Luật hôn nhân gia đình - Pháp luật đại cương | Đại học Tôn Đức Thắng

TÌNH HUỐNG VÀ GIẢI ĐÁP PHÁP
“Vợ chồng đã ly hôn muốn xác lập lại quan hệ vợ
LUẬT VỀ HÔN NHÂN GIA ĐÌNH
chồng thì phải đăng ký kết hôn”.
Như vậy, vợ chồng chị muốn xác lập lại quan hệ vợ
Hỏi: Tôi có đứa em chồng vừa mới học hết trung
chồng thì phải đăng ký kết hôn theo quy định.
học phổ thông nhưng không muốn đi học tiếp mà dự định
kết hôn, sau đó đi học nghề và tạo dựng sự nghiệp tại quê
Hỏi: Anh hai của tôi kết hôn với chị ba của bạn tôi
nhà. Đề nghị cho biết điều kiện đăng ký kết hôn?
nhưng sau đó bị Tòa án nhân dân huyện A tuyên hủy hôn
do kết hôn trái pháp luật. Tôi muốn biết, pháp luật quy Trả lời:
định như thế nào về hậu quả pháp lý của việc hủy hôn trái
Theo quy định tại Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình pháp luật?
2014 quy định điều kiện đăng ký kết hôn cụ thể như sau: Trả lời:
1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều
Theo quy định tại Điều 12 Luật Hôn nhân và gia đình kiện sau đây:
năm 2014 quy định hậu quả pháp lý của việc hủy kết hôn trái
a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên; pháp luật:
b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định;
1. Khi việc kết hôn trái pháp luật bị hủy thì hai bên kết
c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự;
hôn phải chấm dứt quan hệ như vợ chồng.
d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp
2. Quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con được giải quyết
cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2
theo quy định về quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con khi ly hôn.
Điều 5 của Luật này.
3. Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên
2. Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những
được giải quyết theo quy định tại Điều 16 của Luật này.
người cùng giới tính.
Hỏi: Chồng em là người lao động nước ngoài, vẫn
Như vậy, nếu căn cứ đủ các quy định nêu trên thì em
đang sử dụng thẻ tạm trú lao động. Sắp tới nghỉ việc mà
chồng chị được đăng ký kết hôn.
vẫn tiếp tục ở lại Việt Nam. Hiện tại em và chồng đã đăng
Hỏi: Anh A và chị B do chưa đủ tuổi kết hôn nên chỉ
ký kết hôn được hơn 5 tháng và em đang đứng tên căn hộ
làm đám cưới và chung sống với nhau như vợ chồng được
chung cư. Vậy em có được bảo lãnh cho chồng em đăng ký
gần 3 năm, vậy có được coi là hợp pháp không? Trước khi
cấp thẻ thường trú không?
anh A đi nghĩa vụ quân sự thì anh A và chị B muốn đăng Trả lời:
ký kết hôn. Đề nghị cho biết trường hợp này giải quyết
Theo quy định tại Điều 39 Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, như thế nào?
quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam 2014 quy Trả lời:
định về các trường hợp được xét cho thường trú như sau:
Theo quy định tại khoản 7 Điều 3 Luật Hôn nhân và
1. Người nước ngoài có công lao, đóng góp cho sự
gia đình năm 2014 thì chung sống như vợ chồng là việc nam,
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam được nhà nước
nữ tổ chức cuộc sống chung và coi nhau là vợ chồng. Mặt
Việt Nam tặng huân chương hoặc danh hiệu vinh dự nhà
khác, khoản 1 Điều 9 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 nước.
quy định: “Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà
2. Người nước ngoài là nhà khoa học, chuyên gia đang
nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định của Luật này và
tạm trú tại Việt Nam.
pháp luật về hộ tịch. Việc kết hôn không được đăng ký theo
3. Người nước ngoài được cha, mẹ, vợ, chồng, con là
quy định tại khoản này thì không có giá trị pháp lý”. Như
công dân Việt Nam đang thường trú tại Việt Nam bảo lãnh.
vậy, đối chiếu các quy định trên với trường hợp của anh A và
chị B, do 02 người không tiến hành đăng ký kết hôn theo quy
4. Người không quốc tịch đã tạm trú liên tục tại Việt
định của pháp luật hôn nhân và gia đình nên quan hệ vợ
Nam từ năm 2000 trở về trước.
chồng giữa hai người không có giá trị pháp lý mặc dù cả hai
Như vậy, căn cứ quy định trên thì anh chị đã kết hôn
đã làm đám cưới và chung sống với nhau như vợ chồng.
và chị là công dân VN đang thường trú tại VN nên chị có thể
Như vậy, căn cứ vào các quy định nếu anh A và chị B
bảo bãnh cho chồng để làm thẻ thường trú. Tuy nhiên, bên
có mong muốn xác lập quan hệ vợ chồng với nhau, 2 người
cạnh đó cần phải đáp ứng điều kiện đã tạm trú tại Việt Nam
có thể tiến hành đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật
liên tục từ 03 năm trở lên (Điều 40 Luật này).
về hôn nhân và gia đình và pháp luật về hộ tịch ngay sau khi
Hỏi: Vào ngày cưới bố mẹ tôi có cho tôi một căn
đã đáp ứng đủ điều kiện kết hôn theo quy định tại Điều 8 Luật
nhà làm của hồi môn. Nay khi tôi nộp đơn xin ly hôn,
Hôn nhân và gia đình năm 2014. Khi đó, quan hệ hôn nhân
chồng tôi nhất quyết đòi chia đôi giá trị căn nhà vì chồng
giữa hai người sẽ được xác lập từ thời điểm đăng ký kết hôn.
tôi cho rằng đây là tài sản chung của hai vợ chồng. Vậy
Hỏi: Chị H cư trú ở tỉnh Sóc Trăng và anh Đ cư trú
xin hỏi của hồi môn của tôi có bị chia khi ly hôn hay
ở tỉnh Hậu Giang kết hôn vào năm 2010 và sau đó sinh
không? Tôi phải làm sao để chứng minh với tòa án đây là
một người con trai. Trong thời gian chung sống, gia đình
tài sản riêng của tôi?
không hạnh phúc nên đã gửi đơn đến tòa xin ly hôn và Trả lời:
được tòa giải quyết thuận tình ly hôn vào năm 2015. Tuy
Theo quy định tại Điều 43 Luật Hôn nhân và Gia đình
nhiên, 02 năm gần đây chị H và anh Đ nối lại tình cảm,
2014 quy định tài sản được thừa kế riêng, được tặng cho
quay về chung sống với nhau như vợ chồng. Chị muốn
riêng trong thời kỳ hôn nhân là tài sản riêng của vợ, chồng.
biết vợ chồng chị có phải đăng ký kết hôn lại không?
Bên cạnh đó, khoản 4 Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình Trả lời:
2014 quy định tài sản riêng của vợ, chồng thuộc quyền sở
Theo quy định tại khoản 2, Điều 9 Luật Hôn nhân và
hữu của người đó, trừ trường hợp tài sản riêng đã nhập vào
gia đình năm 2014 quy định:
tài sản chung. Như vậy căn cứ quy định của pháp luật thì
trường hợp bố mẹ bạn cho bạn một căn nhà làm của hồi môn
thì đây là tài sản riêng của bạn, nếu bạn không thực hiện việc
nghiệp của bạn đang có vợ mà sinh sống và có con với người
sáp nhập tài sản riêng thành tài sản chung của hai vợ chồng
khác, đồng nghĩa cả hai người này đã vi phạm điều cấm và sẽ
bằng văn bản được công chứng, chứng thực theo quy định tại
bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Điều 46 Luật hôn nhân và gia đình 2014 thì đây vẫn được Cụ thể:
xem là tài sản riêng của bạn.
Khoản 1 Điều 59 Nghị định số 82/2020/NĐ-CP ngày
Hỏi: Trước khi kết hôn, chồng chị T được bố mẹ
15/7/2020 của Chính phủ quy định phạt tiền từ 3.000.000
cho một căn nhà ở Hậu Giang. Sau khi kết hôn, vợ chồng
đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
chị T chung sống tại căn nhà này. Khi bố mẹ chồng mất,
“a) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà kết hôn với
chị T không biết căn nhà này có thuộc tài sản chung của
người khác, chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà kết hôn với
vợ chồng chị không? Nếu không thì làm sao trở thành tài
người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;
sản chung của 2 vợ chồng. Và thủ tục cần những giấy tờ gì?
b) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như
vợ chồng với người khác; Trả lời:
c) Chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà chung sống như
Theo quy định tại Điều 43 Luật Hôn nhân và gia đình
vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc
2014 thì: Tài sản riêng của vợ, chồng: đang có vợ;
1. Tài sản riêng của vợ, chồng gồm tài sản mà mỗi
d) Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa người
người có trước khi kết hôn; tài sản được thừa kế riêng, được
đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu,
tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản được chia
mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với
riêng cho vợ, chồng theo quy định tại các điều 38, 39 và 40
con riêng của chồng;
của Luật này; tài sản phục vụ nhu cầu thiết yếu của vợ, chồng
và tài sản khác mà theo quy định của pháp luật thuộc sở hữu
đ) Cản trở kết hôn, yêu sách của cải trong kết hôn
riêng của vợ, chồng.
hoặc cản trở ly hôn”.
2. Tài sản được hình thành từ tài sản riêng của vợ,
Anh chồng sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến
chồng cũng là tài sản riêng của vợ, chồng. Hoa lợi, lợi tức
5.000.000 đồng vì đang có vợ mà chung sống như vợ chồng
phát sinh từ tài sản riêng trong thời kỳ hôn nhân được thực
với người khác. Người phụ nữ có con với anh ta cũng bị phạt
hiện theo quy định tại khoản 1 Điều 33 và khoản 1 Điều 40
mức tiền tương tự vì chưa có chồng mà chung sống như vợ của Luật này.
chồng với người biết rõ là đang có vợ.
Theo đó, để tài sản này trở thành tài sản chung thì vợ
Thậm chí, nếu tính chất, mức độ và hậu quả xảy ra
chồng bạn phải tiến hành thủ tục nhập tài sản riêng vào tài
lớn, họ còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về Tội vi
sản chung, căn cứ theo quy định tại Điều 46 Luật Hôn nhân
phạm chế độ một vợ, một chồng, được quy định tại Điều 182
và gia đình năm 2014 như sau: Nhập tài sản riêng của vợ,
Bộ luật Hình sự năm 2015 như sau:
chồng vào tài sản chung
“1. Người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc
1. Việc nhập tài sản riêng của vợ, chồng vào tài sản
chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có
chung được thực hiện theo thỏa thuận của vợ chồng.
vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng
với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ thuộc một
2. Tài sản được nhập vào tài sản chung mà theo quy
trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải
định của pháp luật, giao dịch liên quan đến tài sản đó phải
tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến
tuân theo hình thức nhất định thì thỏa thuận phải bảo đảm 01 năm: hình thức đó.
a) Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên
3. Nghĩa vụ liên quan đến tài sản riêng đã nhập vào tài dẫn đến ly hôn;
sản chung được thực hiện bằng tài sản chung, trừ trường hợp
vợ chồng có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định
b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này khác. mà còn vi phạm.
Hỏi: Anh A và chị B đồng nghiệp của tôi đang xảy
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây,
ra mâu thuẫn rất nghiêm trọng, nguy cơ cao dẫn đến ly
thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
hôn. Nguyên nhân là anh chồng cặp bồ, có con riêng với
a) Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên
người khác (cô này chưa có chồng và trước kia là giúp tự sát;
việc của gia đình anh chị). Đề nghị cho biết, nếu chị B tố
b) Đã có quyết định của Tòa án hủy việc kết hôn hoặc
cáo anh A quan hệ bất chính với người phụ nữ kia có thể
buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với
bị xử lý hình sự hay không?
chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó”. Trả lời:
Hỏi: Anh D và chị C ở cùng xã chưa đến tuổi kết
Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Hôn nhân và
hôn nhưng vì quá yêu nhau nên quyết định tổ chức đám
gia đình năm 2014 là “Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ
cưới và được sự đồng ý của 2 gia đình. Trường hợp này xử
một chồng, vợ chồng bình đẳng”.
lý như thế nào khi bị phát tảo hôn, tổ chức tảo hôn?
Để bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình, một trong Trả lời:
những hành vi bị pháp luật nghiêm cấm được quy định tại
Theo quy định tại Điều 58 Nghị định 82/2020/NĐ-CP
điểm c khoản 2 Điều 5 của Luật này là “người đang có vợ, có
quy định về hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hôn:
chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối
khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung
với hành vi tổ chức lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đủ tuổi
sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ”. kết hôn.
Chung sống như vợ chồng là việc nam, nữ tổ chức
2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối
cuộc sống chung và coi nhau là vợ chồng. Việc anh đồng
với hành vi duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật với người
chưa đủ tuổi kết hôn mặc dù đã có bản án, quyết định đã có
hôn hoặc duy trì quan hệ hôn nhân tự nguyện, tiến bộ hoặc
hiệu lực pháp luật của Toà án.
cưỡng ép hoặc cản trở người khác ly hôn bằng cách hành hạ,
Như vậy, về hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hôn bị xử
ngược đãi, uy hiếp tinh thần, yêu sách của cải hoặc bằng thủ
phạt vi phạm hành chính trong 2 trường hợp:
đoạn khác đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này
mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không
- Tổ chức lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đủ tuổi kết
giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 03 năm”. hôn;
Như vậy, Bà B đã dùng thủ đoạn gian dối để vu cáo
- Hành vi cố ý duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật
cho chị C là có hành vi trộm cắp tài sản, từ đó uy hiếp tinh
với người chưa đủ tuổi kết hôn mặc dù đã có quyết định của
thần chị C và đe dọa, buộc chị phải kết hôn với con trai mình.
Tòa án nhân dân buộc chấm dứt quan hệ đó.
Hành vi của bà B là vi phạm pháp luật và tùy tính chất, mức
Như vậy, chỉ có thể bị xử phạt về hành vi tảo hôn khi
độ vi phạm, bà B sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc chịu
Toà án có thẩm quyền đã ra quyết định buộc bên tảo hôn phải
trách nhiệm hình sự theo các quy định trên.
chấm dứt quan hệ vợ chồng với người chưa đủ tuổi kết hôn
nhưng vẫn cố ý tiếp tục duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp
Hỏi: Anh J và chị O học trung học cơ sở cùng
nhau, anh J theo bố mẹ sang định cư tại Mỹ. Khi về thăm luật.
quê, anh J có gặp lại chị O, từ đó cả hai nối lại tình bạn.
Trong trường hợp này, UBND xã không xử phạt bên
Sau một thời gian trao đổi, liên hệ với nhau qua điện
tảo hôn bằng hình thức cảnh cáo mà phải thực hiện theo quy
thoại, mạng xã hội, chị O tỏ ý muốn sang định cư tại Mỹ
định tại khoản 3 điều 10 Luật Hôn nhân và gia đình năm
và nhờ anh J giúp đỡ bằng cách đồng ý kết hôn với chị.
2014 để các cơ quan, tổ chức đó yêu cầu Toà án huỷ việc kết
Hai bên sẽ ly hôn sau khi chị O được nhập quốc tịch Mỹ.
hôn trái pháp luật. Khi nào Toà án có quyết định huỷ việc kết
Trường hợp kết hôn nhằm mục đích xuất cảnh và nhập
hôn trái pháp luật mà bên tảo hôn vẫn tiếp tục chung sống
quốc tịch nước ngoài này pháp luật có nghiêm cấm không
với nhau như vợ chồng thì lúc đó UBND xã mới đủ điều kiện
và nếu anh J và chị O vẫn thực hiện thì xử lý như thế nào?
để xử phạt vi phạm hành chính về hành vi tảo hôn. Trả lời:
Bên cạnh đó, xử phạt vi phạm hành chính về hành vi
Theo quy định tại khoản 11 Điều 3 Luật Hôn nhân và
tảo hôn, tổ chức tảo hôn thì hành vi tổ chức tảo hôn có thể bị
gia đình năm 2014, việc lợi dụng kết hôn để xuất cảnh, nhập
truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 183 Bộ
cảnh, cư trú, nhập quốc tịch Việt Nam, quốc tịch nước ngoài;
luật hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017
hưởng chế độ ưu đãi của Nhà nước hoặc để đạt được mục
“Người nào tổ chức việc lấy vợ, lấy chồng cho những
đích khác mà không nhằm mục đích xây dựng gia đình là kết
người chưa đến tuổi kết hôn, đã bị xử phạt vi phạm hành
hôn giả tạo. Hành vi kết hôn giả tạo là hành vi bị Luật Hôn
chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ
nhân và gia đình nghiêm cấm tại Điểm a Khoản 2 Điều 5
10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo
Luật hôn nhân và gia đình năm 2014.
không giam giữ đến 02 năm”.
Theo quy định tại Điểm d Khoản 2 Điều 59 Nghị định
Hỏi: Ông bà B ở xã X có con trai tên là T đã 30
số 82/2020/NĐ-CP ngày 15/07/2020 của Chính phủ quy định
tuổi, bị bệnh đao bẩm sinh. Vì muốn lấy vợ cho con trai,
xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp,
bà B đã tìm cách vu cáo cho chị C là người giúp việc cho
hành chính tư pháp, hôn nhân và gia đình, thi hành án dân
gia đình bà lấy trộm số tiền 1 cây vàng. Bà B đe dọa nếu
sự, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã, hành vi kết hôn giả tạo
chị C không muốn bị báo công an phường, không muốn bị
sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính, người có hành vi lợi dụng
đi tù thì phải lấy con trai bà, vừa được làm bà chủ, không
việc kết hôn nhằm mục đích xuất cảnh, nhập cảnh; nhập quốc
phải làm người giúp việc lại có cuộc sống sung sướng. Vì
tịch Việt Nam, quốc tịch nước ngoài; hưởng chế độ ưu đãi
nhận thức hạn chế, trình độ văn hóa thấp nên chị C đã
của Nhà nước hoặc để đạt được mục đích khác mà không
đồng ý lấy con trai bà B. Hôn lễ chỉ tổ chức giữa hai gia
nhằm mục đích xây dựng gia đình thì bị phạt tiền từ
đình mà không làm thủ tục đăng ký kết hôn tại phường.
10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
Việc làm của bà B có vi phạm pháp luật không? Nếu có thì
Như vậy, thỏa thuận giữa chị O và anh J là hành vi vi
bị xử phạt như thế nào?
phạm pháp luật, bị coi là kết hôn giả tạo. Trả lời:
Theo quy định tại Khoản 9 Điều 3 Luật Hôn nhân và
gia đình năm 2014, thì cưỡng ép kết hôn là việc đe dọa, uy
hiếp tinh thần, hành hạ, ngược đãi, yêu sách của cải hoặc
hành vi khác để buộc người khác phải kết hôn trái với ý muốn
của họ. Hành vi cưỡng ép kết hôn bị cấm theo quy định tại
Điểm b Khoản 2 Điều 5 Luật hôn nhân gia đình năm 2014.
Theo quy định tại Điểm c Khoản 2 Điều 59 Nghị định
số 82/2020/NĐ-CP ngày 15/07/2020 của Chính phủ quy định
xử phạt vi phạm hành chính về hành vi vi phạm quy định về
kết hôn, ly hôn và vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một
chồng về hành vi cưỡng ép kết hôn hoặc lừa dối kết hôn;
cưỡng ép ly hôn hoặc lừa dối ly hôn bị phạt tiền từ
10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
Bên cạnh đó, Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ
sung năm 2017) quy định tại Điều 181 về tội cưỡng ép kết
hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, cản trở
ly hôn tự nguyện như sau: “Người nào cưỡng ép người khác
kết hôn trái với sự tự nguyện của họ, cản trở người khác kết