Lí luận cơ bản về chuyển dịch năng lượng và tác động của nó | Môn Kinh tế học biến đổi khí hậu - Đại học Kinh Tế Quốc Dân

lOMoAR cPSD| 58504431
NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN CƠ BẢN CỦA CHUYỂN DỊCH NĂNG LƯỢNG 1. Đặt vấn đề:
Trái đất đang nóng lên. Dựa theo NASA, vào năm 2020, nhiệt độ trung bình
của hành tinh ấm hơn 1,02°C so với mức trung bình cơ bản của giai đoạn 1950–
1980. Sự nóng lên toàn cầu, ngoài việc khiến băng ở hai cực tan chảy và mực nước
biển dâng cao, còn gây ra những biến đổi khí hậu khác như sa mạc hóa và gia tăng
các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt và hỏa hoạn: sự biến dạng của khí
hậu có nguy cơ gây ra những thiệt hại khôn lường .
Dưới tác động của biến đổi khí hậu, thế giới đã và đang diễn ra xu hướng chuyển
dịch năng lượng, trong đó phải kể đến đẩy mạnh việc sử dụng năng lượng sạch (khí
thiên nhiên), năng lượng tái tạo. Việc chuyển dịch năng lượng này nhằm giảm phát
thải khí nhà kính, tạo ra một thế giới phát triển bền vững hơn, công bằng hơn cho tất
cả mọi người, và sẽ có nhiều cơ hội hơn cho các thế hệ tương lai với không khí, nước
trong sạch hơn, sức khỏe con người và điều kiện môi trường được nâng cao.
2. Khái niệm về chuyển dịch năng lượng
Quá trình chuyển đổi năng lượng được định nghĩa là một tập hợp các thay đổi
trong mô hình sản xuất, phân phối và tiêu thụ năng lượng để đạt được tính bền vững
cao hơn. Xét về mặt lịch sử, quá trình chuyển đổi năng lượng không phải là mới.
Những thay đổi lớn khác đã xảy ra trước đó, chẳng hạn như sự chuyển đổi từ gỗ sang
than đá như một phương tiện sản xuất năng lượng trong thế kỷ 19 và từ than đá sang
dầu mỏ trong thế kỷ 20. Tuy nhiên, điều đặc trưng cho quá trình chuyển đổi này so
với những lần chuyển đổi trước đó là nhu cầu bảo vệ Trái đất khỏi mối đe dọa tồi tệ
nhất mà chúng ta đã trải qua cho đến nay: biến đổi khí hậu. lOMoAR cPSD| 58504431
Một sự bảo vệ mà chúng ta phải chuẩn bị càng nhanh càng tốt. Một sự chuyển đổi
cần thiết trong đó tất cả chúng ta phải là người tham gia và nhân vật chính.
Trong hiện tại thì quá trình này còn được hiểu là việc chuyển đổi cơ cấu hệ
thống năng lượng từ các nguồn phát thải carbon cao, sử dụng nhiên liệu hóa thạch
sang hệ thống năng lượng sạch, với sự gia tăng năng lượng tái tạo. Mặc dù việc
chuyển dịch năng lượng được tiếp cận qua nhiều khía cạnh như: số hóa, điện khí
hóa, khử cacbon,… nhưng cốt lõi chính của tất cả các cách thức tiếp cận này đều
xuất phát từ việc phát triển năng lượng tái tạo thay thế cho năng lượng hóa thạch.
3. Năng lượng tái tạo a,
Năng lượng tái tạo là gì?
Năng lượng tái tạo là năng lượng được tạo ra từ các nguồn hình thành liên tục,
có thể coi là vô hạn như gió, mưa, năng lượng mặt trời, sóng biển, thuỷ triều, địa
nhiệt… Năng lượng tái tạo còn được biết đến là năng lượng sạch hoàn toàn hay năng lượng tái sinh.
Tuy còn khá mới nhưng đây lại là nguồn năng lượng mang đến những chuyển
biến tích cực trong tương lai. Năng lượng sạch hoàn toàn đang nhanh chóng lan rộng
ở cả quy mô lớn và nhỏ, dần thay thế cho các nguồn nhiên liệu truyền thống trong 4
lĩnh vực quan trọng: nhiên liệu động cơ, làm mát, phát điện và hệ thống điện độc lập
nông thôn. b, Các loại năng lượng tái tạo
Năng lượng mặt trời
Con người đã biết cách ứng dụng năng lượng mặt trời trong hàng ngàn năm qua
để sưởi ấm và trồng trọt. Ngày nay, chúng ta còn sử dụng ánh sáng mặt trời theo
nhiều cách như làm nước nóng, tạo ra điện cung cấp cho thiết bị điện và cung cấp
chính cho mục đích sử dụng của con người. lOMoAR cPSD| 58504431
Tế bào quang điện (solar cell) chủ yếu được làm từ silicon hoặc các vật liệu
khác có khả năng biến đổi ánh sáng mặt trời trực tiếp thành điện năng. Hệ thống
năng lượng mặt trời ngày này được ứng dụng trực tiếp với các quy mô lớn nhỏ khác
nhau ngay trên mái nhà của hộ gia đình, doanh nghiệp. Hệ thống năng lượng mặt
trời đã tạo ra nguồn điện năng dồi dào nhưng không hề ảnh hưởng đến hệ sinh thái tự nhiên.
Hệ thống phát điện bằng các tấm pin năng lượng mặt trời không sản sinh ra các
chất gây ô nhiễm không khí và đặc biệt là không tạo ra CO2 (gây hiệu ứng nhà kính),
chỉ cần chúng được lắp đặt đúng cách thì hầu hết các tấm pin năng lượng mặt trời ít
tác động đến môi trường.
Năng lượng từ gió
Sự chuyển động của khí quyển được thúc đẩy bởi sự chênh lệch về nhiệt độ ở
bề mặt Trái đất, do lượng điện từ bức xạ của mặt trời bên trái đất thay đổi liên tục.
Năng lượng gió có thể được sử dụng cho hệ thống máy bơm nước hoặc tạo ra điện,
nhưng công nghệ này đòi hỏi phải có không gian rất rộng để có thể tạo ra một lượng năng lượng đáng kể.
Ngày nay các tuabin gió được xây dựng rất cao và lớn. Đây là thiết bị để giúp
tạo ra một lượng tương đối lớn dựa vào sức gió thổi.Năng lượng từ gió cũng như
nguồn năng lượng mặt trời vậy, đây được coi là nguồn năng lượng rẻ – an toànsạch. Thủy điện
Đây là nguồn năng lượng tái tạo đang dẫn đầu ở hầu hết các quốc gia, với các
nhà máy thủy điện quy mô rất lớn. Thủy điện phụ thuộc vào nước – thường là dòng
nước chảy với nhanh ở những con sông hoặc ở thác nước, tận dụng sức nước để thiết
lập tuabin máy phát điện. lOMoAR cPSD| 58504431
Tuy nhiên, có rất nhiều thủy điện lại không được gọi là nguồn năng lượng tái
tạo vì những con đập này làm chuyển hướng và giảm dòng chảy tự nhiên, làm ảnh
hưởng đến quần thể động vật và con người sinh sống quanh đó. Các nhà máy thủy
điện nhỏ sẽ được quản lý cẩn thận hơn và không có xu hướng tác động đến môi trường.
Năng lượng sinh khối
Sinh khối là vật liệu hữu cơ có nguồn gốc từ động vật và bao gồm cây trồng,
cây cối. Khi sinh khối bị đốt cháy, năng lượng được giải phóng dưới dạng nhiệt và
có thể tạo điện bằng tuabin hơi nước.
Gần đây khoa học cho rằng nhiều dạng sinh khối – đặc biệt là từ rừng lại tạo ra
lượng CO2 cao và gây ra những hậu quả tiêu cực đối với sự đa dạng sinh học.
Vì thế sinh khối đang dần không được coi là nguồn năng lượng sạch nữa.
Nhiên liệu hydrogen và pin nhiên liệu hydro
Đây là loại năng lượng mà những năm gần đây chúng ta mới được biết đến
nhiều như xe chạy bằng hơi nước. Ứng dụng nhiên liệu đốt hydrogen có thể giảm
đáng kể ô nhiễm trong thành phố. Hydrogen còn được sử dụng trong pin nhiên liệu
hydro, tương tự như pin lưu trữ điện để cung cấp năng lượng cho động cơ điện. Ngày
nay, có một số phương pháp hứa hẹn để sản xuất khí hydro chẳng hạn như năng
lượng mặt trời, chúng ta có thể hy vọng vào một bức tranh tích cực hơn trong tương lai.
Năng lượng địa nhiệt
Là năng lượng được tách ra từ nhiệt trong tâm của Trái Đất. Ở một số khu vực
nhất định, độ dốc địa nhiệt sẽ đủ cao để có thể khai thác và tạo ra điện. Công nghệ lOMoAR cPSD| 58504431
để khai thác năng lượng này còn bị giới hạn bởi 1 vài nơi trên thế giới cũng như còn
tồn tại nhiều vấn đề kỹ thuật làm hạn chế tiện ích của nó.
Các dạng năng lượng tái tạo khác
Năng lượng thủy triều, đại dương và phản ứng tổng hợp hydro nóng là những
dạng khác có thể được sử dụng để tạo ra điện. Những dạng năng lượng này có những
nhược điểm vẫn đang được các nhà khoa học thảo luận để giải quyết trong cuộc
khủng hoảng năng lượng sắp tới. c, Ưu, nhược điểm của năng lượng tái tạo Ưu
 Là nguồn năng lượng sạch, thân thiện với môi trường, ít gây ô điểm
nhiễm. Có nhiều ứng dụng từ nguồn năng lượng này rất hữu
ích, giúp tiết kiệm điện năng cho hộ gia đình, doanh nghiệp.
 Là nguồn năng lượng không sợ cạn kiệt, có thể sử dụng cho
nhiều nhu cầu và vị trí khác nhau.
 Chi phí nhiên liệu và bảo dưỡng thấp, độ bền cao hơn nhiều lần. Nhược
 Chi phí đầu tư ban đầu thường cao. điểm
 Hiệu suất hoạt động có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố thời tiết, thiên nhiên.
 Rất khó khăn để sản xuất 1 lượng điện lớn. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Andrew Stanley, năm 2022, Energy transitions, link truy cập:
https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2022/12/picture- thisenergy-transitions
2. Toàn Thắng, năm 2022, Chuyển dịch năng lượng là xu hướng tất yếu, link truy cập:
https://baochinhphu.vn/chuyen-dich-nang-luong-la-xu-huong-tat-yeu- 102221123161741547.htm