Kết cấu xã hội và Giai cấp Môn Triết học Mac-Lenin | Trường Cao đẳng Kỹ Thuật Đồng Nai

lOMoAR cPSD| 58583460
Khái niệm kết cấu xã hội - giai cấp
1. Kết cấu xã hội - giai cấp là gì? •
Kết cấu xã hội - giai cấp là tổng thể các giai cấp và mối quan hệ giữa chúng trong một giai
đoạn lịch sử nhất định. •
Nó được quy định bởi trình độ phát triển của phương thức sản xuất.
(Kết cấu xã hội - giai cấp trước hết do trình độ phát triển của phương thức sản xuất xã hội quy
định. Trong xã hội có giai cấp, kết cấu xã hội - giai cấp thường rất đa dạng do tỉnh đa dạng của
chế độ kinh tế và cơ cấu kinh tế quy định.)
Câu hỏi tương tác: Nếu bạn tự chọn một tầng lớp xã hội để đóng góp cho xã hội, bạn sẽ chọn tầng lớp nào? Vì sao?
Câu trả lời gợi ý: Câu trả lời tùy thuộc vào mỗi người, nhưng có thể nhiều người sẽ chọn tầng lớp
lao động tri thức như giáo viên, kỹ sư, hay bác sĩ, bởi vì họ trực tiếp tham gia cải thiện chất lượng
cuộc sống và thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội. Bạn thì sao? Bạn sẽ chọn tầng lớp nào và lý do là gì?
2. Phân loại giai cấp
Trong một kết cấu xã hội - giai cấp bao giờ cũng gồm hai giai cấp cơ bản và những giai cấp
không cơ bản, hoặc các tầng lớp xã hội trung gian.
o Giai cấp cơ bản: 
Giai cấp gắn liền với phương thức sản xuất thống trị là sản phẩm của những
phương thức sản xuất thống trị nhất định.  Ví dụ: 
Giai cấp chủ nô và nô lệ trong xã hội chiếm hữu nô lệ. 
Địa chủ và nông dân trong xã hội phong kiến. 
Tư sản và vô sản trong xã hội tư bản chủ nghĩa.
o Giai cấp không cơ bản: 
Liên quan tới phương thức sản xuất tàn dư hoặc mầm mống trong xã hội. 
Ví dụ: Những giai cấp không cơ bản gần với phương thức sản xuất tàn dư, như
nô lệ trong buổi đầu xã hội phong kiến, địa chủ và nông nô trong buổi đầu xã
hội tư bản., Những giai cấp không cơ bản gần với phương thức sản xuất mắm
mông, như tiều chủ, tiểu thương, tư sản, vô sản trong giai đoạn cuối xã hội phong kiến....
Thông thường các giai cấp do phương thức sản xuất tân dư của xã hội sản sinh 
ra, sẽ tăng lại dần cùng với sự phát triển của xã hội, các giai cấp do phương
thức sản xuất mầm mông sản sinh ra chính là mặt phủ định xã hội cũ.
Trong quá trình phát triển của lịch sử, các giai cấp cơ bản và không cơ bản có  lOMoAR cPSD| 58583460
thể có sự chuyển hóa do sự phát triển và thay thế nhau của các phương thức sản xuất
3. Tầng lớp xã hội trung gian o Những nhóm không có địa vị kinh tế độc lập như trí thức, giới tu hành...
o Dù không quyết định kinh tế, những nhóm này đóng vai trò quan trọng trong sự phát
triển xã hội nói chung và tùy thuộc vào điều kiện lịch sử cụ thể mà nó có thể phục vụ
cho giai cấp này, hoặc giai cấp khác. Các tầng lớp xã hội này luôn bị phản hóa dưới
tác động của sự vận động nền sản xuất vật chất xã hội.
Kết cấu xã hội - giai cấp luôn có sự vận động và biến đổi không ngừng. Sự vận động, biến 
đổi đó diễn ra không chỉ khi xã hội có sự chuyển biến các phương thức sản xuất, mà cả trong
quá trình phát triển của mỗi phương thức sản xuất.
Câu hỏi tương tác: Theo các bạn, nghề nào trong xã hội hiện nay có thể được xem là đại diện cho
tầng lớp trí thức?
Câu trả lời gợi ý: Một số nghề có thể được xem là đại diện cho tầng lớp trí thức trong xã hội hiện
nay bao gồm giáo viên, nhà khoa học, kỹ sư công nghệ, bác sĩ... Đây đều là những ngành nghề đòi
hỏi tri thức chuyên sâu và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội. Bạn nghĩ sao, nghề
nào có vai trò nổi bật nhất?
Vai trò của kết cấu xã hội - giai cấp trong lịch sử
1. Động lực cho phát triển xã hội
Mác - Lênin cho rằng xã hội loài người luôn tồn tại các giai cấp với lợi ích đối kháng •
Mâu thuẫn giai cấp dẫn đến đấu tranh giai cấp:
o nhau, đặc biệt trong các xã hội có sự phân chia về sở hữu tư liệu sản xuất. Ví dụ:
Chủ nô và nô lệ trong xã hội cổ đại. 
Lãnh chúa và nông nô trong xã hội phong kiến. 
Tư sản và vô sản trong xã hội tư bản.  lOMoAR cPSD| 58583460
Khi lợi ích kinh tế giữa các giai cấp không thể dung hòa, mâu thuẫn sẽ bùng phát
o thành đấu tranh giai cấp, một hình thức biểu hiện của xung đột xã hội. • Đấu
Theo quan điểm của Mác, đấu tranh giai cấp có thể dẫn đến cách mạng xã hội, tức là
tranh giai cấp là nguồn gốc của cách mạng xã hội:
o một sự chuyển đổi căn bản về kinh tế, chính trị và xã hội. Ví dụ:
Cách mạng tư sản Pháp (1789): Lực lượng tư sản nổi dậy chống lại chế độ 
phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.
Cách mạng tháng Mười Nga (1917): Giai cấp vô sản lãnh đạo cách mạng lật 
đổ chế độ tư sản, xây dựng xã hội chủ nghĩa.
Như vậy, đấu tranh giai cấp là một quy luật khách quan thúc đẩy xã hội vận động và tiến lên các
giai đoạn phát triển cao hơn.
2. Thay đổi hình thái kinh tế - xã hội
Triết học Mác - Lênin giải thích rằng mỗi hình thái kinh tế - xã hội đều được cấu •
Mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất: o thành bởi:
Lực lượng sản xuất (LLSX): Bao gồm tư liệu sản xuất (công cụ, kỹ thuật) và 
con người với trình độ lao động.
Quan hệ sản xuất (QHSX): Là quan hệ giữa con người với nhau trong sản 
Mâu thuẫn nảy sinh khi LLSX phát triển vượt ra khỏi khuôn khổ của QHSX cũ:
xuất (quyền sở hữu, phân phối sản phẩm). o
Ví dụ: Trong xã hội phong kiến, sự phát triển của công, thương nghiệp và khoa 
học kỹ thuật đã làm cho các quan hệ sản xuất phong kiến (phụ thuộc vào đất
đai và chế độ nông nô) trở nên lỗi thời, kìm hãm sự phát triển. •
Các cuộc cách mạng lịch sử minh chứng: lOMoAR cPSD| 58583460
Mâu thuẫn này là nguyên nhân sâu xa dẫn đến cách mạng xã hội, làm thay đổi hình
o thái kinh tế - xã hội. Một số minh chứng lịch sử:
Cách mạng tư sản Anh (1640): Mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất mới (tư 
sản công nghiệp) và quan hệ sản xuất phong kiến.
Cách mạng công nghiệp: Kỹ thuật sản xuất hiện đại đã thúc đẩy tư bản chủ 
nghĩa thay thế các quan hệ sản xuất phong kiến cũ.
Cách mạng tháng Mười Nga: Phản ánh mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất 
công nghiệp phát triển mạnh và quan hệ sản xuất tư bản lỗi thời.
Như vậy, mâu thuẫn giữa LLSX và QHSX là quy luật phổ biến chi phối sự thay đổi từ hình thái
kinh tế - xã hội này sang hình thái khác.
Tóm lại, triết học Mác - Lênin nhấn mạnh rằng kết cấu xã hội - giai cấp và các mâu thuẫn nội tại
không chỉ giải thích nguyên nhân của sự vận động lịch sử mà còn chỉ ra cách thức xã hội loài người
tiến hóa theo quy luật khách quan.
Câu hỏi tương tác: Theo các bạn, tầng lớp nào trong xã hội hiện nay có vai trò quan trọng nhất
trong việc thúc đẩy sự phát triển xã hội? Vì sao?
Câu trả lời gợi ý: Một số tầng lớp có thể kể đến là tầng lớp lao động tri thức, như giáo viên, bác sĩ,
kỹ sư công nghệ, hay các nhà hoạt động xã hội. Những tầng lớp này vừa đóng góp trực tiếp vào sự
phát triển kinh tế, văn hóa, vừa tạo nền tảng cho sự đổi mới và phát triển bền vững. Theo bạn, tầng
lớp nào trong số này có tác động rõ ràng nhất? Kết luận
Kết cấu xã hội - giai cấp là khái niệm trung tâm trong triết học Mác - Lênin. 
Phân tích kết cấu xã hội - giai cấp giúp chúng ta nhận thức đúng địa vị, vai trò của mỗi giai 
cấp trong sự phát triển xã hội.
Trong thời đại hiện nay, nghiên cứu giai cấp là cơ sở quan trọng để đề xuất các chính sách 
kinh tế - xã hội hiệu quả.