Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học
Trả lời câu hỏi nội dung Lịch sử 10 Bài 3
I. Sử học - môn khoa học mang tính liên ngành
Quan sát Hình 3.1 và dựa thông tin trong bài học, em hãy giải thích vì sao Sử học là
môn khoa học có tính liên ngành. Gợi ý đáp án
Sử học là môn khoa học có tính liên ngành vì:
● Sử học là ngành khoa học có đối tượng nghiên cứu rộng, liên quan đến nhiều
ngành khoa học thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, nhằm phản ánh đầy đủ bức
tranh toàn diện của đời sống con người và xã hội loài người.
● Sử học sử dụng tri thức từ các ngành khác nhau để tìm hiểu, nghiên cứu vấn đề
một cách toàn diện, hiệu quả, khoa học của con người và xã hội. Sử học có khả
năng liên kết các môn học, các ngành khoa học với nhau, cả khoa học xã hội
nhân văn lẫn khoa học tự nhiên và công nghệ.
II. Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác
Câu 1. Sử học hỗ trợ tích cực cho các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác như
thế nào? Vì sao nó có khả năng hỗ trợ như vậy? Gợi ý đáp án
Sử học hỗ trợ tích cực cho các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác: Sử học cung
cấp thông tin cho các ngành khoa học xã hội nhân văn khác về bối cảnh hình thành,
phát triển; xác định rõ những nhân tố (chủ quan và khách quan) tác động đến quá trình
hình thành và phát triển; dự báo xu hướng vận động phát triển cho các ngành khoa học này.
Sử học có khả năng hỗ trợ như vậy vì Sử học và các ngành KHXHNV khác đều lấy xã
hội loài người làm đối tượng nghiên cứu.
Câu 2. Các Hình 3.2, 3.3, 3.4 cho thấy mối liên hệ gì giữa Sử học với các ngành khoa
học xã hội nhân văn khác? Gợi ý đáp án
Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội nhân văn khác:
- Sử học cung cấp thông tin cho các ngành khoa học xã hội nhân văn khác về bối cảnh
hình thành, phát triển; xác định rõ những nhân tố tác động đến quá trình hình thành, phát triển.
- Các ngành KHXHNV khác hỗ trợ khoa học lịch sử trên các phương diện tri thức, kết quả nghiên cứu,...
- Thành tựu của mỗi ngành KHXH và nhân văn khác tạo điều kiện giúp cho khoa học
lịch sử đạt kết quả tốt hơn.
Giải Luyện tập, vận dụng 10 Bài 3 Chân trời sáng tạo Luyện tập
Thống kê các hình ảnh trong bài học (từ Hình 3.2 đến Hình 3.5) theo mẫu sau: STT
Hiện vật, di tích lịch sử
Các ngành khoa học có liên quan Gợi ý đáp án STT
Hiện vật, di tích lịch sử
Các ngành khoa học có liên quan 1
Công cụ đá ghè một mặt và Văn hóa học, Xã hội học, Khảo cổ học rìu tay Gò Đá (An Khê, Gia Lai) 2
Nhà sàn của người Mường Địa lí học, Văn hóa học, Xã hội học (Phú Thọ) 3
Nhà mồ của người Cơ-tu Địa lí học, Văn hóa học, Xã hội học (Quảng Nam) 4
Bàn tính gảy truyền thống Toán học, Văn hóa học Vận dụng
Hãy tìm hiểu và trình bày một số ví dụ về sự hỗ trợ của Sử học đối với khoa học tự
nhiên hoặc khoa học xã hội. Gợi ý đáp án Ví dụ 1
Ví dụ về sự hỗ trợ của sử học đối với khoa học xã hội và nhân văn
- Bản Tuyên ngôn độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo và đọc trước công
chúng tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) vào ngày 2/9/1945 là văn kiện lịch sử
nhưng cũng có giá trị đối với Văn học.
- Với bản Tuyên ngôn độc lập (2/9/1045), Sử học đã cung cấp cho Văn học:
+ Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm (cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam
giành được độc lập từ tay phát xít Nhật…).
+ Cung cấp những dẫn chứng lịch sử để chứng minh cho các lập luận trong văn bản
(ví dụ: bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kì; bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân
quyền của Pháp; sự kiện Pháp đảo chính Nhật; sự kiện vua Bảo Đại thoái vị….)
Ví dụ 2: Khảo cổ học ở Gò Đá, Rộc Tưng 1, Rộc Tưng 4,7 thuộc thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai
Liên tục trong các năm từ 2015 – 2018, Viện Khảo cổ học thuộc Viện Hàn lâm Khoa
học Xã hội Việt Nam phối hợp với Viện Khảo cổ - Dân tộc học Novosibirsk thuộc
Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang Nga đã tiến hành điều tra, khai quật tại các địa
điểm Gò Đá, Rộc Tưng 1, Rộc Tưng 4,7 thuộc thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai. Về địa lý,
đây là khu vực chuyển tiếp từ vùng núi cao xuống vùng đồng bằng Trung Bộ Việt
Nam. Đây là vùng cư trú của nhóm dân tộc Ba Na với ngôn ngữ Mon-Khme. Hơn 20
địa điểm sơ bộ được xác định niên đại sơ kỳ đá cũ.
Kết quả khai quật các địa điểm Gò Đá, Rộc Tưng 1, 4 và 7 trong các năm 2016, 2017
và 2018 đã cho thấy tầng văn hóa ổn định tại các di tích này. Các nhà Khảo cổ học đã
phát hiện được rất nhiều công cụ như công cụ chặt (chopper); công cụ mũi nhọn tam
diện (triangle-shaped); công cụ ghè một mặt (uniface); ghè hai mặt (biface), đặc biệt
đã phát hiện những công cụ rìu tay điển hình (hand-axe) và rất nhiều mảnh thiên thạch. Ví dụ 3:
- Sử học góp phần lí giải quá trình hình thành các con số từ 0-10.