Hóa 10 bài 15: Hóa trị và số oxi
A. Tóm tắt lý thuyết Hóa 10 bài 15 I. Hóa trị
1. Hóa trị trong hợp chất ion
Trong các hợp chất ion, hóa trị của một nguyên tố bằng điện tích của ion và được
gọi là điện hóa trị của nguyên tố đó.
Ví dụ: Trong phân tử CaCl2, Ca cho 2e tạo thành Ca2+ và Cl nhận 1e tạo thành Cl-
=> Ca có điện hóa trị là 2+ và Cl có điện hóa trị là 1-
Trong phân tử NaCl có ion Na+ mang điện hóa trị là 1+ và Cl- có điện hóa trị là 1-
Trong phân tử HNO3, nguyên tử N có cộng hóa trị bằng 4.
2. Hóa trị trong hợp chất cộng hóa trị
Hóa trị của một nguyên tố trong hợp cất cộng hóa trị gọi là cộng hóa trị và bằng
số liên kết mà nguyên tử của nguyên tố đó tạo ra được với các nguyên tử khác trong phân tử.
=> cộng hóa trị = số liên kết CHT Ví dụ: CH4
C có 4 liên kết => cộng hóa trị là 4
Mỗi H có 1 liên kết => cộng hóa trị là 1 II. Số oxi hóa 1. Khái niệm
Số oxi hóa của một nguyên tố trong hợp chất là điện tích của nguyên tử nguyên
tố đó trong phân tử nếu giả định liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử là liên kết ion.
2. Quy tắc xác định số oxi hóa
a) Số ion hóa của ion đơn nguyên tử bằng điện tích của ion đó.
Thí dụ: ion Ca2+có điện tích là dương 2, số oxi hóa là +2.
Ion Cl- có điện tích là âm 1, số oxi hóa là -1.
b) Số ion hóa của hiđro trong hợp chất bằng +1, trừ H trong hiđrua kim loại.
c) Số oxi hóa của oxi trong hợp chất bằng -2, trừ một số trường hợp như trong
phân tử H2O2 , K2O2 … nguyên tố O có số oxi hóa bằng -1.
d) Số oxi hóa của nguyên tố trong đơn chất bằng 0. Thí dụ: Fe, Cl2,
e) Tất cả các hợp chất đều trung hòa về điện, vì vậy tổng số oxi hóa trong hợp chất bằng không.
f) Tổng số oxi hóa của tất cả các nguyên tử trong ion đa nguyên tử bằng đúng điện tích của ion đó.
B. Bài tập củng cố mở rộng
1. Bài tập trắc nghiệm hóa trị và số oxi hóa
Câu 1: Trong phân tử NaCl, điện hóa trị của Na và Cl lần lượt là A. +1 và -1 B. +1 và +1 C. -1 và -1 D. -1 và +1
Câu 2: Trong phân tử H2O2 và O2, cộng hóa trị của O lần lượt là A. 2 và 0 B. 2 và 2 C. 1 và 0 D. 1 và 2
Câu 3: Nguyên tố R là phi kim thuộc nhóm A. Hợp chất của R với hidro là RH3.
Hóa trị với số oxi hóa của R trong oxit tương úng với hóa trị cao nhất lần lượt là A. 3 và -3 B. 5 và -5 C. 5 và +5 D. 3 và +3
Câu 4: Nguyên tố R có cấu hình electron lớp ngoài cùng là ns2np4. Công thức hợp
chất của R với H và công thức oxit tương ứng với hóa trị cao nhất của R lần lượt là A. RH2 và RO B. RH2 và RO2 C. RH4 và RO2 D. RH2 và RO3
Câu 5: Hóa trị với số oxi hóa của N trong phân tử HNO3 lần lượt là A. 3 và -3 B. 5 và -5 C. 4 và +5 D. 3 và +3
Để xem toàn bộ câu hỏi trắc nghiệm của bài cũng như đáp án mời các bạn
tham khảo tại: Trắc nghiệm Hóa học 10 bài 15: Hóa trị và số oxi hóa
2. Bài tập tự luận hóa 10 bài 15
Câu 1. Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong hợp chất, đơn chất và ion lần
lượt sau: Mn, MnCl2, MnO2, KMnO4.
Đáp án hướng dẫn giải
Đặt x, y, z, t lần lượt là số oxi hóa của nguyên tố nitơ trong Mn, MnCl2, MnO2, KMnO4. Ta có: Số OXH của Mn là 0
y + (2.-1) = 0 ⇒ x = +2. Số OXH của Mn trong MnCl2 là =2
z + 2.(-1) = 0 ⇒ y = +4. Số OXH của Mn trong MnO2 là +4
1 + t + 4.(-2) = 0 ⇒ z = +7. Số OXH của Mn trong KMnO4 là +7
Câu 2. Xác định số oxi hóa của clo trong các chất: HClO, HClO2, HClO4
Đáp án hướng dẫn giải
Gọi số OXH của Cl trong các chất là x. Ta có số oxh của H là +1; của O là -2; của K là +1
+ Trong HClO: +1 + x + 1.(-2) = 0 → x = +1 Số OXH của Cl trong HClO là +1
+ Trog HClO2: +1 + x + 2. (-2) = 0 → x = +3 Số OXH của Cl trong HClO2 là +3
+ Trong HClO4: +1 + x + 4. (-2) = 0 → x = +7 Số OXH của Cl trong HClO4 là +7
Câu 3. Số oxi hóa của nitơ trong NH4+, NO2- , và HNO3 lần lượt là
Đáp án hướng dẫn giải
Đặt x, y, z lần lượt là số oxi hóa của nguyên tố nitơ trong NH4+, NO2-, và HNO3
Ta có: x + 4.1 = 1 ⇒ x = -3. Số OXH của N trong NH4+ là -3
y + 2.(-2) = -1 ⇒ y = 3. Số OXH của N trong NO2- là +3
z + 1 + 3.(-2) = 0 ⇒ z = 5. Số OXH của N trong HNO3 là+5
C. Giải Hóa 10 bài 15 Hóa trị và số oxi hóa
Ngoài các dạng câu hỏi bài tập sách giáo khoa hóa 10 bài 15, để nâng cao củng cố
cũng như vận dụng tốt kiến thức lý thuyết hóa 10 bài 15. Các bạn học sinh cần
làm thêm các dạng câu hỏi bài tập sách giáo khoa hóa 10 bài 15. Để giúp bạn đọc
nắm được các phương pháp giải bài tập. VnDoc đã biên soạn hướng dẫn bạn đọc giải bài tập.