạnh. Hành tinh này cách xa mặt trời hơn 30 lần
so với Trái đất. Sao Hải Vương là hành tinh đầu tiên được dự đoán là tồn tại bằng toán học, trước khi nó
được phát hiện bằng mắt thường. Những bất thường trong quỹ đạo của Sao Thiên Vương khiến nhà thiên
văn học người Pháp Alexis Bouvard cho rằng một số hành tinh khác có thể đang tạo ra một lực hấp dẫn.
Nhà thiên văn học người Đức Johann Galle đã sử dụng các phép tính để giúp tìm ra Sao Hải Vương trong
kính thiên văn. Sao Hải Vương nặng gấp 17 lần Trái đất và có lõi là đá. Khám phá: 1846
Được đặt tên cho vị thần nước của người La Mã
Đường kính: 30,775 miles (49,530 km)
Quỹ đạo: 165 năm Trái Đất Ngày: 19 giờ Trái Đất Sao Diêm Vương: 3.9. Sao Diêm Vương
Sao Diêm Vương từng là một hành tinh, giờ là hành tinh lùn. Từng là hành tinh thứ chín tính từ mặt trời, sao
Diêm Vương không giống các hành tinh khác ở nhiều khía cạnh. Nó nhỏ hơn mặt trăng của Trái đất; quỹ
đạo của nó rất hình elip, rơi vào bên trong quỹ đạo của Sao Hải Vương tại một số điểm và vượt xa nó ở
những điểm khác; và quỹ đạo của Sao Diêm Vương không rơi trên cùng một mặt phẳng với tất cả các hành
tinh khác – thay vào đó, nó quay quanh 17,1 độ trên hoặc dưới. Từ năm 1979 đến đầu năm 1999, sao Diêm
Vương thực sự là hành tinh thứ tám tính từ mặt trời. Sau đó, vào ngày 11 tháng 2 năm 1999, nó băng qua
đường đi của Sao Hải Vương và một lần nữa trở thành hành tinh xa nhất của hệ Mặt Trời – cho đến khi nó
được định nghĩa lại là một hành tinh lùn. Đó là một thế giới đá lạnh lẽo với bầu không khí linh thiêng. Các
nhà khoa học cho rằng nó có thể chỉ là một tảng đá ở ngoại vi hệ mặt trời. Nhưng khi sứ mệnh Chân trời
mới của NASA thực hiện chuyến bay đầu tiên trong lịch sử đến hệ thống Sao Diêm Vương vào ngày 14
tháng 7 năm 2015, nó đã làm thay đổi quan điểm của các nhà khoa học về Sao Diêm Vương. Sao Diêm
Vương là một thế giới băng rất hoạt động được bao phủ bởi các sông băng, núi nước băng, cồn băng và
thậm chí có thể có cả những tảng băng phun ra dung nham băng giá được tạo thành từ nước, mêtan hoặc amoniac. Khám phá: 1930 bởi Clyde Tombaugh
Được đặt tên cho vị thần của thế giới ngầm La Mã, Hades
Đường kính: 1,430 miles (2,301 km)
Quỹ đạo: 248 năm Trái Đất Ngày: 6.4 Ngày trái Đất
3.10. Hành tinh thứ 9
Một cuộc tìm kiếm hành tinh ở rìa hệ mặt trời Vào năm 2016, các nhà nghiên cứu đã đề xuất sự tồn tại có
thể có của hành tinh thứ 9, hiện nay được đặt tên là ” Hành tinh thứ 9 ” hoặc Hành tinh X. Hành tinh này
được ước tính có khối lượng gấp khoảng 10 lần Trái đất và quay quanh mặt trời xa hơn từ 300 đến 1.000
lần so với quỹ đạo của Trái đất. Các nhà khoa học chưa thực sự nhìn thấy Hành tinh thứ 9. Họ suy ra sự
tồn tại của nó bằng tác động hấp dẫn của nó lên các vật thể khác trong Vành đai Kuiper, một khu vực ở rìa
hệ mặt trời, nơi có những tảng đá băng giá còn sót lại từ khi hệ mặt trời ra đời. Còn được gọi là các vật thể
xuyên Neptunian, các vật thể Vành đai Kuiper này có quỹ đạo hình elip hoặc hình bầu dục cao sắp xếp theo cùng một hướng.