Lao là gì | Đại học Tây Đô

lOMoARcPSD|45156089 Lao là gì - lao
Luật Lao Động (Trường Đại học Tây Đô) lOMoARcPSD|45156089 Lao l愃 g椃?
Lao (Tuberculosis, TB) l愃 c愃؀n bệnh vi khuऀn c漃Ā t攃Ȁn g漃⌀i Mycobacterium
tuberculosis (M. tuberculosis) g愃Ȁy ra. Vi khuऀn, hay mm bệnh, th甃ᬀờng tĀn c漃Ȁng
phऀi ngo愃i ra c漃Ā thऀ tĀn c漃Ȁng bĀt cứ bộ phận n愃o c甃ऀa c漃ᬀ thऀ, v椃Ā d甃⌀ nh甃ᬀ thận, cột
sĀng hay n愃̀o. NĀu hệ mi̀n d椃⌀ch kh漃Ȁng thऀ ng愃؀n chặn mm bệnh lao sinh tr甃ᬀởng,
ch甃Āng s攃̀ bắt đu nh愃Ȁn l攃Ȁn trong c漃ᬀ thऀ v愃 g愃Ȁy ra bệnh lao. Mm bệnh lao tĀn c漃Ȁng
c漃ᬀ thऀ. NĀu điu n愃y di̀n ra ở phऀi th椃 mm bệnh lao c漃Ā thऀ t愃⌀o ra l̀ th甃ऀng tr攃Ȁn
phऀi , Ng甃ᬀời mắc bệnh lao ở phऀi hoặc h漃⌀ng c漃Ā thऀ l愃Ȁy nhi̀m, c漃Ā ngh椃̀a l愃 h漃⌀ c漃Ā
thऀ truyn mm bệnh lao sang cho gia đ椃nh, b愃⌀n b攃 v愃 những ng甃ᬀời kh愃Āc xung
quanh. Ng甃ᬀời mắc lao ở c愃Āc bộ phận kh愃Āc tr攃Ȁn c漃ᬀ thऀ, v椃Ā d甃⌀ nh甃ᬀ thận hay cột sĀng,
th甃ᬀờng kh漃Ȁng l愃Ȁy nhi̀m .C漃Ā tin tĀt .Ng甃ᬀời b椃⌀ lao c漃Ā thऀ đ甃ᬀợc điu tr椃⌀ nĀu h漃⌀ tới
t椃m trợ gi甃Āp v y tĀ
. Ai c漃Ā nguy c漃ᬀ mắc bệnh lao?
Những ng甃ᬀời c漃Ā nguy c漃ᬀ cao tiĀn triऀn th愃nh bệnh lao th甃ᬀờng r漃ᬀi v愃o hai nh漃Ām:
1.Ng甃ᬀời mới nhi̀m mm bệnh lao
2.Ng甃ᬀời mắc t椃nh tr愃⌀ng bệnh l礃Ā l愃m suy yĀu hệ mi̀n d椃⌀ch, bao gm:  » Nhi̀m HIV 
» Sử d甃⌀ng chĀt g愃Ȁy nghiện (chẳng h愃⌀n nh甃ᬀ sử d甃⌀ng ma t甃Āy d愃⌀ng ti攃Ȁm) 
» Điu tr椃⌀ chuy攃Ȁn biệt v bệnh vi攃Ȁm khớp d愃⌀ng thĀp hoặc bệnh Crohn lOMoARcPSD|45156089 
» CĀy gh攃Āp nội t愃⌀ng 
» Bệnh thận nặng 
» Ung th甃ᬀ đu v愃 cऀ 
» Tiऀu đ甃ᬀờng 
» Điu tr椃⌀ y tĀ nh甃ᬀ sử d甃⌀ng corticosteroid 
» Bệnh b甃⌀i phऀi silic 
» C愃Ȁn nặng c漃ᬀ thऀ thĀp
Tr攃ऀ em, nhĀt l愃 tr攃ऀ d甃ᬀới 5 tuऀi, c漃Ā nguy c漃ᬀ cao mắc bệnh lao sau khi b椃⌀ nhi̀m.
C愃Āc triệu chứng c甃ऀa bệnh lao l愃 g椃?
C愃Āc triệu chứng c甃ऀa bệnh lao ph甃⌀ thuộc v愃o việc mm bệnh lao đang ph愃Āt triऀn ở
v椃⌀ tr椃Ā n愃o trong c漃ᬀ thऀ. Bệnh lao ở phऀi c漃Ā thऀ g愃Ȁy ra c愃Āc triệu chứng sau: lOMoARcPSD|45156089
Triệu chứng c甃ऀa bệnh lao ở c愃Āc bộ phận kh愃Āc c甃ऀa c漃ᬀ thऀ c漃Ā thऀ bao gm:
Lao thận c漃Ā thऀ d̀n đĀn đi tiऀu ra m愃Āu.
» Vi攃Ȁm m愃ng n愃̀o do lao c漃Ā thऀ g愃Ȁy nhức đu hoặc l甃Ā l̀n.
» Lao cột sĀng c漃Ā thऀ g愃Ȁy đau l甃ᬀng.
» Lao thanh qu愃ऀn c漃Ā thऀ g愃Ȁy kh愃n tiĀng..
Nguy攃Ȁn tắc điu tr椃⌀
Phối hợp các thuốc chống lao
- M̀i lo愃⌀i thuĀc chĀng lao c漃Ā t愃Āc d甃⌀ng kh愃Āc nhau tr攃Ȁn vi khuऀn lao (diệt khuऀn,
k椃m khuऀn, m漃Ȁi tr甃ᬀờng vi khuऀn), do vậy ph愃ऀi phĀi hợp c愃Āc thuĀc chĀng lao. PhĀi
hợp 椃Āt nhĀt 3 lo愃⌀i thuĀc chĀng lao trong giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng v愃 椃Āt nhĀt 2 lo愃⌀i trong giai đo愃⌀n duy tr椃.
- Với bệnh lao đa kh愃Āng: phĀi hợp 椃Āt nhĀt 4 lo愃⌀i thuĀc chĀng lao h愃ng 2 c漃Ā hiệu lực
trong giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng v愃 duy tr椃.
Phải dùng thuốc đúng liều
C愃Āc thuĀc chĀng lao t愃Āc d甃⌀ng hợp đng, m̀i thuĀc c漃Ā một nng độ t愃Āc d甃⌀ng nhĀt
đ椃⌀nh. NĀu dùng liu thĀp s攃̀ kh漃Ȁng hiệu qu愃ऀ v愃 d̀ t愃⌀o ra c愃Āc ch甃ऀng vi khuऀn kh愃Āng
thuĀc, nĀu dùng liu cao d̀ g愃Ȁy tai biĀn. ĐĀi với lao tr攃ऀ em cn đ甃ᬀợc điu chỉnh
liu thuĀc h愃ng th愃Āng theo c愃Ȁn nặng.
Phải dùng thuốc đều đặn
- C愃Āc thuĀc chĀng lao ph愃ऀi đ甃ᬀợc uĀng cùng một ln v愃o thời gian nhĀt đ椃⌀nh trong
ng愃y v愃 xa bữa 愃؀n đऀ đ愃⌀t hĀp thu thuĀc tĀi đa.
- Với bệnh lao đa kh愃Āng: Dùng thuĀc 6 ng愃y/tun, đa sĀ thuĀc dùng 1 ln v愃o buऀi
s愃Āng, một sĀ thuĀc nh甃ᬀ: Cs, Pto, Eto, PAS tùy theo kh愃ऀ n愃؀ng dung n愃⌀p c甃ऀa ng甃ᬀời
bệnh - c漃Ā thऀ chia liu 2 ln trong ng愃y (s愃Āng – chiu) đऀ gi愃ऀm t愃Āc d甃⌀ng ph甃⌀ hoặc
c漃Ā thऀ gi愃ऀm liu trong 2 tun đu nĀu thuĀc kh漃Ā dung n愃⌀p, nĀu ng甃ᬀời bệnh c漃Ā ph愃ऀn
ứng ph甃⌀ với thuĀc ti攃Ȁm - c漃Ā thऀ ti攃Ȁm 3 ln/tun sau khi 愃Ȁm h漃Āa đờm. Phải dùng
thuốc đủ thời gian và theo 2 giai đoạn tấn công và duy trì
- Giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng kéo d愃i 2, 3 th愃Āng nhằm ti攃Ȁu diệt nhanh sĀ l甃ᬀợng lớn vi khuऀn
c漃Ā trong c愃Āc vùng tऀn th甃ᬀ漃ᬀng đऀ ng愃؀n chặn c愃Āc vi khuऀn lao đột biĀn kh愃Āng thuĀc.
Giai đo愃⌀n duy tr椃 kéo d愃i 4 đĀn 6 th愃Āng nhằm ti攃Ȁu diệt triệt đऀ c愃Āc vi khuऀn lao
trong vùng tऀn th甃ᬀ漃ᬀng đऀ tr愃Ānh t愃Āi ph愃Āt.
- Với bệnh lao đa kh愃Āng: Ph愃Āc đ điu tr椃⌀ chuऀn cn c漃Ā thời gian tĀn c漃Ȁng 8 th愃Āng, lOMoARcPSD|45156089
tऀng thời gian điu tr椃⌀: 20 th愃Āng. C愃Āc ph愃Āc đ ngắn h漃ᬀn còn đang trong thử nghiệm.
Chỉ định và phác đồ điều trị
2.1. Các thuốc chống lao
Ch甃ᬀ漃ᬀng tr椃nh ChĀng lao ch椃⌀u tr愃Āch nhiệm cung cĀp đy đ甃ऀ, li攃Ȁn t甃⌀c thuĀc chĀng
lao c漃Ā chĀt l甃ᬀợng.
- ThuĀc chĀng lao thiĀt yĀu (h愃ng 1)
 C愃Āc thuĀc chĀng lao thiĀt yĀu (h愃ng 1) l愃: Isoniazid (H), Rifampicin (R),
Pyrazinamid (Z), Streptomycin (S), Ethambutol (E).
Ngo愃i ra, hiện nay TCYTTG đ愃̀ khuyĀn c愃Āo bऀ sung 2 lo愃⌀i thuĀc chĀng lao h愃ng 1
l愃 Rifabutin (Rfb) v愃 Rifapentine (Rpt).
- ThuĀc chĀng lao h愃ng 2:
C愃Āc thuĀc chĀng lao h愃ng 2 ch甃ऀ yĀu c漃Ā thऀ ph愃Ȁn ra th愃nh c愃Āc nh漃Ām nh甃ᬀ sau:
 ThuĀc chĀng lao h愃ng 2 lo愃⌀i ti攃Ȁm: Kanamycin (Km); Amikacin (Am); Capreomycin (Cm);
 ThuĀc chĀng lao h愃ng 2 thuộc nh漃Ām Fluoroquinolones nh甃ᬀ: Levofloxacin (Lfx);
Moxifloxacin (Mfx); Gatifloxacin (Gfx); Ciprofloxacin (Cfx); Ofloxacin (Ofx);
 ThuĀc chĀng lao h愃ng 2 uĀng: Ethionamide (Eto); Prothionamide (Pto);
Cycloserine (Cs); Terizidone (Trd); Para-aminosalicylic acid (PAS); Para-
aminosalicylate sodium (PAS-Na);
 C愃Āc thuĀc h愃ng 2 thuộc nh漃Ām 5 bao gm: Bedaquiline (Bdq); Delamanid (Dlm);
Linezolid (Lzd); Clofazimine (Cfz); Amoxicilline / Clavulanate (Amx / Clv);
Meropenem (Mpm); Thioacetazone (T); Clarithromycin (Clr).
Chỉ định và phác đồ điều trị lao
Ph愃Āc đ IA: 2RHZE(S)/4RHE - H甃ᬀớng d̀n:
 Giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng kéo d愃i 2 th愃Āng, gm 4 lo愃⌀i thuĀc dùng h愃ng ng愃y.
 Giai đo愃⌀n duy tr椃 kéo d愃i 4 th愃Āng, gm 3 lo愃⌀i thuĀc l愃 R, H v愃 E dùng h愃ng ng愃y.
- Chỉ đ椃⌀nh: cho c愃Āc tr甃ᬀờng hợp bệnh lao mới ng甃ᬀời lớn (ch甃ᬀa điu tr椃⌀ lao bao giờ
hoặc đ愃̀ từng điu tr椃⌀ lao nh甃ᬀng d甃ᬀới 1 th愃Āng). Điu tr椃⌀ lao m愃ng tim c漃Ā thऀ sử d甃⌀ng
corticosteroid liu 2mg/kg c愃Ȁn nặng v愃 gi愃ऀm dn trong th愃Āng đu ti攃Ȁn. Ph愃Āc đ IB: 2RHZE/4RH - H甃ᬀớng d̀n:
 Giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng kéo d愃i 2 th愃Āng, gm 4 lo愃⌀i thuĀc dùng h愃ng ng愃y.
 Giai đo愃⌀n duy tr椃 kéo d愃i 4 th愃Āng, gm 2 lo愃⌀i thuĀc l愃 R v愃 H dùng h愃ng ng愃y.
- Chỉ đ椃⌀nh: cho c愃Āc tr甃ᬀờng hợp bệnh lao mới tr攃ऀ em (ch甃ᬀa điu tr椃⌀ lao bao giờ hoặc
đ愃̀ từng điu tr椃⌀ lao nh甃ᬀng d甃ᬀới 1 th愃Āng). Điu tr椃⌀ lao m愃ng tim c漃Ā thऀ sử d甃⌀ng
corticosteroid liu 2mg/kg c愃Ȁn nặng v愃 gi愃ऀm dn trong th愃Āng đu ti攃Ȁn. lOMoARcPSD|45156089
Ph愃Āc đ II: 2SRHZE/1RHZE/5RHE hoặc 2SRHZE/1RHZE/5R3H3E3 - H甃ᬀớng d̀n:
 Giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng kéo d愃i 3 th愃Āng, 2 th愃Āng đu ti攃Ȁn với c愃ऀ 5 lo愃⌀i thuĀc chĀng
lao thiĀt yĀu S, H, R, Z, E dùng h愃ng ng愃y, 1 th愃Āng tiĀp theo với 4 lo愃⌀i thuĀc (HRZE) dùng h愃ng ng愃y.
 Giai đo愃⌀n duy tr椃 kéo d愃i 5 th愃Āng với 3 lo愃⌀i thuĀc H, R v愃 E dùng h愃ng ng愃y.
(hoặc dùng c愃Āch qu愃̀ng 3 ln/tun). - Chỉ đ椃⌀nh:
 Cho c愃Āc tr甃ᬀờng hợp bệnh lao t愃Āi ph愃Āt, thĀt b愃⌀i, điu tr椃⌀ l愃⌀i sau bỏ tr椃⌀, tin sử điu
tr椃⌀ kh愃Āc, kh漃Ȁng rõ tin sử điu tr椃⌀ m愃 kh漃Ȁng c漃Ā điu kiện l愃m xét nghiệm chऀn đo愃Ān lao đa kh愃Āng nhanh.
 Cho c愃Āc tr甃ᬀờng hợp bệnh lao t愃Āi ph愃Āt, thĀt b愃⌀i, điu tr椃⌀ l愃⌀i sau bỏ tr椃⌀, tin sử điu
tr椃⌀ kh愃Āc, kh漃Ȁng rõ tin sử điu tr椃⌀, c漃Ā l愃m xét nghiệm chऀn đo愃Ān lao đa kh愃Āng
nhanh,nh甃ᬀng kĀt qu愃ऀ kh漃Ȁng kh愃Āng đa thuĀc.
Ph愃Āc đ III A: 2RHZE/10RHE - H甃ᬀớng d̀n:
 Giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng kéo d愃i 2 th愃Āng, gm 4 lo愃⌀i thuĀc H, R, Z, E dùng h愃ng ng愃y.
 Giai đo愃⌀n duy tr椃 kéo d愃i 10 th愃Āng, gm 3 lo愃⌀i thuĀc l愃 R, H, E dùng h愃ng ng愃y.
- Chỉ đ椃⌀nh: Lao m愃ng n愃̀o v愃 lao x甃ᬀ漃ᬀng khớp ng甃ᬀời lớn. Điu tr椃⌀ lao m愃ng n愃̀o c漃Ā
thऀ sử d甃⌀ng corticosteroid liu 2mg/kg c愃Ȁn nặng v愃 gi愃ऀm dn trong th愃Āng đu ti攃Ȁn
v愃 dùng Streptomycin trong giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng.
Ph愃Āc đ III B: 2RHZE/10RH - H甃ᬀớng d̀n:
 Giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng kéo d愃i 2 th愃Āng, gm 4 lo愃⌀i thuĀc H, R, Z, E dùng h愃ng ng愃y.
 Giai đo愃⌀n duy tr椃 kéo d愃i 10 th愃Āng, gm 2 lo愃⌀i thuĀc l愃 R, H dùng h愃ng ng愃y.
- Chỉ đ椃⌀nh: Lao m愃ng n愃̀o v愃 lao x甃ᬀ漃ᬀng khớp tr攃ऀ em. Điu tr椃⌀ lao m愃ng n愃̀o c漃Ā thऀ
sử d甃⌀ng corticosteroid liu 2mg/kg c愃Ȁn nặng v愃 gi愃ऀm dn trong th愃Āng đu ti攃Ȁn v愃
dùng Streptomycin trong giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng.
Ph愃Āc đ IV: Theo h甃ᬀớng d̀n Qu愃ऀn l礃Ā lao kh愃Āng thuĀc
Z E Km(Cm) Lfx Pto Cs (PAS) / Z E Lfx Pto Cs (PAS) - H甃ᬀớng d̀n:
 Giai đo愃⌀n tĀn c漃Ȁng: 8 th愃Āng, gm 6 lo愃⌀i thuĀc Z E Km (Cm) Lfx Pto Cs (PAS) -
Cm, PAS đ甃ᬀợc sử d甃⌀ng thay thĀ cho tr甃ᬀờng hợp kh漃Ȁng dung n愃⌀p Km,Cs, dùng h愃ng ng愃y.
 Giai đo愃⌀n duy tr椃 dùng 5 lo愃⌀i thuĀc h愃ng ng愃y.
 Tऀng thời gian điu tr椃⌀ l愃 20 th愃Āng.
- Chỉ đ椃⌀nh: Lao đa kh愃Āng thuĀc. lOMoARcPSD|45156089
Theo dõi điu tr椃⌀ bệnh lao
Trong qu愃Ā tr椃nh điu tr椃⌀ ng甃ᬀời bệnh cn đ甃ᬀợc theo dõi nh甃ᬀ sau:
- Ng甃ᬀời bệnh cn đ甃ᬀợc theo dõi kiऀm so愃Āt việc dùng thuĀc.
- Theo dõi đ愃Ānh gi愃Ā đ愃Āp ứng l愃Ȁm s愃ng, X-quang v愃 t愃Āc d甃⌀ng ph甃⌀ c甃ऀa thuĀc. ĐĀi với
tr攃ऀ em ph愃ऀi c愃Ȁn h愃ng th愃Āng đऀ điu chỉnh liu thuĀc theo c愃Ȁn nặng.