Khái niệm báo chí | Thư viện học đại cương | Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố HCM

Khái niệm báo chí
Theo Điều 3 Luật Báo chí 2016, báo chí là những sản phẩm thông
tin về các sự kiện, vấn đề trong đời sống xã hội thể hiện bằng chữ viết,
hình ảnh, âm thanh, được sáng tạo, xuất bản định kỳ và phát hành, truyền
dẫn tới đông đảo công chúng thông qua các loại hình báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử.
Hoạt động báo chí bao gồm các hoạt động: sáng tạo, cung cấp,
xuất bản các tác phẩm báo chí, sản phẩm truyền thông,…
Các thể loại báo chí 1. Tin:
So với các thể loại báo chí khác, tin là thể loại phổ biến nhất. Đây
là một thể loại báo chí cung cấp thông tin một cách chân thực, kịp thời
về những sự kiện thời sự được công chúng quan tâm.
Thể loại báo chí này bám sát những sự kiện mới và phản ánh sự kiện
ở những thời điểm tiêu biểu. Ví dụ như mở đầu, kết thúc hoặc ở
những thời điểm xuất hiện diễn biến mới.
Những sự kiện được đưa vào bản tin phải có tính thời sự, có ý nghĩa
chính trị – xã hội và được nhiều người quan tâm. Vì thế, bản tin cần ngắn
gọn trong ngôn từ và súc tích trong cách diễn tả.
Tin là loại báo chí thông dụng, dễ bắt gặp trong cuộc sống hàng ngày.
Ví dụ: những bản tin thời sự trên đài truyền hình VTV. 2. Tường thuật:
Tường thuật là một thể loại báo chí thuộc nhóm tác phẩm thông
tấn. “Tường” là hiểu rõ, “thuật” nghĩa là kể lại những sự việc, hiện
tượng. Tường thuật cho phép phóng viên trình bày chi tiết, có hệ thống
những diễn biến của sự kiện theo trình tự thời gian.
Đối tượng của thể loại báo chí này là những sự kiện quan trọng và
có tính thời sự cao, thu hút sự quan tâm của công chúng. Đặc điểm của
tường thuật yêu cầu người đưa tin phải chứng kiến hoặc trực tiếp tham gia vào sự kiện.
Ta có thể bắt gặp thể loại này ở các cuộc tường thuật trận đấu giải
Ngoại hạng Anh. Hoặc các sự kiện nổi trội như: tường thuật trực tiếp của
phóng viên thường trú về tình hình Ukraine. 3. Phóng sự: lOMoAR cPSD| 40799667
Phóng sự không chỉ đưa tin mà còn có nhiệm vụ tái hiện sự kiện để
độc giả quan sát, bàn luận. Để phản ánh đúng sự thực, tác giả phải là
người tận mắt chứng kiến hoặc tự mình tìm hiểu vấn đề thông qua
những nhân chứng đáng tin cậy. Không chỉ thông tin về một sự việc có
thật, phóng sự còn đi sâu xác định sự thực.
Thể loại phóng sự đề cao tính giáo dục. Những người làm phóng
sự sẽ cố gắng đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi xoay quanh sự việc
đó. Qua đó sẽ đưa ra thông điệp, bài học, đúc kết cho người xem.
Ví dụ phóng sự về “Môi trường Kinh doanh xanh và lợi thế cạnh
tranh” đã mang tới cho người đọc những kiến thức về tăng trưởng
xanh. Từ đó kêu gọi các doanh nghiệp cùng chung tay hành động để
kiến tạo cuộc sống bền vững.
4. Tốc ký/Ghi nhanh:
Ghi nhanh nhằm phản ánh nhanh chóng những sự kiện nổi bật vừa
xuất hiện. Ghi nhanh giúp thỏa mãn nhu cầu nắm bắt thông tin của công
chúng ngay từ thời điểm sự kiện diễn ra. Chính vì vậy, ghi nhanh là
một trong những thể loại có khả năng đáp ứng yêu cầu thông tin thời sự
một cách linh hoạt, nhanh chóng nhất.
Ghi nhanh không thể trình bày sự kiện một cách đầy đủ, tường tận
như thể loại tường thuật. Đồng thời, cũng không đủ điều kiện để đi sâu
cắt nghĩa nguyên nhân. Hay lý giải diễn biến để rút ra kết luận như phóng
sự. Ghi nhanh chỉ dừng ở việc mô tả sự kiện. Phóng viên sẽ không phân
tích chuyên sâu, bình luận sâu sắc vấn đề đặt ra của sự kiện. 3. Phỏng vấn:
Phỏng vấn là một thể loại báo chí, trong đó phóng viên là người chủ
động đặt câu hỏi cho một hoặc một vài nhóm người về một vấn đề, sự
kiện nào đó mà xã hội đang quan tâm.
Thông tin trong bài phỏng vấn không phải do phóng viên mà do
người được phỏng vấn cung cấp. Những người được phỏng vấn thường là
những người có uy tín, sức thuyết phục cao. Nhà báo đóng vai trò gợi
mở, dẫn dắt cuộc trò chuyện. Phỏng vấn không chỉ là phương pháp thu
thập thông tin. Đó còn là cuộc khảo sát tri thức, chính kiến,… của phóng
viên và người được phỏng vấn. lOMoAR cPSD| 40799667
Báo chí là tên gọi chung của các thể loại thông tin đại chúng. Có những loại báo chí sau:
Báo viết: Thể loại báo chí xuất hiện lâu đời nhất, hình thức thể hiện
trên giấy, có hình ảnh minh họa. Ưu điểm: tính phổ cập cao, có nội dung
sâu, người đọc có thể nghiên cứu. Nhược điểm: thông tin chậm, khả năng
tương tác hai chiều (giữa người đọc và người viết) kém. Còn gọi là báo
in, báo giấy hay là báo chữ và có nhiều dạng như nhật báo, tạp chí, tuần
báo, nguyệt san, tập san,...
Báo nói: Thông tin được chuyển tải qua thiết bị đầu cuối là radio
bằng ngôn ngữ. Ra đời thế kỷ 19. Ưu điểm: thông tin nhanh. Nhược
điểm: không trình bày được các thông tin bằng hình ảnh (phóng sự
ảnh) hoặc các thông tin có hình ảnh minh họa.
Báo truyền hình: Thông tin được chuyển tải bằng hình ảnh và âm
thanh qua thiết bị đầu cuối là máy phát hình (đài truyền hình) và máy
thu hình (television). Ưu điểm: thông tin nhanh; khuyết điểm: khả năng
tương tác hai chiều chưa cao.
Báo mạng điện tử: Sử dụng giao diện website trên Internet để truyền
tải thông tin bằng bài viết, âm thanh, hình ảnh, các đoạn video gồm cả
hình ảnh động và âm thanh (video clip). Ưu điểm: thông tin cập nhật
nhanh, tính tương tác hai chiều cao. Khuyết điểm: tính phổ cập còn yếu,
có thể bao gồm cả tin giả.
Mỗi loại hình báo chí sẽ đảm nhiệm những vai trò nhất định, tuy nhiên loại hình báo chí nào
cũng mang những vai trò, chức năng chung là chuyển tải thông tin đến công chúng, đều có
tính công khai, tính Mỗi loại hình báo chí sẽ đảm nhiệm
những vai trò nhất định, tuy nhiên loại hình báo chí nào cũng Vai trò của báo chí
1. Đối với chính trị
Đối với Việt Na là một trong những công cụ tuyên truyền của Đảng.
Báo chí giúp tuyên truyền chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối, chủ trương của Đảng. Đồng thời, báo chí cũng có vai trò đấu
tranh chống lại hành động chống phá của các thế lực thù địch.
2. Đối với kinh tế – xã hội
Sứ mạng của báo chí trước hết là để thỏa mãn nhu cầu thông tin
trong đời sống xã hội. Thông tin đời sống xã hội trên báo chí là một phần
quan trọng giúp mọi người cập nhật tin tức, hòa nhập trong cộng đồng.
Ngoài ra, báo chí còn góp phần đẩy mạnh truyền thông quảng cáo cho các doanh nghiệp.
3. Đối với văn hóa – giáo dục lOMoAR cPSD| 40799667
Báo chí góp phần nâng cao trình độ văn hóa của nhân dân. Đặc biệt
trong ngôn ngữ, báo chí gìn giữ và sáng tạo ra nhiều từ ngữ, thuật ngữ
mới trong cách viết, cách thể hiện. Bên cạnh lan tỏa bản sắc truyền thống,
báo chí cũng là nơi người xem có thể cập nhật văn hóa của các quốc gia khác.
ng tin đến công chúng, đều có tính công khai, tính thời sự, tính tương tá
, tính => Báo chí có vai trò, chức năng là chuyển tải thông tin đến công
chúng, có tính công khai, tính thời sự, tính tương tác, tính đa dạng, tính
định kỳ.có nhiều trường hợp báo chí thông tin trái chiều, mâu thuẫn nhau. Nhiều sự việc
bị đẩy lên quá mức, hoặc suy diễn cảm tính, làm công chúng hay dư luận xã hội mất phương hướng, không biết tin Ưu Ưu điểm
Với sự thâm nhập ngày càng sâu rộng, báo chí có những tác động
mạnh mẽ, sâu sắc tới sự phát triển trí tuệ, hình thành nhân sinh quan,
thế giới quan, bồi đắp tình cảm nhân văn cho giới trẻ. Nhược điểm
Có nhiều trường hợp báo chí thông tin trái chiều, mâu thuẫn nhau.
Nhiều sự việc bị đẩy lên quá mức, hoặc suy diễn cảm tính, làm công
chúng hay dư luận xã hội mất phương hướng, không biết tin vào đâu; làm
ảnh hưởng đến uy tín của báo giới, gây phương hại đến lợi ích chung của
cộng đồng, của dân tộc.
g chúng hay dư luận xã hội mất phương hướng, không biết tin vào đâu; làm ảnh
hưởng đến uy tín củ Lưu ý khi viết một bài báo
Nguyên tắc quan trọng khi viết báo là phải tôn trọng sự thật, đưa
tin một cách xác thực. Chính vì vậy, trước khi phát hành bất kỳ thông
tin nào, tác giả đều cần kiểm tra độ chân thật một cách cẩn trọng.
Trong một bài báo, người viết cũng cần lưu ý tránh diễn đạt tối nghĩa,
không rõ ràng. Như vậy, người đọc có thể gây nhầm lẫn, hiểu sai thông
tin. Trong trường hợp phát hiện thông tin hoặc nhận định đưa ra công
luận không đúng thực tế, cần chủ động và ngay lập tức đính chính lại theo
một hình thức phù hợp.
Khi đưa tin, người viết nên tránh cách trình bày gây kích động không
cần thiết. Điều này khiến độc giả lo lắng hay hy vọng không có căn cứ. Kết luận
Trong bối cảnh truyền thông phát triển như vũ bão, làm báo mang
tới nhiều cơ hội nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức nguy cơ. Đội lOMoAR cPSD| 40799667
ngũ làm báo cần trau dồi bản lĩnh, tính chuyên nghiệp, đạo đức
nghề nghiệp để cho ra những sản phẩm thực sự chất lượng.