Thông tin
Hỏi đáp

Hướng dẫn ôn tập học phần Triết học Mac-Lenin | Đại học Công Đoàn

Hướng dẫn ôn tập học phần Triết học Mac-Lenin | Đại học Công Đoàn. Tài liệu được biên soạn dưới dạng file PDF gồm 98 trang, giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới. Mời bạn đọc đón xem!

Môn:

Triết học mác - lênin (VL00) 12 tài liệu

Trường:

Đại học Công Đoàn 205 tài liệu

Thông tin:

98 trang 6 tháng trước

Tác giả:

48 Nguyễn Thị Anh Thơ

docx.com.vn

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Hướng dẫn ôn tập học phần Triết học Mac-Lenin | Đại học Công Đoàn

92 46 lượt tải Tải xuống

lOMoARcPSD|25865958

Downloaded by 48 Nguy?n Th? Anh Th?

(nguyenthianhtho2110@gmail.com)

HƯỚNG DẪN ÔN TẬP

HỌC PHẦN TRIẾT HỌC MÁC –

LÊNIN

(

Dùng cho sinh viên trường Đại học Công oàn

)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN

KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

Hà Nội –

2021

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN

KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

Hà Nội - 2021

Chương 1

HƯỚNG DẪN ÔN TẬP

HỌC PHẦN T

ẾT HỌC M

ÁC

–

LÊNIN

(

Dùng cho sinh viên Trường Đại học Công oàn

)

Họ và tên:

……………………………………..

Khoa:

.…………………………………………

Lớp

…………………………………………...

Mã sinh viên:

…………………………………

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

KHÁI LUẬN VỀ TRIẾT HỌC VÀ TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN ----------

---------

A. LÝ THUYẾT

I. TRIẾT HỌC VÀ VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC

1. Khái lược về triết học

a. Khái niệm Triết học

Ở Trung Quc, chữ trit học với ý nghĩa là s truy tìm bn cht ca i tưng

nhận thức, thường là con người, xã hội, vũ trụ và tư tưởng, thể hiện s hiểu biết sâu

sắc ca con người về thế giới xung quanh.

Ở Ấn Độ, thuật ngữ Darsana nghĩa gc là chiêm ngưng, hàm ý là tri thức da

trên lý trí, là con ưng suy ngm ể dn dắt con người ến với l phi, ến với chân lý.

Ở Hy lạp cổ ại, thuật ngữ “triết hc” - philosophia: yêu mến s thông thái.

Các ịnh nghĩa về triết hc thường bao hàm những nội dung ch yếu sau: -

Triết hc là một hình thái ý thức xã hội.

- Khách thể khám phá ca triết hc là thế giới (gồm c thế giới bên trong

và bên ngoài con người) trong hệ thng chỉnh thể toàn vẹn vn có ca nó.

- Triết hc gii thích tt c mi s vật, hiện tưng, quá trình và quan hệ

ca thế giới, với mục ích tìm ra những quy luật phổ biến nht chi phi, quy ịnh và

quyết ịnh s vận ộng ca thế giới, ca con người và ca tư duy.

- Với tính cách là loại hình nhận thức ặc thù, ộc lập với khoa hc và khác

biệt với tôn giáo, tri thức triết hc mang tính hệ thng, lôgíc và trừu tưng về thế

giới, bao gồm những nguyên tắc cơ bn, những ặc trưng bn cht và những quan iểm

nền tng về mi tồn tại.

- Triết hc là hạt nhân lý luận ca thế giới quan.

Với s ra ời ca Triết hc Mác - Lênin, trit học là hệ thống quan iểm lý luận

chung nhất về th giới và vị trí con ngưi trong th giới ó, là khoa học về những quy

luật vận ộng, phát triển chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy.

b. Nguồn gốc của triết học

* Nguồn gốc nhận thức

Triết hc chỉ ra ời khi những tri thức cụ thể, riêng lẻ về thế giới ca con người

ưc khái quát hóa thành những khái niệm, phạm trù, quan iểm, quy luật, luận

thuyết…  sức phổ quát ể gii thích thế giới.

* Nguồn gốc xã hội

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

Triết hc ra ời khi nền sn xut xã hội ã có s phân công lao ộng, xut

hiện giai cp. Tầng lớp trí thức có iều kiện và nhu cầu nghiên cứu, có năng lc hệ

thng hóa các quan niệm, quan iểm thành hc thuyết, lý luận. Các giai cp gii thích

thế giới xut phát li ích ca mình. Triết hc từ khi ra ời ã mang tính giai cp.

c. Vấn ề ối tượng của triết học trong lịch sử

- Ở thời k Hy Lạp Cổ ại: nền triết hc t nhiên ã ạt ưc những thành tu

vô cùng rc r, mà “các hình thức muôn hình muôn vẻ ca nó, như ánh giá ca

Ph.Ăngghen: ã có mầm mng và ang ny nở hầu hết tt c các loại thế giới quan sau

này”. Triết hc óng vai trò là “khoa hc ca các khoa hc”.

- Ở Tây Âu thời Trung cổ: triết hc kinh viện, phục vụ cho thần hc.

- Ở Tây Âu thời Phục hưng và cận ại: triết hc tập trung nghiên cứu giới

t nhiên, xã hội và con người.

- Triết hc Mác - Lênin: xác ịnh i tưng nghiên cứu ca mình là tip tc

giải quyt mối quan hệ giữa tồn tại và tư duy, giữa vật chất và ý thc trên lập trưng

duy vật triệt ể và nghiên cu những quy luật chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư

duy.

d. Triết học - hạt nhân lý luận của thế giới quan

* Th giới quan

- Thế giới quan là khái niệm triết hc chỉ hệ thng các tri thức, quan iểm,

tình cm, niềm tin, lý tưởng xác ịnh về thế giới và về vị trí ca con người (bao hàm

c cá nhân, xã hội và nhân loại) trong thế giới ó. Thế giới quan quy ịnh các nguyên

tắc, thái ộ, giá trị trong ịnh hướng nhận thức và hoạt ộng thc tiễn ca con người.

- Thế giới quan thường ưc coi là bao hàm trong nó nhân sinh quan - vì

nhân sinh quan là quan niệm ca con người về ời sng với các nguyên tắc, thái ộ và

ịnh hướng giá trị ca hoạt ộng người.

- Cu trúc ca thế giới quan: tri thức, niềm tin và lý tưởng, trong ó tri thức

là hạt nhân.

- Các loại hình thế giới quan: thế giới quan huyền thoại, thế giới quan tôn

giáo, thế giới quan triết hc.

* Hạt nhân lý luận của thế giới quan

Triết hc là hạt nhân ca thế giới quan, bởi vì:

- Th nhất, bn thân triết hc chính là thế giới quan.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Th hai, trong các thế giới quan khác như thế giới quan ca các

khoa hc cụ thể, thế giới quan ca các dân tộc, hay các thời ại… triết hc bao giờ

cũng là thành phần quan trng, óng vai trò là nhân t ct lõi.

- Th ba, triết hc bao giờ cũng có nh hưởng và chi phi i với các loại

thế giới quan khác như thê giới quan tôn giáo, thế giới quan kinh nghiệm hay thế

giới quan thông thường...

- Th tư, thế giới quan triết hc quy ịnh mi quan niệm khác ca con người.

Thế giới quan duy vật biện chứng ưc coi là ỉnh cao ca các loại thế giới quan

ã từng có trong lịch sử. Thế giới quan duy vật biện chứng bao gồm tri thức khoa hc,

niềm tin khoa hc và lý tưởng cách mạng.

2. Vấn ề cơ bản của triết học

a. Nội dung vấn ề cơ bản của triết học

Vn ề cơ bn ca triết hc là mi quan hệ giữa vật cht và ý thức.

Ph.Ănghen cho rằng: “Vn ề cơ bn lớn ca mi triết hc, ặc biệt là ca triết

hc hiện ại là vn ề quan hệ giữa tư duy với tồn tại”.

Vn ề cơ bn ca triết hc có hai mặt, tr lời hai câu hi lớn.

Mặt th nhất: Giữa ý thức và vật cht thì cái nào có trước, cái nào có sau, cái

nào quyết ịnh cái nào?

Mặt th hai: Con người có kh năng nhận thức ưc thế giới hay không?

Cách tr lời hai câu hi là cơ sở ể xác ịnh lập trường ca các nhà triết hc và

ca trường phái triết hc khác nhau.

b. Chủ ngha duy vật và chủ ngha duy tâm

Việc gii quyết mặt thứ nht ca vn ề cơ bn ca triết hc ã chia các nhà triết

hc thành hai trường phái lớn.

- Chủ ngha duy vật:

+ Ch nghĩa duy vật cho rằng vật cht có trước, ý thức có sau, vật cht quyết

ịnh ý thức.

+ Các hình thức cơ bn ca ch nghĩa duy vật: chủ ngha duy vật chất phác, chủ

ngha duy vật siêu hình và chủ ngha duy vật biện chng.

- Chủ ngha duy tâm:

+ Ch nghĩa duy tâm cho rằng ý thức có trước và quyết ịnh vật cht.

+ Ch nghĩa duy tâm có hai phái: chủ ngha duy tâm chủ quan và chủ ngha

duy tâm khách quan.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

Hc thuyết triết hc nào thừa nhận chỉ một trong hai thc thể (vật cht

hoặc tinh thần) là bn nguyên (nguồn gc) ca thế giới, quyết ịnh s vận ộng ca thế

giới ưc gi là nhất nguyên luận (nht nguyên luận duy vật hoặc nht nguyên luận

duy tâm).

Ngoài ra, còn xut hiện trường phái triết hc nhị nguyên luận nhưng suy cho

cùng cũng là ch nghĩa duy tâm.

c. Thuyết có thể biết (Khả tri) và thuyết không thể biết (Bất khả tri)

Việc gii quyết mặt thứ hai vn ề cơ bn ca triết hc: tr lời câu hi “Con người

có thể nhận thức ưc thế giới hay không?” ã chia các nhà triết hc thành: thuyt khả

tri và thuyt bất khả tri.

- Thuyt Khả tri (Thuyết có thể biết): khẳng ịnh con người có kh năng

nhận thức thế giới.

- Thuyt bất khả tri (Thuyết không thể biết): ph nhận kh năng nhận thức

thế giới ca con người.

- Thuyt hoài nghi luận: nghi ngờ kh năng nhận thức thế giới ca con

người.

3. Biện chứng và siêu hình

a. Khái niệm biện chứng và siêu hình trong lịch sử

Trong triết hc hiện ại, ặc biệt là triết hc mác xít, “biện chứng” và “siêu hình”

trước hết ể chỉ hai phương pháp tư duy chung nht i lập nhau, ó là phương pháp

biện chứng và phương pháp siêu hình.

- Phương pháp siêu hình

+ Nhận thức i tưng ở trạng thái cô lập, tách rời i tưng ra khi các quan hệ

ưc xem xét và coi các mặt i lập với nhau có một ranh giới tuyệt i.

+ Nhận thức i tưng ở trạng thái tĩnh; ồng nht i tưng với trạng thái tĩnh nht

thời ó. Thừa nhận s biến ổi chỉ là s biến ổi về s lưng, về các hiện tưng bề ngoài.

Nguyên nhân ca s biến ổi ở bên ngoài i tưng.

- Phương pháp biện chng

+ Nhận thức i tưng trong các mi liên hệ phổ biến vn có ca nó. Đi tưng

và các thành phần ca i tưng luôn trong s lệ thuộc, nh hưởng nhau, ràng buộc,

quy ịnh ln nhau.

+ Nhận thức i tưng ở trạng thái luôn vận ộng biến ổi, nằm trong khuynh

hướng chung là phát triển. Quá trình vận ộng này thay ổi c về lưng và c về

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

cht ca các s vật, hiện tưng. Nguồn gc ca s vận ộng, thay ổi ó là

s u tranh ca các mặt i lập ca mâu thun nội tại ca bn thân s vật.

Phương pháp biện chứng phn ánh hiện thc úng như nó tồn tại. Nhờ vậy,

phương pháp tư duy biện chứng trở thành công cụ hữu hiệu giúp con người nhận

thức và ci tạo thế giới và là phương pháp luận ti ưu ca mi khoa hc.

b. Các hình thức của phép biện chứng trong lịch sử

- Phép biện chng tự phát thời Cổ ại. Các nhà biện chứng c phương Đông

ln phương Tây thời Cổ ại ã thy ưc các s vật, hiện tưng ca vũ trụ vận ộng trong

s sinh thành, biến hóa vô cùng vô tận. Tuy nhiên, những gì các nhà biện chứng thời

ó thy ưc chỉ là trc kiến, chưa có các kết qu ca nghiên cứu và thc nghiệm khoa

hc minh chứng.

- Phép biện chng duy tâm. Đỉnh cao ca hình thức này ưc thể hiện trong

triết hc cổ iển Đức, người khởi ầu là Cantơ và người hoàn thiện là Hêghen. Biện

chứng theo h, bắt ầu từ tinh thần và kết thúc ở tinh thần. Thế giới hiện thc chỉ là

s phn ánh biện chng của ý niệm.

- Phép biện chng duy vật. Phép biện chứng duy vật ưc thể hiện trong

triết hc do C.Mác và Ph.Ăngghen xây dng, sau ó ưc V.I.Lênin và các nhà triết

hc hậu thế phát triển. Đây là học thuyt về mối liên hệ ph bin và về sự phát triển

dưới hình thc hoàn bị nhất. Hc thuyết này có s thng nht giữa ch nghĩa duy vật

với phép biện chứng trong lịch sử phát triển triết hc nhân loại, làm cho phép biện

chứng trở thành phép biện chng duy vật và ch nghĩa duy vật trở thành chủ ngha

duy vật biện chng.

II. TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN VÀ VAI TRÒ CỦA TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN

TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI

1. Sự ra ời và phát triển của triết học Mác - Lênin

a. Những iều kiện lịch sử của sự ra ời triết học Mác

Triết hc Mác ra ời vào những năm 40 ca thế kỷ XIX

* Điều kiện kinh t - xã hội

- Sự củng cố và phát triển của phương thc sản xuất tư bản chủ ngha

trong iều kiện cách mạng công nghiệp. Cách mạng công nghiệp thúc ẩy mạnh m lc

lưng sn xut và Phương thức sn xut tư bn ch nghĩa, làm gia tăng mâu thun

về kinh tế và chính trị - xã hội trong lòng chế ộ tư bn ch nghĩa.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Sự xuất hiện của giai cấp vô sản trên vũ ài lịch sử với tính cách

một lực lượng chính trị - xã hội ộc lập là nhân t chính trị - xã hội quan trng cho s

ra ời triết hc Mác. Khi chế ộ tư bn ch nghĩa ưc xác lập, giai cp tư sn trở thành

giai cp thng trị xã hội, mâu thun i kháng giữa tư sn và vô sn càng phát triển,

u tranh giai cp càng trở nên mạnh m.

- Thực tiễn cách mạng của giai cấp vô sản là cơ sở chủ yu nhất cho sự ra

i trit học Mác. Các cuộc u tranh ca giai cp vô sn lúc by giờ rt mạnh m,

nhưng không i ến thắng li, nguyên nhận chính là do thiếu lý luận khoa hc dn ường.

Thc tiễn cách mạng ca giai cp vô sn òi hi phi có lý luận khoa hc, cách mạng

soi ường. Đây là cơ sở chú yếu nht cho s ra ời Triết hc Mác.

* Nguồn gốc lý luận và tiền ề khoa học tự nhiên

- Nguồn gc lý luận

+ Triết hc cổ iển Đức, ặc biệt là triết hc ca G.V.Ph.Hêghen và

L.Phoiơbắc. Trên cơ sở phê phán tính cht duy tâm thần bí trong triết hc Hêghen,

C.Mác và Ph.Ănghen ã kế thừa hạt nhân hp lý trong phép biện chứng ca Hêghen,

phê phán tính cht siêu hình, không triệt ể ca triết hc duy vật L.Phoiơbắc ể xây

dng nên triết hc duy vật biện chứng.

+ Kinh tế chính trị cổ iển Anh: với những ại biểu lớn là A.Xmit và Đ.Ricac ô, ã

giúp C.Mac và Ph.Ăngghen tìm ra quy luật kinh tế cơ bn ca phương thức sn xut

tư bn ch nghĩa, luận chứng cho bn cht ca ch nghĩa tư bn và tính tt yếu ca

s thay thế ch nghĩa tư bn bằng chế ộ xã hội mới tiến bộ hơn.

+ Ch nghĩa xã hội không tưởng: với những nhà tư tưởng tiêu biểu là H.Xanh

Xi Mông, S.Phuriê và R.Ôoen ã thể hiện ậm nét tinh thần nhân ạo, phê phán mạnh

m ch nghĩa tư bn, ưa ra nhiều quan iểm sâu sắc về quá trình phát triển ca lịch sử,

d oán về những ặc trưng cơ bn về xã hội tương lai là tiền ề quan trng cho s ra ời

ca lý luận khoa hc về ch nghĩa xã hội ca ch nghĩa Mác. - Tiền ề khoa học tự

nhiên

+ Định luật bo toàn và chuyển hóa năng lưng ca Lomonoxop (Nga) và Mayơ

(Đức), chứng minh s chuyển hóa và bo toàn năng lưng và các hình thức vận ộng

ca vật cht.

+ Thuyết tiến hóa ca Đác-uyn (Anh), chứng minh quy luật phát triển ca thế

giới s sng.

+ Hc thuyết tế bào (Sleyden và Soam – Đức), chứng minh tính thng nht

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

vật cht ca thế giới hữu sinh.

Những thành tu khoa hc t nhiên này ã bác b quan iểm duy tâm, siêu hình,

khẳng ịnh tính úng ắn ca quan iểm duy vật biện chứng và phương pháp luận biện

chứng duy vật.

* Nhân tố chủ quan trong sự hình thành triết học Mác

C.Mác sinh ngày 5 tháng 5 năm 1818 tại Trier, Vương quc Phổ. Ph.Ăngghen

sinh ngày 28/11/1820, trong một gia ình ch xưởng si ở Bácmen thuộc tỉnh Ranh,

Vương quc Phổ. Đều xut thân từ tầng lớp trên ca xã hội, nhưng C.Mác và

Ph.Anghen ã ứng về phía những người cùng khổ, u tranh không mệt mi vì li ích

ca h. Với trí tuệ xut chúng, năng khiếu ặc biệt, nghị lc phi thường, năng lc hoạt

ộng thc tiễn không mệt mi cùng trái tim rộng lớn và tâm hồn cao c ã ưa C.Mac

và Ph.Angghen trở thành những nhà triết hc xut sắc, nhà tư tưởng lớn và người

thầy vĩ ại ca giai cp vô sn và nhân dân lao ộng thế giới.

b. Những thời kỳ chủ yếu trong sự hình thành và phát triển của Triết học

Mác

* Thời k hình thành tư tưởng triết hc với bước quá ộ từ ch nghĩa duy

tâm và dân ch cách mạng sang ch nghĩa duy vật và ch nghĩa cộng sn (1841 -

1844)

* Thời k ề xut những nguyên lý triết hc duy vật biện chứng và duy vật

lịch sử (1844 - 1848)

* Thời k C.Mác và Ph.Ăngghen bổ sung và phát triển toàn diện lí luận

triết hc (1848 - 1895)

c. Thực chất và ý ngha cuộc cách mạng trong triết học do C.Mác và

Ph.Ăngghen thực hiện

- C.Mác và Ph.Ăngghen, ã khắc phục tính cht trc quan, siêu hình ca

ch nghĩa duy vật cũ và khắc phục tính cht duy tâm, thần bí ca phép biện chứng

duy tâm, sáng tạo ra một ch nghĩa duy vật triết hc hoàn bị, ó là ch nghĩa duy vật

biện chứng.

- C.Mác và Ph. Ăngghen ã vận dụng và mở rộng quan iểm duy vật biện

chứng vào nghiên cứu lịch sử xã hội, sáng tạo ra ch nghĩa duy vật lịch sử - nội dung

ch yếu ca bước ngoặt cách mạng trong triết hc.

- C.Mác và Ph. Ăngghen ã sáng tạo ra một triết hc chân chính khoa hc,

với những ặc tính mới ca triết hc duy vật biện chứng.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

Với s ra ời ca triết hc Mác, vai trò xã hội của trit học cũng như vị trí

ca nó trong hệ thng tri thức khoa hc ca nhân loại cũng có s biến ổi rt căn bn.

Giờ ây, triết hc không chỉ có chức năng gii thích thế giới, mà còn phi trở thành

công cụ nhận thức khoa hc ể ci tạo thế giới bằng cách mạng. "Các nhà triết hc ã

chỉ giải thích thế giới bằng nhiều cách khác nhau, song vn ề là cải tạo thế giới"

d. Giai oạn Lênin trong sự phát triển Triết học Mác *

Hoàn cảnh lịch sử V.I.Lênin phát triển Trit học Mác

- S chuyển biến ca ch nghĩa tư bn thành ch nghĩa ế quc; giai cp tư

sn ngày càng bộc lộ rõ tính cht phn ộng ca mình, chúng iên cuồng sử dụng bạo

lc trên tt c các lĩnh vc ca ời sng xã hội;

- S chuyển biến ca trung tâm cách mạng thế giới vào nước Nga và s

phát triển ca cuộc u tranh gii phóng dân tộc ở các nước thuộc ịa.

Yêu cầu cần thiết là phi nghiên cứu chiến lưc, sách lưc u tranh ca giai cp

vô sn và ội tiền phong ca nó là Đng cộng sn, bo vệ và phát triển triết hc Mác.

* V.I.Lênin trở thành ngưi k tc trung thành và phát triển sáng tạo chủ ngha

Mác và trit học Mác trong thi ại mới - thi ại  quốc chủ ngha và quá ộ lên chủ

ngha xã hội

- Thời k 1893 - 1907, V.I.Lênin bo vệ và phát triển triết hc Mác nhằm

thành lập ng Mác-xít ở Nga và chuẩn bị cho cuộc cách mạng dân ch stư sn lần

thứ nht

- Từ 1907 - 1917 là thời k V.I.Lênin phát triển toàn diện triết hc Mác và

lãnh ạo phong trào công nhân Nga, chuẩn bị cho cách mạng xã hội ch nghĩa

- Từ 1917 - 1924 là thời k Lênin tổng kết kinh nghiệm thc tiễn cách

mạng, bổ sung, hoàn thiện triết hc Mác, gắn liền với việc nghiên cứu các vn ề xây

dng ch nghĩa xã hội

* Thi kỳ từ 1924 n nay, trit học Mác - Lênin tip tc ược các Đảng Cộng sản

và công nhân b sung, phát triển

Từ sau khi V.I.Lênin mt ến nay, triết hc Mác - Lênin tiếp tục ưc các ng

cộng sn và công nhân bổ sung, phát triển. Trong khi lãnh ạo, gii quyết các nhiệm

vụ chính trị, thc tiễn xây dng ch nghĩa xã hội và u tranh tư tưởng, các ng cộng

sn và công nhân ã có nhiều óng góp quan trng, nht là những vn ề về ch nghĩa

duy vật lịch sử.

C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, t. 3, Nxb Chính trị quc gia, H.1995, tr. 12.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

2. Đối tượng và chức năng của triết học Mác - Lênin

a. Khái niệm triết học Mác - Lênin

Triết hc Mác - Lênin là hệ thng quan iểm duy vật biện chứng về t nhiên, xã

hội và tư duy - thế giới quan và phương pháp luận khoa hc, cách mạng ca giai cp

công nhân, nhân dân lao ộng và các lc lưng xã hội tiến bộ trong nhận thức và ci

tạo thế giới.

b. Đối tượng của triết học Mác - Lênin

Đi tưng nghiên cứu ca triết hc Mác - Lênin là gii quyết mi quan hệ giữa

vật cht và ý thức trên lập trường duy vật biện chứng và nghiên cứu những quy luật

vận ộng, phát triển chung nht ca t nhiên, xã hội và tư duy.

Triết hc Mác - Lênin phân biệt rõ ràng i tưng ca triết hc với i tưng ca

các khoa hc cụ thể và có mi quan hệ gắn bó chặt ch với các khoa hc cụ thể.

c. Chức năng của triết học Mác - Lênin

* Chc năng th giới quan

Triết hc Mác - Lênin cung cp tri thức khoa hc về thế giới khách quan và về

vị trí, vai trò ca con người trong thế giới ó; giúp con người nhận thức úng ắn về thế

giới và về bn thân ể hình thành quan iểm khoa hc về thế giới, xác ịnh thái ộ và

cách thức hoạt ộng ca bn thân. Thế giới quan duy vật biện chứng nâng cao vai trò

tích cc, t giác, sáng tạo ca con người trong nhận thức và hoạt ộng thc tiễn.

* Chc năng phương pháp luận

Phương pháp luận là hệ thng các quan iểm, nguyên tắc xut phát chỉ ạo ch

thể trong việc xác ịnh phương pháp cũng như xác ịnh phạm vi, kh năng áp dụng

phương pháp hp lý ể ạt hiệu qu ti a.

Triết hc Mác - Lênin cung cp các nguyên tắc phương pháp luận chung nht,

qua ó thc hiện chức năng phương pháp luận chung nht cho nhận thức khoa hc và

hoạt ộng thc tiễn. Tuy nhiên, Triết hc Mác – Lênin không phi là “phương thuc

vạn năng” có thể gii quyết mi vn ề. Bên cạnh tri thức triết hc, con người cần có

tri thức khoa hc cụ thể cùng kinh nghiệm thc tiễn ể hoạt ộng nhận thức và thc

tiễn ạt hiệu qu cao.

3. Vai trò của triết học Mác - Lênin trong ời sống xã hội và trong sự nghiệp ổi

mới ở Việt Nam hiện nay

- Triết hc Mác - Lênin là thế giới quan, phương pháp luận khoa hc và

cách mạng cho con người trong nhận thức và thc tiễn

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Triết hc Mác - Lênin là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận

khoa hc và cách mạng ể phân tích xu hướng phát triển ca xã hội trong iều kiện

cuộc cách mạng khoa hc và công nghệ hiện ại phát triển mạnh m

- Triết hc Mác - Lênin là cơ sở lý luận khoa hc ca công cuộc xây dng

ch nghĩa xã hội trên thế giới và s nghiệp ổi mới theo ịnh hướng xã hội ch nghĩa

ở Việt Nam.

B. BÀI TẬP I.

TRẮC NGHIỆM

1. Triết học là:

A. Hệ thng quan iểm lý luận chung nht về thế giới và về vị trí con người trong thế

giới ó.

B. Hệ thng tri thức ca con người về giới t nhiên.

C. S hiểu biết sâu sắc ca con người về thế giới.

D. Tình yêu i với s thông thái.

2. Triết học có nguồn gốc từ: A.

Thc tiễn xã hội.

B. Tri thức tiên nghiệm ca con người.

C. Mong mun ch quan ca con người.

D. ý mun ca giai cp thng trị.

3. Vấn ề cơ bản của triết học là:

A. Mi quan hệ giữa con người với t nhiên.

B. Mi quan hệ giữa con người với xã hội.

C. Mi quan hệ giữa con người với vũ trụ.

D. Mi quan hệ giữa vật cht và ý thức.

4. Chủ nghĩa duy tâm là trường phái triết học khẳng ịnh: A.

Vật cht có trước, ý thức có sau.

B. Ý thức có trước, vật cht có sau.

C. Vật cht quyết ịnh ý thức.

D. Ý thức có trước, vật cht có sau, ý thức quyết ịnh vật cht.

5. Chủ nghĩa duy vật là trường phái triết học khẳng ịnh:

A. Vật cht có trước, ý thức có sau, vật cht quyết ịnh ý thức.

B. Ý thức có trước, vật cht có sau.

C. C vật cht và ý thức song song tồn tại.

D. Ý thức có trước, vật cht có sau, ý thức quyết ịnh vật cht.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

6. Quan iểm của thuyết bất khả tri:

A. Con người có kh năng nhận thức thế giới.

B. Con người không có kh năng nhận thức thế giới.

C. Kh năng nhận thức ca con người là vô hạn.

D. Kh năng nhận thức ca con người là hữu hạn, gắn với iều kiện cụ thể.

7. Quan iểm của thuyết khả tri:

A. Con người có kh năng nhận thức thế giới.

B. Con người không có kh năng nhận thức thế giới.

C. Nghi ngờ kh năng nhận thức ca con người.

D. Kh năng nhận thức ca con người do lc lưng siêu nhiên quy ịnh.

8. Điều kiện kinh tế-xã hội cho sự ra ời triết học Mác – Lênin: A.

S cng c và phát triển ca phương thức sn xut TBCN.

B. S xut hiện ca giai cp vô sn trên vũ ài lịch sử với tư cách là một lc lưng

chính trị – xã hội ộc lập.

C. Nhu cầu lý luận ca thc tiễn cách mạng ca giai cp vô sn.

D. C A, B và C.

9. Tiền ề khoa học tự nhiên cho sự ra ời của triết học Mác – Lênin: A.

Định luật bo toàn và chuyển hóa năng lưng.

B. Thuyết tiến hóa.

C. Thuyết tế bào.

D. C A, B, C.

10. Tiền ề tư tưởng, lý luận cho sự ra ời của triết học Mác – Lênin: A.

Triết hc cổ iển Đức.

B. Kinh tế chính trị cổ iển Anh.

C. Ch nghĩa xã hội không tưởng phê phán.

D. C A, B, C.

11. Chức năng của triết học Mác – Lênin: A.

Chức năng thế giới quan.

B. Chức nănng phương pháp luận.

C. Chức năng ịnh hướng giá trị.

D. Chức năng thế giới quan và phương pháp luận chung nht.

12. Triết học Mác ra ời vào: A.

Đầu thế kỷ XIX.

B. Đầu thế kỷ XX.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

C. Cui thế kỷ XIX.

D. Những năm 40 ca thế kỷ XIX.

13: Trong xã hội có giai cấp, Triết học:

A. Cũng có tính giai cp

B. Không có tính giai cp

C. Chỉ có triết hc phương Tây mới có tính giai cp D. Tùy từng hc thuyết cụ thể

II. TỰ LUẬN

14. Vấn ề cơ bản của triết học là gì? Ý nghĩa của việc nghiên cứu vấn ề cơ bản

của triết học?

…………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

......................................................................................................................................

............

......................................................................................................................................

............

15. Làm rõ nội dung vấn ề cơ bản của triết học.

…………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

………………………………………………………………………………………

......................................................................................................................................

............

......................................................................................................................................

............

16. Phân biệt hai Phương pháp biện chứng và siêu hình.

…………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

......................................................................................................................................

............

......................................................................................................................................

............

17. Phân tích iều kiện kinh tế - xã hội cho sự ra ời triết học Mác – Lênin.

…………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………….

......................................................................................................................................

............

......................................................................................................................................

............

......................................................................................................................................

............

......................................................................................................................................

...........

18. Phân tích tiền ề tư tưởng, lý luận cho sự ra ời của triết học Mác – Lênin.

…………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

19. Làm rõ thực chất, ý nghĩa của cuộc cách mạng trong triết học do Mác và

Ăngghen thực hiện.

…………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

………………………………………………………………………………………

…………………………

20. Tại sao nói, sự ra ời của Triết học Mác vào giữa thế kỷ XIX là một tất yếu

lịch sử?

…………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

CHƯƠNG 2

CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG

A. LÝ THUYẾT

I. VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC

1. Vật chất và phương thức tồn tại của vật chất

a. Quan niệm của chủ ngha duy tâm và chủ ngha duy vật trước C.Mác về

phạm trù vật chất

* Chủ ngha duy tâm: Các nhà triết hc duy tâm (c ch nghĩa duy tâm

khách quan và ch nghĩa duy tâm ch quan) từ cổ ại cho ến hiện ại ều ph nhận

s tồn tại khách quan ca vật cht.

* Chủ ngha duy vật thi kỳ c ại:

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Đồng nht vật cht với một dạng vật thể cụ thể.

- Quan iểm vật cht thời k cổ ại mang tính trc quan, cm tính. Nó có tác

dụng chng lại quan iểm ca ch nghĩa duy tâm và tôn giáo.

* Thi kỳ cận ại th kỷ XV - XVIII

- Đồng nht vật cht với thuộc tính một dạng tồn tại cụ thể (nguyên tử) hay

một thuộc tính cụ thể (khi lưng) ca vật cht.

- Quan iểm vật cht thời k cận ại mang tính siêu hình, máy móc.

b. Cuộc cách mạng trong khoa học tự nhiên cuối thế kỷ XIX, ầu thế kỷ XX

và

sự phá sản của các quan iểm duy vật siêu hình về vật chất

- Cui thế kỷ XIX ầu thế kỷ XX, khoa hc t nhiên mà ch yếu là vật lý

hc ã có những phát minh quan trng em lại cho con người những hiểu biết mới về

cu trúc và cht ca vật cht, nó ã làm thay ổi căn bn quan niệm cổ truyền về vật

cht.

Những phát minh ó như:

+ Năm 1895, Rơnghen - nhà vật lý hc người Đức ã phát hiện ra tia X.

+ Năm 1896, Beccơren - nhà vật lý hc người Pháp phát hiện ra hiện tưng

phóng xạ.

+ Năm 1897, Tômxơn - nhà vật lý hc người Anh phát hiện ra iện tử.

+ Năm 1901, Kaufman - nhà vật lý người Đức phát hiện ra s thay ổi ca

khi lưng

- Tóm lại: Những thành tu trong khoa hc t nhiên ã ph nhận quan iểm

trước kia về vật cht. Ch nghĩa duy tâm thời k này ã li dụng những thành tu ó ể

biện hộ cho iểm sai lầm ca mình và u tranh chng lại ch nghĩa Mác.

c. Quan niệm của triết học Mác - Lênin về vật

chất - Giai oạn của C.Mác và Ph.Ăngghen

+ Chưa ưa ra ịnh nghĩa mới, hoàn chỉnh về phạm trù vật cht

+ Đưa ra tư tưởng về ịnh nghĩa vật cht, ó là: Th nhất, xem xét vật cht với tư

cách là phạm trù triết hc thì trong ịnh nghĩa về vật cht phi chỉ ra thuộc tính chung,

cơ bn ca nó có trong mi s vật, hiện tưng; Th hai, ể chỉ ra thuộc tính cơ bn ó

òi hi phi thc hiện thông qua phương pháp tư duy khái quát hóa, trừu tưng hóa. -

Giai oạn của VI.Lênin

+ Định nghĩa vật cht ca Lênin: trong tác phẩm “Chủ ngha duy vật và chủ

ngha kinh nghiệm phê phán”, Lênin ã ịnh nghĩa như sau: “Vật chất là một phạm trù

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

trit học dùng ể chỉ thực tại khách quan ược em lại cho con ngưi trong cảm

giác, ược cảm giác của chúng ta chép lại, chp lại, phản ánh là tồn tại không lệ

thuộc vào cám giác”.

+ Nội dung ịnh nghĩa phạm trù vật cht ca Lênin

Th nhất: Vật cht là thc tại khách quan - cái tồn tại hiện thc bên ngoài ý thức

và không lệ thuộc vào ý thức ( ây chính là thuộc tính chung, cơ bn nht ca vật cht

có ở trong mi s vật, hiện tưng).

Th hai: Vật cht là cái mà khi tác ộng vào các giác quan ca con người thì em

lại cho con người cm giác.

Th ba: Vật cht là cái mà ý thức chẳng qua chỉ là s phn ánh ca nó, cm giác,

tư duy, ý thức chỉ là s phn ánh ca vật cht.

+ Ý ngha phương pháp luận

Gii quyết triệt ể vn ề cơ bn ca triết hc theo quan iểm ca ch nghĩa duy

vật biện chứng.

Khắc phục hạn chế, sai lầm ca ch nghĩa duy vật trước Mác về phạm trù vật

cht; bác b, ph nhận quan iểm ca ch nghĩa duy tâm, tôn giáo về vn ề này.

Tạo cơ sở xây dng quan iểm duy vật lịch sử trong ời sng xã hội

Định hướng cho các ngành khoa hc cụ thể trong quá trình phát triển, i sâu

nghiên cứu, khám phá các dạng tồn tại mới ca vật cht.

d. Phương thức tồn tại của vật chất

Vận ộng

* Quan iểm của chủ ngha duy vật siêu hình và chủ ngha duy tâm cho rằng:

vận ộng là s di chuyển vị trí ca vật thể trong không gian, thời gian hoặc tìm

nguồn gc ca vận ộng là ở bên ngoài s vật, hiện tưng.

* Quan iểm của chủ ngha duy vật biện chng

- Ph.Ăngghen ịnh nghĩa như sau: “vận ộng hiểu theo ngha chung nhất,-

tc ược hiểu là một phương thc tồn tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu của

vật chất, - thì bao gồm tất cả mọi mọi sự thay i và mọi quá trình diễn ra trong vũ

tr, kể từ sự thay i vị trí ơn giản cho n tư duy”.

- Nguồn gc ca vận ộng: do s liên hệ tt yếu ca các s vật, hiện tưng

trong quá trình tồn tại - t thân vận ộng.

- Bn cht ca vận ộng

+ Vận ộng là mi s biến ổi nói chung

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

+ Vận ộng là phương thức tồn tại ca vật cht, là thuộc tính c hữu ca

vật cht

+ Vận ộng không do ai sáng tạo ra, không mt i mà nó tồn tại vĩnh viễn

- Các hình thức vận ộng cơ bn ca vật cht, Ph.Ăngghen khái quát thành

năm hình thức vận ộng cơ bn sau: vận ộng cơ hc, vật lý, hóa hc, sinh hc và vận

ộng xã hội.

- Quan hệ giữa các hình thức vận ộng

+ Giữa các hình thức vận ộng có s liên hệ tác ộng, chuyển hóa ln nhau nhưng

có s khác nhau căn bn về cht.

+ S vật có nhiều hình thức vận ộng nhưng bao giờ cũng có hình thức vận ộng

ặc trưng.

- Vận ộng và ứng im - trong ó vận ộng là tuyệt i còn ứng im chỉ là tương

i, tạm thời, ưc biểu hiện:

Th nhất: Hiện tưng ứng im chi xy ra trong một quan hệ xác ịnh chứ không

phi trong mi quan hệ, trong cùng một lúc.

Th hai: Hiện tưng ứng im chỉ xy ra i với một hình thức vận ộng nht ịnh

chứ không phi i với tt c các hình thức vận ộng trong cùng một lúc.

Th ba: Hiện tưng ứng im chỉ là biểu hiện ca một trạng thái vận ộng, ó là vận

ộng trong thăng bằng, trong s ổn ịnh tương i. Chính nhờ trạng thái ổn ịnh này mà

vật cht biểu hiện thành các s vật cụ thể.

Th tư: Vận ộng cá biệt có xu hướng hình thành s vật ổn ịnh nào ó còn vận

ộng nói chung, tức là s tác ộng qua lại ln nhau giữa s vật, hiện tưng làm cho tt

c không ngừng biến ổi.

Không gian và thi gian

* Quan iểm của chủ ngha duy tâm và chủ ngha duy vật siêu hình về không

gian, thi gian

- Ch nghĩa duy tâm ph nhận tính khách quan ca không gian và thời gian.

- Ch nghĩa duy vật siêu hình tách rời không gian, thời gian với vật cht

* Quan iểm duy vật biện chng về không gian và thi gian

- Định nghĩa không gian, thời gian

+ Không gian là hình thc tồn tại của vật chất xét về mặt quảng tính (chiều cao,

chiều rộng, chiều dài) sự cùng tồn tại, trật tự (trước hay sau, trên hay dưới, bên phải

hay bên trái) và sự tác ộng ln nhau.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

+ Thi gian là hình thc tồn tại của vật chất xét về ộ dài diễn bin, sự k

tip của các quá trình vận ộng trong th giới vật chất (nhanh, chậm) - Tính cht

ca không gian, thời gian + Tính khách quan.

+ Tính vĩnh cửu và vô tận.

- Chiều ca không gian, thời gian: không gian ba chiều, thời gian một chiều.

. Tính thống nhất vật chất của thế giới

* Tồn tại của th giới là tiền ề cho sự thống nhất của th giới

- Quan iểm ch nghĩa duy tâm: các nhà triết hc duy tâm tìm nguồn gc

và bn cht ca tồn tại ở tinh thần và cho rằng chỉ thế giới tinh thần mới tồn tại.

- Quan iểm ca ch nghĩa duy vật trước Mác cho rằng thế giới thng nht

ở một dạng vật cht cụ thể nào ó.

- Quan iểm ca ch nghĩa duy vật biện chứng

+ Tồn tại ca thế giới t nhiên là tiền ề cho s thng nht ca nó. Song s thng

nht ca thế giới không phi ở s tồn tại ca nó, vì trước khi thế giới có thể là một

thể thng nht thì trước hết thế giới phi tồn tại ã.

+ Cơ sở ca s thng nht ca thế giới là ở tính vật cht ca nó

* Bản chất của th giới là vật chất, th giới thống nhất ở tính vật chất và ược

biểu hiện như sau:

Một là, chỉ có một thế giới duy nht và thng nht là thế giới vật cht, thế giới

vật cht tồn tại khách quan, có trước và ộc lập với ý thức con người.

Hai là, mi bộ phận ca thế giới vật cht ều có mi liên hệ thng nht với nhau,

biểu hiện ở chỗ chúng ều là những dạng tồn tại cụ thể ca vật cht, do vật cht sinh

ra và cùng chịu s chi phi ca những quy luật khách quan phổ biến ca thế giới vật

cht.

Ba là, thế giới vật cht tồn tại vĩnh viễn, vô hạn và vô tận không sinh ra và

không mt, trong thế giới không có gì khác ngoài quá trình vật cht ang biến ổi và

chuyển hóa ln nhau, là nguyên nhân và kết qu ca nhau.

2. Nguồn gốc, bản chất và kết cấu của ý thức

a. Nguồn gốc của ý thức

* Quan iểm của chủ ngha duy tâm: tách ý thức ra khi vật cht, ly ý thức

làm iểm xut phát ể suy ra giới t nhiên, coi ý thức là cái có sẵn (mang tính tiền ịnh)

* Quan iểm của chủ ngha duy vật siêu hình: coi ý thức là một dạng vật

cht ặc biệt, do vật cht sn sinh ra.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

Hạn ch của quan iểm duy tâm và duy vật siêu hình chưa thấy ược ý thc

với tư cách là kt quả của sự phản ánh th giới khách quan vào trong bộ não ngưi.

* Quan iểm của CNDV biện chng: S hình thành ý thức ở người da trên

cơ sở kết hp hai nguồn gc, bao gồm nguồn gc t nhiên và nguồn gc xã hội. Ý

thc là sản phẩm của sự phản ánh th giới khách quan vào bộ não ngưi trên cơ sở

thực tiễn xã hội.

- Nguồn gc t nhiên hình thành ý thức là s kết hp ca hai yếu t Thế giới

khách quan và Bộ não người.

+ Thế giới khách quan: Thế giới khách quan là toàn bộ những gì tồn tại ộc lập

không phụ thuộc vào ý thức con người, bao gồm giới t nhiên, xã hội và tư duy. Thế

giới khách quan óng vai trò trong quá trình hình thành ý thức là i tưng phn ánh,

cung cp thông tin, hình nh cho quá trình hình thành ý thức ưc diễn ra trong não

người.

+ Bộ não người: Bộ não người là tổ chức vật cht phát triển cao, là sn phẩm

ca quá trình tiến hóa thế giới vật cht, ưc cu tạo bởi các tế bào thần kinh và ưc

sắp xếp theo một cu trúc ặc biệt. Bộ não người có vai trò là cơ quan phn ánh ể hình

thành phn ánh ý thức - hình thức phn ánh cao nht ca thế giới vật cht, qua ó các

hình nh, thông tin ca thế giới khách quan ưc di chuyển và xử lý trong não người

ể hình thành ý thức.

+ Phn ánh là năng lc tái hiện những ặc iểm, thuộc tính ca s vật hiện tưng

này ở s vật, hiện tưng khác khi chúng tác ộng qua lại với nhau.

Phn ánh là thuộc tính chung, phổ biến ca mi dạng tổ chức vật cht. Trên cơ

sở tiến hóa ca thế giới vật cht phn ánh cũng có s tiến hóa từ thp ến cao, bao

gồm các hình thức phn ánh như: Phn ánh vô cơ, phn ánh kích thích, phn ánh cm

ứng, phn ánh tâm lý và phn ánh ý thức - hình thức phn ánh cao nht chỉ có duy

nht ở tổ chức vật cht phát triển cao là Bộ não người.

Phn ánh ý thức có ặc trưng là s phn ánh tích cc, ch ộng, có mục ích, mang

tính sáng tạo và có tính hệ thng, thông qua ó những hình nh ca thế giới khách

quan ưc phn ánh và tái tạo lại trong ầu óc con người dưới dạng các thông tin, hình

nh, từng bước hình thành ý thức ở người

Như vậy, bộ não ngưi và sự phản ánh th giới khách quan vào bộ não ngưi

chính là nguồn gốc tự nhiên của ý thc. Đây là nguồn gc sâu xa và là iều kiện cần

cho s hình thành ca ý thức.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Nguồn gc xã hội: Hoạt ộng thc tiễn ca con người, cơ bn nht là lao

ộng sản xuất và ngôn ngữ là nguồn gốc trực tip, là iều kiện ủ quyt ịnh sự ra i của

ý thc.

+ Lao ộng sn xut

Lao ộng sn xut là quá trình con người sử dụng các công cụ, phương tiện tác

ộng vào các dạng vật cht, biến ổi chúng theo mục ích nht ịnh ể tạo ra sn phẩm áp

ứng nhu cầu ca con người và xã hội.

Lao ộng sn xut có vai trò trong việc hình thành ý thức ó là: sáng tạo ra bn

thân con người, tách con người khi giới ộng vật; bộ óc và các giác quan ca con

người, năng lc tư duy trừu tưng, năng lc phn ánh ca bộ óc ngày càng phát triển;

Lao ộng ngay từ ầu ã mang tính xã hội, làm ny sinh nhu cầu giao tiếp, do ó ngôn

ngữ xut hiện.

+ Ngôn ngữ

Ngôn ngữ là hệ thng tín hiệu vật cht mang nội dung ý thức, là công cụ thể

hiện ý thức tư tưởng và là iều kiện ể phát triển ý thức.

Ngôn ngữ có vai trò i với việc hình thành ý thức ưc biểu hiện: Ngôn ngữ là

phương tiện giao tiếp trong xã hội, giúp con người trao ổi thông tin, lưu giữ, tích

lũy và truyền thụ tri thức, kinh nghiệm. Ngôn ngữ là công cụ ca tư duy, giúp con

người phn ánh khái quát những ặc iểm, thuộc tính ca các s vật, hiện tưng trong

thế giới, tổng kết những kinh nghiệm thc tiễn.

Như vậy, sự hình thành ý thc ở ngưi cần phải có sự kt hợp giữa nguồn gốc

tự nhiên và nguồn gốc xã hội, trong ó nguồn gốc tự nhiên là nguồn gốc sâu xa còn

nguồn gốc xã hội là nguồn gốc trực tip, quan trọng nhất quyt ịnh sự ra i và phát

triển của ý thc.

b. Bản chất của ý thức

* Quan iểm của chủ ngha duy tâm: cho rằng ý thức là một thc thể ộc lập,

là thc tại duy nht và sinh ra vật cht, ph nhận ý thức là kết qu ca s phn ánh

thế giới khách quan.

* Quan iểm của chủ ngha duy vật siêu hình: cho rằng ý thức là s phn

ánh thế giới khách quan, tuy nhiên, ó chỉ là s phn ánh thụ ộng gin ơn, máy móc.

* Quan iểm của CNDV biện chng về bản chất của ý thc

- Ý thức là hình nh ch quan ca thế giới khách quan, là hình nh ca thế

giới khách quan ưc di chuyển vào trong ầu óc con người và ưc ci biến i thông qua

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

lăng kính ch quan ca con người (do tác ộng ca yếu t tâm lý, tình cm, nhu

cầu, nguyện vng, tri thức, kinh nghiệm...).

- Tính cht năng ộng, sáng tạo ca phn ánh ý thức: Ý thức là kết qu ca

s phn ánh ch ộng, tích cc, có mục ích, mang tính sáng tạo và có tính hệ thng

ca con người về thế giới khách quan. Đó là s phn ánh không rập khuôn, máy móc,

sao chép mà là trên cơ sở tiếp thu, xử lý thông tin có chn lc, có ịnh hướng. Phn

ánh ý thức không dừng ở bề ngoài mà còn khái quát bn cht, quy luật bên trong ca

s vật. Ý thức không chỉ phn ánh i tưng dưới dạng hình nh tinh thần, mà còn có

kh năng hiện thc hóa hình nh ó thông qua hoạt ộng thc tiễn.

- Ý thức là một hiện tưng xã hội, mang bn cht xã hội: Trong quá trình

phn ánh, ý thức không những chịu s quy ịnh ca các iều kiện, quy luật t nhiên mà

còn và ch yếu chịu s tác ộng và quy ịnh ca các yếu t, quy luật xã hội. S ra ời

và phát triển ca ý thức gắn liền với hoạt ộng thc tiễn ca con người.

=> Từ kết qu nghiên cứu nguồn gc và bn cht ca ý thức cho thy, ý thc là

hình thc phản ánh cao nhất riêng có của óc ngưi về hiện thực khách quan trên cơ

sở thực tiễn xã hội – lịch sử.

c. Kết cấu của ý thức

- Theo các lớp cu trúc (chiều ngang) ca ý thức thì kết cu ý thức bao

gồm:

+ Tri thức - Nhân t cơ bn, ct lõi nht ca ý thức

+ Tình cm

+ Ý chí, niềm tin, quyết tâm

- Theo cp ộ (chiều dc) ca ý thức thì kết cu ý thức bao gồm:

+ T ý thức - Nhân t quan trng ánh du trình ộ phát triển ca ý

thức. + Tiềm thức + Vô thức.

- Vn ề trí tuệ nhân tạo - sn phẩm ca s phát triển khoa hc công nghệ.

Bn cht ca trí tuệ nhân tạo là một quá trình vật lý ưc con người lập trình

phng theo một s thao tác tư duy ca con người. Trí tuệ nhân tạo thể hiện tính

sáng tạo ca ý thức

3. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức

a. Quan iểm của chủ ngha duy tâm và chủ ngha duy vật siêu hình

* Quan iểm của CNDT: vật cht và ý thức có mi quan hệ với nhau, trong

ó ý thức là tồn tại duy nht, tuyệt i, là tính thứ nht, từ ó sinh ra tt c; còn thế giới

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

vật cht chỉ là bn sao, biểu hiện khác ca ý thức tinh thần, là tính thứ hai do ý

thức tinh thần sinh ra.

* Quan iểm của CNDV siêu hình: tuyệt i hóa vai trò ca vật cht trong

việc sinh ra và quyết ịnh ý thức, không thy ưc vai trò tác ộng trở lại ca ý thức i

với vật cht.

b. Quan iểm của chủ ngha duy vật biện chứng

Vật cht và ý thức nằm trong mi quan hệ biện chứng với nhau, trong ó vật cht

quyết ịnh ý thức, còn ý thức là kết qu ca s phn ánh thế giới vật cht, có vai trò

tác ộng tích cc trở lại vật cht.

- Vật chất quyt ịnh ý thc

Vai trò quyết ịnh ca vật cht i với ý thức ưc thể hiện trên khía cạnh sau: +

Vt cht quyết ịnh nguồn gc ca ý thức

+ Vật cht quyết ịnh nội dung ca ý thức

+ Vật cht quyết ịnh bn cht ca ý thức

+ Vật cht quyết ịnh s vận ộng, phát triển ca ý thức

- Ý thc có tính ộc lập tương ối và tác ộng trở lại vật chất

+ Tính ộc lập tương i ca ý thức ưc thể hiện: mặc dù ưc sinh ra từ vật cht

nhưng nó không phụ thuộc hoàn toàn vào vật cht, nó có quy luật vận ộng, phát triển

riêng và tác ộng trở lại ý thức theo hai khuynh hướng thúc ẩy hoặc kìm hãm s phát

triển ca vật cht.

+ Ý thức tác ộng và gây biến ổi thế giới vật cht phi ưc thc hiện thông qua

hoạt ộng thc tiễn ca con người.

+ Ý thức chỉ ạo hoạt ộng ca con người, quyết ịnh ến hành ộng ca con người

là úng hay sai, thành công hay tht bại.

+ Cùng với s phát triển ca xã hội thì ý thức ngày càng giữ vai trò quan trng

i với s tồn tại và phát triển ca thế giới hiện thc.

c. Ý ngha phương pháp luận: Tôn trọng tính khách quan kt hợp với phát huy

tính năng ộng chủ quan

- Tôn trng tính khách quan

+ Yêu cầu trong nhận thức và thc tiễn phi xut phát từ hiện thc vật cht

khách quan, không ưc xut phát từ tình cm, ý chí ch quan cá nhận.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

+ Tôn trng hiện thc khách quan, tôn trng và hành ộng theo các quy

luật khách quan, mi ch trương, ường li, quyết ịnh,...phi ly thc tế khách quan

làm cơ sở.

- Phát huy tính tích cc, năng ộng, sáng tạo ca ý thức, phát huy vai trò

ca nhân t con người, coi trng tri thức khoa hc, coi trng công tác giáo dục ý thức,

tư tưởng, bồi dưng ý chí, nghị lc, quyết tâm trong nhận thức và hành ộng; chng

lại tư tưởng, thái ộ thụ ộng, ỷ lại, trì trệ, thiếu tính sáng tạo.

- Để thc hiện nguyên tắc tôn trng tính khách quan kết hp phát huy tính

năng ộng ch quan, phi nhận thức và gii quyết úng ắn các quan hệ li ích, phi biết

kết hp hài hòa li ích cá nhân, li ích tập thể, li ích xã hội; phi có ộng cơ trong

sáng, thái ộ thật s khách quan, khoa hc, không vụ li trong nhận thức và hành ộng

ca mình.

II. PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

1. Hai loại hình biện chứng và phép biện chứng duy vật

a. Hai loại hình biện chng

- Khái niệm: Biện chứng là quan iểm, phương pháp xem xét những s vật

và những phn nh ca chúng trong tư tưởng, trong mi quan hệ qua lại ln nhau

ca chúng, trong s ràng buộc, s vận ộng, s phát sinh và tiêu vong ca chúng.

- Biện chứng bao gồm biện chứng khách quan và biện chứng ch quan

+ Biện chng khách quan là biện chứng ca bn thân thế giới tồn tại khách quan,

ộc lập với ý thức con người.

+ Biện chng chủ quan là kết qu ca s phn ánh biện chứng khách quan vào

dầu óc ca con người, là biện chứng ca chính quá trình nhận thức, là biện chứng

ca tư duy phn ánh hiện thc khách quan vào bộ óc con người.

=> Giữa biện chứng khách quan và biện chứng ch quan có mi quan hệ thng

nht với nhau, tạo nên cơ sở phương pháp luận ca hoạt ộng ci tạo t nhiên, ci tạo

xã hội.

b. Phép biện chứng duy vật

- Khái niệm: Phép biện chứng duy vật là môn khoa hc về những quy luật

phổ biến ca s vận ộng và s phát triển ca t nhiên, ca xã hội loài người và ca

tư duy.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Đặc iểm: Phép biện chứng duy vật là s thng nht giữa thế giới

quan duy vật biện chứng với phương pháp luận biện chứng, giữa lý luận nhận thức

và logic biện chứng.

- Vai trò: Phép biện chứng duy vật ã kế thừa và phát triển phép biện chứng

từ t phát ến t giác, tạo ra chức năng phương pháp luận chung nht, giúp ịnh hướng

việc ề ra các nguyên tắc tương ứng trong hoạt ộng nhận thức và thc tiễn.

2. Nội dung của phép biện chứng duy vật

a. Hai nguyên lý của phép biện chứng duy vật

Nguyên lý về mối liên hệ ph bin

* Quan iểm của chủ ngha duy tâm và chủ ngha duy vật siêu hình

- Chủ ngha duy tâm, thừa nhận s tồn tại ca mi liên hệ giữa các s vật,

hiện tưng trong thế giới hiện thc, nhưng h cho rằng nguồn gc ca s liên hệ

không phi là cái t thân, vn có mà do chúa trời, thưng ế tạo ra.

- Chủ ngha duy vật siêu hình cho rằng s vật, hiện tưng tồn tại ộc lập

tách biệt với nhau, giữa chúng không có s liên hệ hoặc nếu thừa nhận có s liên hệ

thì ó chỉ là liên hệ bề ngoài, thụ ộng, một chiều, giữa các hình thức liên hệ không có

s chuyển hóa ln nhau.

* Quan iểm duy vật biện chng

- Khái niệm: Mi liên hệ là phạm trù triết hc dùng ể chỉ các mi ràng

buộc tương hỗ, quy ịnh và nh hưởng ln nhau giữa các yếu t, bộ phận trong

một i tưng hoặc giữa các i tưng với nhau.

- Theo phạm vi ca mi liên hệ ưc phân chia thành:

+ Mi liên hệ phổ biến là mi liên hệ tồn tại ở mi i tưng.

+ Mi liên hệ ặc thù chỉ tồn tại ở một s i tưng nht ịnh.

- Nội dung mối liên hệ ph bin: CNDVBC cho rằng các s vật, hiện tưng

ca thế giới tồn tại trong mi liên hệ qua lại với nhau, quy ịnh ln nhau, thâm

nhập, chuyển hóa ln nhau, không tách biệt nhau.

- Tính cht ca mi liên hệ phổ biến

+ Tính khách quan - là vn có ca mi s vật, hiện tưng

+ Tính phổ biến - có ở trong mi s vật, hiện tưng

+ Tính a dạng, phong phú - i tưng tồn tại nhiều mi liên hệ khác nhau

- Cơ sở, nguồn gc ca s liên hệ là tính thng nht vật cht ca thế giới

* Ý ngha phương pháp luận ối với hoạt ộng nhận thc và thực tiễn

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

Mỗi s vật, hiện tưng tồn tại trong nhiều mi liên hệ, tác ộng qua lại với

nhau; do vậy, khi nghiên cứu i tưng cụ thể cần tuân th nguyên tắc toàn diện.

Nguyên tắc toàn diện với những yêu cầu sau:

+ Th nhất, phi nghiên cứu tt c các mặt, các mi liên hệ ca s vật, hiện

tưng

+ Th hai, phi nắm ưc, ánh giá úng vị trí, vai trò ca từng mặt, từng mi liên

hệ ca s vật, ồng thời phi chỉ ra ưc các mặt, mi liên hệ tt yếu, cơ bn.

+ Th ba, cần xem xét i tưng này trong mi liện hệ với i tưng khác và với

môi trường xung quanh.

+ Th tư, chng lại quan iểm phiến diện, một chiều.

Nguyên lý về sự phát triển

* Quan iểm siêu hình cho rằng phát triển chỉ là s tăng lên, gim i ơn thuần

về mặt lưng mà không có s thay ổi về cht, không có s ra ời ca s vật, hiện

tưng mới và nguồn gc ca s phát triển là do bên ngoài quy ịnh.

* Quan iểm duy vật biện chng

- Khái niệm: Phát triển là phạm trù triết hc dùng ể chỉ quá trình vận ộng

tiến lên từ thp ến cao, từ kém hoàn thiện ến hoàn thiện hơn, từ cht cũ ến cht

mới ở trình ộ cao hơn.

- Tính cht ca s phát triển

+ Tính khách quan - là vn có ca mi s vật, hiện tưng.

+ Tính phổ biến - có ở trong mi s vật, hiện tưng.

+ Tính a dạng, phong phú - quá trình phát triển ca các s vật là khác nhau và

ở các giai oạn khác nhau thì s phát triển cũng khác nhau.

+ Tính kế thừa - cái mới ra ời trên cơ sở có s phê phán, lc b, ci tạo cái

cũ, các nhân t tích cc ưc em sang cái mới, làm nòng ct cho cái mới.

- Khuynh hướng ca s phát triển diễn ra theo ường xoáy c.

- Nguồn gc ca s phát triển là ở trong bn thân s vật hiện tưng, do

mâu thun ca s vật hiện tưng quy ịnh.

* Ý ngha phương pháp luận ối với hoạt ộng nhận thc và thực tiễn

Nghiên cứu nguyên lý về s phát triển giúp nhận thức ưc rằng, mun nắm ưc

bn cht, khuynh hướng phát triển ca s vật thì phi t giác tuân th nguyên tắc

phát triển. Nguyên tắc này yêu cầu:

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

+ Th nhất, xem xét s vật phi ặt chúng trong s vận ộng, phát triển

không ngừng, vạch ra xu hướng biến ổi chuyển hóa ca chúng.

+ Th hai, phi biết phân chia quá trình phát triển ca s vật thành nhiều giai

oạn. Trên cơ sở ó tìm ra phương pháp nhận thức và cách tác ộng phù hp nhằm thúc

ẩy s vật phát triển nhanh hơn hoặc kìm hãm s phát triển ca nó.

+ Th ba, phi sớm phát hiện và có tinh thần ng hộ cái mới - chng lại quan

iểm bo th, trì trệ, ịnh kiến, dị ứng với cái mới.

+ Th tư, phi có tinh thần kế thừa các yếu t tích cc ca cái cũ và phát triển

nó trong iều kiện mới.

Tóm lại, mun nắm ưc bn cht, khuynh hướng phát triển ca i tưng nghiên

cứu cần “phi xét s vật trong s phát triển, trong s t vận ộng …, trong s biến ổi

ca nó”.

b. Các cặp phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật

Phạm trù và phạm trù triết học

Phạm trù là những khái niệm rộng nhất phản ảnh những mặt, thuộc tính, những

mối liên hệ chung, cơ bản nhất của các sự vật, hiện tượng thuộc một lnh vực nhất

ịnh.

Mỗi ngành khoa hc ều có hệ thng phạm trù ặc trưng ca ngành khoa hc ó ể

phn ánh những mi liên hệ ặc trưng mà ngành khoa hc ó nghiên cứu, quan tâm.

Phạm trù trit học là những khái niệm chung nhất phản ánh những mặt, thuộc

tính, mối liên hệ cơ bản và ph bin nhất ở tất cả các sự vật, hiện tượng trong tự

nhiên, xã hội và tư duy.

Hệ thng phạm trù triết hc bao gồm 6 cặp phạm trù cơ bn và chúng có vai trò

không những phn ánh những mi liên hệ phổ biến trong hiện thc mà còn có vai trò

cơ sở phương pháp luận trong hoạt ộng nhận thức và thc tiễn.

Cái riêng và cái chung

* Khái niệm cái riêng, cái chung, cái ơn nhất

- Cái riêng là phạm trù triết hc dùng ể chỉ một s vật, hiện tưng nht ịnh.

- Cái chung là phạm trù triết hc dùng ể chỉ những mặt, những thuộc tính

không những có ở một s vật, hiện tưng nào ó mà còn ưc lặp lại trong nhiều s

vật, hiện tưng khác.

- Cái ơn nhất là phạm trù dùng ể chỉ những mặt, những thuộc tính chỉ có

ở một s vật, hiện tưng nào ó mà không lặp lại ở s vật, hiện tưng khác.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

* Quan hệ biện chng giữa cái riêng, cái chung và cái ơn nhất

Ch nghĩa duy vật biện chứng cho rằng c cái riêng và cái chung ều tồn tại

khách quan, chúng có quan hệ hữu cơ với nhau và ưc thể hiện như sau:

- Th nhất: cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua cái riêng mà

biểu hiện s tồn tại ca mình. Không có cái chung thuần tuý tồn tại bên ngoài cái

riêng.

- Th hai, cái riêng chỉ tồn tại trong mi liên hệ với cái chung, không có

cái riêng nào tồn tại ộc lập tách rời tuyệt i cái chung. Cái riêng chứa ng cái chung

và cái ơn nht trong nó.

- Th ba, cái riêng là cái toàn bộ, phong phú hơn cái chung vì ngoài những

iểm chung, cái riêng còn có cái ơn nht.

- Th tư, cái chung sâu sắc hơn cái riêng vì cái chung phn ánh thuộc tính,

những mi liên hệ ổn ịnh tt nhiên, lặp lại ở nhiều cái riêng cùng loại. Do vậy, cái

chung là cái gắn liền với bn cht quy ịnh phương hướng tồn tại và phát triển ca cái

riêng.

- Th năm, s phân biệt cái chung và cái ơn nht chỉ là tương i, giữa

chúng có thể chuyển hoá ln nhau trong quá trình phát triển ca s vật.

* Ý ngha phương pháp luận trong hoạt ộng nhận thc và thực tiễn

- Mun biết ưc cái chung thì phi xut phát từ cái riêng, từ những s vật,

hiện tưng riêng lẻ.

- Nhiệm vụ ca nhận thức là phi tìm ra và nắm bắt cái chung, phi da

vào cái chung ể ci tạo cái riêng.

- Khi vận dụng cái chung vào cái riêng cần tính ến những iều kiện cụ thể

ca cái riêng, chng bệnh kinh viện, giáo iều, tuyệt i hóa cái chung; ồng thời cũng

không ưc tuyệt hóa cái riêng, xem nhẹ cái chung, cần chng lại bệnh kinh nghiệm.

- Cần phi tạo iều kiện cho s chuyển hóa giữa cái chung và cái ơn nht.

Nguyên nhân và kết quả

* Khái niệm nguyên nhân, kt quả

- Nguyên nhân là phạm trù chỉ s tác ộng ln nhau giữa các mặt trong một

s vật hoặc giữa các s vật với nhau, gây ra một biến ổi nht ịnh nào ó.

- Kt quả là phạm trù dùng ể chỉ những biến ổi xut hiện do tác ộng ln

nhau giữa các mặt trong một s vật hoặc giữa các s vật với nhau gây ra.

- Phân biệt nguyên nhân với nguyên cớ và iều kiện

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

+ Nguyên cớ là cái xy ra cùng với nguyên nhân nhưng không có vai trò

tạo ra kết qu.

+ Điều kiện là những yếu t tác ộng ến quá trình hình thành kết qu nhưng

không phi là yếu t quyết ịnh ến s ra ời ca kết qu

Như vậy: nguyên nhân khác với nguyên cớ và iều kiện ở chỗ nguyên nhân mới

là cái trc tiếp tạo ra kết qu, còn nguyên cớ và iều kiện thì không phi là nhân t tạo

ra kết qu.

* Tính chất của mối liên hệ nhân quả

- Tính khách quan.

- Tính phổ biến

- Tính tt yếu

* Quan hệ biện chng giữa nguyên nhân và kt quả

- Nguyên nhân là cái sinh ra kết qu, nên nguyên nhân luôn có trước kết

qu, còn kết qu bao giờ cũng xut hiện sau khi nguyên nhân ã xut hiện; tuy nhiên,

không phi mi s ni tiếp nào về mặt thời gian cũng là mi liên hệ nhân qu.

- Mi quan hệ nhân qu có tính phức tạp trong ó:

+ Một nguyên nhân có thể sinh ra nhiều kết qu.

+ Một kết qu có thể do nhiều nguyên nhân sinh ra; Nếu những nguyên nhân

tác ộng cùng chiều có thể hình thành kết qu nhanh chóng, còn nếu nguyên nhân tác

ộng ngưc chiều thì có thể hạn chế hoặc triệt tiêu việc hình thành kết qu.

- S tác ộng trở lại ca kết qu i với nguyên nhân diễn ra theo hai hướng:

Thúc ẩy hoạt ộng ca nguyên nhân (hướng tích cc) hoặc cn trở s hoạt ộng ca

nguyên nhân (hướng tiêu cc).

- Nguyên nhân và kết qu có thể thay ổi vị trí cho nhau. Một s vật hiện

tưng nào ó trong mi liên hệ này là nguyên nhân, nhưng trong mi liên hệ khác lại

là kết qu và ngưc lại. Chuỗi nhân qu là vô cùng không có bắt ầu và không kết

thúc.

* Ý ngha phương pháp luận trong hoạt ộng nhận thc và thực tiễn

- Phi bắt ầu từ việc i tìm những nguyên nhân xut hiện s vật, hiện tưng

ồng thời mun loại b s vật, hiện tưng thì phi loại b nguyên nhân ã sinh ra nó.

- Cần phi kho sát và phân loại các nguyên nhân, chỉ ra ưc âu là nguyên

nhân chính, ch yếu, cơ bn ể có những biện pháp gii quyết úng ắn.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Phi tận dụng các kết qu ã ạt ưc ể tạo iều kiện thúc ẩy nguyên

nhân phát huy tác dụng, nhằm ạt mục ích ã ề ra.

- Nguyên nhân, kết qu có thể thay thế vai trò cho nhau, do ó cần có quan

iểm lịch sử cụ thể trong nhận thức và gii quyết mi quan hệ nhân qu.

Tất nhiên và ngẫu nhiên

* Khái niệm tất nhiên, ngu nhiên

- Tất nhiên (tt yếu) là phạm trù chỉ mi liên hệ bn cht, do những nguyên

nhân cơ bn bên trong ca s vật, hiện tưng quy ịnh và trong iều kiện nht ịnh nó

phi xy ra úng như thế chứ không thể khác ưc.

- Ngu nhiên là phạm trù chỉ mi liên hệ không bn cht, do nguyên nhân,

hoàn cnh bên ngoài quy ịnh nên có thể xut hiện, có thể không xut hiện, có thể

xut hiện như thế này hoặc có thể xut hiện như thế khác.

* Mối quan hệ biện chng giữa tất nhiên và ngu nhiên

- Tt nhiên và ngu nhiên ều tồn tại khách quan và ều có vị trí nht ịnh i

với s phát triển ca s vật. Cái tt nhiên có tác dụng chi phi s phát triển ca s

vật thì cái ngu nhiên làm cho s phát triển ca s vật diễn ra nhanh hay chậm.

- C tt nhiên và ngu nhiên ều không tồn tại một cách biệt lập thuần tuý

mà chúng tại trong s thng nht hữu cơ với nhau, s thng nht ó thể hiện ở chỗ:

+ Cái tt nhiên bao giờ cũng thể hiện s tồn tại ca mình thông qua vô s cái

ngu nhiên.

+ Cái ngu nhiên là hình thức biểu hiện ca cái tt nhiên, ồng thời bổ sung cho

cái tt nhiên.

+ Ranh giới giữa tt nhiên và ngu nhiên chỉ có ý nghĩa tương i, chúng không

nằm yên ở trạng thái cũ mà thay ổi cùng với s thay ổi ca s vật và trong những iều

kiện nht ịnh tt nhiên có thể chuyển hoá thành ngu thiên và ngưc lại. * Ý ngha

phương pháp luận

- Trong hoạt ộng thc tiễn chúng ta phi da vào cái tt nhiên, phát hiện

ra mi liên hệ tt nhiên ca s vật, hiện tưng.

- Mun nhận thức ưc cái tt nhiên thì phi thông qua nhiều cái ngu nhiên.

- Cần tính ến s can thiệp ca cái ngu nhiên ể từ ó có những phương án

d phòng trường hp các s c ngu nhiên bt ngờ.

- Cần tạo ra những iều kiện ể chuyển hóa giữa cái tt nhiên và ngu nhiên

với nhau sao cho phù hp với những mục ích nht ịnh.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

Nội dung và hình thức

* Khái niệm nội dung, hình thc

- Nội dung là phạm trù chỉ tổng hp tt c các mặt, yếu t tạo nên s vật.

- Hình thc là phạm trù chỉ phương thức tồn tại, biểu hiện và phát triển ca

s vật, là hệ thng các mi liên hệ tương i bền vững giữa các yếu t cu thành

nội dung ca s vật ó.

* Mối quan hệ biện chng giữa nội dung và hình thc

- Nội dung và hình thức có mi quan hệ biện chứng với nhau trong một

chỉnh thể thng nht. Không có một hình thức nào lại không chứa ng nội dung cũng

như không có một nội dung nào lại không tồn tại trong một hình thức nht ịnh.

- Nội dung giữ vai trò quyết ịnh i với hình thức trong quá trình vận ộng

và phát triển ca s vật. Do ó, nội dung thay ổi thì trước sau hình thức cũng thay ổi

theo cho phù hp với nội dung.

- S tác ộng trở lại ca hình thức i với nội dung diễn ra theo hai hướng:

nếu phù hp với nội dung thì hình thức s tạo iều kiện thuận li thúc ẩy nội dung

phát triển và ngưc lại.

- Mi quan hệ nội dung và hình thức có tính phức tạp, không phi lúc nào

cũng thng nht với nhau, theo ó: Một nội dung có thể có nhiều hình thức thể hiện;

Một hình thức có thể thể hiện nhiều nội dung khác nhau.

* Ý ngha phương pháp luận

- Không ưc tách rời, tuyệt i hoá hoặc nội dung hoặc hình thức.

- Trong nhận thức và hoạt ộng thc tiễn cần phi căn cứ vào nội dung.

- Phi tạo ra s phù hp nội dung và hình thức ể thúc ẩy s vật phát triển.

- Phi biết vận dụng các hình thức khác nhau sao cho phù hp với nội dung

Bản chất và hiện tượng

* Khái niệm bản chất, hiện tượng

- Bản chất là phạm trù chỉ tổng thể các mi liên hệ khách quan, tt nhiên,

tương i ổn ịnh bên trong, quy ịnh s vận ộng, phát triển ca i tưng.

- Hiện tượng là phạm trù chỉ những biểu hiện ca các mặt, mi liên hệ tt

nhiên tương i ổn ịnh ở bên ngoài; là mặt dễ biến ổi hơn và là hình thức thể hiện ca

bn cht i tưng.

* Mối quan hệ biện chng giữa bản chất và hiện tượng

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Bn cht và hiện tưng ều tồn tại khách quan và nằm trong quan

hệ biện chứng với nhau. Trong ó, bn cht luôn ưc bộc lộ qua hiện tưng còn hiện

tưng nào cũng là biểu hiện ca bn cht ở mức ộ nht ịnh; không có bn cht nào

tồn tại thuần tuý ngoài hiện tưng, ồng thời cũng không có hiện tưng nào hoàn toàn

không biểu hiện bn cht.

- Bn cht và hiện tưng về căn bn là phù hp với nhau. Bn cht nào thì

có hiện tưng ó, khi bn cht thay ổi thì hiện tưng biểu hiện nó cũng thay ổi theo.

- Bn cht và hiện tưng thng nht và mâu thun với nhau, ưc thể hiện:

+ Bn cht phn ánh cái chung, cái tt yếu, quyết ịnh s tồn tại và phát triển ca

s vật, còn hiện tưng phn ánh cái riêng, cái cá biệt.

+ Cùng một bn cht có thể biểu hiện ra ở nhiều hiện tưng khác nhau tu theo

s thay ổi ca iều kiện và hoàn cnh.

+ Bn cht là cái tương i ổn ịnh, ít biến ổi, còn hiện tưng là cái thường xuyên

biến ổi

+ Bn cht không ưc biểu hiện hoàn toàn ở một hiện tưng mà biểu hiện ở rt

nhiều hiện tưng khác nhau. Hiện tưng không biểu hiện hoàn toàn bn cht mà chỉ

biểu hiện một khía cạnh ca bn cht. Hiện tưng biểu hiện bn cht dưới hình thức

ã biến ổi, nhiều khi xuyên tạc bn cht.

* Ý ngha phương pháp luận

- Nhận thức không chỉ dừng lại ở hiện tưng mà phi tiến ến nhận thức

ưc bn cht ca s vật. Trong thc tiễn phi da vào bn cht ca s vật ể xác ịnh,

phương thức hoạt ộng ci tạo s vật, không ưc da vào hiện tưng.

- Mun nhận thức ưc bn cht ca s vật, phi xut phát từ những s vật

hiện tưng, quá trình thc tế. Phi phân tích tổng hp s biến ổi ca nhiều hiện tưng,

nht là những hiện tưng iển hình mới làm rõ dưc bn cht ca s vật.

- Khi bn cht thay ổi thì òi hi cũng phi thay ổi các phương pháp sao cho

phù hp.

Khả năng và hiện thực

* Khái niệm khả năng, hiện thực

- Khả năng là phạm trù phn ánh tổng thể các tiền ề ca s biến ổi, s hình

thành ca hiện thc mới, là cái có thể nhưng ngay lúc này chưa có. Kh năng là cái

chưa xy ra nhưng nht ịnh s xy ra khi có iều kiện thích hp

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Hiện thực là phạm trù phn ánh kết qu sinh thành, là s thc hiện

kh năng và là cơ sở ể ịnh hình những kh năng mới; hiện thc là cái ang có, ang tồn

tại.

* Mối quan hệ biện chng giữa khả năng và hiện thực

- Kh năng và hiện thc tồn tại trong mi quan hệ chặt ch, không tách rời

nhau, thường xuyên chuyển hoá ln nhau trong quá trình phát triển ca s vật.

- Cùng trong một iều kiện nht ịnh, ở cùng một s vật có thể tồn tại nhiều

kh năng chứ không phi chỉ một kh năng.

+ Ngoài những kh năng vn có trong iều kiện mới thì s vật s xut hiện

thêm những kh năng mới, ồng thời bn thân mỗi kh năng cũng thay ổi theo s

thay ổi ca iều kiện.

- Kh năng biến thành hiện thc cần phi có các iều kiện cần và iều kiện

. * Ý ngha phương pháp luận

- Cần da vào hiện thc, không da vào kh năng ể ịnh ra ch trương,

phương hướng hành ộng cho mình.

- Cần phi xác ịnh các kh năng phát triển ca s vật sau ó mới tiến hành

la chn và chuẩn bị iều kiện ể thc hiện kh năng.

- Cần phi tính ến mi kh năng ể d kiến các phương án thích hp cho

từng kh năng.

- Cần ưu tiên la chn những kh năng gần, kh năng tt nhiên trong s

các kh năng có thể biến thành hiện thc.

- Cần tránh hai thái cc sai lầm: một là, tuyệt i hoá vai trò nhân t ch

quan; hai là: hạ thp vai trò nhân t ch quan trong việc biến kh năng thành hiện

thc.

c. Các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật

* Quy luật từ những thay ổi về lượng dẫn ến những thay ổi về chất và

ngược lại.

- Vai trò của quy luật: chỉ ra cách thức chung nht ca s vận ộng và phát

triển ca s vật, hiện tưng.

- Khái niệm chất và lượng

+ Chất là phạm trù triết hc dùng ể chỉ tính quy ịnh khách quan vn có ca s

vật, hiện tưng; là s thng nht hữu cơ ca những thuộc tính, yếu t tạo nên s vật,

hiện tưng làm cho s vật, hiện tưng là nó chứ không phi là cái khác.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

Đặc iểm cơ bn ca cht

. Cht là những quy ịnh vn có - mang tính khách quan

. Cht có tính ổn ịnh tương i, khó thay ổi

. Cht ưc bộc lộ, biểu hiện thông qua những thuộc tính cơ bn

. Cht còn ưc biểu hiện thông qua kết cu ca s vật

+Lượng là phạm trù triết hc dùng ể chỉ tính quy ịnh vn có ca s vật, hiện

tưng về mặt s lưng, quy mô, trình ộ, nhịp iệu ca s vận ộng và phát triển ca s

vật, hiện tưng.

Đặc iểm cơ bn ca lưng: có tính khách quan; tính a dạng - có nhiều loại lưng

khác nhau và mang tính ộng, dễ thay ổi và thay ổi nhanh hơn so với cht

Lưu ý: sự phân biệt giữa chất và lượng chỉ là tương ối

- Nội dung quy luật

+ Từ những s thay ổi về lưng dn ến những s thay ổi về cht

Cht và lưng cùng thng nht trong một s vật, hiện tưng, cht mang tính ổn

ịnh do ó lưng thay ổi trước so với cht.

Không phi bt k s thay ổi nào về lưng cũng ều làm thay ổi ngay về cht mà

lưng phi thay ổi ến một giới hạn nht ịnh mới làm thay ổi về cht ca s vật, hiện

tưng.

Quá trình thay ổi về lưng ể dn ến thay ổi về cht có tính quy luật và ưc biểu

hiện thông qua các khái niệm, ộ, iểm nút và bước nhy.

Độ là phạm trù triết hc dùng ể chỉ khong giới hạn trong ó mi s thay i về

lưng chưa làm thay ổi căn bn cht, s vật, hiện tưng vn là nó chưa biến thành

cái khác.

Điểm nút là phạm trù triết hc dùng ể chỉ iểm giới hạn trong ó ã có s tích lũy

 về lưng, tạo iều kiện làm thay ổi về cht ca s vật, hiện tưng.

Bước nhảy là phạm trù triết hc dùng ể chỉ s chuyển hóa về cht ca s vật,

hiện tưng do quá trình tích lũy  về lưng trước ó tạo ra.

Bước nhy óng vai trò quyết ịnh làm thay ổi về cht ca s vật, hiện tưng;

không thc hiện bước nhy không làm thay ổi cht ca s vật. Kết qu ca bước

nhy là s vật, hiện tưng cũ mt i và s vật, hiện tưng mới ra ời thay thế.

Các hình thức bước nhy: Căn cứ theo quy mô, bước nhy bao gồm: bước nhy

toàn bộ và bước nhy bộ phận (cục bộ). Căn cứ theo nhịp ộ (nhịp iệu), bước nhy

bao gồm: bước nhy ột biến và bước nhy dần dần

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

+ Khi cht mới ra ời lại quy ịnh lưng mới tương ứng phù hp về s lưng

các yếu t cu thành, quy mô, tc ộ, nhiệp iệu ca quá trình vận ộng, phát triển ca

s vật, hiện tưng.

Khái quát nội dung quy luật: mi s vật, hiện tưng ều là s thng nht ca hai

mặt i lập cht và lưng, những s thay ổi dần về lưng trong giới hạn ộ thì cht

chưa thay ổi, lưng thay ổi ạt ến iểm nút, s diễn ra bước nhy làm thay ổi về cht

ca s vật. Cht mới ra ời tiếp tục tác ộng ến s thay ổi ca lưng mới. Quá trình ó

diễn ra liên tục tạo thành phương thức phổ biến ca quá trình vận ộng, phát triển ca

mi s vật, hiện tưng trong t nhiên, xã hội và tư duy.

- Ý ngha phương pháp luận

+ Cần chú tích lũy về lưng ể làm thay ổi về cht, không ưc nóng vội hay bo

th.

+ Phi thc hiện bước nhy khi ã tích lũy  về lưng, ồng thời trong quá trình

thc hiện bước nhy cần phi có tinh thần cách mạng.

+ Vận dụng linh hoạt các hình thức bước nhy sao cho phù hp ể làm thay ổi về

cht ca s vật, hiện tưng.

+ Cần la chn phương thức phù hp từng loại kết cu s vật ể tác ộng thay ổi

s vật, hiện tưng

* Quy luật thống nhất và ấu tranh của các mặt ối lập

- Vai trò, vị trí của quy luật: chỉ ra nguồn gc, ộng lc ca s vận ộng,

phát triển và là hạt nhân ca phép biện chứng duy vật.

- Khái niệm và tính chất của mâu thun biện chng

+ Mâu thun biện chng là khái niệm dùng ể chỉ s liên hệ, tác ộng theo cách

vừa thng nht, vừa u tranh giữa các mặt i lập.

Yếu t tạo thành mâu thun biện chứng là các mặt i lập, các bộ phận, các thuộc

tính… có khuynh hướng biến ổi trái ngưc nhau, nhưng cùng tồn tại khách quan

trong mỗi s vật, hiện tưng ca t nhiên, xã hội và tư duy.

- Tính chất của mâu thun biện chng

+ Tính khách quan

+ Tính phổ biến

+ Tính phong phú, a dạng - s vật, hiện tưng tồn tại nhiều loại mâu thun khác

nhau trong quá trình tồn tại, như: mâu thun bên trong và mâu thun bên ngoài; mâu

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

thun cơ bn và mâu thun không cơ bn; mâu thun ch yếu và mâu thun

thứ yếu; mâu thun i kháng v mâu thun không i kháng.

- Nội dung quy luật mâu thun

Trong mỗi mâu thun, các mặt i lập vừa thng nht với nhau, vừa u tranh ln

nhau tạo nên trạng thái ổn ịnh tương i ca s vật, hiện tưng.

+ Thống nhất giữa các mặt ối lập là khái niện dùng ể chỉ liên hệ giữa chúng và

ưc thể hiện ở việc:

Thứ nht, các mặt i lập cần ến nhau, nương ta vào nhau, làm tiền ề cho nhau

tồn tại, không có mặt này thì không có mặt kia.

Thứ hai, các mặt i lập tác ộng ngang nhau, cân bằng nhau thể hiện s u tranh

giữa cái mới ang hình thành với cái cũ chưa mt hẳn.

Thứ ba, giữa các mặt i lập có s tương ồng, ồng nht do trong các mặt i lập

còn tồn tại những yếu t ging nhau

+ Đấu tranh giữa các mặt ối lập là khái niệm dùng ể chỉ s tác ộng qua lại theo

hướng bài trừ, ph ịnh ln nhau giữa chúng và s tác ộng ó cũng không tách rời s

khác nhau, thng nht, ồng nht giữa chúng trong một mâu thun.

Kết qu ca u tranh giữa các mặt i lập là làm cho s vật, hiện tưng vận ộng,

phát triển, cái cũ mt i, cái mới ra ời. S ra ời ca cái mới ưc thể hiện theo hai

khuynh hướng, hoặc cái cũ mt i hoàn toàn và cái mới ra ời thay thế nó, hoặc cái cũ

không mt i hoàn toàn mà chuyển sang trạng thái mới cao hơn về cht.

- Mối quan hệ giữa thống nhất và ấu tranh các mặt ối lập trong mâu thun,

theo ó thng nht các mặt i lập có tính tạm thời, tương i, có iều kiện còn u tranh

có tính tuyệt i, phá v s ổn ịnh tương i ca s vật, hiện tưng dn ến s chuyển

hóa về cht ca chúng.

- Vai trò của mâu thun i s vận ộng, phát triển ca s vật, hiện tưng,

ặc biệt thông qua u tranh ca các mặt i lập ã tạo ra ộng lc và là nguyên nhân

cui cùng làm cho s vật, hiện tưng vận ộng, phát triển; làm cho s vận ộng, phát

triển ca s vật, hiện tưng là t thân, là cái vn có.

- Các loại mâu thun:

Mâu thun cơ bn và mâu thun không cơ bn

Mâu thun ch yếu và mâu thun thứ yếu

Mâu thun bên trong và mâu thun bên ngoài

Mâu thun i kháng và mâu thun không i kháng

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

- Ý ngha phương pháp luận

+ Mun nhận thức ưc bn cht ca s vật phi phát hiện ra mâu thun, xut

phát từ mâu thun.

+ Phân tích mâu thun cần gắn với tình hình cụ thể, s vật khác nhau, thì mâu

thun cũng khác nhau, cho nên cách gii quyết mâu thun cũng khác nhau, tránh rập

khuôn, máy móc.

+ Mun thay ổi bn cht s vật thì phi gii quyết mâu thun theo hướng u

tranh giữa các mặt i lập, chng tư tưởng ci lương, iều hoà mâu thun.

* Quy luật phủ ịnh của phủ ịnh

- Vai trò của quy luật: chỉ ra khuynh hướng phát triển ca s vật, hiện tưng.

- Khái niệm

Phủ ịnh là s thay thế s vật, hiện tưng này bằng s vật, hiện tưng khác trong

quá trình tồn tại và phát triển ca chúng.

Phủ ịnh biện chứng là khái niệm dùng ể chỉ s ph ịnh làm tiền ề, tạo iều kiện

cho s phát triển.

- Tính chất của phủ ịnh biện chng:

+ Tính khách quan

+ Tính phổ biến

+ Tính kế thừa

- Nội dung quy luật phủ ịnh của phủ ịnh

+ Ph ịnh ca ph ịnh phn ánh s phát triển ca s vật, hiện tưng, trong ó s

phát triển là có tính chu k

Chu k ca s phát triển là s vật, hiện tưng từ iểm xut phát ban ầu tri qua

một s lần ph ịnh dường như lặp lại trạng thái ban ầu nhưng cao hơn về cht.

Mỗi chu k ph ịnh ca ph ịnh là một vòng khâu, trong quá trình phát triển vô

tận ca s vật, hiện tưng.

+ Ph ịnh ca ph ịnh phn ánh khuynh hướng phát triển theo ường "xoáy c",

thể hiện ưc các tính cht: tính kế thừa, tính lặp lại, tính tiến lên và tính phức tạp ca

s vận ộng và phát triển ca s vật, hiện tưng.

- Ý ngha phương pháp luận

+ Nhận thức ưc và úng khuynh hướng tiến lên ca s vận ộng ca s vật, từ

ó chng lại những o tưởng về s phát triển trong hiện thc.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

+ Cần tích cc, ch ộng và sáng tạo trong hoạt ộng nhận thức và hành ộng

ca con người nhằm góp phần thúc ẩy hay kìm hãm s phát triển ca s vật.

+ Có tinh thần ng hộ cái mới, cái tiến bộ, biết kế thừa có chn lc những nhân

t tích cc, hp lý ca cái cũ.

III. LÝ LUẬN NHẬN THỨC

1. Quan niệm về nhận thức trong lịch sử triết học

* Khái niệm lý luận nhận thức

- Quan iểm của chủ ngha duy tâm về nhận thc

CNDT ch quan cho rằng nhận thức không phi là s phn ánh thế giới khách

quan bởi con người mà chỉ là s phn ánh trạng thái ch quan ca con người.

CNDT khách quan, không ph nhận kh năng nhận thức ca con người, nhưng

lại gii thích một cách duy tâm, thần bí kh năng này ca con người.

- Quan iểm của chủ ngha hoài nghi, ã nghi ngờ kh năng nhận thức ca

con người, thậm chí có người ã nghi ngờ c bn thân s tồn tại khách quan ca s

vật, hiện tưng.

- Quan iểm của thuyt không thể bit, cho rằng con người không thể nhận

thức ưc bn cht ca thế giới.

- Quan iểm của chủ ngha duy vật trước Mác, nhìn chung ều công nhận

kh năng nhận thức thế giới ca con người.

- Các nguyên tắc xây dựng lý luận nhận thc của CNDVBC

+ Thừa nhận thế giới vật cht tồn tại khách quan bên ngoài và ộc lập với ý thức

ca con người.

+ Công nhận cm giác, tri giác, ý thức nói chung là hình nh ch quan ca thế

giới khách quan.

+ Thc tiễn là tiêu chuẩn ể kiểm tra hình nh úng, hình nh sai ca cm giác, ý

thức nói chung.

2. Lý luận nhận thức duy vật biện chứng

a. Nguồn gốc, bản chất của nhận thc

- Khái niệm, nhận thức là quá trình phn ánh tích cc, t giác và sáng tạo

thế giới khách quan vào bộ óc người trên cơ sở thc tiễn, nhằm sáng tạo ra những

tri thức về thế giới khách quan.

- Nguồn gốc, bản chất của nhận thc ưc thể hiện trên các phương diện

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

+ Là quá trình phn ánh hiện thc khách quan vào bộ óc người.

+ Là quá trình biện chứng có vận ộng và phát triển từ chưa biết ến biết, từ biết

ít ến biết nhiều hơn, từ biết chưa ầy  ến ầy  hơn.

+ Là quá trình tác ộng biện chứng giữa ch thể nhận thức và khách thể nhận

thức trên cơ sở hoạt ộng thc tiễn ca con người.

b. Thực tiễn và vai trò của thực tiễn ối với nhận thc

* Phạm trù thực tiễn

- Một số quan niệm về thực tiễn trong trit học

+ Các nhà triết hc duy tâm cho hoạt ộng nhận thức, hoạt ộng ca ý thức, hoạt

ộng ca tinh thần nói chung là hoạt ộng thc tiễn.

+ Các nhà triết hc tôn giáo thì cho hoạt ộng sáng tạo ra vũ trụ ca thưng ế là

hoạt ộng thc tiễn.

+ Các nhà triết hc duy vật trước triết hc duy vật biện chứng ch yếu ồng nht

thc tiễn với hoạt ộng thc nghiệm khoa hc như N.Copecnic, G.Galilê. Ph.Bêcơn,

Đi-ơ-rô,...

Hạn ch chung của các quan niệm trên là chưa thấy ược bản chất cũng như vai

trò của thực tiễn.

- Quan niệm của chủ ngha duy vật biện chng

+ Khái niệm thc tiễn là toàn bộ hoạt ộng vật cht - cm tính, có mục ích, mang

tính lịch sử - xã hội ca con người nhằm ci biến t nhiên và xã hội phục vụ nhân

loại tiến bộ.

- Đặc trưng ca thc tiễn

+ Thc tiễn không phi toàn bộ hoạt ộng ca con người mà chỉ là những hoạt

ộng vật cht - cm tính.

+ Là hoạt ộng mang tính lịch sử - xã hội, là hoạt ộng cộng ồng.

+ Là hoạt ộng có mục ích nhằm ci tạo t nhiên và xã hội phục vụ con người.

- Các hình thức cơ bn ca thc tiễn

+ Hoạt ộng sn xut vật cht

+ Hoạt ộng chính trị - xã hội

+ Hoạt ộng thc nghiệm khoa hc

Các hình thức ca thc tiễn ra ời tuần t theo s phát triển ca xã hội loài người;

nhưng trong một giai oạn lịch sử cụ thể, nht là giai oạn hiện nay thì c ba hình thức

hoạt ộng ồng thời và an xen, tác ộng và nh hưởng ln nhau, trong ó sn xut vật cht

óng vai trò quan trng, quyết ịnh hai hình thức còn lại.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

* Vai trò của thực tiễn ối với nhận thc

- Thực tiễn là cơ sở của nhận thc

+ Nhận thức ngay từ ầu ã xut phát từ thc tiễn, từ nhu cầu tồn tại và phát triển

ca con người.

+ Thông qua thc tiễn, thế giới khách quan bộc lộ những ặc iểm, thuộc tính ca

nó, qua ó cung cp những tài liệu, thông tin cho quá trình nhận thức.

+ Từ òi hi ca thc tiễn mà con người ã chế tạo ra các công cụ, phương tiện,

máy móc mới hỗ tr con người trong quá trình nhận thức.

- Thực tiễn là ộng lực của nhận thc: Thc tiễn và s biến ổi ca nó luôn

ề ra nhu cầu, nhiệm vụ và phương hướng phát triển cho nhận thức.

- Thực tiễn là mc ích của nhận thc. Nghĩa là nhận thức ể áp dụng vào

thc tiễn, soi ường, dn dắt, chỉ ạo thc tiễn chứ không phi ể trang trí, hay phục

vụ những ý tưởng viển vông.

- Thực tiễn là tiêu chuẩn kiểm tra chân lý

+ Bn cht ca tri thức là kết qu ca s phn ánh thế giới hiện thc, do ó có

thể phn ánh úng hoặc không úng hiện thc khách quan. Mun khẳng ịnh tính úng

ắn ca tri thức, cần phi thông qua thc tiễn, nhờ thc tiễn kiểm nghiệm, bổ sung,

iều chỉnh, phát triển và hoàn thiện tri thức.

+ Thc tiễn là tiêu chuẩn kiểm tra tính úng ắn ca tri thức ó là vì thc tiễn cao

hơn nhận thức (lý luận), nó có ưu iểm không những ca tính phổ biến, mà c ca tính

hiện thc trc tiếp trong việc khẳng ịnh cái úng, bác b cái sai.

+ Thc tiễn là tiêu chuẩn ca chân lý vừa có tính cht tuyệt i, vừa có tính cht

tương i.

* Ý ngha phương pháp luận

- Hình thành nguyên tắc thc tiễn trong nhận thức với yêu cầu:

+ Xem xét s vật phi gắn với và xut phát từ nhu cầu thc tiễn.

+ Coi trng và thường xuyên tổng kết thc tiễn, úc rút, bổ sung lý luận.

+ Hc i ôi với hành.

- Chng bệnh giáo iều, ch quan, duy ý chí.

c. Các giai oạn của quá trình nhận thc

* Nhận thc cảm tính

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

Là giai oạn ầu tiên ca quá trình nhận thức, phn ánh trc tiếp khách thể

thông qua các giác quan ca con người ưc diễn ra dưới ba hình thức cm giác, tri

giác và biểu tưng.

+ Cảm giác là hình thức ầu tiên trong nhận thức ưc ny sinh do s tác ộng trc

tiếp ca khách thể lên các giác quan ca con người, em lại những thông tin trc tiếp,

gin ơn nht về một thuộc tính riêng lẻ ca s vật, hiện tưng.

+ Tri giác là kết qu ca s tác ộng trc tiếp ca s vật, hiện tưng ồng thời lên

nhiều giác quan ca con người, em lại hình nh về s vật, hiện tưng trn vẹn hơn

cm giác.

+ Biểu tượng là hình thức cao nht, phức tạp nht ca nhận thức cm tính, là

hình nh về s vât, hiện tưng ưc tái tạo, lưu giữ trong não người nhờ trí nhớ, khi

i tưng khách thể không còn tác ộng trc tiếp vào giác quan ch thể.

- Đặc iểm giai oạn nhận thức cm tính

+ Là s phn ánh trc tiếp i tưng bằng các giác quan ca ch thể nhận thức.

+ Là s phn ánh bề ngoài, phn ánh c cái tt nhiên và ngu nhiên, chưa phân

biệt và chỉ ra ưc cái bn cht với cái không bn cht; chưa em lại những hiểu biết

sâu sắc, khái quát trong tính chỉnh thể về s vật, hiện tưng. * Nhận thc lý tính

Đây là giai oạn cao trong quá trình nhận thức, trên cơ sở những tài liệu do giai

oạn cm tính em lại. Thông qua tư duy trừu tưng, ch thể phn ánh s vật một cách

gián tiếp, khái quát, bn cht, ầy  hơn và thể hiện ở ba hình thức khái niệm, phán

oán, suy lý.

+ Khái niệm là hình thức cơ bn ca tư duy trừu tưng, phn ánh khái quát, gián

tiếp một hoặc một s thuộc tính chung bn cht ca s vật và ưc biểu hiện ra bên

ngoài bằng ngôn ngữ dưới dạng các khái niệm, phạm trù.

+ Phán oán là hình thức liên kết các khái niệm, phn ánh mi liên hệ giữa các

s vật, hiện tưng ca thế giới trong ý thức con người ể khẳng ịnh hoặc ph ịnh một

ặc iểm, một thuộc tính nào ó ca i tưng.

+ Suy lý là hình thức ca tư duy trừu tưng, trong ó các phán oán ưc liên kết

lại với nhau theo quy tắc ể rút ra tri thức mới. Đây là hình thức cao nht trong quá

trình nhận thức ca con người.

- Đặc iểm giai oạn nhận thức lý tính

+ Là quá trình nhận thức gián tiếp i với s vật, hiện tưng.

+ Là quá trình i sâu vào bn cht ca s vật, hiện tưng.

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

* Sự thống nhất giữa trực quan sinh ộng và tư duy trừu tượng

+ Trc quan sinh ộng là iểm mở ầu ca một vòng khâu nhận thức, không có

trc quan sinh ộng thì không có tư duy trừu tưng.

+ Tư duy trừu tưng là iểm kết thúc một vòng khâu nhận thức em lại tri thức về

bn cht ca s vật, từ ó mở ra một vòng khâu nhận thức mới cao hơn về cht.

+ Thc tiễn có vai trò vừa là cơ sở, vừa là khâu kết thúc, ồng thời kiểm tra tính

chân thc, úng ắn ca nhận thức.

d. Quan iểm của chủ ngha duy vật biện chng về chân lý

- Chân lý là tri thức phù hp với hiện thc khách quan và ưc thc tiễn

kiểm nghiệm.

- Tính chất của chân lý:

+ Tính khách quan

+ Tính tương i, tính tuyệt i.

+ Tính cụ thể ca chân lý

B. BÀI TẬP

I. PHẦN TRẮC NGHIỆM

1. Theo quan iểm của CNDV biện chứng, thuộc tính phân biệt vật chất với ý

thức là:

A. Tồn tại khách quan B. Tồn tại

C. Thời gian D. Không gian

2. Theo CNDV biện chứng tính thống nhất của thế giới ược thể hiện ở:

A. Tồn tại B. Vật cht

C. Tinh thần D. Một s vật cụ thể nào ó

3. CNDV biện chứng khẳng ịnh nguồn gốc trực tiếp quyết ịnh sự ra ời của ý

thức là:

A. Bộ não người

B. S tiến hóa ca thế giới vật cht

C. Lao ộng sn xut và ngôn ngữ

D. Thế giới khách quan

4. Theo CNDV biện chứng: “phạm trù triết học dùng ể chỉ các mối ràng buộc

tương hỗ, quy ịnh và ảnh hưởng lẫn nhau giữa các yếu tố, bộ phận trong một ối

tượng hoặc giữa các ối tượng với nhau” là nội dung của khái niệm nào?

A. Mi liên hệ B. S phát triển

C. Không gian D. Thời gian

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

5. Theo CNDV biện chứng: “phạm trù triết học dùng ể chỉ quá trình vận

ộng tiến lên từ thấp ến cao, từ ơn giản ến phức tạp, từ kém hoàn thiện ến hoàn

thiện hơn” là nội dung của khái niệm nào?

A. Mi liên hệ B. S phát triển

C. Mi liên hệ phổ biến D. Không gian, thời gian

6. Nguyên tắc khách quan là ý nghĩa phương pháp luận ược rút ra từ việc nghiên

cứu nội dung:

A. Mi quan hệ biện chứng giữa vật cht và ý thức

B. Nguyên lý s phát triển

C. Nguyên lý mi liên hệ phổ biến

D. Bn cht ý thức

7. Nguyên tắc toàn diện là ý nghĩa phương pháp luận ược rút ra từ việc nghiên

cứu nội dung:

A. Mi quan hệ biện chứng giữa vật cht và ý thức

B. Nguyên lý s phát triển

C. Nguyên lý mi liên hệ phổ biến

D. Mi quan hệ giữa nội dung và hình thức

8. Nguyên tắc phát triển là ý nghĩa phương pháp luận ược rút ra từ việc nghiên

cứu nội dung:

A. Mi quan hệ biện chứng giữa vật cht và ý thức

B. Nguyên lý s phát triển

C. Nguyên lý mi liên hệ phổ biến

D. Mi quan hệ giữa nội dung và hình thức

9. Phạm trù dùng ể chỉ những mặt, những thuộc tính chỉ có ở một sự vật, hiện

tượng nào ó mà không lặp lại ở sự vật, hiện tượng khác ược gọi là:

A. Cái riêng B. Cái chung C. Cái ơn nht D. Cái bộ phận

10. Phạm trù triết học dùng ể chỉ một sự vật, một hiện tượng nhất ịnh ược gọi

là:

A. Cái riêng B. Cái chung

C. Cái ơn nht D. Cái bộ phận

11. Phạm trù chỉ tổng hợp tất cả các mặt, yếu tố tạo nên sự vật ược gọi là:

A. Nội dung B. Hình thức

C. Bn cht D. Hiện tưng

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

12. Phạm trù chỉ tổng thể các mối liên hệ khách quan, tất nhiên, tương ối

ổn ịnh bên trong, quy ịnh sự vận ộng, phát triển của ối tượng ược gọi là:

A. Nội dung B. Hình thức

C. Bn cht D. Hiện tưng

13. Phạm trù chỉ mối liên hệ bản chất, do những nguyên nhân cơ bản bên trong

của sự vật, hiện tượng quy ịnh và trong iều kiện nhất ịnh nó phải xảy ra úng

như thế chứ không thể khác ược gọi là: A. Nguyên nhân B. Kết qu

C. Tt nhiên D. Bn cht

14. Quy luật phản ánh cách thức của sự vận ộng, phát triển của sự vật, hiện

tượng là:

A. Quy luật nhận thức B. Quy luật lưng - cht

C. Quy luật mâu thun D. Quy luật ph ịnh

15. Quy luật phản ánh cơ sở, nguồn gốc, ộng lực của sự vận ộng, phát triển của

sự vật, hiện tượng là:

A. Quy luật nhận thức

B. Quy luật chuyển hóa từ những s thay ổi về lưng thành những s thay ổi về

cht và ngưc lại

C. Quy luật thng nht và u tranh các mặt i lập

D. Quy luật ph ịnh ca ph ịnh

16. Quy luật phản ánh khuynh hướng “xoáy ốc” của sự vận ộng, phát triển của

sự vật, hiện tượng là:

A. Quy luật nhận thức

B. Quy luật chuyển hóa từ những s thay ổi về lưng thành những s thay ổi về

cht và ngưc lại

C. Quy luật thng nht và u tranh các mặt i lập D. Quy luật ph ịnh ca ph ịnh

17. Chất của sự vật, hiện tượng ược bộc lộ, biểu hiện thông qua:

A. Thuộc tính B. Thuộc tính cơ bn

C. Độ D. Điểm nút

18. Khái niệm dùng ể chỉ sự chuyển hóa về chất của sự vật, hiện tượng là:

A. Độ B. Điểm nút

C. Bước nhy D. Bước nhy toàn bộ

19. Nhận thức cảm tính bao gồm những hình thức nào?

A. Cm giác, tri giác, khái niệm

B. Cm giác, tri giác, biểu tưng

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

C. Tri giác, biểu tưng, khái niệm

D. Khái niệm, phán oán, suy lý

20. Nhận thức lý tính bao gồm những hình thức nào?

A. Cm giác, tri giác, khái niệm

B. Cm giác, tri giác, biểu tưng

C. Tri giác, biểu tưng, khái niệm

D. Khái niệm, phán oán, suy lý.

21. Căn cứ theo quy mô, bước nhảy bao gồm:

A. Bước nhy toàn bộ và bước nhy bộ phận

B. Bước nhy toàn bộ và bước nhy ột biến C. Bước nhy dần

dần và bước nhy bộ phận

D. Bước nhy ột biến và bước nhy dần dần 22.

Căn cứ theo nhịp iệu, bước nhảy bao gồm:

A. Bước nhy toàn bộ và bước nhy bộ phận

B. Bước nhy toàn bộ và bước nhy ột biến

C. Bước nhy dần dần và bước nhy bộ phận D. Bước nhy ột biến và bước nhy

dần dần

23. Khái niệm dùng ể chỉ iểm giới hạn trong ó ã có sự tích lũy ủ về lượng, tạo

iều kiện làm thay ổi về chất của sự vật, hiện tượng là:

A. Độ B. Điểm nút

C. Cht D. Bước nhy

24. Khái niệm dùng ể chỉ khoảng giới hạn trong ó mọi sự thay ối về lượng chưa

làm thay ổi căn bản chất, sự vật, hiện tượng vẫn là nó chưa biến thành cái khác

là:

A. Độ B. Điểm nút C. Cht D. Bước nhy

25. Theo chủ nghĩa duy vật biện chứng, bản chất của thực tiễn là:

A. Hoạt ộng vật cht B. Hoạt ộng tinh thần C.

Hoạt ộng sn xut D. Hoạt ộng cách mạng

26. Nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính là:

A. Hai hình thức ca quá trình nhận thức

B. Hai giai oạn ca quá trình nhận thức

C. Hai chu k ca quá trình nhận thức

D. Hai vòng khâu ca quá trình nhận thức

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

27. Phản ánh trực tiếp là ặc trưng cơ bản của giai oạn nhận thức:

A. Cm tính B. Lý tính C. Biểu tưng D. Khái niệm

28. Phản ánh gián tiếp là ặc trưng cơ bản của giai oạn nhận thức:

A. Cm tính B. Lý tính C. Biểu tưng D. Khái niệm

29. Hình thức cơ bản nhất của hoạt ộng thực tiễn ó là:

A. Hoạt ộng sn xut vật cht

B. Hoạt ộng cách mạng - chính trị xã hội

C. Hoạt ộng thc nghiệm khoa hc

D. Hoạt ộng tinh thần

30. Đấu tranh của các mặt ối lập trong mâu thuẫn là:

A. Tuyệt i B. Tương i

C. Vừa tuyệt i vừa tương i D. Đứng im

31. Phát triển trong phủ ịnh biện chứng diễn ra theo khuynh hướng:

A. Đường thẳng B. Đi lên theo ường xoáy

c C. Lặp lại D. Tiến lên

32. Thế giới thống nhất ở sự tồn tại là quan iểm của trường phái triết học:

A. Ch nghĩa duy vật biện chứng B. Ch nghĩa duy vật siêu hình

C. Ch nghĩa duy vật D. Ch nghĩa duy tâm

33. Theo quan iểm của CNDV biện chứng thì nguồn gốc của sự phát triển là:

A. Thng nht ca các mặt i lập trong mâu thun

B. Đu tranh các mặt i lập trong mâu thun

C. Là cái vn có ca s vật hiện tưng

D, Mang tính phổ biến, có ở trong mi s vật, hiện tưng

34. Chất và lượng thống nhất biện chứng với nhau và vận ộng theo quy luật:

A. Lưng thay ổi trước, cht thay ổi sau

B. Cht thay ổi trước, lưng thay ổi sau C. Cht và lưng cùng

thay ổi

D. Chỉ có thay ổi về lưng

35. Đấu tranh các mặt ối lập trong mâu thuẫn biện chứng làm cho:

A. Cái cũ mt i, cái mới ra ời

B. Cái mới ra ời với s thng nht và u tranh ca mặt i lập mới

C. Chm dứt s tồn tại và phát triển ca s vật, hiện tưng

D. Cái cũ chỉ thay ổi về lưng

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

36. Ý thức là sản phẩm của vật chất là quan iểm của:

A. Ch nghĩa duy vật

B. Ch nghĩa duy vật cổ ại

C. Ch nghĩa duy vật siêu hình

D. Ch nghĩa duy vật biện chứng

37. Phạm trù triết học dùng ể chỉ thực tại khách quan ược em lại cho con người

trong cảm giác, ược cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh là tồn

tại không lệ thuộc vào cám giác là:

A. Cht B. Vật cht C. S vật D. Vật thể

38. Độ, iểm nút, bước nhảy là những khái niệm phản ánh tính quy luật trong sự

thay ổi của:

A. Cht B. Lưng

C. Không gian D. Thời gian

39. Chất và thuộc tính của sự vật, hiện tượng có mối quan hệ:

A. Đồng nht với nhau

B. Bao hàm

C. Cht ưc bộc lộ, biểu hiện qua thuộc tính D. Thuộc tính ưc bộc lộ, biểu hiện

qua cht

40. Lựa chọn câu úng:

A. Vận ộng là tuyệt i, ứng im là tương i.

B. Vận ộng và ứng im là tương i.

C. Vận ộng và ứng im là tuyệt i.

D. Đứng im là tuyệt i, vận ộng là tương i.

II. PHẦN TỰ LUẬN

41. Vai trò của vật chất ối với ý thức và ý nghĩa phương pháp luận của vấn ề ó?

........................................................................................................................................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

......................... ............................................................................................................

......................................

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

.........................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

......................... ............................................................................................................

...................................... ...............................................................................................

................................................... ..................................................................................

................................................................ .....................................................................

............................................................................ .........................................................

.........................................................................................

......................................................................................................................................

............

42. Vai trò của ý thức ối với vật chất và ý nghĩa phương pháp luận của vấn ề ó?

........................................................................................................................................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

......................... ............................................................................................................

...................................... ...............................................................................................

................................................... ..................................................................................

................................................................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

.........................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

.........................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

.........................

......................................................................................................................................

............

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

43. Theo quan iểm duy vật biện chứng, các sự vật trên thế giới không có

mối liên hệ với nhau. Đúng hay sai và vì sao?

........................................................................................................................................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

.........................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

......................... ............................................................................................................

...................................... ...............................................................................................

................................................... ..................................................................................

................................................................ .....................................................................

.............................................................................

......................................................................................................................................

............

………………………………………………………………………………………

44. Vận dụng quan iểm toàn diện ể xem xét công tác phòng chống dịch Covid

của Việt Nam.

........................................................................................................................................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

......................... ............................................................................................................

...................................... ...............................................................................................

................................................... ..................................................................................

................................................................ .....................................................................

............................................................................. ........................................................

..........................................................................................

......................................................................................................................................

............

......................................................................................................................................

............

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

.........................

......................................................................................................................................

............

45. Tại sao nói, mâu thuẫn là nguồn gốc, ộng lực của sự phát triển?

........................................................................................................................................

......................................................................................................................................

............ .........................................................................................................................

.........................

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

.............

………………………………………………………………………………………

46. Doanh nghiệp A ang có mâu thuẫn giữa người lao ộng và người sử dụng lao

ộng. Hãy vận dụng phương pháp luận của quy luật mâu thuẫn ể giải quyết

vấn ề này.

.....................................................................................................................................

....

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

......................................... ...........................................................................................

....................................................... .............................................................................

..................................................................... ...............................................................

................................................................................... .................................................

.................................................................................................

.....................................................................................................................................

.............

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

......................................... ...........................................................................................

.......................................................

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

.........................................

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

.............

47. Phân tích khái niệm chất, khái niệm lượng.

.....................................................................................................................................

.... ................................................................................................................................

..................

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

.........................................

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

.........................................

.....................................................................................................................................

.............

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

48. Vận dụng ý nghĩa phương pháp luận của quy luật chuyển hóa từ những

thay ổi về lượng thành những thay ổi về chất và ngược lại ể xem xét quá

trình phát triển của nền kinh tế Việt Nam.

.....................................................................................................................................

....

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

......................................... ...........................................................................................

....................................................... .............................................................................

.....................................................................

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

.............

49. Anh (chị) hãy làm rõ mối quan hệ biện chứng giữa nội dung và hình thức.

.....................................................................................................................................

....

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

......................................... ...........................................................................................

.......................................................

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

.............

50. Anh (chị) hãy làm rõ mối quan hệ biện chứng giữa cái riêng với cái chung

và cái ơn nhất.

.....................................................................................................................................

....

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

......................................... ...........................................................................................

....................................................... .............................................................................

.....................................................................

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

.........................................

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

........................... .........................................................................................................

.........................................

.....................................................................................................................................

.............

51. Anh (chị) hãy làm rõ mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết

quả.

.....................................................................................................................................

....

lOMoARcPSD|25865958

Mọi hành vi sao chép chưa ược sự ồng ý của nhóm tác giả ều là vi phạm bản quyền

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

.............

.....................................................................................................................................

............. .......................................................................................................................

...........................

.....................................................................................................................................

.............

52. Phân tích phạm trù thực tiễn.

.............................................................................................................................