KỸ NĂNG LẬP LUẬN VÀ TƯ DUY PHẢN BIỆN | Đại học Ngoại Ngữ - Tin Học Thành Phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ-TIN HỌC
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA: QUẢN TRỊ KINH DOANH ---------***-------- BÁO CÁO CUỐI KHÓA
KỸ NĂNG LẬP LUẬN VÀ TƯ DUY PHẢN BIỆN
Trần Hoàng Minh Huy: 22DH120912
Nguyễn Thanh Hoàng: 22DH120846
Đặng Đức Huy: 22DH120885 Lớp: KQ2214 Giáo viên: Ngô Văn Bình Khóa: 221141029204 Tp. HCM, 12/2022 NỘI DUNG:
LỜI CẢM ƠN:................................................................................................................... 2
1.Tóm tắt:........................................................................................................................... 3
2. Giới thiệu:...................................................................................................................... 4
3. Lịch sử hình thành:......................................................................................................... 5
4. Lập luận:........................................................................................................................ 5
4.1.Lập luận là gì ?.........................................................................................................5
4.2.Tại sao lập luận lại quan trọng đến như vậy ?..........................................................5
4.3. Cách xây dựng luận điểm:.......................................................................................6
4.4. Ba ngụy biện cần tránh trong lập luận:....................................................................7
4.5. Kết luận:..................................................................................................................8
5.Tư duy phản biện:...........................................................................................................8
5.1.Tư duy phản biện là gì ?...........................................................................................8
5.2. Phân loại tư duy phản biện:.....................................................................................9
5.3. Biểu hiện người có tư duy phản biện:....................................................................10
5.4 6 cấp độ của tư duy phản biện:...............................................................................11
5.5 Tại sao tư duy phản biện lại đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống?..................11
5.6 Những sai lầm thường mắc phải khi tư duy phản biện:..........................................13
6. Thực trạng lập luận và tư duy phản biện của sinh viên Việt Nam ngày nay:................14
7. Làm thế nào để phát triển tốt lập luận và tư duy phản biện ?.......................................16
8. Tổng kết:...................................................................................................................... 18
Trích dẫn tài liệu tham khảo:............................................................................................18 1 LỜI CẢM ƠN :
Tiểu luận với đề tài “ Kỹ năng lập luận và tư duy phản biện” là kết quả của quá
trình cố gắng không biết mệt mỏi của cả nhóm và nhờ có được sự giúp đỡ tận tình, chỉ
bảo, động viên khích lệ của thầy cô, bạn bè và người thân nên chúng em mới có thể hoàn
thành tốt bài tiểu luận này. Qua đây, chúng em trân trọng xin gửi lời cảm ơn đến những
người đã giúp đỡ em trong thời gian học tập vừa qua.
Chúng em chân thành gửi lời cảm ơn đến Trường Đại học Ngoại ngữ - Tin học
thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện đưa môn học “ Essential Academic Skills “ vào
chương trình giảng dạy của chúng em và Ban giám hiệu Trường đã tạo điều kiện về cơ sở
vật chất với hệ thống thư viện hiện đại, đa dạng các loại sách, tài liệu thuận lợi cho việc
tìm kiếm, nghiên cứu thông tin. Chúng em cảm ơn những quý thầy, cô khoa Quản trị kinh
doanh. Đặc biệt, chúng em cảm ơn sâu sắc đến giảng viên bộ môn, người thầy của chúng
em – thầy Ngô Văn Bình. Thầy đã tận tình chỉ dạy và trang bị cho chúng em những kiến
thức cần thiết. Đó là những góp ý hết sức quý báu không chỉ trong quá trình thực hiện
tiểu luận này mà còn là hành trang tiếp bước trong quá trình học tập và lập nghiệp sau này.
Kỹ năng lập luận, tư duy phản biện là một kĩ năng rất thú vị và vô cùng bổ ích và
có tính thực tế cao, gắn liền nhiều mặt nhu cầu thực tiễn của học sinh, sinh viên ngày nay.
Tuy nhiên, do vốn kiến thức còn nhiều hạn chế và khả năng tiếp thu thực tế còn nhiều
mới mẻ chắc chắn bài tiểu luận khó có thể tránh khỏi những thiếu sót và nhiều chỗ còn
chưa chính xác, kính mong thầy, cô xem xét và góp ý để bài tiểu luận của chúng em được hoàn thiện hơn. 2 1.Tóm tắt:
Lập luận và tư duy phản biện là chìa khóa để bạn thoát ra những suy nghĩ lối mòn,
giúp bạn giải quyết những lối mòn trong suy nghĩ, giúp bạn giải quyết các vấn đề khó
khăn một cách sáng tạo và có hiệu quả hơn. Kỹ năng lập luận và tư duy phản biện sẽ giúp
bạn khám phá được sức mạnh của trí óc của mình. Ngoài ra, kỹ năng lập luận và tư duy
phản biện còn giúp trực giác của bạn sẽ được khai mở, mài sắc một cách rõ rêt, giúp bạn
đưa ra những quyết định tốt hơn, thúc đẩy những suy luận logic và cải thiện khả năng
phán đoán của bạn. Tuy nhiên, con người khi sinh ra không có sẵn những kỹ năng lập
luận và tư duy phản biện. Thay vào đó, chúng ta phải học hỏi và luyện tập mới có thể sử
dụng tốt những kỹ năng đó. Tin tốt là, ai cũng có thể học cách lập luận và tư duy phản biện 3 2. Giới thiệu:
Suy nghĩ là việc chúng ta làm hằng ngày và thường là trong vô thức. Khi bạn làm
bữa sáng, đánh răng, lái xe đến chỗ làm hay bạn cũng đang suy nghĩ. Nhưng đã bao giờ
bạn nghĩ về quá trình suy nghĩ, cách mà bạn đưa ra quyết định sẽ ăn gì vào bữa trưa hoặc
khi nào thì dậy đi làm chưa? Nghĩ về quá trình suy nghĩ được gọi là siêu nhận thức
(metacognition). Nhận thức được cách hình thành những suy nghĩ là bước đầu tiên trong
việc phát triển các kỹ năng tư duy phản biện.
Bộ não là một cơ quan tuyệt vời. Nó không chỉ nảy sinh ra những suy nghĩ, mà
còn có thể nghĩ về cách nó nảy sinh những suy nghĩ đó. Bộ não có thể nghĩ về quá khứ,
tưởng tượng về tương lai và tưởng tượng những điều chưa bao giờ xảy ra. Nhưng bộ não
cũng có thể đánh lừa chúng ta. Chúng ta đều có những định kiến mà bản thân không nhận
thức được, dựa trên những kinh nghiệm và kiến thức của chúng ta, thứ sẽ ảnh hưởng đến
cách chúng ta nghĩ và nó có thể đánh lừa đánh giá chúng ta. Những cảm xúc và bản năng
có xu hướng đưa chúng ta đến những kết luận không phải lúc nào cũng chính xác. Thay
vào đó, chúng thường là những quyết định dễ dàng nhất, những quyết định chúng ta cảm
thấy thoải mái dựa trên những định kiến của chính bản thân chúng ta, bởi đây là một
trong những chiến lược sinh tồn của người nguyên thủy. Họ sống trong một thế giới mà
bản năng là thứ quan trọng nhất, nhưng thế giới hiện đại ngày nay lại phức tạp hơn rất
nhiều. Việc xem xét kỹ lưỡng những quan điểm và suy nghĩ của chúng ta, vì lợi ích của
chính chúng ta và của cả nhân loại thì kỹ năng lập luận và tư duy phản biện đã ngày càng
trở thành một yếu tố quan trọng. 4
3. Lịch sử hình thành:
Nguồn gốc trí tuệ của lập luận, tư duy phản biện cũng cổ xưa như từ nguyên của
nó, cuối cùng có thể truy nguyên được từ thực tiễn giảng dạy và tầm nhìn của Socrates
2.500 năm trước, người đã phát hiện ra bằng một phương pháp đặt câu hỏi thăm dò rằng
mọi người không thể biện minh một cách hợp lý cho những tuyên bố tự tin của họ về kiến
thức. Những ý nghĩa khó hiểu, bằng chứng không đầy đủ hoặc niềm tin tự mâu thuẫn
thường ẩn giấu bên dưới những lời hoa mỹ mượt mà nhưng phần lớn trống rỗng. Socrates
đã xác lập một thực tế rằng một người không thể phụ thuộc vào những người có "quyền
lực" để có kiến thức và hiểu biết sâu sắc. Ông đã chứng minh rằng những người có thể có
quyền lực và địa vị cao nhưng lại vô cùng bối rối và phi lý. Ông đã thiết lập tầm quan
trọng của việc đặt những câu hỏi sâu sắc để thăm dò sâu sắc suy nghĩ trước khi chúng ta
chấp nhận những ý tưởng đáng tin cậy. Dĩ nhiên, ở thời đó chưa có các thuật ngữ về tư
duy phản biện, mãi đến khi có sự xuất hiện của John Dewey (1859-1952) – nhà triết học,
tâm lý học, giáo dục học người Mỹ - thì lập luận và tư duy phản biện mới được biết đến một cách rộng rãi. 4. Lập luận : 4.1.Lập luận là gì ?
Lập luận là hoạt động sử dụng ngôn từ, nổ lực có chủ ý để vượt ra ngoài việc chỉ
đưa ra một khẳng định. Khi đưa ra một lập luận, bạn đang đưa ra một loạt các chứng cứ
có liên quan thể hiện nỗ lực hỗ trợ khẳng định đó để cung cấp cho người khác những lý
do chính đáng để tin rằng điều bạn đang khẳng định là đúng chứ không phải sai.
4.2.Tại sao lập luận lại quan trọng đến như vậy ?
Những lập luận vững chắc sẽ giúp bạn chứng minh được luận điểm của mình,
đồng thời giúp bạn giao tiếp, thảo luận tốt hơn với người khác. Hãy nhớ rằng, tư duy
phản biện không xoay quanh việc giành chiến thắng – nó xoay quanh việc theo sát quá
trình phát triển luận điểm để đi đến kết luận. Với những kỹ năng lập luận hiệu quả, bạn sẽ
có thể xác định kết luận nào đúng, cũng như những điểm hợp lí trong lập luận của người 5
khác. Tranh luận lành mạnh sẽ giúp bạn học hỏi, và từ đó trau chuốt những đức tin, ý tưởng của bạn.
Những kỹ năng lập luận cũng sẽ giúp bạn quen với lý luận những ý tưởng của
mình, thay vì hợp lý hóa chúng. Hãy nghĩ về việc hợp lý hóa như là một thứ tạo ra thiên
kiến xác nhận; đây thường là lúc bạn đưa ra những kết luận trước, sau đó mới đưa ra lập
luận để biện hộ cho kết luận đó. Trong khi quá trình lý luận lại hoàn toàn khác. Quá trình
lý luận đòi hỏi chúng ta phải thu thập dữ liệu, quan sát và có đủ chứng cứ để đưa ra kết
luận. Trùng hợp thay, đây cũng là cách các học giả trong mọi ngành tạo ra công trình học
thuật của mình, hoặc ít ra nên là như vậy. Từ bỏ việc hợp lí hóa rất khó, bởi vì chúng
giúp chúng ta giải thích những quyết định mà chúng ta đã đưa ra (khi không nghĩ kĩ),
điều này thường khiến cho chúng ta cảm thấy dễ chịu. Não không thích bị sai, và mỗi lần
ta hợp lí hóa, phần trong não sẽ tiết ra một liều dopamine như một phần thưởng để có thể
hợp lí hóa “tính chính xác” của não. Tuy nhiên, việc cởi mở với tiềm năng của tư duy
phản biện và tranh luận logic sẽ giúp giải quyết bất kì sự khó chịu mà não cảm thấy khi
nhận ra nó đã sai. Một khi xây dựng được quá trình lập luận với những luận điểm, bộ não
sẽ trở nên thoải mói hơn với tiềm năng thay đổi quan điểm.
4.3. Cách xây dựng luận điểm:
Để có một lập luận chặt chẽ, chính xác thì phải có một luận điểm.Theo góc nhìn
logic, luận điểm là một chuỗi những khẳng định bạn dùng để bổ trợ cho lập luận của bạn.
Việc nói rằng một thứ gì đó là chính xác, hoặc giải thích tại sao nó đúng, không thể cấu
tạo nên một luận điểm.
Khi chúng ta xây dựng luận điểm, chúng ta phải bắt đầu với những tiền đề cụ thể
có thể giúp chúng ta đi đến những kết luận. Chúng ta coi những tiền đề đó là đúng; những
tiền đề này có thể là một sự thật hoặc cũng có thể là nhận định. Giả sử, khi kiểm tra
những tiền đề, chúng ta phát hiện ra một tiền đề là sai, chúng ta có thể kết luận rằng luận
điểm đó là không hợp lý. Tìm ra những tiền đề này là một trong những khía cạnh khó
nhất của việc đánh giá một luận điểm, nhưng đây là một việc rất quan trọng. Khi mọi
người không đồng ý với bạn, đó thường là họ đang có những tiền đề khác, trừ khi học tìm 6
được tiền đề phù hợp, nếu không thì sự bất đồng của cả hai bên sẽ rất khó để có thể hòa giải.
Nếu bạn dùng những nhận định làm tiền đề thì cũng không sao cả; điều quan trọng
là bạn nhận ra rằng nhận định không phải là sự thật. Điều này không có nghĩa là chúng
sai, chỉ là chúng không phải lúc nào cũng chính xác. Chúng có thể sẽ không thống nhất
về mặt logic hoặc sẽ không hoàn chỉnh. Do đó, bạn không nên mặc nhiên dùng nhận định
khi đang tranh luận, bởi vì chúng có xu hướng làm yếu đi luận điểm của bạn và dẫn đến
những lập luận không chính xác. Hãy luôn cố gắng sử dụng nhiều dẫn chứng nhất có thể.
Khi mọi người bất đồng với những dẫn chứng, một trong số đó phải có người sai.
Điều này cũng đúng với những lập luận. Nếu bạn bất đồng quan điểm với người khác về
một điều mà cả hai bạn đều coi nó là sự thật, việc của bạn là không nên tập trung vào việc
bảo vệ luận điểm “của bạn”. Thay vào đó, thứ bạn nên chuẩn bị là mổ xẻ luận điểm của
cá hai bên để tìm được gốc rễ của sự bất đồng.
Mặc dù việc tìm ra sự thật có vẻ là mục tiêu để xây dựng luận điểm, đôi khi những
luận điểm cũng có thể không chính xác. Những lập luận có thể đúng hoặc sai, nhưng vì
chúng ta không thể biết được sự thật tuyệt đối, chúng ta coi nó là “đúng” khi chúng ta có
đủ bằng chứng để chứng minh nó là một sự thật. Tuy nhiên, những sai thật luôn là đối
tượng để tái kiểm tra và đó là cách xã hội tiến triển.
4.4. Ba ngụy biện cần tránh trong lập luận:
*Ngụy biện tấn công cá nhân:
Ngụy biện tấn công cá nhân xảy ra ở trong những cuộc tranh luận hướng trực tiếp
đến những người có luận điểm đối lập, thay vì yếu tố chính của cuộc tranh luận. Các câu
ngụy biện tấn công cá nhân thường nhận biết là “ Có làm được chưa mà nói ”, “ Chưa
làm được gì chỉ biết gõ phím thì nói gì ai”,…
*Ngụy biện bất khả tri:
Ngụy biện bất khả tri là hoạt động tạo ra những bằng chứng cho một kết luận dựa
trên sự thiếu kiến thức. Ví dụ,Tổng thống John F. Kennedy bị ám sát hay tại sao cảnh sát
lại hủy bằng chứng trong những năm sau vụ ám sát của Tổng thống. Mọi người thường
tìm kiếm những thứ có vẻ không phù hợp với thời gian xảy ra sự kiện và sau đó lấp đầy 7
những lỗ hổng với những học thuyết của riêng họ. Sự thiếu bằng chứng chính là yếu tố
làm cho một lập luận bị mắc phải lỗi ngụy biện này. *Ngụy biện rơm:
Lỗi ngụy biện cuối cùng được bàn tới và cũng là một lỗi chúng ta thường xuyên
mắc phải. Đây là chiến thuật khi một người sẽ phản ứng với một phần trong luận điểm
của đối thủ mà họ đã thay đổi theo ý mình. Ví dụ, trong một cuộc tranh luận chính trị,
những người ủng hộ cải cách tư pháp hình sự, như giảm mức phạt cho tội liên quan đến
ma túy, thường sẽ phải đối mặt với người rơm, “Vậy ông muốn đường phố ngập tràn ma
túy và tội phạm à?”. Đây không phải là vấn đề mà những người ủng hộ cải cách tư pháp
đang tranh luận, nhưng luận điểm này dễ bị đánh bại hơn. Một ví dụ khác, nếu hội đồng
trường đề xuất một quỹ mới để thay thế những cửa sổ hút gió, những đối thủ sử dụng
ngụy biện rơm sẽ phản ứng lại, “Thế ông không muốn đầu tư vào các phương pháp bảo
vệ tốt hơn để giữ cho trường an toàn hơn à?” 4.5. Kết luận:
Tranh luận là rất hữu ích vì chúng cho phép con người liên kết những quan điểm
khác nhau và giải quyết chúng. Mục tiêu của cuộc tranh luận nên là tìm ra những lỗi ngụy
biện hoặc tìm ra những tiền đề sai, chứ không phải là tiêu diệt bên kia. Hãy nhớ rằng,
niềm tin có thể thay đổi với những bằng chứng thích hợp, và điều đó bao gồm niềm tin
của bạn. Hãy xem xét những luận điểm của bạn và xem bạn có mắc bất kì lỗi sai nào
được mô tả ở trên hay không như một bài tự đánh giá và tự hoàn thiện. Điều này cũng
giúp tang kĩ năng tư duy phản biện của bạn, và cuối cùng là giúp bạn đi đến những lập
luận hợp lý và được hỗ trợ bởi bằng chứng.
5 . Tư duy phản biện :
5.1.Tư duy phản biện là gì ?
Tư duy phản biện là một phương pháp bạn có thể dùng để xem xét cẩn thận
những suy nghĩ và niềm tin của bạn, và từ đó có khả năng tương tác với ý tưởng của
những người khác một cách cẩn thận. Điều này sẽ khiến những cuộc hội thoại hằng ngày
và những quyết định của bạn dễ dàng hơn và được cân nhắc cẩn thận hơn, đồng thời giúp 8
bạn giải quyết những vấn đề phức tạp hơn. Sau đây, chúng ta sẽ đi tìm hiểu câu chuyện
về một cậu bé đã sử dụng những suy nghĩ, lập luận của mình để có thể trả lời những câu
hỏi của người thầy giáo. Câu chuyện bắt đầu:
Trong một lớp tiểu học nọ, người thầy đứng trước học trò và nói: "Ta sẽ chứng
minh cho các con rằng, nếu Chúa tồn tại, thì ông ta là quỷ dữ." Người thầy lập luận:
"Chúng ta đều biết Chúa tạo ra mọi thứ. Nếu đó là thật thì Chúa cũng tạo ra quỷ dữ. Như
vậy Chúa chính là quỷ dữ." Một cánh tay giơ lên từ cậu bé tóc xoăn: "Thưa thầy, cái lạnh
có tồn tại không ạ?" "Tất nhiên là có. Trong các em ai lại chưa thấy lạnh nào?" "Thầy đã
sai!". Cậu bé lắc đầu. "Sự thật là cái lạnh không tồn tại. Theo các định luật vật lý, thứ ta
gọi là lạnh thực chất chỉ là biểu hiện của thiếu vắng nhiệt độ. Thưa thầy, bóng tối có tồn
tại không ạ?" Thầy bối rối: "Tất nhiên… là có." "Thầy sai một lần nữa. Bóng tối cũng
không tồn tại. Bóng tối thực chất là sự thiếu vắng ánh sáng. Chúng ta có thể nghiên cứu
ánh sáng, không phải bóng tối." Cậu bỗng nghiêm giọng. "Quỷ dữ không tồn tại. Chúa
không tạo ra quỷ dữ. Vì giống như cái lạnh và bóng tối, đó là kết quả của việc con người
không có được tình yêu của Chúa." Và khi câu chuyện kết thúc, chúng ta đều biết cậu bé
đó là ai, Albert Einstein- là người “phản biện” hùng hồn, thuyết phục nhất, tượng trưng
một mẫu người, tư duy ngoài hệ thống”.
Tư duy phản biện không có nghĩa là “ phê phán gay gắt”. Thực tế thì, tư duy phản
biện chủ yếu là việc giữ được một cuộc tranh luận hợp lý, bình tĩnh và trí thức. Tư duy
phản biện sẽ cho phép bạn phân tích những lập luận của mọi người và cho họ thấy cái sai
của họ, mà không cần phải lăng mạ hay sỉ nhục người khác. Điều này sẽ giúp chúng ta
làm việc dễ dàng hơn vói những người không có cùng quan điểm. Tư duy phản biện là
một chiến lược tốt để sử dụng trong các dự án nhóm hoặc những việc cần có sự hợp tác,
chính xác là vì nó tạo ra một môi trường lý tưởng cho việc tương tác về mặt trí thức.
5.2. Phân loại tư duy phản biện:
*Tư duy phản biện tự điều chỉnh
Tư duy phản biện tự điều chỉnh là quá trình bản thân tự tranh luận với những quan
điểm của chính mình trong nội tâm. Trước một vấn đề nào đó, mỗi người đều sẽ có 9